SCHNEIDER ELECTRIC

Kaak akm koruma rleleri

Trke Tantma ve Kullanma Klavuzu

Multi9 Kaak akm koruma rleleri

Kaak Akm nedir ?

Gerilimli bir iletkenin bir gvdeye yaltm hatas sonucu temas etmesi ile topraa akan akma toprak
kaak akm denir.

rn zellikleri:

Kaak Akm Koruma Rlesinin grevleri

Kaak akm koruma rlesinin grevi bir yaltm hatasndan kaynaklanan In hata akm olduu anda
devreyi kesip o hata akmna maruz kalabilecek bir insann hayatn kurtarmaktr.

30mA hassasiyetindeki kaak akm koruma rlesi insan hayatn korumaya ynelik kullanlr.
300mA hassasiyetindeki kaak akm koruma rlesi byk ldeki bir yaltm hatasnn oluturduu
yangn riskini engellemeye ynelik kullanlr.

Can Gvenlii
Elektrik hatas olutuunda , insan vcudu topraa dnmek iin bir yol arayan elektrik akmna iletken
vazifesi grr. Akmn vcuttan geii ile meydana gelen tehlikenin bykl aadaki etkenlere
baldr.

Gerilim
Vcudun elektrik direnci
Akmn deeri ve frekans
Akmn gei sresi
Akmn vcutta izledii yol
Ya

Bir insann elektrie kar gsterdii diren ykuardaki koullarn deimesi durumunda 700 ila 6.100
ohm aras deiir. Hesaplamalarda ortalama olarak bir insann direnci 1.666 ohm alnr. Bu insan
vcudundan geecek olan akm deeri;

I = V/R formlnden;

50V iin I = 30mA

230V iin I = 130mA olarak hesaplanr.

IEC 60479-1 standartna gre insan hayat iin kritik akm eii 30mA olarak belirlenmitir.
Elektirk akmnn insan vcudundaki etkileri aadaki cetvelde belirtilmitir.
Mal Gvenlii

Yaplan deneyler sonucu 300mAlik bir toprak kaak akmnn ksa bir sre ierisinde evresindeki
malzemeleri tutuma scaklna getirerek yangna sebebiyet verdii gzlenmitir. Medyada ve
haberlerde elektrik kkenli yangnlar konu edildiinde genelde elektrik kontandan kan yangn diye
belirtilir ve aklmza ksa devre gelir. Oysaki gerek daha farkldr, zira ksa devre sz konusu olsa
sigortalar ve kesiciler bunu ksa bir srede ortadan kaldrabilirler. Bu yangnlar asl sebebi ksa devre
deil izolasyon hatalar ve kablolardaki deformasyondan kaynaklanan toprak kaak akmdr.

Kablo eperi

Metal iletken

300ma
yangn tehlikesi

Temas Tanmlar

Dorudan temas durumu:

Bir kiinin normal artlarda canl olan bir iletkene dokunmas dorudan
temas olarak adlandrlr. Dordudan temas durumunda maruz kalnan gerilim
hat gerilimidir. Bu durumda kiinin vcudu zerinden maksimum akm geer ve
devreyi otomatik kesmede, kaak akm hassasiyeti yksek, tepki sresi ok ksa
olan toprak kaak akm koruma cihazlar kullanlmaldr. ( <30mA, < 30ms)

Dolayl temas durumu:

Bir yaltm hatas sonucunda kaza ile gerilim altnda kalan cihazn gvdesine
dokunan bir kiinin halidir. Dolayl temas durumunda alnmas gereken iki temel
nlem vardr;

1 Temasn sz konusu olduu devrede toprak kaak akm cihaz kullanlmas

2 Temasa msait tm gvdelerin topraklanmas
Kaak Akm Koruma Rlesi alma Prensibi

Toprak kaak akm koruma rlesinin temel yaps aadaki ekilde gzkmektedir. Akm tayan
iletkenler bir toroidal yap ierisinde geririlerek faz ile ntr iletkenleri arasndaki denge llr. Tek
fazl datmda faz ile ntr arasnda aritmetik toplam, faz says birden fazla olduu datmda ise
vektrel toplam alnr. Normal hallerde bu toplam sfra eittir, yani toroide giren ve kan akmlar
eittir. Bu sebepten dolay toroid zerinde bir manyetik ak olumaz ve e.m.k (elektro motor kuvveti)
sfrdr.

