CAP. XI EXERCITIA 1-3 Cap. XI Lectiot osorlis crs cras}s corpus corporis caput capitis acger atque ene bracchium capillus caput color corpus fluere frons ena infra labrum lingua male medicus membrum, pectus poculum ruber sanguis sedere stire super venter CAPITVLVM VNDECIMVM, Li Exercitium 1 1. Incorp. Corp haman___ duo bracchia et duo cra. In crar___ pedés sunt. In corp___hamané tin___ caput est, non duo capit__. In capit___est an__6s, non duo or. ‘Quot capit___ et quot 6r__ habent duo corp__ Exercitium 2 1. In hamano sunt quattuor duo 2. Inbracchié ___est, in crare pés. 3. In____sunt duo ocult, duae 4, Osest inter duo in Ore sunt dentés et 5, Lingua et labra___sunt ut rosae. 6. Supra oculds est, __oculds sunt 7. 8 9. i6 prima (verstis 1-41) hamand non Gn___ cris, sed duo cri sunt. habet. :duo__et Onus nasus, anum caput capillus est Virorum non tam longus est quam féminarum, 9. Qui oculds bonds habet __—_videt. 10. Qui oculés malds habet 11, Infra collum est 12. Incorde est 13, Sanguis per ___ad cor 14, Infra pulmanés est ___, in qud cibus est. 15. Cor, pulmonés, __, venter sunt ____hamana. 16. Qui ventrem malum habet non est _____., sed. 17, ___est vir qui homines aegros 18. Aemilia apud lectum Quinti —___ 19, Syra quoque adest, neque ea sedet, sed 20. Mater filid sué aquam in __dat Exercitium 3 1. Quot membra sunt in corpore hamand? .. 2. Quid est in bracchio? 3. Inccriire quid est? 4, Quot aurés et quot oculi sunt in capite? 5. Quid est in ore? . 6 7 8. 8 et pulmonés sunt. ruber est. ands fact ] filius aquam bibit. Car Syra male audit? Ubi sunt pulmones? . In corde et in vents quid est? . Qui color est sanguinis?... 10, In ventre quid est? 11. Quid est medicus? .. 12, Estne sinus Quintus? 13, Estne solus in cubiculo sud? .. 14. Ubi sedet Aemilia?.. 15, Sedetne Syra? 16. Quid mater fil 17. Cir QuintusEXERCITIA 4-7 CAP. XI Exercitium 4 Syra pulch___ non est neque nasus eius pulch__ est. -er-ra-rum Una ovis nig___ est, céterae sunt albae. Canis pastoris non est albus, sed nig Quintus aeg____est, lalia aeg__ndn est. Miter filid aeg___ malum rub____ dat. Quintus dentem nig___ habet. Déns nig____non est sanus, sed aeg__. Capillus Medi non rub___, sed nig__est. Léctid secunda (verstis 42-91) Exercitium 5 Exempla: Dominus: “Tacé, serve!” Dominus servum tacére iubet. Dominus: “Tacéte, servi!” Dominus servis tacére iubet. 1. Medicus: “Os aper___, puer, et linguam ostend___!” Medicus puer___6s aper___ et linguam ostend____iubet. 2. Lydia: “Consist___, Méde! Aspic___ tabernam!” Lydia Méd____ c6n- sist___et tabernam aspic___ iubet. 3, Talius: “Curr___ in hortum, pueri!” Ialius puer. in hortum curr. iubet. 4, Tilius: “Curr___., Maree!” Ialius Marc___ curr___ inbet. 5, Domina: “Aper_—fenestras, ancillae!” Domina ancill___ fenestras aper___iubet. 6. Aemilia: “Claud oculds atque dorm___ , Quinte!” Aemilia Quint__ oculds claud___atque dorm___ inbet. 7. Syra: “Terg___ oculés, Iolia! Es laeta!” Syra fali____oculds terg__ et laetam es___iubet. Exercitium 6 Exempla: Talia canit, Marcus Taliam canere audit. Marcus: “Idlia canit.” Marcus ‘Idliam canere’ dicit. Puer dorm. Medicus puer___ dorm___videt. Medicus: “Puer dorm___.” Medicus ‘puer___ dorm___.* dicit. Lingu___ pueri rubr___ est. Medicus lingu___ eius rubr___ es___videt. Medicus: “Lingu___ eius rubr___ est.” Medicus ‘lingu___ eius rubr__ ex__' dicit. Pes dol. Quintus ped___ dol___ sentit. Quintus: “Pés dol!” Quintus ‘ped___ dol dicit. Servi clim___ et rid___. Aemilia serv___ clam___ et rid___ audit. ‘Aemilia: “Servi clam____et rid___ !" Aemilia ‘serv____clam___ et rid__ dicit. 