i hc quc gia h ni

Trng i hc khoa hc t nhin

*******

Nguyn Th Bch o

NGHIN CU XC LP C S KHOA HC CHO NH HNG

QUY HOCH BO V MI TRNG KHU VC I HC QUC
GIA H NI TI HA LC V CC X LN CN

Lun vn thc s khoa hc

H ni - 2010

1
 i hc quc gia h ni
Trng i hc khoa hc t nhin
*******

Nguyn Th Bch o

NGHIN CU XC LP C S KHOA HC CHO NH HNG

QUY HOCH BO V MI TRNG KHU VC I HC QUC
GIA H NI TI HA LC V CC X LN CN

Chuyn ngnh: S dng v bo v Ti nguyn Mi trng

M s: 60 85 15

Lun vn thc s khoa hc

NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS. NG VN BO

H ni 2010

2
 M U

1. Tnh cp thit ca ti

Trong vi thp nin gn y, th gii phi i mt vi nhiu thch thc nh

gia tng dn s, cng nghip ha, th ha, khng hong v kinh t, chnh tr v x
hi, c bit l s suy thoi nghim trng v mi trng. L mt quc gia ang pht
trin, nhng thch thc i vi Vit Nam cng to ln hn. Vy nguyn nhn do
u v lm th no gii quyt nhng vn trn? Hin nay, pht trin bn vng
l mc tiu m ton nhn loi hng ti gii quyt nhng thch thc . Nhng
lm th no pht trin bn vng ang l cu hi cn gy nhiu tranh ci. Tuy
nhin, pht trin bn vng lun gn lin vi khai thc, s dng hp l ti nguyn
thin nhin v bo v mi trng. V vy, vic nh gi ng hin trng s dng cc
ngun ti nguyn cho cc loi hnh sn xut nhm xc lp c s nh hng bo
v mi trng sinh thi theo n v lnh th l nhim v quan trng hng u cn
c s vo cuc ca cc nh a l.

Thch Tht l mt huyn c din tch t nhin tng i rng 202,5 km 2, vi

nhiu trc ng giao thng ln chy qua, y l khu vc c v tr quan trng trong
pht trin kinh t - x hi ca Th H Ni. Trong nhng nm gn y, chnh ph
ang trin khai nhiu d n cp quc gia nh m rng v nng cp tuyn ng cao
tc Lng Ha Lc, khu cng ngh cao Lng Ha Lc, khu i hc Quc gia H
Ni ti Ha Lc, tuyn ng vnh ai 4 ca H Ni, khu cng nghip Ph Ct,
cm cng nghip Bnh Ph, h thng khu th Lin Quan, Ngc Lipkhin
Thch Tht tr thnh ni c tc pht trin cng nghip ha, th ha si ng
nht trong cc huyn ngoi thnh. Tnh hnh pht trin kinh t - x hi ca khu vc
c nhiu bin ng, vic khai thc s dng cc ngun ti nguyn bc l nhiu hn
ch, mi trng dn sinh v cnh quan huyn b tc ng mnh m. Nguy c gy
suy thoi ti nguyn ang tr nn ng lo ngi. V khu vc xy dng trng i
hc Quc gia H Ni ti Ha Lc l mt trong nhng khu vc in hnh nh vy.
Vi c trng a hnh l khu vc bn sn a, ni hi t ca cc nhnh sng bt

3
ngun t ni Vin Nam trc khi vo sng Tch. V vy, mi trng y c
lin quan cht ch ti mi trng ca cc khu vc pha ngun ca cc nhnh sng
ny. Trong khi , nhn dn sng ch yu bng ngh nng, nhn thc bo v mi
trng cn yu km, i sng cn gp nhiu kh khn, nn kinh t ca a phng
cha tng xng vi tim nng sn c. Cc d n, ti quy hoch ca khu vc
cn mang tnh n ngnh, n vng, cha thc s p ng pht trin kinh t, vn
ha x hi v bo v mi trng mt cch hiu qu theo mc tiu c i hi
ng ton quc ln th IX thng qua: Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng,
tng trng kinh t i i vi thc hin tin b, cng bng x hi v bo v mi
trng.

Vi tnh cp thit trn, hc vin chn ti: Nghin cu xc lp c s khoa

hc cho nh hng quy hoch bo v mi trng khu vc i hc Quc gia H
Ni ti Ha Lc v cc x ln cn nhm a ra ci nhn ton cnh v iu kin a
l khu vc l bc i quan trng s dng hp l lnh th, bo v mi trng,
hng ti pht trin bn vng.

2. Mc tiu, nhim v

- Mc Tiu: Xc lp c s khoa hc cho nh hng quy hoch bo v mi

trng da trn kt qu nh gi tng hp cc iu kin a l khu vc i hc
Quc gia H Ni ti Ha Lc v cc x ln cn.

- Nhim v: thc hin mc tiu trn, ni dung v nhim v cn nghin

cu bao gm:

1) Tng quan c s, l lun thc tin v quy hoch bo v mi trng da

trn nh gi tng hp cc iu kin a l.

2) Nghin cu, phn tch cc c im iu kin t nhin, ti nguyn thin

nhin v cc hot ng khai thc s dng ti nguyn trn ton khu vc xy dng
HQG ti Ha Lc v cc x ln cn.

4
 3) Nghin cu c im phn ha cnh quan khu vc, cc mu thun v
thnh lp b bn chuyn phc v cho mc ch s dng hp l ti nguyn,
bo v mi trng.

4) xut nh hng, gii php kh thi pht trin, khai thc v s dng
ti nguyn bo v mi trng hiu qu theo cc tiu vng cnh quan.

3. Phm vi nghin cu

Phm vi khng gian: Lnh th nghin cu c gii hn trong v tr a l

v ranh gii hnh chnh cc x Thch Ha, Tin Xun v Yn Bnh thuc huyn
Thch Tht thnh ph H Ni.

Phm vi khoa hc: ti tp trung nghin cu vn nh gi tng hp cc

iu kin a l t nhin, kinh t - x hi bao gm phn tch hin trng, din bin
cc hot ng khai thc, s dng ti nguyn, cc vn mi trng ny sinh lm c
s cho xut cc nh hng v gii php s dng hp l ti nguyn thin nhin
bo v mi trng khu vc nghin cu trong thi k cng nghip ha - hin i ha
t nc.
4. C s ti liu
C s d liu ca ti gm:
- Cc ti liu, cng trnh nghin cu mang tnh l lun v thc tin c
lin quan n ti.
- S liu thng k ca huyn Thch Tht v iu kin t nhin v ti
nguyn thin nhin ca 3 x thuc khu vc nghin cu.
- Bo co quy hoch tng th pht trin kinh t - x hi huyn Thch
Tht n nm 2010 v nh hng n 2020; Bo co tng hp quy hoch
HQG H Ni ti Ha Lc n nm 2020 v tm nhn n nm 2050; Bn
a hnh 1: 25.000.
- Cc kt qu kho st thc a.
5. Kt qu v ngha
- Kt qu
+ Tp bn chuyn v tng hp: bn a cht, bn a mo,

5
 bn th nhng, bn hin trng s dng t, bn cnh quan...
+ Phn tch cc mu thun trong khai thc, s dng ti nguyn v cc h
qu mi trng.
+ Xc lp c cc nh hng t chc khng gian s dng hp l ti
nguyn v bo v mi trng trn quan im lin kt cc tiu vng cnh quan.
- ngha
i) ngha khoa hc: Pht trin tip cn lin ngnh trong nh gi tng
hp iu kin t nhin phc v pht trin kinh t - x hi, v lin vng trong
nghin cu a l ng dng cho vng i ni thp chuyn tip.
ii) ngha thc tin: Kt qu ti l ti liu tham kho cho cng tc
nh hng s dng hp l ti nguyn, bo v mi trng i vi cc x thuc
khu vc nghin cu.
6. Cu trc lun vn
Ngoi phn m u, kt lun, ph lc, ti liu tham kho, ni dung lun vn
gm ba chng:
Chng 1: C s l lun v phng php nghin cu.
Chng 2: c im t nhin, ti nguyn thin nhin, kinh t - x hi v
mi trng.
Chng 3: nh hng s dng hp l ti nguyn v bo v mi trng.

6
 CHNG 1
C S L LUN V PHNG PHP NGHIN CU
1.1. Cc vn l lun quy hoch bo v mi trng trn c s tip cn
a l tng hp
1.1.1. Nhng vn c bn v quy hoch bo v mi trng
a Khi nim chung
T nhng thp k 40 60 ca th k XX, yu t BVMT c a vo
trong cc quy hoch pht trin kinh t, xut cc k hoch ci thin tnh trng
ln xn ca x hi, ci thin iu kin v sinh mi trng, c th coi l tin thn
ca QHBVMT.
Nhng thut ng QHBVMT thc s xut hin vo nhng nm 70 v c
ph bin rng ri trong nhng nm 90 ca th k XX. Quy hoch bo v mi trng
l mt khi nim tng i mi khng ch vi Vit Nam m cn vi nhiu nc
trn th gii, do tn ti nhiu quan nim phng php khc nhau v vn ny.
Xut pht t thc t ca tng quc gia m QHBVMT c th ch l quy hoch s
dng t, quy hoch s dng ti nguyn hoc l mt quy hoch tng hp kinh t
x hi v ti nguyn mi trng... C th nh: ti H Lan, QHBVMT l cu ni
gia qui hoch khng gian v vic lp chnh sch mi trng, trong khi Bc
My, QHBVMT li l phng php qui hoch tng hp (kinh t x hi, qun l
mi trng tng hp, qun l h sinh thi v qun l tng hp cc ngun ti
nguyn).
Tng t nh s khc bit v quan im ca tng quc gia ring bit, cc
nh khoa hc, cc t chc kinh t trn th gii cung c nhng quan im cha
thng nht v QHBVMT, c th nh:
Theo Susan Buckingham Hatfiel & Bob Evams (1962), QHBVMT
c th hiu rt rng l qu trnh hnh thnh, nh gi v thc hin chnh sch mi
trng;
Ortolanto (1984) quan nim rng: QHBVMT l mt cng vic ht sc
phc tp v thc hin QHBVMT phi s dng kin thc lin ngnh. Cung theo

7
Ortolanto, ni dung ca QHBVMT bao gm qui hoch s dng t, qun l cht tn
d v ky thut TM;
Baldwin (1984) cho rng: QHBVMT l vic khi tho v iu hnh
cc hot ng nhm hng dn, kim sot thu nhp, bin i, phn b v thi
mt cch ph hp vi cc hot ng ca con ngi sao cho cc qu trnh t nhin,
sinh thi v x hi tn tht mt cch t nht;
Anne Beer (1990) cho rng QHBVMT phi l c s cho tt c cc
quyt nh pht trin c tnh a phng;
Toner (1996) cho rng QHBVMT l vic ng dng cc kin thc v
khoa hc t nhin v sc khe trong cc quyt nh v s dng t;
Malone Lee Lao Choo (1997) cho rng gii quyt nhng xung
t v mi trng v pht trin cn thit phi xy dng h thng qui hoch trn c
s nhng vn mi trng;
Alan Gilpin (1996) cho rng QHBVMT l vic xc nh cc mc tiu
mong mun v kinh t x hi i vi mi trng t nhin v to ra cc chng
trnh, qui trnh qun l t c mc tiu . Nhng vn trong QHBVMT
thnh ph v qui hoch mi trng vng bao gm: s dng t, giao thng vn ti,
lao ng, sc khe, cc trung tm, th x, dn s, chnh sch ca nh nc v nh
c, cc vn nh , cng nghip, pht trin th, chnh sch mi trng i vi
quc gia, vng v th, cc vn v nhim v TM;
Theo ADB (1991): trong qui hoch nhm pht trin vng, cc thng
s mi trng cn c a vo qui hoch ngay t u v sn phm cui cng l
qui hoch pht trin kinh t x hi vng vi nhng cn nhc cn thit ti nhu cu
pht trin bn vng bng cch nht th ha vi qun l ti nguyn v mi trng.
V ti Vit Nam:
Trong cun TM ca L Thc Cn (1994) [3] s dng thut ng Lp
k hoch ha mi trng ch vic lp k hoch, trong cc mc tiu pht trin
kinh t x hi c xem xt mt cch tng hp vi cc mc tiu v mi trng,
nhm m bo kh nng thc t cho vic thc hin pht trin bn vng;

8
 Trnh Th Thanh trong Nghin cu v phng php lun Quy hoch
mi trng (1998) [23] cho rng: QHBVMT l qu trnh s dng c h thng cc
kin thc khoa hc xy dng cc chnh sch v bin php trong khai thc v s
dng hp l ti nguyn v bo v mi trng nhm nh hng cc hot ng pht
trin trong khu vc, bo m mc tiu pht trin bn vng.
Lut bo v mi trng ca nc Cng ha x hi ch ngha Vit
Nam c ban b nm 1994 c ghi: Nh nc thng nht qun l, bo v mi
trng trong phm vi c nc, lp quy hoch bo v mi trng (iu 3, chng
I). Vy quy hoch bo v mi trng c nh nc Vit Nam ghi thnh lut; l
cng vic phi lm trong cng tc qun l, bo v mi trng.
Nh vy QHBVMT c th hiu l vic xc lp cc mc tiu mi trng
mong mun, xut v la chn phng n, gii php bo v, ci thin v pht
trin nhng mi trng thnh phn hay ti nguyn ca mi trng nhm tng
cng mt cch tt nht nng lc, cht lng ca chng theo mc tiu ra.
Nhim v c bn ca QHBVMT l gii quyt nhng mu thun gia tng
trng kinh t v cht lng mi trng, gia tng trng kinh t v vic bo tn
cc ngun ti nguyn thin nhin; duy tr s cn i hi ha cc hot ng pht trin
m con ngi v li ch ca mnh p t qu mc ln cc h t nhin. C th xem
quy hoch bo v mi trng l gii php nhm thng nht gia pht trin kinh t -
x hi v bo v ti nguyn - mi trng. N gip to ra c ch gii quyt s
mu thun vn c gia pht trin kinh t - x hi v bo v mi trng ti nguyn.
Bn cht ca QHBVMT nhm phc v cho qu trnh xy dng chnh sch,
hoch nh mc tiu bo v mi trng, khai thc v s dng hp l ti nguyn,
phn vng khng gian lnh th theo yu t mi trng, iu ha s pht trin kinh
t - x hi theo kh nng chu ti ca mi trng, phc v pht trin bn vng. [25]
Mc tiu c bn ca QHBVMT l hng ti s pht trin bn vng ca mt
vng lnh th. chnh l s iu tit mi quan h hu c gia pht trin kinh t,
x hi vi ti nguyn mi trng. Mt mt bo m s pht trin ca h thng kinh
t - x hi khng vt qu mc ti ca h thng t nhin. T gc bo v ti
nguyn m ra cc k hoch pht trin s dng hp l ti nguyn khng hy hoi

9
mi trng. Mt khc, bo m bn thn vic s dng ti nguyn thin nhin v bo
v mi trng hi ha vi s pht trin kinh t ca h thng kinh t - x hi. Qun
l v quy hoch ti nguyn mi trng tng kh nng ti sinh ca cc ti nguyn
c th ti sinh v kh nng chu ng ca mi trng lm cho n khng gy hn ch
cho s pht trin ca kinh t - x hi. [25]
Ni dung c bn trong QHBVMT: Phn tch, nh gi cc iu kin t
nhin, hin trng ti nguyn, mi trng v tnh hnh kinh t - x hi ca vng quy
hoch; d bo xu th pht trin kinh t - x hi v xu th din bin ti nguyn, mi
trng ti vng quy hoch; phn vng n v chc nng mi trng v d bo
nhng vn mi trng ni cm; xut tng, gii php quy hoch mi
trng; xy dng bn QHBVMT. [25]
b Tng quan tnh hnh nghin cu QHBVMT
* Tnh hnh nghin cu QHBVMT ngoi nc
Nm 1977 John M.Edington v M. Anh Edington xut bn cun sch Sinh
thi hc trong v QHBVMT phn tch r nhng vn sinh thi trong QHMT, s
dng t nng thn, pht trin th, cng nghip. Sau nm 1985, Walter E.
Westman cung nhn mnh v nh hng sinh thi v mi quan h khng kht gia
sinh thi v TM, trong cun Sinh thi , TM, QHBVMT. [19]
Trong cun sch QHBVMT v ra quyt nh ca Leonard Ortolano (1984)
cho rng, QHBVMT s dng kin thc lin ngnh v a cht, cnh quan, sinh
hc, thm my mi trng, lut v chnh sch mi trng, gii quyt cc vn v
cht thi, TM, s dng t.
Cun QHBVMT cho cc cng ng nhca hng Bo v mi trng My
(1994) hng dn QHBVMT cn tn trng quyn ca nhn dn, ca cng ng,
nhu cu ca cng ng, gii quyt cc nhu cu cho cng ng. Anh, ng ch
c cng trnh QHBVMT cho pht trin vng ca Anne R. Beer (1990) trong
trnh by mi quan h gia QHBVMT v quy hoch vng.
Cun QHBVMT bn vng c bin tp bi Andrew Blower xut bn ln
u Lun n vo nm 1993, sau ti bn nhiu ln, a ra 10 vn cho

10
QHBVMT: (1) s thay i theo thi gian, (2) quy hoch nn, quy hoch thnh ph,
quy hoch s dng t, quy hoch bn vng cp a phng, d bo tng lai cho
quy hoch, (3) cc h sinh thi TNTN, (4) chnh sch nng lng bn vng, (5)
nhim v rc thi gnh nng ca bn vng, (6) xy dng mt mi trng bn vng,
(7) li ch gia giao thng vn ti cng cng v t nhn, (8) kinh t bn vng, (9)
quy hoch khu vc thnh ph bn vng, (10) thc hin v quy hoch.
Ngn hng pht trin Chu (ADB) trong bo co mi trng s 3 nm
1991 nhn mnh c mi lin h gi pht trin kinh t v s dng ngun lc, s
tc ng ca k hoch pht trin v mi trng khu vc; QHBVMT khng tch ri
quy hoch pht trin kinh t.
Trong mt bi vit Trin vng ca a hc mi trng Trung Quc, tc gi
Chen Jingsheng (1986) nu ln cc tin b ca a hc mi trng Trung
Quc, iu tra tng hp cht lng mi trng, nghin cu phn vng mi trng
v QHBVMT.
Singapore, Malone Leo Lai Cho (1997) trnh by quan im:
QHBVMT p ng nhu cu v nh , vic lm v ngh ngi, gii quyt xung t v
mi trng v pht trin, cn thit phi quy hoch trn c s nhng vn v mi
trng. [30]
* Tnh hnh nghin cu trong nc
C th ni, nhng nghin cu QHBVMT Vit Nam c bt u kh sm
v khng chnh thc trong cc quy hoch tng th pht trin kinh t - x hi ca c
nc v cc a phng, cung nh cc quy hoch ngnh nng lm nghip khc.
V n ch c t ra mt cch r rng t sau Lut Bo v mi trng. Mt s cng
trnh nghin cu l thuyt v QHBVMT c th k n nh: nghin cu v Phng
php lun QHBVMT - nghin cu xy dng hng dn QHBVMT v xy dng
QHBVMT, do TS. Trnh Th Thanh, khoa Mi trng, trng i hc Khoa hc
T nhin HQG H Ni ch tr thc hin nm 1998,1999...Mt s nghin cu
nh hng QHBVMT cho cc vng kinh t c th k n nh: Nghin cu xy
dng QHBVMT phc v pht trin kinh t - x hi vng ng bng sng Hng do

11
GS. L Qu An lm ch nhim; Nghin cu xy dng QHBVMT vng kinh t
trng im min Trung do Phn vin Nhit i Mi trng Qun s ch tr;
Nghin cu mu QHBVMT th x Bc Ninh d n hp tc gia Vit Nam
Canada 2002-2003, do Vin Mi trng v pht trin bn vng, Hi Bo v TNTN
v Mi trng Vit nam thc hin ...
Ngoi ra, ng gp tch cc v mt phng php lun QHBVMT phi k n
cn c cc tham lun ti cc cuc hi tho lin quan n QHBVMT: Hi tho
QHBVMT do Cc Mi trng B Khoa hc Cng ngh v Mi trng (nay l B
Ti nguyn v Mi trng) t chc ti H Ni (thng 5-2001); hi tho khoa hc
Phng php lun QHBVMT v cc vn mi trng u tin ti vng ng
Nam B do vin Mi trng v Ti nguyn t chc ti Vung Tu (thng 10-2002);
hi tho BVMT v pht trin bn vng Vit Nam do Ban khoa gio Trung ng
t chc ti thnh ph H Ch Minh (thng 4-2004)...
QHBVMT l mt trong nhng vn ang ni ln Vit Nam, c s
quan tm v khuyn khch ca chnh ph, cc b ngnh, thu ht c s tham gia
nghin cu ca nhiu t chc, c nhn. QHBVMT c mc tiu r rng v l mt b
phn ca quy hoch pht trin KT-XH.

1.1.2. L lun v xc lp c s cho nh hng QHBVMT khu vc xy

dng HQG ti Lng Ha Lc v cc x ln cn
Xut pht t nhim v, ni dung c bn ca QHBVMT v c im a hnh,
dng vn chuyn vt cht nng lng khu vc xy dng HQG ti Lng Ha Lc
v cc x ln cn (cc sng, sui trong khu vc ng vai tr l dng vn chuyn vt
cht t lu vc xung vng thung lung, ng bng vng lu vc thp hn), xc
lp c s cho QHBVMT, cn nghin cu trn c s nghin cu, phn tch cc n
v cnh quan ca khu vc ny. Bi l, theo quan im nghin cu cnh quan, cc
iu kin t nhin cng vi dng khai thc, s dng t to thnh mt a h. Cnh
quan lu vc c coi nh mt h thng t nhin vi nhng c trng ring v iu
kin t nhin, c phn bit vi nhng dng cnh quan khc nh vo c trng
ca cn cn nc v ch nc, mc nc ngm, mng li thy vn, dng chy

12
v cc qu trnh a mo. Cc hot ng kinh t - x hi ca con ngi tc ng n
cnh quan lu vc theo hai hng: mt mt cc hot ng nh khai hoang m rng
din tch rng, khai thc khong sn, xy dng c s h tng, san lp mt bng v
hnh lp i mng li sng sui, thay i dng chy, thc y cc qu trnh di
chuyn vt cht trn sn; nhng mt khc cc cng trnh thy li nh h p, knh
mng dn nc, dng chy nhn to li gp phn lm iu ha dng chy cho
vng h lu. Hiu ng ca cc tc ng ny ph thuc cu trc cnh quan v thng
s thy vn ca lu vc. Vi lnh th tp trung i, ni thp nh khu vc cc x
Tin Xun v Yn Bnh, hot ng kinh t - x hi thng qua khai thc, s dng ti
nguyn v x thi gy nh hng trc tip ti tng t, suy gim lp ph rng, xi
mn v bi lng lng sng, h cha, nhim mi trng nc khng ch ca khu
vc m cn lin quan ti mi trng nc ca cc vng ph lu thp hn, trong
c khu vc xy dng HQG H Ni. V vy, vn khai thc, s dng hp l ti
nguyn thin nhin c ngha rt to ln i vi vic bo m tnh bn vng ca
cnh quan lu vc. Vic nghin cu phn tch cc iu kin phn b v c im
a mo, c im thy vn, lp ph th nhng trong khu vc xy dng HQG
H Ni v cc x ln cn s cung cp nhng thng tin quan trng nhm p ng nhu
cu s dng hp l ti nguyn thin nhin v bo v mi trng.

* Khi nim cnh quan

Lch s pht trin ca Cnh quan hc gn lin vi tn tui ca nhiu nh
khoa hc X Vit nh: B.N. Xukatror, V.A. Nhicolaev, B.B Polunov,.. C th ni
nn tng c s ca khoa hc cnh quan c t rt sm v i su vo i sng ca
nhn loi. Vo cui th k XIX, u th k XX V.V.Docutraev (1846-1903) - ngi
c coi l nh khoa hc t nn mng cho hc thuyt cnh quan v l ngi u
tin thc hin nguyn tc tng hp nghin cu cc iu kin t nhin ti cc a
phng c th. ng cho rng th nhng l hm s ca tt c cc yu t a l
khc: kiu nham, kh hu, sinh vt Theo ng: phi nghin cu thin nhin thng
nht, ton vn v khng tch ri tng phn. T tng ny l tip ni quan im
ca Alecxng Humbol (1765-1859), khi ra nguyn tc nghin cu tng hp cc
hin tng t nhin, theo ng: a l hc cung cp li nhn chung v nhng hin

13
tng trn mt t vi s lin kt ph thuc ca chng. Sau chin tranh th gii
th II, cnh quan hc thc s pht trin v c xc nh nh mt n v c s
da trn s thng nht cc quy lut phn ho a i v phi a i (A.G.
Ixatrenco, 1953). y l giai on nghin cu cu trc khng gian ca cnh quan v
xem cc cnh quan l nhng h thng cu trc khng gian phc tp c tnh cht
phn bc logic theo nhng trt t xc nh. [9]
T khi pht trin n nay, cnh quan hc lun tip cn n c ch trao i
vt cht v nng lng cung nh trao i cc thng tin gia cc hp phn trong
cnh quan. S trao i th hin cc n v cnh quan cng bc, t n v bc
cao xung cc n v bc thp hn v ngc li. Cng vi s pht trin ca cnh
quan th nhiu khoa hc lin ngnh cung nh cc quan im c s dng
nghin cu n. c bit l vic s dng cc tip cn h thng, tip cn sinh thi
Vi c im ca khu vc nghin cu l di ven bin nm trong di chuyn tip
gia t lin v bin th quan im v cch tip cn h thng l rt quan trng. C
th coi khu vc nghin cu l mt vng lnh th t nhin c bit do tc ng
tng h ca cc thnh phn t nhin hay chnh l cc yu t thnh to cnh
quan. Ngoi ra cc hot ng nhn sinh cung ng vai tr rt quan trng.

