Primjer 1:

Data je tabela osoba na privremenom radu u inostranstvu, prema starosti stanovnitva:

God. starosti Br. osoba

15 20 20083
20 25 52860
25 30 41249
30 35 38252
35 40 30499
40 45 20113
45 50 10273
50 55 3079
55 - 60 2706

a) Odrediti prosjenu starost osoba na privremenom radu u inostranstvu.

b) Raunski i grafiki odrediti najeu starost osoba na privremenom radu u inostranstvu.
c) Raunski i grafiki odrediti medijanu i kvartile.
d) Izraunati srednje apsolutno odstupanje starosti osoba na privremenom radu u inostranstvu
od prosjene starosti.

Rjeenje:

Ri fi ci ci fi ci x ci x f i Si
15 20 20083 17,5 351452,5 13,18 264661,63 20083
20 25 52860 22,5 1189350,0 8,18 432309,76 72943
25 30 41249 27,5 1134347,5 3,18 131105,46 114192
30 35 38252 32,5 1243190,0 1,82 69680,18 152444
35 40 30499 37,5 1143712,5 6,82 208052,25 182943
40 45 20113 42,5 854802,5 11,82 237768,02 203056
45 50 10273 47,5 487967,5 16,82 172808,39 213329
50 55 3079 52,5 161647,5 21,82 67188,73 216408
55 - 60 2706 57,5 155595,0 26,82 72579,27 219114
219114 6722065,0 1656153,69

1 n 6722065
a) X =
N i =1
ci f i =
219114
= 30,68

Prosjena starost osoba na privremenom radu u inostranstvu iznosi 30,68 godina.

b) f max = 52860 M o [20 25[

f M o f M o 1 52860 20083
M o = L1M o + aM o = 20 + 5 = 23,69
( ) ( )
f M o f M o 1 + f M o f M o +1 (52860 20083) + (52860 41249)

Najea starost osoba na privremenom radu u inostranstvu iznosi 23,69 godina.

Grafiko odreivanje modusa:

1
 Histogram apsolutnih frekvencija

60000

50000
apsolutne frekvencije

40000

30000

20000

10000

0
15 20 20 25 25 30 30 35 35 40 40 45 45 50 50 55 55 - 60
Mo intervali

N 219114
c) = = 109557 114192 M e [ 25 30[
2 2
N
S M e 1
109557 72943
M e = L1M e + aM e 2 = 25 + 5 = 29, 44
fMe 41249
50% osoba na privremenom radu u inostranstvu ima manje ili jednako 29,44 godina, dok 50%
osoba na privremenom radu u inostranstvu ima vie od 29,44 godina.

N 219114
= = 54778,5 72943 Q1 [ 20 25[
4 4
N
S Q1 1
4 54778,5 20083
Q1 = L1Q1 + aQ1 = 20 + 5 = 23, 28
f Q1 52860
25% osoba na privremenom radu u inostranstvu ima manje ili jednako 23,28 godina, dok 75%
osoba na privremenom radu u inostranstvu ima vie od 23,28 godina.

3 N 3 219114
= = 164335,5 182943 Q3 [35 40[
4 4
3 N
S Q3 1
164335,5 152444
Q3 = L1Q3 + aQ3 4 = 35 + 5 = 36,95
fQ3 30499
75% osoba na privremenom radu u inostranstvu ima manje ili jednako 30,95 godina, dok 25%
osoba na privremenom radu u inostranstvu ima vie od 36,95 godina.

Medijanu i kvartile grafiki odreujemo na poligonu rastue kumulativne frekvencije.

1 n 1656153,69
MAD =
N i=1
ci X f i =
219114
= 7,56

Prosjeno apsolutno odstupanje starosti osoba na privremenom radu u inostranstvu od prosjene

starosti iznosi 7,56 godina.

2
Primjer 2:
Sedmine zarade zaposlenih u kompaniji Todd date su u tabeli:

Sedmina Br.
zarada ($) zaposlenih
550 8
650 10
750 16
850 14
950 10
1050 5
1150 2

a) Odrediti prosjenu zaradu zaposlenih u kompaniji.

b) Izraunati i protumaiti varijansu i standardnu devijaciju.
c) Izraunati koeficijent asimetrije i protumaiti.
d) Izraunati koeficijent spljotenosti i protumaiti.