9, Saccul___ Davi vacu___ est. Idlius saccul___ vacu___es__videt. 10, Talius: “Saccul___ Davi vacu___ est.” lalius dicit‘saccul___ Davi vacu__es__ Sue 2. Quo Ialius servum suum ire iubet?.. 3. Ambulatne servus qui medicum arcessit®. 4, Quo it Filius cum medico? 5. Quid medicus videt? 6. Quid dicit medicus?.. 35 pulher —aeger pulchrla—aegrla plehejum aegefum niger ruber nigela—rubrla nigrum rubrum Lectio +e | ubet Tubent sum | -re [dict aicantCAP. XI Lectio I aegrotare apponere culter a detergere dicere dolére gaudere hoerére modo noster palpitare putare quiets sentire spectire tangere z as 9, 10. iL 12, 2B, 14. 15, EXERCITIA 8-10 Car Syra verba medict audire non potest? . Quid medicus Quintum facere iubet? Qui color est linguae? Quid dicit medicus? .. Quid medicus videt inter dentés albos? . Suntne sani dentés Quint Quid dicit Quintus? . Quid medicus tangit? . Quid sentit Quintus et quid dicit? Lactié tertia (versits 92-139) Exercitium 8 10. besarte 12, 2B. 4 Talia bene can___., sed Marcus e_— male can putat. Quint___ mortu_ non est, sed Syra putat Quint mortu— esse. Tilius et Aemilia medic___ stult_es___putant. ‘Quint oculds claud_— neque dorm___ ; Aemilia Quint_— oculos laud videt et e dorm putat. Divus Méd__ putat nummds [alii hab. Madus preti__— anuli nimis magn es_— putt. Lydia putat anu gemmat_— pulchr_— es Pueri nis__ Idliae foed__ es putant atque dicunt! Vi___ long non est, sed servi qui lecticam portant vi long— e__ putant. Romani de__— Neptan_ in mari viv. putant inter caelum et terram vol putant; Mercuri autem jum 9 Servus [alii Tasculum it atque medicum, Servus cum medic ad villam Medicus interrogat: “Quis Medicus linguam Quint . Medicus digitum in pedem puerl impénit: medicus pedem eius Quintus digitum medici in pede sud Quintus: “Eil Pes. '” Quintus ‘pedem dolere’ Medicus puerum oculés claudere iubet, et simit. Medicus cultrum ad bracchium Quinti : Puer sanguinem ———bracchie fluere sentit capills —__——» cor Quintus iacet 1eque] oculés aperit;itaque Syra ‘eum mortuum esse Mater. j= laeta est] quod filius vivit. ‘Aemilia sanguinem dé bracchid Quinti Iolius: “lam filius [= meus et tuus] non ____— [= solum] pede, sed etiam bracchio aeger est.” Exercitium 10 1 2. ‘Exemplum: Mater gaudet quod filius vivit = Mater filium vivere gaudet. {Quintus gaudet quod medicus abest = Quintus medic ab— gaudet. Lydia gaudet quod Madus Romam veni ven___ gaudet. Lydia Med___ Romam 36EXERCITIA 11-13 CAP. XI 3, Illus gaudet quod Davus servus probus est = Idlius Dav serv__ prob___es____gaudet. 4. Lydia gaudet quod Médus pectiniam habet = Lydia Méd____ peciiniam . hab gaudet. 5. Aemilia gaudet quod lalius adest = Aemilia 1uli___ad____gaudet. 6. Pastor gaudet quod ovis nigra vivit = Pastor ov___ nigr. gaudet. 1, Cr medicus Quintum oculds claudere iubet? 2. Quid Aemilia tenet sub bracchid Quinti? 3. Quid facit medicus? ... 4. Cir Quintus horret? ! 5. Car non potest movére bracchium? 6. Quid dé bracchio in poculum fluit.. 7. Car Syra putat Quintum esse mortuum? 8. Quo medicus manum apponit et quid senti?.. 9. Quid dicit medicus? 10. Car Syra gaudet? 11, Quid Aemilia dé bracchio Quinti déterget? 12. Quid dicit Quintus? .. 13. Quid Aemilia Syram arcessere iubet? 