2 SARRERA
ARGIAK ETA HERRIAK
Zer da Herriak?
Bakea eta Duintasuna Elkartearen
proiektu bat: euskara hutsean ekoiz-
tutako aldizkaria. Pueblos aldizkariak
lantzen dituen gaiak osatzen ditu,
baina tokian tokiko gaiak jorratuz ikus-
pegi internazionalista eta feministatik.
Komunikazio-tresna honen helburua
da nazioarteko lankidetzaren agen-
dan dauden erronkak tokiko arazo eta
aldarrikapenekin bat egitea.
Herriak-en zuzendaritza-taldea orain
arte proiektua babestu izan duten
lagunek osatzen dute: Alfre Elgezabal,
Jule Goikoetxea, Jon Gonzalez, Maddi
Goikoetxea, Agus Hernan, Koldo Alzola,
Edurne Bengoetxea, Andrea Gago eta
Ander Bolibar.
Aldizkarian aurkituko dituzun edukiak
www.revistapueblos.org atarian ere
egongo dira eskuragarri.
Era berean, eskerrak eman nahi dizkie-
gu ale hau osatzeko kolaboratu duten
pertsona guztiei, besteak beste, Txe-
ma Abarrategi, Mertxe Mugika, Maddi
Goikoetxea, La Basu, Txaramela Pasta
Agroekologikoa, EHNE Bizkaia, Via
Campesina eta Lakabe. Baita AEKri
ere, beraiek egin baitute euskarazko
zuzenketa.
Aldizkariaren koordinazioa Eneko Calle
Garcak egin du. Diseinu eta maketa-
zioa Kalaka Komunikazio Parekideak
eta azalaren diseinua Unai Zorriketak.
Informazio gehiago:
info@revistapueblos.org
Jarrai gaitzazu:
@revista_pueblos
@pazcondignidad
Maddi Sara Goikoetxea Juanena
Herriak aldizkariko kolaboratzailea
Leihoak parez pare. Leihoak bata bestearen
gainean, azpian, alboetan. Leihoak pilatuta
goitik behera. Denak txiki, denak karratu,
eraikin-puska handi batean denak.
Argitxo bat leiho bakoitzean edo askotan,
gauaren iluna argitzen. Kotxeak aparkatuta
kale bazterrean, hutsik, hotz.
Denak daude etxean, denek dute argitxo bat
pizturik, sukaldeko suekin batera. Afaltzeko
ordua da.
Leiho guztiek, argitxo guztiek, hain dirudite
berdinak treneko leihotik begiratzean... pila
bat dira, eta eraikin laukizuzen horren barruan
pilatuta daude.
Inguruko kotxeak haienak izango direla pent-
satu dut. Horiexek ere elkarren antza dute:
denak daude aparkatuta, geldirik eta hutsik.
Pentsatu dut piztuta dauden argitxoak sukal-
deetakoak izango direla, edo bertan dauden
horiek, behintzat, afaltzen egongo direla.
Afaltzeko ordua baita.
Pentsatu dut kanpotik ikusita denek denen
antza dutela. Panpinak izango balira bezala,
panpinen etxetxo batean. Denek jaten dute,
denek egiten dute lo, denek kaka eta pixa.
Baina, halako batean, barru-barrura joan
naiz, argitxo horren atzera. Nor dago hor?
Ustekabean harrapatu dut norbait hori. Eta
bai, afaltzen ari zen.
Baina badarabil burutxoan zerbait. Antza
denez, bera ere barrura begira ari da, bere
barrenera. Begiak dauzka kanpoan, ingurat-
zen duena ikusi ahal izateko, baina ez ditu
gehiegi erabiltzen. Ez dio jaramonik egiten
aurrean duen telebistari. Begien noranzkoa
gaizki fabrikatu diote. Barrura behar zuen
izan. Bertan baitago gure panpinatxoa. Miat-
zen, arakatzen, nahasten.
Nazka-nazka eginda dago lanaz, eta erreti-
roa noiz hartu ahal izango duen kezkatuta.
Edo hil honetan argia ordaintzeko iritsiko ote
zaion. Edo oheratu berri duen haurra ez due-
lako ia ikusten aste barruan. Edo ez dakie-
lako noiz besarkatuko dituen El Salvadorren
dauden ahizpa eta ilobak. Edo maiteak gaur
ez diolako laztanik egin eta faltan sumatzen
duelako. Edo ez duelako ideiarik ere noiz
aterako den putzu beltzetik (ea bihar psikolo-
goarenean hasteak on egiten dion).
Denak barrura begira daude, nor bere mine-
tan murgilduta. Eta susmoa dut beraienak
bakarrik balira bezala sentitzen dituztela. Bizi
duten pelikulako protagonista eta (ahal dute-
nean) gidoilari. Hain bakan eta hain bakarrik
beren istorioetan.
Baina niri argitxo guztiak berdinak iruditzen
zaizkit, hemendik, urrunetik begiratzean:
denak pilatuta, parez pare, alboetan, goian
eta behean. Denak laukizuzen eraikin lauki-
zuzenean.
Baina haien begiak distraituegi daude barrura
begira, eta ez dute besterik ikusten. Nik
ikusten ditudan bezala ikusiko balute beren
burua, beharbada konturatuko lirateke panpi-
natxoak direla panpinatxoen etxean.
Eta are urrutiago joanda, eraikin bati beharrean
auzoari erreparatuko bagenio, zenbat argi txiki
ikusiko genituzkeen! Eta zenbat eta gehiago
urrundu, orduan eta argi gehiago, harik eta
argitxoak bata bestetik bereizi ezin arte.
Herriak argi txikiz beteriko argi-multzo handi
eta lausoa dira. Panpinatxoen etxe erraldoiak
bezalakoak. Nork jolasten du panpinatxoekin?
Baina panpinatxoak ez dira egurrezkoak, eta
sentitu egiten dute. Begien noranzkoa alde-
rantziz daukatenez, barruari erreparatzen
diote batez ere.
Egunen batean begiak altxatu arte.
Orduan, bizilagunaz jabetuko dira igogailuan
eta hizketan hasiko dira. Barrenekoaz, noski,
zertaz bestela? Eta konturatuko dira hain
eurenak uste zituzten oinazeak besteek ere
pairatzen dituztela, itxaropen eta amets be-
rak dituzten bezala. Emakumeon gorputzak
elkarren ispilu izango dira.
Eta orduan bai. Orduan, herriek erabakiko
dute. Herriak eraikitzen hasiko dira.
 MIHI-LUZEAK 3

Ainara Kaltzakorta eta Bego Zuza

MUNSTROARI JATEN
EMATEN EZ BADIOZU,
EZ DAGO MUNSTRORIK
Lukas Barandiaran San Roman
Argia eta Berriako kolaboratzailea

Zubietako erraustegiaren kon-

trako jardunak lotzen ditu Ainara
Kaltzakorta ondarroarra eta
Bego Zuza hernaniarra. Biek
ala biek uste dute erraustegia
eraikitzeko beharrik ez dagoe-
la, baina nork beretik egiten dio
kontra: Ainara Gipuzkoa Zutiken
dabil, eta Bego, berriz, Hernani
Zero Zaborren. Borroka bereko
bi profil bildu ditugu beren ekina
azal diezaguten:
4 MIHI-LUZEAK

