PREANALTK HATA FAKTRLER VE NLEM YOLLARI

Kan Gazlar sonularn Etkileyen Preanalitik Deikenler

Hastann fizyolojik stabilitesi

Hasta ve numune ID hatalar
Numune alm ve hazrlan
Numune tipi
Transport, muhafaza ve kartrma
Antikoaglanlar

HASTA KAYDI

Eksik veya yanl hasta tanmlamas muhtemelen en sk yaplan preanalitik hatadr.

Sonu: Yanl diagnostik / Yanl tedavi/ Numune & test tekrar/ lm!
nlem: Enjektr zerinde her zaman barkodun bulunmas
Analizre her zaman hasta ID sinin girilmesi
Barkodlu enjektr kullanm

NUMUNE TP

Arteriel numune

Akcierlerin (pO2 ve pCO2)gaz deiim fonksiyonlarn deerlendirmek amacyla yalnzca arter kan kullanlr.

Oksijenizasyon deerlendirilmesi (zellikle ar hemodinamik, vekardiyopulmoner hastalklarn gidiat ve iddetini

izlemek) iin kullanlr.

Kan anaerobik artlarda alnmal, heparinin znmesi iin hemen kartrlmal ve bekletmeden analiz edilmelidir.

Kapiller Numune

Arteriel kan rnekleri direkt olarak alnamyorsa son are olarak kapiller numune alm dnlmelidir.

Kapiller tpte kan almnda anaerobik artlar temin etmek gtr, kulak memesi parmak ucuna tercih edillir.

PO2 lmlerinin doruluu nemli ise (uzun sreli oksijen tedavisi) Arteriyal kann gerek bir alternatifi
yoktur.Hastann periferik dolam normal olduunda, kapiller pHve pco2 si arterle iyi koreledir.

Venz Kan

Venz kan, rutin kan gaz lmleri iin arteriel kann alternatifi deildir
Arterial pO2 venz pO2 den 60-70mmHg yksektir
Ven kannda lm:
Uygun olanlar: pCO2,elektrolitler, dishemoglobinler(COHb,MetHb)
Uygun olmayanlar: pO2,ctO2,sO2,farsiyonel Hb
Venz numunenin O2 ve CO2 ierii iinden getii dokunun metabolik hz ve perfzyonona baldr.

Yerel metabolizma hzlar byk lde farkllk gsterdii iin, ayn anda farkl venlerden alnan kan gazlar
sonular farkldr.Daha az gvenilir olmakla birlikte kan akm yeterli olan bir venden alnan VEN kan gazlar asit baz
dengesi hakknda KABA bir fikir verebilir.

NUMUNE ALIMI

ARTEREL NUMUNE ALIMI

Alm skntl ve arldr.

Hasta iin kanama, morarma, arteryel trombosis ve infeksiyon riskleri vardr.

Numune asndan sonular hatal etkileyen venz kan ile kontaminasyon riski bulunmaktadr.

Venz Kan Kontaminasyonu

Numune almnda kullanlan inenin pozisyonu ok nemlidir.

Arteriyel uygulama yaplrken, vene giri sz konusu olabilir.

Sonu: Venz kandan birka damla bile arteriyel numuneye karrsa sonularda sapmalara neden olur (zellikle
pO2).
1/10 luk karm; pO2 de % 25 lik d
Etkileri: pO2 pCO2 So2
nlem: Kendiliinden dolan enjektrler kullanlmaldr.
Ksa kesimli ine kullanlmaldr, bu tr ineler, artere giri sonras arterin dier duvarnn zedelenmesini
engeller, aspirasyon yzeyini azaltr
Kan alm srasnda 45 derecelik uygun a kullanlmaldr.

ARTERAL KATETERDEN KAN ALIMI/Dilusyon Riski

Arteriyel kataterden numune alm srasnda, numunenin ykama solsyonu ile dilue olma riski vardr.
Sonu:
nlem: en az 3 kez l boluk uzaklatrmaldr.

HAVA KABARCII
Hava kabarc arteriyel numuneyi ciddi oranda etkiler, %1lik bir kontaminasyon bile ciddi deiimlere/hatalara
neden olur. zellikle pO2 parametresinde sapmalara neden olur.
Sonu:

nlem: Gzle numune hava kabarc ynnden incelenmelidir.

Enjektr ierisindeki hava kabarcklar uzaklatrlmaldr.
Hava kabarc, numune almndan hemen sonra, kartrlmadan nce uzaklatrlmaldr.

Enjeketrn ucunu kapatlmaldr.

NUMUNE HOMOJENZASYONU/KARITIRMA

Numune analiz edilmeden hemen nce kartrlmaldr. (homojen grnm elde edilinceye kadar)
Sediment grlmyorsa ~1dk
Sediment grlyorsa >5dk
Numune homojenizasyonu iyi yaplmazsa Hemoglobin ve ctHb parametrelerinde sapma grlebilir. Buradaki
sapmann yn de analizrn kann hangi blmnden numune ektiine baldr.
NUMUNE HOMOJENZASYONU-KAPLLER TP

Analiz hemen yaplmaldr.

Kapiller tpte yeterli kartrma iin magnet veya tel kullanlabilir
zellikle frajil numunelerde (yenidoan) iddetli kartmadan saknlmaldr. (hemoliz olmamas iin)

ANTKOAGLAN KULLANIMI/HEPARN

Heparin, Na, K, Ca gibi pozitif iyonlar balar. Elektrolit sonular yalanc dk kar
Dengelenmi heparin nerilir.