14. Cui Aemilia aquam dat? 15. Car Quintus medicum abesse gaudet? Léctio grammatica (versits 140-179) Lectio grammatica Exercitium 12 Déclinatio tertia: neutrum. dectinatio mt Exempla: corpus, corporlis; mare, marlis. neutrum Sing. Plar. Sing. Plar. sing. pla, 1. Nom. corpus corpor. mar — mar. nom - a 2. Ace. corpus corpor. mar. mar. acc. = a 3. Gen. corpor. corpor. mar. mar. gen. is sum 4. Dat. corpor. corpor. mar. ‘mar. dat, 7 -ibus 5. AbL corpor corpor. mar — mar. able -ibus 6. Corpora et maria______aut_____plaralis est. 7. Corpore est sing. plo 8 eens nom. -e ia 9. Corporibus et maribus est______aut__plaalis. ac. -e ia 10. Corporis et maris est. gen, is ium 11. Corporum et marium est. dat. i -ibus 12. Corpus et mare aut______singularis est. ab bus 13, Mariest______aut____singularis. Exercitium 13 Exemplum: Medicus ‘Quintum dormire’ dicit: “Quintus dormit.” 1. Quintum non nominativus, sed________est; dormire nén indica-_| accasattvus cum infi- tivus, sed____ est. nitivo (ace. +i) 2. Quintum dormire est ______ cum ___ 3. Accisitivus cum infinitive ponitur apud haec verba: iubére, ___, est, cétera. Exempla: 37CAP. XI/ XI EXERCITIA 1-3 4, Marcus Quintum in arborem ascendere___:"In arborem ascende, Quinte?” 5. Quintus in terra iacet nec sé movet itaque Marcus eum mortuum esse 6. Marcus clamat. lalius Marcum clamare___et accurrere 7. Marcus: "Quintus mortuus est." Marcus ‘Quintum mortuum esse. 8. Pater manum in pectus filit imponit et cor eius palpitare 9. Talius laetus est: pater filium vivere 10. Quintus ambulare non potest, ergo est eum a Iili6 porta. Cap. XI CAPITVLVM DVODECIMVM. Lectio 1 Lectio prima (versiis 1-35) Exercitium 1 dat snomsestisunt = Exemplum: Marcus anam sordrem habet = Marcé (dat) dina soror est. rndm sace+babe(a)t 1. Tilius trés liberds habet = Tali 2. Aemiliae dnus frater est =. 3. Davus multos amicds habet = .. 4, Homini improbo pauci sunt amici =. 5. Homo duds oculds et duas aurés habet 6. Corpori hamané quattuor membra sunt 7. Homings alas non habent = 8, Mercurio alae in pedibus sunt 9. Vir Romanus tria nomina habet 10. Romanis multi dei sunt Exercitium 2 pater patris 1. Marco pat____ et mat____, frt____et soror sunt. mater mats 2. Marcus pat____et mat____, frat____ et sororem habet. frater frites 3. Idliae duo frat___ sunt: Idlia duds frat____habet. 4, Nomina frat____ sunt Marcus et Quintus. 5. Idlia mat____et frat____ suis rosas ostendit. 6. Talia a mat___ et a frat____ suis discédit. 7. Talia rosam dat pat____, pat___filiae dsculum dat. 8. Tilia pat___ suum amat et & pat____ sud amatur. 9. Avunculus non est frit___ pat____, sed mat___. 10, Pueri Romani non 4 mat____, sed 4 pat____ suis nomina habent. arma Exerctium 3 armatus 1, Marco et Quint ina___est: Iai. avunculus 2. Taliae duo__ sunt: Marcus et Quintus. cognémen 3, Frater Aemiliae, cui____est Aemilius, ___liberdrum fert est. frater 4, Pablius___est; alia__ sunt Marcus, Quintus, sladius Titus. miles 5, Paulus non praenomen, sed_______est. omen 6. Aemilia____est quod frater eius procul ab ea abest. plum 7. Liberi: “Ubi est avunculus noster?” Tilius: “Avunculus ____est in praenémen Germania.” scaitum 8 Romanus pilum et ____ et scatum__ [= portat].EXERCITIA 4-6 9a ct gladius et____ sunt 10, Miles est vir __ [= qui arma fert]. Exercitium 4 1. Quis est frater Marci? .. 2. Quae soror Marci est? 3. Quot fratrés sunt laliae? 4, Marcd quot sordrés sunt? 5. Quot fii et quot filiae 1alid sunt? 6. Quod nomen est filiae a 8 9 . Filiis quae nomina sunt? 3. Quod ndmen matri est? Quod cognémen est lilid? 