Professional Documents
Culture Documents
Dao Dong Ky Thuat Phan 1
Dao Dong Ky Thuat Phan 1
sin(ot +a)
Sit dung dinh ly cong déi véi ham sin ta c6
y(t) = A; sin@tcosa, + A, cosatsina,
+A, sinwtcosa, +A; cosat sina,
= (A, cosa, + Az cosa, )sinat +(A, sina, + A, sing, Jcosat
Néu ta dua vao cdc ky hiéu
Acosa = A, cosa + A> cosa
Asina = A, sina, + A sina,
-thi bigu thifc trén cé dang
(2) = Asin otcosa + Acosotsina = Asin(mt + a) (1.13)
Nhu thé téng hop hai dao dong diéu hoa cing phuong va cing tin s6 li dao déng
diéu hod vai An s6 1 tén s6 cba céc dao dong diéu hoa thinh phan, bién do A va
g6c pha ban déu a duge xdc dinh bdi cdc hé thie sau
A= (A, cosa, +A cosa,)? +(Aj sina, +A2 sina,)”
=y A? +A +2A,A,cos(a, ~a,)
(1.14)Chung 1. MO TA DONG HOC CAC QUA TRINH DAO DONG 9
A, sina +A, sine
@ = arctg == (1.15)
Ay cosa, +A, coxa
A,sina, + A> sina
A
Néu sit dung cach biéu dién phite dao dong diéu hoa, thi hai dao dong diéu
hoa thanh phiin cé dang
heae @ = aresin C116)
Z, = Aye, 7 = Ageilorr?
Tir dé dao dong t6ng hgp cé dang
Z=2) + 2p =(Aje! + Age? jel" =(K, + Xz )ei" = Keio" (17)
Trongds A=A,+A, (1.18)
Céng thie (1.18) duge biéu dién én mat phang sé nhu hinh 1.4. Sir dung cong
thttc Euler, tir (1.17) ta sé tim duge cdc céng thie xdée dinh bién dé va pha ban dav
cua dao déng téng hop nhu cdc cong thite (1.14) va (1.15).
Khi cdc pha ban dau 0, = a, = 0 thi ta cd
A=A,+Az
Hai dao dong diéu hoa y,{t) va y.(t) cé cing phuong,
cing tin s cing bién d6 duge goi 18 cdc dao déng
déng bé. Mic dit rang cdc bién do A, va A; cla ching
6 thé biéu dién cdc dai lvong vat ly khdc nhau. Thi
du nhw y,(t) biéu dién luc thay déi diéu hoa, yo(t) biéu
dién bién dang din héi do luc dé gay ra. Ching tao Hinh 1.4
nén mot qud trinh dién bién déng bd.
2. DAO DONG TUAN HOAN
2.1 Cae tham s6 dong hoc cua dao déng tudn hoan
Mot ham sé y(t) duoc goi 1a ham tudn hoan, néu tén tai mot hing s6 T > 0,
sao cho V6i moi t ta ¢6 he thie
y+ T= yo (2.1)
Mot qua tinh dao dong duge mé ta vé mat dong hoc béi mét him tudn hodn
y(t) duoc goi 14 dao déng tudin hoan. Hing s6 T nho nhat dé cho hé thite (2.1) duge10 DAO PONG KY THUAT
thoa min goi i chu ky dao dong. Hinh vé 1.5 biéu dién mot qua tinh dién bign
theo thdi gian cua mot dao déng tuan hoan.
Chi ¥ rang néu him s6 y(t) c6 chu ky T thi ham s6 u(t) = y(at) co chu ky 1a T/a.
Thue vay
uct +2) 2 ytacr + Dy) = yeat + T) = ylat) = ue)
a a
Hinh 1.5
Dai lugng nghich dao ctia chu ky dao dong
1
f= 2.2
T (2.2)
duce goi 1a tin s6 dao dong. Nhu thé tin sé dao dong f 1a s6 dao dong thuc hién
trong mot don vi thoi gian, Néu chu ky dao déng T tinh bing giay (s) thi tan s6 dao
dong f tinh bing s' hoc Hz (Hertz). Trong ky thuat ngudi ta hay sit dung khdi
niém tan sé vong ©
o = 2nf (2.3)
Khai niém tan s6 vang w duge ding nhiéu nén d6i khi ngudi ta hay goi tat né 1a tin
s6 dao dong. Can chi y dén céch goi tat nay dé khoi nhdm lan véi khai niém tin so
dao dong f. Thti nguyén ctia @ 1a rad/s hoae I/s.
