Professional Documents
Culture Documents
I/ V tr mn hc trong o to:`
II/ Lch s pht trin ca in t cng sut:
+ Mn k thut bin i cng sut ln
AC
CL
DC -Truyn ti bng DC
-Truyn ng in DC
-in phn - m in
-Giao thng
DC AC (nghch lu)
AC (fe,Ue) DAXC
AC (fe,Ue)
DC (U1) DA
X DC (U2)
AC (fe,Ue)
BT
A (f1 thay i,U1thay i) bin tn
T CS l in t trong lnh vc dng in ln.
Cn nm: yu cud k thut v bin php thc hin cc b bin i.
Lch s pht trin:
S ra i ca cc linh kin in t.
* 1902 n in t, thyratron: tn tht nnglng ln, in p lm vic cao, tnh dn
cng lm vic thp.
* 1948 transitor ra i: khc phc c cc nhc im ca thyristor, in in t.
* 1956 Thyristor = Thyratron + Tranzitor
Tranzitor: iu khin theo dng (tn s lm vic thp)
Tranzitor trn: iu khin theo p (tn s lm vic cao)
IGBT (tranzitor c cng cch ly): iu khin theo p c dng ln.
Chng 1 NGUYN L CU TO V LM VIC CA CC LINH KIN
BN DN CNG SUT
Tip gip P.N l c s ch to cc linh kin.
1.1 Tip gip P.N
Cht bn dn P: l loi bn dn m ht in t c bn (a s) l l, in tch thiu
s (phi c bn) l in t (-) (ch yu l silic,Ge).
Cht bn dn N: ngc vi P.
Trang 1
S dch chuyn ca cc in tch c bn to nn dng in thun, s dch chuyn
ca cc in tch phi c bn to nn dng in r.
Silic + nhm III: bn dn P
Silic + nhm IV: bn dn N
Ghp P.N hnh thnh tip gip P-N
B
P Ei n
-a 0 a
Trang 2
i
Uz U
I
2
Ud
2
1
2 Ud d
0
T
Utb =
1.3 Tranzitor
C 2 im tip gip P-N
Tranzitor thun P-N-P
J1 (+) J1 (-)
B B
(+) E (-) E
thun ngc
J1 tip gip pht (lun c phn cc thun)
J2 tip gip gp, lun c phn cc ngc.
B B
Trang 3
i
UB = UBS
d?n IB = IBS
b?o ha
UB = 0, IB = 0
kha
UCE
J
1 J
2 J 3
P 1 N 1 P 2 P 2
K
A CT
1/ Nguyn l lm vic:
C th xem nh 2 Transistor ghp nhau .
Trang 4
Gi h s truyn in tch :
TR1: 1, TR2: 2
2
E1
Ic1 TRc1
IG
G (+)
TR2
E2 (-)
Ie
Trang 5
* Nu 1+ 2 <<< 1: I = Io : Thyristor trng thi kho.
* 1 + 2 1: dng I1 tng nhanh thyristor trng thi dn.
+ Gi s Ie1 tng lng Ie1 Ie1 tng IB2 tng Ie2 tng = IB1 Ie1 tng: Gi l
phng phn hi dng 1 + 2 tng 1 + 2 1 thyristor dn (TR1 v
TR2 dn bo ho).
i
+ Mun vy gn vo cc G vo B2.
+ iu kin Thyistor m:
* UAK 0 m bng cc iu khin t
U
Rd
t
U
t
Trang 6
I
III
II
Idt IK = 0
I0
Ung
I Uch
UAK
IV
Trang 7
* Uthmax l gi tr U ln nht c th tlu di trn thyristor m thyristor vn trng
thi kha (lin ng)
* Ungmax: Gi tr U ln nht t ln Thyristor theo chiu ngc m thyristor khng b
hng. Di gi tr ca Ung th Ing = 10 20 mA.
- Khi t Ung phi gim nh IG ( iu khin )
* Um: U cho php t lu di ln thyristor c theo chiu thun v theo chiu ngc.
2
U m .U th max
3
0,9 Idm
t
tm
tm tng ng 30 in ( f = 50 Hz )
0,02
tm = .3
360
* Thi gian kha ca thyristor (tkh) thi gian tnh t thi im dng qua n bng 0
cho n thi im xut hin li in p thun trn thyristor m thyristor khng chuyn
Trang 8
sang trng thi m (thi gian phc hi kh nng iu khin ca thyristor)
I
t1 t2
I
tkh
tkh = 8 10 tm
Tc tng in p thun cho php:
dUth
cp
dt
P1
N1/2 N1/2
C1/2
P2/2 P1/2
C2/2
N2
Trang 9
A
T1
Ic2
C2
T2
IC2 ng thi l dng IB/ T2 , n gi vai tr nh IK, khi tc tng dng ln th IC2
cng ln lm cho T1 v T2 dn bo ho THY chuyn sang trng thi dn.
Tc tng dng in thun cho php: gi tr ln nht ca tc tng Ibh trong
qu trnh m ca THY m khng gy t nng cc bn mc lm hng vng tip xc
ca cc iu khin.
V J2 khi dn n qua vng nh trn . Vng dn c lan ra ton mt vi tc
gii hn, nu tc tng dng Ith > tc lan vng dn in th ti mt dng in
tng ln lm t nng, to > 200 oC hng cht liu silic.
Ni them in cm gim tc tng dng in thun.
4.Cc bin php m THY:
M bng cc iu khin :
Dng in DC
Xung
Uth > Uch.
dUth dUth cp
dt
dt
Trang 10
Ucc
Ucc
U
I = R1 R1 Rt
M R
G G
R2 D1
(a) (b)
Ucc
Rt
D2 R
G
D1
BAX
(c)
* S (a): M bng dng mt chiu: n nt M sao cho
U
I I KST 1 1,2 .I KST
R1
U CC
R1
1,1 1,2 .I KST
R2 100 1000 : Cho php tng Uthmax t ln thyristor
- Nh R2 cho dng t G sang K gim in trng trong thyristor tng Uthmax.
