ISPIT IZ ''ELEMENTI KONSTRUKCIJA II, IIA, IIB i IIC''

Ureaj prikazan na slici ima dvostruku namjenu. Elektromotor EM preko remenskog prijenosa (R1 - R2) s
klinastim remenjem, tarnog prijenosa (TN1-TN2) s koninim tarenicama, bubnja BU, koluture K te ueta podie
teret Q. Povremeno se preko ukljuno-iskljune tarne konine spojke S, vijanog vretena VR i matice M pomie
teret G po podlozi.
Potrebni pritisak za prijenos snage izmeu koninih tarenica TN1 i TN2 ostvaruje se pomou tlane
opruge OP koja potiskuje tarenicu TN1. Tarenica TN1 aksijalno je pomina, a uklinjena je pomou pera i lijeba
na vratilo V. Ukljuivanje konine spojke S obavlja se pomou poluge P s okretitem u O uz djelovanje sile F.

ZADANO:
Teina tereta G je 10 kN, dok faktor trenja p izmeu podloge i matice M iznosi 0,15. Teine vratila kao i
gubitke u leajevima, koloturi K i bubnju BU zbog pojednostavljenja ne treba uzimati u obzir.
Remenski prijenos s klinastim remenjem (R1 - R2):
Profil beskrajnog remena ............................................................................................................. Z (10 x 6)
Kut utora remenice.......................................................................................................................... ' = 36
Broj remena ......................................................................................................................................... z = 6
Kinematski promjer manje remenice R1 ...................................................................................... minimalan
Kinematski promjer vee remenice R2 ................................................................................... dR2 = 420 mm
Ukupni korekcijski faktor ............................................................................................................... Cuk = 1,3
Teina remenice R2 ................................................................................................................. GR2 = 0,75 kN
Tarni prijenos s koninim tarenicama (TN1 - TN2):
Srednji promjer manje konine tarenice TN1 ........................................................................ dTN1 = 125 mm
Srednji promjer vee konine tarenice TN2 .......................................................................... dTN2 = 375 mm
Teina manje tarenice TN1..................................................................................................... GTN1 = 0,25 kN
Bubanj BU:
Promjer bubnja ....................................................................................................................... dBU = 150 mm
Ukljuno-iskljuna tarna konina spojka S:
Srednji promjer tarnih ploha ................................................................................................... dsr = 175 mm
Nagib tarnih ploha ...........................................................................................................................S = 15
Faktor trenja izmeu tarnih ploha.................................................................................................... S = 0,3
Vreteno VR:
Navoj vretena ............................................................................................................................... Tr 52 x 12
Faktor trenja u navojima vretena .................................................................................................. vr = 0,12
Faktori korisnog uinka (stupnjevi djelovanja):
R = 0,96; TN = 0,88; S = 0,97; VR - izraunati;
TRAI SE:

1. Najvea teina tereta Q koja se moe podii za sluaj:

a) kada je tarna konina spojka S iskljuena i
b) kada je tarna konina spojka S ukljuena,
ako je poznato da je u oba sluaja brzina zadanog klinastog remena
optimalna te se koristi isti elektromotor EM. (20 bodova)

2. Iznos sile F (na poluzi P) za ukljuivanje konine tarne spojke S ako odnos
krakova poluge P iznosi a : b = 1 : 3. (10 bodova)

3. irina B tarne plohe konine tarenice TN1, ako je materijal tarnih obloga
plastika/elik, znaajka pritiska valjanja kgr/k = 1 te sigurnost protiv
proklizavanja Sk = 1,5. (10 bodova)

4. Skicirati prostornu shemu sila u izometrijskoj projekciji (uz obaveznu

naznaku smjera vrtnje) te shemu sila u horizontalnoj i vertikalnoj ravnini
koje optereuju vratilo V te izraunati reakciju u osloncu A za sluaj
NAJVEEG OPTEREENJA vratila V. (35 bodova)

Napomena:
Rezultantnu silu remenskog prijenosa FR 1,75FoR1 smjestiti
zbog pojednostavljenja u zajedniku ravninu osi remenica.

