** Osmanl tarihi

Soru cevap almalar **

Sorular

S1: ehzade Beyazd olaylarn anlatnz ...

S2: Kanuni dnemi isyanlar anlatnz

S3: Moha savan sebep ve sonular ile anlatnz

S4: Irakeyn seferini anlatnz

S5: Hint deniz seferi sebep ve sonular ? ...

S6: Belgrad fethini anlatnz

S7: Tebriz seferini anlatnz

S8: ran seferlerinin balama sebebi ve sonularn anlatnz

S9: Zigetvar seferini anlatnz ? sebep ve sonular

S10 :Kanuni dnemi denizlerde hareketi anlatnz ?...

S11 :Celali isyanlar

S12 :Kbrs fethi sebep ve sonular..

S13 III. nc murat dnemi iran bar

S14: Osmanl ngiliz ticaretinin balamasn anlatnz

. . .Cevaplar . . .

C1: XVI. asrn ortalarndan itibaren , , imparatorlukta, iktisadi buhran balad

bir ksm evreler pdiahn artk kocada iin tahttan indirilmesini ve yerine
Mustafann geirilmesini lzumlu grmekte idi imtiyazl kiiler Mustafay
desteklediler ise de mustafann katlinden sonra beyazd desteklediler

Hrrem sultan da selime kar beyazd desteklemiti hrremin vefat ile

beyazd en byk hamisini kaybetmiti padiah selimin ikayeti zerine oullarnn
sancaklarn deitirmi beyazd Amasyaya gitmeyi bata kabul etmedi ise de
babasnn srarlar sonucu , Kanun, Bayezidin isteklerini yerine getirmekte
oyalayc bir yol tutmu, ehzade ise, taleblerini gittike artrarak adeta babasn
itham edercesine sesini ykseltmiti. Bu durum, pdiahn Selime daha fazla
meyletmesine sebep oluyordu

Beyazd evresine yirmi bin kadar adam toplamt beyazd karsnda selimde
harekete geti beyazd tek bana ilerlerken selim padiah yanna almt !.

Padiahn ferman ile Amasya ember iindeydi beyazd amasyadan Ankara

yrynce padiah beyazd zerine yrmeye karar verdi

Konya da ehzade beyazd ile selim ve padiah kuvvetleri arasnda sava meydana
geldi beyazd meydan terk etti irana kat padiah tahmasptan beyazd istedi
ise de beklediini alamad iki devlet arasnda huzursuzluk kt

C2: Msr seferinde Yavuz Sultan Selime ittini arz eden Canberdi Gazlye
Kuds ve Gazze sancaklar ile birlikte am eyleti verildi Gazl, Sultan
Sleymann clsunu mtekip, her hlde onun tecrbesizliini hesaplayarak ba
kaldrd(15.ooo) celalzadeye gre

Msr zapt etmek ve nihyet hilfeti ele geirmek gibi byk tasavvurlar vard
am kalesini zapt ile nmna hutbe okuttu, sikke bastrd Beyrutu, ele geirdi
Msr beyi Hair Beye mektupla davet gndedi Hair Bey durumu padiaha bildirdi
halepi kuatmt bu olaylar stanbul da duyuldu

Ferhad paa ve Ali bey canberdinin zerine gnderildi Ali bey Halepi kuatmadan
kurtard canberdi ama kat am yaknlarnda arpma meydana geldi canberdi
ele geirildi ve katledildi

Sadrazam Piri Mehmed Paa emekli oldu. Bunun zerine, hiyerarik

dzene gre 2. vezir Ahmed Paa'nn sadrazam olmas bekleniyordu. Ancak
dnemin hnkar Kanuni Sultan Sleyman teamllere aykr olarak, yakn
arkada Pargal brahim Paa'y sadrazamla atamtr. Ahmed Paa, Msr
Beylerbeylii'ne atanmak istemi ve bu istek gerekletirilmiti Ahmed Paa,
Msr'a vardnda bamszln ilan etmitir. para bastrarak, kendi
adna hutbe okutmutur Ahmed Paa sarayda kendi adamlar tarafndan ldrld

Baba Znnun syan.

Bozok(Yozgat) Sancanda arazi tahriri yaplrken bir trkmene fazla vergi takdir
edilince itiraz etti.Reddedilince Baba Znnun nderliinde ayaklanma
kt.1526da Baba Znnun Adana Valisi Piri Bey tarafndan ldrlnce isyan
bastrld.