* S b: M bng xung
C = (0,01 0,05)F
- T C lm nhim v vi phn c gc m chnh xc. C chnh xc thi im M
- D1 lm ngn mch xung m. C mt s trng hp khng cn D1, ty theo xung
lng ca xung.
* S c: M bng xung v c dng bin p xung.
Trang 11
- Bin p xung: Do tn hiu xung c thi gian tn ti nh nn phi dng bin p
xung c ng t tnh t ha l tng. Dng loi Phe- rit hoc thp k thut in c
nng 32% 320%
B
Bs
-Bs
Ti
t
R1
U
t R2
D1
G
t
Trang 12
(a) (b)
U
R1 UT
U D2
R2
t
D1 IK
G
C
IK
t
Utai
IKST
t
U
-Um ng np t
Ut
Idkst
R1 R 2
Trang 13
y l phng php iu khin THY theo nguyn tc bin pha, ph thuc vo
s thay i ca U, f li . y l phng php iu khin khng chnh xc, thng c
dung trong gia dng, sinh hot. Dng trong cng nghip phi dung phng php xung pha
( gc pha thay i nh thi im pht xung).
5.Kho Thyristor:
L tr n v trng thi nh trckhi m, mun vy ta phi tm cch tiu tn cc
in tch cc in tch phi c bn trong cc lp baz (P2, N1). C 2 phng php :
Gim dng in thun nh hn dng duy tr hoc ct ngun.
t in p ngc ln THY.
a/ Qu trnh kho:
P1 N1 P2 N2
Trang 14
tai tai tai R1
C
k
tai
G G
Trang 15
CHNG II: THIT B CHNH LU.
Tai
Luoi
Cam
Bien
Udk
R R R
Khi 4: khi lc, dung mch lc L-C, dung gim thnh phn xoay chiu trong I,U
chnh lu, bin ca thnh phn AC l cho bit trc hay yu cu ca ti.
Khi 5: ti DC.
Khi 6: cm bin. o thong s iu khin u ra ca b chnh lu (U,I) to mch
phn hi a v iu khin thng s theo quy lut cho trc ca ti hoc n nh n.
Khi 7: b iu khin dung van THY. To ra dy xung c hnh dng v cng sut nht
nh m THY cn iu khin.(200 V/1o in)
Trang 17
Dch pha xung iu khin so vi UA, UK ca THY nh in p iu khin1 chiu (thay i
gc )
3/ Cc quan h v i lng c bn ca mt b chnh lu:
Khi thit k tnh ton chnh lu ta phi quan tm n cc quan h v i lng sau
chnh lu m bo lm vic ch bnh thng hay s c .
a/ Cc quan h i vi mch ph ti :
_i vi ti quan tm n thnh phn mt chiu ca in p chnh lu, n l thnh
phn sinh cng hu ch cho ti.
Thng biu din bng gi tr S chnh lu ( Ed, ed ) hay in p chnh lu (Ud , ud
)
Ed = Edo.f( ) (chnh lu iu khin)
Edo gi tr trung bnh ca Ed .
Gc = 0 (diot_ khng iu khin )
Edo = Ku E2f
Ku h s ph thuc vo s chnh lu.
m = 1 Ku = 0,45
m = 2 Ku = 0.9
m = 3 Ku = 1,77
m = 6 Ku = 2,34
E2f gi tr hiu dng ca S pha th cp ca mba.
e2f = 2 E2f sin t
tnh ton chnh lu ta da vo thng s nh mc ca ti Pdm, Udm, Idm
Cho Udm = Edo = Ku.E2f
T da vo cc quy lut trn tm ra quy lut iu khin cn thit (, Uk) v tnh
ra S ca mba (E2f ) thit k mba lc.
, U k: dung thi k b iu khin .
b/ Cc thng s lin quan n van:
Ch lm vic ca van c quyt nh bi U,I t ln n. i vi van iu
khin THY c 2 loi in p cn ch l Uth khi ngt (Uth max ), Ung khi ngt (Ung max)
Utb = Ung max =Kng1.Edo = Kng1.Udm = Kng1. Ku. E2f
Trang 18
t Kng1.Ku = Kng2
Utb= Ung max = Kng2.E2f
Gi tr trung bnh v gi tr hiu dng ca dng in:
T
1
Ia =
T i.dt
0
( gi tr trung bnh )
2
1
=
2 i.d
0
= Ki.Id ( t )
Tr hiu dng:
2
1
Ia hd =
2 id
0
= Khd.Id
Vi Id cho, Ia hd ph thuc vo hnh dng dng IAK (qua anod). Khi dng hon
ton phng (Ld = ) th Ia hd s nh nht. Khi chn van th tu theo thng s danh nh ca
tng hang m da theo Ia hoc Iahd. Tuy vy chn theo Iahd hiu qu hn
U ng U ng max
Chn van ( s )
I m I atb
1.2.5 Cc thng s lin quang n my bin p
- i vi my bin p ngoi i lng B2f tnh, cn quang tm n Ihd ca s cp
v th cp, cng sut tnh ton ca my bin p.
I2 = ki2.Id ( th cp)
U2
I1 = ki1. .I ( s cp )
U1 d
Trang 19
Udtb = ?, Ungmax = ? Chn van
Id = ?, I1, I2 tnh chn cng sut ca my bin p
- Tnh ton lc
1.2 Chnh lu it (khng iu khin)
1.2.1 Chnh lu it mt pha (m = 1)
1.2.1.1Chnh lu it mt pha na chu k
* Ti thun tr
U2f
Ud
D Ud
id
Ud
U1 U2f Rd i1
BAX
U 2f 2.U 2 f . sin
+ 0 : Mt phn cc thun, dit cho dng chy qua, coi st p trn it bng
0
Ud = U2f = 2 .U 2 f . sin
Ud 2 .U 2
id . sin
Rd Rd
2U 2
= (cos0-cos) = U2f = 0.45 U2f
2
2
Ku = 0,45 =
Trang 20
in p ngc t ln van chnh l gi tr cc i ca in p th cp mba.
