Isaiah Berlin Dusunusunde Ozgurlugun Sin PDF

Kent Akademisi | Kent Kltr ve Ynetimi Hakemli Elektronik Dergi | Cilt: 10 Say: 2, Yaz 2017 www.kentakademisi.
com
Urban Academy | Rewieved Journal of Urban Culture and Management | Volume: 10 Issue: 2, Summer 2017 Authors: Yrd.Do.Dr. Armagan ZTRK
Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

The Limits Of Freedom In Isaiah Berlins Thoughts
Yrd.Do.Dr. Armaan ZTRK
Artvin oruh niversitesi, Sosyoloji Blm
armagan1789@artvin.edu.tr
Z:
Bu makalede Berlinin zgrlk kavramlatrmas tartmaya alacaktr. Dnr zgrln

negatif ve pozitif yorumlarn birbirinden ayrt eder. Ona gre negatif zgrlk engellenmeden
eylemde bulunma ihtimali, pozitif zgrlk ise kiinin kendi iradesi ya da benlii zerinde
kurduu hakimiyettir. Berlin iin zgrln negatif karakteri pozitif olana gre daha nemlidir.
Kadim anlaya kar modernlerin zgrlk yorumunu da karakterize eden negatif zgrlk
otoriteyi engeller ve kiisel seimi kolaylatrr. Pozitif zgrlk ise otorite yaratan karakteriyle
totaliter akmlar tarafndan kullanlmaya daha msaittir.
Berlin kavramsal adan yanl, siyasal adan ise tehlikeli grd teki anlayla zgrln
pozitif yorumu arasnda gl bir balant ngrr. Ona gre ne tarihin sabit bir yn ne de
tarihsel adan kanlmaz yasalar vardr. Ayrca birden fazla birbiriyle elien deer ve doru
sz konusudur. Bu nedenle makul ve medeni bir yaant iin oulculuk gerekir. Berlinci
dn ierisinde liberalizm oulculuun en nemli garantisini oluturur. oulcu yaklam
hibir fikri en batan gerek zgrle aykr diye yadsmaz. Dahas oulcu yaklam
demokratik toplum ierisinde mzakereyi destekler. Ak fikirlilik ve esneklik gibi deerler
bakmndan oulculukla demokrasi arasnda olumlu bir etkileim vardr. oulcu yaklamdan
uzaklaldka insan maliyeti yksek olan sosyal ve siyasal seenekler n plana kar. Tek bir
yksek iyiye dayanarak tm atmalar zme iddias zorunlu olarak baz iyi tercihlerini darda
brakr. Adil olmaya almak kiiyi merhametten uzak bir davran kodunu benimsemeye itebilir
mesela. Ayrca oulculuun alternatifi tek bir byk iyi adna insanlar byk fedakarlklara
srkleyen topyac ve kapsayc zmleri beraberinde getirir. Bir kez bu yola girildiinde

