Professional Documents
Culture Documents
Cong Nghe Han Phan 2 155 PDF
Cong Nghe Han Phan 2 155 PDF
Chng 4
a/ xy k thut
Trng i hc bch khoa nng - 2006 35
Gio trnh: cng ngh hn
4.2. Thit b hn kh
4.2.1. S chung ca mt trm hn kh
Cc thit b chnh ca mt trm hn hoc ct bng kh gm c cc b phn chnh
sau: Bnh cha xy, bnh cha hoc thng iu ch axtylen, kha bo him, van gim p,
dy dn kh, m hn. 5 4
6
1 2
2 3 6 C2H2
4
6
C2H2
1 5 1
2 2
C2H2
a/ 7 b/ 7 c/ 7
C2H2 1
1
C2H2
6
C2H2
2
C2H2
3
4 3
2
b/
a/ 5
H.4.3. S nguyn l kho bo him
a) Kiu h b) Kiu kn
1) ng dn kh vo 2) ng dn kh ra 3) Van iu chnh
mc nc 4) ng thot kh 5) Van 6) Van an ton
Van gim p l dng c dng gim p sut kh trong bnh cha xung p sut
lm vic cn thit v t ng duy tr p sut mc n nh. i vi kh xy p sut kh
trong bnh t ti 150 at, p sut kh lm vic vo khong 34 at, cn kh axtylen p sut
trong bnh ti 1516 at, p sut lm vic 0,11,5 at.
Trn hnh sau trnh by s nguyn l ca mt s van gim p:
1 2 3 4 5
p1 p1
p2 p2
10
6
9
8 7
a/ b/
4.2.7. M hn
y l dng c dng pha trn kh chy v xy, to thnh hn hp chy c t l
thnh phn thch hp nhn c ngn la hn hoc ct theo yu cu. M hn c 2 loi
l m hn kiu ht v m hn ng p.
3
2
O2
6
5 4 1
C2H2
a/
O2
C2H2
b/
H.4.5. S nguyn l cu to ca m hn kh
a/ M hn kiu ht; b/ M hn ng p
1. Dy dn kh C2H2 2. Dy dn kh oxy 3. Van iu chnh C2H2
4. Van iu chnh oxy 5. Bung ht 6. u m hn
Yu cu i vi thuc hn:
- Nhit chy phi thp hn nhit chy ca kim loi vt hn.
- Thuc hn phi nh v c tnh chy long tt, khng gy n mn kim loi.
- Khng sinh kh c, d lm sch mi hn
Khi hn gang thng dng hn hp K2O v Na2O; Khi hn ng , ng thau
thng dng borc (Na2B4O7), axit boric (H3BO3); Khi hn nhm thng dng mui
florua.
4.4.2. Ngn la xy ha
O2
Ngn la xy ho nhn c khi t l > 1,2 .
C2 H 2
Qu trnh chy cng chia ra thnh 3 vng v vng chy khng hon ton xy ra theo
phn ng sau: C2H2 + 1,5O2 = 2CO + H2 + 0,5O2 + Q
Sau chng li chy tip vi xy ca khng kh:
2CO + H2 + 0,5O2 + O2kk = 2CO2 + H2O + Q
Chng ta nhn thy nhn ca ngn la ngn li, vng gia d O2 v cha c CO2 nn
c tnh xy ha mnh v gia 2 vng khng phn bit r ranh gii, ngn la c mu t
vng nht n vng sm.
Ngn la xy ha ch dng khi hn ng thau, ct v t sch b mt cc chi tit
my hoc kt cu my.
4.4.3. Ngn la cc bon ha
O2
Ngn la ny nhn c khi t l < 11
, .
C2 H 2
Qu trnh chy nh sau: C2H2 + 0,5O2 = CO + H2 + C + Q
Sau chy tip vi xy ca khng kh: CO + H2 + C + 2O2kk = 2CO2 + H2O +Q
Nhn ca ngn la ko di, vng gia c mt nguyn t cacbon t do nn ngn la
mang tnh ccbon ho v c nu sm.