Ung max = U2m = 2U 2fd
Ud 2U
Id = =
Rd .Rd
Gi tr hiu dng ca dng in th cp mba.
2
1 U
I2 =
2 id
0
=
2 Rd
S1 S 2
Cng sut mba: S=
2
S1= U1.I1
Ud Id
S2= U2.I2 = . = 3,49.Pd
2 2 Rd
Ud U1 n1
U1 = Kba.U2 = Kba. =
2 U 2 n2
Gi s Kba = 1:
I1 = 1,2Id
Nu Kba 0 I1 = 1,21.Id / Kba
Ud 1,21
S1 = Kba. . . Id = 2,69.Pd
2 Kba
3,49 2,69
S = ( )Pd = 3,09Pd
2
i2tq = Ae-R /X
xc nh * ta da vo iu kin ban u 0 i 2 0
Rd
2 .U 2 b . 2 .U 2 b
i2 sin A.e xd
sin A 0
R d2 x d2 Zd
2 .U 2 b
A sin
Zd
2.U 2 b
R
d
.
i2 id sin sin .e x d
(2)
R d x d
2 2
Trang 22
U2f
Ud
Ud
id
Ud
i 2 3
1
1
ex
- Biu thc (2) cho thy trong dng chnh lu c hai thnh phn dng xc lp v
dng qu . V dng in id
- Do c in khng m dng chnh lu khng cng dng in p chnh lu, gc
dn ca van l , ta c th xc nh khi = , dng chnh l bng 0 diod kha
id 0
Rd
sin sin .e xd
xd x
Trong tg arctg d
Rd Rd
1
sin sin .e tg
Sk e x .I 2 0
Trang 23
+ in tr nhn nng lng t li v cun khng b thm c tch ly ban
u.
- on 2 3 : SBA < 0, Sk >0
+ Cun khng va cung cp nng lng cho in tr v mt phn tr v li.
+ Nh nng lng trong L m van vn dn thm mt khong t 2 3 trong khi
in p ngun m.
1
U 2 e x d trong 1 chu k
2 0 e x .d 0
Ud
0
1 2.U 2 0
U d 2U 2 sin .d cos
2. 0 2.
2.U 2 f 1 cos 2 .U 2 f 1 cos
.
2. 2
1 cos
0,45.U 2 f
2
1 cos
Khi ti thun tr 1
2
U d 0,45.U 2 f
U ng max 2 .U 2 f
Trang 24
U2f
D
E
id
U1 U2f Rd
1 1
E
2U 2 E
- Diod D ch dn khi U 2 E dng id ch tn ti trong khong 1 2
1 v 2 l 2 nghim ca phng trnh:
u2f = E = 2 U2f.sin
E
sin =
2U
E
1 = arcsin
2U
2=1+
2
Bit c E, U2f 1, 2
Ta c biu thc id :
2U sin E
id =
R
Khi diod cho dng qua thi in p trn n 2U, khi diod kho :
U2 = E + U D
in p ngc t trn Diod:
UD = U2 E
Ung max = 2 U2f + E
Gi tr trung bnh Id xc nh:
2
1 2U .sin E 1 2U .sin E
Id =
2
0
R
d =
2
1
R
d
Trang 25
(2cos 1 - sin 1)
2U
2R
Cc gi tr dng Id v Ung max l cc thng s dng chn van. Tuy nhin trong
thc t chn van c d tr dng 20% v d tr p 60%.
2/ Chnh lu diod 1 pha 2 na chu k( chnh lu 2 pha m =2)
C 2 loi: hnh tia v hnh cu.
a/ Chnh lu 2 pha hnh tia:
D1
Iv1
U21
Rd
U22
Iv2
D2
Ungmaxx
2.U 2f
i 21 i D1 i d sin
Rd
Trang 26
- Trong khong 2 : U21 < 0, U22 > 0 D2 dn, D1 kha. Dng in I v Ung
nh trn
- Gi tr trung bnh ca Ud
1 1
2 0 0
Ud = U d .d 2 U 2 f sin .d
2 2 k u 0,9
U 2 f 0,9.U 2 f
U d 2 2 .U 2 f U
Id 0,9. 2 f
Rd R d . Rd
Ud I
d ( chn van)
2.R d 2
- Trong chnh lu hnh tia U trn van l gp i, dng trn van cn 1/2
- Chnh lu hnh tia thng dng cho ti c in p nh v dng in ln.
* Tnh cng sut ca my bin p
- Gi tr hiu dng ca dng th cp my bin p
1 2 .U 2 f
2. 0
I 21 I 22 ( sin ) 2 .d
Rd
2.U 2f 1 cos 2 U 2f
2
.d .I d
2..R d 0 2 2R d 4
S2 = m2.I2.U2
U
= 2.I21.U2f = 2. Id. = 1,74Pd
4 2 2
Trang 27
U I
I1 = =
K .R 2 2 K
S1 = U1.I1 = U I
= 1,23Pd
2 2 2 2
S1 S 2 1,74 1,23
S= =( )Pd =1.48Pd
2 2
2 n
+ +an.cos
L L
Trong :
L
2 n
an=
L0 Ud().cos
L
.d (n=0,1,2,3)
Khi n=0 (thay L= )
2
4 2 4 4
a0 = 2 U2f.cos.d= U2f.sin|0/2 = 2 U2f
0
2
1
a0 =
2 2
U2f = Ud0
2
Khi n=1:
4 2 4 2
a1 = 2 U2f.cos.cos2.d= 3 U2f
0
Trang 28
4 2
a2= U2f
15
4 2
a3= U2f
35 D1
A
in p chnh lu:
2 2 2
Ud = U2f(1+ cos2 ) = Ud0+U2 U21
3 Rd
B
D2
D1
U2
V21 V22
U21
Ud E Rd E
1 2
U22
D2
Trang 29
Trong khong 0 :dng in id ch xut hin khi U21 > E.