Nola sortu ziren Hernani Zero Zabor eta

Gipuzkoa Zutik?
Bego Zuza: Lehenengo, ongarri-talde bat
sortu genuen, 2007an, konposta egiten
hasteko. Esperientzia batzuk ezagutu
genituen eta herriko hainbat eragile eta
lagunek hartu zuten parte. Hura sortu eta
berehala, udalak foro bat sortu zuen. Or-
duan, atez ate sistema martxan jarri zuten
Usurbilen, eta pixkanaka hasi ginen ikusten
bazirela beste bide batzuk hondakinak
tratatzeko, irtenbide egokiagoak. Zero
Waste delakoaren berri eduki genuen eta
guk Zero Zabor taldea asmatu genuen;
Hernanikoa da lehenengoa.
Ainara: Erraustegiaren Kontrako Mugimen-
duak giza kate bat egiteko deialdia egin
zuen iazko maiatzeko azken asteburuan.
Horren ostean, Gipuzkoa Plazan agertze-
ko deialdia egin zen, eta hortxe kanpaldi
mugagabea abiaraztea erabaki genuen.
Gure helburua zen erraustegia sinbolot-
zat hartzea eta sinbolo horrek barnean
dauzkan zapalkuntzak lantzea, esaterako,
herritarren hitza kontuan ez hartzea eta
diru publikoa makroproiektuen bitartez
enpresei bideratzea.
politiko eta ekonomikoaz jabetuta, horri
kritika egitea, bestelako aukerak bilatzea
Erraustegia bera ez ezik,
eta helburu zehatzak finkatzea.
berau sostengatzen duen
Zeren bitartez geldiaraz daiteke errauste-
gia? errealitate ekonomiko eta
Bego: Pertsona eta herri bakoitzak ardura- politikoa ere kritikatzen dugu.
tu behar dute beren hondakinez, prozesua
etxean bertan hasten da. Usurbilek atez Gizarte-eredua dugu jomuga.
atekoa abiatu zuenean, herri txikia zela
esan genuen, 6.000 biztanlekoa, baina
zabaltzen hasi zen. Hernani 20.000 biztan-
leko herria da, baina ezinezkoak posible
bihurtzen hasi ziren. Egun, Hernanin, pert-
sona batzuek uko egiten segitu arren, 50
kilo errefus sortzen ditu biztanle bakoitzak.
Gauzak ondo egingo bagenitu, azkar asko
murriztuko genuke 30 kilora. Datu horiek
eta Gipuzkoako biztanle guztiak kontuan
hartuta, 35 mila tonaz ari gara hizke-
tan. Erraustegia 200 mila tona hartzeko
modukoa eraiki nahi dute. Munstroari jaten
ematen ez badiozu, ez dago munstrorik.
Atez atekoarekin ikusi zuten ez zegoela

Zergatik zaudete erraustegiaren kontra?

Bego: Guk garbi daukagu azpiegitura

erraldoi hori ez dela batere beharrezkoa.
Hernanin eta Donostialdean, dagoeneko
bagaude nahikoa azpiegitura erraldoiz
inguratuta, paper-fabrikez eta industria
kimikoez, kasu. Badakigu ez dela beha-
rrezkoa; Hernanin, denbora asko daramagu
erakusten erraustegi batek ez daukala
zentzurik, eta alderdi ugaritik ikusita, gai-
nera: osasuna, ingurumena, ekonomia... ez
dauka aldeko inolako ikuspegirik.

Ainara: Erraustegia bera ez ezik, berau

sostengatzen duen errealitate ekonomiko
eta politikoa ere kritikatzen dugu. Gizar-
te-eredua dugu jomuga. Hala ere, eta
azken hori beharrezkoa bada ere, mugi-
mendu honen helburu zehatza errauste-
gia geldiaraztea da. Hau da, sistemaren
irakurketa orokor eta kritikoa guztiz beha-
rrezkoa izan arren, gure borroka ezin da
itsaso handi horretan ito. Nire ustez, bidea
hauxe da: erraustegi-proiektua sortzea eta
bideratzea ahalbidetzen duen testuinguru
Argazkia: Lukas Barandiaran San Roman

Zaborren errauskerari
EZ
esatearen zergatia
Errausketa kaltegarria da bai
osasunarentzat, baita ingurugi-
roarentzat ere.
Sortutako produktu arriskutsu eta
toxikoentzat zabortegiak
behar ditu.
Aukerarik garestiena da bai udale-
rrientzat, baita herritarrentzat ere:
erraustegia duten udalerriek biztanle
bakoitzeko ordainduko dutena,
zaborra jaso eta garbiketari dagokio-
nez, %20a garestitzen da
erraustegia ez dutenekin alderatuta.
Enplegua murrizten du.
Iturria: Greenpeace
Gure berezko lana Hernanin
zero hondakin sortzea da. Hau
da, hondakinak ahalik eta
gehien murriztea, eta ahalik
eta lan gutxien sortzea hauen
kudeaketan.
zer erre. Beraz, sekulako kanpaina abiarazi
zuten sistema horren kontra, beren arti-
lleria astun guztia baliatuta: Diario Vasco,
telebistak, sinadura-bilketak, iritzi publi-
koan eragiteko mekanismoak... Zer logika
du horrek? Zeri erantzuten dio, ez baldin
bada erraustegi bat elikatzeko nahiari?
Azpiegitura erraldoi bat zuten adostuta,
eta ezin zioten egiteari utzi, lotuta zeuden.
Kalera atera behar gara, protesta egin
behar dugu, baina protesta hori bideratu
egin behar dugu, biztanle bakoitzak 35
kilo errefus sor ditzan. Jendeak esango
du errefus horrekin ere zerbait egin behar
dugula. Horixe egin behar dela, baina mila
formula daude errausketa baino hobeak.
Dirua erraustegian xahutu beharrean, inber-
titu ikertzaileen jardunean, aukera osasun-
garriagoak topa ditzaten.
Ainara: Bai, bat nator sortzen dugun errefu-
sa murriztu egin behar dugula. Jabetu be-
har dugu zaborra ez dela desagertzen gure
ondotik kendu bezain laster. Zaborrak hor-
txe jarraitzen du. Bestetik, jakin badakigu
herri-mugimenduak baduela makroproiektu
bat geldiarazteko adina indar. Erraustegia-
ren aurkako mugimenduan, pertsona asko
gaude, eta mugimendu honek argi du zein
diren erraustegiaren proiektuaren testuin-
gurua, interesak eta kalteak. Herri-boterea
erabili behar dugu kontrabotere moduan.
Zergatik nahi dute eraiki erraustegia EAJk
eta PSEk?
Bego: Negozioa delako. Hor dirua dagoe-
lako. Halakoak dira politika neoliberalak:
dirua enpresariei eman eta politika berdee-
tan pentsatu ez. Atez atekoak jende asko
mobilizatzen du, kalitatezko lanpostu ugari
sortzen ditu. Erraustegiak sortuko dituen
lanpostuek baldintza kaskarrak izango di-
tuzte, prekarioak izango dira, eta, gainera,
kutsagarriak. Diru publikoarekin obra priba-
tu bat egingo dute, eta ez edozein, baizik
eta erraustegi bat. Jakina, etekin guztiak
enpresa pribaturako izango dira.
Zein alternatiba proposatzen duzue
erraustegiaren ordez?
Bego: Aukera asko daude, erosoak,
osasungarriak, merkeak... Atez atekoa
bera irtenbide ona da; aurka egin diote-
nean, buelta eman diete haren balio on
MIHI-LUZEAK 5
guztiei, baina erraza eta erosoa da. Dena
den, jakin izan dute horri buelta ematen,
oso abilak izan dira. Ez genuen uste hain-
besteko indarra jarriko zutenik horretan.
Haien argumentu guztiek ez zuten inongo
oinarririk, baina lortu zuten beren mezua
zabaltzea.
Alternatiba egokiena hori da. Ni saiatzen
naiz prestigioa ematen. Bilketa onena da
kopuru txikitan egiten dena, oso erraza bai-
ta kudeatzen. Bildutako organiko horrekin
konposta egiten da, eta ondoren jendeak
konpost hori bere beharretarako hartzen
du. Horrela, sortutako hondakinen % 40
kolpe batez desagerrarazi ditugu.
Baduzue bestelako helbururik?
Bego: Gure berezko lana ez da errauste-
gia geldiaraztea, baizik eta Hernanin zero
hondakin sortzea. Hau da, hondakinak
ahalik eta gehien murriztea, eta ahalik
eta lan gutxien sortzea hauen kudeaketa.
Horixe da gure eginkizuna, gusturen egiten
duguna: Hernanin eragitea. Erraustegia tar-
tean sartu zaigu. Izan ere, eredu biek talka
egiten dute, ezin dira batera izan.
Zein jarduera egiten dituzue?
Bego: Azken hamar urte hauetan, hitzal-
di mordoa antolatu izan dugu. 2008an,
nazioarteko jardunaldi batzuk antolatu
genituen. Bidean, asko ikasi dugu, bai eta
gure burua prestatu ere. Talde finkoa dugu,
eta sinetsita gaude ia erabat desagerraraz
ditzakegula sortzen ditugun hondakinak.
Ainara: Hitzaldi eta tailer ugari egin geni-
tuen kanpamentuak iraun zuen bitartean.
Eskualdean eta herrietan ere, erraustegia-
ren aurkako bestelako taldeak sortu ziren.
Une jakin batean, hura amaitu egin zen, eta
gaia beste modu batean jorratzea erabaki
genuen. Gaur egun, Gipuzkoa Zutikek
aktibatuta jarraitzen du, eta egiten dituen
ekintzen bidez kalean iraunarazi nahi du
erraustegiaren gaia.
Egin al duzue jarduerarik elkarrekin?
Bego: Gipuzkoa Zutik antolatu zen egu-
nean, bertan izan ginen, eta Hernaniko
jendeak hitzaldiak eman zituen. Ahal izan
dugun moduan eman diogu sostengua,
oso presente egon gara. Erraustegiaren
6 MIHI-LUZEAK