Trong cc hp phn t nhin, nhn t kh hu nh hng ti dng chy ca

dng sng, sng, ti cc hot ng sn xut Nhn t a cht c vai tr trong vic
thnh to cc vng ti nguyn khong sn v cc dng a hnh. a hnh li nh
hng ti qu trnh di chuyn vt cht t sng ra bin v t bin vo. Ngun ph sa
v cc loi dinh dng t cc sng cung nh lng nc ngt cn to mui thch
hp trong nui trng thy hi sn
Nhn t con ngi tc ng ln vng ca sng trn bng cc hot ng
pht trin kinh t. Trc tin h phi tn dng nhng iu kin thun li v hn ch
nhng bt li ca lnh th c tr v sn xut. S tc ng ny lm thay i cc c
trng ca cnh quan nh cao, chia ct ca a hnh, thnh phn v cht lng
cc sinh vthay ni cch khc con ngi l thay i chu trnh vt cht v nng
lng ca cnh quan.
T cho thy, mi lin h gia t nhin vi cc hp phn to nn cu
trc cc n v cnh quan th hin s tng ng gia cc yu t t nhin v con
ngi thng qua cc hot ng pht trin kinh t x hi. Mi mt n v cnh quan

14
c nhng c th ring, nhng tim nng t nhin v cc hot ng khai thc ca
con ngi.
Nh vy, c th ni vic nghin cu cnh quan rt cn thit trong giai on
pht trin kinh t hin nay. Mc d c rt nhiu nh ngha v cnh quan, nhng
nhn chung cc tc gi u theo mt trong ba quan nim sau:
- Quan nim chung: Cnh quan biu th tng hp th a l ca mt cp bt
k, ng ngha vi tng th t nhin - lnh th, a tng th t nhin hay a h t
nhin.
Cc tc gi i din cho quan im ny gm: F.N.Minkov, N.A.Gvozdetxki,
P.X.Kuznhexov, V.P.Prokave, D.L.Aramand- 1983 vit tng hp th lnh th t
nhin l mt phn lnh th hay khu vc c phn chia mt cch c l bng cc
ranh gii nm ngang theo nguyn tc mt dn nh hng ca nhn t theo tng
th c nh ra. Nhc im ca quan im ny l khng phn nh gii hn v
mt lnh th v th theo nh gi ca TSKH. Phm Hong Hi
v nnk ch thch hp cho vic nghin cu mi trng t nhin, cho mt loi hnh s
dng rt c th nh cho cc vn bo v t nhin, cho pht trin mt s ging, loi
no . [6]
- Quan nim v kiu loi: Cnh quan l mt n v phn loi trong h thng
phn v tng th t nhin trong cnh quan l n v ch yu c xem xt n
nhng bin i do tc ng ca con ngi.
Theo quan nim ny th cnh quan c phn loi theo cc cp phn v:
H cnh quan => ph h cnh quan => kiu cnh quan => ph kiu
cnh quan => loi cnh quan => hng cnh quan
Quan nim ny th hin trong cc cng trnh nghin cu ca Polnov,
Markov, Pereman, N.A. Gvozdexki v c li th trong nghin cu thnh lp bn
cnh quan phc v mc ch thc tin t l ln v trung bnh, i vi cc cnh
quan b bin i bi cc hot ng ca con ngi, khi nhiu yu t cha nh lng
mt cch chc chn v cn phi cng nhn tnh ng nht tng i c th gp
chng vo mt nhm. Tnh ng nht tng i v tnh lp li c th hin r
trong h thng n v phn loi khi thnh lp bn cnh quan. Quan nim ny s
dng cho c cnh quan t nhin v cnh quan nhn sinh.

15
 - Quan nim c th: Cnh quan ch mt phn lnh th no ring bit
ca lp v a l, trong c nhng c tnh chung nht, tc ch cc n v phn
ha trn nhng lnh th c th. Quan nim ny kh ph bin v theo tc gi quan
nim ny li c chia thnh hai trng phi:
Trng phi th nht: Coi cnh quan l cp di cng ca a l t nhin
Trng phi th hai: Cho rng cnh quan ng ngha vi vng a l t nhin. i
din cho trng phi ny l A.G.Ixatsenko, Vu T Lp, Trong cun cnh quan
a l min Bc Vit Nam [14] Vu T Lp a ra nh ngha Cnh quan l
mt tng th c phn ha trong phm vi mt i ngang ng bng v mt ai
cao min ni, c cu trc thng ng ng nht v nn a cht, v kiu a hnh,
kiu kh hu, kiu thy vn, v i t hp th nhng, i t hp thc vt m bao
gm mt tp hp c quy lut ca nhng dng a l v nhng n v cu to nh
khc nhau theo mt cu trc ngang ng nht. Da trn nh ngha Vu T Lp
chia ton b min Bc Vit Nam thnh 577 cnh a l v m t c trng ca
cc cnh . Quan nim cnh quan l mt n v phn ha chung nh mt a h t
nhin bt k no c s dng nhiu khng phi trong lnh vc cnh quan hc thun
ty, m cc lnh vc khc, cc ngnh khc khi c ng n s phn d lnh th. V vy,
nhiu ngi cho cnh quan ng ngha vi cc quan im phn vng khc.
Theo kin ca nhiu nh khoa hc, quan nim v cnh quan theo quan
nim chung khng c mt gii hn r rt v lnh th, khng theo s phn cp (phn
ha no) v s dng nh mt danh t chung. Do vy, thng c dng cho cc
cng trnh chung nghin cu mi trng t nhin hoc nghin cu cho mt dng s
dng rt c th no .
i vi cc nh nghin cu chuyn ngnh cnh quan th s dng hai quan
nim: kiu loi v c th. Trong , quan nim kiu loi c dng ph bin trong
cc nghin cu cnh quan. V theo quan nim ny, cnh quan l n v c s, l cp
phn v - n v phn loi th hin r nt nht c hai quy lut phn ha a i v
phi a i (A.G. Ixatsenko, 1965), ng thi l a h t nhin cp c s c cu
trc hnh thi ring. iu ny th hin mt trong nhng c tnh ca tp hp, l c

16
tnh ni bt ch c trong h thng cc cp, m mi cp c tnh cht ring cho s
lin kt tng h ca cc yu t hp thnh.
Nghin cu Cnh quan cn c nhiu quan nim khc nhau nhng cc quan
nim ny u thng nht mt s im:
- Cc Cnh quan c cu thnh t cc th tng hp t nhin mang tnh hnh
thi, nh cc dng a l v din a l.
- C th nghin cu Cnh quan c hai phng din Vng v Kiu loi.
Cnh quan l khng gian a l c tnh ng nht v cc hp phn, th hin cc mi
quan h nhn qu gia chng, c ranh gii xc nh
- Cnh quan nh mt h thng nn c cc tnh cht: T iu chnh v t phc
hi lin tc.
- S pht trin ca Cnh quan tri qua cc giai on t tr n gi v
cht, ngha l n b bin i nhng vn gi li mt s c tnh ban u. Do cc
Cnh quan cn c c tnh quan trng na l tnh tn d v tnh tc thi .
Xu th hin nay trong nghin cu cnh quan trn th gii cung nh Vit
Nam l da trn cc kt qu nghin cu phm vi ton cu c chp nhn, cc
nh khoa hc s tip tc i su vo nhng hng tip cn khoa hc tng hp trong
nghin cu cnh quan vng v ng thi tin thm mt bc quan trng l ng
dng cc kt qu nghin cu cho cc mc ch thc tin c th, nh gi cnh
quan cho mc ch pht trin sn xut, kinh t, bo v v pht trin mi trng lnh
th trn quan im pht trin bn vng.
1.2. Cc quan im, phng php v quy trnh nghin cu
1.2.1. Cc quan im nghin cu
a - Quan im h thng
Theo L. Bertalanf th: H thng l tng th cc thnh phn nm trong s tc
ng tng h [6]. H thng c nhng tnh nng m tt c cc tng th khc khng
c: n c kh nng phn chia thnh cc h thng con v kh nng nhp vo cc h
thng phn bc cao hn. Hay ni cch khc, mi h thng c xem l mt b phn
ca h thng ln hn, nhng li bao gm nhiu h thng cp nh hn. Quan im
h thng gip nh nghin cu nghin cu mt cch khch quan bn cht v din
bin phc tp ca mt s vt, hin tng. y l mt trong nhng quan im c

17
s dng rng ri trong QHBVMT, v i tng ca QHBVMT chnh l cc n v
h thng lnh th vi cc mi quan h ni ti gia x hi, kinh t vi cc yu t mi
trng.

Cu thnh h H thng
thng:
- Yu t t nhin:
C-H, KH_TV,
t, sinh vt.
- Yu t kinh t - x
hi: Cng nghip,
nng nghip

u vo:
u ra: ( cht
(Vn, khoa thi, cc sn
hc cng phm hng
ngh, sc lao ha, khc, li
ng) nhun)

Mi quan h gia cc
Mi trng h Ranh gii h yu t h thng
thng thng

Hnh 1.1. M hnh h thng (Ngun: Indiactors for Sustainable Development:

Theory, Methods and Applications, IISD, 1990)
Khu vc HQG ti Lng Ha Lc v cc x ln cn nh l mt h thng
hon chnh v cu trc v thng nht v chc nng. H thng ny c to thnh t
cc hp phn t nhin (a cht, kh hu, a hnh, thy vn, th nhng, sinh vt),
cc hp phn kinh t - x hi mang tnh cht nhn sinh (nng nghip, lm nghip,
cng nghip, thy sn) v cc mi lin h gia cc hp phn , lm bin i
dng vt cht, nng lng v tin t ca h thng. Khi c yu t t nhin hay x hi
trong h thng b mt cn bng th dn ti s thay i ca ton h thng. Khu
vc HQG ti Lng Ha Lc v cc x ln cn cung l b phn ca h thng cp
cao hn. Khng ch c cc nhn t trong h thng lm h thng thay i m cc tc
nhn bn ngoi cung dn n s thay i.
Mc ch ca nghin cu h thng th hin 3 c im chnh sau: xem xt
cc mi tng quan ca cc yu t mi trng, kinh t - x hi; p dng vo trong
tt c cc khu ca lnh vc nghin cu ca lun vn; s dng trong xc lp c s
cho nh hng quy hoch bo v mi trng ra gii php s dng ti nguyn
hp l.

18
 b - Quan im tng hp
Mi h thng l mt phc hp cc yu t v cc mi quan h qua li phc
tp, chnh v th, cn phi nghin cu h thng trn quan im tng hp. y l mt
trong nhng quan im quan trng nht trong quy hoch lnh th, bo v ti nguyn
mi trng. Do tnh cht m ca cc a h v tnh lin tc ca t nhin qua dng
vt cht nng lng, dn n nhng thay i trong cu trc chc nng khng ch
gii hn trong a h chu tc ng m cn nh hng lan truyn n cc a h
khc khng trc tip chu tc ng. Quan im tng hp i hi nghin cu khng
phi mt thnh phn ring l m l ton b cc hp phn ca h thng, mi trng
trong mi quan h tng h.
Vi quan im tng hp, tc gi xem xt khu vc HQG ti Lng Ha
Lc v cc x ln cn trong mt h thng tng i ton din vi y cc yu t
t nhin, kinh t - x hi, cc loi hnh pht trin, cc hot ng khai thc, s dng
ti nguyn, phong tc tp qun ca dn c bn a, cc quy nh mang tnh php l
v pht trin kinh t v bo v mi trng... iu ny cho ta ci nhn a chiu khi
xem xt mt vn hoc mt yu t pht sinh trong h thng trc khi a ra mt
gii php hoc mt quyt nh ng n.

c - Quan im bn vng

Theo U ban Th gii v Mi trng v Pht trin (1987): Pht trin bn

vng l s pht trin s dng ti nguyn thin nhin, iu kin mi trng hin c
tho mn nhu cu ca cc th h con ngi ang sng, nhng li phi m bo
cho th h tng lai nhng iu kin ti nguyn v mi trng cn thit h c
th sng tt hn ngy hm nay.
Pht trin bn vng

Bn vng Bn vng
kinh t x hi

Bn vng
mi trng
19
Hnh 1.2. M hnh pht trin bn vng (Ngun IISD, 1995)
 Quan im pht trin bn vng xut hin u nhng nm 1980, trong phong
tro bo v mi trng. Sau , quan im ny c p dng cho nhiu loi hnh
pht trin, cc hot ng v c xem l quan im mang tnh ch o cho pht
trin kinh t - x hi v bo v mi trng.
Quan im pht trin bn vng i hi phi t c s kt hp hi ha gia
pht trin kinh t, x hi v bo v mi trng, c th phi ng thi thc hin mc
tiu: pht trin c hiu qu v kinh t, pht trin hi ha cc mt x hi, nng cao
mc sng, trnh sng ca cc tng lp dn c v ci thin mi trng mi sinh,
bo m pht trin lu di, vng chc cho h thng hm nay v mai sau.
d - Quan im lch s
Quan im lch s l xem xt cc s vt, hin tng pht trin trong mt qu
trnh tin ha lu di nht nh theo thi gian. V vy, vic xem xt lnh th trn
quan im lch s gip ta c c mt cch hi quy qu kh t c th d bo
xu hng bin i ca lnh th trong tng lai. Nht l i vi cc h sinh thi
b suy thoi, quan im lch s gip nh gi c kh nng phc hi, t c
cc gii php ph hp cho mc ch s dng hp l ti nguyn thin nhin v bo
v mi trng. Quan im ny cng c ngha hn i vi nghin cu xc lp c
s cho QHBVMT.

1.2.2 Quy trnh nghin cu

20
 Quy trnh nghin cu nh gi tng hp iu kin a l phc v nh
hng quy hoch bo v khu vc trng i hc Quc gia ti Lng Ha Lc v
cc x ln cn gm 4 bc nh sau:

Mc tiu, nhim v, phm vi Bc 1

nghin cu

Xc nh nhu cu thng tin v thu thp, cp

nht d liu

Phn tch cc iu kin Phn tch cc mt tc

a l thnh to lnh th ng ca hot ng s
dng lnh th

Bc 2
Thnh lp bn cnh
quan

Phn tch c im Phn tch hin trng

cnh quan v phn vng mi trng
cnh quan

nh hng SDHLTN v
Bc 3
BVMT

Bc 4 xut cc gii php thc hin

Hnh 1.3. Quy trnh nghin cu

Bc 1: Xc nh mc tiu, nhim v, phm vi nghin cu v xc nh nhu
cu thng tin, nhu cu cp nht d liu.
Bc 2: Phn tch cc iu kin a l thnh to cnh quan v cc mt tc
ng ca hot ng s dng cnh quan, t xy dng bn cnh quan. Phn

21
tch c im v quy lut phn ha cnh quan cung nh c im cc tiu vng
cnh quan.
Bc 3: Phn tch hin trng mi trng khu vc nghin cu.
Bc 4: xut cc gii php v cc k hoch thc hin.
1.2.3. Cc phng php nghin cu c s dng
a. Phng php phn tch v tng hp ti liu
Cng tc chun b u tin l phi thu nhp phn tch cc ti liu c lin quan
c cng b c ci nhn tng quan v khu vc nghin cu, cung nh c c
nhng kin thc c s vng chc v mt l thuyt i vi hng nghin cu ca
mnh.
Vic xc nh c mc tiu, ni dung v nhim v s gip la chn c
nhng ti liu cn thit phc v qu trnh nghin cu, t tng hp cc kt qu
t c cung nh b sung thm nhng vn cn nghin cu thm.

phc v cho ti, trong cng tc phn tch thng k ti liu, tc gi

s dng cc ti liu nh:

- Nin gim thng k huyn Thch Tht 2008;

- Bn hin trng s dng t, bn a hnh, bn th nhng, bn

a cht huyn Thch Tht

- Quy hoch tng th pht trin kinh t, x hi huyn Thch Tht n nm 2010,
nh hng n nm 2020.

- Quy hoch chi tit trng HQG H Ni ti Ha Lc, huyn Thch Tht, thnh
ph H Ni.

b. Phng php iu tra, kho st thc a

y l phng php truyn thng, ht sc quan trng i vi cc ngnh

nghin cu thin nhin, trong c ngnh a l.

22
 Qu trnh kho st thc a gip thu thp nhng thng tin cn thit cung nh
iu chnh nhng thng tin sai lch m giai on thng k tng hp ti liu c sn
cn thiu st cung nh sai lch vi thc t.

Cng tc ny i hi phi xc nh r quy trnh v ni dung kho st, chn

nhng im kho st c trng sao cho mang li hiu qu cao nht.

Phng php iu tra, kho st thc a bao gm bn giai on:

+ Giai on 1 (giai on chun b): thu thp ti liu, bn chuyn , quy

hoch vng v a phng. Thm na cn thu thp cc ti liu, s liu, bn ca
cc ngnh khoa hc lin quan nh a cht, kh hu, th nhng, rng... Da vo
chng la chn tuyn kho s sao cho t nht, ngn nht m vn m bo ct qua
cc n v a l t nhin c trng, ng thi ph hp vi iu kin i li ca
ngi kho st.

+ Giai on 2 (giai on khi st s b): trn c s cc ti liu v bn thu

thp c, s thm lm quen vi khu vc t nhin trn lnh th, t xc nh
s b ranh gii cc n v hnh thi, tin n chnh thc vch ra ni dung k hoch
chi tit v ni dung nghin cu, nhng ti liu, s liu phi thu thp quyt nh
tuyn kho st thc a chi tit v trang b cn thit.

+ Giai on 3 (giai on kho st thc a chi tit): p dng phng php

kho st theo tuyn v theo im

Kho st theo lt ct cnh quan: thu thp v m t cc thnh phn t nhin

theo cu trc ngang, xc nh cc n v hnh thi a ln lt ct a hnh. Thu
thp ti liu KT XH, cc d n u t pht trin c s h tng.

Kho st theo im cha kha: trc c cc yu t a hnh ( dc, chiu di

sn, mng xi...); Nn a cht; Thc vt (loi cy trng, tc sinh trng).
y l c s nh gi c trng nh lng ca n v t nhin trn lt ct.
+ Giai on 4 (giai on tng kt): tp hp phn tch, nh gi ti liu,
thnh lp lt ct a hnh v vit bo co thuyt minh.

23
 c. Phng php bn

- Phng php bn : L mt trong nhng phng php c bn ca khoa

hc a l. Theo quan im ton hc th phng php bn chnh l sp t cc
nhn t thu c ln giy theo ta a l. Ngy nay, cng vi s tin b vt bc
ca khoa hc ky thut, khoa hc bn cung nm trong quy lut pht trin . Khi
nghin cu iu kin t nhin, ti nguyn thin nhin ca hai x Thi v Thi
Thng, ti c tha k cc bn c v khu vc bao gm: Bn a
mo, bn t, bn hin trng s dng t. ng thi da vo kt qu thu thp
c trn thc a, tin hnh phn tch, chnh sa v pht trin thnh bn c
lp, ph hp vi i tng, mc tiu nghin cu. T cc bn ny thc hin cc
php phn tch tng hp v thnh lp bn cnh quan.
Cng vi s pht trin khng ngng ca cng ngh thng tin a tin hc
thm nhp su vo nhiu lnh vc khoa hc v i sng, m ra mt giai on mi
trong ngnh a l, iu tra c bn, quy hoch th v cnh bo mi trng.
Vic thnh lp cc loi bn c bt u t qu trnh thu thp thng tin,
phn loi v nh gi cc bn chuyn , sau l cc thao tc ky thut (s ha,
chng ghp), kt hp vi kt qu kho st ngoi thc a di s tr gip ca
phn mm x l nh v phn mm MAPINFO, cc loi bn c hnh thnh.
d. Phng php nh gi nhanh nng thn
Trong nhng nm gn y, phng php ny c s dng nhiu trong cc
cng trnh nghin cu khoa hc ng dng. C s ca phng php l kt hp gia
nh nghin cu, cn b qun l v ngi dn a phng thc hin trc tip thu
thp thng tin nhanh chng, phn tch nhanh v ra cc gii php kh thi phc v
mc ch nghin cu. Hai hnh thc nh gi nhanh nng thn c s dng trong
ti:
+ Dng phiu iu tra: Phiu iu tra l bng hi c in sn cc thng tin
thu thp s liu ph hp vi ni dung ca lun vn nh: thng tin v mc u t v
ngun li thu c t cc loi hnh s dng t trng cy nng, lm nghip, phn
bn, nng sut, sn lng, cng lao ng,.....
+ Phng php phng vn: y l phng php ngi nghin cu hiu
c c im ca vng nghin cu thng qua trao i vi ngi dn a phng.
Ngoi ra cn thc hin ly kin ca cn b lnh o huyn, x v cc s, phng
ban c lin quan.

24
 CHNG 2
C IM T NHIN, TI NGUYN THIN NHIN, KINH T - X
HI V MI TRNG

2.1. iu kin t nhin, ti nguyn thin nhin

2.1.1. V tr a l

Khu vc nghin cu nm pha Ty huyn Thch Tht, cch th H Ni

chng hn 35 km, trong gii hn ta a l t 2056'45 n 2102'20 v Bc
v t 10526'10 n 10533'57 kinh ng:

Pha Bc gip huyn Ba V, thnh ph Sn Ty ca th H Ni.

Ty gip Tnh Ha Bnh.

Nam gip huyn Quc Oai.

ng gip cc x Bnh Yn, Tn X, H Bng ca huyn Thch Tht.

Tng din tch t t nhin l 8822,2 ha, nm trong ranh gii hnh chnh ca
ba x: Thch Ha, Tin Xun v Yn Bnh ( bao gm ton b din tch t quy
hoch HQG ti Ha Lc l 1000 ha v 110 ha t thuc Nng trng 1A cu nm
dc trc ng 21 Ha Lc - Sn Ty v ng Lng Ha Lc ko di).

Khu vc ny nm trung tm ca mng li cc khu th vng ngoi

thnh H Ni vi cng v l cc ht, cc khu th khc l cc khu th v tinh:
khu th Sn Ty pha Bc (16km), khu th Xun Mai pha Nam (16km),
cc khu th Phc Th - Quc Oai Chc Sn to mt cnh cung pha ng.
Cng thm c ng quc l 21, cao tc Ha Lc Ha Bnh, ng H Ch Minh
v i l Thng Long kt ni vi trung tm th H Ni d dng, tnh l 80 ang
c nng cp v tr trng pht trin cc hnh lang kinh t, cm cng nghip dc
theo tuyn ng huyt mch ny to cho khu vc mt v tr rt thun li thng
thng hng ha, giao lu x hi, cung nh tip thu cc cng ngh mi v phn
mnh cung l mt cc sinh trng, mt trung tm vn ha cng ngh ko cc th
v tinh cng pht trin theo.

25
 2.1.2. a cht, a mo v ti nguyn khong sn

Hnh 2.1 Lt ct a cht,a hnh khu vc nghin cu

a - c im a cht

y l hp phn quan trng ca lnh th, quyt nh n s hnh thnh nn

a hnh v l ngun cung cp vt cht ban u cho s hnh thnh th nhng. Khu
vc nghin cu nm pha Ty Nam ca t gy sng Hng l b phn thuc i
kin trc, vi lp v lc a c hnh thnh vo Triat mun (T 3), i trung sinh
tip tc vn ng nng to ni trong Kainozoi v giai on tn kin to kin to
hin i. Do khu vc nghin cu c cu trc thng ng t c n tr c th bt
gp cc tng cu trc Mesozoi (MZ) n Kainozoi. Cc thnh to Kainozoi ch yu
l cc trm tch t (Q) v thng gp ch yu di dng cc sn phm phong
ha. Nh vy, khu vc nghin cu trong din tch khng rng nhng c mt cc loi
kh a dng v thnh phn thch hc v tui a cht.

* Cc tui Mesozoi

ny l ra phn ln trn lnh th hai x Tin Xun v x Yn Bnh, nm

ri rc x Thch Ha gm nhng sau:

- thuc h tng Vin Nam (T 1 vn) c thnh phn ch yu l cc sn phm

ca hot ng ni la gm 2 tng: tng phun n l tuf aglomerat, trachyt
porphyr, riolit, dacit porphyr; v tng phun tro: bazan porphyr, tuf bazan,
andesitobazan. T , to hai thnh to l thnh to phun tro baz vi din tch

26
1281,7 ha (chim 14,55 % lnh th) v phun tro axit vi din tch 584,5 ha (chim
6,63% lnh th).

- thuc ip C Ni (T1 cn) gm 3 ph ip l: ph ip di phn b

hai x Yn Bnh v Thch Ha, vi cc trm tch ngun gc ni la, ct kt tuf, bt
kt tuf chim din tch 916,44 ha (chim 10,39% lnh th); ph ip gia phn b
x Yn Bnh gm st vi, vi st phn lp mng, c cu to dng giun vi din
tch rt nh; ph ip trn gm bt kt, phin st, ct kt tuf my tm g phn b
x Yn Bnh v Tin Xun. C hai ph ip gia v trn ch chim din tch
312.13 ha (3,55 % lnh th).
- thuc h tng Sng Bi (T2-3 sb): H tng Sng Bi ch yu l ra pha
ng nam ca x Yn Bnh v ng Bc x Tin Xun vi din tch 1593,8 ha
(chim 18% lnh th). H tng Sng Bi bao gm cc thnh to lc nguyn vi
chiu dy mng khc nhau. Cc thnh to ny b v un v b cc t gy theo
phng Ty Bc ng Nam chia ct. Thnh to ny c phn thnh hai tp: Tp
1:cui kt, ct kt, ct bt kt tuf, vi, phin en, phin st than, tp ny c
b dy t 230m 300m; Tp 2: ct kt, ct bt kt, phin st en, bt kt mu
tm c t lp vi, tp ny c b dy t 250m 300m.
* Cc trm tch tui Kainozoi
a cht T gm c trm tch sng Holocen cch nay khong 4000
6000 nm phn b dc cc di trung pha ng Ha Lc. Chng gm cc ngun
gc a dng: tn tch, sn tch, sng, sng lu c tui t Pleistocen mun n
hin i:
- H tng H Ni (Q12-3 hn) c din tch ln nht khu vc 2335,2 ha (chim
26,47% lnh th), gm c phn y l lp cui, cui tng, bt ct st mu vng;
phn gia v trn l cui si, ct st b laterit ha.