Trong khong 2 : dng id ch xut hin khi U22 > E.
Tr s trung bnh ca dng in ti Id:
2 1
1 2U 1 1
Id = .2 Esin.d = 2 U2t.E. sin .d
2 1
R R 1
2
Thay -21 = = 2f. =
T
2 2 cos 1
Id = U2t( - )sin1
R T
Trang 25 khng c
1 2 3
e2A e2B e2C
ed
V1 e2A e2A
iN2
A Id
3
V2
B
iA
IA
iB Ia = - (iv1 - Id
3)
V3
C
ic
C iB
A A
Id
iB
iA - iA
im chuyn mch t nhin
Trang 30
Dng ng cong in p, dng in khi ti thun R
- Chnh l ba pha gm my bin p ba pha ng lc, ba diod ba pha, ti thun tr
hoc c Xd
1.2.3.1 Ti thun tr
Sut in ng th cp my bin p
eA 2 .E 2 f . sin
2
eB 2 .E 2 f . sin
3
4
eC 2 .E 2 f . sin
3
Trang 31
Thnh phn DC ca dng in th cp mba bng nhau v gi tr v tc dng cng chiu
nn u ti v hnh thnh nn thnh phn DC l Id ca dng chnh lu id. Cc dng Id (DC)
to nn t thng 0 tc dng ngc chiu nhau trong mt mch t .Cc t thng 0 khp
kn qua khng kh v v mba lm cho li st ca chng b bo ho.
Cc song hi bc 3 v bc ca chng trng pha vi nhau:
iv1(3) = I3Cos3
2
iv2(3)= I3 Cos3(- ) = I3Cos3
3
4
iv3(3)= I3Cos3(- ) = I3Cos3
3
Nu chng cng chy qua ti Rd cn cc thnh phn sng hi khc hnh thnh nn
h thng 3 pha i xng th t thun hoc ngc, nn ti C ( chung cc K ) tng
cc thnh phn ngc bng khng. Do chng khng tn ti trong dng chnh
lu.
id =Id + id(3) + id(6)+
id(6) tr ln rt nh
id(3) l rt ln
Ch ch lc thnh phn bc 3 cn cc thnh phn cn li nh.
Do thnh phn 1 chiu khng cm ng sang s cp mba nn theo phng trnh cn
bng sc t ng mba.
iA = -(iv1-Id/3)/KBA
iB = -(iv2-Id/3)/KBA
iC = -(iv3-Id/3)/KBA
iLA iC - iA
iLB iA - iB
iLC iB - iC
Khi pha s cp mba u tam gic, cc dng bc 3 v bi s khp kn trong tam
gic cun dy ch khng chy ra li ci thin dng song li.
Trang 32
Trong trng hp nu mba u sao khng trung tnh th cc dng bc 3 v bi
khng cm ng c sang pha s cp, t thng do chng sinh ra khp qua khng kh v
v mba sinh nhit cc b (dng Fuc) lm gim hiu sut mba.
a/ Ti thun tr:
Gi s Ld = dng chnh lu c san phng hon ton id =Id
Gi tr trung bnh ca dng qua van:
2
1 3
Id1 = Id.d = Id/3
2 0
KBA 1 : I1 = 2 Id / 3KBA
1 1
S2 = 3. Ud. 3 Id = 1,48Pd
1.17
1 2
S1 = 3KBA.Ud. . Id/KBA = 1,21Pd
1.17 3
1 1,48 1,21
S= (S1 + S2) = ( )Pd = 1,34Pd
2 2
Cng sut mba gp 34% cng sut ti mba s dng tt hn chnh lu 1pha, 2pha.
Nhn xt:
i vi chnh lu 3 pha, dng ti bao gi cng xut hin t im chuyn mch t
nhin.
Mi diod cho dng qua trong 1/3 chu k.
Trong mi cun th cp mba cho dng chy qua 2 ln 1/3 chu k, trong 1/3 chu
k vi diod trn v 1/3 chu k vi diod di
- in p ra ca chnh lu hnh tia thp, n thng c dng cho ti c in p thp,
dng ln.
Trang 33
1.2.4 Chnh lu (m = 6) ba pha hai na chu k ( Ba pha hnh cu)
v1 v3 v5
U2a iv1
A xd
U2b iv4 iv3
B
iv6 iv5
U2c
C
iv2 Rd
v4 v4 v4 v4
v6 v2 v4 v6 v2
Ud
U2ab U2bc U2ba U2ca Ucb
U2ac
i1
150 330
Ung
240
1 < <2: ( 6 2 )
V1 dn (K chung )
V6 dn ( A chung)
Ud = U2a-U2b = U2ab
Trang 34
2 < < 3:
V1 dn, V2 dn :
Ud = U2a- U2c = U2ac
tip tc nh trn:
Ud = U2bc U2ba U2ca U2cb
in p chnh lu cc i :
Ud = U2ab = U2a U2b = 6 U2fSin(+ )
6
Udmax = 6 U2f
Xt in p ngc trn V1:
Ngc khi V3, V5 m .
