Sztuka

rozmawiania
Podrcznik rozmawiania,
suchania izmniejszania pitna
otaczajcego samobjstwo.
Polish version:
The art of conversation

Program zapobiegania samobjstwom w Szkocji

1
 Chtnie rozwaymy proby o wersje winnych jzykach
lub winnym formacie. Prosimy o kontakt pod numerem
0131 314 5300 lub e-mail na adres
nhs.healthscotland-alternativeformats@nhs.net

rozmawiaj. suchaj.
Opublikowano przez NHS Health Scotland
1 South Gyle Crescent
Edinburgh EH12 9EB
Adaptacja materiaw oryginalnych opracowanych przez
Scottish Association for Mental Health (SAMH)
NHS Health Scotland 2016
Pierwsze wydanie 2015 r.
Wszelkie prawa zastrzeone. Materiaw zawartych
wniniejszej publikacji nie wolno powiela wcaoci
lub wczci bez wczeniejszego pozwolenia NHS
Health Scotland (lub innych wacicieli praw autorskich).
Dokadamy wszelkich stara, aby informacje zawarte
wniniejszym materiale byy rzetelne izgodne zprawd,
jednak nie ponosimy odpowiedzialnoci prawnej za
bdy, pominicia ani stwierdzenia wprowadzajce
wbd.
NHS Health Scotland jest orodkiem wsppracujcym
WHO (WHO Collaborating Centre) wzakresie promocji
zdrowia ipublicznych programw opieki zdrowotnej.
2
 W Szkocji zdajemy sobie spraw, e szczera
rozmowa na temat samobjstwa jest sposobem na
zmniejszenie napitnowania, ktre powstrzymuje
wiele osb od szukania pomocy lub rozmowy
o swoich uczuciach.
Sztuka rozmowy stanowi jeden ze sposobw
osignicia tego celu. Zwyczajne zapytanie drugiej
osoby, z jakim problemem si zmaga, moe
przynie pozytywn zmian.

uratuj ycie.
Spis treci
Samobjstwo: mity 2
Fakty 4
Obserwowanie oznak iudzielanie pomocy 5
Moesz pomc. Zachowaj CZUJNO 6
Rozpoczynanie trudnych rozmw 8
Jak by dobrym suchaczem 11
Pi krokw do aktywnego suchania 12
Szkolenia zzakresu zapobiegania
samobjstwom 14
Przydatne kontakty izasoby 15

1
 Samobjstwo: mity
Osoby, ktre mwi  soby, ktre mwi o swoich mylach samobjczych,
O
mog take podejmowa prby samobjcze. Wiele osb,
o samobjstwie, ktre popeniy samobjstwo, mwio komu o swoich
nigdy nie prbuj emocjach zwizanych zsamobjstwem wtygodniach
poprzedzajcych ich mier. Wysuchanie iwsparcie osoby
go popeni ani nie znajdujcej si wtakich okolicznociach moe uratowa jej
popeniaj. ycie.

Jeli kto chce  ikszo osb rozwaajcych samobjstwo wcale nie

W
chce umiera chc one umierzy bl, ktry sprawia im
skoczy ze swoim
cierpienie. Cho bywaj sytuacje, wktrych nikt nie byby
yciem, to zrobi to wstanie przewidzie samobjstwa, wwielu przypadkach
inikt nie moe temu mona zapobiec tragedii, jeli osoba taka otrzyma
zapobiec. odpowiedni pomoc iwsparcie, izechce je przyj.

Mwienie o
 Powana rozmowa o samobjstwie nie powoduje
samobjstwie lub ani nie zwiksza ryzyka moe je za to pomc
pytanie kogo, czy ograniczy. Najlepszym sposobem na stwierdzenie
o tym myli, zachci prawdopodobiestwa samobjstwa jest zapytanie
tylko tak osob o to wprost. Wysuchanie takiej osoby zotwartoci
do podjcia prby iporozmawianie zni o jej mylach samobjczych
moe przynie jej ulg imoe skutecznie zapobiec
samobjczej. bezporedniemu zagroeniu samobjstwem.

