Professional Documents
Culture Documents
Zarzadzanie Projektem
Zarzadzanie Projektem
Zarzdzanie
projektem informatycznym
Projekty w rodowisku wirtualnym
Czynniki sukcesu i niepowodze projektw
Opiniodawca
Zdzisaw SZYJEWSKI
Projekt okadki
Justyna GODLEWSKA
ISBN 83-7085-731-0
Od Autora ............................................................................................................................................ 5
Wprowadzenie ................................................................................................................................... 6
1. Geneza zarzdzania projektami ..................................................................................................... 8
1.1. Przegld historyczny wybranych zagadnie zarzdzania .................................................... 8
1.2. Podstawowe pojcia i definicje stosowane w zarzdzaniu projektami ................................. 11
1.3. Czynniki charakterystyczne projektu ................................................................................... 13
1.4. Proces ................................................................................................................................... 14
2. Planowanie projektu informatycznego .......................................................................................... 17
2.1. Cele planowania projektu ..................................................................................................... 18
2.2. Definiowanie celw projektu ............................................................................................... 19
2.3. Zasoby projektu ................................................................................................................... 20
2.4. Definiowanie ogranicze w projekcie .................................................................................. 21
2.5. Strategia realizacji projektu ................................................................................................. 24
2.6. Ocena ryzyka ....................................................................................................................... 25
2.7. Struktura projektu dekompozycja projektu na zadania WBS ......................................... 26
2.8. Szacowania w projekcie ....................................................................................................... 31
2.9. Metoda punktw funkcyjnych ............................................................................................. 34
2.10. Harmonogram ...................................................................................................................... 45
2.11. Sieciowe diagramy zalenoci ............................................................................................. 48
2.12. Inicjowanie projektu ............................................................................................................ 50
3. ledzenie i zarzdzanie zmianami projektu ................................................................................... 52
3.1. ledzenie projektu monitorowanie .................................................................................... 52
3.2. Zarzdzanie jakoci w projekcie ........................................................................................ 53
3.3. rda i rodzaje zmian ......................................................................................................... 59
3.4. Proces zarzdzania zmianami .............................................................................................. 60
3.5. ledzenie i nadzorowanie czasu oraz kosztw projektu ....................................................... 65
3.6. Nadzorowanie projektu metod wartoci uzyskanej (Earned Value) ................................... 66
3.7. Podsumowanie ..................................................................................................................... 74
4. Modele pracy i komunikacji .......................................................................................................... 77
4.1. Telepraca .............................................................................................................................. 78
4.2. Modele organizacji pracy zespow projektowych .............................................................. 80
4.3. Elektroniczny czonek zespou zesp .............................................................................. 85
4.4. Wirtualna sie partnerw przedsiwzicia ........................................................................... 89
4.5. Zespoy Projektowe ............................................................................................................. 91
4.6. Praca grupowa ...................................................................................................................... 92
5. Zarzdzanie ryzykiem ................................................................................................................... 94
5.1. Czynniki majce wpyw na ryzyko ...................................................................................... 99
4 Spis treci
5.2. Identyfikacja ryzyka metody analizy ryzyka kwestionariusze, listy kontrolne .............. 102
5.3. Akcje naprawcze .................................................................................................................. 104
5.4. Metoda punktowa szacowania ryzyka ................................................................................. 105
5.5. Metoda PERT szacowania ryzyka ....................................................................................... 113
6. Projekty wdroeniowe outsourcing ............................................................................................ 118
6.1. Rodzaje projektw informatycznych oraz organizacja pracy i zespow ............................ 118
6.2. Wdroenie przez outsourcing .............................................................................................. 121
7. Czynniki sukcesw i niepowodze projektw .............................................................................. 125
7.1. Niektre badania statystyczne niepowodze projektu ......................................................... 125
7.2. Wpyw wielkoci projektu na jego sukces ........................................................................... 128
8. Rola i zadania kierownika projektu ............................................................................................... 130
8.1. Usytuowanie kierownika projektu a jego skuteczno ......................................................... 131
8.2. Dobr czonkw zespou ...................................................................................................... 132
8.3. Rekrutacja czonkw zespou ............................................................................................... 133
8.4. Budowa kompetencji w projekcie ........................................................................................ 136
8.5. Konflikt ................................................................................................................................ 136
8.6. Motywowanie ...................................................................................................................... 136
8.7. Delegowanie uprawnie ....................................................................................................... 139
9. Dodatek ......................................................................................................................................... 141
9.1. Metoda zarzdzania projektami PRINCE-2 ......................................................................... 141
9.2. Oprogramowanie wspomagajce zarzdzanie zmianami ..................................................... 144
9.3. Najpopularniejsze narzdzia open source ............................................................................ 145
9.4. Oprogramowanie komercyjne do zarzdzania zmianami ..................................................... 150
9.5. Narzdzie open source do zarzdzania projektami .............................................................. 153
Sownik poj i terminw .................................................................................................................... 155
Literatura ............................................................................................................................................. 161
Od autora
Kazimierz Frczkowski
Wprowadzenie
Prekursorzy zarzdzania
Grecy
Babiloczycy Wenecjanie
Egipcjanie Rzymianie
Sumerowie Chinczycy
3000 p.n.e 2500 p.n.e 2000 p.n.e 1500 p.n.e 1000 p.n.e 500 p.n.e 500 n.e 1000 p.n.e 1500 n.e 2000 n.e
Chciabym poda tylko skromny wybr spord znamienitych postaci, ktre wy-
wary olbrzymi wpyw na postp w zarzdzaniu. Ze wzgldu na charakter tej ksiki
przytaczam tylko bardzo skrcon ich charakterystyk:
Sokrates 400 p.n.e. autor koncepcji i praktyki zarzdzania,
Platon 350 p.n.e. podkrela rol specjalizacji w pracy,
Alfarbi 900 p.n.e. wyrnia znaczenie posiadania cechy przy-
wdztwa w zarzdzaniu,
Robert Owen 17711858 zmieni sposb traktowania i nada due
znaczenie warunkom ludzkiej pracy,
Charles Babage 17521871 koncentrowa si na efektywnoci produk-
cji,
Frank Gilberth 18681924 projektant wydajnych stanowisk pracy,
Lilian Gilbert 18791972 prace nad optymalizacj np. optymalizacja
sposobu ukadania cegy, psychologia prze-
mysu, z dwunastk taniej (bya matk
12 dzieci),
Henry Gantt 18611912 autor powszechnie stosowanego wykresu
Gantta,
Harrington Emerson 18531931 doradca organizacyjny rzdu USA,
Henry Ford 18631947 wynalazca tamy produkcyjnej,
Eliyahu Goldratt acuch krytyczny, tak silna organizacja, jak
silne jej najsabsze ogniwo,
Frederick W. Taylor 18611919 pionier w dziedzinie wydajnoci pracy.
1. Geneza zarzdzania projektami 11
Zarzdzanie
Definicji zarzdzania jest wiele, tak jak ksiek na ten temat. Wikszo z nich d-
y do zwizego i precyzyjnego zdefiniowania istoty zagadnienia, jednak to czym jest
zarzdzanie zaley od szczebla, obszaru i organizacji, gdzie nastpuje proces zarz-
dzania. Jedna z definicji mwi, e zarzdzanie to dokadne poznanie tego, czego si
oczekuje od ludzi, a nastpnie dopilnowanie, aby wykonali to w najlepszy i najtaszy
sposb [F.W. Taylor. Shop Manager, Harper & Row, New York 1903, s. 21].
Gdy przedmiotem zarzdzania bd projekty informatyczne oraz zakres kompeten-
cji i czynnoci nalecy do kierownika projektu, wwczas zarzdzanie moemy zdefi-
niowa jako og dziaa zmierzajcych do efektywnego wykorzystania zespow ludz-
kich, rodkw materialnych i czasu w celu osignicia wczeniej sformuowanego celu
projektu informatycznego w okrelonej technologii zakresie i jakoci.
W procesie zarzdzania mona wyrni pi podstawowych funkcji: planowanie,
organizowanie, przekazywanie polece, koordynacj i kontrolowanie.
W ramach kadej z tych funkcji zarzdzajcy moe wykorzystywa okrelone
rodki organizacyjne, motywacyjne i techniczne, suce do ich realizacji. Zarzdzanie
to take nauka o metodach, zasadach i instrumentach dotyczcych realizacji podanych
zaoe.
Projekt
Projekt (ang. Project) jest nowym przedsiwziciem, nie majcym wzorca, nie reali-
zowanym wczeniej. Dotyczy nowej sytuacji, wymaga nierutynowego podejcia. Nie
moemy polega na historycznych sposobach postpowania z danym problemem. Pro-
jekt jest to przedsiwzicie, na ktre skada si zesp czynnoci, ktre s charaktery-
styczne przez to, e maj dat rozpoczcia, specyficzne cele i limity, ustalone odpowie-
dzialnoci (obowizki) realizatorw, budet, rozkad czynnoci oraz dat ich ukoczenia
(gdy celem projektu jest rozwinicie systemu oprogramowania, wtedy jest to projekt
rozwoju oprogramowania lub projekt inynierii oprogramowania). Podane cechy decy-
duj o tym, e jest to nowe przedsiwzicie nie majce wzorca, nie bdce rutynowymi
dziaaniami, nie realizowane wczeniej. Projekt, projektowanie twrcza dziaalno
zwizana
z powstawaniem produktu, powodujca jego zrnicowanie wynikajce z cech, parame-
trw uytkowych, zgodnoci ze standardami, trwaoci, niezawodnoci, atwoci napra-
wy i dajcego si odrni od innych projektw stylu. Projekt ma wizje, najczciej
zawiera rysunki, schematy, obliczenia, opisy, kosztorysy itp. dotyczce wykonania da-
12 Zarzdzanie projektem informatycznym
Przykad
Projekt systemu Rejestr Zakadw Opieki Zdrowotnej (RZOZ), ktrego celem jest
wsparcie mechanizmw planowania i zaspokajania potrzeb na wiadczenia zdrowotne
przez ewidencj i biec aktualizacj informacji rejestrowych o wszystkich zakadach
medycznych w Polsce, z udziaem wojewdzkich organw rejestrowych oraz udo-
stpniacie tych informacji przez serwis informacyjny www.rejestrzoz.gov.pl
Projekty mog dotycz rnych przedsiwzi informatycznych, dlatego zostay
opracowane rne techniki realizacji projektw, w tym uwzgldniajce obszar i za-
kres, takie jak:
Projekt od gry do dou (ang. Top down design) proces projektowania sys-
temu poprzez identyfikacj jego wikszych skadnikw, rozoenie ich na skadniki
niszego poziomu oraz rozdzielanie dopki podany poziom szczegowoci nie
zostanie osignity, jest to dziaanie przeciwne do projektu od dou do gry.
1.4. Proces
Proces jest to cile zdefiniowany cig dziaa nastawionych na ustabilizowanie
i optymalizacj stanowicych podstaw technologii wytwarzania wielu identycznych
lub podobnych produktw o okrelonych parametrach uytkowych lub wiadczonych
usugach. Przez technologi naley rozumie przetwarzanie w sposb celowy i eko-
nomiczny z zastosowaniem nowej techniki [31, 48].
jekty.
2. Planowanie projektu informatycznego
Mwi si, e planowanie zabiera co najmniej 10% czasu, ale czasem dochodzi na-
wet do 90%.
Opis celw projektu jest bardzo wanym i niekiedy trudnym zadaniem, wymagaj-
cym rozwaenia wielu czynnikw, ktre w sposb mierzalny przedstawiaj produkt
(produkty), przez ktre osigamy cele:
biznesowe,
jakociowe,
technologiczne,
konkurencyjne,
inne cele.