157
Journal of Urban Academy | Volume: 10 Issue: 2 | ISSN: 2146-9229
Kent Akademisi | Kent Kltr ve Ynetimi Hakemli Elektronik Dergi | Cilt: 10 Say: 2, Yaz 2017 www.kentakademisi.com
varlacak yer kanlmaz bir ekilde totalitarizmdir. Bu son hatrlatma balamnda Berlinci
dn sadece totalitarizme ynelik bir itiraz deil ayn zamanda topyacla kar ar
temkinli bir tavr da ierisinde barndrr.
Makalede temel tezleri tartmaya alan Berlin dn iin bir dizi eletiri de dile
getirilecektir. ncelikle Berlin oulculuk yanls ama grecelik kartdr. Ancak oulculukla
grecelik arasnda izdii snr bir hayli keyfidir. Ahlakilikte evrensel bir asgari boyutun, nesnel
bir minumum noktann veya tm uluslar bakmndan ortak bir ahlaki noktann olduunu dnr
Berlin. Neyin yanl olduunu asgari llerde bilebilen insanln neden tek bir ortak doruyu
bilemediini rasyonel bir ekilde aklayamaz. Dahas Berlin oulculuu sadece grecelie
deil ayn zamanda pragmatizme kar da savunmaszdr. nk onun dizgesi bakmndan
evrensel bir reetenin olmamas rasyonellii ortadan kaldrmaz. Ayrca aklc zmler iin tm
deerleri hizaya sokacak bir st deere atfta bulunmak gerekli deildir. Peki, hangi zmn
dierinden daha rasyonel olduu veya hangi deerin dier deere gre daha tercih edilebilir
olduu sorular nasl yantlanr? Berlin dorunun koullar tarafndan belirlendii kanaatindedir.
Koullar ve tarihsel durum rasyonel durumu aklar. Kolaylkla fark edilecei zere bu yant
oulculuk, grecelilik ve pragmatizm arasndaki tm ayrmlar keyfi hale getirir. Doru ve iyi
Berlinin syledii gibi koullara balysa douyu ve yanl birbirinden ayrt eden tm
saptamalar tarihte ve kltrde greli hale gelir.
Bir dier sorunlu nokta liberalizmle ahlaki oulculuk arasndaki gerilimde somut bir ierie
kavuur. Locke, Mill, Hayek gibi pek ok liberal dnr ahlaka ve siyasete teki bir ekilde
bakar. Liberalizm de teki olabildii iin dnr tarafndan dile getirilen ve oulculuun
garantisini liberalizmde bulan okumaya belli bir ihtiyat pay ile bakmak gerekir. Ayrca teki
pozisyonla totalitarizm arasnda kurulan neden-sonu ilikisi de yeniden kurgulanmaldr. nk
sonuta hemen tm ortak iyi/ortak yarar anlaylar ahlaki anlamda teki varsaymlara sahiptir.
Berlinin yapt zere teki yaklamn reddi ortak iyi dncesinin reddi anlamna geliyorsa bu
pozisyon eletirilebilir.
ANAHTAR KELMELER: Isaiah Berlin, zgrlk, oulculuk, Totalitarizm

ABSTRACT

158
In this paper, Berlins conceptualization of freedom will be discussed. The philosopher

distinguishes between negative and positive interpretations of freedom. According to him,
negative freedom is the possibility of acting without being interfered with whereas positive
freedom is the sovereignty that the individual establishes over his/her will or self. For Berlin, the
negative character of freedom is more important than its positive character. Negative freedom
which also characterizes the interpretation of freedom of the moderns against the ancient
understanding, obstructs authority and facilitates individual choice. Whereas positive freedom is
more fit to be used by totalitarian currents due to its authority-generating character.
Berlin predicts a strong connection between the positive interpretation of freedom and monist
thinking which he considers conceptually wrong and politically dangerous. According to him,
neither history has a constant direction nor there are historically inevitable laws. Besides there are
multiple values and truths that contradict each other. Therefore pluralism is required for a decent
and civilized life. Liberalism constitutes the most important guarantor of pluralism in the
Berlinian thought. The pluralist approach denies no idea from the very beginning because it is
against true freedom. Moreover pluralist approach supports deliberation in a democratic society.
In terms of values like broad-mindedness and flexibility, there is a positive interaction between
pluralism and democracy. As the pluralist approach is left behind, social and political options
with high human cost come into prominence. The claim to resolve all conflicts based on a single
high good necessarily omits some options of good. For instance, trying to be fair may prompt one
to adopt a code of conduct devoid of mercy. Besides, an alternative to pluralism brings along
utopian and overarching solutions which drive people to make sacrifices in the name of a single
great good. Once this path is taken, destination is indispensably totalitarianism. Within the
context of this last reminder, the Berlinian thought contains in itself not only an objection to
totalitarianism but also an extremely cautious attitude towards utopianism.
Also a series of critiques will be mentioned regarding the fundamental theses of the Berlinian
thought which is opened up for discussion in the paper. To begin with, Berlin is pro-pluralism yet
anti-relativism. However, the line he draws between pluralism and relativism is quite arbitrary.
Berlin holds that there is a universal minimum aspect to morality, an objective minimum point or
a moral point shared by all nations. He cannot explain why the humanity which knows what is