- H tng Hi Hng (Q 21-2 hh): Cc trm tch bin vung vnh, sng bin v
bi bi cao ca sng hnh thnh trong thi k bin tin phn b pha ng Ha
Lc, thnh phn c st bt xm en. H tng ny c dint tch 421,75 ha (chim
4,79% lnh th).

- H tng Thi Bnh (Q23 tb): Cc trm tch sng phn b dc dng chy c

27
v hin i. Trm tch thuc tng sng (a) gm ct, bt, st mu xm nu; tng
sng h - m ly (alb) gm bt, st, tn tch thc vt. Chim din tch 750,49 ha
(8,52 % lnh th).

- Trm tch t khng phn chia (apQ) thnh phn cui, si, ct, bt xm
vng, chim din tch l 626,19 ha (7,1%).

* Ti nguyn khong sn: Khu vc nghin cu c khong sn c trng l

ong nhng vng g i c a cht, a mo thun li cho vic pht trin qu trnh
laterit ha. Trn kiu a hnh cc b mt san bng chn ni b chia ct thnh cc
dy i v ni st. Phn b dc cc thung lung trc ni thuc x Tin Xun v x
Yn Bnh. Thnh phn thch hc ch yu l cc tui T 2-3 sb v cc trm tch
T bao gm ct kt, cui kt. L ni c a hnh tng i dc thoi 3 10 0 , kt
hp vi cc dng chy sng sui xm thc chia ct a hnh, gng nc ngm
nng to iu kin cho qu trnh laterit pht trin. Kiu a hnh ny xy ra qu trnh
bc mn, ra tri tng t mt, t lun c tr ha lm l tr ong, hoc nu c
th lp t rt mng, xi mn xy ra rt mnh v khp ni. Ngha l y qu
trnh to hnh thi din ra mnh v vy th nhng c hnh thnh u b ra tri
v ch yu l loi t feralit vng b laterit ha, ong b l ra hoc nm rt
nng. Ni c tr lng ln, c din tch phn b kh rng, cht lng tt, tng
ong dy 1,5 3,7m. Ni c din phn b hp th cht lng v km v b dy nh
hn. ong khi nm di lp v phong ha mt vi mt, cn ngm nc th
mm mu nu , vng loang l c th dng mai ct ra ty , d khai thc. Nhng
khi a ln mt t, di s tc ng ca qu trnh ngoi sinh b mt nc chuyn
dn sang mu en, kh, rn chc. ny c nhn dn trong vng khai thc lm
vt liu xy dng.
b - c im a mo
Khu vc nghin cu c a hnh kh a dng, t ni trung bnh, ni thp, i,
ng bng g i, thung lung,a hnh i ni chim 41,84% din tch t t
nhin, thp dn t Ty Nam sang ng Bc v mang tnh cht phn bc kh r nt.
Theo c im hnh thi v ngun gc, a hnh khu vc nghin cu c chia ra 4

28
kiu a hnh chnh:
(1) a hnh ni trung bnh v ni thp c cao tuyt i 600 1000m,
sn dc 8 250, gm cc dng a hnh:
- B mt san bng cao 800 - 1000m, tui Miocen mun (N13)
B mt ny trong khu vc nghin cu c din tch rt nh hp, chng tn ti
trn ng phn thy ca ni Vin Nam trn phun tro Riaaxit. S tn ti ca
b mt ny minh chng cho qu trnh nng cao a hnh vng nghin cu (k hiu
trn bn a mo l 1).
- B mt san bng cao 400 - 600m, tui Pliocen sm (N21)
B mt ny l s lin kt cc di tch dng cc vai ni sn ni Vin Nam.
Cc b mt ny thng kh bng phng, dc khong 3 12 0, lp v phong ha
mng (k hiu 2).
Hai dng b mt ny thch hp vi pht trin du lch ngh dng, du lch sinh
thi nh leo ni.
- Sn trng lc vi qu trnh trt l, dc > 300
Loi sn ny ch pht trin thnh mt di hp sn st ng chia nc
ca ni Vin Nam. S pht trin trn phun tro riodaxit thuc h tng Vin Nam
vi dc trn 450. S thnh to sn lin quan n cc hot ng xm thc git
li, ct ngc vo mt p phun tro ca cc sui nhnh tc ng vo cng. S
xut hin ca loi sn ny lin quan n hot ng nng cao a hnh ni Vin
Nam (k hiu 5).
- Sn xm thc bc mn, dc 20 300
Loi sn ny kh rng sn ng ni Vin Nam v xung quanh cc ni
st. Trc din sn thng hoc li, dc thay i t 20 30 0. B mt sn c lp
v phong ha mng, thc vt pht trin. Thung lung sui ct vo sn ny c y
m rng dng ch U. c im kiu sn ny cho thy sn ny tri qua thi k
xm thc mnh, n nay yu dn i (k hiu 6).
- Sn xm thc dc khe sui, dc 20-300
Sn ny pht trin sn ng ni Vin Nam, sn xm thc ni y c
trc din lm, dc ph bin 30 35 0 c ni ln n 45 0. Trn b mt ny pht
trin nhiu mng v rnh xi (k hiu 8).

29
 Cc sui y c dng cnh cy ct su vo gc, to thung lung hp dng
ch V. y cc thung lung ny hu nh khng c tch t, ch c cc tng kch
thc khc nhau, c khi n vi trm mt khi sp xp hn n. Do chu nh hng
ca t gy theo phng Ty Bc ng Nam ct dc ni song song vi ng
phn thy, sn xm thc y b chia thnh cc on sn c dc khc nhau,
c nhiu thc ni chuyn tip.
Cc dng a hnh ny thch hp vi pht trin lm nghip.
(2) a hnh ni st c dng vch dc, dng bt p, dng di, cao t 100
300m nm xen gia cc thung lung sng sui c dng nhng mng trung thp chy
di, mc chia ct lnh th ln.
- B mt san bng cao 200 - 300m, tui Pliocen mun (N22)
B mt ny tn ti dng b mt nh ca cc ni st nh ln vng thung
lung xen ni st trong khu vc nghin cu. Cc b mt ny c din tch rt hp, kh
phng, pht trin ch yu trn cc phin st, ct kt, bt kt mu xm phong ha
cho mu loang l (k hiu 3).
- Sn bc mn trn cc khi ni st, dc 12 200
Loi sn ny phn b mt s ni trn cc ni st, i st nm c lp ri
rc trn din tch vng i thm ca khu vc nghin cu. c im c dc thay
i t 8 200, li v thng pht trin trn phun tro ca h tng Vin Nam
(T1vn), phin st, ct bt kt mu tm g ca ip C Ni (T1 cn).
Qu trnh thnh to sn bc mn l s tham gia ng thi ca qu trnh bc
mn, xm thc (xm thc git li ca sui) v trng lc trn cng mt din tch ca
sn (k hiu 7).
(3) a hnh i g sn thoi dng bt p hoc dng di
- B mt pediment cao 60 -120m, tui Pleistocen sm (Q11)
y l b mt pht trin rng trn din tch cc g i, l ni chuyn tip
gia ng bng v min ni, phn ln thuc x Tin Xun. Qu trnh hnh thnh b
mt ch yu do hot ng ra tri b mt do nc ma kh quyn v xm thc yu
(giai on to mng xi). Qu trnh ny to ra trong b mt ch b ra tri, ch c
tch t to cho b mt cng ngy cng mm mi. B mt ny dn c tp trung ng
c, cc loi hnh nng nghip trng mu, la nc (k hiu 4).

30
 - B mt pediment pht trin trn ct bt kt, phin st ca h tng
Sng Bi (T2 3 sb) v phun tro riodaxit ca h tng Vin Nam (T1 vn). Hin nay
b mt ny b phong ha mnh m, dc ca b mt ny khong 3 8 0 (k hiu
4a).
- p chn v h cha nc
a hnh h kh ph bin vng g i pha ty huyn Thch Tht. Hu ht
h thng pht trin trong cc thung lung, sui, trong cc bi bi, hoc l tn tch
ca cc lng sng, sui cu. H c th chia lm hai loi: h t nhin v h nhn to:
h t nhin l cc h st vn trc kia l khc un ca lng sng c do s thay i
gc xm thc c th l nng ln cc vng xung quanh hoc lng sng b h ln
m to thnh nhng h st nh h ng La, h ny ang b m ly ha hoc cn
dn, trn mt l rc v cnh cy kh, c hoang xm ln dn. H nhn to l nhng
h cha nc, cc h ny u c xy dng trn c s l thung lung sng, sui
c con ngi p p ngn nc to thnh cc h nh h Sui Ngc x Tin
Xun, h nh x Yn Bnh (k hiu 17).
(4) a hnh thung lung c cao t 8 12m, dc nh hn 30, a hnh b
chia ct bi cc mng trung vn trc kia l lng sng c, nhng di trung thng
c nc vo ma ma v cn kit, nt n vo ma kh. Gm cc bc thm sau:
- Thm xm thc - tch t bc I, tui cui Pleistocen mun
C nghing nh hn 30 cao t 8 12m, phn b ra ng x Thch Ha
v vng ven sng Tch. Do qu trnh hot ng xi mn ca dng chy, di thm
ny b chia ct thnh nhiu mnh nh, nhiu mnh tn ti di dng g st v cc
mng trung l lng sng c, mt thm khng cn gi c hnh dng ban u l
bng phng m tr nn hi li lm phc tp, b ra tri, xi mn bi nhiu khe
rnh. y l khu vc c ngun nc mt phong ph thch hp trng la nc (k
hiu 9).
- Bi bi cao tui Holocen gia (Q22)
Bi bi c coi l mt b phn ca lng sng, c hnh thnh do qu trnh
bi p ca sng, ch yu vo thi k nc lu. Dng a hnh ny phn b cc g
cao ven lng ca sng Tch. Trong khu vc nghin cu dng a hnh ny thng

31
bng phng, cao khong 5 10m. Thnh phn ch yu l cc vt liu bt, st, ct
c ln t cui, si, thch hp vi trng la xen ln v trng mu tn dng t (k hiu
10).
- Lng sng v bi bi khng phn chia
Phn b dc theo cc dng chy sng sui nh trong vng. Thnh phn vt
cht bao gm ct, bt, si, cui thuc h tng Thi Bnh (aQ 23 tb) vi cao thay
i t 4 8m. Hin nay c mt s h dn quy li nui vt mt s on sng (k
hiu 11).
- B mt tch t sng lu tch tui Pleistocen gia - mun (ap Q12 3)
L nhng b mt bc thm 2 bao gm nhng g thoi c cao 15 30m
phn b x Thch Ha vi thnh phn vt liu di l cui si v trn l ct,
bt, st. S thnh to b mt tch t ny lin quan vi qu trnh xm thc bc mn
mnh vo Pleistocen gia. Qu trnh ny gii phng vt liu ht th (cui, tng,
si, ct vi ch yu cui l thch anh) mang n li ven cc sng sui, to nn tch
t thm vi ngun gc hn hp sng lu. Hin nay b mt tch t ny b qu trnh
xm thc chia ct bi cc sui nhnh, khe xi v qu trnh ra tri do nc ma
trn mt. Chnh qu trnh chia ct v sau ny to cho b mt ny c dng g ln
sng hoc g ring bit. Nhiu ch phn ht mn ca b mt b bc i l ra phn
ht th y ngay trn mt a hnh hin ti, ri b mt ny b laterit ha mnh to
thnh tng ong non. Khu vc ny trng rng, cy n qu v cy cng nghip nh
sn, ch. y cn l khu vc nn mng kh rn chc thch hp cho qun c, xy
dng th (K hiu 12).
- B mt tch t sng - h tui Pleistocen mun - Holocen (al Q13 - Q2):
B mt ny c din tch kh rng phn b ch yu x Thch Ha trn a
hnh vng i thm 2 v thm 1 ca sng Hng. Thnh phn vt cht bao gm tng
trn cng l st nu, tip n l cao lanh v y l lp dm thch anh. B mt tch t
sng h tui Pleistocen nm y cc thung lung, hin nay c ngi dn s
dng cy la (K hiu 13).
- B mt tch t sng lu tch tui Holocen (ap Q2):

32
 B mt tch t ny l cc nn phng vt c st chn sn ni thp. Chng
phn b pha Ty khu vc nghin cu (di chn ni ng Vao, Xm C x
Yn Bnh, g Ch x Tin Xun). Thnh phn cu to ca b mt ny l cc vt liu
ca sn tch (dm, sn) ln vi cui, cui tng, si, ct st cu sng lu tch v c
xu hng cng ln pha trn ca b mt th thnh phn ht mn tng ln, ht th
gim dn (K hiu 14).
- B mt tch t sng - sn tch tui Holocen (ad Q2):
B mt tch t chn ni proluvi phn b rt hn ch, thnh phn ct, si, sn
c ln c cc tng c kch thc ng knh 30 50cm; b mt nm nghing thoi 8
150 theo a hnh. Phn b vng h ng La pha chn ni Voi x Yn Bnh,
v chn ni Ct C x Tin Xun. Khu vc ny thch hp pht trin nng nghip
vi cc loi vn i, vn rng, trng cy n qu, cy cng nghip di ngy (K
hiu 15).
- B mt tch t sng - m ly tui Holocen (ab Q 2): B mt tch t sng
m ly phn b trng vi cc di a hnh trung, l di tch ca cc khc sng cht
b ly ha. Cc khc un sng rng khong 30 40m un ln quanh cc i st,
to nn cc h st vo ma ma. Mt s ni trung thp qunh nm ngp nc b m
ly ha vi cc vt liu st, bt, ct ln nhiu mn thc vt v c c than bn tr
thuc h tng Thi Bnh (aQ2 - 3 tb). Hin nay, do c h thng thy li tiu nc nn
din tch b mt ny c canh tc trng la nc (K hiu 16).
Phn loi theo c im ngun gc a hnh, khu vc nghin cu chia 4
nhm ngun gc: a hnh do bc mn tng hp, a hnh do dng chy, a hnh
do tch t a ngun gc, a hnh t nhin nhn sinh. Trong din tch ca a
hnh do ngun gc tch t chim din tch ln nht (45,73%), sau l a hnh do
bc mn (41,84%), phn a hnh do dng chy ch chim 11,67%. Nh vy, phn
lnh th ca khu vc nghin cu th cn bng ng, qu trnh tch t v qu trnh
bc mn gn ngang nhau.

33
 Bng 2.1 Din tch cc dng a hnh khu vc nghin cu
Ngun K Din tch
Tn %
gc hiu (ha)
B mt san bng cao 800 - 1000m, tui
1 62,59 0,71
Miocen mun
B mt san bng cao 400 - 600m, tui Pliocen
2 125,02 1,42
sm
B mt san bng cao 200 - 300m, tui
3 61,08 0,69
Pliocen mun
B mt pediment cao 60 -120m, tui
a hnh 4 480,59 5,45
bc mn Pleistocen sm
tng hp 4a B mt pedimen cao 40-60 m 771,95 8,75
Sn trng lc vi qu trnh trt l, dc >
5 388,21 4,4
300
6 Sn xm thc bc mn, dc 20 300 1096,28 12,43
Sn bc mn trn cc khi ni st, dc
7 224,20 2,54
12 200
8 Sn xm thc dc khe sui, dc 20-300 480,59 5,45
Thm xm thc - tch t bc I, tui cui
9 506,48 5,74
a hnh Pleistocen mun
dng chy 10 Bi bi cao tui Holocen gia 22,85 0,26
11 Lng sng v bi bi khng phn chia 500,17 5,67
B mt tch t sng lu tch tui Pleistocen
12 2659,89 30,15
gia - mun
B mt tch t sng - h tui Pleistocen mun
13 501,49 5,68
Cc b mt Holocen
tch t a 14 B mt tch t sng lu tch tui Holocen 277,29 3,14
ngun gc B mt tch t sng - lu tch tui t khng
14a 126,84 1,44
phn chia
15 B mt tch t sng - sn tch tui Holocen 240,23 2,72
16 B mt tch t sng - m ly tui Holocen 229,45 2,6
T nhin
nhn sinh
17 p chn v h cha nc 66,98 0,76

Tng 8822,2 100

2.1.3. Kh hu thy vn
a - Kh hu

Khu vc nghin cu nm trong khu vc kh hu min Bc Vit Nam nn kh

hu mang c im ca kh hu nhit i gi ma. C th l mt nm c hai ma r
rt l ma nng v ma lnh: Ma nng bt u vo thng 4 n thng 10, ma

34
nhiu; ma lnh bt u t thng 11 n thng 3, ma t, thi tit lnh, kh, cui
ma m t vi hin tng ma phn.
- Khu vc c lng bc x tng i ln, s gi nng trung bnh hng nm
khong 1600-1700 gi/nm. Thng c s gi nng thp nht thay i theo tng nm
v thng din ra trong khong t thng XII ti thng III nm sau (khong 30-40
gi/thng, thng c s gi nng cao nht thng l thng VII thng IX (khong
200 gi/ngy).
- Nhit khng kh trung bnh nm ca khu vc dao ng trong khong
21,5-23,30C. Nhit trung bnh nm cao nht vo thng VI v VII (trn di
290C), thp nht thng vo 3 thng (t thng XII n thng II nm sau) c nhit
di 200C .
Bng 2.2. c trng nhit khng kh trung bnh thng (0C )
Nm Thng
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
2002 17,7 19,5 22,5 25,9 27,7 29,6 29,4 28,4 27,6 25,2 21,2 18,9
2003 16,9 20,8 21,9 26,2 29,0 30,0 29,8 29,1 27,8 26,6 23,9 18,5
2004 17,2 18,1 20,7 24,2 26,6 29,7 29,2 29,1 28,3 26,1 23,0 19,2
2005 16,2 17,8 19,2 24,3 29,2 30,3 29,7 28,8 28,7 26,3 22,7 17,4
2006 18,3 18,4 20,3 25,4 27,3 30,2 30,0 28,1 28,2 27,4 24,7 18,3
(Ngun: Vin kh tng Thy vn,2008)
o
C

Hnh 2.2. Biu nhit trung bnh thng (2002-2006)

- Gi: Do c im a hnh nm khu vc chuyn tip gia vng ni thp

xung ng bng, pha Ty Bc b chn bi ni Ba V, pha Ty Nam b chn bi

35
ni Vin Nam m kh hu vng ny chu nh hng nhiu ca vng ni Ha Bnh,
Ph Th pha Ty. Vng ni Ha Bnh Ph Th c tc dng lm bin i t
nhiu hng gi v tnh cht ca gi trn lnh th H Ty. V ma ng, hng gi
chung l ng Bc ca lung gi ma ma ng b lch v pha Ty Bc. V ma
h, trong nhng trng hp c gi Ty thi, vng ni pha Ty gy ra tc dng
phn, tc cc i khong 30-40 m/s.
- Ma: Cc thng c lng ma thp thng xy ra trong khong t thng XI
nm trc n thng III nm sau. Thng c lng ma cao thng l cc thng V
n VIII. Nhn chung, lng ma khu vc nghin cu kh ln so vi nhiu tnh
vng ng bng Bc B. Mi nm c t 130-152 ngy c ma. Vo cc thng ma
ma, s ngy c ma xy ra nhiu, c thng ti 17-19 ngy xy ra ma. Ngy c
lng ma ln nht xc nh c trong giai on ny ln ti 144,1mm. Tng
lng ma vo cc thng ma ma (t thng IV n thng IX) chim khong 85-
90% tng lng ma c nm. Lng ma c s phn ha r rt theo ma v theo vng
lnh th. Lng ma trung bnh nm tng t 1800mm ln n trn 2000mm tng ng
vi lng ma thng thng ca ng bng Bc B. Ma c xu hng tng nhanh khi
cng gn ni, min ni vi lng ma trung bnh 2300 2400mm/nm cn ng bng
l 1700 1800mm/nm. l do nh hng ca dy ni pha Ty c tc dng chn gi
i vi cc lung gi ma. Tuy nhin ma y khng di u trong nm m tp trung
vo mt ma trung bnh ko di 6 7 thng.
Bng 2.3. c trng lng ma ti khu vc Ha Lc (mm)
c Thng
Nm
trng
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
2002 Tng 5,7 9,0 5,7 2,2 121,7 239,6 261,7 201,7 178,6 127,5 51,2 60,2
ngy 6 7 5 2 12 18 19 14 12 12 11 10
2003 Tng 40,0 36,8 12,9 59,5 270,8 274,0 243,1 375,0 250,9 13,4 13,3 10,5
ngy 7 7 8 12 9 13 14 18 12 3
2004 Tng 3,9 29,2 44,5 161,4 335,3 229,0 355,2 246,8 107,2 9,9 24,4 27,9
ngy 6 8 17 16 14 11 15 17 8 3 5 2
2005 Tng 11,4 35,6 27,4 32,9 221,2 278,0 277,7 377,2 366,0 17,8 91,9 26,8
ngy 8 13 18 12 19 15 16 18 12 9 6 6
2006 Tng 0,4 25,1 31,1 17,9 139,6 96,8 247,4 353,8 183,1 28,3 116,2 1,2
ngy 1 17 19 6 19 10 16 19 8 9 5 1
Ngy: S ngy c ma trong thng Ngun: Vin Kh tng Thy vn, 2008

36
 Hnh 2.3. Biu lng ma trung bnh thng (2002-2006)

- m khng kh trung bnh nm giai on 2002-2006 ti khu vc dao

ng trong khong 83-85%. Thng c m khng kh trung bnh thp nht thng
l cc thng XII v thng I. Thng c m khng kh trung bnh cao nht thng
l cc thng II v III.
Bng 2.4. c trng m khng kh (%)
Nm Thng
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
2002 78 85 82 82 81 80 79 81 76 78 79 81
2003 78 82 79 81 78 75 80 82 81 72 71 70
2004 79 83 81 85 82 75 79 83 81 67 75 73
2005 79 85 83 85 78 78 79 85 78 76 79 69
2006 76 86 84 80 78 75 78 83 72 76 76 75
(Ngun: Vin Kh tng thy vn,2008)

Hnh 2.4. m khng kh trung bnh thng (2002-2006)

37
 - My: lng my trung bnh nm chim 75% bu tri. Thng 3, c lng
my cc i ln n 90% bu tri. Thng 10 tri quang ng nht, lng my
khong 60% bu tri.
Nhn chung, kh hu khu vc nghin cu c s phn ha theo ma, y l
iu kin thun li cho khu vc pht trin nng nghip, lm nghip theo hng a
dng ha cy trng v vt nui. S gi nng trung bnh tng i cao, to iu kin
cho cc loi cy trng tng trng. Tuy nhin, nn nhit cao, m ln to iu
kin cho cc qu trnh phong ha, bc tch vt liu, kt hp vi lng ma tp
trung 80-90% vo ma ma, a hnh dc l nguyn nhn ch yu gy xi mn, ng
lt, nh hng xu n pht trin nng, lm nghip v kinh t x hi.
b Thy vn
- Nc mt: Khu vc nghin cu nm trong lu vc sng Tch, mt nhnh
ca sng Hng. Bn nhnh ca sng chy qua khu vc nghin cu u c nc
quanh nm, nhng mc nc thay i kh nhiu gia hai ma lu v ma cn. Nn
c th dn n ngp lt cc b ti cc vng trung xung quanh, do thiu cng trnh
chng lu v lu ln nhanh v lng sng qua khu vc tng i dc.
+ Sng C, c ba nhnh chnh, v hai h (h ng La, h nh) thuc khu
vc x Yn Bnh, lu lng 0,3 m3/giy, Sui C chy theo hng Ty Nam xung
ng Bc vo h ng M.
+ Sng Vai C l nhnh ln nht ca sng Tch Giang vi lu vc khong
34,4 km2. Sng ny bt ngun t ni Vin Nam chy qua khu vc d n HQG H
Ni v pha Bc ca phn Khu Cng Ngh Cao nm trong khu Th Ha Lc. C
3 con sui chnh: sui N Mng, sui Ngang, sui ng Vnh. Sui Ngang chy
qua xm G M, qua HQGHN di 7 km, lu lng nc 0,1 m 3/giy. Sui N
Mng chy theo hng Bc Nam, chiu di 15 km. Sui ng Vnh chy theo
hng Ty Bc - ng Nam, lu lng 0,1 m 3/giy. Khu vc nghin cu cn rt
nhiu h nh h Sui Ngc, h ng M v hng lot cc h thng dng chy tm
thi vn l cc mng xi, khe rnh xi mn. Cc h khng ch l ngun cung cp
nc ti cho sn xut m cn l im du lch hp dn nh h sui Ngc.
+Cui cng l sng Vn Ro, sng Nh Tr pha ng Nam khu vc
nghin cu.