Khi V3 m:
UngV1= U2b U2a = U2ba = 6 U2f.Sin(-1200)
UngV1max = 6 U2f
Khi V5 m: UngV1 = U2c-U2a = U2ac= 6 U2fSin(-2100)
UngV1max = 6 U2f
in p chnh lu c dng xung v c 6 ln trong mt chu k:
6
6
Ud = 6 U2fCos.d = 3 6 U2f
2
6
3 6
Ud1 = U2f
2
3 6
Ud2 = - U2f
2
3 6 3 6 3 6
Ud = Ud1-Ud2 = U2f + U2f = U2f = 2,34U2f Ku = 2,34
2 2
Dng in qua cun dy th cp mba:
i2a = i1-i4
i2b = i3-i6
i2c = i5-i2
Dng i1 v i4 dng xung i xng qua trc tng ngoi thnh phn mt chiu cn
cha dng dng cosin:
Trang 35
n
i1 = Id1+ a k.i1().cosk
k 1
0
=
1
( I 1mcos(+ ).cosk.d +
3
I cos(-
1m ).cosk.d)
6 6
3 0
ak = 0 khi k = 3,9,15,21
ak 0 khi k=6:
Tng t vi dng i4:
i4 = Id4 + a k.i4() cos k
2 k k 2
a'k = -0,333Id (1-cosk+cosk -cos k + k 3 (sin k - sin -sin ))/(k2-1)
3 3 3 3
Trang 36
cc sng hi khc khng ti im A v K, cc sng hi khc ny to nn cc thnh
phn th t thun, th t ngc.
Tnh cng sut mba:
Coi xd v cng ln (xd = ) id=Id.
Do gi tr hiu dng ca dng in th cp mba:
2
1 2
I2 =
2 i 2.d
0
=
3
Id
S1= m1.U1.I1
S2= m2.U2f.I2
S1=S2 = 1,045Pd
Cng sut mba tng khng ng k so vi ph ti mba c s dng tt hn,
chnh lu 6 pha c s xung gp i, s lng van gp i. Thnh phn xoay chiu trong
dng, p chnh lu nh, nn trong nhiu trng hp khng cn lc, s c dng cho
ti in p ln, dng nh.
2.3 Chnh lu iu khin (Thyristor)
2.3.1 Vn iu chnh U, I chnh lu:
- Trong thc t cc ti C thng c yu cu v iu chnh gi tr U, I chnh lu
* i vi chnh lu khng iu khin Udo = kU.U2f
2
m = 1 ku = 0,45 =
2. 2
m = 2 ku = 0,9 =
3. 6
m = 3 ku = 1,17 =
2.
3. 6
m = 6 ku = 2,34 =
Trang 37
* i vi chnh lu iu chnh: U v I chnh lu c thay i bng cch thay i
thi im t xung iu khin ln thyristor, n c thc hin mt cch v cp, thyristor
l phn t khng c tip im nn thch hp vi dng in ln.
2.3.2 Chnh lu mt pha iu khin
UAK
B iu xung
Rf U U2f
xd
BA ng pha
U2 f
t
UGK
Ud t
UA K t
Trang 38
t
U2f
t
UGK
Ud
i d
t
o
o / / U d t
d.i
x d . d R d .I d 2 .U 2f sin
dt
Gii phng trnh ta c
2 .U 2f
t
id sin sin .e tg
R d2 x d2
sin sin .e
/ tg
- thun tin cho vic v ng cong Ud, ngi ta thng tnh dng t gc ta
o
sin sin .e tg
+ Xc nh gi tr trung bnh Ud v Id
1 2.U 2f
U d 2.U 2f sin .d .cos
2 2.
2.U 2 f cos cos /
.
2
Id
Ud
Rd
2 .U 2 b
2..R d
cos cos /
Trang 39
Pha ca chnh lu l s on hnh sin ca ng cong Ud trong mt chu k in p
ngun
2.3.3 Chnh lu hai pha (m = 2)
i
t
T1
A i21
I0
U21
I1
t
Ud
U22
I0
B
T2
i22
t
Xt s chnh lu m = 2 hnh tia
a) Ti tr khng
U 21 2 .U 2f . sin
U 22 2 .U 2f . sin
2 U 22 0 : Ti .t 2 c xung iu khin T2 dn
Ud = U22
2 2. 2.U 2f
U d 2.U 2f .sin .d cos
2. 2.
Trang 40
2. 2.U 2 f
cos cos 2 2.U 2f .U d 0 . cos k u .U 2f . cos
2.
+ Ti trung bnh ca Id
Ud
Id
Rd
in p ngc t ln Thyristor
U T 2 U 21 U 22 2. 2U 2 f sin
U ng max 2. 2 U 2 f U m
1 2 3 4 e2a
e2b
id
e2c
iv1 iv2 iv3 Trang 41
Trang 42
m 2
ku = sin
m
Chnh lu 3 pha :
3 2 3 6
Ku(m=3)= sin = =1,17
3 2
Edo= 1,17E2f = Ed
+ Chnh lu 6 pha
6 2 3 6
k u ( m 6) sin 3
6
U d 0 U d 2,34 E 2b
Nhn xt:
m 2
+ ku sin ph thuc s chnh lu (s pha chnh lu)
m
U2
a b c
ed
(e2a - e2c)
2
t
Id
Id
Iv1 Iv2
/ 2 / 2 t
Trang 43
Trong thc t chnh lu lun c my bin p, nu chnh lu khng c my bin p
th phi c in cm ni pha ant m bo iod khng b thng khi phn cc ngc
d ich d ich
cp
dt dt
Trong xmba
xBA = x2 + x1
U N % U 2 m
LBA = L2 + L1 = .
100. I 2 m
Trang 44
iv2 = 2 E2fsin .
1
sin( 2 m )d
m x
2 m
1
= 2 E2fsin (1-cos( )
m x 2 m
=arcos(1-Idxba/
2 E2fsin )
m
Trang 45
mx BA
R (in tr ngun c .)