159
wrong on a minimum level fails to recognize a single common truth. Moreover, Berlinian
pluralism is vulnerable not only to relativism but also to pragmatism. This is because in terms of
his system, not having a universal prescription does not eliminate rationality. Plus, it is not
necessary to refer to a meta-value that will make all values shape up for rationalist solutions. But
how can we answer the questions like which solution is more rational than the other or which
value is more preferable than the other? Berlin is of the opinion that truth is determined by
circumstances. Circumstances and historical condition explain the rational condition. As it can be
easily seen, this answer renders all distinctions between pluralism, relativism and pragmatism
arbitrary. If truth and good depend on circumstances as Berlin says, all determinations that
distinguish between right and wrong become relative in history and culture.
Another problematical point gains a concrete content in the tension between liberalism and moral
pluralism. Many liberal thinkers like Locke, Mill and Hayek have a monist perspective regarding
morality and politics. Since liberalism can also be monistic, the interpretation that is articulated
by the philosopher and finds the guarantee of pluralism in liberalism should be approached with
some caution. Also, the cause and effect relationship established between monist position and
totalitarianism should be reconstructed. This is because ultimately all common good/common
benefit understandings have morally monist assumptions. If dismissal of a monist approach
comes to mean dismissal of a common good as is the case in Berlin, then this position can be
criticized.
KEYWORDS: Isaiah Berlin, Freedom, Pluralism, Totalitarianism
GR
zgrlk
Bu makalede Berlinin zgrlk kavramlatrmas tartmaya alacaktr. Hobbestan beri burjuva

dn ierisinde gittike daha karmak bir ierikle savunulan ve zamanla liberal ideolojinin
temel izleklerinden biri haline gelen negatif zgrlk fikri Berlinin yrtt zgrlk
tartmasnn merkezinde yer alr. Dnr saysz farkl zgrlk tanm olabileceini, ama

160
kendisinin sadece iki baat okumayla ilgilendiini belirtir (Berlin, 2002: 168). Negatif zgrlk
bize engellerin yokluunu, pozitif zgrlk ise benlik zerinde kurulan hakimiyeti anlatr (Berlin,
1997a: 387-8, 392-3; ztrk, 2015, : 125; ztrk, 2016: 108). Berlin zgrln negatif ve
pozitif yorumlar arasndaki farkn nemli lde bahsi geen kavramlarn formle edilmesi
srasnda kullanlan sorulardan kaynakladn dnr. En yaln anlatmla negatif zgrlk
seeneklerin says ve niteliiyle pozitif zgrlk ise seeneklerin kim veya ne tarafndan kontrol
edildii meselesiyle ilgilenir (Turhan ve Uluahin, 2007: 102-3; ztrk, 2015: 126, ztrk, 2016:
108).
Negatif zgrl siyasi dncenin evrimi balamnda nispeten yeni bir zgrlk yorumu
olarak gren Berlin, pozitif zgrln uygarlk tarihi ierisinde daha eski bir zgrlk
tahayylne karlk geldii gereinin altn izer (Berlin, 2002: 176; ztrk, 2015: 126; ztrk,
2016: 108). Bu hatrlatma Constantn antiklerin zgrl ile modernlerin zgrl arasnda
yapt ayrmnn Berlin tarafndan da benimsendiini gsterir. Sadece kavramlarn ad
deimitir. Constantn modern zgrlk dedii eyi Berlin negatif zgrlk olarak
tanmlamaktadr. Yeni nasl eskiden daha nemliyse negatif zgrlk de pozitif zgrlk
karsnda belirleyici ve nceliklidir.
Mdahale olmad mddete insanlarn zgr olduunu ileri sren negatif zgrlk nosyonu
mdahale kavramn olduka dar bir ierikle ele alr. Kiiye dardan yneltilen kastl engeller
mdahale saylmaldr. Bunun dndaki her olaslk, kiisel yetersizlikler mesela, birey eylemini
snrlarsa dahi zgrlk kayb olarak grlmezler (Berlin, 2002: 169; ztrk, 2016: 108).
Berline gre dardan gelen mdahaleleri nleyen zgrln negatif yorumu birey zerinde
otorite kurulmasn engeller. Pozitif zgrlk ise aksi ynde bir etki yaratmakta; bireyi katlmaya
ve hakimiyet kurmaya zorlayarak otoriteyi glendirmektedir.
Berlin negatif zgrl formle ederken mdahalenin yokluu dnda seim yapma imkan ve
hakkn da nemser. zgr insan hem engellenmeyen hem de tercihte bulunan kiidir. Bu
nedenle zgrl seim zgrlnden bamsz bir ekilde ele almak olanakszdr (Berlin,
2002: 204, s. 217; Gray, 1995: 15; ztrk, 2015: 126-7, ztrk, 2016: 108). Seim, zgrln
iki kurucu esinden biri olduu iin seimi engelleyen veya anlamszlatran her trl okuma
tarz Berlin tarafndan eletirilir. Bu balamda zellikle determinizmin olumsuz etkisine dikkat
ekilebilir. Doa ve tarih kavramlar zerinden kurgulanan her trl belirleme ilikisi sorunludur.