Rjeenje:

xi fi xi f i xi 2 fi (x
i X) (x
i X ) fi
3
(x
i X ) fi
4

550 8 4400 2420000 -247,692 -121570316 30112032089

650 10 6500 4225000 -147,692 -32216149 4758077434
750 16 12000 9000000 -47,6923 -1735661,4 82777695,46
850 14 11900 10115000 52,30769 2003663,2 104806997
950 10 9500 9025000 152,3077 35331780 5381301831
1050 5 5250 5512500 252,3077 80308493 20262450642
1150 2 2300 2645000 352,3077 87457362 30811901331
65 51850 42942500 49579172 91513348020

1 n 51850
a) X =
N i =1
xi f i =
65
= 797,69

Prosjena sedmina zarada zaposlenih u kompaniji Todd iznosi 797,69 KM.

1 7
(
b) 2 = xi2 f i X =
2
)
42942500
797,69 2 = 24340,83 = 156,02
N i =1 65
Prosjeno linearno odstupanje zarada zaposlenih od prosjeka iznosi 156,02 KM.

c) 3 =
1 7
[(
xi X f i =
N i =1
3
)
49579172
65
]
= 762756,49

762756, 49
3 = 33 = = 0, 201 > 0 blago desno asimetrina distribucija
156, 023

4 =
1 7
[(
xi X f i =
N i =1
4
)
91513348020
65
]
= 1407897662

1407897662
4 = 44 = = 2,376 < 3 blago spljotena distribucija
156, 02 4

3
Primjer 3:

Pratili smo koliko je vremena potrebno za izvravanje jedne radne aktivnosti i za 30 observacija
dobili podatke (u minutama):

15 23 18 16 17 14 23 16 19 20
17 16 14 12 14 12 18 13 19 16
22 16 20 17 19 21 23 15 21 18

a) Formirati statistiku distribuciju frekvencija sa intervalnim grupisanjem tako da donja

granica prvog razreda bude 12 a amplituda 2.
b) Predstaviti grafiki statistiku distribuciju frekvencija.
c) Izraunati prosjeno trajanje jedne radne aktivnosti.
d) Izraunati i objasniti medijanu i kvartile.
e) Izraunati i objasniti koeficijent varijacije i interkvartilnog odstupanja. Koji je bolji
predstavnik zadanih podataka: aritmetika sredina ili medijana?

Rjeenje:
a)
Ri fi ci ci fi ci2 fi Si
12 14 3 13 39 507 3
14 16 5 15 75 1125 8
16 18 8 17 136 2312 16
18 20 6 19 114 2166 22
20 22 4 21 84 1764 26
22 24 4 23 92 2116 30
30 540 9990

b)
histogram
9
8
apsolutne frekvencije

7
6
5
4
3
2
1
0
12 14 14 16 16 18 18 20 20 22 22 24
razredi

poligon apsolutnih frekvencija

4
 9
8

apsolutne frekvencije
7
6
5
4
3
2
1
0
0 5 10 15 20 25
centri intervala

1 n 540
c) X =
N i =1
ci f i =
30
= 18

Prosjeno vrijeme potrebno za izvravanje radne aktivnosti iznosi 18,0667 minuta.

N 30
d) = = 15 16 M e [16 18[
2 2
N
S M e 1
15 8
M e = L1M e + aM e 2 = 16 + 2 = 17, 75
fMe 8
50% radnih aktivnosti traje 17,75 minuta i manje, dok 50% radnih aktivnosti traje vie od 17,75
minuta.

N 30
= = 7,5 8 Q1 [14 16[
4 4
N
S Q1 1
7,5 3
Q1 = L1Q1 + aQ1 4 = 14 + 2 = 15,8
f Q1 5
25% radnih aktivnosti traje 15,8 minuta i manje, dok 75% radnih aktivnosti traje vie od 15,8
minuta.

3 N 3 30
= = 22,5 26 Q3 [ 20 22[
4 4
3 N
S Q3 1
4 22,5 22
Q3 = L1Q3 + aQ3 = 20 + 2 = 20, 25
fQ3 4
75% radnih aktivnosti se zavri za 20,25 minuta i manje, dok se 25% radnih aktivnosti zavri za
vie od 20,25 minuta.

d)
3
V= 100 = 100 = 16, 67%
X 18
Relativno izraeno variranje podataka oko aritmetike sredine iznosi 16,67%.

5
 1 n 2 9990
= ci fi X 2 =
2
182 = 333 324 = 9
N i =1 30
= 9 =3
Prosjeno linearno odstupanje vremena izvrenja aktivnosti od prosjenog vremena (aritmetike
sredine) iznosi 3 minute.

