Crna Gora

Vlada Crne Gore

MINISTARSTVO PROSVJETE I NAUKE ZAVOD ZA KOLSTVO

ALGORITMI I PROGRAMIRANJE

OIP - dopuna maturskog standarda za predmet Informatika

u III i IV razredu gimnazije
Sadraj

1. Naziv nastavnog predmeta................................................................................................................... 3

2. Odreenje predmetnog programa ........................................................................................................ 3
3. Opti ciljevi predmetnog programa ....................................................................................................... 3
4. Sadraji i operativni ciljevi predmetnog programa ................................................................................ 4
5. Standardi znanja................................................................................................................................. 10
6. Naini provjeravanja znanja i strune osposobljenosti ....................................................................... 10
7. Resursi za realizaciju nastave ............................................................................................................ 11
8. Profil i struna sprema nastavnika/ca i strunih saradnika/ca............................................................. 11

2
1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA

OBAVEZNI IZBORNI PREDMET

NAZIV PREDMETNOG PROGRAMA

ALGORITMI I PROGRAMIRANJE

2. ODREENJE PREDMETNOG PROGRAMA

Izborni predmet. Ukupan broj asova: 105 (3 asa sedmino).

ALGORITMI I PROGRAMIRANJE je izborni predmet koji uenici/e mogu birati u III ili IV razredu gimnazije i koji slui kao dopuna do
maturskog standarda za predmet Informatika.

3. OPTI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

Osnovni cilj ovog predmeta je da uenici/e ovladaju tehnikama algoritamskog pristupa rjeavanju problema i osnovnim principima
programiranja kroz programski jezik JAVA. Algoritamski pristup rjeavanju problema razvija analitike sposobnosti uenika/ca i
upoznaje ih sa principom dekompozicije problema na podprobleme. Programski jezik JAVA je najpopularniji programski jezik za
uenje programiranja. Kroz uenje ovog jezika vri se implementacija nauenih algoritama. Uenici/e se upoznaju i sa objektno
orijentisanom paradigmom kreiranja softvera i principima pravilnog kreiranja softvera (tzv. softverskog inenjerstva). Kroz
programiranje uenici/e mogu da se upoznaju sa osnovama razvoja grafikog korisnikog interfejsa (GUI). Jezik Java moe se
koristiti i za veb-programiranje. Poznavanje osnovnih principa programiranja omoguava uenicima/ama da primjenom raunara
rjeavaju probleme ze koje ne postoji adekvatan softver, kao i da razvijaju aplikacije koje odgovaraju konkretnim korisnikim
zahtjevima.
Ovaj predmet predstavlja osnovu za razvijanje naprednih programerskih vjetina i uvod u projektovanje softvera.

