Professional Documents
Culture Documents
Cách Đọc Tên Latinh
Cách Đọc Tên Latinh
Trong qua trinh trao i, hi thoai v nhng thng tin sinh hoc du bng bt ky ting nc nao trn th gii, lm luc phai
oc tn cac taxon thc vt, ng vt bng ting Latin. Phat m khng chun xac cung d gy hiu lm, co khi t mt loai
cn quan tm lai khin ngi nghe hiu n mt loai khac, thm chi co khi ho khng th nhn ra c la loai gi mc du
loai mun nu la rt quen thuc. Do vy, vic phat m chun xac ting Latin la mt yu cu thit thc i vi nhng ai
quan tm n lnh vc phn loai hoc sinh vt. Nhm gop phn giup cac ban thc hin mc ich va nu, ti xin gii thiu
cach phat m ting Latin nh sau
I. Cac nguyn m
Trong qua trinh hoc tp va nghin cu cac dc liu co ngun gc thc vt, sinh vin nganh Dc va can b nghin cu
lin quan thng xuyn tip cn tn khoa hoc cua cac dc liu va cy dc liu.
Tn khoa hoc cua ca hai thanh phn va noi thuc pham tru danh phap, nn lun tun thu nguyn tc quc t. Nguyn
tc o bao gm ca nguyn tc v t tn thuc va nguyn tc t tn cy. Mt khac, do danh phap s dng ting Latin,
nn ng thi cung phai tun thu nguyn tc ng phap cua ting Latin. Chinh vi nhng yu cu nghim ngt o khin
cho nhng ngi it nghin cu hoc it quan tm cac nguyn tc noi trn d nhm ln khi s dng tai liu. Thc t cho
thy, cung co mt s tai liu a co nhng nhm ln trong cach vit tn dc liu va tn cy dc liu, co le phn ln do
li in n.
Nh vy, tt hn ht, trc khi thm nhp nghin cu tn dc liu va tn cy dc liu, ngi hoc nn bit:
I. Nguyn tc vit tn Latin cac dc liu co ngun gc tho dc
Trong thc t, tn Latin mt dc liu co th c vit theo mt trong bn dang sau:
1. Dang th nht: Danh t ch dang thuc vit th chu cach (nominativus) + tn chi cy dc liu vit th s hu
cach (genitivus).
Vi d: Herba ocimi (Hng nhu)
Trong o:
- herba: thn thao, c hiu la toan thn cy thao;
- ocimi: s hu cach cua Ocimum, tn khoa hoc cua chi Hng nhu.
Dang nay khng c th, vi co trng hp nhiu loai cy dc liu cung chi thc vt co th dung thay nhau vi co tinh cht
tng ng, co tac dng dc hoc gn ging nhau; nhng cung rt nhiu trng hp cac loai cung chi co tac dng dc
hoc khac nhau hoc cha c nghin cu, rt d gy nhm ln.
Vi d:
Nu ch vit Radix angelicae thi ngi s dng khng r o la Bach ch hay ng qui. Hai vi thuc nay co ngun gc
t hai loai khac nhau trong chi Angelica. Trng hp nay phai vit theo dang th hai di y.
2. Dang th hai: Danh t ch dang thuc vit th chu cach + tn loai cy dc liu vit th s hu cach.
Vi d 1: Radix stemonae tuberosae (Bach b)
Trong o:
- radix: r cy
- stemonae tuberosae: s hu cach cua Stemona tuberosa, tn khoa hoc cua cy Bach b.
Vi d 2: Radix angelicae dahuricae (Bach ch)
Trong o:
- angelicae dahuricae: s hu cach cua Angelica dahurica, tn khoa hoc cua cy Bach ch.
Vi d 3: Radix angelicae sinensis (ng qui)
Trong o:
- angelicae sinensis: s hu cach cua Angelica sinensis, tn khoa hoc cua cy ng qui
3. Dang th ba: Danh t ch dang thuc vit th chu cach + tn chi cy dc liu vit th s hu cach + tinh ng ch
tinh cht cua dang thuc.
Vi d 1: Lignum aquilariae resinatum (G co nha cua cy Do trm)
Trong o:
- lignum: g
- resinatum: co nha (tinh t ging trung, b ngha cho lignum)
- aquilariae: s hu cach cua Aquilaria, tn khoa hoc cua chi Do (Do trm).
Vi d 2: Semen vignae praeparatum (Hat cua cy u en ch)
Trong o:
- semen: hat
- praeparatum: c ch (tinh t ging trung, b ngha cho semen)
- vignae: s hu cach cua Vigna, tn khoa hoc cua chi u en.
4. Dang th t: Danh t ch dang thuc vit th chu cach + tn loai cy dc liu vit th s hu cach + tinh ng
ch tinh cht cua dang thuc.
Vi d:
Radix rehmanniae glutinosae praeparata (R cy ia hoang ch)
Trong o:
- radix: r cy
- praeparata: c ch (tinh t ging cai, b ngha cho radix)
- rehmanniae glutinosae: s hu cach cua Rehmannia glutinosa, tn khoa hoc cua cy ia hoang
Danh t ch dang thuc thng ch mt b phn, c quan cua cy dc liu. Nhng cung co nhiu trng hp nhiu c
quan, b phn khac nhau cua cung mt loai cy c dung lam thuc, luc o trong tn dc liu se xut hin cung luc
nhiu danh t ch dang thuc. Cac danh t o co th c lit k theo dang dung du phy, hoc lin t Latin "et", tt ca
u c vit th chu cach, vi d: Gemma et cortex psidii: bup va vo cy i. Cac danh t o cung co th c ni
nhau bi mt gii t Latin, luc o danh t i sau gii t phai c vit th tao cach (ablativus), vi
d: Flos cum folio daturae: Hoa cung vi la cy Ca c dc (luc nay khng th vit cum folium c).
Cung co khi phai dung danh t kep ch dang thuc thi danh t chinh vit th chu cach, danh t b ngha vit th
s hu cach, vi d: Cortexlicii radicis hoc Cortex radicis licii:ia ct bi, vo r cy Cu k.
Trong tn dc liu, tn khoa hoc cua cy dc liu a chuyn sang th s hu cach, v mt ng phap no ong vai
tr mt tnh ng, khng cn la danh phap loai, theo ti khng nn vit hoa.
(Nhiu tai liu vn vit hoa, nh vy la khng ung lut ng phap Latin. Co le do thoi quen vit hoa nhn manh cac
thanh t trong tng cm t, mt s tai liu ting Anh a vit hoa ca tinh ng. Tuy nhin, chung ta cn phn inh r vn
phong ting Anh vi vn phong ting Latin).
Khi chung ta chuyn ng tn dc liu thi tn cy lai tr v th chu cach, luc y mi vit hoa.
Vi d: Radix stemonae tuberosae R cy Bach b Stemona tuberosa The root of Stemona tuberosa species
II. Nguyn tc vit tn Latin cy dc liu:
Tn khoa hoc cac cy dc liu phai c vit theo nguyn tc quc t v t tn thc vt. Nguyn tc o la:
1. Tn chi: la mt danh t lun c vit hoa th chu cach.
2. Tn loai: La mt tp hp hai t, trong o t th nht la tn chi, t th hai la tinh ng khoa hoc ch c im cua loai,
khng vit hoa. T th hai co th la danh t hoc tinh t.
Nu la danh t th co hai kh nng:
- Danh t ng vi (cung ngha hoc co ngha gn) vi danh t ch tn chi: c vit th chu cach.
Vi d: