1.Rezni alati?

Pod geometrijom reznog alata podrazumijeva se geometrija reznog klina tj. rezna geometrija
potrebna za ostvarivanje procesa obrade odvajanjem materijala. Na slici a) su prikazani elekmenti
tokarskog noa, a na slici b) koso i ortogonalno rezanje. Kod ortogonalnog rezanja otrica je okomita
na pravac vektora brzine rezanja (prikloni kut rezanja je s=0), a kod kosog je pod nekim kutem
rezliit od nule- s=75).

Rezni alati s kutevima:?????

2.to je tokarenje(skica)?
Tokarenje-postupak obrade materijala odvajanjem estica sa zatvorenim(najcesce kruznim)glavnim
gibanjem i proizvoljnim posmacnim gibanjem ciji pravac lezi u ravnini okomitoj na pravac glavnog
gibanja. Os vrtnje glvanog gibanja zadrzava svoj polozaj prema obratku, neovisno od posmicnog
gibanja. Kod tokarenja obradak izvodi glavno(kruzno)gibanje,a alat pomocno(pravocrtno)gibanje.
Reimi obrade-obrada se vrsi rezanjem sa geometrijski definiranom reznom ostricom. Vrste
tokarenja: prema polozaju alata-unutarnje i vanjsko tokarenje, a prema gibanju alata u odnosu na os
vrtnje obratka: uzduzno i poprecno. Postupci tokarenja: ravno, kruzno, zavojno, profilno i kopirno
tokarenje. Brzina rezanja: Vc-(kod tokarenja racuna se po formuli) Vc=*D*n/1000(mm/min). Gdje je
D-promjer obratka na obraivanoj povrsini(mm), N-broj okretaja u minuti(o/min). Sto je
tvrdoca/cvrstoca obratka veca to su manje brzine rezanja. Najvece brzine rezanja biramo kod
najmanjih posmaka(f) i dubina rezanja(ap), kod vece toplinske otpornosti reznog materijala moze
se povecati brzina rezanja. Posmak(f)- je pomicanje alata u pravcu posmocnog gibanja po jednom
okretaju obratka mjereno u radnoj ravnini. Dubina rezanja(ap)-mjeri se okomito na radnu povrsinu
Pf. Tehnolosko vrijeme(tt)- vrijeme obrade jednog komada(vrijeme u kojem je alat u dodiru sa
obratkom). Racuna se po formuli tt=L/Vf * i ukupni prijeeni put alata(L) podjeljen s posmicnom
brzinom(Vf), pomnozen s brojem prolaza.
Oznake:

Vc-brzina rezanja

Vf-posmina brzina

Vc-efektivna brzina rezanja

Pte-radna ravnina

-kut pravca efektivne brzine rezanja

(fi)-kut pravca posmicne brzine

3.Kinematika gibanja?

Prema kinematici gibanja noa tokarenje moe biti: uzduno tokarenje (aksijalno), popreno
tokarenje (radijalno) i istovremeno uzduno i popreno tokarenje (konusi, krivulje).

Skica!!!!

4.Rezni alati?(glavni materijali i dati osnovne karakteristike)?

Rezni materijali su oni materijali koji se koriste za izradu reznog dijela reznih alata. Budui da u zoni
obrade vladaju visoke tempretarute(1300stupnjeva) rezni materijali imaju zahtjevna svojstva-
tvrdoca i tlacna zilavost, savojna cvrstoca i zilavost,otpornost na trosenje,toplinska
otpornost,otpornost na oskidaciju
Glavni rezni materijali su: ALATNI ELICI, TVRDI METALI,REZNE KERMIKE, DIJAMANT I KUBINI
BORNITRID, TVRDE LJEVANE LEGURE, METALOKERAMIKA.