2
U d E d U E d 0 U k u .E 2 f R .I d
Ud
Ed0
Ud c dc m
Ie
U2
V1 V2 V3
0
t
0' t
Trang 46
V1
e2a
V2
e2b
e2c V3
Rd
xd
a) Xt dng in ti gin on
L dng chnh lu Id c cha on Id = 0, iu khin dng ti gin on
Nu ti l thun tr v gc m ca van ln hn gh (xd = 0, gh ) gh
2 m
m 2 3 6 12
gh 0 (30 0 ) 600 750
6
1 1
(T= 2
f
50
0,02s trang 44 .khng r
Trang 47
x d dng lin tc
Gi tr trung bnh ca in p chnh Ud lu
2 Ud Id
2 m m
m
Ed
2
2 E 2b sin .d
2 m
t
m 2
sin E 2 b cos E d 0 cos
m
Ud Ud
m 2
Trong sin E 2b k u E 2 b
m id
c) Khi dng ti lin tc v xBA 0
Do c in khng ca my bin p nn
qu trnh chuyn mch ca dng in khng xy
ra t trc v phi mt thi gian tng ng Ud
e2a e2b e2c
.tag
m
U x BA I d (St p do chuyn mch)
2
Ud t
Udk
Ed0
3
2
Ed 0
0 Id t
30
Ed0
2 Id
60
Id
t
U d E d U E d 0 cos U
E d 0 cos R I d
Trang 48
Ch nghch lu ph thuc: thay i hng ca dng nng lng th thay i du
ca cng sut thit b bin i nhng thyristor ch dn dng theo 1 chiu, v vy thay
i du ta thay i du ca in p 1 chiu Ed
2.7.1. Nguyn ly lm vic ca nghich lu phu thuc:
Chnh lu 3 pha hnh tia cung cp ti cho ng c in 1 chiu ( ph ti l sc
phn in ng ). Bnh thng b chnh lu lm vic ch chnh lu cung cp in
DC cho ng c, ng c bin in nng thnh c nng.
+
udk T3 T1 T2
v1 v2 v3
_
i3 i1 i2
uv3
Trang 49
Theo (2) ta c E > E do cos
Vy khi > 90o th cc van trng thi dn khi phn ln s.. ca ngun xoay
chiu c gi tr m nh sc phn in ng c gi tr m hn:
Vy c 2 iu kin :
1/
2
i3 i1 i2
uv 3
Trang 50
tng ng gc chuyn mch . Tng t nh trng thi chnh lu gi tr trunh bnh ca
in p chuyn mch
m
Ur = xBA.Id
2
Trn hnh v loi tr hin tng t bin nghch lu cn m bo iu kin (4) trong
gc kha kd = 30 in.
Theo biu thc 4 : Id tng tng iu kin 4 b ph v v vy khi ph ti tng ta
phi tng gim gc m bo iu kin chuyn mch.
2.8. S o chiu ca thit bi bin i:
Trong thc t c nhu cu phi thay i cc tnh ca in p chnh lu. Nh trong truyn
ng in 1 chiu phi o chiu in p 1 chiu.
Trong thc t c 2 cch:
- Dng b bin i n v cu tip im cng
tc t.
- Dng b bin i kp.
Ck1 Ck3
Ck2 Ck4
Ck Ck
Ckt Ckt
hp tuyn tnh.
Do cc van u c xung iu khin nn lun c dng cn bng i t BB ny sang
BB kia (nhm ny qua nhm kia)
Ngoi ra hn ch dng in cn bng ngi ta dng 1 + 2 >180o gi l iu
khin chung phi hp phi tuyn.
Trang 51
iu khin ring ch c b no lm vic th cp xung cho b .V vy n loi tr
c dng cn bng BB khng cn c cun khng cn bng .Tuy nhin m bo
vic cp v ct xung 1 cch chnh xc th b iu khin phi yu cu cc mch logic phc
tp v hot ng mt cch nghim ngt v chc chn.
Kho st b chnh lu nh hnh v. Thay i c tc theo chiu thun v chiu
ngc , cho php ng c lm vic ch hm ti sinh ( nghch lu ph thuc). Bin c
nng trn ng c thnh in nng tr tr v li. Dng iu khin chung phi hp tuyn
tnh.
Ud1=Ud2 = 0
Udk=0: 1 = 2 =
2 2 1
ng c cha quay 1 = 2 = gi l gc ho.
2
1
Udk>0: 1 < , 2 > 2
2 2 0
1 <
2
: lm vic ch chnh lu. 2
2 >
2
: lm vic ch ch nghch lu.
ng c quay theo chiu thun theo hng b chuyn i 1.
Tng Udk tc ng c tng
Gim Udk 0
Ud1 gim nhanh = Udo Cos 1
Ud2 gim nhanh = Udo Cos 2
E Ud 2
nng v li 2 )
2
Trang 52
CHNG III CC B IU P
Trang 53
DCU1=const DCU2 thay i .Truyn ng in mt chiu nh giao thng thnh ph ,
bc d hng bn cng, nh my(in p mt chiu)
3.2 iu p mt chiu (iu p xung)
Thay i c gi tr trung bnh ca in p 1 chiu: DC ( U1 = const) DC
DAX (U2
thay i)
Rd
Us U2 Us
xd
T1
T2 t
T
Khi H ng :U2=Us
Khi H h: U2=0
T T1 T2
T1
U2= 1 U 2 dt = 1 ( U dt 0dt
s ) = Us
T 0 T 0 T1 T
U2 = T1 Us
T
T1
t = l t s xung hay cn gi l rng ca xung.
T
mun thay i U2 thay i .c 3 cch:
T= const, thay i T1, (T2) phng php iu rng.
1
T1=const, thay i T( T2= const), T= f
thay i f phng php iu
tn.
Thay i T1, T phng php iu chnh theo thi gian.
Trang 54
Trong thc t hay dng phng php iu rng.Hay dng bng transistor, thyristor,
b phn chuyn mch (mch kho THY)
Transistor ch dng cho cng sut nh ,thyristor dng cho cng sut ln.