Q3 Q1 20,25 15,8
VQ = 100 = 100 = 12,34%
Q3 + Q1 20,25 + 15,8
Relativno izraeno variranje podataka oko medijane iznosi 12,34%.

Bolji predstavnik zadatih podataka je medijana jer podaci manje variraju u odnosu na medijanu
nego u odnosu na aritmetiku sredinu.

Primjer 4:

Broj izgraenih stanova po optinama jednog kantona bio je:

43 120 55 570 250 420

80 120 220 230 220 70
603 430 205 320 405 207
505 180 430 208 350 80

a) Formirati raspored frekvencija tako da veliina intervala bude 100 stanova (intervalno
grupisanje).
b) Nai i objasniti prosjean broj izgraenih stanova.
c) Izraunati i objasniti Q1 .
d) Koliko bi najmanje izgraenih stanova trebala imati optina da se nae u gornjih 25% (po
broju izgraenih stanova)?
e) Izraunati i objasniti medijanu.

Rjeenje:
a)

xi fi ci ci f i S i pi F i
0-100 5 50 250 5 0,21 0,21
100-200 3 150 450 8 0,13 0,34
200-300 7 250 1750 15 0,29 0,63
300-400 2 350 700 17 0,08 0,71
400-500 4 450 1800 21 0,17 0,88
500-600 2 550 1100 23 0,08 0,96
600-700 1 650 650 24 0,04 1
24 6700 1

b) X=
c f
i i
=
6700
= 279,17
N 24

6
Prosjean broj izgraenih stanova po optinama iznosi priblino 279.

N
c) = 6 S Q1 = 8 Q1 [100 200[
4
N
S Q1 1
4 65
Q1 = L1Q1 + aQ1 = 100 + 100 = 133,33
f ( RQ1 ) 3
Tumaimo da 25% optina ima manje ili jednako od 133 izgraena stana dok 75% optina ima vie
od 133 izgraena stana.

3 N
d) = 18 S Q3 = 21 Q3 [ 400 500[
4
3 N
S Q3 1
18 17
Q3 = L1Q3 + aQ3 4 = 400 + 100 = 425
f ( RQ3 ) 4

Optina bi trebala imati vie od 425 izgraenih stanova.

N
e) = 12 S M e = 15 M e [ 200 300[
2
N
S M e 1
12 8
M e = L1M e + aM e 2 = 200 + 100 = 257,14
f ( RM e ) 7

Tumaimo da 50% optina ima manje ili jednako od 258 stanova, dok 50% optina ima vie od 258
stanova.

Primjer 5:

Dnevne zarade 11 strunjaka iznose 70 KM, 70 KM, 80 KM, 80 KM, 80 KM, 80 KM

80 KM, 90 KM, 90 KM, 90 KM, 100 KM.

a) Koliko iznosi prosjena zarada (u KM) strunjaka u ovoj grupi?

b) Pojavu predstaviti krivom rastue apsolutne kumulante.
c) Odrediti mod i medijanu date distribucije frekvencija te protumaiti dobijene rezultate.
d) Odrediti i protumaiti Q1 i Q3 .

Rjeenje:

xi fi xi f i S i pi F i
70 2 140 2 0,182 0,182
80 5 400 7 0,454 0,636
90 3 270 10 0,273 0,909
100 1 100 11 0,091 1
11 910 1

7
a) X =
910
= 82, 73
x f i i
=
N 11
Prosjeana dnevna zarada 11 strunjaka iznosi 82,73 KM.

b)
12
rastuaapsolutnakumulativna

10

8
frekvencija

0
70 80 90 100
iznos primanja

c) f max = 5 Mo = 80 KM

Najea dnevna zarada strunjaka iznosi 80 KM.

N
= 5,5 S M e = 7 M e = 80 KM
2

Zbog velikog odstupanja stvarne od teorijske kumulante, tumaimo da 63,6% strunjaka ima
dnevnu zaradu 80 KM ili manje, dok 36,4% strunjaka imaju dnevnu zaradu viu od 80 KM.

N
d) = 2, 75 S Q1 = 7 Q1 = 80 KM
4

Zbog velikog odstupanja stvarne od teorijske kumulante, tumaimo da 63,6% strunjaka ima
dnevnu zaradu 80 KM ili manje, dok 36,4% strunjaka imaju dnevnu zaradu viu od 80 KM.