2
Niektrzy ludzie
 Niektre grupy, subkultury czy okresy wyciu czowieka s
szczeglnie kojarzone zsamobjstwami. Cho wpewnych
zawsze maj grupach, na przykad wrd modych mczyzn, ryzyko
skonnoci moe by wysze, samobjstwa zdarzaj si wrd osb
samobjcze. wkadym wieku, kadej pci iw kadej kulturze. Wiele
osb myli mimochodem o samobjstwie wtakim czy
innym okresie swojego ycia. Nie istnieje typ czowieka
szczeglnie zagroonego samobjstwem icho czasem
mog wystpowa sygnay ostrzegawcze, nie zawsze
s one zauwaane. Mimo e uosb, ktre podjy prb
samobjcz wprzeszoci, moe wystpowa wysze
ryzyko popenienia samobjstwa, przy odpowiedniej
pomocy iwsparciu osoby te mog normalnie y.

Jeeli kto podj

 U osb, ktre maj za sob prb samobjcz,
ju kiedy prb wystpuje podwyszone ryzyko podjcia kolejnej
samobjcz, to na prby. Osoby takie naley traktowa powanie,
udzieli im wsparcia ipomocy wznalezieniu
pewno nie zabije si
bezpiecznego rozwizania dla myli idziaa
naprawd. samobjczych.

Jeli po kim wida,

 Ryzyko popenienia samobjstwa moe by
e czuje si lepiej, najwysze, gdy depresja ustpuje lub gdy osoba taka
mona uzna, e pozornie uspokaja si po okresie trudnoci. Moe to
zagroenie mino. wynika zfaktu, e osoba taka podja ju decyzj,
by sprbowa samobjstwa moe si jej wydawa,
e znalaza rozwizanie, niezalenie od tego, jak jest
ono desperackie.

3
 Fakty
Wskaniki samobjstw zmieniaj si zczasem. Cho zaczy spada, nadal s
wysokie. Pozytywn prac naley jednak kontynuowa, poniewa:

codziennie prawie poow

wSzkocji zpowodu samobjcw
samobjstwa ginie stanowi osoby
okoo dwch osb, w wieku 3554 lat
okoo trzech wrd osb
czwartych mieszkajcych
samobjstw wnajuboszych
popeniaj regionach
mczyni, Szkocji ryzyko
samobjstwa
66% osb, ktre jest dwukrotnie
zmary w wyniku wysze od
samobjstwa, miao redniej dla caej
prac Szkocji.
rdo: Raport nt. samobjstw w Szkocji 2014 (Scottish Suicide Information Database Report,
4 ScotSID, sierpie 2014 r.)
Obserwowanie oznak
iudzielanie pomocy
Jeeli podejrzewasz, e kto moe mie myli samobjcze, zapytaj go o to
wten sposb moesz uratowa mu ycie.

Wikszo osb rozwaajcych samobjstwo podejmuje prby powiedzenia o tym komu. Istnieje
kilka oznak, na ktre naley zwraca uwag. Podstaw udzielenia pomocy jest zaobserwowanie
znakw ostrzegawczych iwiadomo tego, co mona zrobi, by pomc. Kady jest inny, wic
wniektrych przypadkach moliwe do zaobserwowania bd tylko niektre oznaki albo nie bdzie
ich wcale.

Powszechne oznaki wiadczce, e kto, kogo znasz, moe by zagroony

samobjstwem:
O
 soba taka mwi, e chce umrze,
nie widzi sensu ycia albo wyjcia
zsytuacji. Moe mwi, e czuje si
w potrzasku.
O
 soba taka przeya stresujce
wydarzenia albo powan strat
imoe sobie zni nie radzi.
O
 soba taka oddaje swoje ulubione
rzeczy.
O
 soba taka zaczyna porzdkowa
swoje sprawy, np. spisuje testament,
organizuje opiek dla dzieci, zwierzt.
W
 ykazuje istotne zmiany zachowania,
wygldu lub nastroju, moe
wydawa si roztargniona, smutna,
nieobecna lub moe mie zaburzenia
koncentracji. Naley take zwraca
uwag na nag popraw nastroju
lub spokj, poniewa czasem mog
one wynika zpoczucia takiej osoby,
e znalaza rozwizanie swoich
problemw, bez wzgldu na to, jak
jest ono drastyczne.
O
 soba taka podja ju kiedy prb
samobjcz.

5
 Moesz pomc. Zachowaj CZUJNO (Alert)

A sk Zapytaj, czy myli o samobjstwie.

L isten Suchaj ipokazuj, e ci zaley.

Encourage Zach do udania si po pomoc.

R ight now Natychmiast.

Tell Powiedz komu.

6
Moesz ba si poruszy temat samobjstwa, poniewa obawiasz si,
e wten sposb podsuniesz swojemu rozmwcy pomys. To nieprawda.
Nie wahaj si poruszy tematu. Mw bezporednio wtroskliwy
iwspierajcy sposb.

Pozwl rozmwcy mwi o uczuciach iwysuchaj uwanie, co ma do

powiedzenia. Staraj si go nie ocenia, azamiast lekceway jego
myli, mwic, e s niemdre, postaraj si zrozumie, dlaczego twj Telefony zaufania
rozmwca czuje si wanie wtaki sposb. Poka mu, e ci na nim
zaley.
Samaritans
116 123
Teraz moesz z nadziej postara si o pomoc, by zapewni takiej Poczenie bezpatne
osobie bezpieczestwo. Moesz nie wiedzie, jak pomc dalej, ale
s ludzie, ktrzy wiedz, jak to zrobi. Zach tak osob do wizyty
ulekarza rodzinnego (GP) lub do skontaktowania si zorganizacjami Breathing Spa-
Breathing Space lub Samaritans. Breathing Space moe udzieli ci ce
informacji o innych rdach pomocy na szczeblu lokalnym ikrajowym.
0800 83 85 87
(pon.czw.: 182,
Jeli osoba taka planuje wtej chwili popeni samobjstwo, nie zostawiaj pt. 18pon. 6)
jej samej. Natychmiast wezwij pomoc, dzwonic do lekarza, pod numer Poczenie bezpatne
999, do lokalnego zespou wsparcia kryzysowego (zajrzyj do ksiki
telefonicznej, Yellow Pages lub katalogu Thomson Directory) lub na
jedn zwymienionych poniej infolinii.

Nigdy nie obiecuj, e dochowasz tajemnicy. Rozwizywanie problemu

samobjstwa moe by trudne inie moesz prbowa robi tego
sam/a. Znajd kogo, zkim moesz porozmawia o swoich uczuciach.

7
 Rozpoczynanie
trudnych rozmw
Nigdy nie jest atwo rozmawia
zprzyjacimi lub najbliszymi
o ich problemach.

Oni sami czsto nie chc rozmawia.

Czasem za chc, ale my nie zdajemy sobie
ztego sprawy. Kiedy jednak zaczn mwi,
moesz nie wiedzie, jak na to zareagowa.
Co mona powiedzie, jeli problem jest
naprawd powany?
Kada sytuacja jest inna inie ma jednej
waciwej odpowiedzi. Podajemy jednak
kilka sugestii, jak mona rozpocz
rozmow wtrudnej sytuacji. Rozpoczcie
rozmowy to poowa sukcesu. Kiedy czowiek
poczuje, e moe porozmawia otwarcie,
jest spora szansa, e bdzie chcia to
zrobi.

Skd wiesz, e wogle jest jaki

problem?

Wielu znas woli nie rozmawia o swoich

problemach. Zwrcenie si do kogo
o pomoc moe zosta uznane za przejaw
saboci. Jeli jednak przyjaciele inajblisi
nie powiedz nam, co ich trapi, jak mamy
si tego domyli?

8
Czasem ludzie niepewnie sygnalizuj
problem. Oznaki mona zauway, jeli
wiemy, na co zwraca uwag. Oto kilka
sposobw, wjakie ludzie daj zna, e
mog potrzebowa pomocy:
mwienie o sobie le wsposb
powany lub pozornie artobliwy,
np. Nikt mnie nie kocha albo Tylko
marnuj przestrze,
utrata zainteresowania swoim
wygldem,
szukanie pocieszenia wnarkotykach
i/lub alkoholu,
zmiany wnawykach zwizanych ze
snem i/lub odywianiem si,
nietypowa niezdarno lub podatno
na wypadki,
stwierdzenia naprowadzajce, takie jak:
Nie uwierzysz, przez co przechodz
albo Kto tam wgrze na mnie czeka.