V d:
T P
T P
U R
C
s
T a
d
C T a
U s
x d
D c D c
D c
L c
E
L c
I1
Dng ng cong dng in ti I2
Trang 55
t
Sau mt vi pha qu Id dao ng qua 2 gi tr I1 v I2.
b/ Xt ti tr khng:
dit
khi H ng : Ld dt + Rd.it=Us (1)
Dng in ti tng trng t gi tr I2 n gi I1. Mt phn nng lng tch lu vo
cun khng di dng nng lng in t W.
Ld it2
W=
2
dit
Khi H m: : Ld dt + Rd.it = 0 (2)
Dng it gim t I1 n I2, nng lng tch lu trong Ld phng qua ti duy tr
dng it nh van m Dr.
c/ Ti sc phn in ng :
Khi H ng:
dit
Ld dt + Rd.it + E = Us (3)
Khi H m :
dit
Ld dt + Rd.it + E = 0 (4)
T m gi tr trung bnh ca dng in ti :
T T T T
1 1 1 1
T 0 Ld dit T 0 Rd it dt T 0 Edt = T 0 U t dt
T1
= 0 + RdId + E = Us = Us
T
U s E
It = (5)
Ra
Trang 56
d/ Tnh gi tr I1 v I2:
tnh I1 v I2 mt cch n gin vi sai s chp nhn c , ta xem:
Rdit RdIt
i vi phng trnh (3) c th vit:
dit
Ld dt + Rd.It + E = Us
dit
Ld dt = Us (Rd.It + E )
LUs E
m I1 = RdIt = Us E
Rd
RdIt + E = U s
dit
Ld U s (1 )
dt
Ly tch phn 2 v
U s (1 )
it t t (A hng s tch phn)
Ld
Khi t T1 T th i f I1
U s T (1 )
I1 I2
Ld
* Khi H m
dit
Ld R d .I t E 0
dt
dit
Ld ( Rd I f E ) U s
dt
Ly tch phn 2 v ( t l bin tch phn mi t/ = t T1)
2U s / 2U (t t )
t ' t T1 t T it t B s I1
Ld Ld
Trang 57
Khi t = T (It = I2)
TU s (1 )
I2 I1 (7)
Ld
* nhp nh ca dng in ti
nhp nh ti quyt nh
I
It
I 1 I 2 (1 )U s T
I t
2 2 Ld
I f I tchophep
- Chn Tp theo ti
f) Cng sut:
Gi tr trong ca dng in c ly t ngun J, c xc nh
Trang 58
T1
I I t I t
T
Gi tr trung bnh ca dng qua iod
T2 T T
ID It I t (1 ) I t
T T
Cng sut ly t ngun nui:
P = UsI = Us I t
Cng sut ti tiu th
Pt = Uf. It = UsIf
P = Pt khng c tn hao Z. y xem l l tng (b chuyn mch khng
tn hao nng lng)
Trong thc t tn hao do chuyn mch thng rt nh. Ni chung b chuyn mch
ny thng hiu sut rt ln 1 rt c ng dng
Ch :
- Tn s chuyn mch 200-400Hz
- Cc thyristor s dng trong s l thyristor tc ng nhanh thi gian kha nh
10-50 s
3.2.2. B iu p o dng
T P
U s
H
C T a
D c
L c
Dr1
Trang 59
+ B iu p o dng cho php truyn nng lng theo hai chiu, khi ti l mmc
n c th cho ng c lm vic hai ch .
- ng c Wli ti
- My pht : Hm ti sinh (Wti li)
- ch ng c, cho H1 dn H2 kha trong khong thi gian T chu k. in p
t trn ti
Ut = U d = 1 Us
Ta c phng trnh cn bng s ca ng c.
E = Ud - RdId
Ud = Us1
=> E = 1Us RdId vi Id > 0.
=> Pd > 0: cng sut nhn t ngun
=> ng c lm vic ch ng c
ch my pht: H1 kha, H2 dn ( Hm ti sinh).
Trong khoang thi gian 2T chu k, lc \
Ud = Ut = (1-2)Us
Ta c phng trnh cn bng in p
E = Ud - RdId
= (1- 2)Us - RdId
=> Id < 0 Pd < 0: Cng sut tr v li ng c lm vic ch my pht.
Ta c quan h
1 + 2 = 1
0,25
0,5
1
0,75
0,75
1 0,5
0,25
I d
Trang 60
3.3. iu p xoay chiu:
1. B iu p xoay chiu 1 pha
U1
L
u1
R
T1 T2
T1
T1
a) Ti thun tr
B iu p gm 2 Thyristor T1 v T2 mc song song ngc
in p vo U1 = 2U 1 sin
Trang 61
U1 2 2 sin 2
I=
R 2
2 2 sin
P = (U12/R).
2
-iu khin khng hon ton ngha l -Kha iu khin hon ton iu khin
iu khin tip im m. bng cc iu khin.
-Khi kha phi c mch kha. -Tn s lm vic cao.
-Tn s ng ct thp.
Trang 62
4.1.2 Phn loi:
Ty theo cch to ra tn s m chia ra lm 2 loi:
+Theo cch to tn s dng in AC.
-Bin tn trc tip: Tn s ca dng v p AC c to ra bng cch ng ct tng on
thch hp ca dng in AC c tn s cao hn.
fbin tn < fli
- bin tn gin tip: dng in xoay chiu c tn s iu khin c nh ng ct
ngun DC (dng nghch lu), fbin tn khng phh thuc vo li nn cn gi l bin
tn c lp, nh khu trung gian.
- Theo tnh cht (bin tn gin tip) ca ngun DC.