Najczciej mao si powica czasu na wyspecyfikowanie mierzalnych i porwny-
walnych efektw, ktre powinien wnosi projekt. Bardzo czsto jako cel projektu wska-
zuje si np. budow systemu informatycznego, wdroenie oprogramowania czy budow
sieci komputerowej i instalacj oprogramowania. Wiadomo, e s to jedynie rodki tech-
niczne narzdzia, ktra mog by elementem by moe podstawowym w realizacji
projektu, ale celem zasadniczym projektu jest uzyskanie nowej jakoci w organizacji,
ktra jest beneficjentem projektu, wyeliminowanie procesw, ktre s przyczyn hamo-
wania rozwoju lub braku konkurencyjnoci. Celem takich projektw moe by uspraw-
nienie procesw zarzdczych, ktrych wymiernym efektem moe by zmniejszenie za-
pasw, kosztw transportu, jednostkowych kosztw obsugi klienta itp.
20 Zarzdzanie projektem informatycznym
si do niej odnie. Waciwym dla wykonawcw jest take uzgodnienie sposobu ich
reakcji na niespodziewane ograniczenia, ktre mog ujawni si w czasie trwania pro-
jektu. Na przykad, jeeli koszty pracy oka si wysze od przewidywanych, to wy-
konawcy mog zada zmniejszenia zakresu projektu.
Gwne czynniki, ktre rwnie naley uwzgldni w planowaniu projektu:
pienidze/budet, jakim dysponujemy,
czas, w ktrym projekt naley zrealizowa,
ludzie/nakad pracy, jaki wymaga realizacja projektu,
miejsce, w ktrym projekt bdzie realizowany.
wyposaenie/warunki pracy oraz rodki techniczne i narzdzia, ktrymi dyspo-
nujemy,
komunikacja/lokalizacja zespou, poczta, telefon, videokonferencje itp.,
logistyka,
wyksztacenie czonkw zespou,
kompetencje posiadane,
wiedza (praktyczna i teoretyczna),
zdolnoci,
umiejtnoci,
outsourcing niektrych prac, zada, zasobw.
Poniewa przy realizacji projektw informatycznych cz czynnikw jest stosun-
kowo atwo mierzalna i porwnywalna, jak pienidze, czas, wyposaenie stanowiska
pracy czy warunki pracy, tzw. standardy, wic o sukcesie projektu mog zdecydowa
pozostae czynniki, ktre wymagaj wikszego dowiadczenia i uwagi.
Etapy i czynnoci przygotowawcze zwizane z planowaniem projektu:
Studium wykonalnoci projektu (SWP) stwierdza, czy dany projekt przy da-
nych zasobach ma szanse wykonania (zakoczenia si sukcesem).
Inicjowanie projektu (IP) zbir czynnoci, ktre naley podj przed formal-
nym uruchomieniem cyklu prac nad projektem:
opis rozwizania technicznego,
opis (wstpny plan) projektu (ang. Business Case),
ustanowienie projektu.
Dziaania w obrbie inicjacji projektu zale od punktu jego startu [11, 22, 26, 29].
Rozpoczynajc prace nad SWP, zmierzamy do IP, ale zanim to ewentualnie nastpi,
naley wykona prace przez wyspecjalizowane zespoy, ktre przedkadaj dokumenty
wymagane w danej firmie. Przykadowy schemat postpowania podano na rys. 2.2.
Opis projektu
STUDIUM
STUDIUM
Przegld opisu projektu
WYKONALNO-
WYKONALNOCI
CI PROJEKTU
PROJEKTU Opis projektu
Identyfikacja
kategorii ryzyka
Ocena ryzyka
Identyfikacja
i dobr zada
Zadania
Oszacowanie zada
Oszacowanie
INICJOWANIE zada
INICJOWANIE
PROJEKTU
PROJEKTU
Harmonogramowanie
norm, zarzdze czy ustale zwizanych z realizacj projektu przez dany podmiot.
Przytoczono najczciej spotykan specyfikacj zawartoci opisu projektu:
opis celw projektu,
okrelenie zakresu, oglna charakterystyka, jego otoczenie i umiejscowienie (fi-
zyczne),
okrelenie granic projektu i punktw kontrolnych, ogranicze i zaoe,
zalenoci od innych projektw i powizania z nimi,
okrelenie strategii budowy (wydania, wersje, podprojekty patrz dalej),
oszacowanie ryzyka projektu,
podzia prac i oszacowanie nakadw (w cyklu budowy i dziaania),
wstpny harmonogramu projektu,
24 Zarzdzanie projektem informatycznym
preliminarz kosztw,
okrelenie struktury uczestnikw projektu (klienta, zespou projektowego, in-
nych),
okrelenie wymaganych metryk jakoci produktu,
rozwizania prawne,
ustanowienie i rozpoczcie projektu,
mierniki sukcesu projektu.
Wybr strategii rozwoju projektu jest poprzedzony analiz wielkoci projektu, ho-
ryzontu czasowego jego realizacji, poziomem dopuszczalnego ryzyka i innymi czyn-
nikami. Wyrnia si kilka strategii, ktre maj swoje nazwy:
fazowa, monolityczna sekwencja kolejno wykonywanych faz, dobra dla pro-
jektw o niskim poziomie ryzyka,
wydania, wersje wytwarzane s fragmenty (podsystemy, komponenty), inkre-
mentalne podsystemy mog powstawa w sekwencji lub rwnolegle, ich od-
dzielne wytwarzanie zmniejsza ryzyko ich uruchomienia
szybkiej cieki, prototypowania wytwarzany jest prototyp, nastpnie wyko-
2. Planowanie projektu informatycznego 25
nywana jest jego ocena, po ktrej wytwarzany jest system, zalecana przy wyso-
kim ryzyku,
mieszana fragmenty (podprojekty) powstaj wedug rnych strategii, szcze-
glnie przydatna dla duych projektw obarczonych duym ryzykiem
5. W miar rozwoju WBS moe mie kilka aktywnoci na poziomie drugim, trze-
cim itd. Jednake naley szczeglnie zwrci uwag, aby liczba aktywnoci zwizana
z danym produktem zadaniem nie bya ani za dua, ani za maa. Zaleca si, aby ka-
dy produkt zadanie skadao si z 7 +/ 2 aktywnoci. Jeeli jest ich od trzech do
piciu, to naley si zastanowi czy nie mona ich doczy do innego produktu
zadania. Jeeli jest ich wicej ni dziesi naley sprbowa podzieli dany produkt
zadanie (zwizane z tymi aktywnociami) na mniejsze produkty. Jednake s to tylko
zalecenia, jeli do konkretnego WBS trudno jest zastosowa powysze wskazwki,
naley je zaniecha. Struktura WBS powinna by logiczna, tzn. produkty skadowe
znajdujce si w WBS powinny tworzy produkt na wyszym poziomie oraz powinny
by znaczco rne, nie pokrywa si.
6. Sprawdzenie poprawnoci WBS rozpoczyna si od przechodzenia z najniszego
poziomu do najwyszego, inaczej od dou do gry od lici do korzenia. Przechodzc
z niszego poziomu do wyszego, naley sumowa produkty (aktywnoci lub zadania)
i sprawdza czy tworz one produkt na wyszym poziomie. W ten sposb sprawdza-
my czy WBS jest kompletny, czy czego w nim nie brakuje. Jeeli okae si, e s
jakie luki w danym WBS, to naley go uzupeni.
7. Ostatni etap to sprawdzenie zgodnoci powstaego WBS z celami projektu,
czy przez utworzone produkty mona zrealizowa cele projektu [8].
POZIOM 1
PROJEKT
POZIOM 2
Rys. 2.3. Przykad WBS fazowego, prace poziomu 3 mona dzieli na dziaania (czynnoci)
(ang. activities)
Tabela 2.2. WBS: Standardowe fazy cyklu ycia projektu (wedug Coopers & Lybrand)
Faza Czynnoci Produkt kocowy
Studium Zdefiniuj problem. Zbadaj Sprawozdanie studialne
moliwoci wymagania uytkownika.
realizacji/badanie Oce rozwizania alternatyw-
ne. Zale kierunek dziaania.
Inicjacja Przygotuj plan i budet. Przy- Projekt planu technicznego. Projekt planu zaso-
gotuj opis dziaalnoci firmy. bw. Projekt uzasadnienia przedsiwzicia.
Szczegowy plan dla nastpnej fazy. Aprobata
dalszych dziaa.
Specyfikowanie Analizuj szczegowo wyma- Specyfikacja wymaga uytkownika. Kryteria
gania uytkownika. Okrel akceptacji. Strategia instalacji i przejcia. Stra-
kryteria akceptacji. Wymyl tegia szkolenia. Szczegowy plan dla nastpnej
strategi implementacji. Opra- fazy. Akceptacja dalszych dziaa.
cuj plany.
Projektowanie Stwrz projekt systemu. Projekt systemu. Strategia budowy systemu.
Wymyl strategi. Opracuj Strategia testowania. Szczegowy plan dla
plan. nastpnej fazy. Akceptacja dalszych dziaa.
Realizacja Projektuj, pisz i testuj pro- Moduy. Programy. Procedury. Dokumentacja
gramy. Skompletuj dokumen- systemu. Materiay do szkole. Szczegowy
tacj. Przeprowad testy plan dla nastpnej fazy. Akceptacja dalszych
systemu. Opracuj plany. dziaa.
Instalowanie Opracuj zasady konwersji. System zatwierdzony przez uytkownika.
Przeprowad testy akceptuj- Szczegowy plan dla nastpnej fazy. Akcepta-
ce. Opracuj plany. cja dalszych dziaa.
Eksploatacja Przegld po implementacyjny. System nadajcy si do eksploatacji i utrzyma-
nia. Raport kocowy.
Tabela 2.3. Fazy cyklu ycia projektu obiektowego dostosowane na potrzeby projektu grupowego
Przez szacowanie zada naley rozumie rne obszary mierzenia zada, ktre na-
ley wykona, aby wytworzy oprogramowanie, midzy innymi:
prognozowana pracochonno,
koszty,
niezawodno,
zoono,
zoono implementacji algorytmw,
jako,
przenaszalno.
Nie ma uniwersalnej metody, ktra by w zadowalajcy sposb okrelaa wszystkie
obszary oprogramowania, i to niezalenie od jego charakteru, wielkoci itd.
Metoda punktw funkcyjnych (PF) jest stosowana przede wszystkim do szaco-
wania pracochonnoci i jakoci oprogramowania.
Modele parametryczne, np. COCOMO [Boehm B. W., Software Engineering
Economics, Prentice Hall, 1981,Putnam L. H., A General Empirical Solution to
34 Zarzdzanie projektem informatycznym
the Macro Software Sizing and Estimating Problem, IEEE Transaction of So-
ftware Enginering, SE-4, July 1978] znane jako najlepsze do szacowania kosz-
tw [4].
Miary niezawodnoci oprogramowania opieraj si na okreleniu rednich cza-
sw bezawaryjnej pracy oprogramowania, s to gwnie modele niezawodno-
ciowe.
Naley wspomnie o mikrotechnice szacowania zada, faz, Wide-Band Delphi,
szacowania cakowitego wysiku przedsibiorstwa oraz przez eksperta lub opro-
gramowanie. Z innymi technikami szacowania projektw mona si zapozna w
pracy Z. Szyjewskiego [47]. W dalszej czci pracy szczegowo omwiono meto-
d PF.
powierzchni 400 m2. Jednake wiele atrybutw, takich jak marmurowe azienki, arma-
tura i podogi moe wpyn na to, i mniejszy dom moe by bardziej kosztowny.
Inne czynniki, takie jak lokalizacja i liczba sypialni moe take uczyni mniejszy dom
bardziej wartociowym miejscem zamieszkania. Tym samym koszt wybudowania 1
m2 w budynku A i B mog znacznie si rni oraz ich warto rynkowa niekoniecz-
nie musi odzwierciedla poniesione nakady finansowe.