5. Izraunati postojeu sigurnost vratila V na stupnjevanom prijelazu

rukavca oslonca A, ako je na rukavac ugraen valjni leaj 6309 irine
25 mm. Materijal vratila V je S275JR (0461). Radijus prijelaznog
zaobljenja na stupnjevanom prijelazu rukavca iznosi 1,5 mm, dok je
vanjski promjer naslona leaja D = 54 mm. Faktor udara iznosi 1,1, dok
je obrada povrine rukavca klase hrapavosti Rmax = 5 m. (25 bodova)

Napomena:
Pretpostaviti istosmjerno torzijsko optereenje vratila V te da
se leaj na rukavac oslonca A ugrauje (navlai) preko
stanjenog dijela vratila predvienog za uklinjenje konine
tarenice TN1.

Potrebne podatke za rjeavanje zadatka koji nisu navedeni odredite samostalno uz obvezno navoenje
izvora. Rjeenja moraju sadravati ukupni postupak prorauna: potrebne skice, jednadbe s opim
brojevima i zatim uvrtenim brojanim vrijednostima te rezultat.

U sluaju da brojane vrijednosti nisu uvrtene u jednadbe postupak se nee bodovati!!!

VRIJEME ZA RAD: 1 sat i 45 minuta

Rjeenje:
1. Optimalna brzina za klinasti remen Z (10 x6) vR_opt 20 m s ,
Snaga elektromotora PEM PR1 4,431kW
a) Spojka S iskljuena
- teret G miruje PG 0 ,
- ostatak snage za podizanje tereta Q PQ 3,743 kW ,
- najvea teina tereta Q koja se moe podii Qmax 3,144 kN .
b) Spojka S ukljuena
- snaga potrebna za pomicanje tereta G PG 0,819 kW ,
- ostatak snage za podizanje tereta Q PQ 1,945 kW ,
- najvea teina tereta Q koja se moe podii Qmax 1,634 kN .

2. Okretni moment na pogonskoj strani spojke S TS 7,45 Nm .

Sila ukljuivanja spojke S Fuklj. 155,67 N .
Iznos sile F (na poluzi P) za ukljuivanje konine tarne spojke F 38,92 N .

3. Ekvivalentni polumjer 59,29 mm .

Snaga na pogonskoj tarenici TN1 PTN1 4, 254 kW .
irina, B tarne plohe tarenice TN1 B 22,6 mm .

4. Tarenica TN1 - sile na mjestu dodira s tarenicom TN2 FnTN1 2,68 kN ,

FoTN1 0,715 kN
FaTN1 0,847 kN
FrTN1 2,542 kN

Rezultantna sila remenskog prijenosa FR 0,388 kN ,

Vertikalna komponenta sile FR FRv 0,332 kN ,
Horizontalna komponenta sile FR FRh 0,199 kN ,

Horizontalna komponenta reakcije u osloncu A vratila V FAh 3,7 kN .

Vertikalna komponenta reakcije u osloncu A vratila V FAv 0,214 kN .
Reakcija u osloncu A vratila V FA 3,707 kN .

Shema sila koje djeluju na vratilu V dana je na iduoj stranici!!!

5. Torzijski moment u kritinom presjeku Tv 44,662 Nm

Ukupni moment savijanja u kritinom presjeku Ms 193,254 Nm
Reducirano naprezanje u kritinom presjeku red 31,33 MPa .
Postojea sigurnost spost 4,9 .
Napomena:
Opruga OP na svojoj lijevoj strani potiskuje tarenicu TN1 te vrijedi da je FaTN1 = FOP Budui da se opruga
OP na svojoj desnoj strani oslanja direktno na radijalno aksijalni leaj, u osloncu A vratila V nije ucrtana
aksijalna sila jer je nula. Sila u opruzi dakle ne optereuje vratilo V u promatranom sluaju.
Kada bi promatrali leaj u osloncu A vratila V on bi pored radijalne sile koja je jednaka radijalnoj sili
oslonca vratila bio optereen i aksijalnom silom koja je jednaka sili u opruzi FOP.
Dakle treba razlikovati aksijalno optereenje leaja od aksijalnog optereenja oslonca (rukavca) vratila
jer ne moraju nuno biti jednaka.