kontrako mugimenduan beti izan dugu

Gipuzkoa Zutiken laguntza.

Nola ikusten duzue batak bestearen

jarduera?

Ainara: Nik uste osagarriak direla bi lanak.

Guk egiten ditugun gauzen jomuga, oro
har, erraustegia eta sinbolizatzen duena
dira. Zero Zaborren, berriz, alternatibak
eraikitzen dituzte.

Bego: Urteak lanean eman ditugunont-

zat oso garrantzitsua izan da Gipuzkoa
Zutiken moduko gazte mugimendu bat
sortzea. Oso pozgarria izan da gazte ho-
riek guztiak ikustea. Askotan galdetu izan
diogu gure buruari gazteak non dauden.
Borroka hedatu egin dela ikusi dugu. Ez da
soilik erraustegia, Ainarak oso ongi dioen
bezala, sinbolo bat da: zein gizarte-eredu
nahi dugun. Gipuzkoa Zutikek oso ondo
asmatu zuen, %1a eta %99aren kontra.
Bere jarduerak hausnarketa ugari sorrarazi
dizkigu. Guk ez dugu zer erakutsi, nork
bere ezaugarrien arabera egiten du lan.
Baliteke guk, adinagatik, harreman-sare
asko eta eskarmentu handia metatu izana,
baina Gipuzkoa Zutikek freskura handia
ekarri digu.
Eduki duzue erreferentetzat bestelako
mugimendurik?
Ainara: Eredu asko daude. Gipuzkoa Zutik
sortu zen mementoan, NouitDebout inda-
rrean zegoen, eta hura izan genuen eredu
formatu-aldetik. Bestalde, azpiegitura
handien kontrako mugimendu mordoa egon
izan da Euskal Herriko historian: nuklearren,
frackingaren, AHTren kontrakoak... edo
oraintxe berriz hasi duten Tosuko kanpa-
mentua.
Bego: Lehentxeago aipatu dut Zero Waste
mugimendua: Italian, Florentzian zehazki,
lortu zuten erraustegi baten eraikuntza gel-
diaraztea; atez atekoaren bitartez, gainera.
Zuen ustez, azkenean eraikiko dute
erraustegia?
Ainara: Oraindik ez dakigu; oraingoz ez
dute eraiki, eta horretarako borrokan ga-
biltza. Eraikitzen badute, ez dut uste gure
borroka hortxe amaituko denik.
Bego: Batzuetan, argi ikusten dut ez dutela
egingo, baina, beste batzuetan, buruak
beste gauza bat esaten dit. Maiatzean, bi
urte beteko dira hauteskundeak irabazi zi-
tuztela, eta orduan esaten zuten berehala
hasiko zirela erraustegia eraikitzen, baina
gaia bi urte atzeratu da dagoeneko. Orain,
FCCk errekurtsoa jarri dio obren esleipena-
ri. Proiektua alde ugaritik pitzatzen ari zaie.
Azkenean egiten badute, beste Lemoiz bat
izango dugu hor: 35 urtez, sekulako dirutza
ordaindu beharko dugu gipuzkoarrok. Ez
dakit jendea ohartzen den datorrenaz,
zer-nolako galera dakarren. Pentsa,
erraustegia eraikiz gero, Gipuzkoa osoa
35 urtez hipotekatuko du. Ekarriko dituen
murrizketak eskandalagarriak izango dira,
eta horri erantzun egin behar zaio. Hau ez
da amaitu, oraindik bide luzea du egiteko.
@barandiluk
Zaborren errausketari buruz inoiz
kontatu ez dizutena
Honela funtzionatzen du erraustegi batek.
1. Zaborrak erraustegira iristen dira.
2. Hondakinak zulo batean biltzen dira. Maizka
gertatzen da lixibiatuen (ur zikinak) iraga-
zpena.
3. Garabi zubiaren bitartez zaborra garraiatzen
da.
4. Zaborra elikadura tolbetan sartzen da.
5. Hondakinak errauste parrillara erortzen dira.
6. Labean zaborrak erretzen dira, gasoleo,
ez-sailkatutako olio edo gas naturalaren
laguntzarekin.
7. Erre eta gero, labearen azpian oso toxikoak
direnerrautsak sortzen dira.
8. Igorritako gasak produktu kimikoekin
9. tratatzen dira.
10. Errekuntzako errautsak iragazkien edo
filtroen bidez eusten dira.
11. Errauts hegalariak guztiz toxikoak diren
gaiak dituzte halaber, dioxinak eta furanoak.
12. Kebidetik berotegi-efektuko gasak eta beste
osagai kimikoak igortzen dira.
13. Elektrizitatea sortzeko turbinak, erregai fo-
silak direla medio eta berari esker sortutako
energia.
Iturria: Greenpeace