3
4. SADRAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA
Operativni ciljevi
Uenik/ca treba da:
- razumije pojam algoritma,
- shvata osnovne elemente
algoritamske eme,
- prepoznaje osobine algoritama
(prostorna i vremenska sloenost,
determinizam, diskretnost),
- zna da provjeri ispravnosti
algoritma.
(okvirno 10 asova)
Uenik/ca treba da:
- razlikuje algoritam i program,
- zna koje su programske
paradigme,
- raspoznaje programske jezike po
paradigmama,
- zna ulogu prevodioca,
- razlikuje kompajler i interpreter.
(okvirno 4 asa)
Aktivnosti Pojmovi/sadraji Korelacija
Uenici/e:
- se upoznaju sa kreiranjem linijskih
algoritamskih ema, Algoritamske eme; pseudokod; Matematika: aritmetika i
- upoznaju kreiranje razgranatih vremenska i prostorna sloenost. geometrijska progresija, rekurentne
algoritamskih ema, formule.
- upoznaju predstavljanje algoritama
pseudokodom, Informatika.
- izraunavaju i provjeravaju
sloenost algoritma,
- empirijski i teorijski provjeravaju
ispravnost algoritma.
Sa uenicima/ama se razgovara o Paradigme projektovanja softvera; Informatika.
tome za koje su programske jezike kompajler; interpreter; proces
uli/e. prevoenja i interpretacije programa. Maternji jezik i knjievnost i Strani
Uenicima/ama se objanjava koje jezik: veza programskog jezika i
paradigme postoje i koje su im prirodnog jezika.
karakteristike: imperativna - jezici C,
Pascal, Basic; objektno-orijentisana
C++, JAVA; funkcionalna LISP, ML;
deklarativna Prolog.
Uenici/e:
- se upoznaju sa odreivanjem
uloge prevodioca,
- saznaju primjere kompajlera i
interpretera,
- rade nstaliranje JAVA prevodioca i
editora,
- rade podeavanje radne okoline
(CLASSPATH ).
4
 Operativni ciljevi
Uenik/ca treba da:
- prepoznaje pojam objekta, reference
na objekat, klase i poruke,
- zna da koristi editor,
- shvata format JAVA programa,
- kreira prvi JAVA program
(System.out.println),
- unosi komentare,
- koristi metode objekta PrintStream.
(okvirno 4 asa)
Uenik/ca treba da:
- razumije pojam identifikatora i
prepoznaje ih u jeziku JAVA,
- shvata pojam tipa identifikatora i
prepoznaje primitivne tipove u JAVI,
- prepoznaje rezervisane rijei,
- razlikuje Ime.java fajl i Ime.class fajl,
- zna ta je Java Byte Code,
- umije da deklarie promjenljivu,
- zna da dodijeli vrijednost
promjenljivoj.
(okvirno 4 asa)
Uenik/ca treba da:
- prepoznaje i koristi metode klase
String,
- shvata pojam signature,
- na primjeru podstringa koristi
overloading,
- shvata princip kaskadnog slanja
poruka.
(okvirno 3 asa)
Aktivnosti Pojmovi/sadraji Korelacija
Uenici/e rade:
- kreiranje objekta u jeziku JAVA, Editor; J2SE; pravilan format Informatika.
- otvaranje editora, kreiranje programa; itljivost koda.
programa i snimanje izmjena,
- zadavanje formata programa,
- kreiranje i izvravanje jednostavnog
programa,
- komentarisanje koda i pravilno
uvlaenje linija koda itljivost koda.
Uenici/e:
- rade kreiranje razliitih identifikatora, Editor; identifikator; literal; konstanta; Matematika: razlika izmeu
- na primjeru upoznaju razlikovanje promjenljiva; tip promjenljive. promjenljive u matematici i
rezervisane rijei od drugih programiranju.
identifikatora,
- rade kreiranje JAVA Bajt Koda i
pregled tog koda,
- rade pronalaenje Ime.java fajla i
Ime.class fajla poslije prevoenja
programa,
- rade upotrebu literala, konstanti i
promjenljivih u jednostavnim
programima,
- rade dodjeljivanje vrijednosti
promjenljivim.
Uenici/e:
- upoznaju pisanje programa koji String; podstring; overloading
koriste stringove (jednakost (prepotereenje); poruke.
stringova, podstringovi, izvlaenje
karaktera, transformacije ),
- upoznaju pisanje programa koji
koriste overloading,
- upoznaju pisanje programa koji
koriste kaskadno slanje poruka.
5
 Operativni ciljevi
Uenik/ca treba da:
- kreira objekat putem konstruktora,
- kreira objekat na primjeru klase
String,
- upotrebljava metode
FileOutputStream klase,
- zna svojstva i metode PrintStream
objekta.
(okvirno 4 asa)
Uenik/ca treba da:
- razumije i koristi metode klasa
FileInputStream,
BufferedInputStream,
InputStreamReader i
BufferedReader,
- shvata razliku izmeu razliitih
klasa za pristup datotekama
(fajlovima).
(okvirno 4 asa)
Uenik/ca treba da:
- umije da definie klasu,
- zna da napie konstruktore za
klasu,
- kreira metode klase,
- razumije kontrolu pristupa (public,
private),
- zna ta je this,
- kreira Get i Set metode,
- razumije ulogu metoda Main,
- shvata ta su static metodi,
- prepoznaje na primjeru
nasljeivanje,
- projektuje i implementira
naslijeenu klasu.
(okvirno 8 asova)
Aktivnosti Pojmovi/sadraji Korelacija
Uenici/e:
- rade kreiranje vie kontsruktora za Konstruktor; datoteke.
klasu,
- rade otvaranje i zatvaranje
datoteke (fajla),
- rade upisivanje podataka u fajl.
Uenici/e:
- upoznaju pisanje programa koje Klasa FileInputStream; klasa
koriste klase FileInputStream, BufferedInputStream; klasa
BufferedInputStream, InputStreamReader; klasa
- rade kreiranje programa koje BufferedReader.
koriste klase InputStreamReader i
BufferedReader.
Uenici/e:
- rade kreiranje korisnike klase, Objektno-orijentisano projektovanje;
- na primjerima upoznaju this; Get i Set metodi; Main; static
prepoznavanje kontrole pristupa, metodi; nasljeivanje (inheritance).
- rade kreiranje Set i Get metode,
- rade kreiranje podklase (izvedene
klase),
- rade prepoznavanje problema koje
mogu nastati pri nasljeivanju.
6
 Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi/sadraji Korelacija
Neobavezna tema Uenici/e:
Uenik/ca treba da: - rade kreiranje appleta, Applet; veb-stranica.
- kreira jednostavne applet-e. - rade ukljuivanje appleta u veb-
(okvirno 4 asa) stranicu.
Uenik/ca treba da: Uenici/e:
- razlikuje primitivne tipove podataka - upoznaju konvertovanje vrijednosti Konverzija; objekti i primitivne vrijednosti Matematika: veza klase Math sa
(int, long, short, float, double, boolean) primitivnih tipova u odgovarajue formatiranje; klasa Math; klasa Time. matematikim objektima i konstantama.
i objekte odgovarajuih klasa (Integer objekte i obratno,
...), - rade pisanje programa koji koriste
- koristi Math klasu, klasu Math,
- koristi Time klasu. - rade pisanje programa koji koriste
(okvirno 3 asa) klasu Time.