Hac Bektai Veli soyundan olduu iin,bu zelliini kullanarak etrafna

Karamandan Maraa kadar birok taraftar toplayarak ayakland.Kanuni
dneminin en geni apl ayaklanmasdr.1526dan 1527 ortalarna kadarsren bu
ayaklanma Vezir-i azam brahim Paa tarafndan bastrlmtr Kalender elebi

C3: Tuna boylarnda hudut hdiseleri, kk lde savalar eksik olmuyordu

Macaristan arzisinin fethinin vaati Macar hudt kumandan casuslar vstas
ile Macaristana da ulayordu

Kanun Sultan Sleymann Macaristana kar at seferin sebepleri;

* . I. Franois'nn Pavia'da V. Karl'a yenilerek esir dmesi zerine, Franois'nn

annesi Louise de Savoie, Chancelier Dupart'n etkisiyle, stanbul'a eli
gndererek Kanuni'den, olunun kurtarlmas iin yardm istemesi Kanuni
Fransaya yardm ederek Avrupadaki birlii bozmak istiyordu

Zaten Belgratn zapt ile Macar-Osmanl mnasebetleri gergindi

Osmanllara kar Eflak ve Bodan Voyvodalklaryla ile anlaan Macarlara sava

amaya karar verdi

Kanuni 23 Nisan 1526'da 50.000 - 60.000 kiilik ordu ve 300 top ile sefere kt
, Petervaradin, Ujlak, Eszek kaleleri fethedildi. Eszek kalesinde, seferin
hedefininBudin olduu orduya bildirildi Macar ordusu, Osmanl ordusunu
karlamak zere, Moha ovasna ordugh kurdu ki saat kadar sren Moha
Muharebesi

Sava sonular **

II. Viyana Kuatmas'na kadar, Orta Avrupa veBalkanlar'daki Osmanl

varl yerleiklik kazanmtr.
Macaristan, Osmanl Devletine bal bir krallk haline geldi.

Kanuni, Macar krallna Erdel Beyi Yanou atad. Daha sonra Macaristan
dorudan Osmanl topraklarna katarak bir beylerbeylik (Budin
Beylerbeylii) haline getirdi.

Fransa, arlkenin basksndan kurtuldu.

 Orta Avrupada Osmanl egemenlii glendi.

Osmanl Devleti, Avusturya ile komu oldu.

Macaristann fethi Osmanllarla Avusturyallar snr komusu yapp kar

karya getirdi. Uzun yllar srecek Osmanl-Avusturya savalarna neden
oldu.

C4 , Safevilere tabi Badatn valisi Zl-Fikar Hann pdiaha Badatn

anahtarlarn gndermiti Kanun byle bir harekete lkayt kalamazd Pdiah da
ilk baharda yola kacakt daha nceden brahim Paa ark hudutlarnda baz
kaleler fethe kmt padiahta ona katld

brahim Paa Badat teslim alm, birka gn sonra da Sultan Sleyman ehre
girerek doruca mam- Azam trbesine giderek ziyaret etmitir 2 Nisanda
pdiah ordu ile birlikte Tebrize doru hareket etti stanbula dnmeden nce
bir defa daha Azerbaycann ba ehrine gidilmesi uygun grlmt. imale
doru, Sleymaniye, Kerkk istikametinde arzasz bir yol seildi
Pdiah, Tebrizden ran iine doru bir mddet ilerledi . Zengan, Sultaniye yolu
ile Dergzine kadar gitti, buradan 7 Austosta dnerek ayn yirmisinde tekrar
Tebrize vasl oldu

Irak'n Arap ve Acem blmleri fethedildii iin ki Irak seferi

manasnda Irakeyn Seferi ad verilen bu hareketin sonucunda,
blgedekiSafevi egemenlii sona erdirilip, Badat ve Basra Osmanl lkesine
katld.

C5 Corafi keiflerin yaplmasndan sonra Portekizliler Douda smrgeler

kurmutu. Portekizliler, Kzldeniz ve Basra Krfezi`ne donanmalar gndererek
Mslman tccarlarn ticaretini engellediler, gemilerine el koydular. Arap
Yarmadas`nn gneyinde Basra Krfezi`nde ve Hindistan`daki Mslman
devletlere zorluklar karmaya ve onlar zerinde egemenlik kurmaya altlar. Bu
gelimeler zerine buralardaki devletler Kanuni`den yardm istediler. Kanuni de;
Hint deniz ticaret yolunu amak ve denetimini ele geirmek iin Hint Deniz
Seferlerini balatt. Bu amalarla Hindistan`a 1538, 1551, 1552 ve 1553
yllarnda drt deniz seferi yapld. Seferler genellikle Osmanllarn baarszl
ile sonulanmtr.
Seferler:
Sleyman Paa (1538) birinci Hint Deniz Seferi
Piri Reis (1551) ikinci Hint Deniz Seferi
Murat Reis (1552) nc Hint Deniz Seferi
Seydi Ali Reis (1553) drdnc Hint Deniz Seferi
Osmanl Devleti`nin Hint Deniz seferlerinde baarl olamamasnn nedenleri
unlardr:
Hindistandaki Mslman devletlerin Osmanllara gereken yardm yapmamalar
Sefere gereken nemin verilmemesi ve toprak kazanma amacnn olmamas
Seferlerin daha ok yardm amacyla yaplmas, askeri ve siyasi ama
gdlmemesi
Osmanl gemilerinin okyanus artlarna kar dayankl olmamas
Okyanuslar konusunda tecrbeli gemicilerin bulunmamas
Gney Afrika zerinden Uzak Dou ticaretini ele geiren ve zenginliini buna
borlu olan Portekiz`in Uzak Dou yollarnn nemini iyi kavramas
Portekiz donanmasnn gl olmas
Hint Deniz Seferlerinin Sonular
Yemen, Eritre ve Sudan sahilleri ile Habeistan`n bir ksm Osmanl
topraklarna katld.
Arap Yarmadas tamamen Osmanl Devleti`nin egemenlii altna girdi.
Kzldeniz ve Basra Krfezi Osmanl denetimine girdi.
Portekiz`in Hindistan`daki faaliyetleri engellenemedi.