161
Sabit bir insan doas olmad gibi tarihin sonul bir amac veya yasas da yoktur (Berlin, 1997b:
119-137; Galipeau, 1994: 77; Gray, 1995: 13-4; ztrk, 2015: 127; ztrk, 2016: 110).
zgrlk bahsini kapatmadan nce iki hususun alt zenle izilmelidir: Dnr negatif
zgrlkle demokrasi arasnda zorunlu bir ba olmad kanaatindedir. Pozitif zgrlk ise
ynetim ve katlm gibi meselelerle daha i ie bir konumlanma tarzna sahiptir. Negatif zgrlk
bireyin zgrldr ve son kertede otorite kart bir ierie sahiptir. Negatif zgrlk
otoriteden kanmann zgrl olduundan bylesi bir anlayn egemen olduu bir dizgede
zel alana dokunmamak kaydyla kimin ynettiinin bir nemi yoktur. Pozitif zgrlk ise
otorite yaratr ve zel alan kamusal alana balar. Modern insann ihtiya ve eilimleri
bakmndan negatif zgrl zgrln pozitif yorumundan daha deerli gren dnr ayn
zamanda negatif zgrlk iin demokrasiyi zorunu bir unsur olarak deerlendirmediinden
liberal olmas kaydyla antidemokratik bir rejimde dahi zgrln olabileceini prensip olarak
kabul etmi olur (Gray, 2004: 80). Bu yorumun kendi kendini yneten bir cumhuriyetin halkn
ynetime katlmad bir mutlak monariden daha zgr saylmayacan savlayan Hobbesu
iddiann devam niteliinde olduu aktr (Berlin, 2002: 176-7, 204-212; ztrk, 2015: 127-8;
ztrk, 2016: 108; elik, 2010: 163). Tabii son kertede Berlin dncesinin Hobbestan yine de
bir fark vardr. Dnr zel alan ile kamusal alan arasndaki farkll akla kavuturmak ve
zel alanda bireyin zgrln korumak iin yasaya nem verir. zgrlk Hobbes da olduu
zere yasann sessizlii gibi bir anlama gelmez. Ancak demokratik katlm dolaymyla yasa
yapm sreleri zerine hassasiyet gsterilmediinden yasaya ynelik Berlinci ilgi olduka
arasal bir nitelie sahiptir (Berlin, 2002: 173-7; Gray, 2004: 80; ztrk, 2015: 127-8; ztrk,
2016: 108).
Pozitif zgrln arkasndaki mantn otoriter niteliini youn bir ekilde vurgulayan Berlin bu
kanaatini bir takm kantlarla somutlatrmaya alr. ncelikle pozitif zgrlkte anti-bireyci bir
yan vardr. Kiiler kendi eksikliklerini kolektif varlklara referans vererek nemsizletirmeye
alr. Ayrca pozitif zgrlk bir tr kurtulu retisi olarak kullanlmaya fazlasyla elverilidir.
zgrlk gelecekte ulalacak mkemmel toplumun bir nitelii ve bugn ekilen aclar
karsnda bir mkfat olarak grlr (Berlin, 2002: 212). zgrlkle mkemmellik arasnda
kurulan balant pozitif zgrlk yorumu toplum mhendislii tasarlarna ve tabii ki totaliter
siyasi pratiklere yaklatrr (Berlin, 2002: 209; ztrk, 2015: 129-130; ztrk, 2016: 109).

