Ilmihal PDF

N emr t All-llahut, t Gjithmshirshmit, Mshiruesit!
ILMIHAL
THEMELET E FES ISLAME
Fejzullah Haxhibajriq
Botuar nga: SHB Logos-A
T gjitha t drejtat e ktij libri i takojn botuesit
Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 2

HYRJE.....................................................................................................................................................................................................................12
SHT ISLAMI ......................................................................................................................................................................................................12
EL-FATIHA...............................................................................................................................................................................................................13
PJESA E PAR..........................................................................................................................................................................................................15
BESIMI ISLAM (IMANI) ............................................................................................................................................................................................15
SHARTI (KUSHTI) I PAR I IMANIT (BESIMIT) ..........................................................................................................................................................16
DUHET BESUAR N ALL-LLAHUN .............................................................................................................................................................................16
CILSIT E ZOTIT.....................................................................................................................................................................................................17
KUSHTI I DYT I BESIMIT........................................................................................................................................................................................19
DUHET BESUAR N ENGJJT E ZOTIT ......................................................................................................................................................................19
KUSHTI I TRET I BESIMIT......................................................................................................................................................................................20
DUHET BESUAR N LIBRAT E ZOTIT (KITABET).......................................................................................................................................................20
KURANI.................................................................................................................................................................................................................20
KAPTINA - INNA EATAJNA (KEVTHER) ...............................................................................................................................................................21
KAPTINA - KUL HUVALL-LLAHU (IHLAS)..............................................................................................................................................................21
KUSHTI I KATRT I BESIMIT....................................................................................................................................................................................22
DUHET BESUAR N T DRGUARIT E ZOTIT ............................................................................................................................................................22
KUSHTI I PEST I BESIMIT...................................................................................................................................................................................... 23
DUHET BESUAR N DITN E GJYKIMIT ................................................................................................................................................................... 23

KUSHTI I GJASHT I BESIMIT..................................................................................................................................................................................24
DUHET BESUAR N CAKTIMIN E ZOTIT ...................................................................................................................................................................24
DISA PARIME NGA BESIMI ISLAM............................................................................................................................................................................25
SHERIATI................................................................................................................................................................................................................26
PJESA E DYT ........................................................................................................................................................................................................28
IBADAT...................................................................................................................................................................................................................28
KUSHTI I PAR I ISLAMIT .......................................................................................................................................................................................29
KELIMEI SHEHADETI...............................................................................................................................................................................................29
KUSHTI I DYT I ISLAMIT ........................................................................................................................................................................................31
NAMAZI (SALAT)......................................................................................................................................................................................................31
SI QNDROJM N KMB N NAMAZ?...................................................................................................................................................................31
N NAMAZ SI PRKULEMI (RUKU)? ...................................................................................................................................................................... 32
SI E BJM SEXHDEN N NAMAZ?......................................................................................................................................................................... 32
SI RRIM ULUR N NAMAZ? ................................................................................................................................................................................... 33
KUSHTET (SHARTET) E NAMAZIT............................................................................................................................................................................. 33
KUSHTI I PAR PR NAMAZ.................................................................................................................................................................................... 34
PASTRTIA E PRGJITHSHME...................................................................................................................................................................................34
KUSHTI I DYT PR NAMAZ.................................................................................................................................................................................... 34
ABDESTI .................................................................................................................................................................................................................35

KA E PRISH ABDESTIN ..........................................................................................................................................................................................36
MESH MBI MBATHJE.............................................................................................................................................................................................36
MESHI MBI LIDHZ (FASH) ................................................................................................................................................................................. 37
GUSUL.................................................................................................................................................................................................................... 37
TEJEMMUMI ...........................................................................................................................................................................................................38
KUSHTI I TRET PR NAMAZ...................................................................................................................................................................................39
MBULIMI I TRUPIT..................................................................................................................................................................................................39
KUSHTI I KATRT PR NAMAZ ................................................................................................................................................................................40
KOHA E NAMAZIT...................................................................................................................................................................................................40
EZANI......................................................................................................................................................................................................................41
KUSHTI I PEST PR NAMAZ...................................................................................................................................................................................42
KIBLA.....................................................................................................................................................................................................................42
KUSHTI I GJASHT PR NAMAZ............................................................................................................................................................................... 43
NIJJETI (VENDOSJA) ..............................................................................................................................................................................................43
IKAMETI .................................................................................................................................................................................................................43
PJEST PRBRSE T NAMAZIT .............................................................................................................................................................................44
(RUKNET E NAMAZIT).............................................................................................................................................................................................44
TEKBIRI FILLESTAR .................................................................................................................................................................................................45
QNDRIMI N KMB N NAMAZ ...........................................................................................................................................................................46

LEXIMI I KURANIT N NAMAZ ..............................................................................................................................................................................46
SUBHANEKE ...........................................................................................................................................................................................................47
PRKULJA N NAMAZ.............................................................................................................................................................................................47
RNIA ME FYTYR N TOK (SEXHDE)...................................................................................................................................................................48
T NDENJURIT ULUR N NAMAZ ............................................................................................................................................................................48
ETTEHIJJATU..........................................................................................................................................................................................................49
SALAVATET .............................................................................................................................................................................................................49
DUAT (LUTJET).....................................................................................................................................................................................................50
DALJA NGA NAMAZI ...............................................................................................................................................................................................50
LLOJET E NAMAZIT..................................................................................................................................................................................................51
PES NAMAZET FARZE.............................................................................................................................................................................................51
NAMAZI I SABAHUT.................................................................................................................................................................................................51
NAMAZI I AKSHAMIT ..............................................................................................................................................................................................52
NAMAZI I DREKS ..................................................................................................................................................................................................52
NAMAZI I IKINDIS ................................................................................................................................................................................................53
NAMAZI I JACIS....................................................................................................................................................................................................53
KA E PRISH NAMAZIN...........................................................................................................................................................................................54
KSHILLA MBI NAMAZET FARZE .............................................................................................................................................................................54
NAMAZET SUNNETE................................................................................................................................................................................................55

KAPTINA FELEK..................................................................................................................................................................................................56
KAPTINA NAS .....................................................................................................................................................................................................56
SUNNETET DHE FARZET N PES NAMAZET E DITS............................................................................................................................................... 57
SI FALEN SUNETET .................................................................................................................................................................................................57
KSHILLA MBI SUNNETET .......................................................................................................................................................................................58
NAMAZI I VITRIT ....................................................................................................................................................................................................58
DUAJA E KUNUTIT..................................................................................................................................................................................................59
KAPTINA VEL-ASRI..............................................................................................................................................................................................60
DHIKRI (MADHRIMI I EMRAVE T ALL-LLAHUT) PAS NAMAZIT..............................................................................................................................60
SALATU-T-TEMXHID................................................................................................................................................................................................60
AJET-UL-KURSIJJ.....................................................................................................................................................................................................61
TESBIH...................................................................................................................................................................................................................62
DUAJA E NAMAZIT .................................................................................................................................................................................................62
XHEMAATI (T FALURIT BASHKRISHT).................................................................................................................................................................64
XHAMIA .................................................................................................................................................................................................................65
NAMAZET TJERA.....................................................................................................................................................................................................66
NAMAZI I XHUMAS...............................................................................................................................................................................................66
NAMAZI I BAJRAMIT...............................................................................................................................................................................................67
NAMAZI I XHENAZES..............................................................................................................................................................................................68

NAMAZI I TERAVIHVE.............................................................................................................................................................................................70
TEHIJJET-UL-MESXHID (NAMAZI N SHENJ NDERIMI)..........................................................................................................................................70
ARRITJA N XHEMAATE DHE KRYERJA E T FALURIT............................................................................................................................................70
HARRESA DHE LSHIMI N NAMAZ - SEHVI SEXHDE.............................................................................................................................................. 73
QLLIMI I NAMAZIT................................................................................................................................................................................................ 73
ELF, LM, MM ..................................................................................................................................................................................................... 74
PRKTHIMI I TEKSTEVE T ARABISHTES N GJUHN SHQIPE.................................................................................................................................. 75
PRKTHIMI I EZANIT: ............................................................................................................................................................................................. 75
PRKTHIMI I SUBHANEKES................................................................................................................................................................................. 76
PRKTHIMI I KAPTINS FELEK............................................................................................................................................................................ 76
PRKTHIMI I KAPTINS NAS ............................................................................................................................................................................... 77
PRKTHIMI I KAPTINS ASR................................................................................................................................................................................ 77
PRKTHIMI I ETTEHIJATIT .................................................................................................................................................................................. 77
PRKTHIMI I SALAVATIT .....................................................................................................................................................................................78
PRKTHIMI I DUAS ...............................................................................................................................................................................................78
PRKTHIMI I DUAVE T KUNUTIT ........................................................................................................................................................................... 79
PRKTHIMI I AJET-UL-KURSIJJES .......................................................................................................................................................................79
PRKTHIMI I DUAS PAS NAMAZIT .........................................................................................................................................................................80
KUSHTI I TRET I ISLAMIT ......................................................................................................................................................................................80

AGJRIMI I RAMAZANIT (SAVM)..............................................................................................................................................................................80
ITIKAF....................................................................................................................................................................................................................82
LEJLET-UL-KADRI ...............................................................................................................................................................................................83
SADAKAI FITRI........................................................................................................................................................................................................83
BAJRAMI I RAMAZANIT (ID-UL-FITR) ......................................................................................................................................................................84
KUSHTI I KATRT I ISLAMIT....................................................................................................................................................................................84
ZEKATI ...................................................................................................................................................................................................................84
KUSHTI I PEST I ISLAMIT ......................................................................................................................................................................................85
HAXHXHI...............................................................................................................................................................................................................85
BAJRAMI I KURBANIT (ID-UL-ADHA).....................................................................................................................................................................86
KURBANI................................................................................................................................................................................................................87
KALENDARI I HIXHRETIT (I MUSLIMANVE) ...........................................................................................................................................................88
DITT M ME RNDSI JAN: .................................................................................................................................................................................88
DOBIT PREJ DETYRAVE FETARE ............................................................................................................................................................................89
PJESA E TRET .......................................................................................................................................................................................................90
MORALI ISLAM (AHLAKU).......................................................................................................................................................................................90
DETYRAT NDAJ ALL-LLAHUT XH.SH. .......................................................................................................................................................................90
DETYRAT NDAJ VETVETES........................................................................................................................................................................................91
DETYRAT NDAJ NJERZVE TJER.............................................................................................................................................................................91

DETYRA T VEANTA..............................................................................................................................................................................................92
JETA DHE SHNDETI ..............................................................................................................................................................................................92
USHQIMI DHE VESHMBATHJA.................................................................................................................................................................................92
DITURIA DHE EDUKIMI...........................................................................................................................................................................................93
PUNA DHE EKZISTENCA..........................................................................................................................................................................................94
PRIRJET E MIRA......................................................................................................................................................................................................94
MIRSIA .................................................................................................................................................................................................................95
SAKTSIA................................................................................................................................................................................................................95
DREJTSIA..............................................................................................................................................................................................................96
DETYRAT NDAJ NJRI-TJETRIT................................................................................................................................................................................96
BASHKSHORTI DHE BASHKSHORTJA (BURRI DHE GRUAJA).................................................................................................................................. 97
PRINDRIT DHE FMIJA..........................................................................................................................................................................................98
FAREFISI (AKRABAJA) ............................................................................................................................................................................................99
FQINJT ...............................................................................................................................................................................................................100
BASHKSIA ISLAME (UMMETI ISLAM) ................................................................................................................................................................... 100
ATDHEU ................................................................................................................................................................................................................101
MKATET.............................................................................................................................................................................................................. 102
TEVBE (PENDIMI)................................................................................................................................................................................................. 103
ORARI DITOR I JETS ISLAMIKE............................................................................................................................................................................ 104

PEJGAMBERT PARA MUHAMMEDIT A.S. ............................................................................................................................................................... 105
I DERGUARI I ALL-LLAHUT, MUHAMMEDI A.S. ...................................................................................................................................................... 106
LINDJA DHE JETA E MUHAMMEDIT PARA PEJGAMBERIS ..................................................................................................................................... 106
PEJGAMBERIA E MUHAMMEDIT ............................................................................................................................................................................ 107
ISLAMI PAS MUHAMMEDIT.................................................................................................................................................................................... 108
HULEFAI RASHIDINT........................................................................................................................................................................................... 108
EMEVITT............................................................................................................................................................................................................. 109
ABASIDT ............................................................................................................................................................................................................. 109
OSMANLINJT........................................................................................................................................................................................................110
ISLAMI SOT............................................................................................................................................................................................................110
PRFUNDIM (HITAM).............................................................................................................................................................................................110

HYRJE
Rabbi jessir. Ve la tuassir. Rabbi temmim bil-hajr. Amin!
SHT ISLAMI
Islami sht feja t ciln All-llahu ia shpalli tr njerzimit nprmjet T Drguarit t vet,
Muhammedit (a.s.). Islam do t thot prkushtim ndaj All-llahut. Ky prkushtim arrihet: duke
besuar, duke i zbatuar detyrat fetare dhe duke br sjellje t mira.
Me shqiptimin e Kelimei - Shehadetit shfaqet prkatsia e besimit islam. Kelimei Shehadeti
shprehet:
Eshhedu en la ilahe il-lell-llah
Ve eshhedu enne Muhammeden Abduhu ve resuluhu
e kjo do t thot:
Besoj dhe deklaroj q vetm All-llahu sht Zot dhe besoj e deklaroj q Muhammedi sht rob i
Zotit dhe I Drguari i Zotit.

Ata q i takojn besimit islam, quhen musliman. Na me fe jemi musliman.
Dini yn sht Islami.
EL-FATIHA
Sureja (kaptina) e par n Kuran quhet - Fatiha. Shkurtimisht ajo prmban Besimin Islam,
kryerjen e detyrave fetare dhe sjelljet e mira. Fatihan sht i detyruar ta mbaj mend secili
musliman.
N Fatiha thuhet:
Bismil-lahirr-rrahmanirr-rrahim
Elhamdu lil-Lahi rabbil-alemin,
err - Rrahmanirr - Rrahim,
Maliki jevmid-din.
Ijjake nabudu ve ijjake nestein.
Ihdines-siratal-mustekim.
Siratal-ledhine enamte alejhim

Gajril-magdubi Alejhim ve led-dal-lin! Amin.
q ka kuptimin:
N emr t All-llahut, Bamirsit t prgjithshm, Mshiruesit!
Falnderimi All-llahut, Krijuesit t botrave - Bmirsit t prgjithshm, Mshiruesit,
Sunduesit t Dits s Gjykimit,
Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje ndihm krkojm.
Na udhzo ne n rrug t drejt!
N rrugn e atyre, t cilve u ke dhuruar bekimin tnd,
e jo n rrug t atyre ndaj t cilve
je i zemruar dhe t cilt kan humbur!
Amin.