38
 - Nc ngm: thng su t 7-10m c cc mch nc nng, su 70m
c nc mch su, cht lng tt. Do a hnh dc, ngun nc ngm b hn ch,
cht lng b thay i nhiu. Hin nay nc ngm l ngun cung cp nc sinh
hot chnh ca khu vc nghin cu.
2.1.5. c im th nhng
Vi s chi phi ca nn nham thch v a hnh nn khu vc nghin cu
chia lm hai nhm t chnh (t i ni v t thung lung) vi 7 loi t:
* Nhm t i ni
1. t vng trn mc ma axit (Fa): phn b ch yu pha Ty Nam
ca x Tin Xun, chim mt din tch nh 66,58 ha (0,75%), chia ct mnh, t
c dc 15-200, thnh phn c gii tht nng, t chua (pH kcl t 4-4,5).
2. t vng trn mcma baz v mcma trung tnh (Fk): phn b ch
yu cc khu vc ni trung bnh, dc ln (>25 0), thnh phn c gii trung bnh,
c din tch 162,14 ha (1,84%).
3. t vng trn phin st (Fs): c hnh thnh trn cc m ngho
kim, c thnh phn c gii t tht nh n st nh, t xp, tng dy 50-100, kh
nng thot nc tt, hnh thnh trn nhiu a hnh khc nhau, t dng i thp
thoi n a hnh dc cao, t chua thun li cho pht trin cy cng nghip v cy
n qu. Loi t ny chim din tch tng i ln 3066,87 ha (34,76%).
4. t dc t (D): c hnh thnh do s ra tri cc sn phn nh, sn
i, ni. Loi t ny nhn chung c ti xp v ph nhiu cao, thch hp sn
xut nng nghip, phn b x Yn Bnh vi mt din tch nh.
* Nhm t thung lng
5. t nu vng trn ph sa c (Fq): Phn b ch yu cc bc thm cao ven
sng, tng i bng phng, thnh phn c gii t nh n trung bnh, cng xung
su cng nng, tng dy 50 70cm, kh nng gi nc tt l nhn t quyt nh
tnh thch nghi ca loi t ny cho loi hnh trng cy cng nghip, c din tch
2645,93 ha (29,99%).
6. t vng bin i do trng la (Fl): c hnh thnh t cc khu vc
trng la nc, do b ngp nc trong thi gian di, t b bin i mt cu trc,

39
mn gim, ph t nhin thp, t b bc mu nu khng c bin php chm sc
thch hp. Loi t ny chim hn 20 % din tch t khu vc nghin cu.
7. t ly (J): phn b vng trung thp, do tch t sng h.
2.1.6. Thm thc vt
* Thm thc vt

- Thm thc vt t nhin

+ Trng cy bi th sinh nhit i m: tp trung thnh tng cm phn b

x Yn Bnh, hnh thnh trn tng t dc, mng, sau khi khai thc ht cy g, to
thnh cy bi, xen k vi khu vc rng trng keo, bch n. Ni tng t hi dy
th hnh thnh trng c cao, tng t mng, si sn hnh thnh trng c thp, che ph
tha.

+ Thc vt thy sinh: hnh thnh ri rc dc sng, sui.

- Thm thc vt nhn tc

+ La, hoa mu, phn b vng thung lung, phn trung thp dc theo trc
ng ko di ca i L Thng Long v cc sng. H thng knh mng dy c,
cung cp ngun nc ti phong ph t cc h thch hp cho pht trin nng
nghip. Tuy nhin, trong thi gian gn y, do qu trnh th ho din ra, din tch
t cho trng la ang b thu hp.

+Cy n qu, cy cng nghip trng ch yu phn g i Ha Lc, hay trong

khu dn c nh cy ch, sn, vi, nhn, bi...

+ Rng trng: Ch yu l cy keo, c xen k cy bch n, tng tn 20-30m,

phn ln do chnh sch v s qun l tt ca nng trng 1A. Pha di l tng c
quyt, cy bi, tre ti sinh, lau, sim

+ Cy trng trong khu dn c: Cy trng chnh l nhn (Thch Ha), mt,

chui (chng nhiu x yn Bnh), xoi, mttrng xn k trong khu dn c.

Nhn chung thm thc vt ca khu vc ngho nn, t cy c gi tr kinh t,

sinh thi cao, khng c cy thuc loi qu him no.

40
 2.2. iu kin kinh t - x hi
2.2.1. Dn c v lao ng
Dn s l ngun lc c bn ca khu vc nghin cu ni ring v ca huyn
Thch Tht ni chung, l ngun lao ng trc tip sn xut trong cc ngnh, nht l
i vi cc ngnh i hi nhiu lao ng nh nng lm nghip.
Khu vc nghin cu c phm vi hnh chnh trn ba x Thch Ha, Tin
Xun v x Yn Bnh. Tng dn s ca ba x l 21.273 ngi, sng ch yu nng
thn chim 11,66 % dn s huyn Thch Tht (1 th trn, 22 x). Ngun lao ng
di do chim 44% dn s (9360 ngi trong tui lao ng), ch yu hot ng
trong ngnh nng nghip. Trong x Thch Ha l x ng dn nht, chim gn
mt na tng dn s 3 x v lc lng lao ng.
Bng 2.5. Dn s trung bnh ca ba x Thch Ha, Tin Xun, Yn Bnh (2008)
S dn
%
X (ngi)
Thch Ha 8.714 40,96
Tin Xun 6.636 31,19
Yn Bnh 5.923 27,85
Tng 3 x 21.273 100
Ngun [17]

Hnh 2.5. Biu phn trm dn s ba x Thch Ha,

Tin Xun, Yn Bnh (2008)
- Kt cu dn s theo gii tnh: T l Nam ca c ba x l 48,6%, n 51,4%.
Nam v n u c c im ring v sc khe, kh nng lao ng, kh nng di c.
T l n khu vc nghin cu cao hn nam, nhng cung ch tham gia vo cng vic

41
trong hot ng nng nghip, ni tr nn thi gian ri nhiu, thu nhp thp. Trong
ba x, x Thch Ha c t l n cao hn so vi nam ti 5,6%, khng ch v thi
gian ri m iu ny cn th hin s mt cn bng gii tnh, tim n nguy c ti
pht trin dn s v s n nh trt t x hi ca x ni ring v khu vc nghin cu
ni chung.

Hnh 2.6. Biu phn trm theo gii tnh ca

ba x Thch ha, Tin Xun, Yn Bnh (2008)

- V mt nh c, Tin Xun v Yn Bnh c s dn bn a chim phn ln

(70,45% Tin Xun v 63,82% Yn Bnh). Dn bn a ch yu l ngi dn
tc Mng. Trong khi Thch Ha ch c 0,16% l dn bn a, cn li l t ni
khc n lm n kinh t (cng nhn nng trng 1A, theo chnh sch xy dng khu
kinh t mi, kinh doanh dc ng quc l).
- Trnh hc vn, chuyn mn ky thut: Phn ln l dn s lao ng nng
thn nn hn ch ca lao ng khu vc nghin cu l thiu cng nhn ky thut lnh
ngh. Lao ng ch yu khng qua cc trng lp o to, lm vic bng kinh
nghim, t hc hi hoc qua lp bi dng ngn hn, cp tc.
Theo kt qu iu tra tng s nhn khu ca 151 h l 757 ngi, trong c
51,8% i lm, 5,8% khng i hc, 6,2% cha n tui i hc, 8,05% ang hc
Tiu hc, 12,5% ang hc THCS, 9,9% ang hc THPT v 5,68% c trnh Trung
cp, Cao ng hoc i hc. Thch Ha l x c t l ngi hc Trung cp, Cao
ng hoc i hc cao nht 5,95% v khng c ai khng i hc trong khi Yn Bnh
c ti 34 ngi khng i hc (chim 9,3%).

42
 2.2.2. C cu kinh t

Nhn chung trong nhng nm gn y, c cu kinh t ca ton huyn

Thch Tht ni chung v khu vc Ha Lc c nhng chuyn bin tch cc, n
nm 2008 gim t trng nng nghip xung cn 25,85%, tng t trng cng nghip
v thng mi dch v ln 75,69%
Bng 2.6. T trng kinh t gia cc ngnh nm 2008
Ngnh T trng GDP (%)
Thng mi dch v 22,69
Nng lm ng nghip 25,85
Cng nghip xy dng 53

. Ngun [17]

Hnh 2.7. Biu c cu kinh t gia cc ngnh nm 2008

a. Ngnh nng nghip

- Trng trt: doanh thu t 1,2 t ng. Vi tng din tch la trn a bn ba
x l 592,09 ha (chim 19,7% trong tng din tch t nng nghip), c nm thu
c sn lng la t 2290,04 tn, nng sut la trung bnh l 53,7 t/ha, Trc
y din tch t trng la cn nhiu, trong nhng nm gn y din tch ny b
thu hp v chuyn i sang trng hoa mu hoc sang t xy dng cho cc d n.
t ai dn b thu hp, nhn dn khng yn tm u t vo sn xut.

43
 Bng 2.7. Din tch v sn lng lng thc cc x nm 2008
Yu t
Din tch (ha) Sn lng (tn)
X
Thch Ha 30.76 153,6
Tin Xun 266.4 1067,5
Yn Bnh 294.93 1068,94
Tng 592.09 2290,04
Ngun: [17]
- Chn nui: Cng vi trng trt, chn nui cung chim v tr kh quan trng
trong ngnh nng nghip, doanh thu t 10,8 t ng (nm 2008). Trong a bn,
chn nui ch yu c tin hnh theo qui m h gia nh. C mt s h nui kh
nhiu nhng cha tiu chun t qui m trang tri.
Vt nui y l ln, tru, b, v gia cm, trong gia cm l vt nui ph
bin nht. Do hot ng chnh ca ngi dn trong x l sn xut nng nghip, h
chn nui nhm tn dng ngun nng sn d tha v to thm phn bn cho nng
nghip. S lng n tru b cung c pht trin vi mc ch ly tht v sc ko.
Bng 2.8. S lng ca cc n gia sc v gia cm
Vt nui
Ln Tru B Gia cm
X (con)
Thch Ha 4706 19 297 37818
Tin Xun 2896 1226 357 21306
Yn Bnh 6250 976 651 25112
Ngun: [17]
- Sn xut lm nghip: Do c trng a hnh ca khu vc nghin cu l ni
thp, i trung bnh, rt thun li cho pht trin trng rng vi mt s loi cy: bch
n, keo,... Trong nm 2008, rng tp trung qun l, chm sc 1779,17 ha rng, duy
tr n nh 280 ha ch, sn lng ch t 280 tn.

b. Ngnh cng nghip xy dng

Cng nghip xy dng chim 53 % trong c cu kinh t. Tng doanh thu
c t 45,53 t ng.

44
 Sn xut tiu th cng nghip gp rt nhiu kh khn: kh khn v mt bng
sn xut, cng tc quy hoch v pht trin a phng khng c thc hin do
ton b t ai c quyt nh thu hi v pht trin quy hoch ca nh nc.
Nhn dn tn dng mt bng cha kim m bi thng thc hin cc
hot ng sa cha, c kim kh, ch bin g, sn xut vt liu xy dng...
Trn a bn ba x c 120 c s cng nghip vi 401 lao ng v 313 c s
thng nghip vi 413 lao ng.
Xy dng c bn: Khu dn dng Bc Ph Ct ang giai on u t san lp
to mt bng nn cha u t xy dng c m ch yu l tu sa, nng cp v mua
sm c s vt cht cho UBND x, cc nh trng, trm y t v nh vn ha thn vi
tng gi tr trn 1,006 t ng.
c. Dch v- thng mi
H thng thng mi dch v ang pht trin phc v cho sn xut v i sng, c
bit khu vc a bn x Thch Ha. Hot ng thng mi dch v t nhn ang pht
trin nhanh chng v c hiu qu nh: mng li dch v ngh ngi, khch sn nh hng,
dch v cng cng,....c 9 c s nh hng (trong tng s 16 c s ca ton huyn),
148 c s dch v (trong tng s c tng s 221 c s dch v ca ba x vi 584 lao
ng). Hot ng dch v thng mi t gn 20 t ng (nm 2008)
2.2.3. C s h tng k thut
* Cc tuyn quc l ni th H Ni vi khu vc quy hoch xy dng
HQG H Ni gm c:
- i l Thng Long: y l trc giao thng quan trng nht trong kt ni
Ha Lc vi khu th trung tm. Hin trng ng ang c nng cp mor rng
quy m t 2 ln xe (quy m nn 12m) ln 6 ln xe cao tc v 6 ln xe phc v dn
sinh hai bn (tng quy m 140m).
- Quc l 21A: cn c tn l ng H Ch Minh, l vnh ai ngoi vng th
H Ni (vnh ai 5), ni cc th quan trng nh: Thnh ph Bc Giang, th x
Sng Cng, thnh ph Vnh Yn, chui th Sn Ty Ha Lc Xun Mai
Miu Mn, th x Hng Yn, thnh ph Hi Dng, th trn Sao . Trong tng
lai, tuyn ng ny c kin ngh nng cp thnh 8 ln xe i ngoi v 4 ln xe
a phng c hai hng, l trc dc xng sng kt ni cc th Sn Ty
Ha Lc Xun Mai.

45
 - Cao tc Ha Lc Ha Bnh: l tuyn ng cao tc ko di t i l
Thng Long i Ha Bnh, c quy m tng ng vi i l Thng Long.
* Cc tuyn giao thng ni khu vc: ton b l ng t dc theo cc trin
i thoi, mt ng rng 3,5-5,5 m.
Ngoi ra khu vc cn c sn bay Ha Lc nm pha Bc khu HQG H Ni,
do qun i qun l, gm mt ng bng b tng rng 6-7m, v 2 ng bng d
chin lu khng s dng. Hin nay ngi dn s dng sn b tng ny phi sn
lm thc n gia sc.
2.3. Hin trng, din bin khai thc s dng ti nguyn khu vc xy dng
trng HQG ti Ha Lc v cc x ln cn
2.3.1. Hin trng khai thc, s dng ti nguyn
a Ti nguyn t
Vi tng din tch t t nhin 8822,2 ha, hin trng s dng t trong khu
vc nghin cu c chia thnh 3 nhm chnh: t nng nghip 5597,69 ha
(63,45%) , t phi nng nghip 2934,26 ha(33,26%), t cha s dng 290,25 ha
(3,29%). Nhn chung c cu s dng t cc x khu vc nghin cu vn thin v
sn xut nng nghip. Din tch t cha s dng tp trung x Yn Bnh, hin
nay ang c tch cc u t, khai thc s dng trnh lng ph ngun ti
nguyn t. Tuy nhin, vic khai thc cn gp nhiu kh khn do a hnh dc,
ngun nc ti khng m bo.

Hnh 2.8. C cu s dng t khu vc nghin cu nm 2007 (Ngun 17)

T nm 2000 tr li y c s chuyn bin r rt v c cu s dng t
theo hng tng dn din tch t phi nng nghip (t 25,47% nm 2000 tng ln
33,26% nm 2007), gim din tch t nng nghip (t 70,28% nm 2000 xung
63,45% nm 2007) v t cha s dng (t 4,25% nm 2000 gim xung 3,29%
nm 2007).

46
 %

Nm

Hnh 2.9. Biu bin ng s dng t khu vc nghin cu nm 2000-2007

Trong din tch t nng nghip gim do din tch rng gim t 53,38%
nm 2000 xung cn 41,21% nm 2007. Mc ch chuyn i ch yu sang trng
mu v t . V vy din tch t phi nng nghip tng t 25,47% nm 2000 ln
33,26% nm 2007, v din tch t canh tc tng t 19,48% ln 24,22%. S gim
t rng y ch yu do san i lm nh v xy dng nh my. iu ny lm
tng xi mn t v lm gim lng nc ngm ca khu vc. V vy trong thi gian
ti cng vi vic nhn thc r vi tr ca rng i vi s bin i tnh cht t v
lp ph thc vt, din tch rng phi c quy hoch tng song song vi vic quy
hoch xy dng c s h tng trnh tnh trng khai thc v cht ph ba bi gy
suy gim din tch rng.
%

Hnh 2.10. Bin ng s dng t khu vc nghin cu nm 2000- 2007

nh 2: t trng ch xen k trng nhn x
nh 1:t trng mu thn C ng x Tin Xun
Thch Ha

47
 nh 3 4: t trng sn v khu phi sn (ng sn bay Ha Lc) x Thch Ha

nh 5: t trng cy n qu (nhn, bi) thn nh 6: t trng cy n qu (chui) xm Dc

C ng x Tin Xun x Yn Bnh

nh 7: t trng rng sn xut (keo) thn ng nh 8: t trng rng sn xut (keo) non x
Cao x Tin Xun Thch Ha
b- Ti nguyn rng
Rng phn b ch yu vng ni thp v vng g i thoi vi tng din
tch chim 15% tng din tch t t nhin nm 2003 v tng ln hn 41,21% nm
2007, vi t l che ph hn 85%. Trong , ch yu l rng sn xut chim ti
71,43% tng din tch t lm nghip (khong 1270,84 ha), mt s t rng phng h
18,61% din tch t lm nghip (331,03 ha) ch yu nm trn a bn x Thch
Ha, cn li mt din tch nh l rng c dng 9,97% din tch t lm nghip
(177,3 ha) thuc ranh gii x Yn Bnh. Hin nay din tch rng ang c nguy c
gim do cht ph san i lm t xy dng nh , nh my. Theo thng k, din tch
rng trng chuyn sang t dn c t nm 2000 ti nm 2007 l 40,57 ha, sang t
mt nc 0,08 ha. Din tch t rng gim ko theo nhiu vn mi trng to ln
nh xi mn t, gim mc nc ngm dn ti cn nc ca cc sng h vo ma
kh nh hng ti sn xut nng nghip ca ngi dn.
c- Ti nguyn nc
Ti nguyn nc ca khu vc kh phong ph, vi hai h thng sng ln l
sng C, sng Vai C, cng vi cc h vng g i l ngun cung cp nc duy
nht cho cc hot ng sn xut ca khu vc. Cn ngun nc sinh hot ca ngi

48
dn l nc ngm tc ging o (62,25%) vi su trung bnh 10-15m, 26,49% s
dng nc ging khoan su 30-40m, c h khoan su ti 50m ( h ng Hong Vn
Thnh, thn 7 Thch Ha). 1,33% s dng nc t nhin dn t thung v. 15 h s
dng nc my t d n cp nc sch ca UNICEF (9,93%). Ch yu x Tin
Xun.
2.3.2. Vn mi trng
a- Mi trng t
* nhim mi trng t tim n
+ T hot ng sn xut nng nghip
Hot ng canh tc s dng 24% din tch t t nhin ca ton khu vc vi
cc mc ch: trng la, hoa mu, cy n qu lu nm, cy cng nghip. Trong
tc ng ln nht n ti nguyn t l loi hnh trng la theo hai hng chnh:
tch cc: ci to t (bn phn, cy xi, ti tiu gip tng ph, m cho t);
tiu cc: khai thc trit khng cho t c thi gian phc hi dn n t ngho
dinh dng, tng t mng, ph thp, ci to t khng ng ky thut, liu lng
lm nhim mi trng t (phn bn, thuc tr su, thuc bo v thc vt tn d
i su vo t).
Phn bn: Trong trng trt cy trng to sinh khi ln, mt yu cu tt
yu l bn phn. Tuy nhin, vic s dng phn bn khu vc nghin cu li ph
thuc vo kinh t v kinh nghim ch khng theo chun ky thut. a phn cc h
dn Tin Xun v Yn Bnh c tp qun s dng phn Bc v phn chung ti
bn lt, s dng phn ha hc bn thc. Phn bn lt do cha hoc cha
ng ky thut nn khi bn cy khng tiu c ht, c nhiu trng giun, vi khun
gy nhim mi trng t.
Mt loi rc thi rn t nng nghip l v bao phn bn v v bao thuc tr
su khng x l trit cung nh hng ti mi trng t khi m chng b vt b
t do. Theo kt qu iu tra thc a 50,99% h ti s dng bao b phn bn, 8,6%
t b, 7,94% chn lp, 1,32% vt i v 31,5% khng cung cp thng tin. Bao b
ng thuc tr su th c 25,82% em t, 16,55% chn lp, 23,84% vt i,
32,47% khng cung cp thng tin v c 2 h thuc x Tin Xun ti s dng
(1,32%). Tin Xun cung l x khng x l bao b thuc tr su m vt i cao nht

49
trong s cc x l 38,63%. Khi ma xung, nc s lm thuc tr su cn st li
trong v bao b thuc tr su i su vo t. Ngun [12]
+ Qun c: Khu vc qun c lun c rc thi v nc thi sinh hot, nc thi
chn nui. Hin nay khu vc nghin cu, i sng ngi dn cn thp, rc a phn
l cc h t x l. Rc c tp trung li trong gc vn, ni t trng ri t (theo
kt qu iu tra thc a l 96,04%), hoc chn lp. Nc thi sinh hot theo kt
qu iu tra c hn 19% chy trn ra vn, t sau nh thm vo t.

nh 9:Rc thi sinh hot ven rng x Thch nh 10: Rc thi sinh hot trong vn
Ha thn G Ch x Tin Xun
* Xi mn t
Thc trng mi trng t ca khu vc xy dng trng HQG H Ni ti
Ha Lc v cc x ln cn ang b xi mn, ra tri lm mt dn t mu. Cc qu
trnh a mo ng lc ngoi sinh din ra mnh m nh qu trnh xi mn, ra tri,
laterit haNguyn nhn su xa ca qu trnh ny do lp ph thc vt b suy gim,
c ni mt hn lp ph thc vt nn b ma tc ng trc tip vo b mt t, bc
tch vt liu v di chuyn tch t xung thung lung theo dng chy mt. Cc vt liu
ny lp y cc lng dn nc, nc lu thng kh dn ti tnh trng ly ha v
thiu nc vo ma kh gy nh hng nghim trng ti sn xut. V vy, chng
c xi mn t khng ch m bo ngun ti nguyn t m cn m bo cho
ngun ti nguyn nc.

50
 nh 11:Khe rnh xi mn do x ni x Tin nh 12:Khe rnh xi mn trn sn i x
Xun Thch Ha

Qu trnh xi mn t do ma ph thuc nhiu yu t nh di sn,

dc sn, thm thc vt, khi lng dng chy, tc ng ca con ngi C ch
ny c khi qut theo phng trnh mt t ph dng (USLE) ca M.N
Wischmeier v D.O.Smith (1965) tnh xi mn t theo n v lu vc:
X = R.K.L.S.C.P
Trong X l lng t tn tht do xi mn trong nm (tn/ha/nm);R l h
s xi mn do ma; K l h s quan h ca t vi xi mn; L h s quan h ca
chiu di sn vi xi mn; S h s quan h dc vi xi mn; C h s quan h
ca lp ph thc vt vi xi mn; P h s quan h ca cc bin php chng xi
mn. [28]
Theo Nguyn Vi Dn dc tng ln 4 ln th tc dng chy s tng ln
gp i, nu tc dng chy tng ln gp i th nhng vt cht do dng chy c
kh nng li cun s tng ln 64 ln. Nh vy, nh hng ln nht n xi mn l
nhn t a hnh. Khu vc nghin cu c din tch i ni chim 41,84% din tch
t t nhin, trong din tch sn dc >25 o l 24,38% tp trung ch yu hai x
Tin Xun v Yn Bnh. Kt hp vi l iu kin thi tit ca khu vc c ma
tp trung vo 6 thng (thng IV n thng IX) chim 80-90% tng lng ma c
nm. Nn kh nng xi mn mt t hai x ny l rt ln. Phn thung lung c
dc thoi hn, lng xi mn mt t trn cng mt n v din tch nh hn rt
nhiu so vi vng ni.
Bng2.9. Bngthng k din tch theo mc xi mn ca khu vc nghin cu
Mc xi mn Din tch
Cp (tn/ha/nm) (ha) %

51
 1 0 0,003 6259,34 70,95
2 0,003 0,009 724,82 8,22
3 0,009 0,018 623,58 7,07
4 0,018 0,03 468,13 5,31
5 0,03 0,05 381,54 4,32
6 0,05 0,08 217,84 2,47
7 0,08 0,75 122,74 1,39
8 0,75 0,8 24,21 0,27
Tng 8822,2 100
T bng thng k trn cho thy, mc xi mn cc phn thung lung
(chn i, chn ni, bi bi) l rt yu, ch lm mt lng t t 0 0,003
tn/ha/nm. Tuy nhin, phn din tch ny li chim ti hn 70% lnh th nn cung
cn phi c quan tm. Mc mt t xi mn tng dn theo cao a hnh,
dc a hnh. V vy i vi cc sn dc ca ni Vin Nam, ni ng La, ni Ct
C, ni Mc v cc i st, cn bo v che ph ca thm thc vt gim mc
tc ng ca ma ti mt t, tng m t, gim dng chy mt hn ch c
lng mt t do xi mn ti a.

Hnh 2.11. S xi mn t khu vc nghin cu

* Trt l t: khu vc nghin cu c tai bin trt l t xy ra t. Ch c
6/151 phiu cho rng y tng b st l t.
b- Mi trng nc
* Cht lng nc
- Nc ngm: Nc ngm l ngun cung cp nc sinh hot chnh cho ngi
dn khu vc nghin cu. Nhn chung cht lng nc ngm tt. Cc quan st rt ra
t cc mu bm th nghim tin hnh cho quy hoch tng th khu Ha Lc ti 3 h
khoan su 74 m cho thy nc ngm y u p ng cc thng s ca tiu chun
nc sinh hot. Theo kt qu iu tra thc t t cc h gia nh cung c nhn nh
tng t: c 84,77% h t nh gi ngun nc c cht lng nc rt tt; 5,3% h
cho rng nc c cha st hoc km, 3,31% h nh gi nc b c hoc c vng.
6,62% ch bit l nc c vn do nhiu nguyn nhn nhng khng c th (cho

52
rng nc c cht lm nhim bnh gan bc Nguyn Xun Mu, thn 10 Thch
Ha ).

Hnh 2.12. Biu nh gi cht lng nc ngm [12]

- Nc mt: Cht lng nc sng theo mu ti ng ba ngi N Mng
thuc khu vc trng HQG H Ni, x Thch Ha (ni hi t nc ca tt c cc
con sui, vi v : 2324295 v kinh : 552856) vo hai thi im 26/3/2010
(NM1) v 13/9/2010 (NM2) cho thy:
+ Cc cht hu c: khng b nhim.
+ Cc cht dinh dng:
(1) Hm lng amoni ti v tr quan trc vt gii hn quy chun cho php
2,9 ln (NM2).
(2) Nitrit ti v tr quan trc vt gii hn quy chun cho php t 1,6 ln
(NM1) n 2,6 ln (NM2).
(3) Hm lng vi khun coliform vt gii hn quy chun cho php t 1,5
ln c hai ma.
(4) Hm lng du m ti hu ht cc v tr quan trc vt gii hn quy
chun cho php 8,9 ln vo ma lu, v 3 ln vo ma kit.
+ Hm lng cc kim loi nng
(5) Hm lng Hg ti v tr quan trc vt gii hn quy chun cho php 2 ln
vo ma lu, v 1,7 ln vo ma kh.
(6) Hm lng Crom ti v tr quan trc vt gii hn quy chun cho php
1,2 ln vo ma lu.
Cht lng nc mt khu vc nghin cu, nhn chung vn cn kh tt,
nhim mang tnh ma v, mc nh. Ma nc ln cung l thi im phc v

53
hot ng nng nghip mnh nn nng mt s kim loi, du m, cht dinh
dng tng ln gy nhim.