162
Totaliterlemi zgrlk algsnda zgrln gerek anlamn kk bir aznlk bilir. Kltrel ve
politik rol itibariyle elit bir grup gibi davranan bu aznlk aydnlanmamm byk ounlua
ekil verme hakkn kendinde grr (Berlin, 2002: 178-181; ztrk, 2015: 130-1; ztrk, 2016:
109). zellikle Hegel ve Marx gibi rneklerde somut bir ierie kavuan gelenek zgrl
zgrletirme veya zgrle zorlama gibi bir ierik temelinde yorumlad iin pozitif zgrlk
despotizmin ana kaynaklarndan biri haline gelir (Berlin, 2002: 189-196).
zgrlk nndeki engelleri sadece fiziksel ve yasal snrlar ile seim olanakll bakmndan
ele alan Berlinci perspektif kiinin kendi kendisinin efendisi olmasn ve bu balamda aklsal
zdenetiminin zgrlk yolunda yaratt olumlu ritmi hakkaniyetli bir ekilde deerlendirmez.
zellikle yoksulluk meselesi bu bahsi geen kuramsal ihmal toplum ierisinde bireyin dier
bireyler karsnda eit zgrl asndan ciddi sorunlar karr. Ayrca demokrasiye kar
ilgisiz zgrlk anlay siyasal anlamda kendi kendini ynetmenin modern toplumun politik
gerekliliinde birey zgrl iin ne kadar nemli olduunu tahlil etme noktasnda yetersiz
kalmaktadr (elik, 2010: 176).
oulculuk
Berlin liberalizmi negatif zgrlkle oulculuk arasnda isel ve kopmaz nitelikte bir ba
olduunu dnr. ki kavram birbirine totalitarizm kartl balar. Totalitarizm oulculuun
anti-tezidir. Negatif zgrlkten uzaklatmzda yzlemek zorunda olduumuz toplumsal ve
dnsel vasat da oulculuun anti-tezi, dolaysyla totalitarizmdir (ztrk, 2016: 110;
Boraval, 2007: 224; Zakaras, 2013: 70).
Berlin teki dnceyi tartmaya aar. Tekilik gereklii tek bir doru ve (veya) birbiriyle
uyumlu dorulardan olumu tek bir hiyerariyle aklayan dnme tarzdr. Teki bak tm
gerek sorularn cevaplanabilecei, insann sorulara yantlar vererek evrensel gereklere
ulaabilecei ve doru deerler arasnda atma olmayacan ileri srer. Teki bakn
temsilcilerine gre evren kaos deil kozmostur (Berlin, 1990a: 183-184; Berlin, 1990c: 5-6;
Berlin, 2004: 40-41). Platondan Marxa kadar Bat dnce gelenei ierisinde hakim konumda
olan teki bak genelde mkemmel bir ahlak ve toplum dzenine atfta bulunur. deal topluma
ulama yolunda mesianik karakteri ar basan bir davran tarzn n plana karr. Bu balamda
kurtulu retileriyle teki bak arasnda balant vardr. phesiz ki bir kez byle bir yola

163
girildiinde faizm ve komnizm gibi retilerinin uygulamalarna referansla despotizm

kanlmaz hale gelir (Berlin, 2004: 21; ztrk, 2016: 110).
Berlin teki teze kar oulcu bir gerekilii vurgular. Hibir zaman kendi ierisinde uyumlu ve
herkes iin objektif bir deerler hiyerarisi sz konusu olmamtr. Ayrca hibir zaman
mkemmel bir bilgi seviyesine ulaamayacaz. nsanlar hemen her durumda iyi olarak
grdkleri ve birbiriyle eliki halindeki istem ve deer arasnda seim yaparlar. yiler arasndaki
indirgenemezlik ve eliki hali kiisel hayat deneyimi bakmndan rahatsz edici sonulara yol
aabilir. Mesela zgrl seersek daha az verimli olabiliriz. Adaleti seersek merhameti feda
edebiliriz. Eitlii seersek bireysel zgrlklerimiz tehlikeye girebilir. phesiz ki, ahlak
felsefesi ve siyaset felsefesini motive eden asl unsur da nemli lde bu kaotik durum zerine
bina edilmitir (Berlin, 1979: 31; Berlin, 1990a: 201-202; Berlin, 1990c: 6; Berlin, 1997c: 5-6,
12-13; Berlin, 1997d: 65; Berlin, 2000: 12; ztrk, 2016: 114; Boraval, 2007: 224, 226-228).
Berlinin oulculuu aslnda bir tr agnotizmdir. Tmyle rasyonel zmler olmad iin
tekilik sorunlu, oulculuk daha tercih edilebilir niteliktedir (Crowder, 1995: 51). Agnostik
oulculuk seeneinin bu denli n plana kmas bir lde romantizmle de ilgilidir. Berlin
romantizmi deerli grr (Riley, 2001: 288-289). Ancak dnrn romantizmle beslenmi
agnotizmi savunma biiminde de agnostik bir tutumun olduu sylenebilir. nk dnr kendi
savn, yani deerlerin karlatrlamazl ve indirgenemezlii zerine gelitirdii tezi eitli
gerekelerle yumuatr. Her eyden nce deer oulculuu ve atmasndan kaynaklanan
karlatrma yapamama durumu istisnaidir. Trajik tercihler ender bir ekilde karmza kar.
Ayrca ona gre evrensel deerler olmasa dahi, ahlaki bir minumum vardr. Ahlaki alt snrn
altna den eylem ve davranlarn herkes iin yanl ve kabul edilemez olduunu dnr
Berlin. Bu hususta verdii Nazi rnei dikkate deerdir. Dahas liberal kurum ve deerlerin
alternatiflerinden mukayeseli olarak stn olduu iddiasn dile getirir. Bu tespit Berlin
oulculuunda bile bir tr deerler hiyerarisinin olabileceini ortaya koyar (Berlin, 1997c: 13-
16; Gray, 1995: 157; Riley, 2001: 288-295; ztrk, 2016: 115; Boraval, 2007: 229, 231-232).
Berlin oulculuk nndeki engellerle, yani topyac, ilerlemeci ve kesinlik yanls anlaylarla
da hesaplar. Basitten karmaa doru ilerleyen insanlk tarihi kavramlatrmasn yanltc
bulur dnr. Tarihsel bir ilerleme olsa dahi bu bahsi geen deiim bir rnek deildir. Herder
gibi tarihsel gelime ierisinde kltrel farkllklara iaret eden dnrlerin almalarn

