NGN NG
S 4
NGN NG HC TO SINH CA N.CHOMSKY:
I TNG V MC CH
Ngn ng hc to sinh do Noam
Chomsky khi xng c nh hng
to ln i vi ngn ng hc th gii,
n chim v tr ch o trong sut ba
thp nin 60, 70 v 80 ca th k XX.
Hin nay, nhiu trng phi ngn ng
hc xy dng quan im ca mnh
trn c s i chiu vi cch nhn nhn
vn ca Chomsky.
Chomsky l ngi Do Thi, sinh
ngy 7 thng 12 nm 1928, c o
to v ngn ng hc theo trng phi
phn b lun M, hc tr trc tip
ca Z.S.Harris. Dn dn, ng nhn ra
nhng hn ch ca ngn ng hc cu
trc M.
Trc ht, trong khun kh ca
ngn ng hc cu trc M, khng c
quan nim v h i v trong c php,
mc d m v hc v hnh thi hc
xy dng c mt quan nim nh
vy. Th hai, c rt nhiu hin tng
m ngn ng hc cu trc M khng
th gii thch c. Chng hn, mt
a tr c th nm vng ting m mt cu phi sinh, bi v N khng
khi mi 5, 6 tui. a tr c th ni
ra nhng cu m n cha bao gi ni,
cng c th nghe hiu nhng cu m
n cha bao gi nghe. Mt khc, nu
quan nim ngn ng l tp hp tt c
cc pht ngn ca n th v l thuyt
c th c mt s lng v hn cc
pht ngn, m tr nh ca con ngi
2012
GS.TS NGUYN THIN GIP
li hu hn, khng th lu gi qu
nhiu pht ngn. V th, d miu t
ngn ng tng tn th no chng na
con ngi vn khng th hiu c
bn cht ca ngn ng.
Chomsky xy dng mt l thuyt
mi: L thuyt ci bin - to sinh.
V sao gi l ngn ng hc ci
bin (hay ng php ci bin)?
Theo Chomsky, a h i
v vo c php hc, cn phi xy dng
mt quan nim m theo gia cc
cu c th thit lp nhng mi quan
h nht nh trong h thng. ng gii
thch cc quan h i v trong c php
nh sau: tt c cc cu ang tn ti
v v nguyn tc c th tn ti c
chia thnh hai lp khng u nhau -
cc cu li v cc cu phi sinh. Cu
li l nhng cu khng th thu c
bng cch bin i v/ hoc t hp
cc cu bt k no khc. Th d: N
ng l mt cu li; N khng ng l
ng c to ra t cu N ng, theo
mt quy tc ring l quy tc b sung
ph nh. Cu Cng nhn xy ngi
nh l cu li; cn cu Ngi nh c
cng nhn xy l cu phi sinh. Quy
tc ci bin hay cc php ci bin chnh
l cc quy tc c dng to ra cc
cu phi sinh t cc cu li.
4 Ngn ng s 4 nm 2012
V sao gi l ngn ng hc to L thuyt ci bin - to sinh ca
sinh hay ng php to sinh? Chomsky c hon thin dn trong
Theo Chomsky, hin tng chng sut 30 nm v hin nay vn ang tip
ta thng xuyn to ra v hiu c tc pht trin. Tnh cht mi m, cch
nhng cu hon ton mi chnh l mng trong l thuyt ca ng khng
biu hin ca bnh din sng to ca phi ngay t u c hoan nghnh.
ngn ng. Ci m mi ngi nm Mt gio s phn bin nhn xt
c khi bit ngn ng khng phi lun n tin s c nhan Php phn
l mt tp hp cc cu, m l mt h tch ci bin ca ng nh sau: Ti
thng cc quy tc bo m kh nng khng bit lun n ny thuc lnh vc
to ra v hiu c tt c cc cu c g, nhng chc chn y khng phi
th c trong ngn ng y. L thuyt l ngn ng hc1. V cng trnh Cc
ca Chomsky nhm vo gii thch cc cu trc c php (Syntactic structures),
cu c to sinh ra nh th no nn l thuyt ngn ng u tin ca Chomsky,
n mi c gi l ngn ng hc to khng c xut bn M m ch
sinh hay ng php to sinh. L thuyt c Nh xut bn Mouton H Lan
ca Chomsky nhm vo tri thc ca n hnh nm 1957, th gii bit n
ngi bn ng ch khng phi cc ng nh bi gii thiu v bnh lun di
qu trnh to ra v tip thu cc cu ca Robert Lees trn tp ch Language.
thc t, cho nn vic to sinh ra mt
cu l xc nh c trng cu trc ca Cc nh ngn ng hc chia l
n. xc nh c trng cu trc thuyt ca Chomsky thnh ba giai on
ca cu phi ch ra c mt s n pht trin tip ni nhau: T nm 1957
v v cc quy tc s dng chng m n nm 1965 c gi l thi k M
c trng ca nhng cu ang xt c hnh ngn ng th nht (The First
xc nh thng qua cc n v v quy Linguistic Model); T 1965 n 1970
tc ny. Nh th, cu ang xt c l thi k L thuyt chun (Standard
miu t bng nhng i tng n Theory); T 1970 tr i l thi k L
gin hn, nhng i tng ny c tc thuyt chun m rng (Extended
dng qua li vi nhau theo nhng quy Standard Theory). Ni dung ch yu
tc nht nh. Ng php ci bin - to ca M hnh ngn ng th nht c
sinh t mc tiu miu t theo cc quy trnh by trong cun Cc cu trc c
tc cha ng kh nng sng to ca php (Syntactic structures), xut bn
ngi ni bn ng to ra v hiu H Lan nm 1957. Ni dung ca
bit mt s lng v hn cc cu m L thuyt chun c trnh by trong
trc h cha bao gi ni hoc cun Cc bnh din ca l thuyt c
nghe thy, thng qua tnh c sn ca php (Aspects of the Theory of Syntax)
quy tc hi quy (recursive rules). Tr xut bn nm 1966. L thuyt chun
con hc c trong s nhng li ni m rng c th hin trong cc cng
hu hn mt h thng kin thc ng trnh nh: Suy ngh v ngn ng
php hon chnh, dng phng php (Reflections on Language) xut bn
hu hn biu t t tng v hn. nm 1975, Cc quy tc v s biu hin
Ngn ng hc... 5
(Rules and Representations) xut bn Tuy nhin, khng phi khng c
nm 1980, Thuyt trnh v chi phi ngi phn i l thuyt ngn ng
v rng buc (Lectures on Government hc ca Chomsky. Mt s nh ngn
and Binding) xut bn nm 1981, Cc ng hc Nga cho rng l thuyt ca
nguyn tc v cc tham bin trong Chomsky khng phi l mt s tin
l thuyt c php (Principles and Para- ln m l mt bc git li, quay tr
meters in Syntactic Theory) xut bn v vi nhng quan nim li tn ca
nm 1981, Chng trnh ti thiu lun
nhng th k qua, mt bc i, suy
(The Minimalist Program) xut bn
cho cng km hm mt cch bnh
nm 1995.
hon s tin b ca ngnh khoa hc
Qu trnh iu chnh ca l thuyt v ngn ng3.
ny phn nh s thay i ca nhng
nhan c gn cho n: ng php Qua nhn xt trn y, phi chng
ci bin (transformational grammar), c hin tng ng ni g b ni
ng php ci bin - to sinh (trans- vt. hiu ng N.Chomsky, trc
formational - generative grammar); ht cn lm sng t i tng v mc
ng php (hay ngn ng hc) to sinh ch nghin cu ca ng.
(generative grammar (or linguisstics)). i tng nghin cu ca ngn
S ra i ca ngn ng hc to ng hc, theo quan im ca Chomsky,
sinh c coi l mt cuc cch mng l ng nng (competence) ch khng
trong ngn ng hc. Nhiu nh ngn phi l li ni hay hnh vi ngn ng.
ng hc cho rng ngn ng hc tin Nghin cu ng nng l xy dng
Chomsky ch yu l khoa hc miu ng php to sinh phn nh nng lc
t v ch s ra i ca ng php to ngn ng. Ngn ng hc to sinh khng
sinh th ngn ng hc mi c c phi l m hnh ca qu trnh ni m
tim nng gii thch. John Lyons, mt l m hnh ca nng lc ngn ng,
nh ngn ng hc ni ting ngi Anh l s miu t hnh thc ha nng lc
nhn xt: Bt lun l lun ng php ngn ng, dng mt lot cng thc
ca Chomsky c chnh xc hay khng biu t ni dung ca n. Ngn
th r rng vn l l lun ng php
ng hc to sinh khng hn ch vic
c sc sng nht, c nh hng nht
nghin cu ngn ng c bit m nghin
hin nay. Bt k mt nh ngn ng
cu tnh thng nht gia ng php c
hc no nu khng mun tt hu trong
xu th pht trin ca ngn ng hc bit vi ng php ph qut. Kt qu
u khng th xem nh cch xy dng ca ngn ng hc to sinh khng phi
l lun ca Chomsky2. L thuyt ca l miu t ngn ng c th, n ly ngn
Chomsky m ra mt hng mi ng c th lm im xut pht tm
cho ngn ng hc, gip cho cc ra quy lut chung ca ngn ng, cui
nh khoa hc xem xt li tnh cht cng lm sng t h thng nhn thc
ca ngn ng v nhim v ca ngn ca con ngi, quy lut t duy v thuc
ng hc. tnh bn cht ca con ngi.