EREIN, LANDATU, ZABALDU.
LA VIA CAMPESINAREN VII.
BILTZAR NAGUSIA.
Unai Aranguren Gortazar eta Alazne Intxauspe Elola
2017ko uztailaren 16tik 24ra bitar-
tean, Derion, Euskal Herrian, La Via
Campesinaren VII. Biltzar Nagusia
egingo da. Azken hilabeteotan
prestaketa eta antolaketa lane-
tan murgilduak gaude, 5 konti-
nenteetatik etorritako 600 base-
rritar, delegatu, aliatu, itzultzaile...
gurean beren etxean bezala
egoteko Biltzarrak dirauen artean.
Sinetsita gaude memento berezia
izango dela, bertako baserrita-
rrontzat ez ezik, Elikadura Buruja-
betzaren inguruan lanean ari diren
eragile nahiz norbanakoentzat
ere. Aukera aparta izango da gure
aldarrikapenak lehen lerroan jarri,
elkarrengandik ikasi, egiten dugun
lan lau haizetara zabaldu eta,
nola ez, gozatzeko.
EHNE Bizkaia sindikatuko kideak
La Via Campesina mugimendu internazionala
1993. urtean sortu zen, Monsen (Belgika). Bere
baitan biltzen ditu mundu osoko baserritar,
produktore txiki eta ertain, arrantzale, artzain,
lurrik gabeko langile, herri indigena, emigrante
eta nekazari langileak.
Mugimendu honek eskala txikiko nekazaritza
jasangarriaren alde egiten du, justizia soziala
eta duintasuna lortzeko bide gisa; eta irmoki
agertzen da gure herriak eta natura suntsitzen
ari diren agronegozio nahiz multinazionalen
aurka. Afrika, Asia, Europa eta Ameriketako 73
herrialdetako 164 erakundek osatzen dute La
Via Campesina.
Guztira, 200 milioi baserritar inguru ordezka-
tzen ditu. Mugimendu autonomo, pluralista eta
multikulturala da, inolako afiliazio politikorik,
ekonomikorik zein bestelakorik gabea. Gure
mugimenduak 4 urtean behin egiten ditu bere
biltzar nagusiak, aldian-aldian eskualdez
aldatuta.
Biltzar nagusiok dira mugimenduaren erabaki
gune nagusia, eta izaera kolektiboa dute.
Ildo nagusiak kolektiboki erabakitzeaz eta
eztabaidak egiteaz gain, espazio horretan
eraikitzen da baserritar mugimendu internazio-
nalaren agenda.
Europan egin zuen lehenengo Biltzar Nagusia
La Via Campesinak: 1993an, Belgikan; orduz
geroztik, beste 5 Biltzar Nagusi burutu dira;
Tlaxcalan, Mexiko (1993); Bangaloren, India
(2000); Sao Paulon, Brasil (2004); Maputon,
Mozambike (2008); eta Jakartan, Indonesia
(2013).
SAKONEAN 7
Mundu osoari buelta eman ostean, VII. Biltzar
Nagusia egitera berriz ere Europara itzultzea
egokitu zaio aurtengoan; oraingoan gurera,
Euskal Herrira. Biltzar honetan, segida emango
zaie Jakartako (Indonesia, 2013) VI. Biltzar
Nagusiko eztabaida eta posizionamenduei.
Biltzar Nagusiak iraungo duen 9 egunetan
zehar, munduko baserritarrek nazioarteko
koiuntura izango dute aztergai, baserritar
borroken ikuspuntutik abiatuta. Besteak
beste, aztertuko dira lurren akaparamenduen
ondorioak, ekonomia berdea, agronegozioa,
transnazionalak, baserritarren eskubideak,
biodibertsitatea, lurra, ura, haziak, agroekolo-
gia, emakumeak, gazteak, merkataritza as-
keko itunak, aldaketa klimatikoa, migrazioak...
Aldi berean, pertsonek bizitza duina bilatzea
helburu duten eredu alternatiboak planteatuz,
La Via Campesinaren proposamen nagusia
Elikadura Burujabetza izango da.
Biltzarra uztailaren 16ean hasiko da, Gaz-
teen Asanbladarekin (egun eta erdi iraungo
du).
Asanblada hori prestatzeko, La Via Campe-
sinako gazteen artikulazioa dagoeneko ari
da buru-belarri lanean. Urrian, Kuban gauzatu
zen artikulazioaren bileran, aukera izan
zuten erabakitzeko zer gai nagusi ekarri nahi
dituzten asanbladara, eta eztabaidatzeko
nola egin bidea.
Gaien artean, formazioa eta komunikazioa
azpimarratzen dira, lurren akaparamenduare-
kin, agroekologiarekin, aldaketa klimatikoare-
kin eta abarrekin batera.
8 SAKONEAN
Jarraian, Emakumeen Asanbladak hartuko
du lekukoa, egun eta erdiz. Emakumeen
artikulazioa ere murgildua dabil asanbladaren
prestaketetan; eta horren erakusgarri da urte
honen hasieran El Salvadorren izan duten
bilera. Besteak beste, emakume gisa jasaten
dituzten jazarpenak eta eskubide urraketak
lantzen dituzte, bai eta baserritar feminis-
moaren eraikuntza ere.
Behin gazteen eta emakumeen asanbladak
eginda, uztailaren 19tik 22ra asanblada
orokorrari emango zaio txanda. Lau egunez,
mundu osoko baserritarren ordezkariak
buru-belarri ibiliko dira, hurrengo lau urtee-
tarako ildoak eta estrategiak elkarrekin
eztabaidatzen eta adosten. Uztailaren
23an, ekitaldi publiko bat egingo da Bilbon,
baserri munduaren eta hiriaren arteko loturak
irudikatze aldera; eta, uztailaren 24an, bisitak
egingo ditugu zenbait baserritara, munduko
beste hainbat txokotako baserritarrek aukera
izan dezaten gure baserriak eta errealitatea
gertutik ezagutzeko.
Horrekin Biltzar Nagusia bukatutzat emango
bada ere, ordezkaritza txikiago batzuek
Euskal Herriko herrialdeak bisitatuko dituzte
uztailaren 25etik 28ra bitartean, esperien-
tziak trukatzeko mugimendu sozialetako
kideekin nahiz erakundeekin bilduta.
Globaletik lokalera, lokaletik globalera
Ohore handia da guretzat gurea bezalako
herri txiki batek eta gurea bezalako baserri-
tar erakunde txiki batek munduko baserritar
mugimendurik handiena hartzea etxean.
Ohore eta ardura handia da, guretzat, La Via
Campesinaren Biltzar Nagusia gure lurretan
hartzeko aukera izatea.
20 urte baino gehiago pasatu dira Monseko
lehenengo Biltzar Nagusi hartan munduko
hainbat txokotako baserritar, arrantzale,
indigena eta abar bildu zirenetik kapitalis-
moaren moldeek zekarzkieten erasoei aurre
egiteko eta euren bizi forma eta nortasuna
defendatzeko. Ozen aldarrikatu zuten haiek
zirela munduari jaten ematen ziotenak. Go-
goan izan behar da munduko biztanleriaren
% 60 nekazari txikiak direla horietatik, % 70
emakumezkoak, eta munduko biztanleen
% 70 elikatzen dutela. Ezin da ahaztu, haatik,
munduan 900 milioi pertsonak ez dutela
aukerarik beren elikadura beharrak asetzeko;
eta, paradoxikoa dirudien arren, horietako 3tik
2 baserritarrak dira.
Munduko Merkataritza Erakundeak merkan-
tzia bihurtu ditu elikagaiak, eta mundu maila-
ko elikagaien distribuzioaren % 40 dago 100
enpresaren eskuetan. Enpresa gutxi batzuen
mozkin ekonomikoak jarri dira munduaren
eta munduko biztanleen elikatzeko beharren
gainetik. Horretarako, bai araudiak eta baita
ekoizpen eta kontsumo ereduak ere egokituz
joan dira agronegozioa izeneko enpresa
horien beharretara, tokian tokiko baserritarren
eta biztanleen kaltetan.
Baserritarrek produktibitatea ugaritu eta
homogeneizatu behar izan dute, kanpoko
sargaienganako mendekotasuna handi-
tuta eta, elikagai osasuntsuak ekoiztetik,
zalantzazko kalitatezko lehengai merkeak
ekoiztera pasatu dira. Bestetik, gizarteak,
elikagaiak erostean, enpresa horiek eskaini
nahi dutenaren artean aukeratu baino ezin du
egin, aukeratzeko sentsazio faltsua sinetsirik.
Eredu kapitalista honek baserri asko desa-
gertzea ekarri du, Euskal Herrian ere, neka-
zaritza industrialaren mesedetan. Baserri txiki
askotako agertoki batetik non autonomia
mantenduaz natura, giza harremanak eta
harreman ekonomiko justuagoak kontuan
hartzen diren, nekazari ustiapen industrial
handi baina gutxitako agertoki batera pasa-
tzeak berarekin dakartza, alde batetik, lana
galtzea eta nekazari munduaren desager-
pena; baina baita bioaniztasuna, eskubideak
eta kultura galtzea ere.
La Via Campesinako ordezkariek, lehe-
nengoz Monsen bildu ziren hartan, adostu
zuten gogor egingo zutela lan gizarte justu
bat eraikitzeko alternatibak sortzeko; eta
hiru urte beranduago, 1996an, Elikaduraren
Munduko Batzar Nagusia zela aprobetxatuz,
Elikadura Burujabetza proposatu zuten al-
ternatiba zentral gisa. Elikadura Burujabetza
uler daiteke herrien eskubide moduan, euren
elikaduran eragina duten gai guztien inguruan
erabakitzeko; eta agroekologia ezinbesteko
tresna da, La Via Campesinarentzat, Elikadu-
ra Burujabetzaren bidean.
Gurean ere ahalegin horietan gabiltza. Urteak
dira argi ikusi genuela apustua egin behar
genuela LVCk proposatzen zuen Elikadura
Burujabetzaren alde: besteak beste, base-
rritarrontzat baita, oro har, gizartearentzat
ere egokiagoak diren Nekazaritza eta
Elikadura politikak aldarrikatzetik hasita, pro-
dukzio eredu agroekologikorantzako bidea
egin arte; edota gizartearekiko konfiantzan
eta gardentasunean oinarritutako komertzia-
lizazio harremanak sortuaz. Ildo horretan,
gero eta esperientzia gehiago ditugu gurean.
Urteak joan urteak etorri, gero eta gazte
gehiago ari dira baserriratze prozesuetan
murgiltzen, eta harro esan dezakegu horieta-
tik ehuneko handi bat eredu agroekologikoan
instalatzen dela hasieratik. Transformazio
gune txikiak sortzen ari dira; merkaturatze
sareak eta esperientziak sortu dira, kanal
laburrak eta gertutasuna lehenetsita; lurrak
lortzeko ekimenak ditugu; ahaleginetan gabil-
tza jangeletako eredua aldatzeko; gizarteko
hainbat eragileren artean, elkarlanak ahal-
bidetzen ari dira guztion interesekoak diren
gaietarako; zenbait udal eta eskualdetan,
ekimenak martxan jartzen ari dira bertako ga-
rapen jasangarria eta nekazaritza iraunkorra
sustatzeko...
Esaten dugunean garapen eredu jasanga-
rriak ezartzea, besteak beste nekazaritza
jarduerari pertsona berriak atxikitzeko beha-
rraz ari gara, eta ezinbestekoa da prozesu
horiek formazioaren bidez elikatzea eta
gidatzea. Ekoizpenerako formazio integra-
laz hitz egiteaz gain, intersektorialitatean
eta gizarteko eragileen arteko aliantzetan
oinarritutako formazioa ere oinarrizkoa da;
eta, kasu honetan, unibertsitatean ere badu
oihartzuna: sortzen ari dira ekimenak.
Bide honetan, formazioa da zutabe nagu-
sietako bat, eta guretzat seinale ezin hobea
da egun nekazari eskoletako matrikulazio
eskaerak plaza kopurua gainditzea; gauza
bera, nekazari eskoletan agroekologia modu-
lua txertatu izana ere.
Baserritarren munduarekin, nekazaritza
jarduerarekin eta elikadurarekin zerikusia
duen guztian, zenbait formazio prozesu abian
dira unibertsitatera ekimen berriak egitu-
ratzeko beharra hurbiltzeko asmoz: horren
adibide dira agroekologiari buruzko graduon-
doa (Udako Euskal Unibertsitatearekin) eta
Baserritik Mundura ikastaroa (ETXALDEren
eta EHU/UPVko Hegoa Institutuaren arteko
elkarlanean).
La Via Campesina, 1993. urteaz geroztik,
hainbat lan egiten ari da bidea markatzeko
eta iparra marrazteko. Asko dira hartutako
erronkak, eta hainbat dira La Via Campesi-
na familia handi honen eraikuntzan eginiko
ahaleginak. Bidean malko asko eta irribarre
eta poz gehiago jaso dira, eta aurtengo uz-
tailaren 16tik 24ra bitartean, Derion, Euskal

Herrian, izango dugu berriz memento magi-
koa bizitzeko aukera, gurean errepikatzea
zaila izango dena.
Esaten dute La Via Campesinaren Biltzar
Nagusia pasatzen den tokian hazia ereinda
geratzen dela. Hazia, zeina gizarte justua-
go baten aldeko lanean jarraitzeko indarra
emateko erneko baita.
@EHNEBizkaia
http://www.ehnebizkaia.eus/
Egilea: Ainara Azpiazu Aduriz | ainaraxpi.blogspot.com.es | Facebook: Axpi Ilustrazioa | Twitter: @ainara_axpi
Tokiko iniziatiba batzuk:
Gure platera, gure aukera.
Ekimen hau osatzen duten taldeek esko-
la-jantoki osasuntsu, bertako eta justua
aldarrikatzen dute. Horretarako, eskola-jan-
tokia espazio integral eta integratzailea izan
dadin proposatzen dute, eta ez bakarrik
sukaldaritza zerbitzu bat. Landa-eremu
bizia eta lehen sektorea sartzearen aldeko
apustu politikoen laguntzarekin egin behar
dira aldaketa hauek.
gureplateragureaukera.eus
BasHerri Sarea.
Ekimen honen helburu nagusia osasuntsuak
diren elikagaiak guztien eskura jartzea
da, herritarrentzat eta baserritarrentzat
bidezkoak diren salneurrietan. Helburu hau
SAKONEAN 9
finkatzeko, oinarrizko printzipioak elikadura
burujabetza eta agroekologia dira.
basherrisarea.eus
Bide Berriak.
Elikadura Burujabetza Euskal Herrian. Bada-
kigu zer jaten dugun? Nondik datorren? Nola
ekoizten den? Nork ekoizten duen?... Euskal
Herrian elikadura burujabetzaren inguruan
dauden esperientzia desberdinak bisitatzera
gonbidatzen gaituen dokumentala da, zeine-
tan utopia errealitate bihurtzen den.
Egileak: Bizilur (bizilur.eus) eta EHNE Bizkaia.
bideberriak.eus
genEROA
10 GURE HEROIAK
Zer da Lakabe?
Lakabe nafar Pirinioetako herri bat da.
Hirurogeiko hamarkadan, biztanlerik gabe
geratu zen; 1980. urtean, ordea, naturaren
erritmoetara egokituta bestelako komuni-
tate eraldatzailea sortzea amesten zuen
gazte-talde batek, kontzientzia-objekzioa-
ren mugimendutik zetorrena, okupatu egin
zuen. Gaur egun, proiektuak bizirik segitzen
du, eta funts berarekin, gainera: utopia
ahalbidetzea eta bizitzea. Berrogei lagun
inguruk ematen diogu bizitza herri honi:
komunitatean oinarrituriko bizi-proiektua
eraikiz eta berretsiz, ekonomia, lana eta
baliabideak elkarbanatuz eta erabakiak
batzarretan hartuz, baratzak landuz, anima-
liak zainduz, bizitzari nahiz giza eta genero
harremanei komunitate-eremutik helduz, ogi
ekologikoa eginez, energia berriztagarriez
soilik hornituriko sistema isolatu baten bidez
geure energia elektrikoa kudeatuz, ingurua
basoberrituz eta baso-kudeaketa adeitsua
eginez... sozialki ere mundu iraunkorra sor-
tzeko etengabeko lanean.
Hitz batean?
Amestuz.
lakabeko@gmail.com | www.lakabe.org
LAKABE
basoen lurra
Argazkia: Lakabe
Zergatik erabaki zenuten proiektu hau
abiatzea?
Landa-bizimodua berreskuratu nahi ge-
nuen. Lurretik bizitzea zen gure arduretari-
ko bat, lurra lantzea eta bertan ekoitzitako
produktuak erabiltzea. Autogestioa, finean.
Eraldatzailea da?
Hori da. Azkenengo mendeetan gizarteak
hartutako norabidea aldatu nahi dugu,
nolabait, eta hori da gure herriko gizar-
tean egiten duguna. Gure erritmoekin eta
sinesmenekin bat egiten duten proiektuak
garatzen ditugu.
Nolakoa da bizimodua Lakaben?
Galdera zaila da, bakoitzak bere erara bizi
baitu. Halere, egia da gauza asko ditugu-
la komunean. Imajina itzazu mendia eta
basoa, erdian herri txiki bat, bertan harriz
eraikitako hamar etxe gehi bordak, non lan
desberdinak egiten diren (lehenengo gal-
deran, batzuk aipatu ditut)... bada, gutako
bakoitza horietan aritzen gara, denbora
nork bere erara kudeatuta.
Non zaudete?
Nafarroako Pirinioetan, Artzibarren, Irunetik
45 bat kilometrora.
Edonor joan daiteke Lakabera bizitzera?
Hauxe bai galdera konplexua erantzuteko.
Pentsatuko duzuen moduan, kanpokoek
beti egiten digute galdera bera. Edonor ez.
Jendea bizitzeko asmoz etortzen zaigu-
nean, aurena poliki-poliki ezagutu behar
dugu. Aste pare batez etorriko da lehe-
nengo, eta gure eguneroko lanetan parte
hartuko du. Ostean, biztanleok gustura sen-
titzen bagara berarekin, hilabete batzue-
tarako etortzeko aukera emango diogu.
Orduan ikusiko da zein harreman sortzen
den. Hortik aurrera, bai guk eta bai berak
oraindik ere argi ikusten badugu prozesua
aurrera eraman nahi dugula, konpromiso
handiagoa hartuko du eta, beste hilabete
batzuk igarotakoan, herriko partaide bihur-
tuko da. Hala ere, denboraldi batean, herria
itxita izan dugu. Oso modu sinplean azaldu
dut dena, baina uste dut nahikoa dela ideia
bat egiteko.