PJESA E PAR
BESIMI ISLAM (IMANI)
Besimi islam prbhet prej gjasht t vrtetave kryesore t fes. Gjasht t vrtetat e fes jan;
Amentu bil-Lahi,
ve melaiketihi,
ve kutubihi,
ve rusulihi,
vel-jevmil-ahiri,
ve bil-kaderi hajrihi ve sherr-rrihi
minall-Llahi teala.
e kjo do thot:
Un besoj All-llahun,
meleqt (engjjt) e Tij,
kitabet (librat) e Tij,
pejgambert (t drguarit) e Tij,

Ditn e Kijametit (ditn e fundit - Ditn e Gjykimit)
dhe gjithka q ndodh, bhet me caktimin e All-llahut.
Gjasht t vrtetat e fes duhet besuar n mnyr t patundur dhe duhet ditur prmendsh. Pa i
besuar kto gjasht t vrtetat kryesore t fes, kurrkush nuk mund t jet musliman. T vrtetat
kryesore t fes quhen - SHARTET E IMANIT (kushtet pr t qen musliman ose muslimane).
SHARTI (KUSHTI) I PAR I IMANIT (BESIMIT)

DUHET BESUAR N ALL-LLAHUN
Qenia m e prsosur n natyr sht njeriu. sht i krijuar prej trupit dhe shpirtit e i shprblyer
me t menduarit dhe besimin. sht i lidhur me natyrn nprmjet pes shqisave. Njeriu dallohet
nga qeniet tjera t gjalla n kto pikpamje: mendon dhe gjykon, arrin dituri dhe flet.
Gjithka q na rrethon n tok e n qiell, shohim se sht rregulluar shum bukur. Gjithka lviz
dhe zhvillohet n nj rregull dhe harmoni t plot dhe saktsisht t prsosur. Rastsisht kurrgj
nuk ka. Duke menduar mbi kt rregull n natyr, jemi t shtyr q t bindemi se ekziston dikush
q e sundon tr botn. Ai pra sht Zoti i Madhrueshm.
Gjithka q jeton, e ka t lindur aftsin pr t kryer detyrn e vet, pr ti shrbyer nj qllimi t
caktuar dhe pr t vepruar pr ekzistencn e vet. Zogu, i cili posa ka dal nga veja, menjher
fillon ta ushqej veten me kokrra drithrash, zogjt e shpendve hapin sqepin e tyre q tua hedh

e ma ushqimin, edhe klysht e maces me sy t mbyllur e gjejn dhe i thithin qumshtin e nns.
Secila krijes ka shenja dhe veti me t cilat dallohet nga t tjerat. Asnj gjethe, asnj lule nuk sht
plotsisht e ngjashme me tjetrn. T gjitha fytyrat e njerzimit duken t ngjashme, por n kurrgj
sjan krejtsisht t njjta.
Studimi i natyrs dhe i dukurive t saj na jep pr t kuptuar se ka Krijues, i cili gjithka di dhe
gjithka mundet. Ai Krijues sht All-llahu xhel-le-shanuhu.
Pr t kuptuar Qenien e t Lartit Zot (dhatuhu teala), mendja e njeriut sht e kufizuar. Ne e
besojm dhe e njohim All-llahun me an t cilsive t Tij (sifateve).
CILSIT E ZOTIT
Cilsit e Zotit jan: sifati dhatijje dhe sifati thubutijje. Sifati dhatijje jan kto:
1) Zot ka, ekziston (Vuxhd)
2) I prhershm - pa fillim (Kidem)
3) I prhershm - pa mbarim (Bek)
4) Nj sht (Vahdnijjet)
5) Nuk i prngjan askujt as asgjs (Muhlefetun lil-havdithi)

6) Ekziston vetvetiu (Kijemun-binefsihi);
Cilsit e Zotit t cilat quhen sifati thubutijje jan:
1) Zoti jeton (Hajt)
2) Di gjithka (Ilm)
3) Dgjon gjithka (Semi)
4) Sheh gjithka (Besar)
5) Me vullnetin e vet bn gjithka (Irdet)
6) sht i plotfuqishm (Kudret)
7) Flet me t folurit e vet hyjnor (Kelm)
8) Gjithka shpik, prmban dhe zhduk (Tekvn).
Kur e prmendim emrin e All-llahut, duhet t themi: Xhel-le shanuhu (-i Lartsuari).E kjo
shkurtimisht shkruhet: xh. sh. Emri origjinal i Zotit sht All-llah. Kjo fjal sht n gjuhn
arabe.
Kur e shqiptojm Bismil-lahin, All-llahut t madhrueshm i krkojm ndihm e mshir. Bismil-
lahi shqiptohet kshtu: Bismil-lahirr-rrahmanirr-rrahim - q do t thot: N emr t All-llahut,
Bamirsit t prgjithshm, Mshiruesit.

KUSHTI I DYT I BESIMIT
DUHET BESUAR N ENGJJT E ZOTIT
Toka n t ciln jetojm, sht e mbshtjell me ajr deri n nj lartsi t caktuar. Kt ajr ne
nuk e shohim, por e thithim dhe e nxjerrim jasht. Mbi nj lartsi t caktuar sht nj hapsir pa
ajr. Pr kt hapsir pa ajr, njerzit tash pr tash, shum pak din. Feja ne na mson se n
hapsir dhe rreth nesh jetojn engjjt.
Engjjt jan krijesa t All-llahut xh.sh. q nuk duken. Ata kurr nuk gabojn, por me bindje dhe
knaqsi i kryejn detyrat e veta, t cilat ua caktoi All-llahu xh.sh.. Engjjt e prcjellin njeriun, i
sjellin mendime t mira dhe i shenojn veprat e tij. Engjj ka shum, por m t njohur jan:
Xhebraili, Azraili, Israfili, Mikaili, Kirmen - Ktibin, Munkiri dhe Nekiri.
Aparati i radios dhe ai televiziv na dshmojn se do fjal dhe do vepr jona mund t incizohet,
pa e par ne dhe pa e ndier. T gjitha kto vrtetojn besimin ton n engjjt e Zotit.
Engjjt, Kirmen Ktibin shkruajn veprat tona pr t cilat n Ditn e Gjykimit kemi pr t
dhn llogari.
Qeniet e padukshme t cilat sjellin mendime t kqija quhen shejtan (djaj). Ata jan armiqt tan.
Kur e shprehim Eudhubil-lahin, lusim All-llahun xh.sh. q t na ruaj nga djalli i mallkuar.
Eudhu bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim, - I mbshtetem All-llahut nga djalli i mallkuar.

KUSHTI I TRET I BESIMIT
DUHET BESUAR N LIBRAT E ZOTIT (KITABET)
Librat (Kitabet) e Zotit jan shpalljet e Zotit t cilat ua treguan njerzimit t drguarit e Zotit.
Kto shpallje i solli prej Zotit engjlli, Xhebraili. Shpalljet e Zotit prmbajn udhzime, kshilla,
lutje dhe rregulla e dispozita mbi jetn e njerzimit. Neve na jan t njohura katr kitabe t m-
dha: Tevrati, Zeburi, Inxhili e Kurani si edhe suhufet (prmbledhje me t vogla udhzimesh).
KURANI
Kurani sht libri i shenjt, t cilin All-llahu i lartmadhruar me an t Xhebrailit ia shpalli T
Drguarit t vet, Muhammedit alejhisselam. Kurani sht shpallur n gjuhn arabe. Prbhet prej
114 sureve (kaptinave) dhe 6.666 ajeteve (versete). Shpallja e Kuranit ka zgjatur njzet e tre, vjet
dhe ato: trembdhjet vjet n qytetin Mekke, e dhjet vjet n qytetin Medine. Kurani sht
tubuar n nj koleksion i cili quhet Mushaf.
Kurani sht ligji dhe prijsi m i mir n jet. Ai ne na mson se duhet t bjm dhe si t
sillemi ndaj njri-tjetrit. Muslimant duhet ta lexojn (msojn), studiojn dhe shqyrtojn
Kuranin. Secili musliman duhet t dij prmendsh kaptinn e par (Fatihan) e t paktn edhe dy
kaptina m t shkurtra (Inna eatajna dhe Kul huvall-llahu-n).Personi, i cili e di tr Kuranin
prmendsh, quhet hafiz.

KAPTINA - INNA EATAJNA (KEVTHER)
Inna eatajnakel-kevther.
Fesal-li lirabbike venhar
Inne shanieke huvel-ebter.
KAPTINA - KUL HUVALL-LLAHU (IHLAS)

Kul huvall-llahu ehad
All-llahus-samed
Lem jelid ve lem juled
Ve lem jekun lehu kufuven ehad.

KUSHTI I KATRT I BESIMIT
DUHET BESUAR N T DRGUARIT E ZOTIT
T Drguarit e Zotit jan njerz t zgjedhur - pejgamber, t cilve u oi shpalljen e vet All-llahu
xh.sh., pr tua transmetuar e shpjeguar ata njerzimit. T Drguar t All-llahut ka pasur shum, e
n Kuran jan t prmendur njzet e tet. Ndr pejgambert m t njohur jan:Ademi, Nuhi,
Ibrahimi, Musa, Isa dhe Muhammedi alejhimusselam.
T gjith t drguarit kan patur kto cilsi (sifate): gjithnj e kan thn t vrtetn (sidk), kan
qen me prpikri t besueshm (emanet), Shpalljen e All-llahut xh.sh. e kan transmetuar dhe
shpjeguar saktsisht dhe n trsi (teblig), kan qen shum t zgjuar e t menur (fetanet) dhe
kurr skan gabuar (ismet).
I drguari i par sht Ademi a.s. Ai sht edhe njeriu i par n tok. All-llahu xh.sh. e krijoi
Ademin dhe bashkshorten e tij, Havn dhe prej tyre ka zanafilln origjina e njerzimit. Nuk
sht e njohur se kur sht krijuar njeriu i par. I drguari i fundit sht Muhammedi a.s.
Kur t prmendet emri i njohur I Drguari i Zotit, duhet thn: alejhisselam. (- Paqja e All-
llahut qoft mbi t). E kjo shkurtimisht shkruhet: a.s.

KUSHTI I PEST I BESIMIT
DUHET BESUAR N DITN E GJYKIMIT
Bota n t ciln jemi duke jetuar tash, quhet Dunja. Kjo ska qen gjithmon, por sht krijuar,
prandaj e ka edhe skajin e vet t mbarimit. All-llahu i gjithfuqishm prve ksaj bote kalimtare ka
krijuar edhe nj bot tjetr, e cila quhet Ahiret. N Ahiret do t jetojm pas mbarimit t jets n
kt bot.
Vdekja ssht mbarim i jets, por ndryshim i mnyrs s t jetuarit, ashtu q shpirti e vazhdon
jetn nn kushte tjera.
Kur nuk do t ekzistoj njerzimi dhe nuk do t ket m jet n kt bot, All-llahu fuqiplot nj
dit do t ringjall gjithka dhe tr njerzimi do t tubohen para Tij n Ditn e Gjykimit. T
gjitha veprat e bra, t cilat i kan shkruar engjjt, Kiramen Katibin, do ti paraqiten secilit njeri
dhe ai ka pr t dhn llogari pr to (Sual dhe Hisab). Veprat e njerzve do t vihen n nj
peshoj - Mizan - t sakt dhe t prsosur. Te ai q rndojn m tepr veprat e mira, do t
shprblehet me Xhennet (parajs), e tek ai q rndojn m tepr veprat e kqija, do t dnohet
me Xhehenem (ferr). Pejgambert dhe njerzit tjer t mir (evlija) do t ken t drejt
ndrmjetsimi (shefaati), pr tu br fjalmir pr gabimtart.
Xhenneti sht nj vend n Ahiret ku besimtart prgjithmon gzojn knaqsi, sipas shkalls s
shprblimit t fituar. Xhehenemi sht vend ku gabimtart do ti vuajn dnimet e tyre sipas
peshs s gabimit t br.

Se kur do t jet Dita e Gjykimit, nuk di tjetrkush prve All-llahut xh.sh.
KUSHTI I GJASHT I BESIMIT

DUHET BESUAR N CAKTIMIN E ZOTIT
All-llahu xh.sh. sht Sundues i pakufishm n tr botn. Gjithka q ekziston, i nnshtrohet
vullnetit, dituris dhe fuqis s Tij. Gjithka q ngjan, ndodh sipas caktimit t Zotit. All-llahu
xh.sh. sht i knaqur me veprat tona t mira, e nuk sht i knaqur me veprat e kqija. Vetm
me vepra t mira mund t mbrrihet knaqsia dhe dashuria e Zotit.
do vepr t njeriut, para se t ndodh ajo, All-llahu xh.sh. e di kt. Njeriu kryen vepra me
vullnetin e vet t lir, por vullneti i lir i tij sht i kufizuar, sepse nuk mund t dal jasht
rregulls q All-llahu xh.sh. e ka ditur prpara.
N jetn e vet njeriu duhet t ndjek rrugn e fes dhe t arsyes e t mendjes. Nse neve na
ndodh dika e pakndshme ose fatkeqsi, duhet t prpiqemi q ta evitojm at, e nse nuk mund
ta bjm, ather duhet t kemi durim dhe n asnj moment t mos e humbasim shpresn se ajo
paknaqsi do t pushoj nj dit. Vetm All-llahu xh.sh. e di se sht mir pr dik, n ka
sht e mira dhe kur sht m e dobishme ndonj e mir.

Shpeshher ndodh q njeriu se do at q sht e mir pr t. Ose anasjelltas: e do at q nuk
sht e mir pr t, ngase dituria e tij sht e kufizuar. Ai nuk e di rrjedhimin prfundimtar t asaj
gjje n prgjithsi.
Angazhimi i vetdijshm n realizimin e detyrave jetsore brenda kufijve t dispozitave t fes,
sht kada dhe kader (besim n caktimin e All-llahut).
Momenti i vdekjes sht i caktuar, por ai pr ne sht i panjohur. Prandaj ne jemi t detyruar q
ta ruajm dhe ta mbrojm jetn dhe fen dhe pr to gjithnj t kujdesemi. T punojm sikur q
kemi pr t jetuar prgjithmon, e ti lutemi All-llahut xh.sh. sikur nesr kemi pr t vdekur.
DISA PARIME NGA BESIMI ISLAM

Jan t shumta parimet e Besimit Islam, e ne do ti numrojm vetm disa prej tyre:
1. T besosh n All-llahun xh.sh. , t mbshtetesh n T dhe t ruhesh prej besimeve t kota dhe
prej iluzioneve.
2. T kesh mshir ndaj t gjitha gjallesave, sepse t gjitha ato i ka krijuar Sunduesi i Gjithsis -
All-llahu i Madhrueshm.
3. T besosh se vetm All-llahu fuqiplot duhet t adhurohet dhe se vetm prej tij t krkohet
ndihm.

4. T besosh se t gjith pejgambert e All-llahut kan msuar se ka vetm nj Zot - All-llahu
xh.sh. - dhe se t gjith ata shpjeguan dhe transmetuan nj fe - besim (Din).
5. T besosh n jetn e ardhshme pas vdekjes (Ahiret), n t ciln do vepr e mir do t
shprblehet, e do vepr e keqe do t dnohet, pr ka kurrfar vuajtjeje e fatkeqsie nuk guxon
t na shtyj q vetvetes tia marrim jetn.
6. T besosh se t gjitha paknaqsit dhe fatkeqsit, t cilat na godasin n jetn ton, jan t
parapara dhe jan kaluese.
7. Gjithnj t kujtosh All-llahun dhe n do moment ta prmendsh At, e n sjellje dhe vepra ta
marrsh shembull Muhammedin-Pejgamberin (a.s.), ti kryesh obligimet fetare dhe t sillesh n
prputhshmri me rregullat e fes.
Duke iu prmbajtur ktyre parimeve, do t arrijm fitim t shumfisht.
SHERIATI
Prmbledhja e dispozitave fetare, sipas t cilave veprojn muslimant, quhet sheriat. Sheriati sht
ligji fetar i muslimanve. Dispozitat e sheriatit prfshijn t gjitha veprat e personave t rritur dhe
t menur - t arsyeshm (Efali mukel-lefin) dhe pr kto vepra parasheh rregullat e veta.
Obligimet, ndalimet e njerzve sipas sheriatit ndahen n kto tet lloje:

1. FARZ - sht do pun q All-llahu rreptsisht urdhroi t punohet.
2. VAXHIB - sht ajo q All-llahu urdhroi t punohet.
3. SUNNET - sht ajo q vet Muhammedi - I Drguari e punoi, e porositi ose lejoi t punohet.
4. MUSTEHAB - sht gjithka q sht e lavdishme pr t punuar.
5. MUBAH - sht ajo q as ssht urdhruar, as ssht ndaluar (halal).
6. HARAM - sht gjithka q rrept e ndaloi All-llahu t punohet.
7. MEKRUH - sht ajo pr ka qortohet njeriu po ta punoj.
8. MUFSID - jan ato vepra t cilat prishin aktet fetare.
Nga All-llahu i madhrueshm do t fitojm shprblim (thevab) pr zbatimin e urdhrave t Tij
dhe porosive t T Drguarit. Pr moskryerjen e urdhrave t All-llahut dhe pr brjen e veprave
t kqija, do t meritojm dnimin (ikab). Pr kryerjen e veprave q jan mekruh, mund t kemi
qortim, e pr disa mekruhe mund t psojm edhe dnim t leht. Kryerja dhe zbatimi i urdhrave
t All-llahut xh.sh. njerzimit i sjell dobi, e veprat e ndaluara i sjellin dme e fatkeqsi si n kt
jet ashtu edhe n jetn tjetr.

PJESA E DYT
IBADAT
Islami themelohet n pes kushte kryesore. Kto kushte jan:
1. Shqiptimi i formuls me t ciln shprehet prkatsia islame (Kelimei - shehadet),
2. falja e namazeve farze,
2. agjrimi i Ramazanit,
4. dhnia e zekatit,
5. kryerja e haxhxhit (kush ka mundsi).
Pes kushtet kryesore quhen shartet e Islamit.
Shartet e Islamit jan t lidhura me shartet e Imanit, sikurse trupi me shpirtin, e pr zemr kan
Kelimei shehadetin. Pr kt arsye Kelimei shehadeti sht baz e Islamit.

KUSHTI I PAR I ISLAMIT
KELIMEI SHEHADETI
Kelimei shehadeti sht shprehja me t ciln shfaqet prkatsia islame. Kjo shprehje sht e
caktuar, e n gjuhn arabe thuhet:
Eshhedu en la ilahe il-lell-llah ve eshhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu.
Kjo do t thot:
Besoj dhe deklaroj q vetm All-llahu sht Zot dhe besoj e deklaroj q Muhammedi sht rob i
Zotit dhe I Drguari Tij.
Fjala Shehadet dmth.: t vrtetohet ajo q e besojm, edhe at, duke deklaruar (shqiptuar) pran
njerzve t tjer.
Me Kelimei shehadet vrtetohet dhe dshmohet se i takon Islamit. Ky shqiptim sht detyra e
par fetare.
Kelimei shehadeti ka dy pjes; shqiptimi i besimit n njshmrin e All-llahut dhe shqiptimi i
besimit n pejgamberin e Muhammedit.
Njsin e All-llahut dhe pejgamberin e Muhammedit e prmban shprehja: - La ilahe il-lell-llahu
Muhammedun Resulull-llah. - Vetm All-llahu sht Zot, e Muhammedi sht I Drguar i
Zotit. Kjo shprehje quhet Kelimei tevhid.

Pr njsin e All-llahut shkurtimisht flet kaptina Ihlas (kulhu-vall-llahu). Prkthimi i kaptins Ihlas
ka kt kuptim:
Thuaj: All-llahu sht nj. All-llahu sht Ai t cilit gjithkush i drejtohet pr ndihm e mshir.
Se ka lindur knd dhe ssht i lindur prej dikujt. Dhe kurrkush ssht akran i Tij.
Muhammedi (a.s.) sht njeri, sikurse edhe njerzit tjer. All-llahu i Madhrueshm i ka krijuar t
gjith njerzit. Pr kt ne se adhurojm Muhammedin, sepse ai sht njeri, rob i All-llahut.
Muhammedin e zgjodhi All-llahu i Madhrueshm pr T Drguarin e vet, q shpalljen e Tij tia
transmetojn dhe tia shpjegoj njerzimit dhe ti shrbej si shembull se si duhet t sillen gjat
tr jets. Prandaj, ne i ndjekim gjurmt e Tij, pse sht I Drguar i All-llahut dhe e duam shum.
Kaptina e Kevtherit na udhzon ne pr kt (Inna eatajna). Prkthimi i ksaj kaptine ka kt
kuptim:
Ne ti kemi dhn ty (O Muhammed) t gjitha t mirat. Andaj, fale namazin dhe preje - there -
Kurbanin. Me t vrtet ai q ty t ka mri, do t zhduket dhe do t mbetet pa gjurm.
Secili prind e ka pr detyr q tua msoj fmijve t vet Kelimei shehadetin. Secili musliman
duhet ta ket dshir t prhershme q mbarimin e jets n kt bot, ta prfundoj me Kelimei
shehadet.

KUSHTI I DYT I ISLAMIT
NAMAZI (SALAT)
Namazi sht ibadet islam q kryhet duke u falur dhe duke lexuar. Namaze jan pes: Sabahu,
Dreka, Ikindia, Akshami dhe Jacija. Secili namaz falet n kohn e vet (t mngjesit, mesdits,
pasdits, mbrmjes dhe nats).
Namazi prbhet prej gjasht pjesve. Ato pjes jan: tekbiri fillestar, qndrimi n kmb, leximi i
Kuranit, prkulja, lshimi i fytyrs n tok (sexhdeja) dhe ulja. Kto gjasht pjes prbjn
formn e namazit.
T qndruarit n kmb, prkulja, rnia n sexhde dhe t ndenjurit ulur jan pun trupore dhe
duhet t msohen duke ushtruar (me ushtrime).
Nj qndrim n kmb, nj prkulje dhe dy sexhde prbjn nj rekaate t namazit.
SI QNDROJM N KMB N NAMAZ?

N namaz qndrojm gatitu dhe shikojm para. Kmbt duhet t ndahen njra nga tjetra pr tre
gishta, e duart duhet vn t djathtn mbi t majtn. Gishti tregues, gishti i mesm dhe gishti i
unazs jan t shtrir, e me gishtin e madh dhe me gishtin e vogl e mbshtjellim dorn e majt.
Meshkujt i vn duart n mesin e trupit, kurse femrat i vn n gjoks.

Duke ndenjur n kmb, n namaz lexojm Kuran.
N NAMAZ SI PRKULEMI (RUKU)?

N namaz prkulemi me mjedisin e trupit, me duar mbshtetemi mbi gjunj, shikojm n gishta
t kmbve. Prkulja n namaz quhet ruku.
SI E BJM SEXHDEN N NAMAZ?

Duke rn n sexhde, prkulemi dhe me duar i kapim gjunjt, i lakojm kmbt dhe lshohemi n
gjunj, mandej i shtrijm duart me gishtrinj t shtrir dhe n mes tyre e vem hundn, e mandej
ballin. N sexhde shikojm teposht hunds. Ngrem kokn nga sexhdeja dhe ulemi, e mandej
edhe nj her e vm kokn n tok (sexhdeja e dyt). Prej sexhdes s dyt ngrihemi n kmb n
rekaatin e dyt, po me at rregull sikurse jemi lshuar.

SI RRIM ULUR N NAMAZ?
N namaz rrim ulur n gjunj.Mashkulli m tepr mbshtetet n kmbn e majt, kmbn e
djatht e mban me shput t drejtuar lart, e gishtat e kmbs t lakuar. Femra, t dy kmbt i
lakon n ann e djatht. Duart mbahen mbi gjunj, por gishtrinjt nuk guxojn t kalojn prtej
gjunjve e as sduhet t jen t zgjruar shum. Shikohet pran vetes, n prehr.
KUSHTET (SHARTET) E NAMAZIT

Para se t hyhet n namaz duhet t bhet prgatitja dhe t plotsohen gjasht kushtet e namazit.
Kushtet e namazit jan:
1. Trupi, petku dhe vendi ku do t falemi duhet t jen t pastr.
2. T marrsh abdest, ose t lahesh, e nse sht nevoja duhet marr tejemmum,
3. T jesh i veshur sipas rregullit,
4. T falesh n kohn e duhur,
5. T kthehesh nga kibla, dhe
6. T vendossh pr tu falur (t bsh nijjet).

Gjasht kushtet e namazit quhen shartet e namazit. Nj prej ktyre kushteve po t mungonte,
sdo t mund t faleshim.
KUSHTI I PAR PR NAMAZ

PASTRTIA E PRGJITHSHME
Muslimant gjithnj duhet ta ken t pastr; trupin, petkun dhe banesn. Me trup t papastr dhe
me petkun e ndyr, nuk mund t falet.
N pastrti bjn pjes: t lamurit, larja pas kryerjes s nevojs (tahareti), t rruajturit q t mos
pikoj urina ose ndonj ndyrsi tjetr n petk, t hequrit e qimeve nn sqetulla dhe nga vendet e
turpshme, t lamurit e dhmbve, t shkurtuarit e thonjve dhe t lamurit e duarve para dhe pas
ngrnies.
KUSHTI I DYT PR NAMAZ

Pastrime t veanta:

ABDESTI
Abdest sht larje e posame me uj t pastr e me qllim t t falurit namaz ose t lexuarit
Kuran n Mushaf.
Abdesti merret kshtu:
1. Lexojm Bismil-lahin,
2. i lajm duart deri prtej shuplaks tri her,
3. i lajm dhmbt dhe shprlajm gojn dhe hundn, tri her. Me dor t djatht shprlajm
gojn, e me t majtn hundn.
4. e lajm fytyrn, prej ku kan dal flokt e deri nn mjekr dhe prej veshit n vesh, tri her,
5. e lajm s pari dorn e djatht, e mandej t majtn deri pas brryli, tri her,
6. me dor t lagt e prekim pjesn e prparshme t koks (Mesh), nj her,
7. me duar t lagta i prekim vesht dhe qafn, nj her, Gishtin tregues e vm n vesh, gishtin e
madh pas veshit, e me tre gishtat tjer, me ann e jashtme t tyre e frkojm qafn,
8. e lajm s pari kmbn e djatht, e mandej t majtn deri prtej nyjeve,
Duke marr abdest e lexojm Kelimei shehadetin. Kur t marrim abdestin, fytyrn dhe duart i
thajm me peshqir.

Nse nuk kemi uj t mjaftueshm, ather fytyrn, duart dhe kmbt i lajm vetm nga nj her
dhe e frkojm kokn. Kto katr pun prbjn farzet e abdestit. N kt rast gojn dhe hundn
si shprlajm, e as vesht dhe qafn si frkojm.
Me nj abdest mund t falim shum namaze.
KA E PRISH ABDESTIN
Abdesti sht i prishur n qoft se kryejm ndonj nevoj, n qoft se na rrjedh prej trupit gjak,
ose qelb, ose limf, n qoft se flem, n qoft se na bie t fikt dhe n qoft se kthejm prap
plot gojn-vjellim.
MESH MBI MBATHJE

Kur marrim abdestin dhe i mbathim mestet (kpuct) t cilat i mbulojn nyjet e kmbve, ather
me rastin e marrjes s abdestit t ri ska nevoj q ti zbathim kpuct dhe ti lajm kmbt, por
vetm me dor t lagt i prekim kpuct, (e bjm Meshin). Me gishta t dors s djatht e fr-
kojm mesten e djatht duke filluar prej gishtave drejt nyjeve, e me gishtat e dors s majt e

frkojm mesten e majt po n at mnyr. Nse jemi n shtpi mesteve mund tu japim Mesh
vetm gjat nj dite (24 or), e n qoft se jemi udhtar (Musafir), Meshi zgjat tri dit (72 or).
Meshi nuk vlen n qoft se kpuca sht e papastr ose sht e shqyer shum.
MESHI MBI LIDHZ (FASH)

N qoft se kemi varr - plag ose dregz, t ciln nuk guxojm ta lagim, ather kur t marrim
abdest, vetm me dor t lagt e prekim fashn (bjm Meshin).
N qoft se plaga gjithnj rrjedh (pikon), ather pr do koh t namazit duhet marr abdest t
ri. Gjat kohs s atij namazi mund t falen shum namaze tjera, edhe pse plaga rrjedh, vetm
nse sht prishur abdesti me ndonj mnyr tjetr.
GUSUL
Gusli sht larje e veant fetare e parapar pas hedhjes s fars (kur sht xhunub) dhe pas
spastrimit femror (hajz dhe nifas).
Gusli merret n kt mnyr:

1. Goja dhe fyti t shprlahen me uj (gargara),
2. hunda t shprlahet me uj (istinshak), dhe
3. tr trupi t lahet, ashtu q t mos mbetet asnj vend i that.
TEJEMMUMI
Tejemmum sht spastrim me dhe n raste kur nuk ka uj. Kur gjendet muslimani n nj gjendje
q duhet t marr abdest ose duhet t lahet, e uj ska, nuk mund t vij deri te uji, ose sguxon t
prdor ujin, ather, n vend t abdestit ose guslit me uj, merr tejemmum me dhe. Prandaj
tejemmumi sht spastrim simbolik.
Tejemmumi merret kshtu:
1. Duhet vendosur me zemr se pr ka po merr tejemmum, n vend t abdestit, apo n vend t
guslit.
2. Me shuplaka ta preksh dheun e pastr dhe t that ose ndonj objekt prej dheu, pak i shkund
dhe i frkon pr fytyre, nj her.
3. Prsri prek me shuplakat prtok dhe, me dorn e majt e frkon t djathtn deri mbi brryl, e
me t djathtn e frkon t majtn deri mbi brryl, nj her.
Mngt duhet t jen t prvjelur sikurse edhe kur marrim abdest.

Si dhe llogariten edhe: rra, guri, tjegulla, qerpii e t ngjashme.
N qoft se kemi tejemmum n vend t guslit, e kemi uj vetm pr abdest, mund t marrim edhe
abdest.
Gjrat q e prishin abdestin, e prishin edhe tejemmumin.
Si t na bhet i mundshm prdorimi i ujit, vlera e tejemmumit bie.
Meshi mbi kpuc, Meshi mbi lidhz (fash) dhe tejemmumi jan lehtsime fetare pr namaz - t
falurit.
KUSHTI I TRET PR NAMAZ

MBULIMI I TRUPIT
Kur duam t hyjm n namaz, duhet t jemi t veshur si ka hije. Te femrat duhet t jet i mbuluar
tr trupi e edhe flokt, prve fytyrs, duarve deri prtej shuplakave dhe kmbve deri prtej
nyjeve. Te meshkujt, n rast t mungess s petkave, trupi duhet t jet i mbuluar prej beli deri
nn gjunj. Meshkujt, t cilt shkojn kryeshtruar, ose q bartin aso lloj kapele, me t ciln nuk
mund ta vn ballin n tok, mund t falen pa kapel - kryeshtruar.

KUSHTI I KATRT PR NAMAZ
KOHA E NAMAZIT
T falurit e t gjitha pes namazeve sht e lidhur me koh, varsisht me lvizjen e diellit. Sipas
numrit t namazeve, dita dhe nata jan ndar n pes pjes t kohs. Secili namaz falet n kohn e
vet, gjegjsisht ka kohn e vet. Fillimi i secils koh t namazit caktohet sipas pozits s diellit n
qiell.
Koha e namazit t Sabahut fillon prej agimi e vazhdon deri n lindjen e diellit.
Koha e namazit t mesdits - dreks fillon kur dielli pak largohet nga mesi i qiellit e vazhdon deri
n Ikindi.
Koha e namazit t Ikindis fillon kur hija e nj objekti rritet pr nj deri n dy gjatsi dhe
vazhdon deri n Aksham.
Koha e namazit t Akshamit fillon me t pernduar t diellit e vazhdon deri n Jaci.
Koha e namazit t Jacis fillon kur n perndim smbetet m shklqimi i diellit dhe vazhdon deri
para agimit.
sht e ndaluar q t falet n momentin kur dielli sht duke lindur dhe gjysm ore pasi t lind;
kur dielli kalon prmes qiellit dhe kur perndon, prve Ikindis q sht filluar.
Fillimi i kohve t namazit sht shnuar pr tr vjetin n takvim (kalendarin e muslimanve).
Fillimin e kohve t namazit e lajmrojn muezzint duke thrritur ezanin.

EZANI
All-llahu ekber, All-llahu ekber,
Eshhedu en la ilahe il-llell-llah,
Eshhedu en la ilahe il-llell-llah,
Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah,
Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah.
Hajje ales-salah,
Hajje ales-salah,
Hajje alel-felah,
Hajje alel-felah,
La ilahe il-lell-llah.
N ezanin e Sabahut pas Hajje alel-felah shhtohet edhe:
Essalatu hajrun minen-nevm,

Essalatu hajrun minen-nevm.
Ezanin e thrrasin vetm meshkujt. Ezani thirret n minare, e mundet edhe n ndonj vend
tjetr. Ezanin duhet thirrur ngadal dhe me z t lart.
KUSHTI I PEST PR NAMAZ

KIBLA
Vendi nga i cili kthehemi me rastin e hyrjes n namaz, sht Kibla. Ather kthehemi nga shtpia
e shenjt (mubarek) Kabe, e cila gjendet n qytetin Mekke n Arabi. Mekkeja sht n juglindje
prej vendit ton.
N qoft se nuk e dim se nga sht Kibla, e nuk kemi k t pyesim, ather duhet t kthehemi
n at an, nga na mbushet mendja se sht Kibla.
Nuk sht mir t falemi pran fotografis ku sht i fotografuar njeri ose ndonj gjalles tjetr.

KUSHTI I GJASHT PR NAMAZ
NIJJETI (VENDOSJA)
Para se t hyjm n namaz duhet me zemr t vendosim se cilin namaz duam t falim: Sabahun,
Drekn, Ikindin, Akshamin apo Jacin. Ky vendim i prur me zemr quhet nijjet. Nijjeti mund
t shprehet me fjal t veanta n gjuhn ton ose n gjuhn arabe. Secili namaz ka nijjetin e vet.
Duke shqiptuar nijjetin, duhet ti koncentrojm edhe mendimet dhe me respekt t plot t hyjm
n namaz. Nijjeti pr t gjitha namazet n gjuhn arabe kshtu do t ishte:
Nevejtu en usal-lije lil-lahi teala salatel-vakti edaen mustakbilel kibleti - All-llahu ekber.
IKAMETI
Meshkujt para nijjetit e thon ikametin.
Ikameti thuhet kshtu:
All-llahu ekber, All-llahu ekber.
Eshhedu en la ilahe il-lell-llah,
Eshhedu en la ilahe il-lell-llah.

Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah,
Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah.
Hajjeales-salah,
Hajjeales-salah.
Hajjealel-felah,
Hajjealel-felah.
Kad kametis-salatu.
Kad kametis-salah.
All-llahu ekber, All-llahu ekber.
La ilahe il-lel-llah.
PJEST PRBRSE T NAMAZIT

(RUKNET E NAMAZIT)
Namazi ka gjasht pjes prbrse, e ato jan:
1. Tekbiri fillestar (tekbiri iftitah)

2. Ndejtja n kmb (kijam)
3. Leximi i Kuranit (kiraet)
4. Prkulja (ruku)
5. Vnia e fytyrs n tok (sexhde)
6. Ulja n mbarim t namazit (kadei ehire).
Pjest prbrse t namazit quhen ruknet e namazit.
T ndenjurit n kmb, leximi, prkulja, dhe sexhdja prbjn nj rekaat. Namazi mund ti ket
dy, tri edhe katr rekaate.
TEKBIRI FILLESTAR
N namaz hyjm duke i ngritur duart. Shuplakat i kthejm nga Kibla e shqiptojm: All-llahu
ekber. Meshkujt i ngren duart deri n lartsi t veshve, duke prekur t butit e veshve me
gishta t mdhenj. Femrat i ngren duart baras me lartsin e supeve - krahve. Gishtat duhet t
jen t shtrir.
Me tekbirin fillestar (iftitah tekbir) hyhet n namaz.

QNDRIMI N KMB N NAMAZ
Pasi t shqiptojm tekbirin fillestar, i bashkojm duart e rrim gatitu, duke shikuar vendin ku do
t bjm sexhden edhe lexojm Kuran. T ndenjurit n kmb n namaz quhet kijam. Kush nuk
mund t rrij n kmb nga smurja ose pleqria, falet ulur.
Si rrim n kmb n namaz?
Si do t falet ai q nuk mund t qndroj n kmb?
LEXIMI I KURANIT N NAMAZ

Duke qndruar n kmb n namaz, lexojm Kuran. Ky lexim quhet kiraet. N rekaatin e par t
secilit namaz lexohet: Subhaneke, Eudhubil-lahi, Bismil-lahi, Fatiha dhe nj kaptin (sure).
N rekaatin e dyt t secilit namaz lexohet: Bismil-lahi, Fatiha, dhe nj sure apo nj ajet i gjat apo
tri t shkurtra.
N rekaatin e tret dhe t katrt t namazeve farze lexohet: Bismil-lahi dhe Fatiha.
N namaz lexojm ngadal dhe qet aq sa e dgjojm veten. Kur mbarojm leximin, prkulemi
duke thn: All-llahu ekber. Fjala - All-llahu ekber - quhet tekbir.

SUBHANEKE
Subhanekall-llahumme,
ve bihamdike,
ve tebarekesmuke,
ve teala xhedduke,
ve la ilahe gajruke.
PRKULJA N NAMAZ
Prkulja me gjysmn e trupit quhet ruku: Duke br rukun shqiptojm: Subhane rabbijeladhim
- tri her. Duke u ngritur nga rukuja shqiptojm: Semiall-llahu limen hamideh, mandej ndalemi
pak e themi: Rabbena lekel-hamd, tanim duke thn All-llahu ekber bejm sexhde. Kur jemi
duke kryer rukun, shikojm kmbt.

RNIA ME FYTYR N TOK (SEXHDE)
Prej rukuit bjm sexhden. S pari i ulim gjunjt, mandej shuplakat e ather hundn dhe ballin.
N sexhde shqiptojm: Subhane rabbijel ela - tri her. Duke thn tekbirin e ngrem kokn
nga sexhdeja dhe ulemi pak, e ather n t njjtn mnyr e bjm sexhden e dyt. Prej sexhdes,
duke thn All-llahu ekber, ngrihemi n rekaatin e dyt. N sexhde shikojm posht fytyrs. N
sexhde tokn e prekim me gishta t kmbve, me gjunj, me shuplaka, me hund dhe me ball.
T NDENJURIT ULUR N NAMAZ

Pas do rekaati t dyt dhe n fund t namazit ulemi. Namazi prej dy rekaatesh, ka vetm nj ulje
- Kadei ehire. Namazet prej tri ose katr rekaatesh kan nga dy ulje: Uljen e par pas dy rekaateve
dhe Kadei ehiren n mbarim t namazit. N uljen e par e lexojm Ettehijjatu. N uljen e fundit e
lexojm Ettehijjatu, Salavatet dhe Duat, mandej japim (shprehim) selam.
Ja, si thuhen Ettehijjatu, Salavatet dhe Duat - lutjet:

ETTEHIJJATU
Ettehijjatu lil-lahi ves-salavatu
ve-tajjibatu, esselamu alejke ejjuhen-nebijju
ve rahmetull-llahi ve berekatuhu,
Esselamu alejna ve ala ibadil-lahis-salihin.
Eshhedu en la ilahe il-lell-llah.
Ve eshhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu.
SALAVATET
All-llahume sal-li ala Muhammedin ve ala ali Muhammed. Kema sal-lejte ala Ibrahime ve ala ali
Ibrahim.
Inneke hamidun mexhid.
All-llahumme barik ala Muhammedin ve ala ali Muhammed.
Kema barekte ala Ibrahime ve ala ali Ibrahime,
Inneke hamidun mexhid.

DUAT (LUTJET)
Rabbena atina fid-dun-ja haseneten ve
fil-ahireti haseneten ve kina adhaben-nar.
Rabbenag-firli ve li validejje ve
lil-muminine jevme jekumul-hisab.
DALJA NGA NAMAZI

Duke dhn selam dalim nga namazi. Selami jepet kshtu: duke kthyer kokn n ann e djatht
shqiptojm.
Esselamu alejkum ve rahmetull-llah.
Mandej e kthejm kokn n ann e majt dhe i themi t njjtat fjal. Duke shqiptuar selamin
shikojm majn e supeve. Pasi t japim selam, lexojm:
All-llahumme entes-selamu ve minkes-selam.
Tebarekte ja dhel-xhelali vel-ikram.
M par kemi msuar se si rrim ulur n namaz.

LLOJET E NAMAZIT
PES NAMAZET FARZE
Namazet ndahen n dy lloje: farze dhe sunnete. Faljen e namazave farz e ka urdhruar All-llahu i
madhrueshm, e faljen e namazeve sunnete e ka porositur Muhammedi - I Drguari. Edhe farzi
edhe sunneti falen n t njjtn mnyr, me prjashtim t nj ndryshimi t vogl, i cili qndron n
ate se ka lexojm n kmb e ka ulur. S pari duhet msuar pr ti fal namazet farze. M par
kemi prmendur se namazet mund ti ken dy, tri ose katr rekaate. Edhe ktu do ti msojm me
kt radh.
NAMAZI I SABAHUT
Namazi farz i sabahut ka dy rekaate. Pas rekaatit t dyt bhet ulja. Nijjeti bhet kshtu: Un
vendosa n emr t All-llahut, pr t fal farzin e sabahut.
Pasi t shprehim tekbirin fillestar, i lidhim duart, qndrojm gatitu dhe lexojm: Subhaneke,
Eudhubil-lahin, Bismil-lahin, Fatihan dhe nj sure.
Kur e mbarojm leximin, bjm rukuun dhe dy sexhde, mandej ngrihemi n rekaatin e dyt.
N rekaatin e dyt lexojm: Bissmil-lahin, Fatihan dhe nj sure. Pas ksaj e bjm rukuun dhe dy
sexhde dhe ulemi n gjunj.

N uljen e fundit lexojm: Ettehijjatu, Salavatet dhe Duat e tani japim selam. Me kt sht
kryer namazi i farzit t Sabahut.
NAMAZI I AKSHAMIT
Namazi farz i akshamit ka tri rekaate. Rrihet ulur pas rekaatit t dyt dhe n mbarim t namazit.
Nijjeti bhet kshtu: Un vendosa n emr t All-llahut, pr te fal farzin e akshamit.
Dy rekaatet e para falen sikurse edhe farzi i sabahut. N uljen e par lexojm Ettehijjatu dhe
shehadetin pastaj ngrihemi n rekaatin e tret.
N rekaatin e tret lexojm: Bismil-lahin dhe Fatihan. Mandej e bjm rukuun dhe dy sexhdet
tani ulemi n uljen e fundit. N uljen e fundit lexojm: Ettehijjatu, Salavatet dhe Duat e mandej
japim selam.
Me kt kryhet namazi farz i akshamit.
NAMAZI I DREKS
Namazi farzi i dreks ka katr rekaate. Ulja bhet pas rekaatit t dyt dhe n mbarim t namazit.
Nijjeti bhet kshtu: Un vendosa n emr t All-llahut, pr t fal farzin e dreks.

Tre rekaatet e para falen njsoj sikur t akshamit. Pas rekaatit t tret ngrihemi n kmb n
rekaatin e katrt.
Edhe n rekaatin e katrt lexojm: Bismil-lahin dhe Fatihan. Pastaj e bjm rukuun dy sexhdet
dhe uljen e fundit e dhe japim selam.
Me kt kryhet namazi farz i dreks.
NAMAZI I IKINDIS
Namazi farz i ikindis ka katr rekaate. Falet njsoj sikur farzi i dreks? Nijjeti bhet kshtu: Un
vendosa, n emr t All-llahut, pr t fal farzin e ikindis.
NAMAZI I JACIS
Namazi farz i jacis ka katr rekaate. Falet njsoj sikur namazi i dreks dhe i ikindis. Nijjeti bhet
kshtu: Un vendosa, n emr t All-llahut, pr t fal farzin e jacis.

KA E PRISH NAMAZIN
Namazi prishet: Nse mbetemi pa abdest, nse flasim, qeshim, qajm me z, vajtojm, kollitemi
pa nevoj ose bjm dika q nuk prngjan pr t qen n namaz.
KSHILLA MBI NAMAZET FARZE

Vrtetuam q falja e namazit farz sht shum e thjesht. Obligimi i faljes s namazeve farze
fillon prej kur njeriu arrin moshn madhore (pubertet) e vazhdon deri n vdekje. Prindrit e kan
pr detyr q ti msojn fmijt e tyre t falen q n moshn shtatvjeare, e prej dhjet vjetsh
ata duhet t frymzohen dhe ta bjn shprehi t falurit.
Namazi farz mund t mbetet pa u kryer vetm n rast pengese, t ciln e pranon feja. N qoft se
namazi farz mbetet pa u falur, duhet q sa m shpejt t falurit e tij t kryhet. T falurit pas kohe -
Kaza - bhet ashtu sikurse kur falet (n kohn e vet) me rregull, e n nijjet duhet theksuar se cili
namaz sht p.sh.: i sabahut, i dreks, i ikindis, akshamit ose i jacis dhe kshtu bhet nijjet:
Un vendosa, n emr t All-llahut, pr t fal farzin e sabahut q m ka kaluar.
Femra nuk mund t falet gjat ditve t larjes (menstruacionit), dhe ato namaze nuk i fal pastaj.
N momentin kur i pushon menstruacioni, duhet t lahet dhe obligohet q t fal me koh
namazin, e mund t fal edhe kada.

Namazet q kan kaluar pa fal n kohn e vet, mund t falen n do koh q sht pr tu falur.
N qoft se duke falur namazin e sabahut na z lindja e diellit, ai namaz nuk vlen, prandaj duhet
t falet m von. E n qoft se duke falur namazin e ikindis na z dielli n t pernduar, ai na-
maz sht i vlefshm.
Kur jemi n rrug namazet farze prej katr rekaatesh i shkurtojm dhe i falim n dy rekaate.
Namazet e shkurtuara falen sikur namazi i sabahut.
T smurit dhe pleqt mund t falen ulur ose shtrir.
NAMAZET SUNNETE
Pran namazeve farze, si namaze kryesore, I Drguari i All-llahut, Muhammedi a.s. ka falur edhe
namazet sunnete pr hir t dashuris s madhe q ka pasur ndaj All-llahut t Madhrueshm. Ne
namazet sunnete i falim nga dashuria e madhe q kemi ndaj T Drguarit t All-llahut.
Namazet sunnete falen, para, prapa ose para dhe prapa farzeve. Namazet sunnete mund ti ken
dy ose katr rekaate. Edhe namazet sunnete falen sikurse ato farze, e ndryshimi qndron n t
lexuarit n rekaatin e tret, t katrt dhe n uljen e par.
Q t mund t falen namaze sunnete, duhet msuar prmendsh edhe dy kaptina - sure.

KAPTINA FELEK
Kul eudhu bi - rabbil-felek,
Min sherr-rri ma halek,
Ve min sherr-rri gasikin idha vekab,
Ve min sherr-rrin-neffathati fil - ukad,
Ve min sherr-rri hasidin idha hased.
KAPTINA NAS
Kul eudhu bi rabbin-nas,
Melikin-nas,
Ilahin-nas,
Min sherr-rril vesvasil - hannas,
El-ledhi juvesvisu fi sudurin-nas,
Minel-xhin-neti ven-nas.

SUNNETET DHE FARZET N PES NAMAZET E DITS
Sunetet dhe farzet n pes namazet e dits falen me kt radh:
1. Namazi i sabahut: dy rekaate sunnet dhe dy farz; gjithsej katr rekaate.
2. Namazi i dreks: katr rekaate sunnet, katr rekaate farz dhe dy rekaate sunnet i fundit, gjithsej
dhjet rekaate.
3. Namazi i ikindis: katr rekaate sunnet dhe katr farz gjithsej tet rekaate.
4. Namazi i akshamit: tri rekaate farz dhe dy sunnet, gjithsej pes rekaate.
5. Namazi i jacis: katr rekaate sunnet, katr rekaate farz, dy rekaate sunnet i fundit dhe tri
rekaate viter, gjithsej trembdhjet rekaate.
Pr t gjitha namazet sunnet dhe viter duhet br nijjet. Suneti i dreks dhe i jacis prej dy
rekaatesh sht quajtur edhe sonsunnet.
SI FALEN SUNETET
Namazet sunnete prej dy rekaatesh, falen ashtu sikurse farzi i sabahut. Sunneti i dreks prej katr
rekaatesh, falet sikurse edhe farzi i dreks, por n rekaatin e tret e t katrt prve Fatihas
lexohet edhe nj kaptin.

Sunneti i ikindis prej katr rekaatesh, ndryshon nga sunneti i dreks n at se n sunnetin e
ikindis, n rekaatin e tret lexohet sikurse n rekaatin e par. N uljen e par t ktij sunneti
lexohen Ettehijjatu, Salavatet dhe Duat.
KSHILLA MBI SUNNETET

Sunnetet prej katr rekaatesh - i ikindis dhe i jacis mund ti falim t shkurtuar n dy rekaate, e
mund ti lm pa i falur fare. Dy sunnetet e dreks, sunnetin e akshamit dhe sunnetin e fundit t
jacis, mund ti lm pa i falur nse jemi shum t zn ose t paaft.
Sunnetin e sabahut, kurr nuk duhet ln pa e falur. Kur e falim farzin e sabahut von, pasi t
ket lindur dielli, duhet t falim edhe sunnetin e sabahut. Sunneti pas kohe, kurr nuk falet,
prve ktij rasti.
NAMAZI I VITRIT
Namazi i vitrit sht namaz i veant, i cili falet pas sunnetit t fundit t jacis. Namazi i vitrit ka
tri rekaate, e falet sikurse farzi i akshamit, por ndryshon n lexim n rekaatin e tret.

Rekaati i tret falet n kt mnyr: Pasi t lexohet Bismil-lahi, Fatiha dhe nj kaptin, i ngren
duart duke thn: All-llahu ekber. Ather i lidhim duart dhe mandej lexojm duan e Kunutit.
Pasi t kryejm duan e Kunutit, e bjm ruku-un, dy sexhdet, uljen e fundit dhe japim selam.
DUAJA E KUNUTIT
All-llahumme inna nesteinuke, ve
nestagfiruke, ve nestehdike, ve numinu bike,
ve netubu ilejke, ve netevekkelu alejke,
ve nuthni alejkel-hajre kul-lehu,
neshkuruke, ve la nekfuruke, ve nahleu
ve netruku men jefxhuruke.
All-llahumme ijjake nabudu, ve leke nusal-li
ve nesxhudu. Ve ilejke nesa ve nahfidu.
Nerxhu rahmeteke ve nahsha adhabeke. Inne
adhabeke bil-kuffari mulhik.