Yay
Faz Ntr Faz Ntr

S N

Ifaz = Intr
(kaak akm yoktur)

Alglama lme

Herhangi bir toprak kaa olutuu anda Ifaz Intr eitsizlii oluur ve bylece toroid zerindeki
denge bozulur. Oluan fark akm nedeniyle bir e.m.k endklenir. Bu sayede toroid zerinde bir ak
oluur, bu ak da alglama sargs zerinde akma dnr ve lme tarafndaki mknats aacak
manyetik gce ulatnda kaak akm koruma rlesinin kontaklar alm olur, devrenin enerjisi
kesilir.

Yay
Fa Ntr Fa Ntr

S N

Ifaz Intr
(kaak olduu
durum, rle
harekete geer
devre kesilir)

Alglama lme
Kaak akm koruma rlesi tepki sreleri

Schneider Electric kaak akm koruma rleleri IEC /EN 61008 standartna gre belirlenmi hata
akmnn byklne gre ama yapmas gereken maksimum ama srelerine uyumlu olarak alr.

Hata akm Maksimum ama sresi

30mA hassasiyetindeki
bir kaak akm koruma rlesi iin

In / 2 15mA ama yapmaz

In 30mA 300 ms
2 x In 60mA 150 ms
5 x In 150mA 40 ms

Maksimum ama zamanlar, canl bir iletkene direk temas durumunda arplmalar ve yaralanmalar
nleyecek ekilde, bir insan vcudunun 50 Hz AC akmna olan hassasiyeti baz alnarak (IEC 60947-
1) belirlenmitir.

Kaak akm koruma rlesi seimi

Kaak akm koruma rlesi seilirken elektromekenik olmasna dikkat

edilmelidir. Elektronik kaak akm koruma rleleri gerilime bal olarak
alr. Gerilim deerinin belli limitler dna kmas durumunda rle
almaz, bu da insan hayat iin tehlike arz eder. Bu yzden gerilime bal
olmadan alan elektromekanik kaak akm koruma rleleri tercih
edilmelidir.

Kaak akm koruma rlesi seiminde 4 ana kriter vardr.

1 Kutup says: Kaak akm koruma rleleri 2 veya 4 kutupludur. Tek

fazl elektrik datmnda 2 kutuplu, fazl elektrik datmnda ise 4
kutuplu kullanlr.
2 Hassasiyet: Kaak akm koruma rleleri 10mA - 500mA aras hassasiyete sahip modelleri vardr.
Standart olarak insan hayatn korumada 30mA hassasiyetinde, yangna kar korumada ise 300mA
hassasiyetinde kaak akm koruma rlesi kullanlmaldr.

3 Nominal akm deeri (In): Kaak akm koruma rleleri herhangi bir termin veya manyetik koruma
yapmazlar. Ancak nominal olarak zerinden akacak olan akma gre seilmelidirler. Seilecek kaak
akm koruma rlesinin nominal akm deeri kendinden sonraki devreye deil, kendinden nceki termik
manyetik koruma yapan devre kesicisine baldr. Kendinden nceki devre kesicisinin izin verdii
nominal akm tayabilecek kapasitede seilmelidir.

4 Tip: Kullanm alanna gre ve yaplacak korumann hassasiyetine gre farkl tiplerde kaak akm
koruma rleleri mevcuttur.

AC snf: Genel g devreleri ve aydnlatma datmnda kullanlr .

A snf: Elektronik uygulamalarda, fan, pompa ve indksiyon frnlar gibi uygulamalarda
kullanlr.
Si tip: Ska yldrm dmesi grlen blgelerde, hz kontrol cihazlar ve frekans konvertrleri
kullanlan tesisatlarda, eletronik balastlatn youn olduu tesisatlarda kullanlr.
SiE tip: Ska yldrm dmesi grlen blgelerde, hz kontrol cihazlar ve frekans
konvertrleri kullanlan tesisatlarda, eletronik balastlatn youn olduu tesisatlarda kullanlr. Si
tip ve dier tm tiplere gre avantaj neme, rutubete ve korozyona kar rlenin ekstra
korumaya sahil olmasdr. Bu zelliiyle marinalarda ve yzme havuzunun olduu alanlarda
tercih edilir.

Kaak akm koruma rlelerinin sahip olduu standartlar

Schneider Electric kaak akm koruma rleleri aadaki standartlarla uyumludur.