Uenik/ca treba da: Uenici/e:

- razumije uslovno izvravanje naredbi,
- razumije i koristi If naredbu i Switch
naredbu,
- shvata princip rada petlje,
- koristi While i For petlju.
(okvirno 4 asa)
- rade pisanje programa sa IF i Switch If; switch; while; for.
naredbom,
- rade pisanje programa sa while
naredbom,
- rade pisanje programa sa for
naredbom.

Uenik/ca treba da: Uenici/e:

- prepoznaje i koristi metode Vector
klase,
- prepoznaje i koristi metode Set klase,
- razlikuje semantike sintaksne greke,
- zna da ukloni greke u programu
(debugging).
(okvirno 4 asa)
Uenik/ca treba da:
- razumije pojam niza,
- kreira nizove primitivnih tipova,
- kreira nizove objekata,
- shvata pojam viedimenzionalnog
niza,
- kreira viedimenzionalni niz.
(okvirno 8 asova)
- upoznaju projektovanje programa koji Klasa Vector; klasa Set. Matematika: skupovi, nizovi.
koriste Vector klasu,
- upoznaju kreiranje programa koji
koriste klasu Set,
- diskutuju o prednostima i manama
klasa Vector i Set,
- rade uklanjanje greaka u programu.
Uenici/e:
- rade kreiranje programa sa Niz; matrica; petlje. Matematika: matrini raun.
jednodimenzionalnim nizovima
(unoenje elemenata, tampanje
elemenata, maksimum i minimum,
traenje u nizu),
- rade kreiranje programa sa
viedimenzionalnim nizovima
(matrice).

7
 Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi/sadraji Korelacija
Uenik/ca treba da: Uenici/e:
- razumije principe grafikog interfejsa - diskutuju o principima kreiranja GUI - Graphical User Interface; Likovna umjetnost: principi slaganja
(GUI), grafikog interfejsa, events; thread. boja
- poznaje osnovne elemente za - rade kreiranje programa sa Komunikologija: komunikacija sa
kreiranje interfejsa (panel, dugme, elementima grafikog interfejsa, korisnikom programa.
check-box, option, text-box ...), - rade kreiranje dogaaja za pojedine
- shvata princip dogaaja u JAVI komponente interfejsa,
(event), - rade pisanje programa sa thread-
- implementira dogaaje za ovima.
komponente,
- prepoznaje mogunost upotrebe
Thread-ova,
- implementira jednostavnije programe
sa thread-ovima.
(okvirno 8 asova)
Neobavezna tema Uenici/e:
Uenik/ca treba da: - rade kreiranje programa koji koriste Rekurzija; string; kombinatorika.
- razumije rekurziju kao princip tzv. tail-rekurziju,
rjeavanja problema, - saznaju o primjerima programa za
- implementira rekurzivne programe. tampanje stringa, tampanje stringa u
(okvirno 6 asova) obrnutom redosljedu, provjeru
palindroma, pretvaranje broja u binarni
zapis
- upoznaju primjere programa: Hanojske
kule, permutacije, kombinatorika.
Uenik/ca treba da: Uenici/e:
- razumije razloge sortiranja podataka - rade kreiranje porgrama za razliite Insertion sort; selection sort; bubble sort; Matematika: aritmetiki i geometrijski niz,
po raznim kriterijumima, metode sortiranja niza. quicksort; mergesort; counting sort. kombinatorika, rekurentne formule.
- implementira razliite metode
sortiranja niza (direktno viestruko
razvrstavanje, sortiranje umetanjem
(insertion sort), sortiranje izborom,
sortiranje objedinjavanjem ve
sortiranih (mergesort), razdvajanje
pomou pivota (quicksort), counting
sort,
- prepoznaje sloenost razliitih
algoritama sortiranja niza.
(okvirno 8 asova)