164
olduka deerli bulur Berlin. nk Herderci anlat bize kltrler arasnda bir ncelik-sonralk
ilikisi kurulamayacan syler (Berlin, 1990b: 37-39). Bu tespit kltrel oulculuk iin uygun
bir zemin yaratr. Tek bir ilerleme izgisi olmad gibi tek bir akl ve evrensellik de yoktur.
Montesquieu ve Humea bavuran Berlin gereklikte kesin ve tek zmlerin olmadn savlar
(Berlin, 1990b: 43, 48). Ayrca hem Machiavelli gibi bir realist dnrn szlerine hem de
realizmle taban tabana zt bir konumda olan romantik akma deer vermitir dnr. nk ona
gre Machiavelli oulculuk konusunda bir ncdr. Hristiyan ve Pagan kltrleri birbirine
indirgenemez iki farkl ahlak anlay olarak tanmlamtr. Romantizm ise evrensel yaplar ve
kesinlik karsnda iradeyi, ak veya oluunun kestirilemezliini vurgulad iin oulculuu
destekleyecek bir unsur olarak tarif edilir. phesiz ki, romantizm ilerici olduu kadar gerici de
olabilir. Bu balamda romantizmle-faizm arasnda da bir balant vardr. Ancak dnr bu
tehlikeye iaret etmek kaydyla romantik akmlarn zgrle ve harekete alan aan konumundan
vgyle bahseder (Berlin, 1990c: 8; Berlin, 2004: 143-144, 164, 171; Zakaras, 2013: 72).
SONU YERNE
Dnr kendi ideolojik ve (veya) felsefi konumunu liberal rasyonalist olarak tanmlar (Berlin,
2009: 82). Ancak bu iki kavramn birbirine eklemlenme biimi sorunludur. Bu hususta Berlin
dn iin bir dizi eletiri dile getirilebilir. ncelikle oulculuk meselesine deinebilir.
Kolaylkla fark edilecei zere Berlinci dn sistemik deildir. Kanaat ve fikirleri ok sayda
almaya dalmtr (Crowder, 2015: 549-550). Bu balamda oulculuk Berlin iin sadece
savunulan bir fikir deil, ayn zamanda dnrn kendisini ortaya koyma biiminin kuramsal
ifadesidir. Berlin oulculuk yanls ama grecelik kartdr. Yalnz oulculukla grecelik
arasnda izdii snr bir hayli keyfidir. Dnr felsefi tutumunu plralist olarak nitelendirir.
Rlativizmle plralizm arasndaki fark radikal znelliin snrlanmasna dair abada somutlar
(Turhan ve Uluahin, 2007: 108). Ancak rlativizm kavramsallatrmas oulculuun snrlar
zerine formle edilen eletiriyi boa karmaz. nk negatif zgrl olduka dar bir ekilde
tanmlar Berlin. Bu dar tanmn dnda kalan her olaslk -pozitif zgrlk anlatlarnn byk bir
ksm- onun kuram bakmndan sorunludur. Liberal olmayan bak asyla totalitarizm arasnda
yapsal bir devamllk vardr. Bu balant oulcu bir durumdaki pek ok tercihi ahlaken
tartmal veya gayrimeru hale getirerek plralist konumu snrlar. Ortaya kan tablo yle
zetlenebilir: Berlin tekilie kar oulculuun yanndadr. Ama her yaam biimi ve her