Mona nadmieni dlaczego punkty funkcyjne nie mierz wartoci projektu oraz
wskaza powody, ktre decyduj, e warto uywa punktw funkcyjnych:
1. Miara produktywnoci wiele wykonawcw projektw doszo do wniosku, e
pomimo prowadzenia szerszej dziaalnoci informatycznej znaczn cz angaowa-
nych zasobw bazowych lokuj w produkcj oprogramowania. Policzenie kilku wa-
riantw rozwizania tematu za pomoc punktw funkcyjnych daje im moliwo oce-
nienia jak dobrze sobie radz w tej dziedzinie.
2. Wspomaganie szacowania rozwoju od pocztku punkty funkcyjne uywane byy
jako technika do szacowania. Szacowanie wielkoci projektu jest oczywicie potrzebne
do szacowania kosztw aplikacji, co daje nam pojcie o sposobie jej wytwarzania. Na-
wet dla strategicznych projektw, ktre nie potrzebuj adnej ilociowej oceny, waci-
we szacowanie jest potrzebne w celu waciwego przydziau pracownikw.
3. Monitorowanie umw zewntrznych (ang. Outsourcing) firmy zlecajce ko-
mu na zewntrz znaczce czci swoich zada oczekuj, e dostawca dostarczy pro-
dukt wedug specyfikacji, na odpowiednim poziomie jakoci, oczekuj zatem zwizku
z kosztami, ktre maj ponie firmy zewntrzne. Uycie metody PF w celu zademon-
strowania zgodnoci swych szacunkw, adekwatn do skali produkcji oprogramowa-
nia, jest podstaw negocjowania ceny usugi.
4. Pomoc w decyzjach biznesowych firmy musz analizowa kady pakiet apli-
kacji w projekcie. Wielko w punktach funkcyjnych jest atrybutem, ktry musi by
ledzony dla iloci aplikacji w projekcie. Wraz z innymi danymi pozwoli na decyzje
dotyczce ponownego wykorzystania, wycofania lub zmodyfikowania aplikacji.
5. Normalizacja innych miar aby pokaza waciwy sens niektrych danych, naley
je porwna z punktami funkcyjnymi. Na przykad: informacje, e aplikacja o rozmiarze
100 punktw funkcyjnych, posiadajca 100 defektw, jest niezbyt dobr wiadomoci.
Ta sama ilo dostarczanych defektw dla aplikacji o rozmiarze 10 000 punktw funk-
cyjnych jest ju znacznie lepszym wskanikiem jakoci oprogramowania.
EIF (ang. External Interface File) zewntrzny plik interfejsowy grupa danych
i rekordw powizanych ze sob i utrzymywana na zewntrz granic sytemu, ktra jest
uywana tylko jako referencje wewntrz systemu.
RET (ang. Record Element Type) rekord, zbir powizanych ze sob logicznie
danych identyfikowalny przez uytkownika znajdujcy si wewntrz ILF lub EIF.
FTR (ang. File Type Referenced) plik, do ktrego odwouj si transakcje. Musi
by to ILF lub EIF.
DET (ang. Data Element Type) pojedyncza dana identyfikowalna z punktu
widzenia uytkownika. Niepowtarzalne pole DET jest informacj, ktra jest zmien-
n, a nie sta. Zmienne pole jest odczytywane z pliku lub stworzone za pomoc
DET-w zawartych w FTR. Dodatkowo DET moe wywoywa transakcje lub moe
by dodatkow informacj dotyczc danej transakcji. Jeli DET ma wiele wyst-
pie (jest rekursywny), to tylko jego pierwsze wystpienie powinno by brane pod
uwag. IFPUG (International Function Point Group) [26] podaje szczegowe spo-
soby rozpoznawania i liczenia DET dla systemw z GUI oraz systemw czasu rze-
czywistego.
EO (ang. External Output) zewntrzne wyjcie proces, w czasie ktrego
przetworzona grupa danych przekracza granice systemu z wewntrz na zewntrz
systemu. Dodatkowo moe uaktualnia ILF. Dane tworz raporty lub pliki wyjcio-
we wysyane do innych aplikacji. S one tworzone na podstawie jednego lub wicej
ILF oraz EIF.
EI (ang. External Inputs) zewntrzne wejcie proces, w czasie ktrego dane
przekraczaj granice systemu z zewntrz do wewntrz. Mog one pochodzi
z ekranu (klawiatury), przez ktre wprowadzamy dane lub inne aplikacje Dane te
mog suy do uaktualnienia jednego lub wicej ILF. Dane te mog by danymi
kontrolnymi lub operacyjnymi. Jeli s to dane kontrolne, to nie musz uaktualnia
ILF.
EQ (ang. External Inquiries) informacje zewntrzne proces, w ktrym dane
wychodz poza granice systemu. Nie moe zawiera przetworzonych lub obliczonych
danych wewntrz moduu. To ilo danych, ktre otrzymujemy w wyniku zewntrz-
nych zapyta do systemu.
Wyrniamy 3 podstawowe typy liczenia :
Dla projektu (ang. development),
Dla aplikacji (ang. application),
Dla aplikacji modyfikowanej (ang. enhancement).
Trzeci z wymienionych typw nie rni si zbytnio od drugiego typu. W procesie
liczenia dla aplikacji modyfikowanej badamy wpyw dokonanych zmian (zliczamy
usunite zmodyfikowane i dodane funkcjonalnoci), korzystajc z bazowej liczby
punktw obliczonej dla aplikacji przed zmianami.
VAF (ang. Value Adjustment Factor) czynnik modyfikujcy warto punktw
funkcyjnych. Ma on za zadanie modyfikacj liczby punktw otrzymanych z bazowego
2. Planowanie projektu informatycznego 37
14
VAF = 0,65 + Ci 100
i =1
Cel liczenia powinien by ju ustalony przed liczeniem, gdy liczenie dla samego
liczenia nie ma sensu. Oto kilka zastosowa punktw funkcyjnych:
mierzenie podanej produktywnoci zatrudnionych ludzi, poszukanie outsource-
ra, a nawet oszacowanie niezbdnego zaangaowania czasowego kierownika
projektu, nastpnie ledzenie zmian w czasie,
przewidywanie kosztw i budowanie harmonogramu projektu,
porwnywanie produktywnoci z innymi firmami,
do oceny czy aplikacja nadaje si do ponownego uytku, powinna zosta odrzu-
cona lub przerobiona.
Przykad
Oszacowanie kosztw projektu Systemu do ewidencjonowania polis ubezpie-
czeniowych w ubezpieczeniach komunikacyjnych dla PZU S.A. POLISA metod
punktw funkcyjnych.
Celem projektu jest ewidencjonowanie polis i obliczanie wysokoci skadek ubezpie-
czeniowych w ubezpieczeniach komunikacyjnych (OC, NW, AC, Assistance i Zielona
Karta) oraz likwidacji szkd komunikacyjnych.
Funkcjonalno systemu POLISA zostaa skrtowo przedstawiona na rysunku 2.4.
system do obsugi
ubezpiecze komunikacyjnych
w PZU S.A.
Sporzdzanie protokou zgoszenia szkody Wyszukiwanie polisy Wyst. polisy OC Wprow. danych klienta
Sporzdzeni protokou szkody Przyjmowanie wpat na polis Wyst. polisy AC Wprow. danych pojazdu
Decyzja o wypacie Wypata odszkodowa Wyst. polisy NW Wprow. danych koniecznych przy OC
Wyst. polisy ZK Wprow. danych koniecznych przy AC
Wyst. polisy Assistance Wprow. danych koniecznych przy Assistance
Wysz. wniosku o zaw ubezp. Wprow. danych koniecznych przy NW
Wprow. danych koniecznych przy ZK
Sporzdzanie listy klientw
Sporzdzenie listy pojazdw
Rys. 2.4. WBS dla projektu POLISA (uszczegowiono tylko faz implementacji)
1. Etap wstpny:
wybieramy typ liczenia liczymy w fazie projektu (ang. Development),
ekspert systemowy projektant.
2. Obliczenie VAF dla projektu.
W tabeli 2.4 przedstawiono 14 czynnikw, ktre szacuje projektant w skali od
1 do 5 jako wspczynniki majce istotne znaczenie dla zoonoci, wielkoci i pro-
blemw napotykanych przy budowie oprogramowania.
rzystanie pakietw
z kodu programu
atwo Nie wyspecyfikowano specjalnych wymaga uytkownika oraz nie 1
instalacji wymagany jest program uatwiajcy instalacj.
atwo Nie wyspecyfikowano specjalnych wymaga oprcz standardowych 0
administracji procedur archiwizacji.
Wielokrotna Uwzgldniono w projekcie potrzeb instalacji aplikacji w wicej ni 2
lokalizacja jednej lokalizacji. Aplikacja jest zaprojektowana tak, by moga
pracowa w kadej z tych lokalizacji przy zaoeniu podobnej kon-
figuracji sprztowej i/lub programowej (np. pod kontrol tego same-
go systemu operacyjnego).
atwo Dane kontrolne dotyczce regu rzdzcych aplikacj s utrzymy- 2
dostosowania wane w tabelach. Zmiany mog by wprowadzane online przez
uytkownika, ale skutki s widoczne natychmiast
Suma Ci = 29
14
Ci
i =1
100 = 29 / 100 = 0,29
Tabela 2.7
Tabela 2.8
Tabela 2.9
Tabela 2.10
Tabela 2.11
Tabela 2.12
Wyznaczenie PF
Na podstawie: UPF
obliczonej liczby = 193,
wartoci VAF = 0,94.
otrzymujemy:
FP = UPF VAF,
PF = 193 0,94 = 181.
44 Zarzdzanie projektem informatycznym
140
120
Osobomiesice
100
Osobomiesice
80
60
40
20
0
50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850 900 950 1000 1050
LLiczba
czba PFPF
2.10. Harmonogram
Harmonogram to okrelony w czasie porzdek realizacji zada w projekcie.
Gwnymi skadowymi harmonogramu s zadania, zalenoci midzy nimi, czas
trwania oraz alokacja zasobw do poszczeglnych zada.
Jednym z trzech podstawowych parametrw, ktry definiuje i jednoczenie ogra-
nicza projekt jest czas, ktremu w planowaniu projektu i jego monitorowaniu powi-
ca si szczegln uwag. Najczciej mamy do czynienia z sytuacj dysponowania
okrelonymi (najczciej ograniczonymi) zasobami ludzkimi lub mamy narzucony
czas na wykonanie projektu. Charakter projektu i technologia jego realizacji wpywa
na zwizki oraz kolejno realizacji zada.
Przykad
Trzej programici pracuj nad zadaniem przez dwa dni przy nakadzie pracy
46 Zarzdzanie projektem informatycznym
Graficzne rozmieszczenie zada na osi czasu oraz ich wzajemne powizania przed-
stawia s na og w sposb, jak na rys. 2.6.
Koniec Start (ang. Finish-to-Start FS) zadanie B nie moe rozpocz si
przed ukoczeniem zadania A,
Start Start (ang. Start-to-Start SS) zadanie B nie moe rozpocz si
przed rozpoczciem zadania A,
Koniec Koniec (ang. Finish-to-Finish FF) zadanie B nie moe zakoczy si
dopki nie zakoczy si zadanie A,
Start Koniec (ang. Start-to-Finish SF) zadanie B nie moe zakoczy si
dopki nie rozpocznie si zadanie A.
2. Planowanie projektu informatycznego 47
A A
FS: SS:
B B
A A
FF: SF:
B B
Standardowo przyjmuje si, e zadania rozpoczynaj si, gdy tylko jest to moliwe.
Zadania, ktrych liczba w projekcie zwykle jest znaczna i tworz harmonogram,
maj takie atrybuty, jak:
sekwencja,
powizanie,
nakadanie si,
ograniczenia (czasowe), data startu i zakoczenia.