8
 Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi/sadraji Korelacija
Neobavezna tema Uenici/e:
Uenik/ca treba da: - kreiranje programa koji koriste Backtracking; dekompozicija Matematika.
- razumije backtracking kao princip backtracking (razmjetaj dama na problema. ah.
rjeavanja problema, ahovskoj tabli tako da se ne
- prepoznaje probleme koji mogu biti napadaju, obilazak ahovske table
rijeeni primjenom backtracking-a, skakaem, permutacije, obilazak
- implementira programe sa lavirinta, igre ...).
backtracking-om.
(okvirno 6 asova)
Neobavezna tema Uenici/e:
Uenik/ca treba da: - rade kreiranje programa koji Dinamiko programiranje. Matematika: matrice, kombinatorika.
- razumije dinamiko programiranje koriste dinamiko programiranje
kao princip rjeavanja problema, (obilazak tabele po nekim
- prepoznaje probleme koji mogu biti pravilima, najdui zajedniki
rijeeni primjenom dinamikog podniz, mnoenje matrica ...).
programiranja,
- implementira programe sa
dinamikim programiranjem.
(okvirno 6 asova)
Neobavezna tema Uenici/e:
Uenik/ca treba da: - rade kreiranje programa koji Graf; stepen vora; putanje u grafu; Matematika: kombinatorika, grafovi.
- razumije pojam grafa i osobine koriste grafove. obilazak grafa; najkrai put.
grafova,
- prepoznaje probleme koji se mogu
svesti na graf,
- zna razliite metode obilaska
grafa,
- implementira programe sa
grafovima.
(okvirno 8 asova)
Uenik/ca treba da: Uenici/e:
- razumije pojam paketa (package) i - rade kreiranje paketa, Package; JAR.
kreira svoje pakete, - rade kreiranje JAR fajla i
- shvata pojam JAR fajla kao naina distribucija.
distribucije JAVA aplikacija.
(okvirno 4 asova)

9
5. STANDARDI ZNANJA

Uenik/ca treba da:

- kreira algoritamsku emu za zadati problem,
- kreira program koji implementira zadati algoritam,
- zna da prevede program i otkloni eventualne greke,
- umije da kreira klasu i podklasu,
- primjenjuje JAR fajl kao nain distribucije aplikacije,
- koristi nizove u svojim programima,
- zna da uita podatke iz datoteke i upie podatke u datoteku,
- razumije princip paketa i umije da pronae traene klase u paketu,
- prepoznaje situacije u kojima moe koristiti nizove, klasu Vector i klasu Set,
- koristi petlje i usovne naredbe.

6. NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA I STRUNE OSPOSOBLJENOSTI

Uenici/e se ocjenjuju kroz izradu odreenih vrsta algoritama i programa na zadatu temu. Za naprednije uenike/ce moe se
zadati sloeniji algoritam i program. Mogue je i na poetku godine zadati jedan vei projekat koji treba postupno u toku godine
rjeavati (npr. kolska biblioteka). Pored ovog, mogue je zadati kvizove sa pitanjima koja provjeravaju da li su uenici/e ovladali/e
pojedinim dijelovima predvienog materijala. Predloeni operativni ciljevi mogu se realizovati za 118 asova. Neke od tema su
predloene kao neobavezne (ukupno 36 asova). Neobavezne teme su uglavnom one koje se najee pojavljuju na
takmienjima iz programiranja i one treba da budu obraene posebno sa uenicima/ama koji/e se takmie. Nastavnik/ca moe
izabrati samo neke od tih tema ili ak dijelove tih tema.

10
7. RESURSI ZA REALIZACIJU NASTAVE

7.1. Materijalni uslovi, standardi i normativi

Za realizaciju ovog programa neophodno je postojanje jedne uionice opremljene odgovarajuim brojem raunara (najvie 2
uenika/ce po jednom raunaru), projektorom i mrenim tampaem. Na svakom od raunara mora biti instalirana J2SE (JAVA
Standard Edition) i odgovarajui tekst-editor (npr. Notepad++). Mogue je i korienje ECLIPSE frejmvorka.

7.2. Okvirni spisak literature i drugih izvora

1. Eckel, B.: Misliti na JAVI, 4. izdanje (Thinking in JAVA), Mikro knjiga, 2007.
2. Schildt, H.: Java J2SE 5 - kompletan prirunik, Mikro knjiga, 2006.

8. PROFIL I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/CA I STRUNIH SARADNIKA/CA

Profesor/ica matematike ili informatike (PMF, FON), profesori/ce ostalih predmeta koji/e su tokom redovnih studija sluali/e
dvosemestralni kurs iz programiranja ili imaju odgovarajui sertifikat.

Predmetni program ALGORITMI I PROGRAMIRANJE za III ili IV razred gimnazije uradila je Komisija u sljedeem sastavu:

Goran ukovi, predsjednik

Biljana Stamatovi, lan

11