Kullanlan heparin sonular etkiler:

rnein Likid heparin:
HCO3,pCO2 ve elektrolitleri dile eder(miktar az numune ile uygun olmayan karmlar)
pH sonularn etkiler ( pH~6.5 )
pO2 sonularn etkiler(likit heparin atmosferik pO2=150mmHg)

CLSI 46-A2 nerisi:

Numunenin final heparin konsantrasyonu <20 IU/ml olmal
Teraptik heparin nerilmez(heparin kons yksektir-ph ve elektrolitler deiir)
Pht oluumunu engellemek iin hemen kartrlr.

PIHTI

Numune alndktan sonra hemen kartrlmazsa eer, kan phtlar. Pht numunenin homojenliini bozar ve
sonular gvenilmez hale gelir.

Sonu: Pht analizrn numune yolunu tkayabilir.

Gvenilir olmayan sonulara neden olur
Potasyum sonucunda ykselme

nlem: Kuru heparinli enjektr kullanlmas nerilir.

Hava kabarcn uzaklatrdktan hemen sonra numune kartrlmaldr.
erisinde kartrc bilye bulunan kan gaz enjektrleri ilemi kolaylatrmaktadr.
NUMUNE STABLTES

zel numuneler ( yksek pO2, yksek lkosit, trombosit ierii) en ge 5 dak. ierisinde analiz edilmelidir.

Numune alndktan sonra da hcre metabolizmas devam eder

pO2 Oksijen tketimi
pCO2 Carbon dioksit ret,m,
Ph pCO2 miktarindaki deiim ve devam eden glikoliz
iCa pH, Ca+2 un protein balanmasn etkiler
Glucose glukoz katabolizmas
Laktat glikoliz
pH pO2 pCO2cCa2+cGlu cLac

Sonu: Sonular hastann durumunu yanstmaz.

nlem: Numune hemen analiz edilmelidir.

NUMUNE TRANSPORTU

Numuneler el ile tanmal, iddetli hareketten saknlmal

Havayla maruz brakmaktan kanmal
Pnmotik tp ile transport iddetli alkalanmadan dolay pO2 de biasa yol aar.

ZETLE HATALARDAN KORUNMA YOLLARI

Tm taraflar iin farkndalk yaratmak

Prosedrleri standardize etmek
Eitimin sreklilii ve takibi
Preanalitik fazn kalitesinin srekli gelitirilmesi ve izlenmesi
Uygun ekipmann kullanlmas
Kalite indikatrlerinin uygulanmas

Arteriyel kan numunesi alnrken kullanlan rnlerin, kullanm kolay olmal ve oluan hatalar
azaltmaldr!
 RADIOMETER ENJEKTR RN PORTFY

Katater Aracl Ponksiyon KapillerTp

PICO50 PICO70 ineli veya inesiz CLINITUBES (Cam)

(kendiliinden dolum)

safePICO safePICO ineli veya inesiz safeCLINITUBES (Plastik)

(kendiliinden dolum)

PICO50
0.5- 2 ml volm
Elektrolit-balanslanm kuru heparin diski

PICO70-Kendinden dolum

0.3 - 1.5 mL numune hacmi

Elektrolit balanslanm kuru heparin diski
Farkl ine opsiyonu

safePICO70
Kullanc gvenlii
ne kaynakl kazalarn nlenmesi
safe PICO Grubu

2 tip safe rn vardr:

safePICO arteriyel kataterden numune alm
safePICO kendiliinden dolum, ponksiyon

safeTIPCAP: Numune kalitesini korur ve kullanc gvenliini artrr

Hava kabarcnn kolay ve hzl ekilde uzaklatrlmas

Barkod:
Numune karkln engeller

Kartrc bilye: Uygun kartrma salar

Numunenin homojen karm
Mikro phtlar engeller

Kapiller tp Grubu

CLINITUBE (cam):
Tamamen hava szdrmaz

safeCLINITUBES (plastiK):
Krlmaz
Tp krlmalarnda oluabilecek zararlar engellenir

Pht tutucu:
Kan gaz analizrne pht geii engellenir

Heparin
Heparin, Na, K, Ca gibi pozitif iyonlar balar.
Elektrolit sonular yalanc dk kar.
Sv heparin kullanm numuneyi dile eder.

Radiometer- Heparin

Elektrolit balanslanm-kuru heparin:

Dilsyonu engeller.
Elektrolit sonular etkilenmez.
 KULLANICI AVANTAJLARI

Elektrolit balanslanm kuru heparin Gvenilir elektrolit sonucu

Geni rn portfy Kullancnn tm ihtiyalar karlanr

Keskin ulu, kendiliinden

Hastann duyaca huzursuzluk azalr
dolan ine yaps

ne koruma aparat Artan kullanc gvenlii

Plastik kapiller tp Krlmaz yap, materyal gvenlii

Pht tutucu Pht kaynakl analizr hatalarnn engellenmesi

Kartrc bilye
Hzl, etkin karm. Numune homojenizasyonu

Barkod Doru hasta, doru sonu

safeTIPCAP Gvenilir, hzl hava kabarc uzaklatrma

Kan ile temas engellenir kullanc gvenlii