KAPTINA VEL-ASRI
Ja edhe nj kaptin, e cila zakonisht lexohet n rekaatin e par t namazit vitr, pas Fatihas.
Vel-asri, Innel-insane le fi husr,
Il-lel-ledhine amenu ve amilus-salihati,
ve tevasav bil-hakki ve tevasav bis-sabr.
DHIKRI (MADHRIMI I EMRAVE T ALL-LLAHUT) PAS NAMAZIT

Kur e kryejm plotsisht ndonj namaz, sht mir t lexohet Salati temxhid, Ajetul-kursijja,
tesbih, dhe bjm dua - lutje.
SALATU-T-TEMXHID
Ala resulil-lahi salavat.
All-llahumme sal-li ala Muhammedin ve ala ali Muhammed.
Subhanall-llahi vel-hamdulil-lahi ve la ilahe

il-lell-llahu vall-llahu ekber.
ve la havle ve la kuvvete il-la
bil-lahil-alijjil-adhim.
AJET-UL-KURSIJJ
Eudhu bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim.
Bismil-lahirr-rrahmanirr-rrahim.
All-llahu la ilahe il-la Hu, El-hajjul-kajjum.
La tehudhuhu sinetun ve la nevm, Lehu ma fis-semavati ve ma fil-erd.Men dhel-ledhi jeshfeu
indehu il-la bi idhnihi. Jalemu ma bejne ejdihim ve ma halfehum, ve la juhitune bi shej in min
ilmihi il-la bi ma shae.
Vesia kursijjuhus-semavati vel erda, ve la jeuduhu hifdhuhuma ve huvel-alijjul-adhim.
Kur t mbarojm ajetul kursijjen, ather e lexojm kt:

TESBIH
Ja Rabbi, Dhel-Xhelali, subhanall-llah. Ather themi 33 her Subbanall-llah, mandej
lexojm: Subhanel-baki daimenilhamdu lil-lah, dhe themi 33 her El-hamdulil-lah. M n
fund lexojm: Rabbil-alemine teala shanuhu All-llahu ekber dhe shqiptojm 33 her All-llahu
ekber.
Numrort, kokrrat e tespive i marrim me qllim q t mundemi m leht t numrojm at q e
shqiptojm, e n munges t tyre mund t numrojm me an t gishtave ose prmendsh.
Pas ksaj lexojm:
La ilahe il-lell-llahhu vahdehu, la sherike leh.
Lehul-mulku ve lehul-hamdu ve huve ala kul-li shej-in kadir.
Ve ma erselnake il-la rahmeten lil-alemin.
tanim ngrihen duart me shuplaka t kthyera nga qielli dhe lexohet nga duaja.
DUAJA E NAMAZIT
Eudhu bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim.

Elhamdu lil-lahi rabbil-alemin.
ves-salatu ves-selamu ala sejjidina
Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi exhmein.
All-llahumme, rabbena tekabbel minna inneke
Entes-semiul Alim.
Ve tub alejna, ja mevlana, inneke Entet-Tevva
burr-rrahim.
All-llahumme sel-limna ve sel-lim-dinena,
ve lateslub vakten-nezi imanena.
ve la tusel-lit alejna men la jehafuke ve la
jerhamuna.
Verzukna hajrejid-dunja vel-ahireti,
inneke ala kul-li shej-in kadir.
All-llahumme habbib ilejnel-imane vel-islame vel-ihsan.
Ve ker-rih ilejnel-kufre vel-fusuka vel-isjan,

bi rahmetike, ja Erhamerr-Rrahimin.
Rabbena atina fid-dunja haseneten ve fil-ahireti
heseneten ve kina adhaben-nar!
Rabbenagfirli ve li validejje ve lil muminine
jevme jekumul-hisab!
Amin, amin, amin, ja Erhamerr-Rrahimin.
Subhane rabbike rabbil-izzeti amma jesifun.
Ve selamun alel murselin.
Vel-hamdulil-lahi Rabbil-alemin.
M n fund me shuplakat dhe gishtat e duarve e frkon fytyrn dhe e lexon fatihan. N vend t
duas mund t lexohet edhe vetm Fatiha.
XHEMAATI (T FALURIT BASHKRISHT)

Namazet farze mund t falen bashkrisht me t tjert (xhemaat), ndrsa namazet sunnet falen
vetmas. T falurit e namazit bashk me imamin quhet xhemaat. Secili xhemaat ka imamin e vet
q i udhheq dhe muezzinin.

Gjat t falurit me xhemaat imami qndron prpara, e xhemaati radhitet pas tij n rreshta (safe),
krah pr krah. N safe nuk guxon t ket zbraztira, po duhet t shpeshtohen. Kur qndrojm n
kmb duke u falur bashkrisht, vetm imami lexon e t tjert heshtin. N rekaatin e par t
gjith e lexojn Subhaneken. Namazi me xhemaat falet n xhami, e mund t falet edhe n
dhom, kopsht, ar dhe n vendet tjera. Kur t falurit bhet n grup, n nijjet duhet t shtohet:
Plqej ndaj ktij imami (iktedejtu bi hadhel-imami). Personi q falet me imam quhet - Muktedi.
N namazin e akshamit, jacis dhe t sabahut, imami e lexon Kuranin me z, e n drek dhe
ikindi pa z. Muktedija nuk e thot: Semiall-llahu limen hamideh kur ngrihemi nga rukuja, po e
thot: Rabbena lekel-hamd.
XHAMIA
Kur I Drguari i All-llahut, Muhammedi (a.s.) u shprngul prej Mekkes n Medine (hixhret),
menjher e ndrtoi xhamin dhe vendosi themelet e Ummetit islam. Xhamia sht faltore dhe
shkoll e muslimanve. Secili musliman duhet t kujdeset q ta ruaj xhamin e vet.
Xhamia e ka imamin, muezzinin dhe mutevel-lin-kujdestarin. Imami e udhheq xhemaatin n
namaz dhe n msimet fetare, muezzini e shpall kohn e namazit, ndrsa mutevel-liu kujdeset pr
mirmbajtjen e xhamis dhe pr pasurin (vakuf). Xhamia pa minare quhet mesxhid.

NAMAZET TJERA
Prve pes namazeve t rregullta, falen edhe disa namaze tjera si jan: Namazi i xhumas,
namazi i Bajramit, namazi i xhenazes, namazi i teravihve etj.
NAMAZI I XHUMAS
Ditn e premte, n vend t dreks meshkujt e falin xhuman. Para ktij namazi farz, lexohet
hutbeja, e mandej, me xhemaat, falen dy rekaate farz t namazit t xhumas. Prve farzit t
xhumas falim edhe sunnete.
Namazi i xhumas falet sipas ktij rendi:
S pari gjithkush vetmas i fal katr rekaate sunnet t xhumas. Mandej lexohet hutbe pas t cils
falen me xhemaat dy rekaate farz t xhumas. Pasi t falet farzi duhet ti fal secili vetmas nga
katr rekaate tjera sunnet t xhumas.
Pas sunnetit t dyt t xhumas mund ti falim edhe katr rekaate ahiri dhuhri dhe dy sunnet ul-
vakti.
Sunneti i xhumas para dhe pas farzit falet sikurse edhe sunneti i dreks. Ahiri dhuhri falet sikurse
farzi i dreks, e sunnetul vakti sikurse sunneti i fundit i dreks.

Hutba sht fjalim instruktiv i imamit i cili mbahet n lavdi t All-llahut, falnderim T Drguarit
dhe si kshillim i muslimanve, nga vendi i shenjt i quajtur minber, hutba duhet t dgjohet me
respekt dhe kujdes. Nj pjes e hutbes shprehet n gjuhn ton e nj pjes n gjuhn arabe.
Farzi i xhumas bhet nijjet kshtu: Un vendosa, n emr t All-llahut, t fali farzin e xhumas
pas ktij imami. Sunneti bhet nijjet kshtu: Un vendosa, n emr t All-llahut t fali sunnetin
e xhumas.
N qoft se duam t falim ahiri dhuhrin dhe synnet ul-vaktin, ather duhet ti theksojm n
nijjet.
Atij q i kalon xhumaja, e fal drekn. N vendet ku falet xhumaja, dreka nuk falet n xhemaat.
Xhuman m s miri sht pr ta falur n xhamin kryesore. Xhemaati m i vogl - minimum n
xhuma sht: imami dhe tre meshkuj t moshs s rritur.
NAMAZI I BAJRAMIT
N ditn e Bajramit, n mngjes, falen dy rekaate me xhemaat - namaz i Bajramit. Koha pr
faljen e namazit t Bajramit fillon gjysm ore pas lindjes s diellit e vazhdon deri para dreke.
Nijjeti i namazit t Bajramit bhet kshtu: Un vendosa, n emr t All-llahut, t fali namazin e
Bajramit me kt imam.
Namaze t Bajramit jan dy: i Ramazanit dhe i Kurbanit.

Namazi i Bajramit falet sikurse edhe farzi i xhumas, duke i shtuar nga tri tekbire n t dy rekaatet
dhe duke i ngritur duart te vesht. N rekaatin e par tekbiret merren para leximit, e n t dytin
pas leximit. Hutba mbahet pas namazit.
N qoft se pr ndonj arsye smund t falet namazi i Bajramit ditn e par, namazi i Bajramit t
Ramazanit mund t falet n ditn e dyt, e namazi i Bajramit t Kurbanit mund t falet edhe n t
tretn, por n kohn kur e ka Bajrami pr tu falur.
Tekbiret n rekaatin e par merren pasi t lexohet Subhaneke. Namazi i Bajramit sht vaxhib.
NAMAZI I XHENAZES
Kufoms s t vdekurit i falet namazi i xhenazes me xhemaat, duke qndruar gjith kohs n
kmb. Namazi i xhenazes sht farz i prbashkt (farzi kifaje) pr t gjith muslimant e atij
vendi ku vdes ose varroset muslimani i vdekur, e n qoft se at namaz e kryejn disa njerz, nga
obligimi lirohen edhe muslimant tjer. Po qe se muslimanit t vdekur askush sia fal namazin e
xhenazes, t gjith muslimant e atij vendi jan mkatar.
Namazi i xhenazes duhet ti falet secilit musliman e muslimane, t madhit e t voglit, prve
fmij q lind i vdekur. Namazi i xhenazes sht nj lloj lutjeje e posame e muslimanve pr t
vdekurin.
Namazi i xhenazes falet kshtu:

I vdekuri, i pastruar, i mbshtjell n qefin (bez i bardh), i ersuar me er t kndshme dhe i
vn n tabut (arkivol), vihet para xhemaatit n at mnyr q, ana e djatht e tij t jet e kthyer
nga Kibla. Imami qndron drejt gjoksit t t vdekurit e xhemaati pas tij t radhitur n rreshta
(safe). Nijjeti bhet kshtu: Un vendosa t fali namazin e xhenazes, duke lavdruar All-llahun,
duke bekuar T Drguarin, duke u lutur pr t vdekurin, pajtohem ndaj ktij imami.
Pas tekbirit fillestar lexohet Subhaneka, duke ia shtuar fjaln - Ve xhel-lethenauke, para fjals
Ve, la ilahe gajruke. Mandej imami dhe xhemaati e thon pr t dytn her All-llahu ekber,
por duart nuk i ngren te vesht. Pas ksaj e lexojn salavatin, e pr t tretn her thon: All-
llahu ekber, dhe e lexojn duan. Pas duas pr t katrtn her thon All-llahu ekber dhe
japin selam. Edhe n namazin e xhenazes, gjat qndrimit n kmb, duart mbahen lidhur. Duat
mund t jen sikurse ato q lexohen n namaz kur jemi ulur.
Pasi t falet namazi, pr shpirtin e t vdekurit lexohet Fatiha, e kufoma drgohet n varreza pr
varrim. Vetm meshkujt e falin namazin e xhenazes dhe e prcjellin kufomn.
Varri duhet t jet i thell sa gjysma e shtatit t njeriut, pr meshkuj, e pr femra deri n lartsin
e gjoksit t shtatit. Ana e djatht e kufoms n varr sht e kthyer nga Kibla.
Muslimani e ka pr detyr ti prkujtoj t vdekurit e vet. Veanrisht duhet ti prkujtoj
prindrit e vdekur. Kur i vizitojm varrezat e t vdekurve t afrm, duhet t lexohet Fatiha.
Kaptinat q i kemi msuar deri m tash, edhe ato mund t lexohen me rastin e prkujtimit t t
vdekurit.

NAMAZI I TERAVIHVE
Namazi i teravihve falet gjat muajit t Ramazanit pas sunnetit t dyt t jacis. namazi i teravihve
i ka njzet rekaate, pas do dy rekaatesh bhet ulja. Nijjeti bhet kshtu: Un vendosa, n emr
t All-llahut, t fali namazin e teravihve. Ky namaz zakonisht falet me xhemaat. Namazi i
teravihve falet sikurse sunneti i ikindis. Edhe namazi i teravihve sht sunnet.
TEHIJJET-UL-MESXHID (NAMAZI N SHENJ NDERIMI)

N qoft se n ndonj rast vizitojm ndonj xhami, ather, si nder ndaj asaj xhamie duhet t
falen dy rekaate namaz. Ai namaz quhet - Tehijjetul mesxhid, dhe falet sikurse farzi i sabahut.
ARRITJA N XHEMAATE DHE KRYERJA E T FALURIT

Personi q arrin t falet me xhemaat, bile nj rekaat, quhet mesbuk. Kur imami jep selam n
ann e djatht, mesbuku ngrihet dhe e fal at q i ka kaluar. N qoft se e arrin imamin n ruku,
llogaritet se e ka arritur rekaatin.

N qoft se mesbuku arrin n rekaatin e dyt, e fal rekaatin e par q i ka kaluar, kryen uljen e
fundit e mandej jep selam.
Mesbuku n ulje e lexon Ettehijjatu dhe e pret imamin derisa t jap selam e mandej ngrihet dhe
fal at q i ka kaluar. Nse e lexon salavatin dhe duat, sbn ndonj dm, por m mir sht pas
Ettehijjatu, t hesht.
N qoft se mesbuku sht vonuar n ato namaze n t cilat imami lexon me z (aksham, jaci dhe
sabah), ai e thot tekbirin fillestar dhe hesht, e Subhaneke-n e lexon kur t ngrihet q t fal at
q i ka kaluar. Mirpo, n qoft se sht vonuar n namaz ku imami lexon pa z (drek, ikindi),
Subhaneke-n e lexon edhe n t hyr n namaz, edhe kur t ngrihet t fal ka i ka kaluar.
N qoft se mesbuku e arrin imamin n rekaatin e tret t farzit t akshamit, e fal m von nj
rekaate, bn uljen e par e mandej ngrihet, e fal rekaatin e dyt dhe bn uljen e fundit. N rekaatin
e par q i ka kaluar kur e fal lexon: Subhaneke-n, Eudhu bismile-n, Fatihan dhe nj sure, e n t
dytn: Bismile-n, Fatihan dhe nj sure.
N qoft se mesbuku e arrin imamin n rekaatin e tret t atyre namazeve q kan nga katr
rekaate, (drek, ikindi e jaci), rekaatet e kaluara i fal t parn dhe t dytn nj pas nj, e mandej
bn uljen dhe jep selam.
Nse e arrin imamin n rekaatin e katrt, rekaatet e kaluara i fal; t parn dhe rri n uljen e par,
mandej t dytn dhe t tretn dhe bn uljen e fundit.

N qoft se mesbuku e arrin imamin n uljen e fundit, ai pret derisa imami t jap selamin e par,
mandej ngrihet dhe i fal rekaatet e kaluara n at mnyr sikurse edhe falen. Edhe n uljen e
fundit, nse e arrin imamin, llogaritet se sht falur me xhemaat.
Gjat faljes s rekaateve t kaluara, duhet pasur kujdes q ulja t bhet gjithnj pas dy rekaateve.
Pr kt arsye, n qoft se e arrijm imamin n rekaatin e tret t akshamit, ose n t katrtn t
dreks, ikindis dhe t jacis, e falim rekaatin e par q na ka kaluar e tani rrim n uljen e par,
pse ather ne i kemi falur dy rekaate, e mandej i falim rekaatet q na kan mbetur.
Kur i falim rekaatet e kaluara, n t parn, kur jemi n kmb lexojm: Subhaneke-n, Eudhu-
bismile-n, Fatihan dhe nj sure, e kur t falim t dytn lexojm, Bismilen, Fatihan dhe nj sure.
Kur falim t tretin ose t katrtin rekaate, ather n kmb lexojm vetm Bismile-n dhe
Fatihan.
N qoft se jemi vonuar n namazin e teravihve, ather duhet s pari t falim farzin e jacis dhe
sunnetin e fundit, e mandej i bashkohemi imamit n teravhiv. Kur imami t jap selamin e par
n mbarim t namazit t teravhihve, mesbuku ngrihet dhe i fal ato rekaate q i kan kaluar. Kur t
kryhet t falurit e rekaateve t kaluara n teravih, ather fal vitr namazin. Mesbuku n namazin
e teravihve mund t fal vetm ato rekaate q i kan kaluar n at selam, e t gjitha tjerat mund ti
l.
Pjesa e namazit t xhumas q ka kaluar, falet sikurse n namazin e sabahut. Ashtu edhe namazi i
Bajramit, por ktu duhet pasur kujdes pr tekbire.