Sposoby na rozpoczcie trudnej

rozmowy:

Okazujc zrozumienie, takt idelikatno,

zwikszasz prawdopodobiestwo, e
osoba taka bdzie chciaa rozmawia.
Moesz uy takich zda: Czy mog
co dla ciebie zrobi?, Chodmy na
kaw iporozmawiajmy o tym, Troch
si martwi o ciebie, Czy wszystko
wporzdku? oraz Chc ci pomc.
9
 Nie mw pytaj.

Moesz mie poczucie, e nie Kiedy

wiesz, jak komu pomc, poniewa
Kiedy zdae/a
nie masz pojcia, co powiedzie
takiej osobie. Nie musisz jej jednak sobie ztego
spraw?
Jak
mwi nic. Mwienie komu, co ma
robi, nie pomaga. Jak si ztym
czue/a?
Najlepszym sposobem, by
pomc, jest zadawanie pyta. Oto kilka pyta,
W ten sposb pozwalasz ktre mog
tej drugiej osobie naprowadzi
rozmow na
Gdzie
zachowa kontrol.
Zadajc pytania, pomocne tory:
pozwalasz osobie,
zktr rozmawiasz, Gdzie to si
znale wasne
odpowiedzi.
stao?
Co
Co jeszcze si
stao?

Wszystkie te pytania skaniaj osob, zktr rozmawiasz, do

uczciwego zastanowienia si nad problemami, zktrymi si boryka.
Jedynym pytaniem, ktrego naley unika jest dlaczego? moe ono brzmie wyzywajco
iskoni rozmwc do przyjcia postawy obronnej.
Wystarczy tylko rozpocz rozmow, aby mc zada te pytania. Nikt nie oczekuje, e
bdziesz zna/a odpowiedzi. To, e nie znasz odpowiedzi, nie znaczy, e nie potrafisz pomc.

Jak uzyska pomoc.

Zajrzyj do rozdziau Przydatne kontakty izasoby na stronie 15 znajdziesz tam

dodatkowe informacje na temat dostpnej pomocy iwsparcia.

10
Jak by dobrym
suchaczem
Wszyscy znamy sytuacje, wktrych byo
nam trudno mwi o czym, co nas trapi.
Trudne, bolesne czy po prostu wstydliwe
sytuacje, o ktrych prawie nie bylimy
wstanie powiedzie komukolwiek.
Wyobra sobie, e masz bliskiego
przyjaciela, ktry prbuje wyrzuci zsiebie
co trudnego. Jak moesz mu pomc si
otworzy?
Aktywne suchanie to sposb suchania,
ktry pomaga ludziom mwi o problemach,
niezalenie od tego, jak trudne wydaje im si
mwienie o nich. Wydaje si, e to dziwny
pomys. Zakadamy bowiem, e podczas
suchania tak naprawd nie robimy niczego.
Ot niekoniecznie.
Kiedy aktywnie suchasz, jeste tak
naprawd powiernikiem informacji, mimo e
od czasu do czasu co mwisz. Jednak to,
co mwisz, nie ma wpywu na to, co druga
osoba ma do powiedzenia. Pomaga jej to
mwi dalej.
Zbyt czsto zdarza nam si mwi takie
rzeczy, ktre zatrzymuj rozmow, np.
Wiem, jak si czujesz albo Postaraj
si tym nie martwi. Cho mamy dobre
intencje, nie zachcamy wten sposb
swojego rozmwcy do dalszego mwienia.
Zwykle skania to rozmwc do zakoczenia
swojego tematu. Aktywne suchanie pozwala
temu przeciwdziaa.
11
 Pi krokw do aktywnego suchania
Zamiast zadawa pytania, ktre wymagaj odpowiedzi twierdzcej
lub przeczcej, postaraj si zadawa pytania otwarte. Na przykad,
Pytania otwarte zamiast powiedzie: Czy dugo to trwa?, zapytaj: Od jak dawna to
trwa?. W ten sposb zamiast ogranicza rozmow do odpowiedzi
typu tak lub nie, otwierasz j izachcasz rozmwc do mwienia.