Alatni elici su prvi industrijski proizvedeni rezni materijali. Nositelj tvrdoe im je

martenzitna struktura koja se dobiva kaljenjem.
Dijele se na: nelegirane (temperaturna otpornost od 200 C 250 C ), primjena runi alati i
legirane alatne elike (temperaturna otpornost od 250 C do 300 C ) primjena
razvrtai, ureznici, runi alati, ...
Tvrdi metali dobivaju se sinteriranjem i struktura im se sastoji od dvije faze:
a) vezna faza je metalna i relativno meka
b) karbidna faza karbidi, tvrda i krta zrnca usaena u vezivnu fazu.
Tvrdi metali se djele prema:
- sastavu konvencionalni i vienamjenski,
- veliini karbidnih zrna klasini, finozrnati i ultrafinozrnati.
Svojstva tvrdog metala ovise o njegovim komponentama, tj. od vrste i udjela tvrde faze i Co vezne
faze. Imaju iroku primjenu, a najvie se koriste alati pesvueni tvrdim presvlakama kod tokarenja i
glodanja. Toplinska otpornost im je do cca 900 C.
Rezne keramike razlika izmeu rezne keramike i tvrdog materijala je ta to rezna keramika
nema metalnu veznu fazu. Radna temperatura je do 1400 C.
Karakterizira je krtost (to alat ini lako lomljivim), zbog toga se istraivanja kod rezne keramike
usmjeravaju na poboljanje ilavosti.
Primjena: grubo i fino tokarenje, obrada vatrootpornih legura, obrada ljevanih materijala i tvrdih
materijala,...
Kubini bornitrid (kemijski spoj bora i duika) po tvrdoi je drugi poznati meterijal u
svijetu, odmah iza dijamanta.
Vana svojstva su visoka tvrdoa, visoka provodivost topline i bolja kemijska postojanost nego kod
dijamanta. Toplinska stabilnost mu je do cca 1550 C.
Koristi se kao abrazivno sredstvo, a rezni dijelovi mogu biti: rezni uloci i masivne ploice.
Dijamant se sastoji od istog ugljika i najtvri je poznati materijal na svijetu. Tvri je do 5
puta od tvrdog metala i ima 40 puta veu postojanost.
Proizvodi se kao prirodni i sintetiki (svojstva su im priblino ista) i koristi se za izradu alata raznih
vrsta.
Najvea temperatura do koje je dijamant izdrljiv pri obradi je oko 700 C.
Pri obradi dijamantnim alatom, znog opasnosti od pucanja alata mora biti velika krutost obradnog
sustava (stroj, alat, obradak).
Metalokeramika- kermet to je keramika u metalnoj fazi sa radnom temperaturom do
1000,C. Dobiva se sinteriranjem i kemijski je stabilan. Ima visoku toplinsku vrstou, stabilnu reznu
otricu i otpornost na troenje.
Glavno podruje primjene je fina obrada tvrih materijala s manjim dodacima za obradu, mogua je i
suha obrada.
Tvrde ljevane legure (steliti) u odnosu na brzorezne elike vea im je brzina rezanja, malo
vea toplinska tvrdoa, a manja ilavost te nisu za prekidni rez.
esto se koriste kao dodatni materijal za navarivanje tvrdih slojeva na dijelove strojeva koji su
izloeni jakom troenju i visokim temperaturama.
5.Postojanost alata?Troenje(Taylorova formula)?

U procesu obrade rezni klin je izloen istovremeno vrlo visokim mehanikim,

utjecajima i zbog toga nastaju triboloki procesi i troenja to moe dovesti do istroenja i otkaza
alata.
Kao posljedica na reznom klinu rastu sile rezanja i temperatura, vibracije i dr., to se negativno
odraava na kvalitetu obrade, pozdanost i ekonominost procesa obrade.
Mjesta troenja na reznom klinu su stranja, prednja povrina i vrh alata.
Imamo tri faze troenja alata: (VB)
1. faza inicijalno troenje
troi
2. faza stacionarno(ravnomjerno) troenje alata
zakonu pravca, a intenzitet troenja je manji nego u prvoj fazi.
3. faza nastaje naglo troenje i nemogun
obrada.
Postojanost alata (T) je vrijeme obrade za koje alat moe obavljati svoju funkciju prema zadanom
kriteriju.
Taylorova formula daje vezu izmeu postojanosti
manja je postojanost alata, a kod manje brzine rezanja postojanost alata je vea.
Tayloraova formula glasi:
Vc Tm = CT
Vc brzina rezanja,
Tm postojanost alata,
CT - Taylorova konstanta

Taylorov pravac se crta u log-log koordinatama gdje je obavezno ordinata postojanosti alata(T), a
apcisa brzina rezanja(Vc). Jednadzba Taylorovog pravca glasi: logT=-1/m * log Vc+1/m*logCT