Z1 Z2 Z3
Z4
Rys. 2.7. Przykad zada Z1, Z2, Z3, Z4, z ktrych skada si projekt
3 2
Z6 Z7
Z5
Z4
Z1 Z3
Z2
Z6
Z7
Rys. 2.8. Graficzne przedstawienie zada oraz ich dekompozycja w sie powiza oraz czas realizacji
Rys. 2.9. Widok zada oraz ich powizania z wyrnionymi kamieniami milowymi sieci PERT
za pomoc MS Projekt 2000
2. Planowanie projektu informatycznego 49
Rys. 2.10. Fragment projektu z opisami atrybutw sieci PERT za pomoc MS Projekt 2000
Rys. 2.11. Przedstawienie zada oraz przypisanie zasobw do zada na schemacie Gantta
50 Zarzdzanie projektem informatycznym
Aby zobaczy nazwy zada, daty ich rozpoczcia i zakoczenia, czas trwania oraz
jakimi zasobami planujemy wykona zadania, moemy to zobrazowa za pomoc
diagramu PERT oraz wykresu Gantta (rys. 2.10 i 2.11).
Przypisanie zasobw do zada polega na oszacowaniu:
Jakie zasoby s potrzebne do realizacji zadania?
Ile jednostek danego zasobu naley przydzieli do zadania?
W jakim czasie od rozpoczcia zadania zasb bdzie potrzebny i do kiedy?
Zasoby = ludzie
Odmiana diagramu, w ktrym kade zadanie jest opisane przez punkt startu
i punkt ukoczenia, jest poczona lini. Innymi liniami zaznaczono zalenoci mi-
dzy zadaniami.
cieka krytyczna (ang. Critical Path Metod CPM) bazuje na PERT i czsto na-
zywane jest PERT/CPM. CPM obejmuje cig zada w projekcie, od ktrych zaley za-
koczenie projektu w terminie. Zadania te wymagaj szczeglnej uwagi PM, na og
czstszego monitorowania, niekiedy specjalnego raportowania przez zesp, ktry realizu-
je dane zadanie krytyczne. Dla tych zada w zarzdzaniu ryzykiem powinno uwzgldnia
si tzw. akcje zapobiegawcze w przypadku zagroenia terminu realizacji .
Efektywna organizacja
funkcjonalno,
koszty.
Etapy ledzenia projektu:
1. Wstpne rozpoznanie:
Porwnanie stanu z opisem projektu (ang. Feasibility Study Report, Business Ca-
se) w celu sprawdzenia, czy nastpiy (lub te gro) jakie istotne zmiany.
2. Drugie rozpoznanie:
Analiza stanu zaawansowanych zada, porwnanie liczby zada wykonanych
w stosunku do planowanych do zakoczenia w danym czasie.
3. Trzecie rozpoznanie:
Zebranie danych potrzebnych do finansowania projektu i tworzenia historii projek-
tu. Dane takie pochodz od codziennych sprawozda prowadzonych przez czonkw
zespou. Sprawozdanie powinno zawiera czas spdzony danego dnia na rzecz projek-
tu oraz zakres wykonanych czynnoci (nakad pracy).
Projekt powinien by ledzony okresowo: raz na tydzie lub raz na dwa tygodnie.
Dla projektw o duym stopniu ryzyka ledzenie naley wykonywa czciej.
Jeli wida, e dane zadanie moe nie by wykonane na czas, naley wczeniej
powiadomi o tym kierownika projektu.
Szczeglnie jest to istotne dla zada znajdujcych si na ciece krytycznej. Dla
innych zada jest to istotne wtedy, gdy moe zosta przekroczony dopuszczalny
czas trwania zadania.
ledzenie projektu dotyczy projektu, a nie ludzi! Moe by cakiem uzasadnione,
i jednego dnia jaka osoba nie zrobia nic na rzecz projektu.
Priorytety ledzenia projektu:
zadania cieki krytycznej,
zadania nie majce moliwoci manewru czasowego,
zadania o niewielkiej moliwoci manewru czasowego,
zadania o wysokim ryzyku,
zadania wykorzystujce krytyczne zasoby (ludzi, sprzt).
Kryteria jakoci
Tabela 3.1
Dziaanie programu
Wygodny Odnosi si do efektywnoci uytkowania programu i wygodnego interfejsu
Bezpieczestwo Odnosi si do bezpieczestwa uytkowania programu pod ktem kontroli upraw-
nie do korzystania z niego oraz odpornoci na skutki nieprawidowej obsugi
Wydajno Odnosi si do oceny wydajnoci systemu i sposobw zarzdzania zasobami
Poprawno Odnosi si do stopnia realizacji wymaga, kompletnoci i logicznoci wdroenia,
zgodnoci dziaania programu ze specyfikacj
Niezawodno Odnosi si do stopnia odpornoci programu na bdy, jego poprawnoci formalnej
oraz sposobw reakcji na bdne sytuacje
Przystosowanie do modyfikacji
Pielgnowalno Ocenia stopie przystosowania programu do dziaa zmierzajcych do jego po-
prawiania, modyfikacji, rozszerzania, adaptowania itp., wedug nowych wymaga
lub raportw o bdach
Elastyczno Ocenia moliwoci rozbudowania programu o nowe funkcje oraz uniwersalno
wdroonych rozwiza
Testowalno Ocenia przystosowanie oprogramowania do procesu testowania, tzn. jego struktu-
r, dokumentacj, specyfikacj moduw itp., a take przewidziane mechanizmy
wspomagajce ten proces
Mobilno oprogramowania
Przenono Ocenia oprogramowanie pod ktem zdolnoci do atwego uruchomienia na innych
maszynach lub systemach programowania ni rodowisko projektowe
Uniwersalno Odnosi si do moliwoci wykorzystania istniejcego oprogramowania lub jego
fragmentw do konstrukcji innych programw lub systemw komputerowych
Otwarto Ocenia stopie przystosowania programu do wsppracy lub wymiany informacji
z innymi systemami komputerowymi
3. ledzenie oraz zarzdzanie zmianami projektu 55
Kontrolowanie zmian
Sprawozdawczo raportowanie
u/organizacji.
Raportowanie
Zgoszenia niezgodnoci:
Bdy w wymaganiach, wynikajce ze zego rozpoznania wymaga.
60 Zarzdzanie projektem informatycznym
Bdy w projekcie.
Naruszenie standardw.
Zgoszenie zmian. S obsugiwane podobnie jak niezgodnoci, lecz ich powstanie
ma inn natur. Mona je podzieli na trzy kategorie:
Wymagania nie realizowalne np. z przyczyn zbyt maych zasobw bd bdw
w implementacji innych wymaga.
Rozszerzenia zwykle dotycz nowych wymaga, powstajcych jako wynik
przemyle i analizy twrcw i odbiorcw przyszego systemu.
Usprawnienia. Kade zgoszenie powinno by zapisane, a jego status odpowied-
nio ledzony.
Przed podjciem decyzji o wprowadzeniu zmian do projektu naley przeanali-
zowa:
rozmiar i zakres zmian,
zoono,
ograniczenia czasowe,
wpyw na biecy stan projektu,
zasoby wymagane do realizacji,
koszt,
ryzyko niepowodzenia,
polityk firmy, produktu, projektu,
wymagania udziaowcw,
alternatywne sposoby wprowadzenia zmian.
Jednym z postulatw dobrego zarzdzania konfiguracj jest zasada aktualnoci
danych projektowych. Oznacza ona, e w danej chwili mona otrzyma peny ob-
raz zmian w projekcie, dotrze do rda ich powstania i przeledzi losy ich reali-
zacji.
Zmiany w projekcie:
zmiany modyfikuj ustalony (bazowy) plan projektu,
zmiany mog (lub nie) modyfikowa uzgodnione elementy projektu,
zmiany rde,
zespou realizujcego projekt,
uytkownikw.
Zmiany nie mog by ignorowane! Zmiany musz by formalnie zarzdzane!
Ignorowanie a bezkrytycyzm
Tabela 3.3
rda zmian:
a) wewntrzne:
architektura systemu,
plan realizacji,
konfiguracja (nie powoduje zmian zakresu projektu);
b) zewntrzne:
funkcjonalno,
otoczenia,
misji,
prawne (zwykle powoduj zmian zakresu projektu).
Grupowanie zmian ma na celu polepszenie efektywnoci procesu wdraania
zmian i moe by uzyskane przez ich analiz:
wedug podobiestwa przyczyn,
wedug podobiestwa dziaa,
w celu minimalizacji zakresu powtarzania prac,
w celu minimalizowania zakresu testowania.
czenie zmian tak, aby ich wprowadzenie stawao si przedmiotem projektw
z wyznaczonymi celami oraz mierzalnymi efektami ich wprowadzenia.
3. ledzenie oraz zarzdzanie zmianami projektu 63
Skrt: SI RPC
Propozycja zmiany:
1. Dokonanie zmian kodw terytorialnych w bazie centralnej zgodnie z zacznikiem
2. Wprowadzenie takich zmian w aplikacji centralnej , ktre pozwol na automatyczn zmian stare-
go kodu na nowy niezalenie, czy operator w aplikacji lokalnej wprowadzi zmian starego
kodu na nowy czy te nie.
Uzasadnienie zmiany:
W dniu 1.01.2003 wesza w ycie zmiana rozporzdzenia Rady Ministrw w sprawie kodw teryto-
rialnych. Ograniczenie si do zmian w aplikacji jedynie do zmian sownikowych spowoduje, ze w
raportach odnoszcych si do poszczeglnych powiatw nie bdzie prawidowych danych. Przyka-
dowo w nowo utworzonym powiecie Powiat m.st. Warszawa raporty wyka 0 (zero) zakadw pra-
cy chronionej.
Zgaszajcy zmian:
A. Kowalski
Data: 20.02.2003
Cz II Decyzja
(wypenia akceptujcy)
Akceptacja warunkowa* X
Data: 23.02.2003
Odrzucenie zmiany*
64 Zarzdzanie projektem informatycznym
Komentarz :
Akceptacja czciowa
Efekt w projekcie
Ad1.
1. W CBD
zmieni sownik teryt (mog to wykona: A. Kowalski J. Nowak, A. Kabel)
wystawi nowy sownik TERYT do pobrania (data w SL) dla dolnolskiego, mazowieckiego, MZ
i podkarpackiego
Ad 2. Zmiana 39/2003 p.2 proponuje si odrzuci, nie mona rcznie manipulowa danymi, ktre
autoryzuj lokalne punkty rejestrowe z uyciem podpisu elektronicznego. Zmodyfikowanie BD aplika-
cji centralnej przez Wykonawc spowoduje, e powinnimy te zmodyfikowa bazy lokalne. Jest to
rozwizanie tymczasowe na ktre nie mona si zgodzi. Podmienia kody moe rwnie aplikacja
lokalna ale na takie rozwizanie te nie moemy zgodzi si.
WNIOSEK
Gdy FIRMA S.A. bdzie modyfikowaa rcznie dane w CBD, bdzie przejmowaa odpowiedzialno
za ich jako.
Komentarz:
Aplikacje lokalne w ramach aktualnej funkcjonalnoci mog poprzez zoenie wniosku o aktualizacje
dokona stosownych zmian kodu.
Wydatki
Budet
Czas
Przykadow krzyw budetu przedstawia wykres na rysunku 3.2. Informuje nas ona
o planowanych wydatkach rozoonych w czasie. Aby zweryfikowa wydajno osiga-
n przy realizacji projektu, naley porwna osigane wyniki z tym co zostao zaplano-
wane.
Czas
Czas
Odchylenia
Odchylenie kosztw (ang. cost variance) jest pierwszym parametrem metody Ear-
ned Value:
OdK = WU KR
gdzie:
OdK odchylenie kosztw,
WU warto uzyskana,
KR koszty rzeczywiste.
Odchylenie od harmonogramu (ang. schedule variance) jest rnic w danej chwili
midzy planowanym kosztem a wartoci uzyskan:
OdH = WU KP
gdzie:
OdH odchylenie od harmonogramu,
WU warto uzyskana,
KP koszt planowany.