Bng 2.10. Bng kt qu phn tch mu nc ngi N Mng x Thch Ha

Kt qu
(Ta mu nc
QCVN
kinh : 0552856 08:2008/
STT Thng s quan trc n v BTNMT
V : 2324295)
Ct B1
NM1 NM2
(26/03/2010) (13/09/2010)

1 pH - 6,8 6,8 5,5-9

2 DO mg/L 6,1 6,4 >4
3 COD mg/L 12 27 30
4 BOD5 mg/L <2 11 15
5 TSS mg/L 32 38 50
6 Amoni mg/L 0,03 1,44 0,5
7 Clorua mg/L 34,4 22,6 600
8 Florua mg/L 0,51 0,31 1,5
9 Nitrat (NO3-) mg/L 0,76 2,43 10
10 Nitrit (NO2 ) -
mg/L 0,062 0,104 0,04
11 PO43- mg/L 0,15 0,26 0,3
-
12 Xianua (CN ) mg/L 0,01 0,01 0,02
13 Asen (As) mg/L <0,0001 0,0014 0,05
14 Ch (Pb) mg/L 0,0001 0,0004 0,05
15 Crom (Cr3+) mg/L 0,603 <0,005 0,5
16 Cu mg/L 0,037 0,018 0,5
17 Zn mg/L 0,05 <0,005 1,5
18 Ni mg/L 0,0026 0,0032 0,1
19 St mg/L 0,21 1,04 1,5
20 Hg mg/L 0,0002 0,0017 0,001
21 Tng du m mg/L 0,89 0,3 0,1

22
Ha cht BVTV clo g/L 0,0036 0,0019 -
hu c
23
Ha cht BVTV g/L 0,0047 0,0028 0,4
phospho hu c
24 Ha cht tr c g/L <0,0001 0,0025 -

25 Coliform MPN/ 1,1x104 1,1x104 7,5x103

54
 Kt qu
(Ta mu nc
QCVN
kinh : 0552856 08:2008/
STT Thng s quan trc n v BTNMT
V : 2324295)
Ct B1
NM1 NM2
(26/03/2010) (13/09/2010)

100mL

Ngun (13)
* nhim mi trng nc
- Do nc thi sinh hot: Nc thi sinh hot hu ht u cha qua x l v
thi trc tip ra ngoi h thng cng chung chy dc cc tuyn ng chnh ca khu
vc nghin cu, mt s c qua b lng ti nh ti s dng hoc vo cng
chung. Theo kt qu phiu iu tra th ch c 29,14% h gia nh c b lng nc
thi, 51,66% chy ra cng chung. H thng ny vo knh mng dn nc v h
thng sng, sui, h chy qua khu vc nh c ca hai x. V th, khng ch gy
nhim mi trng nc ca hai x m theo dng chy s gy nhim mi trng
nc ca khu xy dng HQG H Ni cung nh cc khu vc h lu pha di.
Nh vy, mc lan ca nhim mi trng nc y l rt rng. Trong khi ,
nc mt l ngun cung cp chnh v duy nht cho nng nghip, nhim mi
trng nc mt s nh hng ln ti sn xut. T , n nh hng ti x hi
thng qua kinh t v dch bnh. Nh vy, nhim ngun nc khng cn l vn
ca ring khu vc nghin cu m n l tr thnh vn ca c cc vng pha di
khu vc h lu.

Hnh 2.13.C cu x l nc thi sinh hot ca cc x

55
 - Do rc thi sinh hot: Do khu vc nghin cu cha c h thng thu gom
rc, i sng ca ngi dn cha cao, nn hin tng x rc t do vn tip din v
ngy mt tng ln. Ven cc b sng, h, p, sui, knh, mng xut hin rc thi
sinh hot, rc thi t nng nghip gy nhim mi trng nc v mt my quan
khu vc.

nh 13: Rc thi trong dng sng Ngang x nh 14: Rc thi ven b ngi N Mng x
Thch Ha Tin Xun
- Do chn nui gia cm: 10,60% bc xc v hin tng cc tri chn nui g,
ln, vt (quy li nui ngay trn sng) x cht thi thng xung sng, sui.
* Vn thay i dng chy ca nc mt: C nhiu nguyn nhn dn ti s
thay i ca dng chy mt nh s bi lng (do vt liu, tch t t t qu trnh
xi mn t); s thu hp dng chy, b mt nc vo ma kh (nguyn nhn
chnh t s gim ngun nc ngm); s m rng dng chy do tc ng ca con
ngi (nn dng lm khu du lch x Tin Xun) Nhng tc ng ny lm nh
hng ti qu trnh xm thc v tch t ca sng, tc dng chy, nht l v ma
lu. (nh 15 n 18)

nh 15: Lng sng bi lng do vt liu xy nh 16: m cn nc vo ma kh x

dng, v thu hp dng vo ma kh Thch Ha

56
 nh 17:Nn dng lm khu du lch sng Ngang nh 18:Quy hoch tng th d n khu du
on cu Bi Di x Tin Xun (d n Villas) lch sinh thi Villas x Tin Xun
c Mi trng khng kh

* Bi v ting n:

Khu vc nghin cu c mt dn c thp, cnh quan khu vc nhiu cy

xanh, mt nc nn cht lng mi trng khng kh khu vc nghin cu rt trong
lnh, i ni b nhim cc b khng ng k v mang tnh tm thi. Nguyn nhn
mt phn do h thng ng ni khu vc l ng t vo ma kh s nhiu bi,
cn ch yu do c cc d n quy hoch xy dng th, nng cp cc tuyn ng
Quc l, khu du lch xanh ven sng nn mi trng khng kh y c s nhim
ting n, bi cc b t hot ng giao thng v san lp nn, x xy dng. Mi
trng khng kh dc trc ng 21 v i l Thng Long ko di ch c 2 h ti
Tin Xun nh gi l tt (1,32%), c ti 84 h cho rng qu bi (t giao thng,
khai thc , san p nn) chim 55,63%; ting n qu ln (do khai thc ) l 36
h (23,84%).

* Mi: Ch yu t chn nui ca trang tri ln, vn chuyn phn, thc n

cho trang tri ny. Theo kt qu iu tra c 57 h thy mi kh chu (t chn nui)
chim 37,74% .

57
 Hnh 2.14. Biu nh gi mi trng khng nh 19: L cy ph lp bi t dy ven
kh [12] ng t vo ma kh x Thch Ha.
d Mi trng rc thi rn
Khu vc nghin cu khng ch cha c h thng x l nc thi m cn cha
c h thng thu gom rc thi tp trung. y thc s l mt p lc ln vi mi
trng khu vc khi m tng lai, xy dng th hon thnh, tp trung thm hng
nghn ngi. Theo kt qu iu tra thc t, bnh qun lng rc thi sinh hot ca
mt h l 2,5 3 kg/ ngy. S khu ca ba x l 4.180 h, nh vy mi ngy lng
rc sinh hot thi ra tng ng l 10.450-12.540 kg/ngy m. Rc thi y c
ngi dn tch li ri t b (Kt qu iu tra c 96,04%), cn li l chn lp v
mt phn rt nh c thu gom khng c nh - chim 1,32% (khu vc x Yn
Bnh).

Nhn xt chung: Cc thng s ca mi trng bin i theo ma, chu

nh hng ca cc iu kin t nhin, thy vn, hi vn v nhn sinh khu
vc. Khu vc nghin cu, mc sng ca ngi dn cn thp, mi trng cha
c quan tm ch trng ch ng v ang bt u b nhim. Tuy nhin,
cc hot ng cng nghip c kh nng gy nhim mi trng hu nh
khng c, ch l t mt s cc hot ng vi quy m nh, nn nhim y
khng phc tp ch yu t nng nhip v x thi ca dn, kh nng khc phc
nhanh. Nhng nu khng c bin php ci thin kp thi, mc nhim s ln
dn, vt qua mc chu ti ca mi trng khu vc v ly lan trn din rng
theo dng chy rt kh kim sot. V vy cng tc kim sot nhim mi
trng ngay ti ngun l ti u nht. Nn mi trng khu vc nghin cu
phi c bo v ngay t by gi.

58
 2.4. c im cnh quan

2.4.1. Nguyn tc thnh lp bn cnh quan

Bn cnh quan l mt bn tng hp phn nh mt cch y , khch
quan cc c im ca t nhin, mi quan h v tc ng tng h gia cc thnh
phn ring l ca t nhin. Da vo lm c s nh gi tng hp cc iu kin t
nhin- ti nguyn thin nhin, kinh t- x hi lp quy hoch s dng hp l, pht
trin kinh t- x hi, bo v mi trng.
C rt nhiu phng php thnh lp bn cnh quan. Khi s dng
nhng phng php phi da trn nhng nguyn tc nht nh mi khng b sai
lch, c th l cc nguyn tc sau: nguyn tc pht sinh hnh thi, nguyn tc tng
hp v nguyn tc bn . Cc nguyn tc ny c quan h cht ch v b sung cho
nhau, gip cho vic xy dng mt bn tng hp th hin cu trc, chc nng ca
cnh quan, ng thi phn nh c hin trng t nhin gn vi hin trng s dng
lnh th hin ti.
- Nguyn tc pht sinh hnh thi: y l nguyn tc i hi phi phn tch chi
tit nhng quy lut phn ha lnh th khi xc nh cc n v cnh quan cc cp
khc nhau, t xc nh c qu trnh pht sinh, pht trin ca cc n v cnh
quan v so snh vi qu trnh pht trin hin ti ca cnh quan gip ta d on s
pht trin tng lai ca cnh quan. Nhng n v cnh quan c cng ngun gc
pht sinh v hnh thi tng i ging nhau s c xp vo mt n v cp ln
hn, cn cc n v lnh th khng c cng ngun gc pht sinh khc nhau s phn
thnh cc n v cnh quan khc nhau.
Xc nh c cc n v cnh quan trn bn theo nguyn tc pht sinh-
hnh thi v nm c qu trnh pht trin ca chng l c s khoa hc iu
khin v s dng hp l cc cnh quan.
Nh vy s phn ha ca khu vc nghin cu c xp theo h thng cc
cp v cp ln bao hm cp nh. Trong s lng cc cp ph thuc nhiu vo t
l bn v mc phc tp ca lnh th nghin cu. Nguyn tc ny to c s
cho vic vch ra ranh gii gia cc cp cnh quan ca n v cnh quan.
- Nguyn tc tng hp: Cc n v cnh quan trong khu vc Ha Lc l
nhng a tng th rt phc tp, c th hin thng qua cc tc ng tng h
gia cc thnh phn trong cu trc ng cung nh gia cc hp phn trong cu trc
ngang ca cnh quan. Do , qu trnh xc nh v vch ra c ranh gii cc cnh

59
quan ng vi thc t l mt vic kh khn v rt phc tp. Khi tin hnh xc nh
ranh gii chnh thc ca cc n v cnh quan trong qu trnh xy dng bn cnh
quan cn phi xt n tt c cc hp phn tham gia thnh to cnh quan trong mi
quan h tng h gia cc hp phn .
- Nguyn tc ng nht tng i: H thng cc n v cnh quan bao gm
nhiu cp biu hin mc phn ho khng ng nht ca cc cp n v. Mi cp
n v c mt s ch tiu nht nh phn nh mi quan h hu c gia cc hp phn
ca cnh quan. Mi n v cp ln phi bao hm t nht hai n v cp nh hn n
v mt s n v cp nh c nhng c trng tng ng phi t hp thnh n v
cp ln hn n. i vi cp n v cnh quan cng ln, lnh th cng rng th mc
ng nht cng thp v ngc li, nhng n v cp cng nh , lnh th cng
hp th mc ng nht cng cao. Nh vy, nhng n v cnh quan c cc hp
phn cng ngun gc pht sinh, qu trnh pht trin v hnh thi tng i ng
nht u c th xp vo cng cp, mc d chng c th phn b cc ni khc nhau
trn lnh th.

Cc nguyn tc trn c lin quan cht ch vi nhau v phi c vn dng

mt cch linh hot, b sung ln nhau trong vic th hin cu trc v chc nng ca
cc n v cnh quan cung nh trong xy dng h thng phn loi trong cnh quan.

2.4.2. Phn loi cnh quan

Cnh quan hc l ngnh khoa hc ra i t th k XIX nhng n nay vn

cha c c mt quy phm thng nht trong h thng phn loi cnh quan. Nhiu
tc gi trong v ngoi nc a ra h thng phn loi cnh quan v mi bc
phn loi th c mt tiu ch ring, cha c s thng nht gia cc h thng. ng
thi trong mi h thng phn loi li c cc bc khc nhau.
A.G. Ixatrenko (1967) [11] xy dng h thng phn loi cnh quan gm 9
bc: Nhm kiu kiu ph kiu lp ph lp loi ph loi
th loi.

- Nhm kiu: S ging nhau c tnh cht a i ca cc cnh quan trong

phm v a v cc chu lc khc.

60
 - Kiu: Cc iu kin nhit m cng kiu, nhng nt cu trc chung, cng
qu trnh di ng ca cc nguyn t ho hc, cc qu trnh a mo ngoi sinh, s
thnh to th nhng, thnh phn v cu trc sinh vt qun.

- Ph kiu: Nhng khc bit ca a i th cp v cc du hiu chuyn tip

trong cu trc.

- Lp: Mc tc ng lm bin i ca cc yu t kin to sn vn vi cu

trc ca cnh quan.

- Ph lp: S pht trin ca ai cao in hnh ( min ni).

- Loi: S ging nhau pht sinh, kiu u th ca a hnh v m cung nh

cu trc hnh thi

- Ph loi: Nhng c trng ca vt th b mt nn

- Th loi: Cc c trng ca kh hu a phng.

Nikolaiev (1966) xy dng h thng phn loi cnh quan gm c 12 bc:

Thng h phu h lp ph lp nhm kiu ph kiu hng
ph hng loi ph loi (bng 2.11)
Ngoi ra cn mt s tc gi khc cung a ra h thng phn loi cnh quan
nh Ixatrenco (1976) xy dng h thng phn loi cnh quan gm 8 bc, N.A
Gvozdexki (1961) cung a ra h thng phn loi vi 5 bc,

61
 Bng 2.11. H thng phn loi ca Nikolaev

n v Du hiu

Thng Kiu tip xc ca cc quyn a l trong cu trc ca lp v CQ

Cn bng nhit m l biu hin ca c s nng lng phn b trong

H
khng gian thng qua tnh a i ca cc cnh quan.

Ph h Tnh a ca cc i lm phn phi li nn tng nhit m ca cc i.

Cu trc hnh thi ca cc n v cp ln (ai a hnh) xc nh kiu

Lp a i hay phi a i ca lnh th (a i theo v v ai cao theo
chiu cao). C hai lp ch yu l ng bng v min ni.

S phn ha tng trong cu trc cnh quan min ni v ng bng

Ph lp
lm phn ha cng d cc qu trnh a l t nhin.

Kiu ch thy a ha do quan h gia cc yu t kh quyn, th

Nhm nhng, dng chy, mc chia ct phn b li vt cht v nng lng
trong cc cnh quan.

Cc du hiu sinh kh hu- th nhng cp kiu th nhng v lp

Kiu
qun th thc vt.

Mang du hiu ca kiu nhng cp ph kiu th nhng v ph kiu

Ph kiu
qun th thc vt mang tnh cht ca cc qun th chuyn tip.

Hng Cc kiu a hnh pht sinh.

Ph hng Cc kiu a hnh pht sinh v nhan thch b mt.

Loi S ging nhau ca cc dng u th.

Ph loi u th v din tch ca cc dng ph thuc.

(Ngun: V.A. Nikolaev, 1979)
Vit Nam khi nghin cu cc cnh quan, mt s tc gi cung a ra h
thng phn loi p dng cho iu kin t nhin ca Vit Nam. Trong cun cnh

62
quan min Bc Vit Nam ca Vu T Lp [14], xut bn nm 1976, a ra h
thng phn loi gm 16 cp, t quyn a l n im a l, c th hin nh sau:
Quyn a l

t lin i dng

a l Vng a l
a
X a l i a l

Min a l

Khu a l

Khi a l
khu a l
ai cao a l

Cnh a l

ai cao a l cnh a l

Nhm dng a l

Dng a l

dng a l

Nhm din a l

Din a l

im a l

Nm 1983, Hnh
Phm2.13. HAnh
Quang thng
v phn v tc
tp th cagi
Vphng
T Lp (1974)
a l t nhin tng
hp (Vin Khoa Hc Vit Nam) a ra h thng phn loi gm 7 cp: Khi cnh

63
quan H cnh quan Ph h cnh quan Lp cnh quan Ph lp cnh
quan Nhm cnh quan Kiu cnh quan
Nm 1993, phng a l t nhin Trung tm a l ti nguyn a ra h
thng phn loi cnh quan Vit Nam vi cc n v : H cnh quan => ph h cnh
quan => lp cnh quan => ph lp cnh quan => kiu cnh quan => ph kiu cnh
quan => loi cnh quan.
H cnh quan: Nn bc x ch o quyt nh tnh i. Ch nhit - m
quyt nh cng ln ca chu trnh vt cht v nng lng.
Ph h cnh quan: Ch hon lu gi ma quyt nh phn b li nhit -
m gy nh hng ti chu trnh vt cht.
Lp cnh quan: c im cc khi a hnh ln quy nh tnh ng nht ca
hai qu trnh ln trong chu trnh vt cht bc mn v tch t.
Ph lp cnh quan: S phn tng bn trong ca lp.
Kiu cnh quan: c im sinh kh hu (kiu thm thc vt pht sinh kiu
t).
Ph kiu cnh quan: Cc c trng cc oan ca kh hu nh hng ln n
cc iu kin sinh thi.
Loi cnh quan: S ging nhau tng i ca cc dng a l ca cc th cu
thnh cnh quan (s kt hp ca cc qun x thc vt pht sinh hin ti vi cc loi
t).
Nm 1997, khi nghin cu cnh quan nhit i gi ma Vit Nam, cc tc
gi Phm Hong Hi, Nguyn Thng Hng, Nguyn Ngc Khnh a ra h
thng phn loi gm 7 cp: H thng cnh quan Ph h thng cnh quan Lp
cnh quan Ph lp cnh quan Kiu cnh quan Ph kiu cnh quan Loi
(nhm loi) cnh quan vi cc ch tiu nh sau:

Bng 2.12. H thng phn loi p dng cho xy dng B Cnh quan Vit
Nam t l 1:1.000.000

STT Cp phn Cc ch tiu phn chia

64
 v
c trng trong quy m i t nhin c quy nh bi v tr ca
H thng
1 lnh th so vi v tr ca Mt tri v cc hot ng t quay ca
Cnh quan
Tri t xung quanh mnh n.
c trng nh lng ca cc iu kin kh hu c quy nh
Ph h bi bi s hot ng ca ch hon lu kh quyn trong mi
2 thng Cnh tng tc gia cc iu kin nhit v m quy m i, n quyt
quan nh s tn ti v pht trin ca cc qun th thc vt lin quan
n vng sinh thi h thc vt.
c trng hnh thi pht sinh ca i a hnh lnh th, quyt nh
cc qu trnh thnh to v thnh phn vt cht mang tnh cht phi
Lp Cnh a i biu hin bng cc c trng nh lng ca cn bng vt
3
quan cht, qu trnh di chuyn vt cht, lng sinh khi, cng tun
hon sinh vt ca cc qun th ph hp vi iu kin sinh thi
c quy nh bi s kt hp gia yu t a hnh v kh hu.
c trng trc lng hnh thi a hnh trong khun kh lp, th
hin cn bng vt cht gia cc c trng trc lng hnh thi a
Ph lp
4 hnh, cc c im kh hu v c trng ca qun th thc vt:
Cnh quan
sinh khi, mc tng trng, tun hon sinh vt theo cc ngng
cao.
Nhng c im SKH chung quyt nh s thnh to cc kiu
Kiu Cnh
5 thm thc vt, tnh cht thch ng ca c im pht sinh qun th
quan
thc vt theo c trng bin ng ca cn bng nhit m.
Nhng c trng nh lng sinh kh hu cc oan quyt nh
Ph kiu thnh phn loi ca cc kiu thm thc vt, quy nh cc ngng
6
Cnh quan ti hn pht trin ca cc loi thc vt cu thnh cc kiu thm
theo ngun gc pht sinh.
c trng bi mi quan h tng h gia cc nhm qun x thc
Loi Cnh vt v cc loi t trong chu trnh sinh hc nh, quyt nh mi
7
quan cn bng vt cht ca Cnh quan qua cc iu kin kh hu, th
nhng, cng vi cc tc ng ca cc hot ng nhn tc.
Trn c s phn tch c im cc nhn t hnh thnh cnh quan khu vc
nghin cu v tham kho cc h thng phn loi cnh quan ca cc tc gi trong v
ngoi nc, ti xy dng c h thng phn loi cnh quan ti khu vc nghin
cu gm 4 cp bc thch hp vi lnh th nghin cu quy m nh: Ph kiu cnh
quan Hng cnh quan Loi cnh quan Dng cnh quan.

65
 Bng 2.13. H thng phn loi cnh quan khu vc nghin cu
TT Cp Du hiu phn loi v tn gi
Du hiu: Nhng c trng nh lng sinh kh hu cc
oan quyt nh thnh phn loi ca cc kiu thm thc vt,
Ph kiu quy nh cc ngng ti hn pht trin ca cc loi thc vt
1 cnh cu thnh cc thm theo ngun gc pht sinh
quan + PK: Ph kiu cnh quan c ma ng lnh, ma ma di,
ma kh ngn, nhit trung bnh nm 230C, lng ma
trung bnh nm 1900mm.
Du hiu: Kiu a hnh pht sinh vi cc c trng ng
lc hin ti.
C 6 hng cnh quan: Hng cnh quan ni trung bnh b
mt san bng, sn bc mn, trt l trn phun tro mc
Hng ma axit; hng cnh quan ni thp ra tri trn phun tro
2 cnh macma baz, phin st; hng cnh quan i cao bc mn
quan trn phun tro h tng C Ni v phin st h tng sng
Bi; hng cnh quan i trung bnh ra tri trn phin
st, ct bt kt; hng cnh quan ng bng g i thoi tich
t proluvi trn phin st, ct bt kt h tng sng Bi;
hng cnh quan thung lung tch t aluvi v proluvi.
Du hiu: c trng bi mi quan h tng h gia cc
Loi
nhm qun x thc vt vi cc loi t
3 cnh
C 54 loi cnh quan pht trin trn 7 loi t v 5 nhm
quan
qun x thc vt
Dng Du hiu: c th bi mi quan h gia nhm qun x
4 cnh thc vt v mt t hp t vi cc tc ng ca cc hot
quan ng nhn tc. Tng s c 67 dng cnh quan trn lnh th
2.4.3. Ch tiu cc cp trong h thng phn loi cnh quan khu vc
nghin cu
Khu vc nghin cu nm trong kiu cnh quan rng nhit i ma ma, c
ma ng lnh, ma kh ngn, phn ho thnh cc n v nh hn nh: ph kiu
cnh quan, hng cnh quan, loi cnh quan, dng cnh quan.

66
 * Ph kiu cnh quan
Khu vc nghin cu nm trong ph kiu cnh quan c phn chia da trn
cc yu t kh hu cc oan nh: nhit trung bnh nm, m khng kh trung
bnh ma kh v lng ma trung bnh nhiu nm. Cc yu t kh hu ni trn
cn tr i vi s pht trin ca thm thc vt. Chnh cc yu t ny dn n s
khc nhau v thnh phn loi trong qun x thc vt.
Trong khu vc nghin cu c 1 ph kiu cnh quan: Ph kiu cnh quan c
ma ng lnh, ma ma di, ma ma ngn, nhit trung bnh nm 230C, nhit
trung bnh nm cao nht thng vo thng VI v VII, thp nht thng vo cc
thng I v XII, lng ma trung bnh nm 1900mm;
* Hng cnh quan
Hng cnh quan l c phn chia da vo cc du hiu a mo, cc kiu
a hnh pht sinh theo hnh thi pht sinh v cc qu trnh ngoi sinh cng vi c
im ca nn tng rn v mu cht. Cc ch tiu ny quyt nh s hnh thnh v
pht trin ca cc loi t nh tng dy t, cu trc t v hng di chuyn vt
cht. Trong khu vc nghin cu c 6 hng cnh quan.
* Loi cnh quan
Loi cnh quan l nhng n v phn chia cp di ca hng v c phn
chia da vo mi quan h tng tc gia cc qun x thc vt pht sinh hin ti, vi
loi t cng vi hot ng nhn tc ca con ngi trong mi tc ng ca vng
tun hon vt cht v nng lng. Vi mi loi t pht trin trn cc loi khc
nhau kt hp vi s phn ha ca lp ph thc vt s hnh thnh nn nhng n v
cnh quan cp loi. Trong khu vc nghin cu hnh thnh 54 loi cnh quan pht
trin trn 7 loi t v 5 kiu thm thc vt: thm rng t nhin, thm rng trng
sn xut, trng c cy bi th sinh, cy cng nghip, cy nng nghip.
* Dng cnh quan
Dng cnh quan l mt tng hp th lnh th ng nht v nn nham, mu
cht, mt tiu t hp t, mt tiu t hp thc vt trn cng mt dng trung a hnh
theo pht sinh, cng bin php canh tc v bin php bo v ci to t. Dng cnh
quan l n v c s trong h thng phn loi cnh quan, l n v phn chia nh

67
hn ca loi cnh quan da trn s ng nht v dc a hnh, dy mng ca
tng t, mc thot nc v thnh phn c gii ca t.
- dc ca a hnh trong khu vc c chia thnh 6 cp: Cp I (0 0- 30);
Cp II (30- 80); Cp III (80- 150); Cp IV (150- 200); Cp V (200-250); Cp VI (>250)
- dy ca tng t trong khu vc c chia thnh 4 cp:
Cp 1:>100cm; Cp 2: 70- 100cm; Cp 3: 50- 70 cm; Cp 4: 30 - 50cm
- Kh nng thot nc c xem xt 3 mc :
+ Khng ngp ng: Nhng khu vc c dc a hnh > 150, lp ph thc
vt dy, c nhng ni lp ph thc vt tha tht.
+ Ngp ng nh k: Nhng khu vc ngp nc theo ma.
+ Ngp ng thng xuyn: Nhng khu vc quanh nm c nc.
Vi h thng phn loi cnh quan cng cc tiu ch phn chia cc cp phn
v cnh quan trong khu vc nghin cu, bn cnh quan khu vc Ha Lc c
thnh lp vi ch gii dng ma trn vi 67 dng cnh quan.
Trn bn cnh quan, n v c s (dng cnh quan), c dng cc s t
nhin nh s cho cc dng cnh quan theo th t t trn xung di, t tri
sang phi. S phn b ca cc dng cnh quan c th hin trn bn bng
phng php nn cht lng.
d. c im cnh quan khu vc nghin cu
Cnh quan khu vc Ha Lc c s phn ho a dng t dng cnh quan t
nhin n dng cnh quan nhn sinh. Trong khu vc nghin cu c 1 kiu cnh
quan, 1 ph kiu cnh quan, 6 hng cnh quan, 54 loi cnh quan v 67 dng cnh
quan.
Ph kiu cnh quan: vi c trng yu t kh hu cc oan, kiu cnh quan
rng nhit i ma ma c phn thnh 1 ph kiu cnh quan
Ph kiu cnh quan c ma ng lnh, ma ma di, ma kh ngn, nhit
trung bnh nm 230C. Thm thc vt hin ti c rng th sinh nhn tc, rng trng
(keo, bch n), cy bi th sinh, trng c th sinh; Khu vc ng bng cy trng
nng nghip (la, hoa mu).