HARRESA DHE LSHIMI N NAMAZ - SEHVI SEXHDE
Kur padashtas njeriu bn n namaz dika tjetr, q ssht parapar me dispozita (mosleximi i
Fatihas, sures, apo lnia e uljes s par), duhet br sehvi sexhde. Sehvi sexhdeja bhet kshtu:
Pasi t jepet selam n ann e djatht, bhet dy sexhde, e mandej lexohet Ettehijjatu, salavatet dhe
duat, tani jepet selam.
N qoft se gabimin e bjm me dashje, ather duhet prsritur namazin.
QLLIMI I NAMAZIT
Namazi sht mnyra m e prsosur e nderimit q i bhet All-llahut xh.sh. Ngritja e duarve,
qndrimi n kmb gatitu, prkulja, rnia n sexhde dhe t ndenjurit ulur, jan lvizje trupore, me
t cilat shfaqet respektimi ndaj All-llahut Krijues xh.sh., duke i shprehur madhri e nderim,
respekt e lavdrim, adhurim e lutje. Kjo sht mnyra m e prshtatshme e edukimit shpirtror
dhe rruga m e mir e afrimit te All-llahu. Adhurimin (ibadetin) n kt mnyr e kan praktikuar
t gjith pejgambert e All-llahut prej Ademit e deri n Muhammedin a.s. Qllimi i namazit sht
prkujtim dhe afrim ndaj All-llahut xh.sh.
Nprmjet gjasht kushteve t tij, namazi na lidh me jetn dhe krkon angazhimin ton pr jet.
Q t mund t falemi, duhet t jemi t pastr dhe t veshur mir, e pr t arritur kte, duhet

njohur rregullat pr pastrim dhe veshmbathje. Namazi, detyr e domosdoshme, sht shum i
dobishm si pr pastrti ashtu edhe pr shndet, pr individ dhe pr tr bashksin.
ELF, LM, MM
Prve sureve q i kemi msuar deri m tash, sht mir t msojm edhe suren Elf, Lm, Mm.
Kjo sure thuhet:
Elf, Lm, Mm, Dhadikel-kitabu la rejbe fih.
Huden lil muttekin. El-ledhine juminune bil-gajbi ve jukimunes-salate ve mimma rezeknahum
junfikun.
Vel-ledhine juminune bima unzile ilejke ve ma unzile min kablike, ve bil-ahireti hum jukinun.
Ulaike ala huden min rabbihim ve ulaike humul-muflihun.

PRKTHIMI I TEKSTEVE T ARABISHTES N GJUHN SHQIPE
Pr t ditur prkthimin e teksteve arabishte, t cilat lexohen n namaz, sht gj e porositur dhe e
dobishme. M par msuam prkthimin e Fatihas, dhe sureve Kevther e Ihlas, e tash do t
msojm edhe prkthimin e teksteve t arabishtes.
PRKTHIMI I EZANIT:
All-llahu sht m i madhi!
Deklaroj q vetm All-llahu sht Zot!
deklaroj q Muhammedi sht I Drguar i All-llahut!
Eja n namaz!
Eja n shptim!
All-llahu sht m i madh!
Vetm All-llahu sht Zot!
Shprehja e par thuhet katr her, pes t tjerat nga dy her, e fundit nj her.

Pas shprehjes Eja n shptim n ezanin e sabahut i shtohet M i mir sht t falurit (namazi) se
gjumi. Edhe kjo thuhet dy her.
PRKTHIMI I SUBHANEKES
I Famshm je vetm Ti, O All-llahu im! Dhe Lavdia t qoft Ty. I Lart sht emri Yt dhe
Madhria jote sht shum e madhe. Nuk ka Zot tjetr prve Teje.
PRKTHIMI I KAPTINS FELEK

Thuaj: I drejtohem All-llahut t agimit (t m ruaj). Nga e keqja q krijoi. Dhe nga e keqja e
errsirs s nats kur ajo bie. Dhe nga e keqja e atyre q fryjn n nyja. Dhe nga e keqja e ziliqarit
kur bn zili.

PRKTHIMI I KAPTINS NAS
Thuaj: I drejtohem All-llahut t njerzimit. Sunduesit t njerzimit. All-llahut t njerzimit (t m
ruaj) nga e keqja e asaj qenie q bn pr t dyshuar dhe pr t menduar keq, e mandej largohet.
E cila hedh dyshimin dhe mendimet e kqija n gjoksin e njerzimit. Qoft ajo nga xhinnet apo
nga njerzit.
PRKTHIMI I KAPTINS ASR

Pasha kohn! Me t vrtet njerzit jan n humbje prve atyre q besojn, bjn vepra t mira
njri tjetrin e kshillojn pr drejtsi dhe durim.
PRKTHIMI I ETTEHIJATIT
Nderimet tona All-llahut. Atij t falurit ton dhe t gjitha veprat e mira. T prshndesim Ty, o I
Drguar i All-llahut dhe bekimi e mshira e All-llahut qofshin mbi Ty. Paim shptim ne dhe t
gjith robt e mir t All-llahut.

Deklaroj q vetm All-llahu sht Zot dhe deklaroj q Muhammedi sht rob i Zotit dhe i
drguar i Zotit.
PRKTHIMI I SALAVATIT
O Zot, shfaqi mshirn Tnde Muhammedit dhe familjes s Muhammedit, sikur q ia shfaqe
Ibrahimit dhe familjes s Ibrahimit. Vrtet Ti je i lavdishm dhe i famshm.
PRKTHIMI I DUAS
O Zot yni, na jep mirsi n kt jet, dhe mirsi n botn tjetr, dhe na ruaj nga dnimet e
Xhehennemit (Ferrit)!
O Zot yni, m fal mua, prindrit e mi dhe gjith besimtart n at dit kur fillojn llogarit.

PRKTHIMI I DUAVE T KUNUTIT
O Zot, ne prej Teje krkojm ndihm, prej Teje krkojm falje dhe prej Teje krkojm
udhzime. Ne Ty t besojm, Ty t drejtohemi me pendime, n Ty shpresojm edhe Ty t jemi
mirnjohs n do t mir. Ty t falnderojm dhe ti fshehim mirsit tua. Refuzojm dhe i
shmangemi atij q gabon ndaj Teje.
O Zot, vetm Ty t adhurojm, pr hir Tndin falemi dhe prulemi n tok, vetm nga Ti anojm
dhe prpiqemi duke shpresuar n mshirn Tnde, e duke iu friksuar dnimit Tnd. Dnimi Yt,
vrtet, do ti arrij jobesimtart.
PRKTHIMI I AJET-UL-KURSIJJES
All-llahu sht ajo qenie e Madhrueshme, prve t cilit tjetr Zot nuk ka. Ai jeton dhe Ai
vetvetiu prqndron. Se kap t koturit as gjumi. E Tij sht gjithka q sht n qiej dhe n
tok. Kush sht ai q pran Tij mund t ndrmarr di pa lejen e Tij?! Ai di sht para tyre dhe
sht prapa tyre, e ata smund t prfshijn kurrgj nga dija e Tij prve at ka do Ai. Dituria e
Tij prfshin qiejt dhe tokn dhe si vie rnd pse i mban ato. Ai sht i madh dhe i
madhrueshm.

PRKTHIMI I DUAS PAS NAMAZIT
Falnderimi i qoft All-llahut, Zotruesit t botrave. Mshira dhe bekimi i qoft Muhammedit
a.s., familjes dhe shokve t tij.
O Zot, zotrues, na prano lutjet tona (ibadetet). Me t vrtet Ti i dgjon dhe i di t gjitha. Na e
prano pendimin ton. Ti bn falje dhe Ti je i but.
O Zot, mbrona ne dhe fen ton, dhe n momentet e vdekjes na e mbro besimin ton. Mos na
lsho ne n dor t atij q nga Ti nuk friksohet, e ndaj nesh nuk ka mshir. Na gzo ne me t
mirat e ksaj jete dhe t jets tjetr. Me t vrtet, Ti mund t bsh gjithka.
O Zot, na e bn t dashur neve besimin, bindshmrin ndaj Teje dhe bamirsin, e na e bn t
pakndshme pabesueshmrin, gabimet dhe pabindshmrin. Pr hir t mshirs Sate, o m i
Madhi mshirues!
O Zot yni, na pajis me mirsi t ksaj dhe bots tjetr dhe na mbro nga dnimet e Xhehennemit.
KUSHTI I TRET I ISLAMIT

AGJRIMI I RAMAZANIT (SAVM)
Muaji n t cilin agjrohet sht Ramazani. T agjrosh Ramazanin do t thot t ruhesh nga t
ngrnit, pirja, thithja e duhanit dhe marrdhniet seksuale dhe kt duke filluar prej para agimit e

derisa t perndoj dielli. Qllimi i agjrimit sht pr t treguar besnikrin dhe prkushtimin
ndaj All-llahut xh.sh. do i rritur e i shndosh, musliman e muslimane sht i obliguar t
agjroj. Para se t fillohet agjrimi duhet br nijjet (vendosja) pr t agjruar. Mjafton t
vendoset me zemr, por mundet edhe me fjal, duke u shprehur kshtu: Un vendosa, n emr
t All-llahut, t agjroj nesr Ramazanin. Nse kemi agjruar, vendosja - nijjeti - mund t bhet
deri paradreke.
Ramazani sht muaj lutjesh, mirbriesh dhe ringjallje feje. Npr xhami lexohet dhe shpjegohet
Kurani, e npr shtpi ndihmohen t varfrit, vizitohen dhe u bhet pritje farefisit, fqinjve,
dashamirve dhe miqve.
Gjat muajit t Ramazanit falen teraviht natn.
Sahur - syfyr - sht koha para fillimit t agjrimit dhe n kt koh zakonisht hahet. Imsak quhet
momenti i fillimit t agjrimit, e iftar sht momenti kur duhet t ndrpritet agjrimi. Fillimi i
agjrimit bhet duke lar gojn dhe duke pir uj, andaj, duke shprehur vendosjen pr agjrim,
kurse mbarimi - iftari me Bismil-lah t pihet uj. N iftar sduhet t hahet shum, e n syfyr po.
Agjrimi sht shum i dobishm si pr shpirt ashtu edhe pr trup. Me agjrim forcohet dshira
dhe disiplina, e zbatohet edhe vepra e obligueshme vjetore.
Gjat agjrimit duhet t ruhemi nga t gjitha veprat e kqija, e aq m tepr edhe nga t folurit e
panevojshm.

I smuri, udhtari, ushtari, puntori n pun jashtzakonisht t rnd, nna gjidhnse, etj. mund
t mos agjrojn Ramazanin, n qoft se agjrimi u dmton shndetin, por jan t detyruar ti
agjrojn t gjitha ditt e lshuara, posa tu vij rasti e tu jepet mundsia.
Plaku, plaka e mbetur, i smuri, pr t cilt ska shpres prmirsimi t shndetit, sjan t
detyruar t agjrojn, por pr do dit duhet t japin fidje (sadaka e bler) n sasi t sadakai fitrit,
n qoft se kan pasuri.
Agjrimi sht i prishur nse dika ham, pim, ndezim duhan etj. Agjrimi ssht i prishur nse
kto bhen me harres. N qoft se me dashje e prishim agjrimin, duhet pasandej t agjrohet
ajo dit dhe prve saj edhe gjashtdhjet dit rresht duhet agjruar (kefaret). Njeriu i cili nuk
agjron gjat Ramazanit, sht gabimtar dhe duhet t gjitha ato dit m von ti agjroj.
ITIKAF
Nj ose dy veta t devotshm dhe t ditur t qytetit, para iftarit t dits s njzet t Ramazanit e
deri n ditn e fundit t tij, e kalojn tr kt koh n xhami duke u lutur (ibadet) dhe duke e
menduar madhrin e All-llahut. Vetm pr ndrrimin e abdesit dhe kryerjen e nevojs dalin prej
xhamis. Kjo trheqje nga jeta e prditshme quhet itikaf. Edhe vet Muhammedi a.s. ka br
itikaf.

LEJLET-UL-KADRI
E njzeteshtata nat e Ramazanit quhet Lejlet-ul-kadri. Kjo sht nata m e shenjt e vitit. Kt
nat sa m tepr duhet kaluar n ibadet dhe n pun t dobishme.
SADAKAI FITRI
Nga fundi i muajit t Ramazanit sadakai fitri u jepet t varfrve ose fondit t caktuar nga
institucioni m i lart fetar n vend.
Lartsin e ktij sadakai e cakton institucioni m i lart fetar, sipas kritereve t Sheriatit.
Muslimant dhe muslimanet q nuk jan t varfr, e japin sadakai fitrin pr vete dhe pr fmijt e
tyre q jan t mitur.
Afati i fundit pr dhnien e sadakai fitrit-sht koha para se t falet Bajrami.
Qllimi i dhnies s sadakai fitrit sht q t bhet e mundshme edhe mbajtja e institucioneve
fetaro-arsimore islame.

BAJRAMI I RAMAZANIT (ID-UL-FITR)
Si gzim i kryerjes s detyrave fetare, n mbarim t muajit t Ramazanit, festohet Bajrami i
Ramazanit. N mngjes, ditn e Bajramit, falet namazi i ksaj feste.
Pr kt fest duhet: t pastrohesh, t veshsh petkat m t mira, t t vij er e mir, duhet
ngrn dika para se t shkohet n xhami, t shkohet hert n xhami dhe gjat rrugs t
kndohen tekbire, por pa z, t jesh i gzuar, t japsh sadaka. Prindrve dhe t vjetrve n
shenj respekti duhet tua puthim dorn, po ashtu edhe fqinjve, dashamirve dhe njerzve
intelektual, duhet t shtrihet dora e pajtimit me ata q ke qen i hidhruar.
KUSHTI I KATRT I ISLAMIT

ZEKATI
Zekati sht taks e detyrueshme fetare. Kur mbrrin pasuria e nj muslimani a muslimane sasin
e nj vlere (nisab) ari ose argjendi, sht i detyruar q t jap kt taks - zekatin - n fondin t
cilin e aktualizon Bashksia Islame. Vlera e nisabit kap shumn prej 91 gram ari ose 641 gram
argjendi. Orendit shtpiake (havaixhi aslije) nuk bjn pjes n vlern e sasis s nisabit dhe kto
jan: shtpia dhe mobiliet, veshja, mbathja, veglat dhe mjetet pr pun (makinat, librat etj.).
Zekati jepet pr at pasuri t caktuar nse ajo ka qen n pronn ton nj vjet. Taksa - zekati -

jepet ari, argjendi ose mall tregtie. Nj e katrdhjeta e asaj pasurie jepet zekat (2,5%) n t holla
ose mall. Zakonisht zekati jepet n muajin e Ramazanit.
Zekati nuk mund ti jepet bashkshortit, as fmijve ose prindrve, pr arsye se kta jan t
detyruar q t ndihmojn njri tjetrin n momentet e pakndshme ose t varfris.
Me dhnien e ksaj takse - zekatit, ndihmojm tjetrin dhe ngjallim dashuri e bujari ndr njerz.
KUSHTI I PEST I ISLAMIT

HAXHXHI
Kongresi i muslimanve (haxhilerve) t gjith bots sht haxhxhi. Secili musliman a muslimane
duhet t anoj me zemr, t prpiqet e t angazhohet q n jetn e vet ta bj haxhxhin nj her.
Para se t nisemi pr haxhxh duhet:
1. T pendohemi nga gabimet e bra dhe t vendosim q n t ardhmen t jemi t drejt ndaj All-
llahut xh.sh. dhe ndaj njerzimit, duke br nj jet t rregullt dhe t njerzishme.
2. Ti lajm borxhet dhe te prmirsohemi nga ato fyerje q ua kemi br njerzve tjer (secilit
duke i krkuar falje - hallall).
3. Materialisht t sigurojm familjen derisa t kthehemi prej haxhxhit.