Bién dé A cita dao dong tudn hoan y(t) duge dinh nghia béi hé thite sau
A lmax y(t) — min y(t] (24)Chuong 1. MO TA DONG HOC CAC QUA TRINH DAO DONG i
DOi vGi dao dong tudn hodn, ngodi céc tham sé dong hoc dac trimg nhu chu
ky, tin s6, bien dO ngudi ta cdn si? dung cdc tham sO gid tri trung binh theo thoi
gian cita ham y(t) trong mot chu ky. Ba Joai gid Ur trung binh hay duge sit dung 1a
gid tri trung binh tuyén tinh
t
2
13
yur e [pcos (2.5)
git ui rung binh higu dung
Yad =
=
r
fv (dt (2.6)
wT
A tri trang binh hiéu chinh
a
1
Yoo op ycuyfdt Qn
Nia
Trong cic cong thie (2.5), (2.6) va (2.7) khoang lay tich phan {-T/2, T/2] 6 thé
thay bing khodng fy, tytT]}
2.2 Téng hdp hai dao déng diéu hoa cé cing phugng khac
tan s6 vdi ty lé gitra hai tan sd 1a sé hau ty
Cho hai dao dong digu hod thanh phan
y,(t) = Aj sin(@ (+05); yo(t)= Aq sin(@rt+ a2)
,
o, T
voi (p.q =1,2,3--). (2.8)
Tong ciia hai dao dong diéu hod trén duge xac dinh béi ham
yD = y¥ (+ y2 (t= Ay sin(@ t+ a, }+ A, sin(w yt + a2) (2.9)
Chu ky cita dao dong thanb phan y,(t) 14 T, = 2n/o,, ca dao dong thanh phan yO
la T, = 2n/o,. Ti cong thite (2.8) ta suy ra chu k¥ cla dao dong tong hop y(t) 1212 DAO BONG K¥ THUAT
T=pT, =qT, (2.10)
tong hop hai dao dong diéu hoa cing phurong khdc tin s6 véi ty lé gitta hai tin
=p:q Li mot dao dong tuan hodn chu ky T= pT, = qT. Neu
rat la phan st v6 gidn thi T la béi sé chung nho nhat cua T, va T, .
Hinh 1.6 14 dé thi dao dong téng hgp cua hai dao dong diéu hoh voi Ay: A, = 2: |
oO): @
|
I _
zt
| T
Hinh 1.6
Néu str dung cae vée to phite ta o6 thé viet mot céch hinh thite nhu sau
ie" +[2\e" iw QD
Trong dé
(2.12)
= JAP +A} +2A,A; colo, — 0, +02 - a4]
4+ |Zytsin w
yet) = aresin 220 + Paisin v2
(2.13)
Ay Sin(@ |t + @,)+ A> sin(@,t+ Gq)
= avesin 1 eeeChuang 1, MO TA DONG HOC CAC QUA TRINH DAO DONG 13
Bay gid ta xét mot truéng hop riéng quan trong. Dd [A trudng hgp hiéu @,-@. nhd
va bién d6 cdc dao dong diéu hod thanh phan bang nhau A,= A) = A. Chit y dén he
thite Luong gidc 2cos*« = 1+ cos2u, tit céng thie (2.12) ta suy ra
[2] = Ay2{t+cosl(w ~ 0, t +a ~o,}} 4)
= 2Afcas{(wy =e, t+ az ~ 4, 1/2
aly
cabo zy,
Hinh 1.7
Chi ¥ dén hé thie luong gide sina + sinB =2sin cos ta cé thé bien
a+B a-B
2 2
déi biéu thitc (2.13) vé dang don gian hon
> iy 2seneren
WM —@,)L+ Ga, — a
2eos | 2 1 2 ‘|
2
= ffl, sean a, +04) (2.15)
Dé viet cho gon ta dura vio ky hiéu
att) = 2Acoss OKs Aa al 2.16)
Chi y¥ dén (2.14), (2.15), (2.16) tir cong thitc (2.11) ta suy ra14 DAO DONG KY THUAT
y(t) = Im(Z)
@) —@H+; —-Ab MO, +O "+a, +a
= rn coglf2 =O Hs i jg NOs POOL Ms al
[(, +, t+ az +0,]
2
QT
= a(t)sin
Vay khi «, khi gain @, va bien do A, = Aj, dao déng tong hop (2.17) 1a dao dong
hinh sin véi tin sé vdng @ = («@, +03)/2 va bién do dao dong a(t) Wa ham thay doi
cham theo thdi gian, Tan sé vong ctia bién do alt) 1 (>, - 02/2. Qué trinh dao
dong nhw thé duge goi 1 hiéa tugng phich. Hinh 1.8 12 mot thi du minh hoa vé dao
dong téng hop ctia hai dao dong digu b s6 kha gan nhau.