10. Num ‘Quintus’ cognomen est? 11. Quot nomina viro Roman6 sunt? 12. Quid est praenomen‘ 13. Quis est avunculus Marc 14. Quot fratrés sunt Aemiliae’ 15. Car Aemilia tristis est? ... 16. Ubiest frater Aemiliae? ... 17. Estne Aemilius mercator Romanus? ... 18. Quid miles Romanus fert? ... Léctid secunda (verstis 36-91) Exercitium 5 1. Mil___ Romanus bona arma fert. Bona arma 4 mil___ Romano feruntur. Arma mil___ Romani sunt gladius, scatum, pilum. In Germania multi mil sunt, et ped____et equ__. In Germania magnus numerus mil____est, et ped___et. equ. 6, Equ__est mil___ qui equé vehitur; qui pedibus it ped___est. 7. Pilum ped___ Romani nén tam longum est quam hasta equ. 8, Pilum a ped___ Romano fertur, hasta ab eq fertur. Exercitium 6 Exempla: Gladius longus. Gladius brevis. Hasta longa. Hasta brevis, Gladius long____ non tam lev. 2. Hasta brev____ non tam grav. 3. Saccus Léandri magn___ et grav. lev. Quintus est puer crass____, Marcus puer tenu___est. Aemilia non laet____, sed trist____est. Capillus Aemiliae non brev____, sed long____est. Haec linea long__et tenu___est: [ Haec linea est brev___ et crass_ est quam gladius brev. est quam hasta long___. est, saccus Syri est parv.. et -h CAP. XIL tristis vester Lectio 1 aves mis pedss_ pedis ques. equitls aa adsCAP. XI EXERCITIA 7-11 Anon tam -us-alis est ‘quam B= B-ior est qumA _genetivus partitivus ( akarug ees 10. Neutrum: altum est________ aut _____singularis, alta aut____plralis. 11. Masculinum et neutrum: alti est___singularis, alte aut_____singularis, altorum 12, Altis_____aut__laralis est. 43 Lect grammatica déchinatio ww (gen. sing. -as) sing. plo. ace. -um is gen, is -uum dat. ul -ibus abl -ibus adiectivum ded ret masc, sing, plir, nom. -us +f aec.-um 08 gen Frum dt 3 abo is neutr. gen, dat. 0 is abl 3sCAP. XIL/ XII EXERCITIA 19-20/1 Exercitium 19 aie Exemplum: Saccus gravis. Gemma gravis. Sciitum grave. ded. 1. Gravjis e est adiectivum, declinationis. ase fem. Singularis Plaralis sing, pla Masc./Fém. Neutr. Masc./Fém. Neutr. nom. is -é8 2. Nom. grav grav. grav. grav. acc, -em és 3. Acc. grav. ‘grav. grav. ‘grav. gen. is ium 4. Gen. grav. grav. grav. grav. dat -ibus 5. Dat. grav. ‘grav. grav. grav. abl ibus 6. AbL grav. ‘grav. ‘grav. grav. neutr. 7. Masculinum et fémininum: gravis est —_____ aut. nom. -¢ ia singularis, gravem > graves ac. a aut plaralis. gen. is ium 8, Neutrum: grave est _____aut___singuléris, dat 7 -ibus gravia____aut___ploralis, gravis abl i -ibus singularis. 9. Gravi___ aut. singularis est. 10. Gravibus aut __plaralis est. 1. Gravium = est Exercitium 20 comparativus(comp) Comparativus ase fem. Exemplum: Gladius longior. Via longior. Pilum longius. sing. _plar. 1, Longior ius -i6ris est adiectivi nom.-ior -idrés Singularis Plaralis ace. -idrem -idrés Masc./Fém. Neutr. Masc./Fem. Neutr. gen. -idris -iérum | 2. Nom. lopgior —_—_longius ribus| 3. Ace. longior___ longius -ioribus] 4. Gen. longiér_longior___ longior____longis 5. Dat. longior__longior_ longidr___longior. -iora 6. Abl — longior_—longior___ longi longior. ‘ra 7, Masculinum et femininum: longior est singularis, -iérum longiorem ~longires ioribus aut ____plaralis. -iéribus| 8, Neutrum: longius est____aut____singularis, longidra ___ aut ____ pla 9. Longidre____singularris est. 10. Longiori oe Hest 11. Longidribus est ____ aut ___plarlis. 