Haxhxhi ka rregulla dhe dispozita t posame, t cilat m s miri mund t msohen gjat vet
kryerjes s haxhxhit.
Farzat e haxhxhit jan:
- T vishet ihrami (veshje e posame),
- banimi i prbashkt, falja e namazit dhe dgjimi i hutbes n vendin Arefat afr Mekkes, dhe
- t bhet vizita e nderit rreth e prqark Qabes (tavaf).
BAJRAMI I KURBANIT (ID-UL-ADHA)

Bajrami i Kurbanit bie n ditn e dhjet t Dhilhixhes. Kjo sht festa e dyt e madhe e
muslimanve n vit. N mngjes t ksaj dite falet namazi i Bajramit. Edhe namazi i ktij bajrami
falet sikurse namazi i Bajramit t Ramazanit.
Prej sabahut, natn e Kurban Bajramit e deri n ikindi t dits s katrt t Bajramit, pas do
namazi farz, lexohen tekbiret. Kto tekbire quhen tekbiri teshrik.
Tekbiret e teshrikut thuhen kshtu:
All-llahu ekberull-llahu ekber
La ilahe il-lell-llahu vall-llahu ekber,

All-llahu ekber ve lil-lahil-hamd.
N qoft se harrojm ta themi kt tekbir, duhet t thuhet kur t na kujtohet. Edhe namazet q
kan mbetur pa u falur gjat ditve t Bajramit, kur ti falim duhet br edhe tekbirin pas tyre.
KURBANI
Secili musliman dhe muslimane q ka pasuri n sasi t nisabit (t sasis s argjendit), dhe, ajo
pasuri sht m tepr nga nevojat shtpiake, sht i obliguar t prej-ther kurban n festn e
Kurbanit.
Kurbani pritet pasi t falet namazi i Bajramit, e mund t pritet deri n ikindi t dits s tret t
Bajramit. Kurbani q theret natn e Bajramit, nuk konsiderohet kurban, por nj lloj sadakai
(zakonisht pr shpirt t t vdekurit). Pr kurban mund t priten desht e shndosh dhe t rritur
(dele, dash, cap, dhi) dhe bagti t mdha. Nj bagti e madhe mund t vlej kurban pr shtat
persona. Nj pjes e mishit t kurbanit duhet tu shprndahet t varfrve, fqinjve dhe
dashamirve dhe pr nxnsit e Medreses. Lkura e kurbanit sht porosi q ti jepet Bashksis
Islame pr nevojat e saj.
Dispozitat mbi mnyrn e prerjes s kurbanit, m s miri mund t msohen nga kshillimet q
mbahen me rastin e Bajramit n xhami.

KALENDARI I HIXHRETIT (I MUSLIMANVE)
do detyr ose akt fetar e ka kohn e vet t caktuar se kur duhet pr ta kryer. Koha e namazit
sht e lidhur me qarkullimin e diellit, kurse koha e agjrimit, e zekatit dhe e haxhxhit, me
qarkullimin e hns. Prandaj sht e nevojshme pr ti ditur emrat e muajve sipas kalendarit t
hixhretit. Kaledari i hixhretit llogaritet prej asaj dite, kur I Drguari i All-llahut xh.sh.,
Muhammedi u shprngul prej Mekkes n Medine (bri hixhret).
Emrat e muajve sipas kalendarit t hixhretit jan:
Muharrem, Safer, Rebiul-evvel, Rebiul-ahir, Xhumadel-ula, Xhumadel-uhra, Rexheb, Shaban,
Ramazan, Shevval, Dhulkade dhe Dhulhixhxhe.
Dita e premte konsiderohet si dita e par e javs (xhuma).
DITT M ME RNDSI JAN:

Dita e par - 1 Muharremi - Vit i Ri i hixhretit.
E dymbdhjeta dit e Rebiul-evvelit - Mevludi i Ndershm (lindja e Muhammedit a.s.).
Dita e par e Ramazanit-fillimi i muajit t agjrimit.
Dita e par, e dyt dhe e tret e shevvalit - Bajrami i Ramazanit.

Dita e dhjet, njmbdhjet, dymbdhjet dhe trembdhjet e Dhilhixhes - Bajrami i Kurbanit.
Prve ktyre jan edhe katr net t bekuara.
DOBIT PREJ DETYRAVE FETARE

Ashtu si jan t dobishme pes shqisat e njeriut pr jetn trupore, ashtu jan t dobishme pes
detyrat fetare pr jetn trupore dhe shpirtrore. Pes shqisat jan pes organe t ndryshme
nprmjet t t cilave pasqyrohet jeta trupore, e pes detyrat kryesore t fes jan pes veprime t
ndryshme nprmjet t t cilave shprehet dhe shfaqet prkatsia islame.
Kelimei shehadeti sht sikurse shqisa e t prekurit, kurse namazi, zekati, agjrimi dhe haxhxhi,
sikurse shqisa e t dgjuarit, shikimit, t shijuarit dhe t nuhaturit.
Mbi dobit e detyrave fetare, flet shkenca e veant Islame.

PJESA E TRET
MORALI ISLAM (AHLAKU)
Prmbledhja e rregullave mbi sjelljet e mira sht morali. T jesh i moralshm domethn tu
prmbahesh atyre rregullave dhe normave morale, e i pamoralshm domethn ti shkelsh ato
rregulla. Burimet e moralit islam jan Kurani, Hadithi dhe sjelljet e burrave t mdhenj islam.
Dispozitat mbi moralin islam ndahen n tri grupe:
1. Detyrat ndaj All-llahut Fuqiplot,
2. detyrat ndaj vetvetes, dhe
3. detyrat ndaj njerzve tjer.
DETYRAT NDAJ ALL-LLAHUT XH.SH.

Ndaj All-llahut jemi t detyruar:
1. Tu besojm paluhatshm gjasht t vrtetave kryesore t fes.
2. Detyrat fetare ti kryejm rregullisht dhe me knaqsi,

3. Gjithnj ta kemi ndr mend se gjithka q ka urdhruar All-llahu fuqiplot, sht e dobishme, e
gjithka q Ai ka ndaluar, sht e keqe.
DETYRAT NDAJ VETVETES

Ndaj vetvetes jemi t detyruar:
1. T ruajm shndetin dhe jetn,
2. T fisnikrojm zemrn me besim dhe dituri,
3. T aftsohemi pr pun e pr fitim,
4. Ta bjm shprehi sjelljen e mir.
DETYRAT NDAJ NJERZVE TJER

Ndaj njerzve tjer jemi t detyruar t jemi t mir, t drejt, t sinqert dhe t dobishm.

DETYRA T VEANTA
Detyrat e moralit mund t jen t veanta dhe t prbashkta.
JETA DHE SHNDETI

Jetn dhe shndetin na i dhuroi All-llahu i Madhrueshm, prandaj ne duhet q ti ruajm. Pr t
ruajtur jetn dhe shndetin duhet: pastrimi, ushqimi, veshmbathja dhe maturia n jet.
Veanrisht duhet pasur kujdes ndaj pastrimit personal.
USHQIMI DHE VESHMBATHJA

All-llahu xh.sh. na ka dhn neve artikuj t llojllojshm me t cilt ushqehemi. Ai na ka msuar e
udhzuar q t ushqehemi me ushqime t dobishme dhe t lejueshme dhe t jemi t matur.
sht e ndaluar pr t ngrn: mishi dhe yndyra e derrit, mishi i shtazve t ngordhura, mishi i
shtazve q nuk jan ther-prer sipas dispozitave t caktuara dhe gjaku. Po ashtu jan t
ndaluara t gjitha pijet alkoolike.

Muslimani dhe muslimanja duhet t vishen si u ka hije dhe nuk duhet q ta teprojn n stoli e
luks. Meshkujt nuk guxojn t bartin mndafshin dhe arin, e femrat nuk guxojn t bartin petk t
shkurtr, t ngusht dhe t tejdukshm.
Ushqimi, veshmbathja dhe do gj tjetr duhet t jen fituar n mnyr t ndershme (hallall).
DITURIA DHE EDUKIMI

Dituria dhe edukimi na fisnikrojn zemrn dhe mendimet tona dhe na zbrapsin nga veprat,
fjalt, mendimet dhe shprehit e kqija. Nuk mjafton vetm t kemi dituri, por sipas dituris
duhet edhe t sillemi. Sjellja sipas dituris na i prsos vetit natyrore.
Q t mund t arrijm nj edukim t mir, duhet t jemi t njerzishm, t kemi turp, t kemi
vmendje dhe t jemi t durueshm. Nuk guxojm t jemi me paramendime t kqija, kryelart,
dinak dhe t ashpr.

PUNA DHE EKZISTENCA
Njeriu duhet t punoj dhe n mnyr t ndershme tia siguroj jetn vetes dhe familjes, t jet n
gjendje q ti ndihmoj t varfrit dhe t paaftit dhe t jet n gjendje q t kontribuoj dika pr
fe dhe pr atdhe.
Duhet t lusim All-llahun e Madhrueshm q t kemi sukses dhe fat n pun (hajr).
PRIRJET E MIRA
Prirje t mira arrijm n shkoll, n shtpi dhe n shoqri t mir. Npr rrug dhe n shoqri t
keqe fitojm prirje dhe vese t kqija.
N prirjet e mira bjn pjes: hert t biem dhe hert t ngrihemi, t jemi t rregullt, t
besueshm, t vrtet, t sinqert, t respektueshm ndaj t tjerve, t but ndaj t vegjlve, t
prshndesim me selam. Tua lejojm vendin t tjerve, do pun t mir ta fillojm me Bismilah
etj.

MIRSIA
Detyrat parsore t moralit ndaj njerzve tjer jan: mirsia, saktsia dhe drejtsia.
Mirsin e karakterizojn: mendimi i mir ndaj t tjerve, nse at e meritojn, ndjesa (falja) dhe
afrimi i ndihms t tjerve, n vepra t mira etj.
Kundr mirsis jan: urrejtja, zilia dhe shpifja.
SAKTSIA
Saktsia qndron: n t folurit e sakt, t vrtet, t mos bsh hipokrizi dhe premtimet e dhna ti
zbatosh.
Kundr saktsis jan rrena, dyfytyrsia dhe hipokrizia.
Njeriu gnjen ather kur me qllim e thot t pavrtetn, ose kur fjalt dhe veprat e tij nuk
prputhen me qndrimin dhe shprehjet e tij.
Jan disa gjra q nuk duhet paraqitur haptazi edhe pse jan t vrteta e t sakta sikurse: bartja e
fjalve t tjetrit, zbulimi i ndonj turpi t tjetrit, t metave, sekreti dhe t tjera.

DREJTSIA
Drejtsia sht q secili individ t gzoj at q sht e tij dhe at q i takon atij, e t tjerve tua
lejoj at t drejt q u takon atyre.
Drejtsia sht kundr padrejtsis.
Mbi detyrat e moralit islam m gjrsisht flet shkenca mbi moralin (ahlaku). Mbi kt lm jan
shkruar shum libra. Si shembull n moral na shrben Muhammedi a.s.
DETYRAT NDAJ NJRI-TJETRIT

Njeriu sht qenie q priret pr jet t prbashkt. Forma m e par e jets s prbashkt sht
familja, e shteti sht forma m e lart e jets s till. Detyrat e prbashkta sillen kryesisht n
kto marrdhnie: burri dhe gruaja, bashkshorti dhe bashkshortja, prindrit dhe fmijt, farefisi,
fqinjt, Ummeti islam dhe atdheu.

BASHKSHORTI DHE BASHKSHORTJA (BURRI DHE GRUAJA)
Muslimani q sht i aft pr kt duhet t martohet dhe t lidh kuror. Kontrata mbi jetesn e
prbashkt t burrit dhe t gruas, quhet kuror ose nikah. Pr t qen i vlefshm kurorzimi
duhet ti ket kto kushte:
1. t dy palt duhet t jen t rritur, t menur dhe t pranojn lidhjen e kurors,
2. t mos ket pengime fetare pr kurorzim, dhe
3. kurora t lidhet n prezencn e dshmitarve.
Me t lidhur t kurors themelohet familja martesore dhe merren prsipr obligimet e kurors.
Burri sht i detyruar t sillet mir ndaj gruas dhe ta furnizoj me krejt ka duhet. Gruaja sht e
detyruar t dgjoj burrin e vet n gjithka q ssht gabim dhe t ruaj nderin dhe pasurin e
burrit.
Kurora mund t prishet n raste t arsyeshme.

PRINDRIT DHE FMIJA
All-llahu fuqiplot ka mbltuar n zemrat e prindrve dhe t fmijve dashuri ndaj njeri-tjetrit. Po
t mos ishte dashuria prindore, fmijt sdo t kishin mund t mbeten gjall, e po t mos ishte
dashuria e fmijve, prindrit do t mund t mbeteshin pa ndihm dhe pa afrsi.
Prindrit jan t detyruar:
1. t kudjesen pr jetn dhe shndetin e fmijve t tyre,
2. t kujdesen pr edukimin e mir t tyre,
3. t kujdesen n dhnien e dituris dhe shkollimit, ose t ndonj mjeshtrie dhe ti aftsojn pr
jet.
Sunnet sht q fmijt tan ti pagzojm me emr t mir, e meshkujt ti bjm synet. Babai
sht i detyruar ti mbaj fmijt e vet, meshkujt derisa t bhen t aft pr jetes, e femrat derisa
t martohen.
Fmijt kan kto obligimeve ndaj prindrve: t jen mirnjohs dhe t dgjueshm, ti
respektojn, ti duan dhe tu ndihmojn.
Fmijt jan t obliguar t kujdesen dhe ti mbajn prindrit, n qoft se ata jan t smur, ose t
paaft, e n qoft se prindrit jan t varfr, e fmijt jan t pasur ose t aft pr fitim, ather
fmijt jan t detyruar q ti furnizojn prindrit n do pikpamje.
Parimet e moralit Islam prej fmijve krkojn nj qndrim t ktill ndaj prindrve:

1. Gjithnj me vmendje dhe t gatshm ti dgjojn fjalt e prindrve, e edhe n raste kur ato
jan qortuese.
2. do thirrjeje t prindrve, menjher ti prgjigjen,
3. n bashkbised me prindrit kurr mos e ngren zrin lart,
4. pr prindrit duhet t ngrihen n kmb dhe mos kalojn para tyre,
5. t prpiqen q gjithnj dhe n do rast t arsyeshm prindrit ti knaqin,
6. ti kujtojn dhe ti prmendin me lutje prindrit e vdekur dhe n emr t tyre tu japin sadaka e
ndihm t varfrve,
7. ti nderojn dhe ti respektojn miqt e prindrve t vdekur.
FAREFISI (AKRABAJA)
Edhe ndaj t afrmve tjer duhet pasur kujdes dhe sjellje t mir. Pas prindrve, m t afrmit
nga farefisi jan: vllezrit, motrat dhe fmijt e tyre, mandej axha, daja, halla, tezja dhe fmijt e
tyre. Edhe t afrmit tjer duhet t shikohen, t ndihmohen, t vizitohen dhe gjithnj t ruajm
lidhmrin e farefisit (sillai rrahm).
Ndihma ndaj t afrmve nuk guxon t jet n dm t njerzve tjer.

FQINJT
Banort e disa banesave, t nj lagjeje, t nj fshati quhen fqinj. Detyrat ndaj fqinjit jan:
1. t prshndetesh dhe t kesh takim t mir,
2. t mos bhet asnj e keqe ndaj njri-tjetrit,
3. t angazhohesh q sa m shpejt t shuhen mosmarrveshjet,
4. t ruhet nderi dhe pasuria e njri-tjetrit,
5. ta ndihmoj njri-tjetrin
6. n gzime dhe n ngushllime t vizitoj njri-tjetrin,
7. t kihet kujdes ndaj njri-tjetrit.
BASHKSIA ISLAME (UMMETI ISLAM)

T gjith muslimant jan vllezr me fe. Shum musliman bjn nj grumbull, shum grumbuj
bjn nj grumbull t madh (xhemaat) e shum grumbuj t mdhenj bjn Bashksin. Ndaj
ktyre grumbujve e bashksive, muslimant kan disa detyra t caktuara sikurse jan:
1. t falen bashk n xhamit e tyre npr lagje,

2. Bajramin dhe xhuman ti falin n grumbuj t mdhenj,
3. t kujdesen mbi shtjet fetare, ti mbajn xhamit dhe entet tjera fetare.
T gjith muslimant e bots quhen Ummeti Muhammed (populli i Muhammedit).
ATDHEU
Atdhe quhet vendi ku kemi lindur dhe ku jetojm. Sipas Islamit, muslimant duhet ta duan
atdheun e vet dhe t kujdesen pr t.
Detyrat ndaj atdheut jan:
1. t respektosh ligjet e atdheut dhe ti plotsosh obligimet tuaja ndaj bashksis,
2. t ndihmosh n ngritjen dhe prparimin e atdheut tnd,
3. t mbrosh atdheun kur i krcnohet rreziku,
4. t mbjellsh dhe t prhapsh dashurin e tij ndr bijt.