Argazkiak: Txaramela Pasta Agroekologikoa
Gure izenak: Izaskun Urbaneta eta Ainara
Baguer
Adina/k: 31 eta 33
Jaioterria: Bilbo
Zer da Txaramela Pasta Ekologikoa?
Txaramela Pasta egungo agroindustria-ere-
duari aurre egiteko jaiotako alternatiba da,
ama lurraren babesa eta elikadura-buruja-
betza oinarri izanik.
Hitz batean?
Artisaua.
Zergatik erabaki zenuten proiektu hau
hastea?
Ingurugiro-hezkuntzan elkarrekin lanean
geundela, ur-errota zahar bati bizitza ema-
teko ilusioz sortu zen ideia. Apurka-apurka
Bizkaian galduz joan diren gure kultura eta
tradizioaren parte dira ur-errotak eta zerea-
len ereitea. Lagun bati esker konturatu ginen
antzinako ofizio bat berreskuratuz, gaur
egungo betebehar bati erantzuteko aukera
geneukala, hau da, irina ehotuz elikatzeko
pasta ekoiztea.
605728358 (Izaskun) | 605738783 (Ainara) | txaramela@gmail.com | Facebook: Txaramela Pasta Agroekologikoa.
GURE HEROIAK 11
TXARAMELA
Pasta Agroekologikoa
Txaramela BioCultura 2016 azokan
Eraldatzailea da? Non zaudete?
Uste dugu baietz, Iraultza sukaldean hasten Gure lantegia Muskizen dago, La cadena
da... auzoan.
Nola egiten duzue pasta? Non eros daiteke?
Gure pasta ekoizterakoan, lehengaiei eta Bide laburreko salmentak bultzatzen ditugu,
ekoizpen-prozesuari garrantzia ematen beraz, pasta lantegian bertan eros daiteke,
diegu. Lehenik eta behin, erabiltzen ditugun bai eta kontsumo-taldeetan, hainbat denda
gari gogorra eta espelta Nafarroan eta txikitan eta herrietako azoketan ere. Azoka
Valladoliden modu ekologikoan ekoiztu- batzuetara urtean behin joaten gara, eta
ta daude. Guk garaua jaso eta harrizko beste batzuetara hilero, esate baterako,
errota batean osorik ehotzen dugu, horrela Bilboko Maiatzaren 2ko merkatura eta Area-
nutriente guztiak erabilita. Lortzen dugun irin tzako gure lurreko azokara, eta barikuro
integrala barazki, fruta eta belar aromati- Mungiako Plazara eta Dima eta Arrietako
ko ekologikoekin nahasten dugu. Pastari herri-azoketara.
forma emateko erabiltzen dugun makinak
brontzezko trafilak (moldea) ditu, eta horrek
pastari saltsarekin ondo bat egiteko beha-
rrezko zimurtasuna ematen dio. Bukatzeko,
pasta airearekin eta beroarekin tenperatura
baxuetan apurka-apurka lehortzen dugu;
hala, zentzumenen bitartez jasotzen ditugun
ezaugarri guztiak mantentzen dira: zaporea,
testura, usaina, kolorea... Beraz, Txarame-
la Pastak sabela ase ez ezik, elikatu ere
egiten du. Gure dastamena jaki integralak
jatera ohitu behar dugu!
12 TXIKITIK HANDIRA
Rojava eta Nafusa:
bi herri, iraultza bat
Arabiar udaberria piztu zenetik
sei urtera, Siriako kurduek eta
Libiako amazighek apustu sendoa
egin dute autogobernuaren eta
giza eskubideen alde.
Mohamed Qatarren zegoen Libian
gerra piztu zenean, 2011ko otsai-
lean. Odontologia ikasketak buka-
tzeko apenas deus falta zitzaiola
bueltatu zen etxera, Nafusako
mendikatera. Han bizi dira Libiako
amazigh gehienak.
Argazkiak: Karlos Zurutuza
Karlos Zurutuza
Kazetaria
Garbi neukan ez nintzela borrokatzeko
gai izango, baina nolabait lagundu nahi
nuen, zioen 21 urteko gazteak orduan.
Horrela, Mohamed irrati esatari bilakatu
zen, Libiako historian amazigh hizkuntzako
lehenengoa.
Gerraren nondik norakoez gain, gure hiz-
kuntzari eta kulturari buruz hitz egiten dugu;
gure kantak, poemak.... Gazteak zioenez,
horiek ere debekatuta zeuden Gaddafik
boterean eman zituen lau hamarkadetan.
Berbere izenez ezagunagoak diren arren,
Afrika iparraldeko jatorrizko herria da ama-
zigha. Marokoko kostaldetik Egiptorainoko
esparruan daude kokatuta, eta Sahara ba-
rruko tuaregen hizkuntza bera dute. Libiako
1973ko kultur iraultza zela eta, Gaddafik
debekatu eta deuseztatu zuen bere liburu
berdearekin bat ez zetorren ale oro. Ama-
zigh hitzak gizon askea esan nahi du,
hitzez hitz. Baina agintari gorenarentzat,
Satanasen semeak ziren, edota kolonia-
lismoaren tresna hutsa Libia zatitzeko.
Nafusako irrati hura ez ezik, amazigh he-
rriaren lehen eskolak, egunkari eta aldizka-
riak ere sortu ziren gerra bukatzeko artean
bost hilabete falta zirela. Dena egiteke
dago, zioten ekintzaile haietako askok.
Libiako arabiar matxinoek, ordea, ez zuten
adierazi herri gutxitu horren oinarrizko
eskubideak bermatzeko asmorik. Ama-
zighek 2011ko abuztuan moztu zuten
haiekiko harremana. Jarraian, Amazigh
Kontseilu Gorena sortu zen, eta lehen herri
kontsultak bultzatu ziren. Zuwara izan zen,
hain justu, bere udala era demokratikoan
hautatu zuen Libiako lehen herria.
Udaberri kurdua
Siriako Arabiar Errepublikan ere ez zen
erraza kurduen nortasunari eustea. Assad-
tarren agintepean, herri horrek debekatuta
izan ohi zuen elkartzea; beraz, ez zuten
alderdi politikorik, ez eta bestelako gizarte
mailako antolaketarik ere. Halaber, debe-
katuta zegoen kurdueraz idaztea, abestea,
irakastea... Populazioaren desplazamendu
handiak egin ziren; preso politikoak pilatu
egiten ziren; beste batzuk, ordea, betiko
desagertzen ziren. Hori gutxi ez, eta hiritar-
tasuna ukatu zioten kurdu askori. Maktum
ezereza, arabiar hizkuntzaz izendatu
zituzten erroldatik ezabatutako hiritarrak.
Errepresio bortitza jasan arren, Siriako
kurduen egoera ezkutuko errealitatea izan
zen hamarkada luzez. Kazetariek debeka