12, Longioris. est Cap. XII Lectio1 decimus duodecimus octavus primus quirtus quintus 13, Longiorum est CAPITVLVM TERTIVM DECIMVM Lactid prima (verstis 1-45) Exercitium 1 1 ménsis ____ [i] est. 2 ménsis fu. 3. ménsis _[]. 4, ménsis____ [1] 5, ménsis _____[v]. 6. ménsis (val. 44EXERCITIA 2-3, CAP. XIII 7. ménsis ____ [vir]. 8, ____mensis. [vi 9, ménsis____ [rx 10. ménsis _____ [x]. ménsis ____ [x1]. ménsis. (xn). dividitur in duodecim ménsés. anni primus est. December est ménsis anni In anné sunt quinque [ccctxv] est centum anni; duo saecula sunt. saeculum est longum [cc] anni Ménsis lanuarius a deo 1am Tanus est deus Romanus cui duae ‘Tempore antiqué Martius ménsis primus. [illo tempore] October ménsis octvus erat. ‘autem Iainuarius est ménsis primus; October. October] ménsis decimus est L 2. 3. 4. 5. 6. Centum anni. 7 8 9, 0. 1 12, Rebruarius bexvin] aut. foxrx) dies habe. 13. Cetert [xt] mensés longiorés sunt. 14. Aprilis [xxx] dies habets Tanius xxx diés habet. 15. Sex ménsés sunt pars anni. 16. Prima pars digi est. 17, Digs est tempus a mane ad. 18, ____est tempus a vespero ad mane. 19. Mane est digi, vesper dieiest. 20, Digs in duodecim, 21, Hora sexta, quae partés. tur. ‘ndminatur, diem dividit in duas Exercitium 3 Quot ménsés sunt Qui ménsis anni primus est? Quis est ménsis anni postrémus? .. . Quot dis habet annus? L anno? 2 3. 4 5. Num homs ducentés annds vivere potest? 6 7 8 9. A qué nominatur ménsis lanuarius? .. 7. Quot oculds et quot dra habet deus Ianus? Car ménsis nénus September ndminatur? .. . Quot diés habet ménsis September? .. 10. Quam longus est ménsis October? 11, Estne ménsis Februarius longior quam Martius? .. 12. Quae est pars diet postréma? 13. In quot horas dividitur digs? 14, Quot mensés sunt dimidia pars anni? 45 ergo secundus septimas sextus tertius ‘undecimus aequus di dimidins dlucentt duodetriginta erat facies fini hora igitur initium item mane meridigs sominare postrémus saeculum sexaginta tempus trecentt triginta tune andecim ‘undetriginta vel vesperCAP. XIII EXERCITIA 4-7 Lectio ats as -ebus -ebus sequinoctium aestis atque autumnus calidus clarus exiguus forma frigidus slacies Exercitium 4 ‘Exemplum:lolia duas horas dormit. Homé snus centum ann____vivere potest. Nemo ducent___ ann vivit. Canis duodecim ann___ vivere potest. Medus mult hor in sole ambulat. ‘Aemilius sex méns___ militat in German Quintus trés di___ et trés noct___ in lectd iacet. Milités pauc___ hor___ dormiunt. Lectio secunda (versits 46-101) Exercitium 5 1, Nallus ménsis brev. est quam Februarius: is ménsis anni brew est. 2. Sol est stéla cla quam céterae stéllae: sol stella cael clar est. 3. Nilus flamen long_____et lat______est quam cétera flmina Africae: id flumen Africae long et lat_____est. Nalli milités fort sunt quam Romani: Romani milités, fort____sunt, ‘Tiberius praenémen long______est quam cétera praenmina: id prae- nomen Latinum longest. Verba ire et dare brev.. sunt quam cétera verba Latina: ea verba, Latina brev. sunt. Meridi@ sol alt_____in cael est quam ante et post meridiem: meridié sol alt_____est in caelo. ‘Médus: “Nala fémina tam formosa aut tam proba est quam Lydia: ea femina formos____ac prob. est!” Exercitium 6 Di____ est tempus a mane ad vesperum. Hora sexta di____ dividit in duas aequis partes. Vesper est finis di : Di____ primo ménsis Septembris nomen est kalendae Septembrés. Di quint decimo post lanam novam lana pléna est Aestate di_____longiorés sunt quam noctés. Annus cccrxv di habet; numerus di___ magnus est. Primis ménsium di__— nomina sunt kalendae Ianuariae, Februdriae, Martiae, Aprile, cetera 9. Mensés incipiunt ab iis di_____ qui kalendae dicuntur. Exercitium 7 1. Non sol, sed et acent nocte. 