IEC 61008
IEC 60947-1
IEC 60947-3

Kaak akm koruma rleleri teknik zellikleri

Kaak akm koruma rlelerisi ama nitesi elektromekaniktir.

alma gerilimi:
230...400 V AC, -15...+10 %

alma frekans
AC ve A snf iin: 50/60 Hz
 si ve SiE tipler iin: 50 Hz

Anma akm (Ith) 40 0Cde: 16...100A

IEC 60947-3e gre:

o Pozitif gsterge izolasyonu, kontaklarn ak olduu cihazn mandal zerindeki yeil
eritle anlalr. Bu gsterge tm kutuplarn ayrldn garanti eder.
o Darbe gerilim dayanm (Uimp): 6 kV
o zolasyon gerilimi (Ui): 440 V

Darbe dayanm seviyesi 8/20 s:

o AC ve A snfnda:

250A ani amada

3 kA seici
o si ve SiE tipte

3 kA ani amada

5 kA seici

Ksa devre dayanm (Ic = Inc): 10 kA (ncesinde 100Alik kesiciyle)

evrim says (O-C): 20.000

evre
o Tropik evre koullar: ilem 2 (bal nem: %95, 55 0Cde)
o alma scakl:

AC snf: -50C ~ +400C

A snf, si ve SiE tip: -250C ~ +400C
o Depolama scakl: -400C ~ +600C
o Arlk:

2P: 230g

4P: 450g

Balant: 35 mm2 bklebilir veya 50 mm2 dz kabloyla

Kaak akm koruma rlesi balant emas

Minyatr devre kesici balants ve montaj tketicinin kendisi veya yetkin bir elektriki tarafndan
yaplabilir.

2P

4P
Kaak akm koruma rlesi montaj

Kaak akm koruma rlesi boyutlar

Kaak akm korume rlesi bakm, onarm ve kullanmnda dikkat edilmesi gereken
hususlar

Kaak akm koruma rleleri 5 ylda bir periyodik bakm gerektirir. Nemli ve tozlu ortamlarda
minyatr devre kesicinin kontaklarnda yapma olmamas iin mutlaka bir muhafaza (sigorta
kutusu veya pano) ierisinde kullanlmaldr.
Kaak akm koruma rlesi yaltm hatalarna kar insan hayatn ve yangna kar tesisat
koruma amal kullanlr. Herhangi bir termin manyetik koruma yapmadndan kaak akm
koruma rlesi termik ve manyetik koruma yapabilen bir devre kesici ile korunmaldr.
Kaak akm koruma rlesinin alma durumu ayda 1 zerindeki test butonuna baslarak test
edilmelidir. Test butonuna basldnda mandal aaya der ve bulunduu devre enerjisiz
kalr. Test butonuna baslmasna ramen kontaklarn almamas durumunda elektrikinize
bavurunuz.
Profesynellik gerektirmez, her trl yetkili veya yetkisiz kiiler tarafndan kullanlabilir.
Yetkisiz kiilerin kullanmn kstlamak iin kaak akm koruma rlesinin bulunduu pano veya
sigorta kutusu kilitlenebilir. Ayrca zel devreleri koruyan devre kesicilerin mandal zel bir kilit
sistemiyle kilitlenebilir.
Kullanm srasnda elektrik ak olduu durumda devre kesicinin kablo balant terminallerine
ve kablo giri klarna temas edilmemelidir, arplmaya sebep olabilir.
Kaak akm koruma rlesi su ile temas etmemelidir. Su ile temas etme riski olan durumlarda
IP seviyesi yksek bir muhafaza ierisinde kullanlmaldr.
Terminal vidalar iyice sklmaldr. Isnan kablonun geveyip kmas durumunda istenmeyen
elektrik kazalar veya gerilim ykselmeleri yaanabilir.
Kaak akm koruma rlesinin srekli amas durumunda tesisatta bir ksa devre veya ar
yklenme sz konusudur. Bu durumda izolasyon ve yk dalmnn kontrol iin elektrikinize
bavurunuz.
Kaak akm koruma rlesi tama ve nakliyesinde dikkat edilecek hususlar

Kaak akm koruma rlesi, retici firma tarafndan en uygun ekilde ambalajlanm olup orijinal
ambalajnda tanmasna zen gsterilmelidir. Bunun dnda tama ile ilgili zel bir nlem
bulunmamaktadr.
Depolama scakl: -400C ~ +600C

Periyodik bakm
Kaak akm koruma rleleri 5 ylda bir periyodik bakm gerektirir. Periyodik bakm yetkin bir elektriki
tarafndan yaplabilir. Tketici ayda bir kere de cihazn n yzndeki test butonuna basp cihazn
almasn kontrol etmelidir. Test butonuna basldnda cihazn mandal aaya der, OFF
konumuna gelir ve tesisatn geri kalan enerjisiz kalr. Test butonuna basldnda bir deiiklik
olmuyorsa cihazla ilgili bir problem var demektir, bu durumda elektrikinize bavurunuz.