Azken sei urteotan, Libiako amazigek hamaika mani-
festazio deitu dituzte euren eskubideak aldarrikatzeko.
tuta zuten Siriako alde kurduetan lan egi-
tea, eta nazioarteko medioek oso interes
txikia agertzen zuten herri horrekin.
Gobernuarentzat, Siriako kurduak gutxien-
go bat besterik ez ziren, erraz `arabiartu
zitekeena. Bestalde, herri `periferikotzat
jo zuten, Siriako politikan nekez eragin
zezakeelakoan, zioen Jordi Tejel iker-
tzaileak, Syrias Kurds (Routledge, 2009)
bere liburuan.
2012ko uztailean, baina, kurduen kontrol-
pera igaro ziren Siriako ipar-ekialdeko
hainbat herri. Nafusan gertatu legez, bolun-
tario andana batek bultzatu zituen herri gu-
txitu horren lehen eskolak eta argitalpenak.
Arlo politikoan abantailaz jokatzen zuten
kurduek. Urte asko klandestinitatean eman
ostean, dozenaka alderdi kurdu atera ziren
plazara. PYD (Batasun Demokratikoaren
Alderdia) izan zen nagusia; horren buruzagi
Salih Muslimek honelako analisia egiten
zuen, Siriako gerra hasi eta urtebetera:
Paradoxikoa bada ere, gure eskualdean
baino ez dira errespetatzen siriar guz-
tien nahiak eta itxaropenak. Hasieratik,
iraultza baketsu baten aldeko apustua egin
genuen. Bagenekien Assad ez zela erraz
eroriko; beraz, autogobernurantz jo genuen,
gure oinarrizko eskubideak eta segurtasu-
na bermatu ahal izateko, zioen Muslimek,
Kamixlon -Rojavako hiriburuan- egindako
elkarrizketa batean.
PKKren ideologiari eutsiz, PYDk abian jarri
zuen Konfederalismo Demokratikoaren
proiektua, egun aski ezaguna egiten zaigu-
na. Mugimendua Rojavan ezarri zen lehen
aldiz, ardatz zituelarik genero berdintasuna,
erlijio askatasuna eta demokrazia erradi-
kala. Egitasmo iraultzaile horren oihartzuna
Libiako mendietaraino ere iritsi zen.
Libiako Rojava
Hanka sartu genuen hasieratik, zioen Ma-
zigh Buzakhar preso politiko ohi eta ekintzai-
leak, Tripoliko bere etxean. Siriako kurduek,
aldiz, argi asko ikusi zuten ezin zirela lerratu
ez gobernuarekin, ez eta matxinoekin ere,
biek arabiar nazionalismoari edota islamis-
moari besterik ez baitiote eusten, azpima-
rratu zuen 30 urteko gazteak.
2006an, Gaddafiren aparatua erortzeko
artean bost urte falta zirela, Buzakharrek do-
kumentu bat idatzi zuen, Nafusan eskualde
autonomo bat eratzeko. Aljeriako Kabiliako
Mugimendu Autonomistak sustaturiko ideo-
logian oinarritu zen orduan. Egun, Buzakhar
eta, funtsean, Nafusa osoa, Rojavari begira
daude. Horren adibide argia da Libiako ama-
zighen autogobernua. 2015eko abuztuan,
Amazigh Kontseilu Gorenak hauteskundeak
deitu zituen bere 30 kideak izendatzeko.
AKGren agindupeko 10 herrietan zabaldu zen
prozesua. Udalerri bakoitzeko, hiru hautagai
zeuden: udaleko ordezkari bat, gizonezko bat
eta emakumezko bat.
Kamixloko emakumeen zentroko boluntario hauek
PKKko buruzagi Abdula Ocalanen erretratua aukeratu
Kontseilua Tripolin elkartzen da: beharren
zuten erretratorako
arabera, hilean behin edo bitan. Kabao
herriko hautagai Boraui Hajagek dio Gad-
dafik bultzaturiko arabiartze kanpainak
indarrean daudela oraindik, eta haiei aurre
egitea dela AKGren lehentasun nagusieta-
ko bat. Ez da erraza, hiru gobernu baitaude
egun Libian: bat mendebaldean, beste bat
ekialdean, eta azken bat Nazio Batuen
TXIKITIK HANDIRA 13
onespena duena herrialdeko hiriburuan.
AKGren aburuz, alabaina, ezein exekutibok
ez du egiten amazighen aldeko keinurik.
Hizkuntza eta kultura desberdinak ez ezik,
erlijioak ere bereizten du amazigh herria:
Libiako arabiarrak musulman suniak dira;
amazighak, ordea, ibadiak. Xiiten eta
Libiako amazigek borrokalaria petrolio hobi bat ba-
besten Naluten, Libiako ipar mendebaldean.
suniten arteko haustura baino lehenagokoa
da sinesmena; hura babestearren, AKGk
batzorde bat eratu zuen eskola liburuak
eta meskitetako sermoiak ikuskatzeko. Ko-
miteko kide Ramadan Azuzaren ustez, Saudi
Arabiak eta antzeko estatuek bultzatu dute
muturreko islamaren gorakada herrialdean.
AKGko presidente Khaire Elhamesi harro
dago eman dituzten hainbat pausoz, eskola
liburuak tartean. Gure liburuetan baino ez
dituzu aurkituko libiar juduak, kristauak eta
musulmanak, zioen AKGko buruzagiak Tri-
poliko bere egoitzatik. Kurduek Rojavan egin
bezala, guk ere orori eskaini diogu eskua,
Libiako aniztasuna errespetatuz gero.
Azken urteotan, Rojavako kurduek harrema-
nak indartu dituzte beren eskualdeko arabiar,
asiriar, zirkasiar eta turkmeniar etniakoekin,
Konfederalismo Demokratikoak gutxiengoen
eskubideak babesten baititu.
Elhamesiren aburuz, haiek ere lan handia
egiten ari dira tuareg eta tubu herriekin ha-
rremanak sendotzeko. Ipar Mediterraneoko
bizilagunak ere agendan daude, eta AKGren
ordezkaritza batek hainbat bilera izan ditu
Bruselan eta Estrasburgon azken bi urteotan.
Amazighok geureari eutsi nahi diogu,
zioen buruzagiak. Biziraun, ez besterik.
@karloszurutuza
14 KulturAKTUA