6 Ngn ng s 4 nm 2012
Mc ch ca ngn ng hc to
sinh l minh ha tri thc hm n v
ngn ng trn c s cch dng ngn
ng hin ng. Theo Chomsky, trc
ht, mt ngn ng c th c hiu
l bao gm mt tp hp v hn ca
cc cu v ng php ca ngn ng
l mt h thng hu hn cc quy
tc miu t cu trc ca bt c thnh
vin no ca tp hp v hn cc cu
. Quan im ny gn b cht ch
vi khi nim ng php ng nng
(competence grammar): ng php lm
vt mu ca tri thc ca ngi ni
ngn ng v phn nh kh nng sn
sinh hoc sng to ca n xy dng
v hiu cc cu nhiu v hn ca ngn
ng , bao gm c nhng cu m n
cha bao gi bt gp. Th hai, ng
php ca mt ngn ng ring bit s
c lnh hi nh mt tp hp cc quy
tc c hnh thc ha theo thut ng
ca tp hp cc nguyn l ton hc
no , cc quy tc s khng ch
gii thch hoc sinh ra cc chui t
to thnh cc cu ca ngn ng m
cn phn cho mi cu mt s miu
t ng php thch hp. Nng lc ca
mt ng php ch to ra cc cu
ca ngn ng l kh nng to sinh yu
ca n; nng lc lin kt mi cu vi
mt s miu t ng php thch hp
l kh nng to sinh mnh. Th ba l
bn cht ph qut ca cc nguyn l
ch nh cc ng php c th c i
vi bt c ngn ng no v do nh
r cc gii hn m ng php ca bt
c ngn ng no cng s phi loi ra.
Nh vy, Chomsky v nhng
ngi theo ng hng ngn ng
hc to sinh xem xt ngn ng t
bn trong (from inside), khc hn vi
L.Bloomfield v nhng ngi theo
phn b lun xem xt ngn ng t
bn ngoi (from outside), nh l mt
qu trnh t nhin, v phi quan tm
c bit n cc hin tng r rng c
sn trong ni v vit. Do quan im
t bn trong nn Chomsky c th
da vo nhng quy nh v nhng phn
ng cn thit c tnh cht c nhn con
ngi, c ngi ni - nghe bit mt
cch trc tip v ch c suy din
trong nhng ngi khc t li ni v
cc hnh vi khc ca h. Ni chung,
chng c v c bn l vic t vn c
th c chp nhn trn gi tr b mt
t chnh mnh v t nhng ngi khc.
Theo Chomsky, chnh ngn ng l
chic cha kha m ra s hiu bit mt
phn ca tr tu con ngi. Chomsky
coi ngn ng hc nh mt ngnh ca
tm l hc tri nhn.
CH THCH
Dn theo Nguyn c Dn, Noam
1
Chomsky trong Ngn ng hc: Khuynh
hng - lnh vc - khi nim, Tp 1,
Nxb KHXH, H., 1984, tr.169.
2
Dn theo Lu Nhun Thanh, Cc
trng phi ngn ng hc phng Ty
(o H Ninh dch), Nxb Lao ng, H.,
2004, tr.341.
3
Xem: Nhng c s trit hc trong
ngn ng hc (Trc Thanh dch), Nxb GD,
H., 1984, tr.263.
TI LIU THAM KHO
1. Noam Chomsky, Nhng chn
tri mi trong nghin cu ngn ng
v thc, (Hong Vn Vn dch), Nxb
GD, H., 2007.
Ngn ng hc...
2. Nguyn c Dn, Ng php
to sinh, trong Ngn ng hc: khuynh
hng, khi nim, lnh vc, Nxb KHXH,
H., 1984, tr.96 - 119.
3. Nguyn c Dn, Chomsky
Noam, trong Ngn ng hc: khuynh
hng, khi nim, lnh vc, Nxb KHXH,
H., 1984, tr.168 - 172.
4. Nguyn c Dn, Avram Noam
Chomsky: ngi c tr tu nht th
gii, T/c T in hc v Bch khoa
th, S 5, 2011.
5. Nguyn Thin Gip, Gio trnh
ngn ng hc, Nxb HQG, H., 2008.
6. Nguyn Thin Gip, 777 khi
nim ngn ng hc, Nxb HQG, H.,
2010.
7. Lu Nhun Thanh, Cc trng
phi ngn ng hc phng Ty, (o
H Ninh dch), Nxb Lao ng, H., 2004.
8. Nhng c s trit hc trong ngn
ng hc (Trc Thanh dch), Nxb GD,
H., 1984.
7
9. R.H.Robins, Lc s ngn ng
hc, (Hong Vn Vn dch), Nxb HQG,
H., 2003.
10. The Linguistics, Encyclopedia,
Edited by Kirsten Malmkj r, London
and New York, 1995.
SUMMARY
This paper introduces N. Chomskys
generative grammar. It reviews the
formation, object and targets of that
grammar. According to N. Chomskys
idea, competence but not utterance is
object of his linguisics. Chomskyan
linguistics analyses syntactic structures
of language in order to build a grammar
representing humans competence. It
is called generative grammar that studies
gammar as a body of knowledge possessed
by language users. Based on utterance,
genenerative grammar studies and
illustrates language users innate knowledge.