Hinh 1.8
2.3 Phan tich Fourier cac ham tuan hoan
Trong thuc té ta it gap cdc dao dong diéu hoa thudn tuy
cic dao déng phitc tap biéu dién bang him wan hoan. Mot
hudng hay gap
am tudn hoan chu ky
2m. ee ew eye ~ p nae -
T = — voi mét sé gia thiét ma trong thuc té luén chap nhan duge c6 thé phan tich
o
thinh chuéi Fourier
YH) =a + Yay coskat + by sin kot) (2.18)
kel
Trong d6 ay, a, b, duge goi 14 cic hé s6 Fourier vi duge xie dinh bdi cdc cong thitcChudng 1. MO TA DONG HOC CAC QUA TRINIT DAG BONG 15
T
1
w= focat
6
7
by 3p Jtosinkorat, keh255 (2.19)
2%
ay = Jpimeoskordt, kel2s+
Chudi Fourier (2.18) e6 thé viet dudi dang chuiin cia dao dong
2
yt) = ag + (Ay sin(koot + ay) (2.20)
kel
ae 7 by
véi Ay =yag tbe. a, =arctg— (2.21)
ay
Viée phan tich mot ham tuan hodn thanh chudi Fourier duge goi 14 phan tich diéu
hoa. Hing s6 a, duoc goi 14 gid tri trung binh ciza dao dong, sé hang A,sin(ot + «,)
duge gai 1a dao déng co ban, s6 hang A,sin(kot + o,) duge goi 1a dao dong bac k-t
(v6i k > 1) hay goi 1h cdc diéu hoa.
Néu mot chuéi Fourier hoi tu déu thi né sé hgi tu dén gid tri cia ham y(t). Déi
v6i chudj Fourier hoi tu déu thi ta cé thé tich phan, vi phan timg s6 hang cia
chudi. Chi ¥ ring mét chuéi Fourier nao dé héi tu, nhung chudi cdc dao him céc
thinh phan cita né 66 thé khong hoi tu.
Thi du 1.] + Phan tich Fourier ham
ring cua nhw hin 1.9a. Biét rang y h
gid tri cua ham 6 cdc vi tri nhdy 4 TY A
bing khong, 43 hos
' : : t
Loi gidi : Trong khoing 0 <1 < T T a
ham rang cua tuan theo quy lat ke - |
2 .
y= h(-14+ = Hinh 1.9a
Tr
Vay y(t) Kham Ie, y(-) = -y(0). Do dé céc he sé Fourier a, = 0. Theo céng thie
(2.19) ta cd16 DAO DONG KY THUAT
b= ah tis 1+ + Mn 2 Jap = 28
kn
Tir dé suy ra chudi Fourier cua ham rang cua cé dang
vit) = 2h in 2kxt
Theo tiéu chudn hoi ta Abel chudi trén hdi tu.
Ta xét cdc téng bé phn ciia chudi trén
hel. 2knt
Yn(t)=-— ssin
mak
Trén hinh 1.9b 1a d6 thj cita dudng cong y,(t) (n = 1,2,3) cla chudi trong nira chi
ky. Khi n cing tng thi y,(t) cing gan gidng y(t).