Jak wida z definicji danych odchyle, tj. OdK i OdH mog one mie wartoci do-
datnie lub ujemne. Wartoci dodatnie wystpuj wtedy, kiedy WU jest wiksza za-
rwno od KR, jak i KP, jest to sytuacja korzystna, bo inwestujc w projekt np. 1 z
wypracowujemy WU wiksz od 1 z. Rwnie nasz harmonogram nie ma opnienia
do chwili kontroli, poniewa uzyskalimy wiksz warto (wicej zrobilimy) ni
byo zaplanowane. Oczywicie w przypadku ujemnych wartoci podanych parame-
trw naley wysun wniosek, e projekt realizujemy za drogo oraz mamy opnienie
w harmonogramie.
Wskaniki
Wskanik kosztw (ang. cost performance index) daje nam odpowied na pytanie
70 Zarzdzanie projektem informatycznym
ile uzyskujemy za kad wydan jednostk waluty finansowania projektu, np. zotw-
k. Jeli np. uzyskujemy warto prac tylko 90 groszy przy wydaniu jednego zotego,
to znaczy, e mamy ma wydajno prac w projekcie:
WK = WU/KR,
gdzie:
WK wskanik kosztw,
WU warto uzyskana,
KR koszt rzeczywisty.
Wskanik harmonogramu (ang. schedule performance index) jest porwnaniem te-
go co zostao zrobione do tego co miao by zrobione. Jeli wskanik ten wynosi np.
1,05, to znaczy e projekt realizowany si szybciej ni byo planowane. Jeli jednak
WH jest mniejszy od jednego, to znaczy, e si spniamy:
WH = WU/KP
gdzie:
WH wskanik harmonogramu,
WU warto uzyskana,
KP koszt planowany.
Metoda 0/100
Dogodnym momentem kontroli prac projektowych metod Earned Value s ta-
kie fazy harmonogramu projektu, w ktrych zakoczono prac nad produktami
(komponentami projektu) po osigniciu kamieni milowych. Ale niejednokrotnie
osignicie takiej sytuacji byoby zwizane ze zbyt dugim czasem oczekiwania. W
przypadku wspbienego realizowania wielu zada ich dynamika przydzielania
wartoci uzyskanej musi nastpowa w wyznaczonym czasie kontroli projektu,
pierwsza kontrola ju po ok. 15% wykorzystania zaplanowanego czasu na realiza-
cj projektu. Jak ju zaznaczono najkorzystniejsza sytuacja jest wtedy, kiedy wy-
konano zadanie w 100%. Przydzielanie wartoci uzyskanej nastpuje
w wysokoci 100% planowanych kosztw. Jest to dobre rozwizanie dla krtko-
72 Zarzdzanie projektem informatycznym
trwaych zada.
Metoda 50/50
Metoda 50/50 jest rwnie prosta. Przy rozpoczciu zadania uzyskuje 50% swo-
jego zaplanowanego budetu, na zakoczenie pozostae 50%. Gdy operujemy wik-
sz liczb zada, statystyczny rozkad ich rozpocz i zakocze powoduje, e po
pierwszym skoku, gdy rozpoczynamy kilka zada, krzywa uzyskanych wartoci
do dobrze odpowiada rzeczywistoci. Metoda jest dobra, gdy zadania maj zblione
dugoci realizacji.
Metoda 0-30-70-90-100
W metodzie tej przyporzdkowujemy kolejno 0% wykorzystanego zaplanowanego
budetu na rozpoczcie a do 15% zaawansowania prac nad zadaniem, 30% gdy oce-
niamy realizacj midzy 15% a 50%, 70% gdy ocena realizacji mieci si midzy 50% a
80%; 90% gdy zrealizowane jest midzy 80% a 95%; 100% za od 95% realizacji do
koca zadania. Metoda 0-30-70-90-100 jest oparta na ocenie eksperta. Wkada on niejako
swoj ocen wartoci uzyskanej do jednej z kilku powyszych przegrdek.
1 2 3 4
przerwa w pracy
Naley zwrci szczegln uwag na kalendarz, dni wolne, wita, urlopy i do-
stpno zasobw w odniesieniu do kalendarza, jak rwnie szacowan nieprzerwan
prac wymagan do zrealizowania zadania. Na rysunku 3.7 przedstawiono zaleno
midzy harmonogramem a terminem wedug kalendarza:
wysiek = praca = 4 dni kodowania
zasoby = 2 programistw
czas trwania = # nieprzerwany czas wymaganej pracy = 2 dni
kalendarz = # cigy czas kalendarzowy wymagany do pracy = 4 dni
3.7. Podsumowanie
Skoro nie mona unikn zmian, wic jak je traktowa? Mona je ignorowa,
mona te bezkrytycznie akceptowa. Ignorowanie zmian, jeli pojawi si koniecz-
no ich wprowadzenia, nie jest dobrym rozwizaniem. Zmiana jest pewn akcj ko-
rekcyjn wobec naszego projektu i jeli j zignorujemy, to moemy doprowadzi do
tego, e nasz projekt nie bdzie czciowo bd nawet cakowicie spenia wymaga
klienta. W takim razie akceptujmy wszystkie zmiany, jakie si tylko pojawi! Niestety
nie byoby to wcale lepsze rozwizanie. W tym przypadku nagminne i niekontrolowa-
ne wprowadzanie zmian do projektu mogoby spowodowa wymknicie si projektu
spod kontroli i minicie si z jego celem. Dodawanie kadej nowoci, np. najnowszej
animacji w Flashu, kontrolek, ktre stay si hitem na rynku, tylko po to, e s one
nowociami nie jest na miejscu. Nasz system ma przede wszystkim funkcjonowa,
natomiast tworzenie tzw. wodotryskw nieraz byo powodem problemw.
Innym aspektem, ktry tutaj si pojawia jest nastpujce stwierdzenie: Do projektu
zawsze mona wprowadzi pniej zmiany, wic nie musimy teraz a tak bardzo si
przykada. Pniej wszystko si poukada. Teraz to znaczy we wczesnych fazach
projektu. O jake zgubne jest ono dla tych, ktrzy mu zawierz. Prawda jest taka, e
kady projekt w kocu uda si zakoczy, nawet, jeli nawet realizowany jest niesta-
rannie.
76 Zarzdzanie projektem informatycznym
A
E
C
D F
Mona by powiedzie, e stae w projekcie jest to, e nic nie jest stae.
Zadanie 3.1
7 wrzenia 2003 w dniu kontroli projektu, kierownik programistw poinformowa
kierownika projektu, e zadanie nr 4 Implementacja elementw interfejsu przeduy
si. Jest to dzie, w ktrym zadanie to powinno by zrealizowane w okoo 50%. Po
oszacowaniu dotychczas zrealizowanych prac kierownik programistw stwierdzi, e
prace s zrealizowane jedynie w okoo 25%, co przekaza menederowi projektu
w postaci raportu. Informacja ta po wprowadzeniu do programu Microsoft Projekt
3. ledzenie oraz zarzdzanie zmianami projektu 77
Zadania
1
2
3
4
2000 2010
Na stae zatrudnieni w domu 810 000 3 170 000
Pracownicy pracujcy w wielu miejscach 3 700 000 14 332 000
Niezatrudnieni na stae, wiadczcy usugi 1 450 000 3 040 000
Pracujcy w domu, nie wiadczcy usug 3 080 000 6 580 000
Suma 9 040 000 27 122 000
rdo: Emergence analysis, 2001 [5].
Aby mona byo nazwa grup ludzi zespoem, musz oni mie wsplny cel,
wspzalene zadania, wspln odpowiedzialno i wzajemne zaufanie.
Proces tworzenia wirtualnego zespou projektowego naley do projektu menedera
(PM). Jego zadaniem nie jest jedynie stworzenie wasnej wizji wsppracy. Budowa-
nie zespou pociga za sob rwnie:
Okrelenie wsplnej wizji dla zespou.
Zbudowanie infrastruktury dotyczcej technologii, nadzoru, uatwienia komunikacji.
Utworzenie wspdzielonego repozytorium wiedzy.
Zbudowanie dobrych relacji pomidzy czonkami zespou.
Selekcj i ocen czonkw zespou.
Stworzenie atmosfery satysfakcjonujcej prac w zespole.
W MSI (ang. Management Strategies, Inc.) opracowano dwa wsppracujce ze
sob modele efektywnego tworzenia zespow rozproszonych.
Model dopasowania wspomaga projekt menedera w selekcji i ocenie kandy-
datw.
Model dojrzewania pomaga oceni istniejc struktur zespou rozproszonego,
by umoliwi jego rozwj do postaci umoliwiajcej uzyskanie wikszej wydajnoci.
Aby zastosowa z powodzeniem podane modele, naley dokadnie zdefiniowa
gwne aspekty wsppracy midzy czonkami zespou wirtualnego. Odnosz si one
do okrelenia standardw dostpnoci i potwierdzania otrzymania informacji, utwo-
rzenia wsplnego kontekstu wszystkich przesyanych informacji. Komunikacja syn-
chroniczna, zapewniajca umieszczenie wszystkich stron komunikacji w tej samej
czasoprzestrzeni umoliwia szybkie zbudowanie korzystnych relacji midzy czon-
4. Modele pracy i komunikacji telepraca 81
Przykad:
Przy realizacji projektu PM, realizowanego w okresie od kwietnia 2001 r. do grud-
nia 2002, w listopadzie 2001 r. do projektu byo zaangaowanych 7 osb. W tym cza-
sie harmonogram obejmowa 5 wydzielonych zada midzy innymi: modelowanie
danych, modelowanie procesw, opracowanie logiki stanw. W cigu miesica zesp
(3 osoby we Wrocawiu, 2 w odzi, 1 w Katowicach, 1 w Gdyni) wymieni pomidzy
sob ponad 1000 e-mali, czyli przecitnie kady z czonkw zespou otrzyma lub
wysa cznie rednio ponad 140 e-maili. Niezalenie od poczty by dostp do wspl-
nych zasobw repozytorium w Lotusie i grupowa praca nad produktami. W repozy-
torium gromadzono np. wsplne ustalenia, wzory dokumentw, korekty dokumentw,
uwagi, polecenia, monitorowanie zmian, opiniowanie itd. Etapy koczyy si spotka-
84 Zarzdzanie projektem informatycznym
cych, majcych du swobod dziaania nie tyko czekajcych na polecenia i ich wyko-
nanie, zmienia model zarzdzania. Sieci korporacyjne, intranet, e-mail, poczenia ISDN
na potrzeby wideokonferencji, telefon stacjonarny i komrkowy spowodoway, e moe-
my mwi o rodzcym si zjawisku samokreowania warsztatu i miejsca pracy. Mj pra-
codawca to ja sam z moimi umiejtnociami wiadczenia pracy i przesyania jej wynikw
w postaci elektronicznej. Idziemy w kierunku kontraktowania zadaniowego i czasowego
swej pracy, a nie zatrudnienia na etat.
Za pomoc rodkw i narzdzi informatycznych wykonawcy zada oraz centrala fir-
my, na kade danie i w kadej chwili ma zapewniony dostp do rezultatw pracy, moe
jednym e-mailem powiadomi wszystkich lub wybran grup pracownikw o swoich
decyzjach lub zadaniach.
Udostpni wiedz i prowadzi edukacj przez organizacj dziedzinowych repozy-
toriw, np. z wykorzystaniem Lotus Notes lub WebDB, Visual Source Safe (VSS).
Istnieje rodzina programw wspomagajca zarzdzania konfiguracj typu RCS, Case
Ware, Aide-De-Comp, DSEE, Rational, NSE, ktre pozwalaj na atwe kontrolowanie
procesu zmian w projekcie i zarzdzania wersjami (dodatkowe informacje w rozdz. 9).