Pomaga pokaza, e wysuchae/a izrozumiae/a to, co zostao

Podsumowywanie powiedziane. Moesz to zrobi poprzez podsumowywanie. Na
przykad: Czyli twj partner bardzo le ci traktuje, ale nadal go
kochasz?.

Powtrzenie sowa lub wyraenia moe zachci drug osob

do dalszej rozmowy. Jeli kto mwi: Ostatnio jest mi naprawd
Odzwierciedlanie trudno, moesz podtrzyma rozmow poprzez odzwierciedlenie tego
stwierdzenia ipowiedzenie: Wyglda na to, e jest ci naprawd
trudno.

Wszyscy mamy tendencj do omijania lub wygadzania

najtrudniejszych dla nas tematw. Jeli moemy unikn poruszania
ich, to na pewno to zrobimy. Jeeli twj rozmwca unika poruszenia
Doprecyzowanie wanego tematu, sprbuj powiedzie: Powiedz mi wicej o... albo
Wydaje si, e ... to dla ciebie trudny temat. W ten sposb moesz
pomc takiej osobie doprecyzowa zagadnienie, nie tylko dla ciebie,
ale idla siebie samego/samej.

Nie musisz by zupenie neutralny/a. Jeeli osoba, zktr rozmawiasz,

Reagowanie przeywa naprawd bardzo trudny okres, niezwykle wane jest
okazanie wspczucia izrozumienia. Pomocne moe okaza si
stwierdzenie: To musiao by trudne albo Miae/a paskudny okres
wyciu.

12
Wszystko to wydaje
si do proste. I takie
wanie jest. Musisz
jedynie sucha iod
czasu do czasu reagowa
wsposb, ktry zachca
drug osob do rozmowy.
Wanie o to chodzi by W niniejszej broszurze przedstawilimy
zachci rozmwc do wskazwki, jak rozpocz trudne rozmowy.
mwienia. Aby uzyska dodatkow pomoc i porad
dla siebie oraz osoby, o ktr si martwisz,
na kolejnych stronach znajdziesz
przydatne kontakty dla osb
potrzebujcych wsparcia i szkolenia.

13
 Szkolenia zzakresu zapobiegania samobjstwom
Krajowy Program Zapobiegania Samobjstwom (National Programme for Suicide
Prevention) stale rozwija i poddaje ocenie plany rozwoju kadry, kursy i materiay,
uzupeniajce obecny program szkole. Zakres kursw dostpnych w Szkocji jest
nastpujcy:

suicideTALK: krtka sesja poznawcza ipodejmowaniu interwencji majcych na

ipodnoszca wiadomo. Jest na tyle
elastyczna, by speni potrzeby kadej grupy,
ikoncentruje si na praktyce, pozwalajc
uczestnikom na otwarty iszczery dialog.
safeTALK: trzygodzinne szkolenie, ktre
rozwija wuczestnikach umiejtnoci
rozpoznawania myli samobjczych
uludzi oraz kontaktowania takich osb ze
specjalistami od interwencji samobjczych.
celu zapobieganie bezporedniemu ryzyku
samobjstwa.
ASIST TuneUp: interaktywne 3,5-godzinne
warsztaty przypominajce dla maksymalnie
30 uczestnikw, podczas ktrych powtarzane
irozszerzane s dotychczas zdobyte
informacje iumiejtnoci. W warsztatach
moe wzi udzia kady, kto uczestniczy
wwarsztatach ASIST.

