PLAKA LAMBASI FOTOMETRS

M. Fatih ATAALAN Alper KORUCU rfan KAMA Taner KARSLIOLU

Photometry of License Plate Lamp

In the present study, photometry of license plate lamp is explained. License plate lamp is the member of exterior
lighting of the vehicle and their photometry is unique compared to other exterior lighting products. This unique
photometry is explained in this lecture.

Anahtar kelimeler: Fotometri, Aydnlatma, Otomotiv, Ik younluu, In, Lamba, Plaka,

Aydnlanma

1. GR

Bilindii zere k kaynaklarnn ncelikli kullanm amac grebilirlii ve grnrlk

kabiliyetini arttrmaktr. Ayn ekilde ara zerinde bulunan lambalar, ara srcsne gr
alan salamakla birlikte, dier srclere de aracmzn varln belirtmek iin
kullanlmaktadr. Plaka lambasnn kullanm grevi ise dier d aydnlatmalardan olduka
farkldr. Plaka lambas, aracn varln deil tam aksine plakann okunabilirliini arttrmak
iin bulunmaktadr. Bundan dolay aralarn d aydnlatmasnda, kullanlan k kaynandan
kan n miktar llrken, plakada k kaynandan kan n miktar yerine plakaya
zerine den n miktar llmektedir.

Bir arata grdnz tm d aydnlatmalar lkelerin ynetmelikleri ile belli hkmlere

balanmtr. Bu hkmlerde; lambalarn hammaddeleri, k kaynaklar, k alar,
harcayaca gerilimleri ve istenilen aydnlatma ve aydnlanma deerleri bulunmaktadr. Plaka
lambas da d aydnlatma rnlerinden biri olduu iin bu ynetmeliklere tabi tutulur. Plaka
aydnlatmas tasarlanr iken optik tasarm kstlar olan ynetmelik (reglasyon) standartlar
gzetilir. Ynetmeliklere rnek verecek olursak, Avrupa iin ECE (Economic Commision for
Europe), Amerika iin SAE (Society of Automotive Engineers), in iin CCC (Chine
Compulsory Certificate) vb.

Aralarda plaka lambalar genellikle iki adettir. Tek olan srmleri de mevcuttur. Plakalarn
pozisyonlar aratan araca deimektedir. ounda lambalar simetrik olsa da simetrik
olmayan srmleri de mevcuttur. Simetrik olmayanlar genellikle ift kapl aralarda plakann
aracn tek kapsnda bulunmas durumunda olmaktadr.

Bilindii zere dnyada tek tip plaka yoktur. zellikle Avrupadaki plakalar standartlatrlsa
da Avrupa dndaki lkelerde eitli ebatlarda plakalar kullanlmaktadr. Plaka ebatlarnn
farkl olmas, farkl k dalmlarn gerektirmektedir. Ara ayn olsa da plaka k dalm o
lkenin ynetmeliklerine uygun olmak zorundadr.
 ekil 1. Farkl boyutlardaki Avrupa, Japonya, Rusya ve Amerika plakalarna rnek

Burada listelenmeyen dier lkelerin de kendilerine has llerde plakalar bulunmaktadr.

Bizim amacmz fotometrik olarak tm lkelerin plakalarnda yeterli aydnl salayacak
plaka lambalarn tasarlamaktr.

lkemizin de ye olduu UNECE(United Nations Economic Commission of Europe) [1] yani

Birlemi Milletler Avrupa Ekonomik Topluluunda plaka tipleri bellidir. lkemizde de ayn
tip plakalar kullanlmaktadr. Avrupada 3 tip plaka bulunmaktadr. lki geni olarak
adlandrlan 520mm*120mm boyutlarnda olan plakadr. Dieri uzun olarak adlandrlan
340mm*240mm boyutlarnda ve bir dieri de tarm aralar iin kullanlan 340mm*165mm
boyutlarnda olan plakadr. Genellikle kullanlan geni tip olduundan bu alma da geni tip
plaka zerinden gidilecektir.

2. FOTOMETR

Plaka lambalar ECE de R4 numaral ynetmelikle belirtilmektedir. Bu ynetmelikle

standartlara uygun bir plaka lambas tasarm yaplabilmesi iin gerekli kurallar
belirtilmektedir. Her ynetmeliin istemi olduu lm birimleri farkl olmakla birlikte
Avrupa plaka lambasnda daha nce bahsedildii zere parlt deeri yani metrekareye den
k younluu (luminance, I/m2, cd/m) llmektedir.

Ynetmelie gre plakann zerinde llmesi gereken 12 farkl nokta bulunmaktadr. Bu

noktalardaki aydnlanmay anlamak iin 25 mm apnda bir daire ierisindeki k
younluunun llmesi gerekmektedir. Bu noktalar plaka zerinde 2 sra halinde homojen
olarak datlmtr.