2. nae 4 sole venit; itaque lina non tam —_____est quam sol. 3. Sol terram et lanam lice sua. 7 4, Non lana lace sdis illistratur; ea pars lanae quae nén illastratur Taree ee 5. Cum lina nova est, {= parva] pars eius videtur. 6, Lana dimidia_____habet litterae D. 7. Digs ménsis 1 dicitur »Vaut vi1__, xmtr aut xv. 8, A.d. vittkal, Apr. eta. d. virr kal. Oct. dicuntur, nam iis digbus nox aequa est ____ dies. 46a EXERCITIA 8-11 CAP. XII nenenieiiey 9. Temporaannisuntvér,____autumnus,__, hiems 10. 4 Martio, 4 Septembri. initium facit). | idas 11, Aestas non tempus. » sed tempus: est. illistrire 12, E6 tempore multi Romani [: Romam] relinquunt, imber 13. Hieme nén slum sed etiam____ dé nabibus cadit. incipere M4, Hieme Germaniae glacié___ alendae 15. Germani pueri super___lacuum ladunt lacus Exercitium 8 Tana 1. Unde venit lax lanae? .. lox 2. Num tota lana séle illistratur?. nix 3. Quis dicitur digs tertius decimus ménsis Aprilis?.. nonae 4. Quo ménse longissimi sunt dies? obscirus 5. Quae sunt quattuor tempora anni? .. operize 6. A qué ménse incipit annus? stella 7. Quod anni tempus incipit 4 ménse Decembri? totus 8. Qui ménsis anni frigidissimus est? .. urbs 9. Car multi hominés urbem relinquunt aestate? . ver 10. Quando folia dé arboribus cadunt? 11. Quando arborés novis foliis 6rnantur? 12. Qui dies anni brevissimus est? .. Léctio tertia (versas 102-149) Lectio II Exercitium 9 } Antiquis temporibus Martius ménsis primus (unc) est sunt 5 September, qui nune ménsis nonus_— tune menwle septimus__ | (tune) erat erant 3. Tune Roma urbs non tam pulchra quam nunc. 4, Tunc Romani paucidres quam nune___ 5: Ante tempus Caesaris ménst septimé nomen Quintiis Exercitium 10 ablativus temporis — dis aequi sunt ac noctés, Post ldnam novam lina dimidia es. 6. Vér___arborés novis foliis srnantur 7, E_tempot___ avés nidés faciunt Exercitium 11 1. Estne Quintus in cubiculé suo? ., 2. Estne obsctirum cubiculum Quint? .. 3. Cr Aemiliafenestram claudit? .. 4: Gir Quintus horas longis esse puta? 5. Quod tempus est anni? 6 A quo nominatur ménsis Ialius?., J. Quod nomen et ménsi erat ante tempus Caesars § Num Talus vel Quintlis ménsis quintus ext? 9. Cir Quintus dormire non potest? 10. Ubi s6l lacet cum nox est in Ttalia? 11. Quandd homings dormiunt? | 12. Quae urbs est caput imperii Romani? .CAP. XIII / XIV EXERCITIA 12-13 / 1 Lectio grammatica declinatio v (gen. sing. -€”) sing. plar. nom, -é és gen. -& drum dat, at -tbus abl 2 -ebus positivus (pos) Comparativus (comp.) superlativus (sup.) os. -us-a-um /-is-¢ comp. ior ius sup, -isim|us-a-um Cap. XIV Lectio 1 ter utra utrum? A-nean B? alter -era-erum: aut Aaut B uter-utra- utrum-que; ctAetB neuter tra trum: nec A nec B Lécti grammatica (versits 150-176) Exercitium 12 eo ere Déclinatio quinta les, gen. sing, -éf, m. lar. Nom. di di__ Ac. dit di__ Gen. di di__ Dat. di di ABL halle eae Dié est ____singularis. Diebus aut__plaralis est. Didi est ____ aut. Diem Dierum jés est________singulay aut plaralis. Exercitium 13 Exempla: Februdrius ménsis brevis est, brevior quam céteri mensés: Februdrius ménsis anni brevissimus est. Brev|is -e positivus est; brevior -ius______ est; brevissimlus -a-um est : Mase. Fem. Neutr. Pos. at alt —alt__ Comp. alt alt. alt Sup. alt alt alt__ Pos. rev. brev. brev__ Comp. brev. brev. brev. Sup. brev. brev. brev. CAPITVLVM QVARTVM DECIMVM. Lactio prima (versiis 1-32) Exercitium 1 Exempla: Uter servus, Davusne an Medus? Uterque servus: et Davus et Medus. ‘Alter servus: aut Davus aut Medus. Neuter servus: nec Davus nec Medus. Duo puert in hortum eunt, __ puer ambulat, ____currit. € duobus pueris currit? Quintus currit, ____ambulat? Marcus ambulat. Ilius: “Curre, Marcel” lam ____puer currit, et Marcus et Quintus; ___puer ambulat, nec Marcus nec Quintus. ‘Aemilia et Lydia sunt duae féminae:___fémmina Romana est, Graeca. @ duabus féminis est Graeca? Lydia est Graeca, femina pulchra est, et Aemilia et Lydia; ___fémina foeda est, nec Aemilia nec Lydia. 48EXERCITIA 2-4 CAP. XIV 7} 8, 9, Nilus et Rhénus sunt duo lamina: flamen in Africa est, in Europa. € duobus flaminibus in Africa est, Nilusne an Rhénus? Nilus in Africa est. flamen flamen magnum est, et Nilus et Rhénus; parvum est, nec Nilus nec Rhénus. Exercitium 2 . Uterque puer in lecto . Marcus dormit, sed Quintus . Marcus non aegrotat, sed iacet). Quintus? Uter puer dormit, Marcusne er frigidus per fenestram intrat. Fenestra Quinti non aperta, sed est. Puer vigilans canere audit: “Cucurra!” Davus: * Quintus: “Pes male sé. aquam dat. [= hoc die}?” aquam, Dave!” Davus ef Exercitium 3 . Cir Marcus quiétus in lecto sud cubat? Car alter puer vigilat nec dormire potest Uter & dudbus pueris aegrot: Pesne solum dolet Quint6? Suntne magna cubicula puerdrum?.. Uter puer fenestra aperti dormit? Quid per fenestram apertam intrat? . Cir fenestra Quinti clausa est? Quid audit Quintus? .. (Car Marcus gallum nén audit Quid gallus canéns salitat?. . Quem vocat Quintus? ... Quomodo sé habet pés Quinti hodie? . Car Quintus noctem longam esse putat? .. . Quid Davus puerd aegré dat? . Léctid secunda (versiis 33-74) Exercitium 4 Nae eeEe . Puella plo Exempla: Servus ambulans = servus qui ambulat; servi ambulantés ambulant. Membrum doléns = membrum quod dolet; membra dolentia = membra ‘quae dolent. Puella cangns = puella quae canit; puellae canentés = puellae quae canunt. Puer dormigns = puer qui dormit; pueri dormientés = pueri qui dormiunt. {= quae plorat); puellae plo [= quae plorant}. Puer rid___ {= qui ridet]; pueri rid___[= qui rident}. Cor palpit____ [= quod palpitat]; corda palpit_____ [= quae palpitant].. Equus curr____ [= qui currit); equi curr. gui currunt). Pastor dorm____ [= qui dormit); pastorés dorm Ovis err uae errat); oves err yuae errant]. Canis latr__ [= qui latrat|; canés qui latrant}.. servi qui 49 [= qui dormiunt). apertus clausus cubare callus habere, s&h. hodie mihi quomodo valere vigilare Lectio n) ans (2}-ens [3]-ens [4] ens -antés i -antia j ents -entia entés -entia -ientés tiaCAP.XIV EXERCITIA 5-7 8, Animal vol____— [= quod volat}; animalia vol____ [= quae volant} 9, Stélla lic [= quae lacet stllae lac______ [= quae ldcent] Exercitium 5 adhe 1. lam hora prima est, sed Marcus _____—dormit. afeere 2. Servus clamans puerum dormientem deinde 3. Marcus é lecto ac servum aquam iubet. cacitire 4, Servus el aquam et Marcus maniis frigere 5. lam mani eius non sed sunt. induere 6. Marcus primum manas, faciem lavat inguit 7. Davus eum caput totum in aquam iubet. lavare 8. ora prima] puer mantis et faciem aqua frigida lavat. ‘mane 9. Quintus, qu ante Marcum surgere hodié nén surgit, quod pés . mergere et caput ef dolet. nidus 10, “Mihi quoque caput dolet” Marcus, et Davus“ poscere caput non dolet!” inguit. primum 11. Marcus. quia aér frigidus est et corpus eius est. porus 12, Tunica et toga sunt Marci. solere 13, Marcus vestimenta sua servo “Da mihi et sordidus , Dave! me!” surgere 14. Marcus tunicam, deinde togam, bal Exercitium 6 bial 1. Qué it Davus Quintum relinquéns? a 2. Vigilatne Marcus? aonged 3. Quémodo Davus puerum excitat? ita 4, Quid Marcus Davum afferre iubet? 