Ngn la ccbon ha c dng khi hn gang, thp gi v thp hp kim, hoc ti
b mt cc chi tit my.
4 2 1 3 5 1 4 6 3 7 5 2
4.5.3. K thut v ch hn kh
a/ Phng php hn
Tu thuc vt liu hn, chiu dy vt hn, c th s dng hai phng php hn khc
nhau: hn phi v hn tri.
2 1
3 4
a/ b/
Que hn
Trng i hc bch khoa nng - 2006 46
Gio trnh: cng ngh hn
c/
a/ b/
Thc cht ca qu trnh ct kim loi bng kh l t chy kim loi ct bng dng
xy, to thnh cc xt (FeO, Fe2O3, Fe3O4), lm nng chy cc xyt v thi chng ra
khi mp ct to thnh rnh ct.
S qu trnh ct kim loi bng kh
c trnh by trn (H.4.11): Khi bt u O2 C2H2+O2
1
ct, kim loi mp ct c nung nng
n nhit chy nh nhit ca ngn la 3
nung, sau cho dng xy thi qua, kim
2
loi b xy ha mnh lit (b t chy) to
thnh xt. Sn phm chy b nung chy
v b dng xy thi khi mp ct. Tip
theo, do phn ng chy ca kim loi to 5 4
nhit mnh, lp kim loi tip theo b nung
H.4.11. S ct bng kh
nng nhanh v tip tc b t chy to 1) Dng xy ct 2) Dng hn hp kh chy
thnh rnh ct. 3) Ngn la nung nng 4) Rnh ct 5) Phi ct
4 2
O2
6 1
3
C2H2
H.4.12. S nguyn l cu to ca m hn kh
1/ ng dn kh C2H2 2/ ng dn kh xy 3/ Van iu chnh dng C2H2 4/
Van iu chnh dng xy nung 5/ Van iu chnh dng xy ct
6/ ng dn hn hp kh chy 7/ ng dn dng xy ct
Hng ct Hng ct
a/ c/
b/
510o
H.4.13. K thut ct kh
20300
a/ b c d
H.4.14. V tr v s di chuyn m ct
Chng 5
Hn in tip xc
5.1. Thc cht v c im
5.1.1. Thc cht
Hn in tip xc (cn gi l hn tip xc) l dng hn p lc, s dng nhit do bin
i in nng thnh nhit nng bng cch cho dng in c cng ln i qua mt tip
xc ca hai chi tit hn nung nng kim loi.
S nguyn l ca phng php hn P
P
in tip xc nh sau: Khi hn, hai mp hn
c p st vo nhau nh c cu p, sau
cho dng in chy qua mt tip xc, theo
nh lut Jun-Lenx nhit lng sinh ra
trong mch in hn xc nh theo cng
thc:
Q = 0,24. R. I 2 . t
H.5.1. S nguyn l my hn in tip xc
I - cng dng in hn,
t - thi gian dng in chy qua vt hn; R - in tr ca ton mch.
Do b mt tip xc gia hai mp hn c nhp nh, din tch tip xc thc t b
hn so vi din tch tip xc danh ngha, mt khc trn b mt c mng xt v khng
sch hon ton nn in tr tip xc ln, lng nhit sinh ra trong mch ch yu tp trung
mt tip xc ca hai mp hn, nung nng kim loi n trng thi hn. Khi hai mp hn
c nung nng n trng thi hn, hai chi tit hn c p vo nhau vi p lc ln to
thnh mi hn.
Phng php ny ph thuc vo in tr sut . Kim loi c in tr sut nh th
cng dng in cn phi ln v ngc li. V d: khi hn ng, nhm v hp kim ca
chng th phi dng my hn c cng sut ln.
5.1.2. c im
- Thi gian hn ngn, nng sut cao. Mi hn p v bn.