MKATET
Feja sht institut hyjnor q udhzon njerzit e menur q me dshirn e vet t bjn at q
vetvetiu sht e mir. Feja ndalon t gjitha ato q jan t dmshme e t kqija pr trup dhe shpirt,
zemr e mendje, pasuri e nder.
Kur punohet ajo gj q sht e ndaluar me fe, bhet nj gabim (mkat).
Mkat sht, me dashje ti thesh ose ti lshosh pa i kryer detyrat e ibadeteve ose t moralit.
Mkati sht gj e keqe dhe sjell rrjedhime t kqija e t rnda si n kt jet ashtu edhe pr jetn
tjetr. Mkate mund t jen: mkati ndaj All-llahut t Madhrueshm, ndaj vetes dhe ndaj
njerzve tjer.
T gjitha thyerjet dhe mosrespektimet e urdhrave t All-llahut, jan mkate ndaj Tij.
T gjitha ato q i sjellin dme tjetrit n jet, shndet, pasuri a n nder, jan mkate ndaj t tjerve.
Mkat sht ti mundosh gjallesat, ti mbytsh pa nevoj dhe ti shkatrrosh bimt kur nuk sht
nevoja.
Mkate t mdha jan:
1. Sharja e All-llahut xh.sh.
2. Sharja e T Drguarit dhe e gjrave t shenjta,
3. Mbytja e vetvetes ose mbytja e tjetrit,

4. Fyerja e prindrve,
5. Dshmimi ose betimi i rrejshm,
6. Vjedhja dhe kamata (faizi-fajdja),
7. Imoraliteti dhe t dehurit,
8. Prsritja e gabimeve, edhe nse jan t vogla.
Sharja e All-llahut xh.sh., T Drguarit dhe fyerjet, asgjsimi i vendeve t shenjta bjn q njeriu
t dal nga feja, prandaj pas ndonj akti t ktill, duhet penduar dhe prsri t hyhet n fe.
Sharja e Zotit, shkakton humbjen e t gjitha t arriturave t mparshme me vepra t mira.
TEVBE (PENDIMI)
Pr gabimin e br, me dashje ose pa dashje, duhet penduar (pr t br tevbe). Pr dmet e bra
materiale ose fyerje qofshin, duhet krkuar falje (hallallashtis). Pendimi rndom bhet gojarisht e
thuhet kshtu: Sinqerisht dhe pa u luhatur vendos me zemr q veprn e keqe kurr nuk do ta bj
m, pastaj shpreh fjalt e pendimit: Estagfirull-llah, Estagfirull-llah, Estagfirull-lah ve etubu
ilejh. O Zot i mshirshm, sinqerisht pendohem un pr gabimet q kam br, dhe krkoj
faljen Tnde. Pasi t shpreh kt, e lexon Amentubil-lahin dhe Kelimei shehadetin.
N qoft se njeriu mashtrohet dhe prsri e bn gabimin, duhet prsri t bj tevbe-pendim.

Pendimin m tepr duhet shprehur dhe duhet krkuar faljen e All-llahut t madhrueshm, n ato
net q jan t lavdishme, e veanrisht n natn e Ramazanit dhe n t dy nett e bajrameve.
sht porosi q do nat para se t bihet pr t fjetur t bhet tevbe.
ORARI DITOR I JETS ISLAMIKE

1. Posa t ngrihesh n mngjes, me zemr t gzuar kujtoje All-llahun, merr abdest dhe fale
sabahun! Mos e l pa e br kt kurr!
2. Kujdesu pr pastrti e rregull! N punn tnde shko i gzuar! Me kujdes e vetdije kryeje
detyrn!
3. Kur t takohesh me t tjert t jesh i njerzishm, i mir dhe i kujdesshm! Ruaju nga fjalt e
pakndshme!
4. Kujtoje All-llahun gjat dits, kujdesu pr namaze dhe prpiqu q bile nj namaz t falsh n
xhami!
5. Kurr mos u ul n tryez pa i lar duart! Para se t fillosh t hash, thuaje Bismil-lahin, e pas
ngrnies thuaj Elhamdulil-lah! Duart laji edhe pas buke! Ushqehu me mas dhe knaqu me at q
e ke!

6. Mos fle pa e falur jacin! N shtrat lexo at ka e di prmendsh nga Kurani, dhe mbshtetu n
mshirn e All-llahut! Mos fle shum gjat!
7. Ruaju nga mkatet dhe shmangu nga shoqria e keqe! Mos rri pa pun dhe ndihmoju n pun
familjes tnde n shtpi dhe t afrmve!
PEJGAMBERT PARA MUHAMMEDIT A.S.

Feja ne na mson se All-llahu Fuqiplot e krijoi njeriun. I pari njeri sht Ademi a.s. Prej Ademit
dhe bashkshortes s tij, Havs sht origjina e njerzimit.
Koh pas kohe e, sipas zhvillimit mendor t gjinis njerzore, All-llahu i Plotfuqishm i drgoi
pejgambert e vet pr tia treguar njerzimit fen dhe pr ti udhzuar ata se si duhet t jetojn
dhe t sillen ndaj njri-tjetrit. Pejgambert kan qen njerzit m t mir dhe m t zgjuar t
kohs s vet. I pari pejgamber sht Ademi a.s. e i fundit sht Muhammedi a.s. T gjith
pejgambert kan predikuar t njjtn fe (fen Islame).
Sdihet se kur sht krijuar njeriu i par dhe sa pejgamber kan qen. N Kuran jan t
prmendur me emr kta t drguar:
Adem, Idris, Nuh, Hud, Salih, Ibrahim, Ismail, Is-hak, Lut, Jakub, Jusuf, Shuajb, Musa,
Harun, Davud, Sulejman, Ejjub, Dhulkifl, Junus, Iljas, Eljesa, Zekerijja, Jahja, Isa, Uzejr,
Llukman, Dhulkarnejn dhe Muhammed.

Pejgambert m t dalluar (ulul-azm) jan: Nuh, Ibrahim, Musa, Isa dhe Muhammedi a.s.
I DERGUARI I ALL-LLAHUT, MUHAMMEDI A.S.

LINDJA DHE JETA E MUHAMMEDIT PARA PEJGAMBERIS
I Drguari i All-llahut, Muhammedi alejhis-selam, u lind ditn e hn, me dymbdhjet t Rebiul-
evvelit, gjegjsisht n muajin gusht t vitit 570 n qytetin Mekke, n Arabi. Babai tij e pati emrin
Abdullah, kurse nna Emine. Sipas gjinis i takonte familjes s njohur Hashimi, e fisit, Kurejsh.
Dy muaj para lindjes s Tij, vdes babai, kurse nna i vdiq kur i pati gjasht vjet. Pas vdekjes s
nns, Muhammedin e mori pran vetes gjyshi i vet nga i ati, Abdulmuttalibi, i cili vdes pas dy
vjetsh. Ather Muhammedin e mori nn kujdes xhaxhai i tij, Ebu Talibi. Pr Muhammedin u
kujdesn si pr fmijt e vet edhe gjyshi edhe xhaxhai i tij. Te xhaxhai i tij, Ebu Talibi,
Muhammedi qndroi derisa i mbushi njzet e pes vjet. Ather u martua me Hadixhen, e vej e
njohur, dhe kaloi n shtpin e saj. Derisa ishte te xhaxhai, Muhammedi e ndihmonte at n
punt e shtpis dhe n ato tregtare, e kur kaloi n shtpi t Hadixhes, u b tregtar i pavarur.
Qysh n kohn e lindjes Muhammedi dha shenja se do t bhet njeri i madh, pejgamber i All-
llahut. Kto shenja jan vrejtur gjat tr jets s tij para pejgamberis. Si fmij ka qen
jashtzakonisht i mir dhe i njerzishm. Gjithnj e ka folur t vrtetn dhe sht shmangur nga
t gjith ato q ishin t shmtuara. Gjithkush e ka dashur dhe me t mir ka kaluar. Edhe n rini
ishte i till. Nga sjelljet e jashtzakonshme t mira e quajtn Muhammed Emin (Muhammed

besniku). Nuk dinte t shkruaj ngase atbot n Mekke sishte zhvilluar shkollimi dhe arsimimi,
por ka qen njeriu m i mir dhe m i njerzishm n qytet. Kurr si ka adhuruar idhujt, n t
cilt besonin ather arabt. Kur ishte si tregtar i pavarur, njerzit linin gjrat m t mueshme
tek ai pr ti ruajtur. Gjithnj ka qen i pastr dhe i rrregullt. Fama e Tij ka qen shembull n
qytetin e vet.
PEJGAMBERIA E MUHAMMEDIT
N moshn katrdhjetvjeare t jets, Muhammedi u trhoq n vetmi. Shkonte n shpelln Hira,
afr Mekkes, dhe atje rrinte dit t tra duke menduar mbi gjithsin dhe jetn. Duke qen n at
gjendje nj dit e sheh engjllin Xhebrail dhe dgjon fjalt: Lexo, n emr t Zotit tnd, i cili gjithka
ka krijuar! Kjo ishte shpallja e par. Prej ather Muhammedi a.s. filloi t pranoj shpalljen e
Zotit dhe, si I Drguar i Zotit ka thirr njerzit q t pranojn fen islame.
Shpallja dhe thirrja n fen Islame ka vazhduar njzet e tre vjet; trembdhjet vjet n Mekke e
dhjet vjet n Medine. Gjat ksaj kohe Islami u prhap n Arabi dhe sht dgjuar dhe jasht
kufijve. Muhammedi sht shprngulur nga Mekkeja pr n Medine dhe ajo shprngulje quhet
Hixhret. Muhammedi n Medine ndrtoi xhamin dhe vuri themelet e Ummetit islam. I Drguari
i Zotit, Muhammedi a.s. n moshn gjashtdhjetetrevjeare ndrroi jet. Trupi i bekuar i T
Drguarit sht varrosur n xhamin e Tij, n Medine.

Jeta dhe puna e Muhammedit shrben si shembull n t cilin duhet t bazohemi. Fjalt dhe veprat
e Muhammedit a.s. quhen Hadith. Mevludi sht dita e lindjes s Muhammedit a.s. Hixhret sht
dita kur Muhammedi u vendos n Medine pas shprnguljes nga Mekkeja. Q t dyja kto dit,
muslimant i kremtojn si fest. Muslimant prej Hixhretit e llogarisin vjetin e vet (kalendarin e
Hixhretit), e Mevludin e kndojn gjat tr vitit si manifestim fetar, e vemas m dymbdhjet t
Rebiul-evvelit. Kto jan recitimet dhe fjalimet m t shklqyera n gjuhn ton, arabe dhe turke
mbi Muhammedin a.s.
ISLAMI PAS MUHAMMEDIT

HULEFAI RASHIDINT
Gjat jets s Muhammedit (570-632), fen Islame e pranoi e gjith Arabia. Kjo koh quhet
Koha e lumtur Islame - Asrus-seadeti. Muslimant e ksaj kohe q iu shoqruan Muhammedit
a.s. quhen as-hab (shokt e t Drguarit t Zotit).
Kur u shprngul Muhammedi n Ahiret, as-habt pr kryetar t tyre e zgjodhn Hazreti Ebu
Bekrin (zvends i T Drguarit t Zotit). Ebu Bekri n trsi e zvendsoi T Drguarin
Muhammed a.s. Pas Ebu Bekrit pr Halife u zgjodh hazreti Umeri, pas tij hazreti Uthmani dhe
pas Uthmanit hazreti Aliu. Kta katr halif quhen Hulafai rashidin (halift n rrug t drejt).
Gjat kohs s sundimit t tyre (732-661) Islami u prhap n Siri, Irak, Palestin, Egjipt, Persi,
Turkistan dhe kaloi n Afrikn Veriore. Kryeqyteti i Hulafai rashidinve ishte Medina.

EMEVITT
Pas vdekjes s hazreti Aliut shteti Islam u b shtet monarkik me halift nga familja e Emevive.
Gjat sundimit t Emevive (661-749) muslimant deprtuan larg n Azi dhe kaluan n trollin e
Evrops (Spanj). Kryeqyteti i Emevive u b Damasku.
ABASIDT
N vitin 749 u rrzuan Emevitt, e pushtetin e morn n dor Abasidt. Gjat sundimit t
Abasidve (749-1258) u krijua mbretri e madhe Islame, e Bagdadi u ndrtua si kryeqytet i ri.
Gjat ksaj kohe feja islame edhe m tepr u zgjerua. N vitin 1258 mongolt e rrnuan Bagdadin
dhe e mbytn halifin. Nj antar i dinastis Abaside iku n Egjipt, ku u shpall pr Halife.
N grmadhat e mbretris s madhe arabe mbin shum shtete t vogla muslimane dhe
sunduesit e atyre shteteve (sulltant) e njohn Halifin n Egjipt pr kryetar suprem t fes t t
gjith muslimanve n bot.
Mongolt t cilt e pushtuan Bagdadin edhe vet e pranuan fen Islame dhe e zgjeruan at n
Indi, n Rusin Aziatike, n Kin, Indonezi dhe n krahina tjera.

OSMANLINJT
Kur e pushtuan turqit Egjiptin n vitin 1517, e rrzuan halifin e athershm arab, e halif u b
sulltani turk Selimi I. Kryeqytet i Halifes ather u b Stambolli. N vitin 1924 turqit e ndrpren
hilafetin dhe halifin e athershm Abdul-Mexhidin II e ndoqn, i cili m von vdiq n Indi. Prej
asaj kohe muslimant nuk kan Halife.
ISLAMI SOT
Islami sht prhapur sot n t gjitha pes kontinentet e bots dhe numri i muslimanve arrin n
shtatqind milion.
PRFUNDIM (HITAM)
Ilmihali prbn bazat e fes Islame, t cilat duhet ti di secili musliman dhe muslimane. sht
baz fillestare pr t njohur prmbajtjen e Kuranit.
N versetet Elf, Lm, Mm t cilat i kemi msuar prmendsh, All-llahu Fuqiplot thot pr
Kuranin:

N emr t All-llahut, Bamirsit t prgjithshm, Mshiruesit!
Elf, Lm, Mm. Ky sht libri n t cilin nuk ka dyshim. sht udhrrfyes i atyre q i frikohen
Zotit, i atyre q besojn n at q sht e padukshme (gajb) dhe q falen dhe nga ajo q u kemi
dhn shprblejn (japin); i atyre q besojn n shpalljet q ti kemi drguar Ty (o Muhammed)
dhe para teje; i atyre q jan t bindur n jetn e ardhshme. Ja, kta jan n rrug t drejt t Zotit
t tyre. Kta jan t shptuarit.
Ve sal-lall-llahu Teala ve sel-lem ala Sejjidina
Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi exhmein.
Velhamdu lil-Lahi Rabbil alemin.

Ilmihal PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ilmihal PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

N emr t All-llahut, t Gjithmshirshmit, Mshiruesit!

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 2

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 3

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 4

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 5

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 6

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 7

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 8

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 9

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 10

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 11

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 12

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 13

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 14

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 15

SHARTI (KUSHTI) I PAR I IMANIT (BESIMIT)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 16

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 17

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 18

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 19

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 20

KAPTINA - KUL HUVALL-LLAHU (IHLAS)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 21

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 22

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 23

KUSHTI I GJASHT I BESIMIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 24

DISA PARIME NGA BESIMI ISLAM

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 25

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 26

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 27

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 28

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 29

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 30

SI QNDROJM N KMB N NAMAZ?

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 31

N NAMAZ SI PRKULEMI (RUKU)?

SI E BJM SEXHDEN N NAMAZ?

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 32

KUSHTET (SHARTET) E NAMAZIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 33

KUSHTI I PAR PR NAMAZ

KUSHTI I DYT PR NAMAZ

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 34

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 35

MESH MBI MBATHJE

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 36

MESHI MBI LIDHZ (FASH)

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 37

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 38

KUSHTI I TRET PR NAMAZ

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 39

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 40

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 41

KUSHTI I PEST PR NAMAZ

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 42

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 43

PJEST PRBRSE T NAMAZIT

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 44

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 45

LEXIMI I KURANIT N NAMAZ

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 46

Fondacioni i Rinis Islame Cyrih www.islamischen.ch e-mail: info@islamischen.ch 47