165
dnce yaamaya layk deildir. Ayrca pozitif zgrlk totalitarizmi kolaylatrdndan pozitif
zgrle kar da tedbir alnmas gerekir. Bylelikle oulculuk daha da kstlanr.
Ahlakilikte evrensel bir asgari boyutun, nesnel bir minimum noktann veya tm uluslar
bakmndan ortak bir ahlaki noktann olduunu dnr Berlin. Neyin yanl olduunu asgari
llerde bilebilen insanln neden tek bir ortak doruyu bilemediini rasyonel bir ekilde
aklayamaz. Dahas Berlin oulculuu sadece grecelie deil ayn zamanda pragmatizme
kar da savunmaszdr. nk onun dizgesi bakmndan evrensel bir reetenin olmamas
rasyonellii ortadan kaldrmaz. Ayrca aklc zmler iin tm deerleri hizaya sokacak bir st
deere atfta bulunmak gerekli deildir. Peki, hangi zmn dierinden daha rasyonel olduu
veya hangi deerin dier deere gre daha tercih edilebilir olduu sorular nasl yantlanr? Berlin
dorunun koullar tarafndan belirlendii kanaatindedir. Koullar ve tarihsel durum rasyonel
durumu aklar (Boraval, 2007: 229). Kolaylkla fark edilecei zere bu yant oulculuk,
grecelilik ve pragmatizm arasndaki tm ayrmlar keyfi hale getirir. Doru ve iyi Berlinin
syledii gibi koullara balysa douyu ve yanl birbirinden ayrt eden tm saptamalar tarihte
ve kltrde greli hale gelir.
Bir dier sorunlu nokta liberalizmle ahlaki oulculuk arasndaki gerilimde somut bir ierie
kavuur. Locke, Mill, Hayek gibi pek ok liberal dnr ahlaka ve siyasete teki bir ekilde
bakar. Liberalizm de teki olabildii iin dnr tarafndan dile getirilen ve oulculuun
garantisini liberalizmde bulan okumaya belli bir ihtiyat pay ile yaklamak gerekir (Boraval,
2007: 231; Crowder, 2015: 558). Ayrca teki pozisyonla totalitarizm arasnda kurulan neden-
sonu ilikisi de yeniden kurgulanmaldr. nk sonuta hemen tm ortak iyi/ortak yarar
anlaylar ahlaki anlamda teki varsaymlara sahiptir. Berlinin yapt zere teki yaklamn
reddi ortak iyi dncesinin reddi anlamna geliyorsa bu pozisyon eletirilebilir (Boraval, 2007:
240-241).
KAYNAKA
Berlin, I. (1979). Isaiah Berlinle sylei, inde. Bryan Magee (Ed.), Yeni dn adamlar (ss. 3-
46). (ev: Mete Tunay ve dierleri). stanbul: MEB Yaynlar.
Berlin, I. (1990a). European unity and its Vicissitudes. inde. H. Hardy (Ed.), The crooked
timber of humanity (pp. 175-206). London: Fontona Press.