STORM: pakiet szkoleniowy zzakresu More questions than answers: Supporting

zapobiegania samobjstwom, majcy na celu
rozwijanie poprzez prbowanie umiejtnoci
niezbdnych do oceny iwsparcia osb
zagroonych samobjstwem. STORM to kurs
moduowy, opracowany dla pracownikw
pierwszego kontaktu wsubie zdrowia,
opiece spoecznej iwymiarze sprawiedliwoci.
ASIST (Applied Suicide Intervention
Skills Training): dwudniowe warsztaty
zdwoma trenerami, zapewniajce opiekunom
praktyczn pomoc wrozpoznawaniu ryzyka
people bereaved by suicide (Wicej pyta, ni
odpowiedzi: Wsparcie dla osb, ktre utraciy
bliskich w wyniku samobjstwa)
Kurs skada si z dwch czci (moduu
e-learningowego oraz warsztatw
indywidualnych) i ma na celu uwiadomienie
sobie, czym s strata i aoba. Jego celem jest
rwnie lepsze zrozumienie wpywu, jaki wywiera
na innych samobjstwo oraz szczeglnych
kwestii i trudnoci, jakie przeywaj osoby, ktre
utraciy bliskich w wyniku samobjstwa.

Wicej informacji mona uzyska na stronie www.chooselife.net/training/index.aspx

lub pod adresem e-mail training@chooselife.net

14
Przydatne kontakty
zasoby
Rzd Szkocji traktuje zapobieganie
samobjstwom priorytetowo od 2002 roku,
kiedy wprowadzono 10-letni strategi
i plan dziaania Choose Life Strategy
and Action Plan. W grudniu 2013 roku
zastpia je nowa strategia zapobiegania
samobjstwom 2013/16. Dziaania majce
zapobiega samobjstwom s prowadzone
pod przewodnictwem krajowej suby
zdrowia NHS Health Scotland zarwno na
poziomie krajowym, jak i lokalnym. Kady
z 32 samorzdw Szkocji przygotowa
plan dziaania na rzecz zapobiegania
samobjstwom.
E-mail: info@chooselife.net
www.chooselife.net
Telefon zaufania
Breathing Space to bezpatny poufny
telefon zaufania dla osb dowiadczajcych
spadku nastroju, niepokoju lub depresji albo
osb przytoczonych zmartwieniami, ktre
potrzebuj zkim o tym porozmawia.
Telefon: 0800 83 85 87
(pon.czw. 18 2; pt. 18 pon. 6)
http://breathingspace.scot
NHS 24
Telefon: 111 (caa dob, codziennie)
ChildLine to bezpatny caodobowy telefon
zaufania, pod ktrym dzieci imodzie
mog porozmawia zterapeut o kadym
problemie.
Telefon: 0800 1111
www.childline.org.uk
Samaritans zapewnia poufne wsparcie
emocjonalne przez ca dob osobom
zmagajcym si zrozstrojem emocjonalnym
lub rozpacz, wtym zemocjami mogcymi
prowadzi do samobjstwa.
Telefon: 116 123 (ca dob, codziennie)
Poczenie bezpatne
E-mail: jo@samaritans.org
www.samaritans.org
SANE zapewnia wsparcie emocjonalne
iinformacje wszystkim osobom
zaniepokojonym swoim zdrowiem
psychicznym, zainteresowanym czonkom
rodziny, przyjacioom lub specjalistom.
Telefon: 0300 304 7000
(18-23 codziennie)
www.sane.org.uk
15
 HOPElineUK udziela wsparcia, praktycznych
porad iinformacji kademu modemu
czowiekowi zmagajcemu si zmylami
samobjczymi oraz kadej osobie
zaniepokojonej, e znana im moda osoba jest
zagroona samobjstwem.
Telefon: 0800 068 4141
www.papyrus-uk.org
Action on Depression zapewnia wsparcie
iinformacje na temat depresji osobom
ni dotknitym, ich rodzinom iznajomym,
atake specjalistom pracujcym zosobami
cierpicymi na depresj.
E-mail: info@actionondepression.org
www.actionondepression.org
CRUSE Bereavement Care Scotland
oferuje bezpatne wsparcie osobom, ktre
straciy kogo bliskiego. Skontaktuj si
z CRUSE w sprawie bezporedniego
poradnictwa lub lokalnych grup wsparcia.
Telefon: 0845 600 2227
Koszt rozmowy 5p za minut plus opata