Tym samym szczeble porednie staj si zbdne, struktura znacznie si spaszcza, ale
powstaje inny problem potrzeby wykreowania specjalistw, ktrzy zweryfikuj tworzo-
ne rozwizania i wykorzystaj je w firmie. Budowane narzdzia i technika komunika-
cyjna sprzyja budowie systemu scentralizowanego z moliwociami zdecentralizowa-
nych i samodzielnych decyzji w maych zespoach zadaniowych.
Gdy mamy infrastruktur, rodki techniczne oraz organizacj rozproszon jak nie-
mal sie www, wwczas jako firma majca zdefiniowany cel moemy realizowa
zoone projekty, ale moemy rwnie oferowa na bazie utworzonej organizacji
zesp telepracownikw, oferowa nowy rodzaj usug np.:
ICC (Internet Comunication Center), usuga hostingu serwerw, w ktrej usu-
godawca udostpnia serwer we wasnej serwerowni i odpowiada za stan oraz aktuali-
zacj plikw.
ASP (Aplication Service Provider), usuga udostpniania aplikacji dla klientw
za miesiczn opat.
Serwisowanie oprogramowania przez Internet.
E-commerce, inne.
wygra. Czasy kiedy informatyk zna budow komputera oraz 2 podstawowe jzyki
programowania, np. asembler oraz Coboll i wystarczay mu do zajmowania waciwej
pozycji w kadym projekcie nale do przeszoci. Ogromna liczba wykonywanych
zada w projekcie wymaga wsppracy kilku, a niekiedy kilkudziesiciu osb, czyli
wyspecjalizowanych zespow oraz pracy grupowej (ang. collaboration).
Praca grupowa
Specyfika oprogramowania
Jak wida na rysunku 5.2 zarzdzanie ryzykiem nie moe sprowadza si wycznie to
uwiadamiania, eby by ostronym w dziaaniach. Sam fakt uwiadamiania sobie ry-
zyka, tego co moe nas spotka, moe by niewystarczajcy. Istotne s dziaania planowe
zwizane ryzykiem, zakomunikowanie ich wyszemu kierownictwu, wspdzielenie od-
powiedzialnoci za sukces projektu ze sponsorem, delegowanie uprawnie i inne.
Kategorie ryzyka
Kategoria Waga
techniczna 3
organizacyjna 4
finansowa 5
zewntrzna 4
.
Tabela 5.3. Wartoci ryzyka
Warto Znaczenie
1 pomijalne
2 niskie
3 rednie
4 wysokie
5 katastrofalne
106 Zarzdzanie projektem informatycznym
R v
Rx = v
,
n
ryzyko znormalizowane kategorii
Rx wx
Rzn _ x = ,
wsr
ryzyko nieznormalizowane cakowite
R x
Rcalk = x
,
k
ryzyko znormalizowane cakowite
R zn _ x
Rzn_calk = x
k
gdzie:
n liczba zada nalecych do danej kategorii,
Rv warto ryzyka dla zadania nalecego do danej kategorii,
k liczba kategorii,
wx waga ryzyka kategorii,
wx
wsr rednia warto wagi wyliczana ze wzoru wsr = x
.
k
Zadaniem normalizacji jest wyrwnanie skrajnych i subiektywnych oce zagroe
ze strony bezporednich wykonawcw, kierownikw zespow czy niekiedy samego
5. Zarzdzanie ryzykiem 107
Przykad
Szacowanie ryzyka metod punktow projektu WIGGOR
Tabela 5.4. Zidentyfikowane rodzaje oraz wartoci ryzyka dla wybranych zada
Zadanie 5.1
7 wrzenia 2003 w dniu kontroli projektu, kierownik programistw poinformowa
kierownika projektu, e zadanie nr 4 Implementacja elementw interfejsu przeduy
si. Jest to dzie, w ktrym zadanie to powinno by zrealizowane w okoo 50%. Po
oszacowaniu dotychczas zrealizowanych prac kierownik programistw stwierdzi, e
prace s zrealizowane jedynie w okoo 25%, co przekaza menederowi projektu
w postaci raportu. Informacja ta po wprowadzeniu do programu Microsoft Projekt
pokazaa, e projekt jest opniony i skonia kierownika projektu do przeprowadzenia
analizy metod Earned Value.
Wykresy (rys. 3.9) przedstawiaj rnice midzy harmonogramem wczeniej za-
planowanym (szary) a pokazujcym obecn sytuacj (czerwony). Zadanie zaplano-
wane byo na okoo 2500 h. Poniewa w poowie jego realizacji kierownik progra-
mistw oceni, e zadanie jest zrealizowane w okoo 25%, a ich obecny czas
realizacji wynosi bdzie okoo 5000 h. Pozostae zadania 1, 2 trwaj odpowiednio
140 dni, zadanie 3 3 dni.
Zadania
1
2
3
4
Oblicz ryzyko dla zada projektu, rozpisujc zadania gwne 14 do zada czst-
kowych, np. kade zadanie podziel na 2 podzadania. Zaplanuj akcje zapobiegawcze
i oblicz ryzyko (cakowite bez normalizacji i znormalizowane) metod punktow dla
tego projektu, zakadajc, e zadania 1 i 4 s kategorii ryzyka wewntrznego, a zada-
nia 2 i 4 nale do kategorii ryzyka zewntrznego. Waga dla ryzyka wewntrznego
rwna si 4, a dla zewntrznego 1.
Oblicz ryzyko:
1. Dla poszczeglnych kategorii.
2. Cakowite podanych zada.
3. Ryzyko znormalizowane wymienionych zada.
5. Zarzdzanie ryzykiem 113
punkcie a). Jeeli t aktywno poprzedza inne zadanie, standardowe odchylenie za-
dania kocowego obliczane jest z wzoru:
s = szad_poprz + sakt .
2 2
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
-3,25
-2,75
-2,25
-1,75
-1,25
-0,75
-0,25
0,25
0,75
1,25
1,75
2,25
2,75
3,25
warto z
Przykad
Projekt SEZAM skada si z omiu aktywnoci. Oznaczmy je literami AH. Za-
my, e eksperci na podstawie swojego dowiadczenia i analizy projektu wyzna-
czyli czas realizacji poszczeglnych aktywnoci w nastpujcy sposb (patrz tabela
5.8).
Tabela 5.9. Oczekiwany czas trwania oraz odchylenia standardowe poszczeglnych aktywnoci
Rys. 5.4. Graf sieci PERT z uwzgldnieniem czasu i obliczonym standardowym odchyleniem
oprogramowania,
zintegrowane, zwane testami akceptacyjnymi, zwizane z kontrol i korekt ca-
oci oprogramowania systemu, bdce podstaw harmonijnego wspdziaania
wszystkich jego moduw.
Jako wedug ISO 9000 og cech i waciwoci wyrobu lub usugi, decyduj-
cych o zdolnoci wyrobu lub usugi do zaspokojenia stwierdzonych lub przewidywa-
nych potrzeb.
Kryteria jakoci model McCalla
Dziaanie programu przyjazno, wydajno, poprawno, niezawodno.
Przystosowanie do modyfikacji pielgnowalno, elastyczno, testowalno.
Mobilno oprogramowania przejrzysto, uniwersalno, otwarto.
Strategie wdraania systemu
krokowe (ang. step-by-step),
wdraanie wszystkich moduw jednoczenie (ang. big-bang),
wdraanie gwnych moduw jednoczenie (ang. middle-size big bang).
Wdroenie istniejcego systemu
wymiana interfejsw na przyjazne,
wymiana platformy sprztowej,
wymiana oprogramowania uytkowego,
wprowadzenie architektury rozproszonej,
restrukturyzacja.
Wymiana oprogramowania aplikacji
konwersja bezporednia natychmiastowe zastpienie systemu,
konwersja rwnolega nowy i stary funkcjonuj jednoczenie, a nowy bdzie
w peni niezawodny i stabilny,
konwersja pilotowa tylko cze uytkownikw wykorzystuje nowy system,
konwersja fazowa etapowe wprowadzenie nowego systemu poprzez sukcesyw-
ne instalowanie poszczeglnych moduw zastpujcych dotychczas uytkowa-
ne.
Podzia outsourcingu
czony do czci systemu (np. zarzdzanie sieci LAN, WAN), wiadczony przez
stosunkowo krtki okres; moe wynika z biecych kopotw przedsibiorstwa
(np. brak moliwoci zatrudnienia wykwalifikowanych pracownikw),
strategiczny element strategii biznesowej przedsibiorstwa pomylany jest jako
peny transfer usug, zarzdzania i odpowiedzialnoci, ma dugotrway charakter,
cechuje si partnerskimi relacjami midzy firmami; wynika z przemylanej strategii
przedsibiorstwa (koncentrowanie si na podstawowej dziaalnoci firmy ang. co-
re business).
Podzia wedug zakresu dziaania
totalny polega na przekazaniu jakiej caej dziedziny dziaalnoci biznesowej
w rce firmy usugowej (np. przekazanie systemw informatycznych do centrum
przetwarzania danych),
selektywny przekazuje si fragment dziaalnoci w obrbie danej dziedziny
(np. zarzdzanie sieci rozleg).
Podzia wedug rodzaju (dot. systemw informatycznych)
outsourcing przetwarzania danych udostpnianie mocy obliczeniowej ze-
wntrznej bez wzgldu na rodzaj aplikacji,
outsourcing systemw informatycznych udostpnianie okrelonego systemu
informatycznego wraz zapewnieniem jego informatycznej obsugi,
outsourcing procesw biznesowych przekazanie dziaalnoci caego dziau do
firmy usugowej (np. naliczanie pac, rozlicze z kas chorych).
Integrator wdroenia
Formy szkole
O tym jak wane jest planowanie w osigniciu sukcesu caego projektu mwi do-
kument Chaos stworzony w 1995 roku przez Standish Group [53], cho od 1995 r.
upyno kilka lat, to aktualno tych danych co do specyfikacji niektrych zaleno-
ci w dalszym cigu jest pouczajca. Dostp do najnowszych danych jest patny
i zainteresowanych odsyam do zacytowanej strony WWW tej organizacji. Badania
przeprowadzone przez The Standish Group w Stanach Zjednoczonych byy przepro-
wadzone w firmach IT. Wyniki bada opieraj si na wywiadach z ludmi uczestni-
czcymi w tworzeniu projektw.
W badaniach byy brane pod uwag mae, rednie oraz due przedsibiorstwa
(dziaajce w Bostonie i San Francisco), poczwszy od duych przemysowych orga-
nizacji, np. bankowo, bezpieczestwo, sprzeda detaliczna, do lokalnych, federal-
nych organizacji. W sumie przebadano 365 firm, wzito pod uwag 8380 aplikacji.
Dla uzyskania poprawnych, rzetelnych wynikw Standish Group przeprowadzio wie-
le wywiadw, zadao wiele pyta.
Wedug bada wynika, e tylko 16,2% projektw koczy si sukcesem, podczas
gdy 52,7% koczy si niepenym sukcesem, a 31,1% zostaje anulowane. Projekty
126 Zarzdzanie projektem informatycznym
zakoczone penym sukcesem to takie, ktre s kompletne, nie przekroczyy czasu ani
budetu. Projekty zakoczone niepenym sukcesem s kompletne, ale zosta przekro-
czony czas i budet, oraz kilka funkcji i zaoe pierwotnych zostao zmienionych
w trakcie realizacji projektu. Projekty anulowane nie zostay ukoczone.
Wyniki bada byy pesymistyczne niezalenie od wielkoci firmy. Tylko 9% pro-
jektw w wielkich przedsibiorstwach zakoczyo si sukcesem, w rednich 16,2%,
w maych 28%. Wikszo z projektw wielkich firm zakoczya si sukcesem nie-
penym, natomiast rednich i maych przedsibiorstw odpowiednio: 46,7% i 50,4%.
Projekty, ktre zostay anulowane stanowi 37,1% projektw w rednich firmach,
29,5% w wielkich, a 21,6% w maych.