166
Berlin, I. (1990a). The decline of utopian ideas in the West. inde. H. Hardy (Ed.), The crooked
timber of humanity (pp. 20-48). London: Fontona Press.
Berlin, I. (1990). The pursuit of the ideal. inde. H. Hardy (Ed.), The crooked timber of
humanity (pp. 1-19). London: Fontona Press.
Berlin, I. (1997a). Two concept of liberty. inde. P. Pettit and R. E. Goodin (Eds.),
Contemporary political philosophy: An anthology, Oxford: Blackwell Press.
Berlin, I. (1997b). Historical inevitability. inde. H. Hardy and R. Hausheer (Eds.), The proper
study of mankind (pp. 119-190). London: Chatto and Windus.
Berlin, I. (1997c). The pursuit of the ideal. inde. H. Hardy and R. Hausheer (Eds.), The proper
study of mankind: An anthology of essays (pp. 1-16). London: Chatto and Windus.
Berlin, I. (1997d). Does political theory still exist?. inde. H. Hardy and R. Hausheer (Eds.), The
proper study of mankind (pp. 59-90). London: Chatto & Windus.
Berlin, I. (2000). My intellectual path. inde. H. Hardy (Ed.), The power of ideas, Princeton:
Princeton University Press.
Berlin, I. (2002). Two concepts of liberty. inde H. Hardy (Ed.), Liberty, Isaiah Berlin, (pp. 166-
217). Oxford: Oxford University Press.
Berlin, I. (2004). Romantikliin kkleri (Haz: Henry Hardy) (ev: Mete Tunay). stanbul: Yap
Kredi Yaynlar.
Berlin, I. (2009). Isaiah Berlinle konumalar. Sylei: Ramin Jahanbegloo (ev: Zeynep Kln).
stanbul: Yap Kredi Yaynlar.
Boraval, M. (2007). Ahlaki oulculuk ve siyaset, iinde. Murat Koraltrk ve dierleri (Eds.),
Mete Tunaya armaan (ss. 221-250). stanbul: letiim Yaynlar.
Crowder, G. (2015). Value, pluralism, diversity and liberalism. Ethic Theory and Moral Prac, 18,
549-564.
elik, . (2010). Isaiah Berlinin pozitif zgrlk kavram ve eletirdii pozitif zgrlk
yaklamlar. Gazi niversitesi ..B.F Dergisi, 12(3), 150-186.
Galipeau, C. J. (1994). Isaiah Berlins liberalism. Oxford: Clarendon Press.
Gray, J. (1995). Berlin. London: Fontana Press.
Gray, J. (2004). Post-Liberalizm (ev: Mfit Gnay). Ankara: Dost Yaynlar.
ztrk, A. (2015). Hobbestan Berline negatif zgrlk dncesi ve Berlinin agnostik

liberalizmi. inde Hilal Onur nce (Ed.), Gnmzde yeni siyasal yaklamlar II (ss. 102-138).
Ankara: Dou Bat Yaynlar.
ztrk, A. (2016). Berlin dncesinde eletirel akl, zgrlk ve oulculuk. Felsefelogos,

62(3), 107-119.
Riley, J. (2001). Interpreting Berlins liberalism. American Political Science Review, 95, 283-95.

167
Turhan, M. V. & Uluahin, N. (2007). Isaiah Berlinin liberalizmi ve deerlerin plralizmi.

Liberal Dnce, 12(45-6), 83-114.
Zakaras, A. (2013). A liberal pluralism: Isaiah Berlin and John Stuart Mill, The Review of
Politics 75, 69-96.

168

Isaiah Berlin Dusunusunde Ozgurlugun Sin PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Isaiah Berlin Dusunusunde Ozgurlugun Sin PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kent Akademisi | Kent Kltr ve Ynetimi Hakemli Elektronik Dergi | Cilt: 10 Say: 2, Yaz 2017 www.kentakademisi.

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Bu makalede Berlinin zgrlk kavramlatrmas tartmaya alacaktr. Dnr zgrln

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

ANAHTAR KELMELER: Isaiah Berlin, zgrlk, oulculuk, Totalitarizm

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

In this paper, Berlins conceptualization of freedom will be discussed. The philosopher

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

KEYWORDS: Isaiah Berlin, Freedom, Pluralism, Totalitarianism

Bu makalede Berlinin zgrlk kavramlatrmas tartmaya alacaktr. Hobbestan beri burjuva

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

girildiinde faizm ve komnizm gibi retilerinin uygulamalarna referansla despotizm

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Gray, J. (1995). Berlin. London: Fontana Press.

Gray, J. (2004). Post-Liberalizm (ev: Mfit Gnay). Ankara: Dost Yaynlar.

ztrk, A. (2015). Hobbestan Berline negatif zgrlk dncesi ve Berlinin agnostik

ztrk, A. (2016). Berlin dncesinde eletirel akl, zgrlk ve oulculuk. Felsefelogos,

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

Turhan, M. V. & Uluahin, N. (2007). Isaiah Berlinin liberalizmi ve deerlerin plralizmi.

Isaiah Berlin Dnnde zgrln Snrlar

You might also like