Kaak akm koruma rlesi kullanm mr

Kaa akm koruma rlesinin kullanm mr 10 yldr. Bunun yannda ksa devre dayanmnn zerinde
bir ksa devreye maruz kaldnda kontaklar yapr ve kullanlamaz hale gelir, yenisiyle
deitirilmelidir. Dzgn hatasz bir tesisatta mr boyu kullanlabilir.
lem evrim says (O-C): 20.000 evrim

Kullanm srasnda insan veya evre salna tehlikeli veya zararl olabilecek
durumlara ilikin uyarlar
lgili CE direktifine gre retilmitir. nsan salna ve evreye hi bir riski bulunmamaktadr.

Kullanm hatalarna ilikin bilgiler

Gerilim altndayken kaak akm koruma rlelerinin terminallerine iletken bir cisim
sokulmamaldr.
Kablolar terminallere sk bir ekilde balanmaldr. Kablonun gevek balanmas istenmeyen
elektriksel kazalara sebep olabilir.
Kaak akm koruma rleleri direk suya maruz kalmamaldr, bir sigorta kutusu veya panosu
ierisinde muhafaza edilmelidir.
Bir kaak akm koruma rlesi srekli ama yapyorsa zm tekrar mandal yukar kaldrmak
deildir. Bu durumda tesisatta bir yaltm hatas veya kaak sz konusudur. Byle bir durumda
elektrikinize bavurunuz.

Tketicinin kendi yapabilecei bakm, onarm ve rnn temizliine ilikin bilgiler

Belirtilen periyodik bakm zamanlarnda kaak akm koruma rlesinin bakm ve gerekiyorsa onarm
iin elektrikinize tesisatnz kontrol ettiriniz.

Maln enerji tketimi asndan verimli kullanmna ilikin bilgiler

rnler; klavuzda belirtilen koullar altnda kullanlmaldr. Bu ortam saland durumda rn en
verimli ekilde ilev grecektir.
Kullanm mr: 10 yl
Garanti sresi: 2 yl

THALATI FRMA:
nvan :SCHNEIDER ELEKTRK SAN. VE TC. A..
Adresi :ZMR ANKARA YOLU 25. KM. KEMALPAA ZMR
Tel/Faks : 0232 877 04 41 - 0232 877 01 11

RETC FRMA
Schneider Electric Industries SAS
Site Electropole 38EQI
31 rue Pierre Mendes France
F 38320 Eybens, FRANSA
Phone: +33 (0) 1 41 29 70 00
Fax: +33 (0) 1 41 29 71 00

SERVS STASYONLARINI GSTERR LSTE

THALATI FRMA:

nvan : SCHNEIDER ELEKTRK SAN. VE TC. A..

Adresi : ZMR ANKARA YOLU 25. KM. KEMALPAA ZMR
Tel/Faks : 0232 877 04 41 - 0232 877 01 11
Hizmet kapsam : YETKL SERVSLER ELEKTRONK VE ELEKTROMANYETK RLELER
VE KONTROL CHAZLARINA (ISI,NEM, BASIN, DEVR, HIZ (DARESEL), SAYICI, EKSEN)
HZMET YER YETERLLK BELGES VERLMESNE ESAS KRTERLERNEUYGUN SCHNEIDER
ELEKTRK SAN. VE TC. A.. YETKL SERVS

YETKL SERVS STASYONUNUN:

Sra nvan Hizmet Yeri Adresi Tel/Faks
No
1. SCHNEIDER ELEKTRK ABDURRAHMAN GAZ MH. 0 216 564 75 75
SAN. VE TC. A.. EBUBEKR CD. NO:47 0 216 564 75 55
SAMANDIRA-STANBUL

Schneider Elektrik Sanayi ve Ticaret A. .

Bayraktar Sokak, No:9
Kkbakkalky, stanbul
Tel: 0216 655 88 88
Faks: 0216 655 87 87
www.schneider-electric.com.tr

Schneider Elektrik Mlteri Destek Merkezi

Tel: 444 30 30
Faks: 0216 655 88 29
e-posta: TR-Hotline@schneider-electric.com