Musika
La Basu
Izotz Erregina
Trakamatraka izerdian daramagu

Printzea urkatuta... ipuina bukauta

Mina edo plazera...

gure bide bakarra
Musikagilea:
Zeintzuk nire alde?
zenbat lapur talde? La Basu Izotz Erregina
non gelditu ziren hainbat toki eta
lurralde? Webgunea:

Non dago xarma?

www.labasu.com
itxuran edo karman Facebook: LA BASU
hitza beti da nire borroka,
nire arma. Twitter: @labasu1

Antzerkia
Francoren bilobari gutuna
Iakik hamar urte eta leuzemia ditu. Fitxa artistikoa:
Joxanek berrogeita sei urte eta
gerra zibileko obus baten txatala Unai Iturriaga eta Igor Elortzarekin
buruan. Etorkizun bideragarririk ez
duen ospitalean iragana eta oraina idatzia.
kateatzen dira Migel eta Kristina
medikuen ametsetan. Itxaron- Zuzendaria: Ximun Fuchs.
geletan sekula agertzen ez diren
pazienteen izen zerrendak entzu- Aktoreak: Ander Lipus, Patricia
ten dira ordena alfabetikoan eta
Urrutia, Manex Fuchs, Zoila Beras-
Carmen Martinez-Bordiuk betetzen
du bihotzeko aldizkari maiztuaren tegi, Urko R. Pescador, Erika Olaizola
azala. Iraun beharraren gaitzak jo-
tako komunitate baten hezurren eta eta Pako Revueltas.
gezurren erradiografia traumatolo-
gikoa da Francoren bilobari gutuna. franco.eus

Egin TXIO
edo
eman LIKE
Argia
Bertan hainbat ideiaren eta elkarrizketa-
ren berri izango duzu. Atsegin dut botoian
sakatu, gainontzeko irakurleekin eta Argiako
kazetariekin harremanetan jartzeko. ARGIA
euskarazko aldizkari orokorra da, aktiboan
dagoen zaharrena. 2009an, 90. urteurrena
ospatu zuen. Lasarte-Orian (Gipuzkoa) dau-
ka egoitza nagusia argitalpenaren taldeak.
@argia
Argia
Ongi Etorri Errefuxiatuak
Bizkaia
Eragile ezberdinak batzen dituen Bizkaiko
plataforma honek, errefuxiatuek bizi duten
dramaren gainean biztanleria sentsibiliza-
tzea du helburu, pixkanaka jendarte soli-
darioagoa sortzeko, gure garai historikoko
arazo handiak sumatzeko gai eta hainbat
konpromiso pertsonal eta kolektibo bere
gain hartzeko prest.
@errefuxiatuakB
Ongi etorri Errefuxiatuak-Bizkaia
Pikara
Kazetaritza eta iritzia eskaintzen dituen
aldizkaria, ikuspegi kritiko, feminista, urra-
tzaile eta gozagarri batetik.
@pikaramagazine
Pikara magazine
Euskal Herriko Bilgune Feminista
Euskal Herriko Bilgune Feminista (EHBF)
nazio mailako erakunde feminista eta
abertzalea da, 2002an sortua; egitasmoa
esparru ugaritako emakume asko eta as-
kotarikoen hausnarketatik sortua da.
@ehbfeminista
EH Bilgune Feminista
Saretuz
Donostiako Kontsumo Kontziente eta Eral-
datzailearen aldeko Sarea da, amesten
dugun gizartean bizi ahal izateko oinarriz-
koa den estrategia eta tresna izan nahi
duena: bizitza erdigunea den eta ekono-
mia bere zerbitzura dagoen gizarte bat,
justizian, emakume eta gizonen arteko eta
herrien arteko berdintasunean, solidarita-
tean, naturarekiko orekan, konpromisoan,
lankidetzan... oinarrituta.
@saretuz
Saretuz
SARETZEN 15
Ecuador Etxea
Guztiona den espazio honetan,
mobilizazio anitzen informazioa aurkituko
duzu: sozialak, feministak, politikoak...;
baita, besteak beste, ekintza askoren
berri, formazioak eta tailerrak ere.
@EcuadorEtxea
Ecuador Etxea
Ahotsa.info
Lur honek gauza asko ditu esateko.
Horretarako jaio da ahotsa.info
@AhotsaInfo
Ahotsa
Cubainformacin
Kubak sufritzen duen Estatu Batuen
eta Europako informazioaren oligopolio
handien blokeo mediatikoa apurtzeko
helburua du. Kubako iraultzak informazio
manipulazioaren kanpaina bat sufritzen
ari du, garapenaren eredu kubatarra eta
beraien sistema politiko eta ekonomikoa,
bideraezina, injustua eta antidemokratiko
gisa irudikatzeko asmoarekin.
@cubainformacion
Cubainformacion.tv
 HERRIEN AGENDA

JARDUNALDIA:
Herri-komunikabideak,
hizkuntza minorizatuak
biziberritzeko tresna gisa
EGUNA: Ekainak 30, 9:00-14:00
LEKUA: Koldo Mitxelena Kulturgunea.
Donostia, Euskal Herria.

KONFERENTZIA:
La Va Campesina VII
konferentzia
EGUNA: 2017ko uztailaren 16-24.
LEKUA: Derio, Euskal Herria.

Aldizkari honetan argitaratutako edukiek ez dute zertan eko-

nomikoki laguntzen duen erakunde publikoaren iritzia islatzen.