DEFORMACIJE TAPA

tap je osnovni element linijske konstrukcije ija je duina znatno vea od druge dvije
dimenzije. Duina tapa je predstavljena duinom njegove ose, dok je sa druge dvije dimenzije
definiran popreni presjek tapa.
Prema obliku ose tapa razlikujemo prave i krive tapove, a prema obliku poprenog presjeka
tapa razlikujemo tapove konstantnog i promjenjivog poprenog presjeka.

Razmatramo linearnu teoriju tapa kod koje su veze izmeu pomjeranja, deformacija i sila
linearne.
Jednaine linearne teorije tapa su izvedene zahvaljujui sljedeim pretpostavkama:

1. Pretpostavka o malim pomjeranjima ili pretpostavka o statikoj linearnosti,

2. Pretpostavka o malim deformacijama ili pretpostavka o geometrijskoj linearnosti,
3. Hooke-ov (Hukov) zakon ili pretpostavka o fizikoj linearnosti.

Posmatraemo ravne deformacije tapa, odnosno deformacije ravnog tapa u njegovoj ravni.

u,v - pomjeranja u pravcu globalnog koordinatnog sistema

, pomjeranja u pravcu lokalnog koordinatnog sistema

Sa slike je :

u = cos sin
v = sin + cos

ili napisano u matrinoj formi

u cos sin
= sin ,
v cos

odnosno

cos sin u
=
sin cos v

Teorija konstrukcija II Deformacije tapa 1

Vektorom odreen je deformacioni oblik ose tapa. Meutim, sa njim se moe objasniti i
deformacija, odnosno njene komponente u okolini take C. Vektor daje ukupno pomjeranje
svake take tapa i sadri u sebi pomjeranje usljed deformacije tapa i pomjeranje ose kao
nedeformirane cjeline, odnosno kinematsko pomjeranje (pomjeranje tapa kao krutog tijela).
Da bi se dobio uvid u deformaciju ose tapa uvode se nove veliine (deformacione veliine ose
tapa)

dx=ds cos
dy=ds sin (1)

Sa slike je :

dx u + (u + du) = dx + du
dy v + (v + dv) = dy + dv (2)

Takoe je :
ds
ds + ds = ds(1+ ) = ds(1+ ) (3)
ds

gdje je ds promjena duine elementa ds.

Analogno (1) imamo :

dx + du = (ds + ds ) cos( + )
(4)
dy + dv = (ds + ds ) sin( + )

Kako je :

cos( + ) = cos cos sin sin

(5)
sin( + ) = sin cos + cos sin

i kada 0 moe se smatrati da je cos 1, odnosno sin

jednakost (4) postaje :

dx + du = (ds + ds )(cos sin ) = ds cos ds sin + ds sin ds sin

6)
dy + dv = (ds + ds )(sin + cos ) = ds sin + ds cos + ds sin + ds cos

odnosno :

dx + du = dx dy + dx dy = (1 + )( dx dy )
(7)
dy + dv = dy + dx + dy + dx = (1 + )( dy + dx )

Teorija konstrukcija II Deformacije tapa 2

Kada 0 je dy 0 i dx 0 pa je :

dx + du = (1 + )dx dy = dx + dx dy
(8)
dy + dv = (1 + )dy + dx = dy + dy + dx

odnosno :

du = dx dy
(9)
dv = dy + dx

du = ds cos ds sin
(10)
dv = ds sin + ds cos

U matrinoj formi jednakost (10) se moe napisati na slijedei nain

du ds
= [T ] (11)
dv ds

Za prav tap je cos = 1 i sin = 0 pa je

du 1 0 ds du = dx
= ili
dv 0 1 ds dv = dx

odnosno :

du
=
dx
(12)
dv
=
dx

Jednakost (12) daje vezu izmeu deformacija i pomjeranja. Zbog teorije malih
pomjeranja ova veza je linearna.

Geometrijska interpretacija je slijedea :

ds - prirast komponente pomjeranja elementa tapa u pravcu ose elementa,

ds - prirast komponente pomjeranja elementa tapa okomito na pravac elementa.

Teorija konstrukcija II Deformacije tapa 3