68
 Da vo cc du hiu v kiu a hnh pht sinh v cc qu trnh a mo
hin ti th khu vc nghin cu c chia thnh 6 hng cnh quan:
- Hng cnh quan ni trung bnh trn phun tro:
Hng cnh quan ny c dng a hnh ra tri b mt san bng, sn bc
mn, trt l, vi s phn ho v th nhng, thm thc vt, hng cnh quan phn
ho thnh 4 loi cnh quan v 6 dng cnh quan.
+ Loi cnh quan c rng t nhin pht trin trn b mt san bng cao 800-
1000m, vi qu trnh ra tri, thnh phn vt cht phun tro mcma axit, h tng
Vin Nam T1vn2, trn t Feralit vng. Tng dy t y t 30- 50cm, thnh
phn c gii tht nng, dc 150- 200. Loi cnh quan ny c 1 dng cnh quan 1.
Dng cnh quan 1 pha Ty Nam ca khu vc nghin cu, c din tch 62,95 ha
(0,71%). Dng cnh quan ny bt u b khai thc, duy tr c cnh quan ny
cn c bin php bo v v phc hi din tch rng tr li.
+ Loi cnh quan c rng t nhin pht trin trn sn dc >300, vi qu
trnh bc mn, trt l, thnh to trn phun tro mcma axit, h tng Vin Nam
T1vn2. Loi cnh quan ny c 2 dng cnh quan do loi t, thnh phn c gii, tng
dy khc nhau 2 v 4.
Dng cnh quan 2 pht trin trn t Feralit vng, thnh phn c gii tht
nng, tng dy 30-50cm, phn b pha Ty Nam ca khu vc nghin cu, c din
tch 90,06 ha (1,02%).
Dng cnh quan 4 pht trin trn t Feralit nu , thnh phn c gii trung
bnh, tng dy 50-70 cm, c din tch 122 ha.
+ Loi cnh quan rng trng pht trin trn sn dc >300, vi qu trnh bc
mn, trt l, thnh to trn phun tro mcma axit, h tng Vin Nam T 1vn1.
Loi cnh quan ny c 2 dng cnh quan: 3 v 5.
Dng cnh quan 3 pht trin trn t Feralit vng, thnh phn c gii tht
nng, tng dy 30-50cm, phn b pha Ty Nam ca khu vc nghin cu, c din
tch 90,06 ha (1,02%).
Dng cnh quan 5 pht trin trn t Feralit nu , thnh phn c gii trung
bnh, tng dy 50-70 cm, c din tch 122 ha.
+ Loi cnh quan cy bi trn t Feralit nu , c mt dng cnh quan 6
vi din tch rt nh 8,56 ha (0,1%).

69
 - Hng cnh quan ni thp trn phun tro baz v phin st:
Hng cnh quan ny c dng b mt san bng ra tri, sn xm thc, bo
mn, phn ho thnh 12 loi cnh quan v 12 dng cnh quan.
+ Loi cnh quan rng t nhin trn b mt ra tri cao 400-600m, dc 15-
20o, duy nht c mt dng cnh quan 7 pht trin trn t Feralit vng, tng dy
30-50cm, thnh phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan rng trng trn b mt ra tri cao 400-600m, dc 15-20 o,
duy nht c mt dng cnh quan 8 pht trin trn t Feralit vng, tng dy 30-
50cm, thnh phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan trng c, cy bi trn b mt ra tri cao 400-600m, dc
15-20o, duy nht c mt dng cnh quan 9 pht trin trn t Feralit vng, tng
dy 30-50cm, thnh phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan rng trng trn b mt ra tri cao 200-300m, phn b trn
ni ng La v ni Ct C thuc hai x Yn Bnh, Tin Xun, duy nht c mt
dng cnh quan 10, pht trin trn t Feralit vng, tng dy 70-100m, thnh
phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan rng trng trn sn xm thc dc khe sui, vi din tch
159,39 ha, duy nht c mt dng cnh quan 11, pht trin trn t Feralit vng,
dc 20-250, tng dy 70-100m, thnh phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan cy hng nm trn sn xm thc dc khe sui, vi din
tch rt nh 9,12 ha, duy nht c mt dng cnh quan 12, pht trin trn t Feralit
vng, dc 20-250, tng dy 70-100m, thnh phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan qun c trn sn xm thc dc khe sui, vi din tch rt
nh 11,37 ha, c mt dng cnh quan 13.
+ Loi cnh quan trng la trn sn xm thc dc khe sui, vi din tch
nh 32,38 ha, duy nht c mt dng cnh quan 14, pht trin trn t Feralit
vng, dc 20-250, tng dy 70-100m, thnh phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan rng trng trn sn xm thc bc mn, dc 20-25 0, c
mt dng cnh quan 15, din tch 969,05 ha, phn b trn sn ni ng La, Ct
C.

70
 + Loi cnh quan trng c trn sn xm thc bc mn, dc 20-25 0, phn b
pha Ty x Yn Bnh, din tch 91,88 ha, gm mt cnh quan 16, trn t Feralit
vng, hnh thnh trn phin st, ct bt kt b phong ha.
+ Loi cnh quan cy n qu lu nm trn sn xm thc bc mn, dc 20-
0
25 , phn b pha Ty x Tin Xun, din tch 26,17 ha, gm mt cnh quan 17,
trn t Feralit vng tng dy 50-70cm, thnh phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan trng la trn sn xm thc bc mn, din tch 50,66 ha,
gm mt cnh quan 18 thnh phn c gii trung bnh.
- Hng cnh quan i cao trn sn bc mn (i st), trn phun tro
trm tch ni l thuc h tng C Ni, v trn phin st ct bt kt h tng Sng
Bi. C 4 loi cnh quan hnh thnh trn t Feralit vng, dc 8-15 0, tng dy 50-
70cm, thnh phn c gii trung bnh:
+Loi cnh quan rng trng c duy nht mt dng cnh quan 19, din tch
129,54 ha.
+Loi cnh quan trng mu, c mt dng cnh quan 20, din tch nh 37,71
ha.
+Loi cnh quan trng cy n qu lu nm, c mt dng cnh quan 21, phn
b x Thch Ha, din tch 43,48 ha.
+Loi cnh quan trng la, c mt dng cnh quan 22, phn b x Yn Bnh,
din tch 14,79 ha.
- Hng cnh quan i trung bnh trn cc pedimend, thnh to trn phun
tro trm tch ni la h tng Vin Nam, t phin st, ct bt kt h tng C Ni,
Sng Bi, b ra tri: c 10 loi CQ hnh thnh trn t Feralit vng, thnh
phn c gii trung bnh.
+ Loi cnh quan rng sn xut trn pediment cao 60-120m, c mt dng
cnh quan 23, din tch 148,95 ha, trn t Feralit vng dc 15-20 0, tng dy
50-70cm.
+ Loi cnh quan trng mu trn pediment cao 60-120m, c mt dng cnh
quan 24 , din tch 35,01 ha.

71
 + Loi cnh quan trng cy n qu trn pediment cao 60-120m, c mt dng
cnh quan 25 , din tch 33,06 ha.
+ Loi cnh quan qun c trn pediment cao 60-120m, c mt dng cnh
quan 26 , din tch 174,99 ha.
+ Loi cnh quan trng la trn pediment cao 60-120m, c mt dng cnh
quan 27, phn b thn ng Dao, Du Vi x Tin Xun, din tch 92 ha.
+ Loi cnh quan rng trng trn pediment cao 40-60m, trn t Feralit
vng, dc 8-150, tng dy 70-100 cm, c mt dng cnh quan 28, phn b xm
Cha, x Tin Xun, din tch 98 ha.
+ Loi cnh quan trng mu trn pediment cao 40-60m, c mt dng cnh
quan 29, phn b xm Dc, x Yn Bnh, din tch 124,87 ha.
+ Loi cnh quan trng cy lu nm trn pediment cao 40-60m, c mt dng
cnh quan 30, phn b chn dy ng La, x Yn Bnh, din tch 88,84 ha.
+ Loi cnh quan qun c trn pediment cao 40-60m, c mt dng cnh quan
31, phn b Bnh Sn, x Tin Xun, xm nh, xm Dc, xm Cha, x Yn Bnh,
din tch 361,08 ha.
+ Loi cnh quan trng la trn pediment cao 40-60m, c mt dng cnh
quan 32, vi din tch 93,98ha.
- Hng cnh quan ng bng g i thoi tch t proluvi: c 8 loi CQ
hnh thnh trn hai loi t thnh phn c gii trung bnh.
Nhm loi cnh quan thnh to tng, cui, si, sn ca h tng H Ni:
+ Loi cnh quan rng trng trn b mt tch t do sng lu tch, tui
pleitocen mun, hnh thnh trn t Feralit nu vng, tng dy 30-50cm, c mt
dng cnh quan 34, nm pha Nam x Thch Ha, din tch 767,5 ha.
+ Loi cnh quan thm hoa mu trn b mt tch t do sng lu tch, hnh
thnh trn t Feralit nu vng, tng dy 30-50cm, dc <3 o c mt dng cnh quan
35, nm pha Nam x Thch Ha, din tch 339,8 ha.
+ Loi cnh quan thm thc vt n qu lu nm trn b mt tch t do sng
lu tch, hnh thnh trn t Feralit nu vng, tng dy 30-50cm, dc <3 o c mt dng
cnh quan 36, din tch 667,71 ha.

72
 + Loi cnh quan thm qun c trn b mt tch t do sng lu tch, hnh
thnh trn t Feralit nu vng, tng dy 30-50cm, dc <3 o c mt dng cnh quan
37, din tch 626,47 ha.
+ Loi cnh quan trng la trn b mt tch t do sng lu tch, hnh thnh
trn t Feralit nu vng, tng dy 30-50cm, dc <3 o c mt dng cnh quan 38,
din tch 237,11 ha.
Nhm loi cnh quan thnh to trn phin st, ct bt kt h tng Sng
Bi:
+ Loi cnh quan rng trng trn b mt tch t do sng sn tch chn ni
thp, hnh thnh trn t dc t, tng dy 50-70 cm, dc 3-8o c mt dng cnh quan
40, din tch 210,15 ha.
+ Loi cnh quan thm hoa mu trn b mt tch t do sng sn tch chn
ni thp, hnh thnh trn t dc t, tng dy 50-70 cm, dc 3-8 o c mt dng cnh
quan 41, din tch 11,01 ha.
+ Loi cnh quan trng la trn b mt tch t do sng sn tch chn ni
thp, hnh thnh trn t dc t, tng dy 50-70 cm, dc 3-8o c mt dng cnh quan
42, din tch 21,46 ha.
- Hng cnh quan thung lng ng bng tch t tng hp, thnh to cui,
si, ct bt st h tng Hi Hng, h tng Thi Bnh gm 15 loi CQ.
+ Loi cnh quan rng trng trn b mt tch t sng h tui pleitocen
mun holocen, thnh phn c gii tht nh, dc <3 o, c mt dng cnh quan 43,
din tch 77,78 ha.
+ Loi cnh quan hoa mu trn b mt tch t sng h tui pleitocen mun
holocen, thnh phn c gii tht nh, dc <3 o, c mt dng cnh quan 44, din
tch 13,44 ha.
+ Loi cnh quan cy lu nm trn b mt tch t sng h tui pleitocen
mun holocen, thnh phn c gii tht nh, dc <3 o, c mt dng cnh quan 45,
din tch 28,67 ha.
+ Loi cnh quan qun c trn b mt tch t sng h tui pleitocen mun
holocen, thnh phn c gii tht nh, dc <3 o, c mt dng cnh quan 46, din
tch 63,4 ha.

73
 + Loi cnh quan la trn b mt tch t sng h tui pleitocen mun
holocen, thnh phn c gii tht nh, dc <3 o, c mt dng cnh quan 47, din
tch 27,12 ha.
+ Loi cnh quan m ly trn b mt tch t sng h tui pleitocen mun
holocen, trn t ly, dc <3o, c mt dng cnh quan 49, din tch 37,5 ha.
+ Loi cnh quan qun c trn b mt tch t sng m ly tui Holocen,
thnh phn c gii trung bnh, din tch 30,8 ha, mt dng cnh quan 50.
+ Loi cnh quan trng la b mt tch t sng m ly tui holocen, thnh
phn c gii trung bnh, din tch 249,03 ha, c hai dng cnh quan: dng CQ 51
hnh thnh trn t feralit vng, dng cnh CQ 52 hnh thnh trn t dc t.
+ Loi cnh quan qun c trn b mt tch t sng m ly t khng
phn chia, thnh phn c gii trung bnh, din tch 126,31 ha, mt dng cnh quan
53.
+ Loi cnh quan trng la b mt tch t sng m ly, thnh phn c gii
trung bnh, din tch 474,19 ha, c hai dng cnh quan: dng CQ 54 hnh thnh trn
t feralit vng, dng cnh CQ 55 hnh thnh trn t dc t.
+ Loi cnh quan trng mu trn mt tch t sng m ly h tng Hi Hng,
trn t vng b bin i do trng la, thnh phn c gii nh, c mt loi cnh
quan 57, din tch 10,98 ha.
+ Loi cnh quan cy n qu lu nm trn mt tch t sng m ly h tng
Hi Hng, thnh phn c gii t nh ti trung bnh, c hai dng cnh quan: dng
CQ 58 hnh thnh trn t vng b bin i do trng la, tng dy 70-100cm,
dng CQ62 hnh thnh trn t nu vng, tng dy 30-50cm.
+ Loi cnh quan qun c trn mt tch t sng m ly h tng Hi Hng,
thnh phn c gii t nh ti trung bnh, c hai dng cnh quan: dng CQ 59 hnh
thnh trn t vng b bin i do trng la, tng dy 70-100cm, dng CQ63
hnh thnh trn t nu vng, tng dy 30-50cm.
+ Loi cnh quan trng la trn mt tch t sng m ly h tng Hi
Hng, thnh phn c gii t nh ti trung bnh, c hai dng cnh quan: dng CQ 56
hnh thnh trn t vng, tng dy 50-70cm, dng CQ60 hnh thnh trn vng
bin i do trng la, tng dy 30-50cm.

74
 + Loi cnh quan qun c trn thm xm thc tch t bc I tui Pleitocen
mun, dc 3-8o, thnh phn c gii nh, mt dng cnh quan 65 trn t vng
bin i do trng la.
+ Loi cnh quan trng la trn thm xm thc tch t bc I tui Pleitocen
mun, c hai dng cnh quan: dng CQ 64 hnh thnh trn t nu vng, thnh phn
c gii trung bnh, dc <3o, dng CQ 66 hnh thnh trn t vng b bin i do
trng la, thnh phn c gii nh, dc t 3-8o.
+ Loi cnh quan qun c trn bi bi cao, thnh phn c gii nh, tng dy
70-100cm, mt dng CQ 66 trn t vng bin i do trng la.
+ Loi cnh quan thm thc vt thy sinh trn dng a hnh thng xuyn
ngp nc gm 7 dng cnh quan: 33,39,48,49,59,65,67.
Cc dng cnh quan trong khu vc nghin cu u chu tc ng mnh m
ca con ngi. Dng cnh quan rng t nhin th sinh ang dn thu hp v thay
vo l rng trng sn xut. Hai dng cnh quan ny c vai tr rt ln trong
phng h v duy tr cnh quan t nhin. Nhng dng cnh quan c trng bi trng
c, cy bi trn nhng khu vc c dc ln, b bc mn tr si kh nng phc
hi rng l rt kh, tin hnh nng lm kt hp tng che ph cho dng cnh
quan ny, bo v t.
Nhng dng cnh quan hnh thnh trn a hnh ng bng, c dc nh
thun li cho hot ng sn xut nng nghip. Cc dng cnh quan hnh thnh
sn i thp, thun li cho pht trin trng cy n qu; nhng a hnh cao hn,
dc ln hn, c th khai thc cho mc ch trng rng ly g. Da vo chc
nng khc nhau ca tng dng cnh quan a ra nh hng s dng hp l v
bo v mi trng. Khu v h va c vai tr iu tit nc cho nng nghip, ng
thi c tim nng nui trng thy sn.
Kt lun: T vic phn tch c im cc nhn t hnh thnh cnh quan khu
vc nghin cu, c th rt ra mt s kt lun sau:
Khu vc nghin cu c s phn ho su sc v iu kin sinh thi cnh quan:
V tr a l trong khu vc kh hu nhit i gi ma, do c dy ni chn pha Ty
Bc (ni Ba V), pha Ty Nam (ni Vin Nam) m kh hu vng ny chu nh
hng nhiu ca vng ni Ha Bnh, Ph Th pha Ty. Lch s pht trin a
cht ca khu vc phn ho lnh th thnh hai vng a hnh c trng: ni trung

75
bnh, ni thp, i cao, i trung bnh, ng bng g i v thung lung. S tng
tc gia nn tng m v nn tng rn cng vi cc c im sinh kh hu a
phng v cc hot ng nhn tc to nn s a dng ca lp ph th nhng
ca khu vc.
- S phn ho cc iu kin t nhin to cho khu vc Ha Lc nt c th
ring ca cnh quan, vi h thng phn loi gm 4 cp: Ph kiu cnh quan
Hng cnh quan Loi cnh quan Dng cnh quan, trong dng cnh quan l
n v phn loi c s, l i tng cho mc tiu khai thc s dng hp l lnh th.
- Kt qu nghin cu cu trc cnh quan th hin trn bn cnh quan khu
vc Ha Lc t l 1:40.000 vi 1 ph kiu cnh quan: ph kiu cnh quan rng
nhit i ma ma, c ma ng lnh, ma ma di, ma kh ngn, nhit trung
bnh nm 230C, lng ma trung bnh nm 1900 mm, c cu trc gm 67 dng cnh
quan nm trong 6 hng cnh quan, 54 loi cnh quan.
Qua bn cnh quan, tng n v a hnh, c tng nhm loi cnh quan
tng ng. Ty theo nhm loi cnh quan ta nm c nhng vn mi trng
ca tng bc a hnh theo tng dng cnh quan. T , c bin php x l mi
trng ph hp vi tng dng cnh quan, tin ti bo v mi trng cho ton khu
vc.
2.4.5.Phn vng cnh quan
Phn vng cnh quan c phn chia da vo tnh khng lp li trong khng
gian. Mi vng CQ c tnh ton vn lnh th, c s thng nht ni ti cc qu trnh
a l t nhin, bao gm 1 tp hp cc dng cnh quan v cc nhm dng cnh quan
c cng hng khai thc s dng. Vic phn vng cho php ch ra tnh phc tp ca
cc a tng th t nng cao hiu bit mt cch y v vng cnh quan
phc v cho nh hng s dng hp l ti nguyn v bo v mi trng.
Phn vng cnh quan khu vc xy dng trng HQG H Ni ti Ha Lc
v cc x ln cn lm theo hng t di ln, c ngha l thng nht cc a tng
th nh thnh cc a tng th ln hn. Vi phng php nh vy, khu vc xy
dng trng HQG ti Ha Lc v cc x ln cn phn thnh 3 tiu vng sau:
(1) Tiu vng cnh quan nng, lm nghip khu vc i, ni thp Vin Nam
Vi dng a hnh ch yu l ni thp dn xung vng thung lung thoi, pht
trin trn cc phun tro ni la, xen k vi cc trm tch ni la, phin st, ct

76
kt, bt kt, trn t vng, thnh phn c gii tht trung bnh, lp th nhng
mng, dc ln t 15-20o, c bit c ni ln n > 25o ( cc sn, thm thc vt
b bc tri). nh ni l mt mt phng san bng cao 1000m, ng sng ni
mm mi, i li d dng. Khi ni b chia ct thnh hnh ta tia chy v cc pha, v
cc b mt kh rng cc cao khc nhau 200 300m, 400 600m. Cc b mt
ny c kh hu trong lnh, mt m thc s rt thch hp cho pht trin du lch sinh
thi, du lich ngh dng. Khi ni Vin Nam l khu vc thng lu ca tt c cc
con sng, sui ca lu vc sng Tch on chy qua huyn Thch Tht, ni cung
cp nc cho cc ao h, sng sui h lu v vy cn phi c bo v nghim
ngt rng u ngun gim bt qu trnh xi mn t v bi lng lng h m bo
cung cp ngun nc mt cho cc vng sn xut nng nghip vng thung lung
bn di. Pha chn ni l pediment cao 60-120m, thnh to t cc phun tro,
trm tch ni la c ngi dn tc Mng sinh sng vi tp qun bn sc ring c
th l im du lch tham quan hp dn cho nhng ai mun tm hiu thm v phong
tc, tp qun, vn ha cc dn tc Vit Nam.
(2) Tiu vng cnh quan nng, lm nghip khu vc thung lng xen ni st x
Tin Xun, x Yn Bnh
Nm gia vng ni thp Vin Nam v vng g i Ha Lc, y l ni tp
trung hu ht dn c ca hai x Tin Xun v Yn Bnh. Cu to ca vng kh phc
tp:
- B mt pediment cao khc nhau 40-60m, thnh to t cc phun
tro, trm tch ni la, kt cu vng chc l khu qun c ng c.
- Vng thung lung, a hnh thp trung, dc a hnh nh 3-8 0, to kh
nng tch nc, tng dy t ln 50-100cm, thnh phn c gii tht trung bnh ti
tht nh, chnh l cc bi bi ven sng, cc bc thm ca lng sng c, thnh phn
ct bt st, aluvi rt thun li cho pht trin nng nghip trng la nc.
- Cc khi ni st thuc h tng Vin Nam, dc a hnh kh ln 20-25 o,
thnh phn c gii trung bnh, trng rng sn xut l ch yu, nh l b mt san
bng cao 200-300m, chn sn hnh thnh loi t dc t rt thch hp trng cy n
qu lu nm.

77
 - Cc dng chy ca sui, sng, h thng cc h, p l ngun cung cp
nc chnh v duy nht cho sn xut ca khu vc v vng g i Ha Lc pha
di.
(3) Tiu vng cnh quan th i hc v khu cng nghip khu vc g i
Ha Lc
y l vng c din tch ln nht ton vng vi cao b mt t 15-40m,
gm cc khi ni st nm ri rc thnh to t trm tch T, cc bc thm b chia
ct bi h thng sng sui, m ly, thnh to l ct bt st ln si, cui, dm.
Thm thc vt ch yu l cy n qu, khu vc canh tc la nc, dn c sng thnh
di ven theo quc l 21 v i l Thng Long ko di, rng trng sn xut trn cc
khi ni, i st v khu vc sn bay Ha Lc gim xi mn, hn ch bi lng
lng h, m, sng bn di. Qu trnh laterit ha y din ra kh mnh, t ai
km mu m, c bit lng sng l tr ong rn chc.
Bng 2.14. Cc vn MT ca cc tiu vng cnh quan khu vc nghin cu
Tiu Cc ch tiu cn Chc
TT Cc vn MT bc xc
vng CQ p ng nng
Tiu - Nguy c xi mn t - Bo v v pht trin rng, Khng
vng -Khai thc trng rng ngn chn vic khai thc gian
cnh trn cc cnh quan ni cht trng xanh
quan thp cha hp l - T l che ph rng t pht
nng lm 100% trin du
1
nghip - Ngn chn nguy c xi lch
khu vc mn
ni thp - Khng lm thay i sn
Vin dc t nhin
Nam

2 Tiu - nhim mi trng - m bo cht lng mi Cung

vng khu dn c (cc bi rc trng cc khu dn c. cp
cnh gy nhim v mt my - Qun l cht ch v c quy nng
quan quan) hoch vi vic m rng dn sn, du
nng, - Din tch rng gim do c, trnh trng hp t pht. lch,
lm pht trin nng thn, san - Chm dt trit s pht bo v
nghip lp mt bng. tn cc cht gy nhim mi
khu vc - Vn nhim mi mi trng (rc thi, nc trng
thung trng nc, t lu vc thi...) t khu dn c ra h lu vc
lung xen do cha c h thng thu thng nc mt (ao, h,
ni st gom rc thi sinh hot, m, sui, sng), t.