5. Estne calida aqua quam Davus affert? .. 6. Quid Marcus primum lavat? 7, ‘Totumne corpus lavat Marcus? .. 8. Estne frigida aqua qua Romani post meridiem lavantur? 9, Cir non surgit Quintus? .. 10. Doletne caput Marco? 11, Car Marcus friget? 12. Quid Marcus a Davo poscit? 13, Quae sunt vestimenta Marci? 14. Num Davus Marcum vestit? .. Lectio tertia (verstis 75-132) Exercitium 7 ns ants 1. Ancilla can_____et rid____& puell dormi______ non auditur. -antem 2, Puella dormi___—ancillam can_____et rid____nn audit, sed antis-antium servum clam___— audit. anti -antibus 3, Servus clam puellam dormi____excitat. -ante/-anti 4, Puella dormi____ nén ab ancilla can______et rid_____, sed. ans -antia servo clim_____excitatur. ans -entés 5, Puella vocem ancillae can____ et rid______ non audit, sed vocem entem servi clam_____ audit. centis— -entium 6. Ancillae can. et rid______& puellis dormi_____non enti -entibus audiuntur. -eatel-e 7. Puellae dormi___—ancillas can_____et rid_____ non audiunt, “ens -entia sed servés clam______audiunt. 50EXERCITIA 8-10 CAP. XIV. 10. LL. 12, 13, 14. 15, Servi clim______puellas dormi______excitant. Puellae dormi____non ab ancillis can ______ et rid______, sed a servis clam_____ excitantur. Puellae vocés ancillarum can____et rid_____ndn audiunt, sed vocés servorum claim, audiunt. Davus non puerd val____, sed puer® aegrot_____aquam dat. Servus dominé imper_______ ret. Servi dominis imper______ parent. ‘Quintus nec criis dol_____nec bracchium dol_____ movet. Puer aegrot_____ membra dol_____ non movet. ‘Avés animalia vol_______ sunt; ovis non est animal vol____ Exercitium 8 |. Marcus ipse ni Viri Romant togam Miles gladium gerit mana_____, seatum mana Vir _____ [= togam geréns] militare non potest. Marcus, cui pedés frigent, induit. Davus puerum —____ cum venire iubet: “Veni mé Inatri liberds suds exspectant. Quintus, qui ___ésse solet, hodi esse potest. Davus Marco librum et___et et régulam affert. Tolius: “Hodié Médus_____ cum ire non potest, Marce.” ‘Médus librum et tabulam et céteras __ Marci ferre solet. il ferre solet malum. Filius discédéns * pater!” inguit. Exercitium 9 eeu aver ‘Sine pecinia nalla r ihil] emi potest. ‘Medus Lydiae r_____ pulchram emit. Pretium eius r. est centum séstertii. Eir_____ nomen est ‘anulus gemmatus. Fa r__ornatur digitus. In tabernis Romanis multae r____ emt possunt. ‘Qui magnam peciniam habet multas r. ‘emere potest. ‘Magnus est numerus e&rum r______ quae Romae emi possunt. Villa Tait multis pulchris érnatur. Exercitium 10 . Quid dicit puer discedéns: . Quid pater responder? Quid est toga? .. Utrum bracchium viro togato nadum est? (Car miles Romanus togam non gerit? Quid miles mand sinistra geri? . (Cir Marcus calceds poscit? (Qué eunt Davus et Marcus? Qui sunt in atrio? Quid est ante parentés? . Quo it Aemili Quid mater fio aegrotanti dat? Quid pater dat filio valenti? . Quas rés Marcus sécum fert? . Quis cum pueris ire solet? .. caleeus dexter sgerere mécum ‘moltum nihil parentés practer res sinister stilus tabula técum togatus vale rem res rei rebus re rebus