- Ngun dng:bin tn ngun dng, c dng in khng i (ni tr v cng ln)
nh hnh dng in trn ti l
hnh sin ch nht cn quy lut
bin thin ca in p v gc C luu N luu
pha th ty thuc vo tnh cht
ca ti.
Dng DC l ngun p (Rngun =0) bin tn ngun p. nh hnh in p trn ti l sin
ch nht cn nh hnh ng cong dng l gc pha ty thuc ti.
Dng b chnh lu ngun p th th u ra ca b chnh lu phi ni song song vi
t C0.
Dng b chnh lu lm ngun dng th u ra ca b chnh lu phi ni tip vi
cun khng c gi tr in cm tng i ln.
Co
Trang 63
Ty theo loi kha in t dng trong nghch lu m c bin tn ngun p (hay ngun
dng) nghch lu tranzitor (hay thyristor)
Thyristor Tranzitor
Co Co
ud u d0
u dA
u 1
X
R
u 2
Trang 64
U2
Ud
U2(1)
U2
Ud
U2(1)
U2
Cho xung m ln lc 2 nhm chnh lu trn, ta s c dng xoay chiu trn ti (I 1, I2)
f1 < f2
Ta c th bin i trong chu k ca in p ngc (T1/2) k tip nhau th khng
nhng iu chnh c t s ca U2 m c dng ca U2 lm cho n gn hnh sin hn
Gi tr trung bnh ca in p chnh lu trong khong m 1 van c xc nh nh
sau
2
m
2 m Trang 65
2
k sd k sd
U1
2U1 sin d 2U1 cos
2 m
1
2 m
k sd k
2U 1 sin cos 1 sd 2U 1 sin cos
2 2 m 2 m 2
2 ksd
*= : Ud = 2 U1sin cos
m 2 / m m
Trang 66
L
R
Lp t s f1/f2 = 2
l 2N m 2
=
m
m
f2=f1. (2)
2N m 2
f2 < f1 v N>1.
V f1, m l hng s, do gi tr ln nht ca Ura hon ton ph thuc vo N.
Nh vi s 3 pha hnh tia:
m=3 f2 max = =f1
Trang 67
Nmin = 3
Chnh lu 3 pha hnh cu (6 pha)
C luu N luu
a) Nghch lu p mt pha
Trang 68
+ L1
T1 T2
C0
D5 D5
D1 D2
D3 D4
D7 D5
T3 T4
-
L2
Trang 69
Nu khng c L dng s ln nng lng s khng dn vo kha T1.
(+ C2) T3L2D8D4(-C2):
Khi T1, T4 dn Ic s tha mn:
Ldic
+ Ric = Ud.
dt
Gii phng trnh vi phn ny ta c:
4U d
ic (t) = .Sin (- ) (a)
R2 x2
U d 1 e k -k
- .e (b)
R 1 e k
= t
= 2f
Dng in p ca bin tn l sin ch nht ngoi sng hi bc 1 cn cc sng hi bc cao.
Mun iu chnh gi tr Ura thay i Ud:
iu chnh tn s:
1 1
f1 = T = 2T
1 x
1
f1 = 2 fx ( s 1 pha)
Trang 70
- 1 b pht xung (c tn s thay i)
FX PP K
X X
C0
D5 D5
T1 T2
T3 D7 T4 D5
Xung ln iu chnh tn s
Xung nh (xung chm) iu chnh in p
Bin tn iu chnh U1, f1 nh th no?
Trang 71
UBT1
UBT1
UBT1
T1 T3 T5
D5 D5 D5
D1 D2 D2
Cf
C0
D3 D4 D4
D7 D7 D7
T4 T6 T2
L2
. Lf , Cf : lc tn s cao .
. C0: lc , kho cha nng lng .
. CL2 : np dng phn khng cho C0 .
B nghch lu c lp cho 3 pha ngoi giai an trung dn , lc no cng c 3 thy
lm vic , mi thy m cho dng chy qua trong thi gian = 1800 hnh thnh hai
nhm thy
+ Nhm Anod m ( T1 , T3 , T5 ) . Dng i t ngun vo ti .
+ Nhm Katod m ( T2, T4 , T6 ) . Cho dng t ti v cc m ca ngun
Gin lm vic ca cc thysitor :
Trang 72
U2
0
t
0+60: 1, 6, 5
1 1 1
60+120: 1, 6 ,2
4 4 4
120+180: 1, 3, 2
180 240: 4, 3, 2
3 3 3
6 6 6
240 300: 4, 3, 5
300 360: 4, 6, 5
5 5 5
2 2 2
1 1 1
2 2 2
3 3 3
4 4 4
5 5 5
6 6 6
Trang 73
in p trn t
0-600: 1, 5, 6 m
T1 T5 1
Ud U A UC Ud
ZA ZC 3
2
UB Ud
3
ZB
- T6
0-1200: 1, 2, 6 m
+ 1
UB UC Ud
T1 3
2
ZA U A Ud
3
T2
T6
120-1800: 1, 2, 3 m
+
1
T1 T3
UB U A Ud
Ud 3
ZA ZB 2
UC Ud
3
ZC
Trang 74
UA
1
3 Ud
UB
Uc
Ud = Ud 0 . cos thay i
1
T1 = 6Txung f 1 f xung
6
Mun thay i f1 thay i tn s pht xung
B/ Bin tn 3 pha ngun p dng tranzitor
Nghich luu
T1 T3 T5
C0
T4 T6 T2
Trang 75
Khi dng xung rng in p ra nh s dng thyristor nhng khng iu khin
c
IB > IB3 Transitor m, dn bo ha
Mun thay i in p phi pht xung chm dng in p cng c dng xung
chm khi in p s thay i c do tng xung chm
UBT1
2 2 2
UBT2
3 3 3
UBT3
4 4 4
UBT4
5 5 5
UB5
6 6 6
UBT6
Trang 76
UA
UA
UB
Uc
Trang 77