Gwnymi przyczynami niepowodzenia projektu jest przekroczenie budetu i czasu
realizacji projektu. Najczciej jest to zwizane z nieprawidowym planowaniem projektu.
rednie przekroczenie budetu dla wszystkich przedsibiorstw wynosi 189% szaco-
wanego budetu; dla wielkich przedsibiorstw: 178%, dla rednich 182% i 214% dla
maych.
Tabela 7.1
Tabela 7.2
Przekroczenie czasu Liczba projektw
(w procentach) (w procentach)
Poniej 20% 13,9%
2150% 18,3%
51100% 20,0%
101200% 35,5%
201400% 11,2%
Ponad 400% 1,1%
Tabela 7.4
Liczba projektw
Lp. Czynniki sukcesu projektu
(w procentach)
1 Zaangaowanie klienta 15,9%
2 Wsparcie kierownictwa 13,9%
3 Jasne okrelenie wymaga 13,0%
4 Waciwe planowanie 9,6%
5 Realistyczne oczekiwania 8,2%
6 Mniejsze odstpy midzy punktami kontrolnymi 7,7%
7 Kompetencje pracownikw 7,2%
8 Odpowiedzialno 5,3%
9 Jasno sprecyzowane cele 2,9%
10 Ciko pracujcy pracownicy 2,4%
11 Inne 13,9%
Tabela 7.5
Miejsce i rola kierownika projektu zaley midzy innymi od wielkoci firmy i czym
dla niej jest projekt. Moe to by jedyny projekt dla firmy, caa firma pracuje na jego
rzecz, a szef firmy kieruje jednoczenie projektem. Jednak istnieje inna moliwo: wiele
projektw realizowanych jest rwnoczenie w firmie, a szef firmy jest informowany lub
interesuje si tylko wybranymi projektami. W poszczeglnych branach czy zastosowa-
niach bezporedni nadzr sprawuj czonkowie zarzdu firmy. To czy firma realizujca
projekt liczy 510 osb czy 2000 zasadniczo wpywa na usytuowanie PM. Typowe gru-
py i osoby, z jakimi ma do czynienia kierownik projektu:
kierownicy innych zazbiajcych si projektw,
zarzd firmy i jego przedstawiciele,
szefowie dziaw firmy, w ktrej pracuje,
czonkowie zespou projektowego,
inni pracownicy firmy, ktrzy nie bior udzia w pracach nad projektem,
zleceniodawcy zewntrzni,
dostawcy sprztu i oprogramowania podwykonawcy,
kontrolerzy,
radcy prawni,
132 Zarzdzanie projektem informatycznym
serwowa tok realizacji zada z nim zwizanych, jednak nie miaa okazji zdoby prak-
tyki w jego realizacji. Jeli osoba posiada tylko wiedz z danego zagadnienia, kierow-
nik nie decyduje si raczej przydziela penego zadania do wykonania przez t osob,
poniewa z wiedzy zgodnie z niniejsz definicj nie wynika jeszcze zdolno realiza-
cji. W niektrych przypadkach znajomo dotyczy zagadnie, ktre s opisywane w
literaturze lub wykadane na uczelniach, lecz nie ma zbyt silnego uzasadnienia, aby
takie dziaania powtarza, poniewa s one ju gdzie indziej praktykowane
i uznane jako wzorcowe. Przykadem moe by budowa kompilatorw, w czym spe-
cjalizuj si due koncerny, a zatem rzadko powtarzane s takie prace, wic rwnie
nie istnieje zbyt wiele sposobnoci w realizacji zada z tym zwizanych.
Zdolnoci to cechy osoby, ktra jest w stanie wykona zadanie, ktrego rezulta-
tem jest okrelona kategoria produktu (np.: raport z zakoczonej sukcesem instalacji
oprogramowania) bd (poprawny) stan konfiguracji systemu (np.: zainstalowany
system klasy...). Zdolno do wykonania okrelonej kategorii zadania oznacza, e
dana osoba moe zosta przydzielona do wykonania tego zadania, a jej praca nad za-
daniem zakoczy si sukcesem (naley zatem ze zdolnoci szczeglnie silnie koja-
rzy pojcie samodzielnoci w dziaaniu).
KOMPE-
TENCJE
UMIEJTNOCI
WIEDZA
kompetencje profesjonalne
Umiejtno mwi o tym, e dana osoba jest w stanie wykona czynno prak-
tyczn w sposb automatyczny (bez szczeglnych przemyle, np.: moe opiera si na
naladownictwie lub cechach wrodzonych) lub ze wsparciem. Umiejtno w szczegl-
noci dotyczy niezbyt zoonych podzada czstkowych, ktrych wykonanie nie wyma-
ga silnego zaangaowania w koordynacj zasobw i zarzdzanie. Umiejtno przejawia
si take moliwoci wykonania dziaa pod kierunkiem osoby bardziej dowiadczonej,
gdzie nie istnieje dla wykonujcego konieczno szczegowego planowania (nie jest
wymagany duy stopie samodzielnoci).
Kompetencje zdolnoci praktycznego wykorzystania umiejtnoci i wiedzy
w peni wystarczajce do samodzielnego wykonywania okrelonego zadania w pro-
jekcie.
Przedstawiony na rysunku 8.1 graficznie podzia i przenikanie si granic midzy
wiedz, umiejtnociami a kompetencjami, szczeglne istotne dla PM staj si kompe-
tencje profesjonalne w obszarze produktw branowych oraz integracyjnych.
W przedsiwziciach integracyjnych nie bez znaczenia s postawy prezentowane part-
nerw, osobowo PM oraz szersza wiedza wykraczajca poza wiedz dotyczc pro-
duktu z uwagi na konieczno prowadzenia wielu rozmw i uzgodnie nie tylko biz-
nesowych, ale w kontekcie otoczenia projektu. Uwarunkowania oraz umiejtnoci
spoecznej komunikacji i wspdzielenia zainteresowa partnerw przedsiwzicia jest
kluczem zawizania relacji, zaufania jak rwnie wspdziaania.
Kompetencje w projektach mog by dzielone na 3 klasy:
Profesjonalne.
Biznesowe.
Spoeczne.
1. Wykaz kompetencji podanych dla realizacji danego projektu powinien znaj-
dowa si w opisie zasobw projektu.
2. Kompetencje podlegaj cigej ocenie oraz s wyjciem do podejmowanych
przez pracownika i w stosunku do pracownika dziaa i decyzji.
3. Dziaania i decyzje mog by powizane z pracami w projektach u klienta lub
pracami wewntrznymi (w szczeglnoci projektami wewntrznymi).
4. Wykorzystanie kompetencji w powyszych dziaaniach przekada si na stopie
realizacji celw przydzielonego stanowiska w projekcie.
5. Stopie realizacji celw stanowiska przekada si na stopie realizacji celw ze-
spou.
6. Stopie realizacji celw zespou przekada si na stopie realizacji celw projekt.
W planowaniu naley uwzgldni kady z powyszych zasobw i zdefiniowa
ograniczenia, jakie wnosz do projektu. Niektre zasoby s czasami rozmyte lub trud-
no definiowalne (biznesowe, spoeczne, techniczne, rodowiskowe, etyczne, politycz-
ne), ale w niektrych projektach mog mie podstawowe znaczenie w doprowadzeniu
projektu do sukcesu [5, 13, 30, 42, 59].
136 Zarzdzanie projektem informatycznym
8.5. Konflikt
Tabela 8.1
Tradycyjnie Wspczenie
Zbdny i szkodliwy Nieunikniony
Mona unikn Naley nim kierowa
Powodem jest bd kierownictwa Za struktura zarzdzania, sposb
lub osoby konfliktowej postrzegania czonkw przez kierownictwo
Przyczyny konfliktw:
konieczno dokonania wyboru,
zaspokojenie postulatw oczekiwa kosztem innych,
penienie funkcji w zespole i na zewntrz.
Kompromis jest nietrway i nie rozwizuje problemu (zgniy kompromis), najczciej
agodzi sytuacje konfliktowa na okres przejciowy, strony konfliktu czuj si niezado-
wolone i oczekuj na nastpn sytuacj, kiedy i ich racje zwyci. Kady element zbio-
rowoci ludzkiej dy do zaspokojenia swoich celw, co jest przyczyn konfliktw, ale
prowadzi do zmian w tych zbiorowociach [11, 22, 56].
Typy konfliktw:
wewntrzno-osobnicze,
midzyludzkie,
wewntrz grupowe,
midzygrupowe.
Zmiany s gwn przyczyn powstawania konfliktw, poniewa obejmuj zagad-
nienia, ktre dotycz ambicji oraz emocjonalnego zaangaowania najbardziej kre-
atywnych i o wyranej osobowoci czonkw zespou.
8.6. Motywowanie
Wedug Griffina [22] Motywowanie, to zestaw si, ktre powoduj, e ludzie za-
chowuj si w okrelony sposb. Zasadniczym celem stosowania technik motywacyj-
8. Rola i zadania kierownika projektu 137
Metoda PRINCE 2 powstaa w 1989/96 dziki CCTA (Central Computer and Te-
lecomunications Agency)/SPOCE. Zostaa ona oparta na wczeniejszej metodzie, zna-
nej pod nazw PROMPT. W 1999 firma CRM S.A. adaptuje metod PRINCE 2-
SPOCE-CRM do warunkw polskich [6]. PRINCE 2 jest standardem brytyjskiej ad-
ministracji publicznej i biznesu do zarzdzania projektami, jest te powszechnie przy-
jta jako standard zarzdzania projektami wszystkich rodzajw w sektorze publicznym
i prywatnym.
1. Projekt jest skoczonym zbiorem aktywnoci, majcym swj pocztek i ko-
niec.
2. Projekt musi by zarzdzany, aby skoczy si sukcesem.
3. Aby uzyska waciwe zaangaowanie stron, wszyscy musz mie pen jasno
co do celu, sposobw realizacji, odpowiedzialnoci stron;
Korzyci z zastosowania pakietu PRINCE 2-SPOCE-CRM.
Dziki elastycznoci tej metody jest stosowana zarwno do wielkich, wysokobu-
detowych projektw, jak i do maych przedsiwzi wewntrz organizacji. Metoda ta
moe by z powodzeniem uyta do zarzdzania wielkimi projektami inicjowanymi
przez due organizacje i agencje rzdowe (np. PRINCE 2 jest standardowo uywana
przez brytyjskie instytucje rzdowe), do zarzdzania rnej skali projektami uywane
przez brytyjskie agencje rzdowe).
Podstawowe waciwoci tej metody:
skupienie na ocenach wedug kryteriw biznesowych,
procesowe podejcie do sterowania zarzdzaniem, zespoem i jakoci,
zdefiniowana struktura organizacyjna zespou zarzdzajcego projektem,
142 Zarzdzanie projektem informatycznym
Jedn z decyzji, ktr naley podj we wczesnej fazie projektu, jest okrelenie
sposobu ledzenia zachodzcych w nim zmian. Powodzenie najmniejszych nawet
przedsiwzi informatycznych w istotny sposb zaley od tego, jakimi i czy odpo-
wiednimi narzdziami bd dysponowali jego uczestnicy. Oprogramowanie przezna-
czone do kontroli wersji powinno zapewnia analiz historii zmian i moliwo uzy-
skania kopii dowolnej wersji archiwizowanych artefaktw, umoliwia wprowadzanie
do projektu modyfikacji widocznych take dla innych jego uczestnikw i zapobiega,
lub chocia informowa, o powstaych w wyniku tych operacji konfliktach.