dostpowa twojego operatora.
www.crusescotland.org.uk
CALM zajmuje si zapobieganiem
samobjstwom wrd mczyzn.
Telefon: 0800 585858
(1724, codziennie)
www.thecalmzone.net
16
Survivors of Bereavement by Suicide ma
na celu spenianie potrzeb iprzeamywanie
izolacji osb, ktre utraciy blisk sobie osob
wwyniku samobjstwa.
Telefon: 0300 111 5065
(921 codziennie)
E-mail: sobs.admin@care4free.net
www.uk-sobs.org.uk
Winstons Wish oferuje praktyczne wsparcie
i wskazwki dzieciom, ktre utraciy bliskich
w wyniku samobjstwa, ich rodzinom
i specjalistom.
Telefon: 08452 03 04 05
Koszt rozmowy 2p za minut plus opata
dostpowa twojego operatora.
(poniedziaekpitek 917)
www.winstonswish.org.uk
Wsparcie przez Internet
Living Life to the Full to bezpatny kurs
umiejtnoci yciowych, ktry uczy, jak
radzi sobie zproblemami itrudnociami
codziennego ycia.
www.llttf.com
Moodjuice zachca uytkownikw do
podjcia prby rozwizania problemw
emocjonalnych. Zapewnia take informacje
iwytyczne dla opiekunw.
www.moodjuice.scot.nhs.uk
 Szkolenia
Krajowy program zapobiegania
samobjstwom oferuje szeroki zakres szkole
z zakresu zapobiegania samobjstwom.
E-mail: training@chooselife.net
www.chooselife.net/training/index.aspx
Scotlands Mental Health First Aid
(SMHFA) to szkolenie umoliwiajce
uczestnikom reagowanie na problemy
zdrowia psychicznego lub rozstrj
emocjonalny uinnych.
SMHFA: young people (SMHFA:YP) to
zintegrowane szkolenie dla dorosych, ktrzy
wspieraj modych ludzi w wieku 1117 lat
poprzez udzielenie wstpnej pomocy
w sytuacji kryzysowej, a nastpnie skierowanie
ich do waciwych rde pomocy.
E-mail: nhs.healthscotland-SMHFA@nhs.net
www.smhfa.com oraz
www.smhfa.com/youngpeople
Informacje o zdrowiu psychicznym
Scottish Association for Mental Health
(SAMH) zapewnia wsparcie rodowiskowe
osobom z zaburzeniami zdrowia
psychicznego, a take zapewnia informacje
i zasoby dotyczce zdrowia psychicznego,
jego zaburze oraz zasikw socjalnych.
E-mail: enquire@samh.org.uk
www.samh.org.uk
see me to krajowa kampania na rzecz
usunicia pitna i dyskryminacji, dotykajcych
osb chorb psychicznie w Szkocji.
www.seemescotland.org.uk
Poradnictwo oglne
Citizens Advice Bureau (CAB) zapewnia
bezpatne, niezalene, poufne iobiektywne
porady zwizane zproblemami prawnymi,
finansowymi iinnymi. Skontaktuj si zCAB,
aby uzyska informacje, gdzie znajduje si
oddzia CAB wtwojej okolicy.
Telefon: 03454 04 05 06
www.cas.org.uk
Money Advice Scotland zapewnia
bezpatne, niezalene, poufne iobiektywne
porady finansowe (na temat zaduenia).
Szczegowe informacje na temat oddziaw
doradztwa finansowego wtwojej okolicy
znajdziesz na stronie internetowej organizacji.
Telefon: 0141 572 0237
E-mail: info@moneyadvicescotland.org.uk
www.moneyadvicescotland.org.uk
Relate zapewnia osobom indywidualnym
iparom porady dotyczce relacji
midzyludzkich, oferuje take przyjazne,
nieformalne warsztaty dla osb znajdujcych
si nawanych etapach ycia.
Telefon: 0300 100 1234
www.relate.org.uk
17
 W Szkocji zdajemy sobie spraw, e szczera rozmowa na temat
samobjstwa jest sposobem na zmniejszenie napitnowania,
ktre powstrzymuje wiele osb od szukania pomocy lub rozmowy
o swoich uczuciach.

Sztuka rozmowy stanowi jeden ze sposobw

osignicia tego celu. Zwyczajne zapytanie
drugiej osoby, z jakim problemem si zmaga,
moe przynie pozytywn zmian.

5204 7/2016 ALT 9/2016

www.healthscotland.com