- D c kh ha v t ng ha cc h thng hn in tip xc.
- i hi phi c my hn cng sut ln (dng in hn c th ln n vi chc ngn
Ampe). Thit b hn t, vn u t ln.
a/
b/
5.2.3. K thut v ch hn
Th
Ih = (A).
0,24. K 2 . tb . t 0,24. m1 . Rtx . t
+
C. . F 2 F . . . C.
Trong : Th- Nhit cn hn (00C);
K2- h s tn tht nhit. i vi thp ccbon kt cu thp ly bng 0,75; cc loi
thp khc ly bng 0,9.
tb- in tr sut trung bnh. tb = o (1 + Th) (.cm).
o- in tr sut vt hn 0oc. - h s nhit in tr.
i vi thp tb ph thuc Th v c xc nh theo gin . Thng th i vi
thp hp kim thp v ccbon thp tb = 48 M.cm; Cc loi thp khc tb = 96 M.cm
m1 - H s ph thuc in tr tip xc ly gn ng = 0,4.
Rtx - in tr tip xc lc bt u hn; C - in dung kim lai vt hn.
- Khi lng ring kim loi vt hn; F - Din tch tit din chi tit.
- H s dn nhit ( Calo/cm.s); t - Thi gian cn thit nung nng
Ta c J t = K . 103; J- mt dng in, i vi thp J = 20 60 A/mm2
K - H s ph thuc tnh cht vt hn, tit din chi tit v chiu di phn nh:
Vt liu hn Chiu di phn nh ng knh vt hn K
l1, l2 (mm) (mm)
Thp Cacbon thp d 4 10 10
Thp hp kim thp (0,71)d 10 40 8
ng 2d -- 27
ng thanh 1,5d -- 20
Nhm 1,5d -- 1215
- Cng sut hn: Cng sut ring thng ly (0,120,15) KVA/mm2. Khi hn ng
ly bng 0,2 KVA/mm2 .
- Lc p: Lc p s b trc khi nung nng c th xc nh vi p sut (1015)
N/mm2, v sau khi nung nng vi p sut (3040) N/mm2
- Chiu di phn nh l1, l2: l1 = (0,51,5)d ; l2 = (0,54)d.
Hn tip xc gip mi thun in tr i hi cc mp hn phi phng v song song
vi nhau, tit din ti mp hn khng chnh lch nhau nhiu v b mt tip xc phi c
lm sch k trc lc hn. Hn tip xc gip mi thun in tr ch yu ng dng hn
cc thanh, thi v dy kim loi c tit din n gin (hnh trn, vung, a gic... ) c din
tch tip xc di 1000 mm2.
b/ Hn gip mi nng chy
5.3. Hn im
5.3.1. nh ngha
Hn im l phng php hn in tip xc m mi
hn khng thc hin lin tc trn ton b b mt tip xc
m ch thc hin theo tng im ring bit gi l im hn.
5.3.2. Cc phng php hn im
Khi hn im hai chi tit hn dng tm c t xp chng ln nhau. Theo cch b
tr in cc hn c hai kiu hn im: hn mt pha v hn hai pha.
- Khi hn im hai pha (H.5.4a), cc tm hn c t gia hai in cc hn. Sau
khi p s b v ng in, dng in trong mch ch yu tp trung mt din tch nh
trn mt tip xc gia hai tm nm gia cc in cc, nung nng kim loi n trng thi
nng chy. Tip theo ct in v p vi lc p ln, to nn im hn.
Phng php hn hai pha mi ln hn ch c mt im hn gia hai tm, nhng
c th c cc tm dy hoc hn cng mt lc nhiu tm xp chng.