78
 x l nc thi trong - Qun l lu vc, khng
khu nng thn. chn nui t pht trn lu
- nhim mi trng vc, m bo cht lng
x Tin nc do chn nui ngun nc mt khng b
Xun, x - Xi mn, st l, ra tri nhim.
Yn t. - p dng ngay cc bin
Bnh - Bi lng lng h, thay php ngn chn vt liu gy
i dng chy (nn dng bi lng dng chy mt.
chy). - Chm dt vic khai thc
- Khai thc lm vt vt liu xy dng thiu quy
liu xy dng hoch
Tiu - nhim mi trng - Thit lp h thng thu gom Pht
vng t, nc do rc v nc rc thi, x l nc thi sinh trin
thi sinh hot. hot v chn nui kinh t
cnh - nhim mt nc do - Bin php qun l lu vc vn ha
quan chn nui. khng chn nui t pht x hi
th i - Bi lng lng h, gim lm nh hng MT nc,
mc nc ngm. nghin cu tn to lng sng
hc v
- nhim mi trng h, p c, c bin php
khu khng kh do san lp, t m bo nc v ma
3 thi ca cc d n. kh.
cng
nghip - m bo qun l vic san
lp ti thiu, tn trng a
khu vc hnh.
g i
Ha
Lc

79
 CHNG 3
NH HNG S DNG HP L TI NGUYN
V BO V MI TRNG
3.1. Phn tch cc quy hoch tng th pht trin kinh t - x hi lin
quan ti khu vc nghin cu thi k 2010 - 2015 v nh hng n 2020
* Quy hoch ca thnh ph H Ni
Th H Ni, nm trung tm ca ng bng sng Hng, ang c ch
trng pht trin thnh mt th biu trng ca quc gia: mt th hin i - nng
ng v hiu qu, mt trung tm hnh chnh chnh tr Quc gia, mt trung tm ln
v vn ho khoa hc gio dc kinh t, mt trung tm du lch v giao dch
Quc t c tm khu vc Chu Thi Bnh Dng. Mc tiu t ra vi Th H
Ni s l ni c mi trng sng tt nht, sinh hot gii tr vi cht lng cao v c
c hi u t thun li. ng v chnh ph ch o yu cu th ha phi p
ng mc tiu pht trin kinh t, x hi ha theo hng cng nghip ha - hin i
ha, phn b dn c hi ha v bn vng. Ngy 29/5/2008, Quc hi nc
CHXHCN Vit Nam ra quyt nh m rng a gii hnh chnh mi cho th ,
gm thnh ph H Ni cu v H Ty cu, huyn M Linh tnh Vnh Phc v 4 x
thuc huyn Lng Sn tnh Ha Bnh vi tng din tch t nhin 3.344,6 km 2, dn
s 6.350.000 dn. Ngy 22/12/2008 Th tng Chnh ph ra Quyt nh s
1878/Q-TTg ph duyt Nhim v n quy hoch chung xy dng Th H
Ni m rng n nm 2030 v tm nhn n nm 2050. Quy hoch hnh thnh 5
th v tinh l Ha Lc, Sn ty, Xun Mai, Ph Xuyn Ph Minh v Sc Sn c
dn s t xp x t 21 vn n 75 vn ngi/1 th. Mi th v tinh s c mt
hoc nhiu nhn t chnh to cng n vic lm v c chc nng c th ring
h tr, chia s vi th trung tm v nh , o to cht lng cao, cng nghip,
dch v
Trong th Ha Lc nm trong khu vc nghin cu ca lun vn l
th khoa hc, ni tp trung tr tu v cng ngh tin tin nht ca Vit Nam, l
ni tp trung cc khu du lch ngh dng v trung tm hnh chnh quc gia vi d
tnh dn s n nm 2030 khong 60 75 vn ngi trn din tch 201,1km 2. V
vy s to ra sc p rt ln i vi t nhin y. Trong bn quy hoch, vng g
i c quy hoch lm khu trung tm o to ngun nhn lc cht lng cao ca
c nc v khu trung tm cng ngh cao. Vng thung lung xen ni st c quy

80
 hoch l hnh lng xanh bo v v cung cp cc dch v cho khu th. Cn vng
ni thp c quy hoch tr thnh khu du lch sinh thi ngh dng.
* Quy hoch HQG H Ni ti Ha Lc
HQG H Ni ti Ha Lc xy dng vi mc tiu pht trin ngang tm vi
cc trng i hc tin tin trong khu vc v th gii, xy dng c s vt cht to
lp mi trng o to - nghin cu - ng dng hin i, tip cn trnh quc t.
Ph hp vi quy hoch chung ca th H Ni n nm 2020 v tm nhn n
nm 2050 (quyt nh ph duyt iu chnh quy hoch chung xy dng HQG H
Ni ti Ha Lc n nm 2020 v tm nhn n nm 2050 ngy 29/1/2010). Theo
bn quy hoch, quy m ca trng l 1130 ha, bao gm khu vc d n xy dng
HQG H Ni l 1000ha, khu cy xanh dc QL21 v i l Thng Long khong
130 ha. Hng ti nm 2020, quy m o to l 6 vn sinh vin, tm nhn 2050 l
100.000 sinh vin. Ton khu vc gm 9 trng thnh vin, 8 vin nghin cu, 4
vin nghin cu v o ti lin ngnh sau i hc, khu trung tm, khu k tc x, khu
nh cng v, khu th thao gio dc quc phng, khu trung tm th dc th thao.
Thit k ly khng gian h nc, cc sui lm trung tm to cnh quan p thn
thin vi thin nhin. i i vi cnh quan, vn mi trng cung c x l trit
vi cc b lng tng khu vc ri ra cng chung, vi 4 trm bm vo mt trm
thu x l nc thi trc khi x thi vo sng t tiu chun loi B theo TCVN
7222 - 2002, mt trm trung chuyn rc thi ph Bc khu vc HQG H Ni.
Trong , nc thi c x l theo dy chuyn cng ngh lm sch sinh hc nhn
to qua b aeroten, dng bn hot tnh hp th cc cht.

nh 20: Khu th Ha Lc (quy hoch chung xy nh 21: S khu xy dng HQG H Ni ti Ha

dng th H Ni n nm 2030 v tm nhn n Lc n nm 2020 v tm nhn n nm 2050
nm 2050)

81
 * Quy hoch ca huyn Thch Tht
n nm 2020, c cu kinh t huyn Thch Tht c xc nh l cng
nghip dch v thng mi v nng nghip vi mc tiu: pht trin cng nghip
ton din, gn vi cc loi hnh dch v du lch, khai thc hiu qu cc tim nng
hin c. Vi t trng cng nghip xy dng l 58,3%, nng nghip ldch v
32,1%. C th l:
- Cng nghip: T trng cng nghip xy dng l 58,3%, pht huy vai tr
cc khu cng nghip v cm cng nghip kt hp vi cc ngnh ngh ch bin lm
sn, nng sn truyn thng tr thnh ngnh mui nhn thc y cc ngnh kinh t
khc pht trin.
- Nng nghip: Mc d t trng ch 9,6%, nhng ngnh nng nghip vn c
vai tr rt quan trng m bo lng thc thc phm cho vng.
+ Vng thung lung, ng bng trung thp pht trin nng nghip, chuyn i
din tch cy la khng hiu qu sang nui trng thy sn, u t m rng din tch
cy n qu, cung cp thc phm sch cho cc khu th
+ Pht trin lm nghip c li th v a hnh a dng vi nhiu i ni,
thun tin cho pht trin lm nghip theo m hnh kinh t trang tri, lp vn rng
vng i thp.
- Dch v - thng mi: t trng kinh t chim ti 32,01%. Mng li cc
khu th ng vai tr trung tm thng mi v dch v. Bn cnh , tim nng du
lch sn c vi h thng cc b mt san bng cao, cc h nc p nm trn cc
vng i ni rt thch hp cho pht trin du lch sinh thi.

Hnh 3.1. Biu c cu kinh t nm 2015-2020

82
 Nhn xt: Mc ch s dng lnh th nh vy ph hp vi c im t
nhin ca khu vc. Tuy nhin cn phi c nhng bin php s dng c th cho tng
dng cnh quan nhm s dng hu hiu lnh th v gim thiu nhim mi trng
c th xy ra y sau khi quy hoch.
3.2. D bo din bin mi trng
3.2.1. D bo gia tng dn s
Lun vn s dng hm luy tha vi c s e t nhin d bo dn s cho
khu vc xy dng trng HQG H Ni ti Ha Lc v cc x ln cn:
Pt Po e rt

Trong : Pt: Dn s ti thi im t

Po: Dn s ti thi im ban u (gc)
r: T l tng dn s trung bnh ca giai on t
t: S nm d bo
Trong nhng nm gn y, t l gia tng dn s ca khu vc kh cao. Nm
2005, t l tng dn s t nhin l 1,46%, 2006 l 1,44%, nm 2007 l 1,41%, nm
2008 l 1,39%. Cn c vo quy hoch tng th ca huyn, t l gia tng t nhin
ca khu vc c xu th gim 0,02% mi nm. D bo, t l tng dn s trung bnh
ca khu vc giai on 2008- 2015 l 1,25%, giai on 2015-2020 l 1,15%. Theo
d on nm 2015, dn s ca khu vc l 23.220 ngi, n nm 2020 l 24.594
ngi. Ring giai on n nm 2020, dn s khu vc ngoi s dn tng t nhin
cn c thm dn tng c hc ca khu HQG H Ni theo quy hoch d tnh c
109.000 sinh vin nhp hc (60.000 sinh vin ni tr) v 3.900 cn b ti y c
tr, hc tp.
Bng 3.1. D bo dn s khu vc nghin cu n nm 2020
DS nm 2008 DS nm 2015 DS nm 2020 (ngi)
X (ngi) (ngi) Bn a HQG
Thch Ha 8.714 9.511 10.074 109.000 sinh
Tin Xun 6.636 7.243 7.671 vin v 3.900
Yn Bnh 5.925 6.466 6.849 cn b.
Tng 21.275 23.220 24.594 112.900

83
 Dn s tng chm t 500-700 ngi trn mt x trong 7 nm, cho thy thc
hin chin lc gim dn s ca huyn rt hiu qu. Tuy nhin giai on 2020,
lng ngi di c ti trng HQG H Ni ln gp 5 ln lng ngi dn ti a
phng, to sc p ln khng ch mi trng m cn c v lng thc, thc phm,
nc sinh hot, ch
3.2.2. D bo rc thi rn
Cht thi rn sinh hot ti khu vc nghin cu c d bo theo kt qu d
bo dn s n nm 2015, 2020 ca ba x v ra vo tiu chun rc thi sinh hot
n nm 2015, 2020 ca n quy hoch tng th pht trin kinh t huyn Thch
Tht, quy hoch chung xy dng HQGHN. Theo , d bo n nm 2015, mi
ngi dn pht thi 0,55kg/ngy m. Khu vc cha c h thng thu gom rc thi,
phn rc thi thu gom theo thc t iu tra ch c khu vc pha Bc x Yn Bnh
khong 1,32%. Nn coi lng rc thi thu gom ca ba x bng 1. Khu vc HQG
H Ni ch tiu rc thi l 0,1 kg/sinh vin ni tr, 1kg/ngy m cho cn b v sinh
vin ngoi tr nm 2020, thu gom trong ngy.
Cng thc tnh lng rc thi:
M = Dn s x Tiu chun rc thi sinh hot x T l thu gom [31]
Theo kt qu d bo trong bng 3.2, lng rc thi sinh hot ngy cng tng
trong cc nm v sau. Mt ngy lng rc thi c th ln n hn 12 tn/ngy m
nm 2015, v ln hn 15 tn nm 2020, khu HQG H Ni lng rc thi cn ln
gp 5 ln khu dn c. Khi lng rc thi ngy cng ln, y l mt trong nhng
thnh phn gy nhim mi trng v mt i cnh quan nghim trng nu khng
c thu gom, phn loi v x l.
Bng 3.2. D bo rc thi rn khu vc nghin cu n nm 2020(kg)
2020
2015
Bn a Trng HQG
Thch Ha 5.231,05 6.548,1
Tin Xun 3.983,65 4.986,15 75.700
Yn Bnh 3.556,3 4.451,85
12.771 15.986,1 75.700

84
 3.2.2. D bo nc
* Nc sinh hot
D bo nhu cu cp nc sinh hot khu vc nghin cu da trn dn s d
on v tiu chun cung cp nc sch. Theo chin lc quc gia v cp nc sch
v v sinh mi trng nng thn n nm 2020, tt c nng thn c s dng
nc sch t tiu chun quc gia vi s lng t nht 60 l/ngi/ngy m. Cng
vi chin lc quc gia v k hoch m bo nc sch nng thng ca huyn
Thch Tht, cng vi nh hng pht trin kinh t ca khu vc, mc tiu n nm
2015 c 80% dn s c cp nc sch, nm 2020 c 90% dn s nng thn c
cp nc sch. Khu vc HQG ch tiu trng hc cp 50l/ngi/ngy, khu k tc
x l 100l/ngi/ngy, khu nh cng v: 150l/ngi/ngy, ti cy ra ng l
1,5l/m2/ngy nm 2020 (quy hoch xy dng HQG H Ni ti Ha Lc).
Cng thc tnh nhu cu lng nc sch:
X= Dn s x Tiu chun cp nc x kh nng p ng [31]
Bng 3.3. D bo nhu cu cp nc sinh hot khu vc nghin cu n nm
2020(m3/ngy)
2020
2015
Bn a HQG H Ni
Thch Ha 456,528 543,996
Tin Xun 347,664 414,234 19.555
Yn Bnh 310,368 369,846
Tng 1.114,56 1.328,076 19.555
Qua bng d bo cho thy, nhu cu nc sch rt ln ln ti hn
1.100m3/ngy nm 2015 v tng ln 1.300m3 nm 2020. Hin ti khu vc nng thn
cha c h thng cp nc sch m ly t ging khoan. Khu vc HQG H Ni
theo quy hoch, ly nc t nh my lc nc sng , ng ng dn dc theo
tuyn ng i L Thng Long.
* Nc thi sinh hot v cht lng nc thi sinh hot
Tng lng nc thi c tnh bng 80% lng nc cp. Khu vc trng
HQG H Ni theo quy hoch c ch tiu: khu trng hc l 25-50l/ngi/ ngy
m, k tc x 100l/ngi/ngy, khu nh cng v 150-180l/ngi/ngy, t cng
vin, TDTT: 15m3/ha.

85
 Thi lng nhim = Thi lng cht nhim/ngi/ngy x Dn s
Theo kt qu nghin cu ti mt s tnh thnh ph, mi ngi hng ngy a
vo mi trng:
BOD: 45-54g Tng N: 6-12g
COD: 1,6-1,9g Tng P: 0,8-4g
TSS: 170-220g
Bng 3.4. D bo lng nc thi sinh hot khu vc nghin cu n nm
2020(m3/ngy)
2020
2015
Bn a HQG H Ni
Thch Ha 365,22 435,21
Tin Xun 278,13 331,39 13.013
Yn Bnh 248,29 295,86
Tng 891,64 1062,46 13.013
Bng 3.5. D bo cht lng nc thi sinh hot khu vc nghin cu n nm
2020(kg/ngy)
2015 2010
Ba x Ba x HQG
BOD 1.044,9-1.253,9 1.106,73-1.328,07 5.080,5-6.096,6
COD 37,152-44,118 39,35-46.3 180,64-214,51
TSS 3.947,4-5.108,4 4.180,98-5.410,68 19.193-24.838
Tng N 139,32-278,64 147,56-295,12 677,4-1354,6
Tng P 18,576-92,88 19,68-98,38 90,32-451,6
3.3. nh hng s dng hp l ti nguyn v bo v mi trng khu
vc xy dng trng HQG H Ni v cc x ln cn
3.3.1. nh hng chung
a hnh khu vc xy dng trng HQG ti Ha Lc v cc x ln cn c
s phn ha lnh th t min ni thp, i g xung thung lung vi cc hnh thi s
dng ti nguyn a dng: 1. Vng i ni thp Vin Nam: Mc ch chnh l trng
rng, bo tn v pht trin du lch sinh thi, ngh dng; 2. Vng thung lung xen
ni st Tin Xun Yn Bnh: L ni thch hp cho sn xut lng thc v tp
trung dn c trong vng; 3. Vng g i Ha Lc: c quy hoch lm khu trung

86
tm o to ngun nhn lc cht lng cao ca c nc, l khu trung tm cng ngh
cao.
Trong , HQG H Ni ti Ha Lc xy dng vi mc tiu pht trin
ngang tm vi cc trng i hc tin tin trong khu vc v th gii, xy dng c
s vt cht to lp mi trng o to - nghin cu - ng dng hin i, tip cn
trnh quc t. Ph hp vi quy hoch chung ca th H Ni n nm 2020 v
tm nhn n nm 2050. Theo bn quy hoch, quy m ca trng l 1130 ha, bao
gm khu vc d n xy dng HQG H Ni l 1000ha, khu cy xanh dc QL21 v
i l Thng Long khong 130 ha. Hng ti nm 2020, quy m o to l 6 vn
sinh vin, tm nhn 2050 l 100.000 sinh vin. Thit k khng ch hin i, thn
thin vi thin nhin m vn mi trng cung c x l trit vi h thng
thu gom rc thi, nc thi ng b. Quy hoch lnh th nh vy kh ph hp vi
c im t nhin ca khu vc. Tuy nhin, bo v mi trng khu vc HQG
H Ni mt cch bn vng, quy hoch bo v mi trng trong khu vc trng l
cha , cn phi bo v mi trng ca c khu vc i ni Vin Nam v phn
thung lung xen ni st Tin Xun Yn Bnh na.
im nhn to cnh quan trong quy hoch HQG H Ni ti Ha Lc l h
thng h sinh thi v rng cy xanh t nhin. Vy bo v mi trng ca khu vc
Ha Lc bn cnh vn x l rc thi, nc thi ti khu vc, cn phi quan tm
ti duy tr c h sinh thi v rng cy xanh. Phn rng y chnh l dng cnh
quan rng trng trn cc ni st nm ri rc trong khu vc gm: Ni Mc nm pha
ng, ni Thn Ln nm pha Ty, v vi ni st nh pha ng Bc. dc sn
kh ln nht l ni Mc (trn 20o), qu trnh xi mn din ra mnh (cp 6 nh
sn, tng ng lng t mt l 0,05-0,08 tn/ha/nm. V vy cn phi bo v
lp ph thc vt y song song vi trng thm lm giu rng bng cc loi cy g
c gi tr. Cc ni st ny cung chnh l nhng im c th t cc i quan st,
trm trc mi trngto mi trng hc tp b ch, l th cho sinh vin ti
trng. Phn h tr thnh h sinh thi, bn cnh vic b sung cc thc vt a
nc (sen, sng), vnh ai cy xanh quanh h to cnh quan, cn phi duy tr
c lng nc v cht lng nc.
Hin nay, cc h ny ang b cn nc, m ly ha v ma kh. Nguyn
nhn do lng nc ngm gim. m bo duy tr c lng nc h khng b
cn cn phi bo v khu vc rng u ngun, thng lu ca sng dn nc (khu

87
vc ni thp Vin Nam), va chng xi mn bi lng lng sng, va tng lng
nc ngm. Cht lng nc h cn phi m bo tt theo tiu chun ct B1 ca
QCVN08: 2008/BTNMT tr ln. iu ny khng ch ph thuc vo vic x thi ti
khu vc trng HQG H Ni m ph thuc vo cht lng nc ca sng chy
vo h (cc nhnh ca sng Vai C). Sng Vai C bt ngun t ni Vin Nam, chy
qua thung lung thuc x Tin Xun, Yn Bnh ri ti cc h ca HQG H Ni.
Khu vc thung lung ni sng chy qua, l ni tp trung phn ln dn c ca hai x
bn (Tin Xun, Yn Bnh). i sng ch yu da vo sn xut nng nghip (trng
la, cy n qu, chn nui), mc sng thp, cha c h thng thu gom x l rc
thi, nc thi (x thng vo cng chung chy ra sng sui), nhn thc v bo v
mi trng cha cao. y l nguy c tim n cho mi trng khu vc ni chung v
mi trng nc mt ni ring v lu v di. Do cn qun l vic x thi vo
mi trng t, nc khu vc ny nghim ngt duy tr c mi trng sch
cho dng nc chy qua, m bo cht lng nc tt cho cc h, sui pha di h
lu (trng HQG H Ni).
V vy, vic nghin cu tng n v cnh quan ca khu vc trng HQG
H Ni v ca cc x ln cn l thit yu xc lp c mt c s ng b cho s
dng hp l ti nguyn bo v mi trng khu vc ton vn.
3.3.2. nh hng theo n v cnh quan
* Hng cnh quan ni trung bnh
- Dng CQ1: B mt san bng cao 800 - 1000m, kh hu mt m (ln cao
100m, kh hu gim 0,6oC), tm nhn rng ln. nh hng s dng: Trng rng
phng h, bo v u ngun, kt hp du lch sinh thi ngm cnh, nghin cu, leo
ni
- Dng CQ2,3,4,5,6: Sn dc > 30 o, tng t mng, xy ra qu trnh trt l
v xi mn t xy ra mnh. nh hng s dng: bo v rng t nhin, trng v
phc hi rng sn xut. Cn p dng cc bin php chng trt l t.
* Hng cnh quan ni thp
- Dng CQ 7,8,9: a hnh l mt b mt san bng cao 400 - 600m lng
chng ni, c v nh trm ngh chn cho du khch tham quan nh ni. nh
hng s dng: trng rng bo v t, chng ra tri t v pht trin khu du lch
ngh dng ch qun l vn rc thi, nc thi cho khu du lch ny.

88
 - Dng CQ10: L mt b mt san bng cao 200 - 300m, qu trnh ra tri b
mt mnh, thm thc vt l rng trng sn xut t gi tr kinh t. B mt ny chnh
l b mt nh ni ng La v ni Ct C, c tm nhn cn cnh thung lung di
chn ni Vin Nam, khu vc HQG H Ni, lng vn ha cc dn tc Vit Nam,
c th tn dng pht trin du lch sinh thi, nghin cu thin nhin, t cc trm
quan st, quan trc mi trng phc v hc tp ca hc sinh, sinh vin. Tuy nhin
thnh phn rng y cn lm giu bng cc cy thn g gi tr hn, va tng lp
ph bo v t, va phc v du lch, hc tp v cho thu nhp kinh t.
- Dng CQ t 11 n 14: y l cc dng cnh quan trn sn dc dc khe
sui, ni thng ngun ca cc nhnh sng. dc ln, tng t mng, qu trnh
ra tri, xm thc din ra mnh m. V vy, khng canh tc trn t ny, m cn
trng rng bo v t, chng xi mn, chng lu bn . a hnh phn bc trn cc
tng mm, cng xen k. Do to ra cc cnh quan thc nc p nh Thc Bc
- Sui Sao, Sui Ngc Vua B, tn dng cc cnh quan thc nc p phc v du
lch sinh thi.
- Dng CQ 15 n 18: y l nhm dng cnh quan trn sn ni thp,
dc ln > 250 , qu trnh xm thc bc mn din ra mnh, thc vt tha tht c ni
ch cn l trng c, cy bi. nh hng trng rng sn xut bo v t, chng trt
l t, to vnh ai xanh cho khu th i hc.
* Hng cnh quan i trung bnh
- Dng CQ t 23 n 27: a hnh l b mt pediment rng ln nm trn
cao 60 - 120m, tng t dy, dc t 15 - 20 0, l ni qun c nng thn ng c.
c bit y c ngi dn tc Mng nh c vi nn bn sc vn ha c trng;
do l im du lch hp dn p ng nhu cu ca nhng ai mun tm hiu, hc tp
v nghin cu v vn ha cc dn tc Vit Nam, nht l hc sinh, sinh vin, du
khch nc ngoi. nh hng: trng cy n qu, cy cng nghip lu nm, pht
trin m hnh vn rng, gi gn v bo tn bn sc vn ha ca cc dn tc v pht
trin du lch vn ha. nh hng bo v mi trng: Qun l vic x thi rc, nc
thi sinh hot nghim ngt, c bin php chng xi mn ra tri ph hy b mt.
- Dng CQ 28 n 33: Nhm dng cnh quan ny b mt pediment 40 - 60m,
tng t dy, tng i bng phng, thch hp trng cy n qu vi quy m nh hn
vn nh, c h thng sng sui v cc h thy li kh dy thch hp vi trng la

89
v cy cng nghip hng nm. L khu vc nh c dn c nng thn ng c, giao
thng thun tin, pht trin mng li cung cp nng sn, dch v thng mi phc
v cho nhu cu ca khu th. nh hng bo v mi trng: bo v mi trng
t, nc, x l rc thi, nc thi trit . Quy hoch khu qun c nng thn, l
ni nh c mi ca ngi dn nng trng 1A. Pht trin nn nng nghip sinh
thi to thnh vnh ai nng nghip xanh bo v mi trng cho khu cng nghip
v khu th i hc pha di.
* Hng cnh quan ng bng g i thoi
- Dng cnh quan 34 n 39: y l khu vc quy hoch ca trng HQG
H Ni. nh hng: quy hoch mng h, p, iu tit nc chy, to cnh quan
sinh thi. nh hng mi trng: bo v mi trng nc, ch xy p thit k
nhiu cng thot nc chia nh dng chy, chnh v p, chng ng lt cc b,
do y l vng trung thp, thot nc duy nht ca thung lung. Trng cy xanh to
khng kh trong lnh quanh cc h v sng sinh thi.
- Dng CQ 40 n 42: y l a hnh tch t chn ni thp, hnh thnh loi
t dc t rt thch hp trng cy n qu, cy lng thc.
* Hng cnh quan thung lung:
- Dng CQ43 n 53: y l nhng b mt tch t ngun gc sng, trung
thch hp trng la, pht trin dn c dc trc ng quc l 21 v i l Thng
Long. nh hng bo v mi trng: x l nc thi, rc thi nng nghip, sinh
hot, phng chng nhim bi t giao thng.
- Dng cnh quan 54 n 61: Thc cht y l cc lng sng c, cn c
khi phc li, to cnh quan sinh thi cho khu vc HQG H Ni. C rt nhiu
mng trung c ngun gc l cc lng sng c thng c nc vo ma ma v nm
trong khu cng nghip. Khi phc h thng lng sng c to thnh cc h sinh thi
iu ha khng kh trong khu th.
- Dng CQ 62 n 65: a hnh l b mt thm bc mt ca cc sng sui.
Pht trin trng la, c nhiu m, h nui trng thy sn. nh hng bo v mi
trng: bo v mi trng nc chng nhim sng, h do nui trng thy sn.
- Dng cnh quan 66: Trn bi bi cao, khng cn chu tc ng ca dng
nc, c th pht trin c dn c, c s h tng.