3 N
. = 8, 25 S Q3 = 10 Q3 = 90 KM
4

Zbog velikog odstupanja stvarne od teorijske kumulante, tumaimo da 90,9% strunjaka ima
dnevnu zaradu 90 KM ili manje, dok 9,1% strunjaka imaju dnevnu zaradu viu od 90 KM.

8
 Primjer 6:

Dati su podaci o 34 eliane prema stepenu iskoritenosti kapaciteta:

stepen broj eliana

iskoritenosti
kapaciteta
60-65 5
65-70 2
70-75 4
75-80 3
80-85 5
85-90 6
90-95 5
95-100 4

Izraunati i objasniti:
a) prosjean stepen koritenja kapaciteta
b) najei stepen iskoritenja kapaciteta
c) stepen koritenja kapaciteta koji dijeli ovu statistiku seriju na pola.

Rjeenje:

xi fi ci ci f i S i
60-65 5 62,5 312,5 5
65-70 2 67,5 135 7
70-75 4 72,5 290 11
75-80 3 77,5 232,5 14
80-85 5 82,5 412,5 19
85-90 6 87,5 525 25
90-95 5 92,5 462,5 30
95-100 4 97,5 390 34
suma 34 2760

a) X =
c f
i i2760
= = 81,18
N 34
b) f M o = 6 M o [85 90[
f M o f M o1 65
M o = LM o + aM o = 85 + 5 = 87, 5
(f Mo ) (
f M o1 + f M o f M o+1 ) ( 6 5) + ( 6 5 )
N
c) = 17 19 > 17 M e [80 85[
2
N
S M e 1
17 14
M e = LM e + aM e 2 = 80 + 5 = 83
fMe 5

9
 Primjer 7:

Poznati su podaci o procentu seoskog stanovnitva za 45 optina:

procenat seoskog broj

stanovnitva domainstava
10-15 8
15-20 16
20-30 10
30-34 7
34-40 4

Izraunati:
a) prosjean procenat seoskog stanovnitva po optini.
b) najei procenat seoskog stanovnitva.
Rjeenje:

xi fi ci ci f i ai fi'
10-15 8 12,5 100 5 1,6
15-20 16 17,5 280 5 3,2
20-30 10 25 250 10 1
30-34 7 32 224 4 1,75
34-40 4 37 148 6 0,67
suma 45 1002

a) X =
c f
i i
=
1002
= 22, 27%
N 45

b) f M o ' = 3, 2 M o [15 20[

f M o ' f M o1 ' 3, 2 1, 6
M o = LM o + aM o = 15 + 5 = 17,1%
(f Mo
' '
) (
f M o1 + f M o f M o+1
' '
) ( 3, 2 1, 6 ) + ( 3, 2 1)

Primjer 8:

Poznati su podaci o starosti korisnika mobilne telefonije:

starost broj
pretplatnika pretplatnika
10-20 6
20-30 19
30-40 35
40-50 44
50-60 47
60-70 29
70-80 20

a) Nacrtati histogram i kumulativnu krivu.

10
b) Izraunati i objasniti prosjenu starost pretplatnika.
c) Odrediti gornju granicu starosti za 50% mlaih pretplatnika.
d) Odrediti koja je starost najzastupljenija u ovoj seriji.

Rjeenje:

xi fi pi F i ci ci f i
10-20 6 0,03 0,03 15 90
20-30 19 0,095 0,125 25 475
30-40 35 0,175 0,3 35 1225
40-50 44 0,22 0,52 45 1980
50-60 47 0,235 0,755 55 2585
60-70 29 0,145 0,9 65 1885
70-80 20 0,1 1 75 1500
200 9740

a) histogram

50
broj pretplatnika

40
30
20
10
0
10.0- 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80
20.0
starost

kumulativna kriva

80
kumulativne relativne

70
60
frekvencije

50
40
30
20
10
0
0 0.5 1 1.5
razredne sredine

b) X =
9740 c f i i
=
= 48, 7 - prosjena starost
N 200
c) 0,52 > 0,5 M e [ 40 50[
0,5 F M e 1 0, 5 0, 3
M e = LM e + aM e = 40 + 10 = 49, 09
pM e 0, 22

11
d) f M o = 47 M o [50 60[
f M o f M o1 47 44
M o = LM o + aM o = 50 + 10 = 51, 43
(f Mo ) (
f M o1 + f M o f M o+1 ) ( 47 44 ) + ( 47 29 )

12