Contents

High Blood 1

Sintomas sa high blood 2

Lifestyle modifications 3

Pag eehersisyo 4

DASH Diet 5

BP Apparatus 6

Pagkuha ug BP 7

BP Classification 8

Referral Flowchart 9

Unsa ba ang High
Blood?

Ang highblood or altapresyon

usa ka seryoso nga sakit kung
asa ang kusog sa pag daloy ng
dugo sa mga ugat ay mataas.

1
 Sintomas sa High blood

Pa-unsa makahibalo nga naa kay High-blood?

Ang high-blood usa ka traidor nga sakit. Usahay kani wala sang mga
sintomas apang ang pasyente pwede maka bati ug pagsakit sa ulo,
pag sakit sa kasing-kasing ug pag guot sa pag ginhawa, panlalabo
ng paningin, pag ka buyong, ug pag suka.

Pagkalipong Lisud ug ginhawa

Sakit ug ulo Sakit ug dughan

Ang high-blood makahatag ug mga sakit nga delikao para sa mga

tawo kani ang mga:
a. atake sa puso
b.atake sa utak
c. sakit sa kidney
d.pagkabulag
2
 Lifestyle Modifications

Mga dapat gawin para maiwasan ang altapresyon:

Mag pabawas sa timbang at sukat ng baywang

Mga lalaki nga
sobra sa 36 inches (91 cm) ang hawak
Mga babae nga
sobra sa 32 inches (81 cm) ang hawak

Regular na ehersesyo
Mag ehersesyo sa sulod sa 30 ka minutos kada adlaw
sa usa ka semana

Pagkaon ug masustansya nga sud-an

Sulayan ang pagsunod sa Dietary Approaches to
Stop Hypertensyon (DASH) diet

Bawasan ang asin

Usa ka kutsarita nga asin lang ang gamitun kada ad-
law sa pagluto

Paglimita ng alak
Lalaki: duha ka baso kada adlaw lang
Babae: usa ka baso kada adlaw lang

Pag-undang sa pagsigarilyo

Pag-iwas sa stress

Regular na pag-obserba sa BP ug bisita sa doctor.

3
 Ang pag-eehersisyo

Sa pag taas sa edad maghatag ug mga sakit nga ihatag

sa highblood. Para makalikay sa pag taas sa presyon sa
dugo kinahanglan ug sakto ug premanente nga ehersisyo.
Usa hangtud tulo ka bulan nga pag ehersisyo ang kinahan-
glan para mapaubos ang presyon.

Mag ehersesyo sa sulod sa 30 ka minutos kada adlaw para

maka dili magkaskit sa kasing-kasing.

Mga pisikal nga pwede buhaton para maka pataas sa

heart rate ug pag ginhawa:
1. gawaing bahay (paglampaso)
2. mga dula pareho sa basketball, volleyball, tennis
3. pagbibisiklita
4. paglangoy
5. paglakaw ug pagdagan
6. 30 minutos sa aerobic exercise

4
Bago mag ehersisyo mag pakonsolta muna sa doktro lalo
na ang mga
a. lalaking nga naga edad ug 40 pataas ur babae nagae-
dad ug 50 pataas
b. nagasigarilyo
c.sobra sa kilo/tambok
d. may ibang mga sakit
e. naatake na sa puso
f.naa sakit sa kasing-kasing ang mga pamilya
g.nakabati ug pag sakit sa kasing-kasing, pag kabuyong

Sa pagehersesyo hinay-hinay mag umpisa, kinhanglan ug

warm-up at magcool-down pagkatapos.

Mag undang sa pag ehersisyo kung naka bati sang mga

sumunod nga sintomas:
a. sakit sa kasing-kasing
b.pagkabuyong
c.pagsakit sa braso o panga
d.mag lisud ug ginhawa
e. dili sakto nga pag pitik sa kasing-kasing
f. mabilis at grabeng pagkakapoy

5
 DASH diet

Ang DASH diet usa ka pama-agi ug pagplano sa sakto ug

masostansya nga pagkaon. Kani ang pagkaon sa daghan nga
prutas, utan, gatas, mga pagkaon nga dili tambok, isda, itlog,
ug beans. Kani nga mga pagkaon daghan ug fiber ug dili tam-
bok. Para mapaubos ang blood pressure ang DASH diet naga
pana-ug sa cholesterol ug mas sayon mag paubos sa timbang.

6
BP apparatus

Mga parte ng BP apparatus

7
 Pagkuha ug BP

Pag-pangandam
Mag pa-ila sa pasyente
Sa sulod sa lima ka minuto siguraduon nga naka pahulay
ang pasyente
Siguraduon nga sa sulod sa 30 minutos wala nag sigarilyo
ug inom ang pasyente

Pag-kuha ug Blood Pressure

2-3 sentemetro gikan sa gutlanan sa siko ibutang cuff sa
braso
Siguraduon nga ang braso naka lebel sa kasing-kasing sa
pasyente pina-agi sa pag butang sang kamot sa lamisa
Pulsuhan
I-pump ang bulb hangtod nga mawala ang pulso kani
ang palpated systolic blood pressure
Ibutang ang earpieces of stethoscope sa dalunggan
Ibutang ang diaphragm pulso
Dapat ang manometer ibutang sa lugar nga naka leb-
el sa mata
I-pump ang bulb hangtod nga maka abot sa 30mmHg
gikan sa na kuha nga palpated systolic blood pressure
Hinay-hinay i-deflate ang cuff
Paminawan ang una nga tunog asa natunong kani ang
systolic ug ang katapusan nga tunog mau ang diastolic BP.
Tangtangun ang cuff sa braso, pag human sa 2 ka min-
ute kuhaon balik ang BP.
Kuhaon ang average sa duwa ka reading

8
Blood Pressure Classification

Blood Pressure Systolic Diastolic

Classification (mm Hg) (mm Hg)

Normal less than 120 less than 80

Prehyperten- 120-139 80-89

sion

Stage 1 140-159 90-99

Hypertension

Stage 2 160 or higher 100 or higher

Hypertension

Hypertensive 180 or higher 110 or higher

Crisis

9
 Refererral System

Normal Prehypertension Hypertension Hypertension

Crisis

Health Teaching

Referral slip RED CARD

Yearly (urgent care)
screening

Refer to RHU

Normal
Kung normal ang iyahang BP, tudlui siya ug mga pamaagi paunsaon dili
mutaas ang iyahang BP

Prehypertension
Kung naa sa prehypertension ang iyahang BP, tudlui siya ug mga pamaa-
gi paunsaon dili mutaas ang iyahang BP ug kada tuig i monitor ang iyahang BP

Hypertension
Kung naa sa hypertension ang iyahang BP, tudlui siya ug mga pamaagi
paunsaon dili mutaas ang iyahang BP ug hatagi ug referral slip ug ipa adto sa
Rural Health Unit para magpa konsulta

Hypertension crisis
Hatagi ug red card ug ipa adto dayun sa RHU kay kini naga pasabot nga
emergency ug kinahanglan siya makita sa doctor para matambalan
10
Notes