90
 3.3.3.nh hng s dng hp l ti nguyn v BVMT theo phn vng
cnh quan
Mi vng CQ c xem nh mt khng gian trn vn vi cc dng cnh
quan pht trin trn a hnh, loi t v hin trng khai thc s dng khc nhau.
Cc sng, sui trong lu vc khng ch ng vai tr l dng vn chuyn vt cht t
lu vc xung vng thung lung, ng bng vng lu vc thp hn m cng vi cc
h cn l ngun cung cp nc sn xut duy nht. Vic bo v ngun sinh thy v
cht lng nc ti cc h c ngha rt quan trng khng ch vi pht trin kinh t
- x hi m cn tc ng mnh ti cnh quan, mi trng khu vc v vng xung
quanh. Nht l khi cc d n ln ang c trin khai trn a bn vi chc nng
kinh t - vn ha x hi tm cao hn. Do vic t chc khng gian s dng hp
l ti nguyn v bo v mi trng khu vc cn m bo: ph hp vi hin trng v
tim nng ti nguyn trn mi n v lnh th lu vc, cn i vi nh hng pht
trin KT - XH a phng; coi trng bo v rng u ngun m bo iu ha dng
chy, gi gn ngun nc thng xuyn cho nng nghip; khng xy dng cm
cng nghip sn xut khu vc u ngun v hn ch nhim mi trng ti a khu
vc thung lung ni cn sng chy qua, duy tr c mi trng nc sch,
khng ch cho pht trin nng nghip m cn to cnh quan p, hp dn cho pht
trin du lch sinh thi; pht trin nng lm nghip sch, sn phm cht lng cao,
cung cp cho khu vc v th i hc ti Ha Lc trong tng lai.
Vi quan im v tiu ch nh vy, da trn cc quy hoch ca vng thi k
2010-2015 v nh hng ti 2020, ti a ra nh hng cho pht trin kinh t
v bo v mi trng cho 3 tiu vng vi cc khng gian:
A - Tiu vng cnh quan nng, lm nghip khu vc i, ni thp Vin Nam
(1) Khng gian u tin bo v rng phng h (dng CQ1): y l din tch
rng t nhin nh hp cn li duy nht trn ton khu vc. a hnh l mt b mt
san bng trn cao 800 - 1000m, khng kh trong lnh (ln cao 100m, nhit
gim 0,60C), tm nhn rng ln bao qut bn xung quanh. T y c th nhn sang
khu vc VQG Ba V, khu du lch h ng m, v ton cnh thung lung pha di x
Tin Xun v x Yn Bnh. V vy, bn cnh bo v rng phng h, c th kt hp
du lch sinh thi di cc hnh thc ngm cnh, ngh mtHin nay, y ang l
mt hng i mi, mt xu th pht trin mi ngy cng chim c s quan tm

91
ca nhiu ngi, bi l loi hnh du lch thin nhin c trch nhim h tr cc
mc tiu bo tn t nhin, cc gi tr vn ha bn a, pht trin cng ng m vn
m bo ngun li v kinh t: Du lch sinh thi l vic i li c trch nhim ti cc
khu vc thin nhin m bo tn c mi trng v ci thin phc li cho ngi
dn a phng (nh ngha ca Hip hi Du lch sinh thi quc t).
Vi chc nng kinh t trn, bo v mi trng, khu vc cn: u tin pht
trin i i vi bo v rng phng h, bo v ti nguyn t trnh b ra tri. y l
khu vc c mc xi mn t kh mn, theo s xi mn, khu vc c phn mu
cp xi mn t 3-4 vi lng mt t hng nm 0,009-0,03 tn/ha.
(2) Khng gian u tin trng v phc hi rng phng h sng, sui (dng
CQ 2n 18):
L khu vc sn ni Vin Nam, a hnh dc trn 25 0, tng t mng, ngho
dinh dng. Mc xi mn ln cp 6- 7 i ni cp 8, lng t mt hng nm
ln ti 0,75 tn/ha gy lng ph ngun li ln v kinh t, ng thi cung nh hng
ti cht lng mi trng. Nhiu ni thm thc vt ch cn l trng c cy bi tha
tht (dng CQ 6,9,16). Nht l khu vc sn xm thc dc khe sui ni bt ngun
ca cc con sng, cn bo v lp ph thc vt rng phng h tng ngun nc
ngm cho khe sui, chng xi mn, ra tri gy bi lp sng sui. Sng sui ni
y khng ch ng vai tr ngun thu dn nc, m cn gp phn to cnh quan
sng nc p phc v cho du lch nht l cc thc nc.
Khu vc ny cn c b mt san bng cao 400-600 m, lng trng sn ni,
c v nh trm ngh chn cho nhng du khch i tham quan nh ni. V vy
y rt ph hp pht trin loi hnh du lch ngh dng. Tuy nhin, y l nhng b
mt san bng hnh thnh trong qu kh, nu khng bo v thc vt tt, qu trnh khe
xi din ra ph hy cc b mt ny khng ch gy hu qu cho cc khu vc pha
di m cn mt cnh quan.
nh hng pht trin kinh t v bo v mi trng: pht trin du lch sinh
thi leo ni, du lch sinh thi sng nc, du lch sinh thi ngh dng, i i vi
phc hi rng, khi phc thm thc vt gim thiu xi mn, ci to bo v ti
nguyn t, phng chng trt l trn sn, lu bn cc sui khi c ma.
(3) Khng gian u tin pht trin nng nghip trng cy n qu lu nm
(dng CQ t 23 n 27):

92
 Nm trn trn b mt pediment cao 60-120m, tng t kh dy, thnh phn
c gii nh, kh nng thot nc tt rt thch hp cho trng cy n qu (vi, nhn...)
xen k cy cng nghip di ngy (ch). a cht y vng chc n nh, thun li
cho xy dng mng li giao thng kt ni vi khu th v cc im du lch. c
bit y cn l ni nh c ca ngi dn tc Mng vi nhng iu nhy, i sng
tm linh mang m bn sc vn ha ring. p ng c nhu cu ca nhng du
khch mun nghin cu, tm hiu v vn ha Vit Nam, nht l du khch nc
ngoi. y cung l mt a ch c ngha vi gio dc, to iu kin cho hc sinh,
sinh vin hc tp, nghin cu nng cao cht lng o to. Trong khu vc cn c
p chn khu vc h sui ngc va cung cp nc cho sn xut, va l cnh quan
p c con ngi tn dng khai thc xy dng khu du khu du lch Sui Ngc
Vua B, pht trin loi hnh du lch tham quan ngh dng, thu ht lng khch
khng nh t th H Ni hng nm.
nh hng cho pht trin kinh t: m rng din tch trng cy n qu, xy
dng m hnh trang tri vn i, m hnh nng nghip sch, mang li hiu qu
kinh t cao, pht trin du lch sinh thi cng ng, du lch tham quan ngh dng.
nh hng BVMT: bo v t duy tr tnh bn vng sinh thi chng ra tri, xi
mn t; x l tt nc thi, rc thi nng nghip v sinh hot.
B- Tiu vng cnh quan nng, lm nghip khu vc thung lng xen ni st x Tin
Xun, x Yn Bnh
(4) Khng gian u tin pht trin v bo v rng to cnh quan du lch sinh
thi (Dng CQ10,15,19):
y l khu vc ni st x Tin Xun v Yn Bnh, vi nh l b mt san
bng nm cao 200-300m, sn dc >25 o, qu trnh xi mn xy ra mnh. Theo
s xi mn, mc xi mn t cp 6-7 l ph bin, i ni cp 8. Kh nng xy ra
trt l trn sn kh cao. V vy cn phi pht trin v bo v rng phng h
y bo v t, ng thi to vnh ai xanh cho khu th Ha Lc.
Nu nh b mt san bng cao 800-1000m ca khu vc ni Vin Nam c
th tri rng tm nhn ton cnh tm phng, bn hng xung quanh, th b mt san
bng nm trn nhng dy ni st ni y li em li ci nhn cn cnh, r nt hn
v cc khu vc xung quanh: th Ha Lc pha ng, vng thung lung chn ni

93
pha Ty, vng cc lng vn ha cc dn tc Vit Nam, khu du lch ng M pha
Bc lnh th...V vy bn cnh vic bo tn rng, cn tn dng li th ca b mt
ny phc v du lch sinh thi tham quan, leo ni, trt c...
Vi chc nng vnh ai xanh cho khu th Ha Lc, sn ni st cn pht
trin v bo v rng phng h nghim ngt. Bn cnh , cnh quan c gi tr
hn vi mi trng v gi tr hn vi khu vc, gp phn tng gi tr du lch ca ni
st, vic pht trin rng phng h y i i vi lm giu thnh phn loi ca
rng. C th l trng thm v thay th dn nhng cy t gi tr (bch n, keo) bng
nhng cy g ln, gi tr hn nh: a lng, a bp , Tch, Long no, Lt Hoa
hay nhng cy thuc loi qu nh: Bch xanh (cy thn g trung bnh, cao 25-35 m,
thn cy c ng knh n 2 m), Thng tre, Sn mt, Gii l bc, Quyt thn g,
Bt gic lin...
nh hng pht trin kinh t: pht trin du lch sinh thi, tham quan, leo
ni, ngm cnh. nh hng BVMT: Bo v rng phng h i i vi lm giu
rng, chng xi mn, trt l.
(5) Khng gian u tin pht trin nng nghip thng mi, dch v:
- Nhng khu vc t thoi chn ni st, thnh phn c gii trung bnh, hin
ang trng rng sn xut ci to t chng xi mn (Dng CQ23,28).
- Thung lung nm gia ni thp Vin Nam v cc khi ni st. Cu to vng
ny kh phc tp gm cc bi bi ven sng, pha trong bi bi l cc di t trung,
di tch ca lng sng c to thnh h, m ly lin kt vi y cc trung ca cc
sui. h thng knh mng thy li v ngun nc ti phong ph, y l ni tp
trung phn ln dn c ca hai x Tin Xun v Yn Bnh, ch yu pht trin nng
nghip nng thn vi loi hnh chnh l trng la nc. Nm gn tuyn ng giao
thng chnh (phn ko di ca i l Thng Long) thun li cho pht trin thng
mi, dch v cung cp nng sn cho khu th Ha Lc.
- Ven chn ni l cc vt sn tch, hnh thnh loi t dc t rt thch hp
cho trng cy n qu, c th nhn rng m hnh vn nh cung cp nng sn ti,
sch.

94
 nh hng pht trin kinh t: khng gian u tin pht trin nng nghip
nng thn, m hnh vn nh v pht trin thng mi, dch v. nh hng cho
bo v mi trng: khng gian u tin x l nc thi nng nghip, sinh hot,
khng x thi vo sng, h bo v mi trng nc; bo v mi trng t, trnh
thoi ha t.
C- Tiu vng cnh quan th i hc v khu cng nghip khu vc g i Ha Lc
(6) Khng gian u tin pht trin th, thng mi, dch v
y l khu vc trung tm ca g i Ha Lc, a hnh kh phc tp, gm thm bc
1, bc 2, i st, cc mng trung khe sui, khe rnh h thng h, m, b mt bng
phng, trn mt s i st dc ln hn 3 , cn ni Mc dc ln nht 20 .
Khu vc c quy hoch xy dng th i hc, trung tm o to ngun nhn
lc cht lng cao hng u ca c nc, vi mi trng hc tp quy m, hin i
snh vi tm c quc t. Khu vc l ni hi t ca 4 nhnh sui bt ngun t Vin
Nam trc khi vo sng Tch, nn c nhiu h, m nc chy quanh nm. V
vy, khi xy dng trng HQG H Ni y chn tm im quy hoch chnh
l nhng h nc, sui v i st c bo tn to cnh quan sinh thi t nhin
cho khu th. Cc h nc, sui c no vt m rng thnh h sinh thi (trng
cc loi thc vt chu nc nh sen, sng...), bn cnh nhng dy i xt c bo
v trng cy xanh to ln mt khng gian thong mt trong lnh, c ni, c sng.
Tuy nhin, cc mng trung vn l nhng lng sng c, nn vic san lp xy dng
th s dn n tnh trng ng ngp cc b khi c lu v ging nh th H Ni hin
nay, do y l h thng thot nc chnh ca vng i thm. Thm vo , h thng
ng giao thng ca khu th c phng chn ngang cc con sng, nn khi xy
dng p chn nc, cn tnh ton lm nhiu cng phn chia dng nc trnh v
p. Kt hp vi vic khi phc nhng lng sng c, tng kh nng thot nc cho
khu vc. nh hng pht trin kinh t: pht trin cng nghip, dch v thng mi.
nh hng BVMT: Bo v cnh quan h, phng ng gp cc b, u tin x l
nc thi, rc thi sinh hot.
(7) Khng gian u tin pht trin nng ng nghip - tiu th cng nghip
dch v thng mi

95
 Trn cc bc thm, t ch yu l t Fl, qu trnh laterit ha din ra mnh,
c ni l tr gc, t ngho dinh dng, nn kt hp trng cy n qu vi trng
ch, cy cng nghip ngn ngy nh sn, lc... vi cc vng trung trng la m
bo lng thc cho vng. Chuyn nhng phn din tch t trng la khng hiu
qu sang nui trng thy sn cng vi vic tn dng h thng m mang li hiu
qu kinh t cao hn trong nui trng thy sn. Dn c tp trung ng c dc trc
ng, pht trin tiu th cng nghip ch bin nng lm thy sn thc y
nng nghip pht trin, ng thi cung cp cho khu th kt ni tn dng h thng
thng mi dch v ni y. nh hng pht trin kinh t: pht trin nng nghip
ng nghip - tiu th cng nghip dch v. nh hng BVMT: u tin x l rc,
nc thi sinh hot, nhim mi trng khng kh do bi, bo v mi trng nc
nui trng thy sn, trnh nhim ngun nc do cc cht v thc n tha trong
nui trng.

96
 KT LUN
Nghin cu tng hp lu vc theo hng nghin cu cnh quan xc lp
c s cho QHBVMT l hng nghin cu ph hp, mang tnh thc t v hiu qu
cao, ng vai tr quan trng trong nh hng s dng ti nguyn hp l v bn
vng mi trng.
Khu vc xy dng HQG H Ni v cc x ln cn l vng bn sn a
chuyn tip gia vng ni v vng ng bng. a hnh c s phn ha r rt gia
cc vng i ni thp pha Ty, vng thung lung xen ni st, v vng g i Ha
Lc. Dng vn chuyn vt cht gia cc vng ny chnh l nhng con sng, sui bt
ngun t khu vc ni thp chy qua phn thung lung xung phn g i, phn ha
li vt cht gia cc vng.
Kinh t khu vc c nhng chuyn bin tch cc, gim t trng nng nghip,
tng t trng cng nghip v dch v - thng mi. Din bin s dng t ca khu
vc ch yu theo hng chnh sau: gim din tch t trng la, lm nghip tng
din tch cho th, c s dch v thng mi.
Kt qu nghin cu phn ha cnh quan cho thy khu vc gm: 1 ph lp
cnh quan, 54 loi cnh quan v 67 dng cnh quan. Vic p dng nghin cu cnh
quan bc u phn chia h thng lu vc thnh 3 tiu vng, mi tiu vng li bao
gm tp hp cc dng cnh quan khc nhau, t cho thy r mi lin h gia cc
hot ng khai thc, s dng ti nguyn trn khu vc thng ngun, phn khu
vc thung lung v tc ng ca n ti cht lng mi trng ca ti khu vc ln
khu vc g i Ha Lc pha di.
Xi mn tim nng t ca khu vc tng i ln, tp trung vng i ni
c dc a hnh cao. Kt qu quan trc mi trng v phn tch cht lng nc
cho thy: cht lng nc bt u c du hiu nhim. Lng nc st gim, v
ma kh cc h, m, sng, sui thu hp lng tr c si . Nguyn nhn su xa do
rng phng h gim lm lng nc ngm gim. Rc thi rn v nc thi cha c
h thng thu gom, x l l nguy c gy nhim mi trng khu vc.
Trn c s c im cc nhm dng cnh quan trong mi lu vc, kt hp
vi phn tch din bin s dng t, nghin cu mc xi mn t v mi trng
nc, ti xut cc khng gian u tin s dng hp l ti nguyn bo v mi

97
trng vi 3 tiu vng c th: Tiu vng cnh quan nng, lm nghip khu vc i,
ni thp Vin Nam; Tiu vng cnh quan nng, lm nghip khu vc thung lung xen
ni st x Tin Xun, x Yn Bnh; Tiu vng cnh quan th i hc v khu cng
nghip khu vc g i Ha Lc.

98
 TI LIU THAM KHO
Ti liu ting vit
1. . L. Armand, Khoa hc v cnh quan. NXB. KHKT. H. 1983.
2. ng Vn Bo (ch tr), Xc Lp c s khoa hc cho xy dng m hnh qun l
v bo v mi trng da vo cng ng khu vc i hc Quc gia H Ni ti Ha Lc v
cc x ln cn. 2009
3. L Thng Cn (1994), nh gi tc ng mi trng.
4. Trng Minh Chun, Nghin cu c im ti nguyn mi trng v cnh quan
a l trong vic pht trin bn vng DLST trn o Ph Quc thuc tnh Kin Giang, lun
n TS Mi trng, 2010.
5. Phm Ngc ng, 2000, Qun l mi trng th v khu cng nghip. NXB
Xy dng.
6. Phm Hong Hi, Nguyn Thng Hng, Nguyn Ngc Khnh, C s cnh
quan hc ca vic s dng hp l ti nguyn thin nhin v bo v mi trng lnh th
VN. NXB Gio dc 1997.
7. Trng Quang Hi, Nghin cu v xc lp c s khoa hc cho vic s dng hp
l ti nguyn thin nhin v pht trin bn vng vng ni vi tnh Ninh Bnh. ti
khoa
8. Phn Th Thanh Hi, Nghin cu a mo phc v hp l lnh th khu vc pha
ty huyn Thch Tht, H Ni. Kha lun. 2010.
hc trng im cp HQGHN 2007.
9. Nguyn Cao Hun, nh gi cnh quan theo tip cn kinh t sinh thi. NXB
HQGHN 2005.
10. Nguyn Cao Hun (ch bin), Quy hoch bo v mi trng th x Ung B
n 2010 v nh hng n 2020. UBND tnh Qung Ninh, 20064. Vu Quyt Thng, Quy
hoch mi trng, NXB HQGHN 2005.
11. Ixatsenko A.G (1969), C s cnh quan hc v phn vng a l t nhin, NXB
khoa hc, H Ni.
12. Kt qu iu tra tra x hi hc ba x Thch Ha, Tin Xun, Yn Bnh.

99
 (D n Xc lp c s khoa hc cho xy dng m hnh qun l v bo v mi
trng da vo cng ng khu vc i hc Quc gia H Ni v cc x ln cn Trung
tm H tr o to v Pht trin th i hc H Quc gia H Ni)
13. Kt qu phn tch 18 mu nc sng Tch, S Ti Nguyn Mi Trng thnh
ph H Ni
14. Vu T Lp, Cnh quan a l min Bc Vit Nam, NXB Khoa hc v Ky thut
H Ni, 1976.
15. Vu T Lp, Trnh Sanh, Nguyn Phi Hnh, L Trng Tc, C s cnh quan hc
v phn vng a l t nhin, NXB Khoa hc, H Ni, 1969.
16. Nguyn Minh Nguyt, nh gi cc iu kin a l phc v pht trin kinh t
v bo v mi trng huyn Hng Nguyn, Tnh Ngh An. Lun vn Th.S 2008.
17. Nin gim thng k 2008.
18. Trn Th Ninh, Nghin cu c s khoa hc cho quy hoch mi trng lng
ngh c ng, nhm i Bi, huyn Gia Bnh, tnh Bc Ninh. Lun vn Th.S 2009.
19. Nguyn Th Thn, Quy hoch mi trng Pht trin bn vng, NXB Khoa hc
v Ky Thut 2004.
20. Quy chun ky thut quc gia v cht lng nc mt QCVN 08:
2008/BTNMT
21. Quy hoch tng th HQG H Ni ti Ha Lc nm 2020 tm nhn 2050
22. ti Quy hoch tng th pht trin kinh t, x hi huyn Thch Tht n nm
2010, nh hng n nm 202010. Lm Minh Trit (ch tr), Nghin Cu xy dng
QHMT phc v pht trin bn vng vng ng Nam B 2001 - 2010.

23. Trnh Th Thanh, (1998) Nghin cu v phng php lun Quy hoch
mi trng
24. Nguyn Tin Thnh, Nghin cu v xut gii php bo v mi trng nc
mt cc khu th mi H Ni (Ly v d khu th mi Vit Hng). Lun vn Th.S
2007.
25. Vu Quyt Thng, Quy hoch mi trng, NXB HQGHN 2005.
26. Vu Quyt Thng (1999), Quy hoch mi trng vng ven H Ni trn c
s tip cn sinh thi, Lun n Tin s Sinh hc, Trng HKHTN
27. ng Trung Thun (2003), qun l mi trng bng cng c quy hoch. NXB
CTQG.

100
 28. Nguyn Quang Ton, Trn Cng Tuyt (ch bin) v nnk, Bo co o v a
cht nhm t H Ni, Lin on bn a cht H Ni.
29. Trn Huyn Trang, Xc lp c s a l ti nguyn v mi trng phc v nh
hng pht trin kinh t v bo v mi trng bn vng th x Ung B, lun vn Th.S
2005.
30. Lm Minh Trit (ch tr), Nghin cu xy dng QHMT phc v pht trin bn
vng vng ng Nam B 2001 2010.
31.Vin sinh thi mi trng (2002)- Xy dng quy hoch mi trng tnh Ph Th
giai on 2003-2015.
Ti liu ting Anh
32. Boo, Elizabeth (1992), Planning for Development and Management,
Washington, DC.
33. Bruntland (1987), Our common future: The Wold Commission on Enviroment
and Development WCED, Oxford.
34. David Stubbs (2004), Environmental plan, NewZealand

101
 MC LC
M U 1
1. Tnh cp thit ca ti..............................................................................1
2. Mc tiu, nhim v......................................................................................2
3. Phm vi nghin cu.....................................................................................3
4. C s ti liu................................................................................................3
5. Kt qu v ngha.......................................................................................3
6. Cu trc lun vn........................................................................................4
CHNG 1: C S L LUN V PHNG PHP NGHIN CU....5
1.1. Cc vn l lun quy hoch bo v mi trng trn c s tip cn
a l tng hp.................................................................................................5
1.1.1. Nhng vn c bn v quy hoch bo v mi trng..........................................5
1.1.2. L lun v xc lp c s cho nh hng QHBVMT khu vc xy dng HQG ti
Lng Ha Lc v cc x ln cn.....................................................................................10
1.2. Cc quan im, phng php v quy trnh nghin cu.....................15
1.2.1. Cc quan im nghin cu....................................................................................15
1.2.2 Quy trnh nghin cu..............................................................................................19
1.2.3. Cc phng php nghin cu c s dng.........................................................20
CHNG 2: C IM IU KIN A L KHU VC NGHIN
CU V HIN TRNG MI TRNG..................................................23
2.1. Cc iu kin t nhin v vai tr ca n vi nn kinh t khu vc
nghin cu......................................................................................................23
2.1.1. V tr a l.............................................................................................................23
2.1.2. a cht, a mo v ti nguyn khong sn.........................................................24
2.1.3. Kh hu thy vn.................................................................................................32
2.1.5. c im th nhng.............................................................................................37
2.1.6. Thm thc vt........................................................................................................38
2.2. iu kin kinh t - x hi, c s h tng..............................................39
2.2.1. Dn c v lao ng................................................................................................39
2.2.2. C cu kinh t........................................................................................................41
2.2.3. C s h tng k thut...........................................................................................43

102
2.3. Hin trng, din bin khai thc s dng ti nguyn khu vc xy dng
trng HQG ti Ha Lc v cc x ln cn.............................................44
2.3.1. Hin trng khai thc, s dng ti nguyn..............................................................44
2.3.2. Vn mi trng.................................................................................................47
2.4. c im cnh quan...............................................................................58
2.4.1. Nguyn tc thnh lp bn cnh quan...............................................................58
2.4.2. Phn loi cnh quan..............................................................................................59
2.4.3. Ch tiu cc cp trong h thng phn loi cnh quan khu vc nghin cu...........66
CHNG 3: NH HNG S DNG HP L TI NGUYN V
BO V MI TRNG..............................................................................79
3.1. Phn tch cc quy hoch tng th pht trin kinh t - x hi lin quan
ti khu vc nghin cu thi k 2010- 2015 v nh hng n 2020.......79
3.2. D bo din bin mi trng................................................................82
3.2.1. D bo gia tng dn s..........................................................................................82
3.2.2. D bo rc thi rn...............................................................................................83
3.2.2. D bo nc..........................................................................................................84
3.3. nh hng s dng hp l ti nguyn v bo v mi trng khu vc
xy dng trng HQG H Ni v cc x ln cn....................................85
3.3.1. nh hng chung.................................................................................................85
3.3.2. nh hng theo n v cnh quan.......................................................................87
3.3.3.nh hng theo phn vng cnh quan..................................................................90
KT LUN....................................................................................................96
TI LIU THAM KHO............................................................................98

103