Trng i hc bch khoa nng - 2006 54
Gio trnh: cng ngh hn
P P
a/ b/
5.3.3. Ch hn im
Ch hn im ph thuc vo vt liu hn. Khi hn thp ccbon thp hoc thp
hp kim thp, dng ch hn mm:
J = 80 - 160 A/mm2; P = 15 - 40 N/mm2; t = 0,5 - 3 giy
Khi hn thp khng r v cc hp kim dn nhit nhanh nh hp kim nhm, hp kim
ng hoc cc tm c lp ph bo v, dng ch hn cng:
J = 120 - 360 A/mm2; P = 40 - 100 N/mm2; t = 0,001- 0,1 giy
in cc thng ch to bng ng hoc hp kim ng c tnh dn in v dn nhit
cao, bn trong c nc lm ngui, do mt tip xc gia in cc v chi tit t sinh nhit
so vi ti im hn.
5.4. Hn ng
P P
P
a/
b/
H.5.6. S nguyn l my hn ng
b/ ng knh a in cc
i vi cc my hn ng thng c in cc ch to bng ng, ng knh a
in cc: D = 200 250 mm.
. d 2 . b
c/ Lc p: khi hn xc nh theo cng thc: P = [N]
4
Trng i hc bch khoa nng - 2006 56
Gio trnh: cng ngh hn
chng 6
b/ Hn nng
Trng i hc bch khoa nng - 2006 58
Gio trnh: cng ngh hn
6.2. hn ng v hp kim ng
6.2.1. c im chung
- ng v hp kim ng c dn in v dn nhit cao (gp 6 ln Fe), do to
nn vng hn yu cu ngun nhit ln. Vng nh hng nhit ln lm gim c tnh ca
vt hn, gy bin dng ln khi nung nng v lm ngui.
- nhit cao bn mi hn gim, do ng nhit sinh ra khi hn d to nn nt
n trong mi hn.
- Cu d b xy ho to nn CuO hoc Cu2O khi ngui lm cho mi hn dn.
- Nhit chy thp nn d qu nhit, khi hn trn, hn ng kim loi d b chy ra
ngoi.
- Khi hn ng thau, km d b chy lm thay i thnh phn kim loi mi hn so vi
vt hn.
- nhit cao H2 v CO khuyt tn vo kim loi v tc dng vi xy trong kim loi
to thnh H2O v CO2 khng ho tan trong kim loi m s bay ra ngoi vi p sut ln.
Khi mi hn ngui lnh p sut ny gy nt n cho mi hn.
6.2.2. Hn ng
a/ Hn ng bng kh hn
Trng i hc bch khoa nng - 2006 59
Gio trnh: cng ngh hn
6.2.3. Hn ng thau
a/ Hn ng thau bng kh hn
- c im cn ch l s bc hi ca km (9050C) gn bng nhit chy ca ng
thau (<10000C) hoc to thnh ZnO c hi nh hng n sc kho, lm m knh hn...V
th khi hn cn hn ch s chy ca km.
- Dng ngn la c thnh phn O2/C2H2= 1,25 -1,4 ln ngn la c tha xy to
thnh lp ZnO trn mt mi hn ngn cn s bc hi ca km v xy ho ca mi
trng.
- Que hn c th dng loi LCuZn32 v pha thm cc cht kh xy nh Al, Si, Ni, Mn
- Thuc hn thng dng borc hoc axt borc.
b/ Hn ng thau bng h quang in
- Dng que hn c li: LCuSi3Zn17; BCuSi3Mn; LCuMnFeZn39 thnh phn thuc
bc tu theo thnh phn vt hn v li que hn.
- ng knh que hn: nu S < 8 th d = S; nu S >8 th d = S-1 (mm). Ih= (2740)d.
6.2.4. Hn ng thanh
a/ Hn ng thanh bng kh hn
- Khi hn ng thanh gim s chy ca thic v km th nn dng ngn la bnh
thng.
- Thuc hn khi hn ng thanh thic hoc ng thanh silic thng dng borc, cn
khi hn ng thanh nhm th dng loi: 45% KCl + 20%BaCl +20%NaCl +15%NaF.
b/ Hn ng thanh bng h quang in: Tin hnh nh hn ng thau.
Ih K
Tc dy hn Vd = (m/h).