W najprostszym przypadku moliwe jest oczywicie wykorzystanie rcznie two-
rzonych i odpowiednio nazywanych kopii projektu. Podejcie to jest jednak bardzo
nieefektywne, podatne na bdy, utrudnia przegldanie zmian i jest praktycznie nie-
moliwe do zastosowania w zespoach wikszych ni jednoosobowe. Na szczcie
9. Dodatek 145
Subversion (http://subversion.tigris.org/)
Arch (http://arch.fifthvision.net/)
Stellation (http://www.eclipse.org/stellation/)
Emacs rozszerzenia
Sam w sobie Emacs nie jest narzdziem do zarzdzania zmianami, jednake Emacs
19 zawiera tryb okrelony jako VC, zwiksza wpyw available from RCS, SCCS, or
CVS, oraz zmniejsza kopoty wynikajce z uywania tych narzdzi. VC automatycz-
nie, ktra wersja systemu jest aktualnie wykorzystywana, dokonujc autokonfiguracji
do uywania systemu kontroli. (Systemy mona czy.) Ukryte w ten sposb zostaj
szczegy rejestracji, dostpu I blokowania plikw, ukrywajc je za jednym prostym
poleceniem wykonaj kolejny, logiczny krok. VC zawiera rwnie funkcje do prze-
gldania rnic w wersjach zmian w historii, tworzenia i otrzymywania kolejnych
wersji. Wsparty zosta tryb Dired, ktry pozwala na wsadowe operacje kontroli wersji
na grupach plikw.
Dodatkowe informacje mona uzyska, wywoujc Emacs 19 i piszc `M-x info
RETURN m emacs RETURN m vc RETURN'. 3
Aegis
BCS
CVS
CVS (Concurrent Versions System), ktry wymaga RCS (powyej wersji 1.10),
rozszerza RCS do kontroli konkurencyjnego edytowania rde przez kilku pracowni-
kw.
Autor programu podaje nastpujc analogi: RCS jakby jzykiem asemblera,
podczas gdy CVS jest podobny do Pascala. Zaczynajc od wersji 1.8, CVS odnoto-
wuje modyfikacj kadej linii pliku, z numerem korekty, nazw uytkownika dokonu-
jcego modyfikacji i dat jej przeprowadzenia.
CVS mona cign z
ftp://ftp.cvshome.org/pub/.
http://www.loria.fr/~molli/cvs-index.html
http://stud.fh-heilbronn.de/~zeller/cgi/cvsweb.cgi/
Wersje pod Windows (WinCVS) powinny by dostpne pod
http://www.wincvs.org/
ICE
ODE
http://www.accurev.com/ode/index.html
Project Revision Control System (PRCS)
ftp://XCF.Berkeley.EDU/pub/prcs
9. Dodatek 149
http://www.xcf.berkeley.edu/~jmacd/prcs.html
PRCS jest oparte na licencji GNU.
RCS
RCS (Revision Control System), oparte na licencji GNU, utrzymuje ostatni lini
bazow i przyrosty poprzednich, co nieco przypiesza prac.
ftp://prep.ai.mit.edu/pub/gnu/rcs/
http://www.winsite.com/
http://www.fsf.org/order/windows.html
SCCS
ShapeTools
Ant
Bake
http://bake.werken.com/
Bras
http://wsd.iitb.fhg.de/~kir/brashome/
BuildRef
http://www.sander.cupertino.ca.us/source.html
Cons
http://www.dsmit.com/cons/
http://www.baldmt.com/cons-faq/
150 Zarzdzanie projektem informatycznym
2AllChange
ChangeMan
CM Synergy
http://www.telelogic.com/
CMF
http://www.cmvision.com/
Code Co-op
http://www.relisoft.com/co_op/
http://www.openvms.compaq.com/commercial/decset/decset_index.html
PVCS
http://www.qef.com
ftp.clark.net in /pub/jimv/qvcs1625.zip
/pub/jimv/qvcs3225.zip
http://www.qumasoft.com/
RAZOR
http://www.razor.visible.com
http://www.ibm.com/software/ad/ispf/
Software Manager
http://www.verticalsky.com/solutions/
152 Zarzdzanie projektem informatycznym
http://www.unipress.com/free_evals/
eridani.unipress.com/pub/free_evals
StarTeam
http://www.starbase.com
TeamConnection
http://www.software.ibm.com/ad/teamcon/
TeamSite
http://www.interwoven.com/
TRUEchange
http://www.truesoft.com/
VisualEnabler
http://www.softlabna.com/
Visual SourceSafe
http://www.opengate.co.uk/opengate/
Voodoo
ftp.swe.uni-linz.ac.at/pub/voodoo
http://www.unisoft.co.at/products/voodooserver.html
[1] Abran A., Robillard P. N., Identification of the structural weaknesses of Function Point metrics,
3rd Annual Oregon Workshop on Software Metrics, Portland, Oregon, March 1991.
[2] Anthony R., Planning and Control System: A Framework for Analysis, Harvard Business Review, 1965.
[3] Badiru A.B., Project Management in Manufacturing and High Technology Operations, Willey,
New York, 1988.
[4] Boehm W.B. and all, Software cost estimation with COCOMO II, Prentice-Hall, July 2000.
[5] Bates P., Huws U., Modeling eWork in Europe Estimates Models and forecasts from the EMERGENCE
project, http://www.employment-studies.co.uk/summary/summary.php?id=388.
[6] Bradley K., Podstawy metody Prince 2, Wydane przez: Centrum Rozwiza Menederskich S.A.,
00-272 Warszawa, Rynek Starego Miasta 21/21A/9.
[7] Burton C., Michael N., Zarzdzanie projektem: Jak to si robi w Twojej Organizacji, Astrum 1999.
[8] Byzia T., Szybkie diagnozowanie procesw jako przykad metodyki podnoszenia jakoci zarzdza-
nia projektem informatycznym, II Konferencja Project Management perspektywy i dowiadcze-
nia, Stowarzyszenie Project Management Polska (SPMP), Gdask, 2000.
[9] Cegiea R., Zalewski., Racjonalne zarzdzanie przedsiwziciami informatycznymi i systemami
komputerowymi, Nakom, Pozna 2000.
[10] Charfield C.S., Jonson T.D., Microsoft Project 2000, RM 2000.
[11] Chrocicki Z., Zarzdzanie projektem zespoami zadaniowymi, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2001.
[12] Cleland D.I., Kimball R.K., The Strategic Context of Projects, Project Management Journal, Au-
gust 1987.
[13] Chylewska J., Jak walczy o najlepszych w firmie, jak zatrzyma kluczowych pracownikw, Mate-
riay firmy. Hewitt Associates:
http://was.hewitt.com/hewitt/worldwide/europe/poland/articles/publikacje/jak_zatrzyac_kluczowych.pdf.
[14] De Marco Toom., The Deadline, Dorest Hors Publishing, 1997.
[15] Den J. W. Junior, Junior, Evans J.R., Total Quality Management, Organization and Strategy, St.
Paul MN, West, 1994.
[16] Duncan W., A guide to the project management body of knowledge, PMI Standards Committee, PA
19082 USA.
[17] Frczkowski K., Lapkiewicz J., Zarzdzanie wirtualne zasobami projektu informatycznego reali-
zowanego w firmie o strukturze macierzowej, Materiay VII Konferencji i Warsztatw uytkowni-
kw ORACLE. Ploug 2001, Zakopane Kocielisko 2327.10.2001.
[18] Frczkowski K., Mechliski T., Telepraca i zarzdzanie wirtualne w projektach informatycznych,
Materiay VIII Konferencji i Warsztatw uytkownikw ORACLE. Ploug 2001, Zakopane Kocie-
lisko 2226.10.2002. http://www.ploug.org.pl/konf_02/materialy/spis.htm.
[19] Frczkowski K., Woniak M., Wdroenie systemu informatycznego w szpitalu aspekty organiza-
cyjne, psychologiczne oraz formalne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw
2000.
[20] Goldratt E.M., acuch krytyczny, Wyd. Werbel 2000.
162 Zarzdzanie projektem informatycznym
[21] Grudzewski W.M., Hejduk I., Sposoby i techniki zarzdzania projektem innowacyjnym, II Konfe-
rencja Project Management perspektywy i dowiadczenia, Stowarzyszenie Project Management
Polska (SPMP), Gdask, 2000.
[22] Griffin R.W., Podstawy zarzdzania organizacjami, Wyd. PWN 1996.
[23] Grski J., Inynieria Oprogramowania w Projekcie Informatycznym, Wyd. Mikom, Warszawa
2000.
[24] Haywood M., Managing Virtual Teams: Practical Techniques fir Hight Technology Projekt
Managers, Artech House, Bostom London, 1998.
[25] Hubbard D.G., Work Structuring, in P.C. Dismore ed., The AMA Handbook of Project Manage-
ment, AMACOM, New York, 1993.
[26] IFPUG, International Function Point Users Group, Function Point Counting Practices Manual,
Release 3.0, IFPUG, Werterrille, Ohio, 1990.
[27] Jaszkiewicz A., Inynieria Oprogramowania, Wyd. Helion, Gliwice 1997.
[28] Jonem C., Assessment and Control of Software Risks, Yourdon Press, New Jersey, 1994.
[29] Kamerlas H., A Look at Major Planning Methods: Deployment, Implementation, Strengths and
Limitations, Long Rage Planning, August 1978.
[30] Kumierowski S., Przeciwdziaanie zagroeniom w projektach uruchamiania instytucji typu call
center, II Konferencja Project Management perspektywy i dowiadczenia, Stowarzyszenie Pro-
ject Management Polska (SPMP), Gdask, 2000.
[31] Lapkiewicz J., Frczkowski K., High-Availability Infrastructure Architecture, Web Hosting Transi-
tion. Materiay VII Konferencji i Warsztatw uytkownikw ORACLE. Ploug 2001. Zakopane
Kocielisko 2327.108.2001.
[32] Liberatore M.J., A Decision Support System Linking Research And Development Project Selection
with Business Strategy, Project Management Journal, November 1988.
[33] Love S.F., Achieving Problem-Free Project Management, Wiley, New York, 1989.
[34] Managelli R.J., Klein Mark N.M., Reengineering, Wyd. PWN 1998.
[35] Mayer M., The virtual Edge, Published by: Project Management Institute Headquarters, 1998.
[36] Meredith J.R., Mantel S.J. Jr., Project Management, A Managerial Approach, third edition, John
Willey & Sons, Inc., New York, 1995.
[37] McConnell S., Rapid Development, Microsoft Press, 1996.
[38] Micklelhwait J., Woddridge A., Szamani zarzdzania, Wyd. WNT, 2000.
[39] Murawa Projekt: Project Management: Rola i usytuowanie w przedsiwziciu projektowym
w Polsce i Szwecji, II Konferencja Project Management perspektywy i dowiadczenia, Stowarzy-
szenie Project Management Polska (SPMP), Gdask, 2000.
[40] OConnel F., How to run successful projects II-the silver bulle, Wyd. T.J. International Ltd.
[41] Pniewski K., Koszty dziaa pod kontrol, PC Kurier nr 22/2000.
[42] Sajkowicz A., Zasoby ludzkie w firmie, Poltex, Warszawa, 2000.
[43] Stokolski B., Perspektywy zarzdzania projektami wobec nowych wyzwa IT, II Konferencja Pro-
ject Management perspektywy i dowiadczenia, Stowarzyszenie Project Management Polska
(SPMP), Gdask, 2000.
[44] Sownik Jzyka Polskiego, PWN, Warszawa, 1981.
[45] Szych J., Typowe zagroenia w projektach informatycznych w administracji pastwowej, II Konfe-
rencja Project Management perspektywy i dowiadczenia, Stowarzyszenie Project Management
Polska (SPMP), Gdask, 2000.
[46] Szyjewski Z., Analiza strategiczna w tworzeniu systemw informatycznych, [w:] Studia Informatica
nr 9, Zeszyty naukowe projects II the silver bulle. Wyd. T.J. International Ltd.
[47] Szyjewski Z., Zarzdzanie Projektem Informatycznym, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa, 2001.
[48] Tarnowski B.T., Project Management elastyczno czy kaftan bezpieczestwa?, II Konferencja
Project Management perspektywy i dowiadczenia, Stowarzyszenie Project Management Polska
Literatura 163