Ynetmelie gre her noktada minimum 2,5 cd/m k deeri istenmektedir. Ayrca aadaki
formle gre de homojen bir k dalm istenmektedir. Burada B0 minimum deerdir. B2 ve
B1 herhangi iki noktada llen deerdir. Bu iki noktada llen deerin, aralarndaki
mesafeye oran; minimum llen deerin 2 katndan fazla olmamaldr.

(2.1)
 ekil 2. Avrupa plakas zerinde fotometri lm alnan alanlar

2.1 LucidShape Programnda Plaka Fotometrisi Simlasyon almas

rnek tekil eden bu almamzda 520mm*120mm boyutlarndaki ve ECE-R4

ynetmeliinde belirtilen artlara uygun, konum ve alarda olacak ekilde yerletirilmi ift
k kayna ile aydnlatlan bir plaka lambas tasarm kullanlmtr. Otomotiv sanayisinde
yaygn olarak kullanlan LucidShape [2] program ile hazrlam olduumuz plaka lambas
fotometrisine ait simlasyon almasnda plaka zerine den k dalmn gsteren
detaylar aadaki resimde belirtilmitir.

ekil 3. LucidShape ECE R4 ynetmeliine gre yerletirilmi ve alandrlm plaka lambasndan kan
nlarn plaka zerindeki dalm

Plaka zerine den k dalmna ait detayl bilgi aadaki resimde de grld zere
renklendirilmi ve leklendirilmitir. Plaka zerindeki metrekareye den k younluu
3.62 - 185.23 cd/m2 deerleri arasnda deimektedir.

ekil 4. Plaka zerindeki k dalmn ve lm noktalarnn gsterimi

 Tablo 1. Nokta bana alnan lm deerleri

ekil 5. Birim karedeki ortalama k younluunun gsterimi

 Tablo 2. Birim kare bana alnan lm deerleri

2.2 Laboratuvar Ortamnda Deneysel alma ve Sonular

Bir st balkta sanal ortamda yaplan almann her adm ve deerleri ayn kalmak koulu
ile gerek k kayna kullanlarak laboratuvar ortamnda yaplm ve deerlendirilmitir.
Buradaki ama sanal ortamda yaplan almann gerek hayattaki iz dmnn doruluunu
test etmek ve ynetmelie uygun olup olmadn kontrol etmektir.

ekil 6. Laboratuvarda yaplan almaya ait rnek resim

 P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12
Minimum 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5
(cd/m2)
llen 15.54 63.10 62.24 59.41 70.33 22.02 9.08 11.12 23.81 24.05 13.03 12.55
B2 B0 B1
Tablo 3. Laboratuvar ortamnda alnan lm sonular

Daha nce 2.1 denkleminde belirtildii zere B0, B1 ve B2 (her hangi iki nokta zerinde
alnan lm ile en dk nokta) noktalar arasndaki iliki deerlendirildiinde sonucun
18.16 (cd/m2/cm)den kk veya eit olmas gerekiyor. Bizim sonucumuzda 8.16 (cd/m2/cm)
kmtr ve yaplan tm almalarn ynetmelie uygun olduunu kantlamtr.

3. SONU

Tm otomotiv ynetmeliklerinde olduu gibi plaka lambas ynetmeliinde de ama,

gvenlii ve farkndal yakalamak amacyla belirli aydnlanmay salamaktr. Plaka lambas
ynetmelii minimum k deeri dnda k deerleri arasnda belirli oran isteyerek k
homojenliini ve plakann okunabilirliini salamay amalamtr. Bu bildiri de plaka
lambasndaki aydnlanmann nasl olduunu aklamak amacyla yazlmtr.

4. KAYNAKA

1. UNECE, United Nations Economic Commission of Europe, Regulasyonlar

http://www.unece.org
2. LucidShape, http://www.brandenburg-gmbh.de/

Mehmet Fatih ATAALAN Alper Korucu

FEKA Otomotiv Mamlleri San. ve Tic. A..
Organize Sanayi Blgesi Pembe Cad. No:1
16159, Nilfer, Bursa
Tel: 0 224 243 86 00 113 Faks: 0 224 243 04 66
E-posta: fatih.atasalan@fekaautomotive.com
rfan Kama
FEKA Otomotiv Mamlleri San. ve Tic. A..
Organize Sanayi Blgesi Pembe Cad. No:1
16159, Nilfer, Bursa
Tel: 0 224 243 86 00 - 818 Faks: 0 224 243 04 66
E-posta: irfan.kamas@fekaautomotive.com
FEKA Otomotiv Mamlleri San. ve Tic. A..
Organize Sanayi Blgesi Pembe Cad. No:1
16159, Nilfer, Bursa
Tel: 0 224 243 86 00 - 831 Faks: 0 224 243 04 66
E-posta: alper.korucu@fekaautomotive.com
Taner Karslolu
FEKA Otomotiv Mamlleri San. ve Tic. A..
Organize Sanayi Blgesi Pembe Cad. No:1
16159, Nilfer, Bursa
Tel: 0 224 243 86 00 - 175 Faks: 0 224 243 04 66
E-posta: taner.karsloglu@fekaautomotive.com