Trong nhiéu bai todn thuc té ham y(t) thudng cho dudi dang dé thi hodc bans
s6. Khi dé dé xac dinh cdc hé s6 Fourier ay, a, by ta khong thé sir dung cae cons
thvéc tich phan (2.19). Dé phan tich diéu ho’ gan ding, ngudi ta thay chudi Fourie
(2.18) cla ham y(t) bing mét da thitc luong giée
(2.22)
. 2krt
+b, sin x)
~ 2knt
Ya(t) =a + Y{a. cos
kel
Hinh 1.9b
Dé xc dinh cdc hé s6 Fourier ap, ay, b, nguéi ta chia khodng tich phan (0, T) than
m phan bing nhau (m > 2n+1) va xéc dinh gid tri cia ham y(t) tai cdc diém t,Chuang 1. MO TA DONG HOC CAC QUA TRINH DAO DONG 17
2,¢+,m) (2.23)
Cac cong thie (2.19) duge thay boi cdc cong thite sau
12
Dye)
min
ag
fy Roe Jeos{ 2H kin | (2.24)
+(k =1,2,--+
|e
db, = 2S ye, psn AEE
i=l
2.4 Biéu dién cac ham tuan hoan trong mién tan sé
Ta chon hé toa d6 vudng géc, truc hoanh bigu dién tain s6 @ (hoac tan sé f),
truc tung biéu dién dé Idn cdc bién do A clia cde diéu hoa. Viée biéu dién cae bién
do A, ting véi tan s6 @, = ke cia diéu hod thit k trong chudi Fourier cla ham tudn
hotn y(t) trong mat phang (,A) goi 14 biéu dién ham tudn hoan y(t) trong mién
tin sé. Tap hop cdc bién d6 A, trong khai trién Fourier (2.20) cla ham tudn hoan
y(t) durge goi 1a pho cita ham tudn hoan y(t), Trén hinh 1,10 biéu dién phé cla ham
ring eva trong thi du 1.1.
Dao déng co ban
1.6203 4 ~«6. Dao déng bac cao
| 234 «5 6 Bac diéu hoa
@; 20, 30, 40, 50, 80, ©
Hinh 1.10 Phé cia ham rang cua
Viée cho biét cic bién do A, cilia cdc diéu hod chua dii cdc thong tin vé hant
y(t), béi vi ta chua biét duge cdc pha ban dau cia cée diéu hoa dé6.Tuy nhién tir
biéu dé bién dd - tin 86 ta cling c6 thé giai quyét duge kha nhiéu van dé cita bai
todn dao déng can nghién citu. Tw két qua do dao d6ng, cdc may phan tich tan sé
don gian cling c6 thé xdc dinh duge bién d6 cila dao dong co bin va cdc dao dong
bac cao. Viée xitc dinh cdc pha ban dau dai hdi cdc thiét bi do tuong déi phic tap.
2-23018 DAO PONG KY THUAT
Néu muén biéu dién diy dit
tain 6, ta str dung hai biéu dé, m
b,. Khi dé bien dé vi pha ban diu cba c
(2.21).
hong tin vé mét ham tudn hoan trong mién
jc hé s6 Fourier a,, mot dé vé cdc hé s6
¢ digu hod sé duge xde dinh bai cong thic
2.5 Biéu dién déng thdi hai dai lugng dao déng diéu hoa theo
hai phudng vudng géc vdi nhau
4. Hai dao doug diéu hoa cé cing tan so
Gia sit cho hai dao dong diéu hoa cing tin s6 thyc hién chuyén dong déng
théi theo hai phuong vudng géc voi nhau
x(t)= Asin(@t+a,); y(t) = Bsin(@t +a.) (2.25)
Tit hai phuong trinh (2.25) khir bién thai gian t di ta sé cé phuong trinh quy dao.
Truséc hét ta viét lai phuong trinh (2.25) dudi dang sau
= sin @tcosa, + sina, cosa@t (2.26)
wl< bl x
=sin@tcosa, + sind, cos ot (2.27)
Nhan phuong trinh (2.26) véi -cosa,, phuong trinh (2.27) vai cosa, réi céng lai ta
duge
~ eos, + Foose = coseotsin(a., ~ a) (2.28)
Nhan phuong trinh (2.26) v6i vai sina, phuong trinh (2.27) véi -sina., réi cong vé
voi ve
Ko Yo .
—sind&, —sina, =sinatsin(a, -& 2.29)
A 2-5 ' 27%) ¢
Binh phuiong hai vé cia cdc phuong trinh (2.28), (2.29) rdi céng lai ta duge phuong
tinh
xy
pone 81) iN? (a ~ a) (2.30)
Phuong trinh (2.30) 1a phuong trinh dudng cong bac hai vdi x, y theo (2.27) cé gid
tri gidi nOi. Vay (2.30) 1a phuong trinh cia duéng elip. Dang cia elip nay phu
thudc vao cic bién do dao déng diéu hod A, B va vao hiéu céc géc pha
Ac. = cts - @). Ta xét mot sé trudng hop dic biét sau dayChuong 1. MO TA DONG HOC CAC QUA TRINH DAO DONG 19
1} Truong hop Ac = a, - a, = 0. Phuong tinh (2.30) c6 dang
2
(£- x) =0 > y- By 2.31)
Phuong trinh elip suy bién thanh phuong trinh dudng thing. Quy dao 14 mot doan
thing CA