Q
Q - khi lng mt mt dy hn (g/m).
K - h s chy, K = 8 - 8,3 (g/A.h).
Phng php hn nhm t ng cng c dng ph bin vi kh bo v (H2, Ar,
CO2 v.v...), ch hn nh hn t ng di lp thuc.
Chng 7
7.1. Hn vy
7.1.1. Thc cht v c im
a/ Thc cht ca qu trnh hn vy
Hn vy l phng php hn dng cc kim loi hoc hp kim hn c nhit nng
chy thp (gi l vy hn) in y vo mp hn c nung nng to nn lin kt hn.
Mi lin kt gia hai chi tit hn ch yu do s khuch tn ca cc nguyn t kim
loi vy hn v vt hn to nn. Qu trnh hn vy c chia ra cc cng on sau:
- Nung nng kim loi mi hn n nhit tng ng vi nhit nng chy ca
vy hn.
- Lm nng chy vy hn.
- Cho vy hn th lng in y mi hn.
- Ho tan kim loi c bn trong vy lng v s phn ly, khuyt tn gia chng vi
nhau.
- Thc hin qu trnh kt tinh ca vy hn trong mi hn.
b/ c im
- Hn vy c th tin hnh hn trong l c kh bo v, hn trong chn khng hoc
trong l mui, do khng yu cu thuc hn. Ch khi hn h bng cc phng php
nung nng khc mi yu cu thuc hn.
- Khi tin hnh hn vy trong cc l th tnh kinh t cao, m bo c b mt mi hn
phng, p.
- Sau khi hn vy khng yu cu gia cng c kh.
- Hn vy c th ch to c nhng sn phm m cc phng php hn khc khng
thc hin c. V d: trong k thut in c mt s sn phm yu cu thp hn vi ng,
ng vi bc v.v... Khng yu cu trnh tay ngh ca cng nhn cao.
7.1.2. Vy hn
Theo loi vy hn c s dng, ngi ta phn hn vy ra hai dng: hn bng vy
hn cng (nhit nng chy ca vy hn > 4500) v hn bng vy hn mm (T0 nng
chy ca vy hn < 4500).
a/ vy hn cng
7.2. Hn nhit
7.2.1. Thc cht ca phng php hn nhit
Hn nhit l phng php hn da trn c s ca phn ng to nhit gia mt xt
kim loi vi mt kim loi khc c i lc ha hc vi xy mnh hn, thng dng nht l
phn ng gia nhm v xt st t Fe2O3:
3Fe2O3 + 8Al 4Al2O3 + 9Fe + 185.000 cal/mol
Phn ng bt u xy ra khi nung nng mt lng nh hn hp n nhit khong
1.200 - 1.300oC, sau phn ng tip tc c duy tr nh nhit ca phn ng v lan
nhanh ra ton khi hn hp lm nhit tng ln ti 3.000oC, nung nng chy st to
thnh thp lng v lm nng chy cc tp cht to thnh x lng. Thng thng, hn hp
nhit nhm gm (20 - 220)% Al v (78 - 80)% Fe2O3.
7.2.2. Cc phng php hn nhit
A
H.6.1. S hn nhit nng chy
1. Chi tit hn; 2. Khun; 3. H thng rt; 4. Ni cha; 5. X; 6. Thp lng
b/ Hn nhit p lc
Hn nhit p lc l t hai chi tit st nhau v cng c bao quanh nh mt khun
ct. u tin ngi ta rt x lng vo khun trc nung nng s b, sau rt thp
lng vo khun tip tc nung mp hn ln n trng thi hn v tin hnh p hai chi tit
vo nhau vi p lc ln to ra mi hn.
Hn nhit c s dng hn cc ng ray, ng ng bng thp trong lp t v
sa cha nhng ni khng th tin hnh bng cc phng php hn khc.
7.3. Hn in x
Trng i hc bch khoa nng - 2006 65
Gio trnh: cng ngh hn