C6: Kanun Sultan Sleyman, Canberdi Gazl isyannn bastrld haberi

stanbula geldii srada Macar Kralna kar bir sefer almasna karar veriyordu,
pdiahn elisi idm edildii renilmi Osmanl Devleti ile olan ahdi bozuldu
Fatih Sultan Mehmed devrinden beri belgradn alnmas sz konusu idi son
olaydan sonra padiah emri verdi Brdelen kalesinin alnmasnda hazr bulundu

Semlin (Zimony) ve daha baka kaleler zaptolundu ve 30 Austosta da Belgrad

teslim alnd Belgrad, bundan sonraki yllarda Osmanl Devleti'nin Avrupa'ya
alan en byk kaps oldu. Bu sebeple Belgrad'a "Dar'l-cihad" denildi.

C7: ah smailin nc ocuu olan ve abisi Tahmaspa kar isyan eden Elkss Mirza pdiaha
iltic etti ,,, Elkass Mirza ikinci defa pdiah tarafndan kabul edilip, kardei ah Tahmasptan ikayet
edince, Kanun, rana sefere karar verdi Osmanl memleketlerinde i dmanl btn iddetiyle
devam etmekte idi kapukulu ile skdara geti Nide-Kayseri yolu ile Sivas sahrasna oradan
Erzuruma vardnda , kendisinden nce burada toplanm olan eyalet kuvvetlerini buldu.

Van kalesinin zapt olundu Bu srada Burhan Ali Sultan, irvan lkesinde pdiahn nmesini
gsterince btn memleketin kendisine itaat ettiini bildiren bir haber gndermi ve byk
memnunluk uyandrmt

Pdiah, Ulama ve Piri paalar takiben Vana gidecekken, Elkass Mirzann teviki ile
istikametini Tebrize evirdi ve Tebriz civarndaki enb-i Gazana vard. Tebriz, savasz zapt olundu

ah Tahmaspn da kat anlaldndan pdiah, be gn ikametten sonra Tebrizden

hareketle Van zerine yrd Bir haftalk bir muhasaradan sonra kale kumandan Ali Han teslim
oldu.Kanuni Diyarbakr da iken ah Tahmasp Tercan ve Erzincan taraflarna sarkt haber padiaha
gelince Vezir Ahmed paay ahn zerine gnderdi erkez Osman paa ahn kuvvetlerini yenmiti

C8 Yavuz Sultan Selim Hann kazand aldran zaferinden sonra dnyann

Osmanl Devletinden sonra ikinci byk devleti olan Safevi mparatorluu on
dokuz sene Osmanllara kar herhangi bir harekette bulunamad. Ancak ah
Tahmasb da ah smail gibi randa iilii hakim klmak iin Snnilere zulm
yapyor, Avrupa krallar ile ittifak ederek Osmanllar aleyhinde hareketlerde
bulunuyordu. Ayn zamanda mam- Azam gibi slam byklerinin trbelerini de
ykyorlard.ah tahmasb kardei Elkaas mirza Kanuniden yardm isteyince
savalar balad !.

Kanuni Dneminde 1548, 1553 ve 1554 yllarnda ran zerine sefer daha
dzenlendi. 1555 ylnda ran`n istei zerine Amasya Antlamas imzaland. Bu
antlamaya gre; Badat, Erivan, Tebriz ve Dou Anadolu Osmanl Devletine
katlmtr.

ran seferleriyle Osmanl Devleti, Basra Krfezi`ne kadar ulaarak Hint

Okyanusu ile balant kurmutur. am ve Kuds`ten sonra Badat gibi tarihi bir
merkez de Osmanllarn eline gemitir.

C9 : Avusturya ile Osmanl Devleti arasnda bir antlama yapld. mparator

Ferdinand, Erdeli Osmanllara brakyor ve elindeki Macaristan topraklar iin,
yllk 30 bin duka vergiyi kabul ediyordu. Bir sre sonra hudutlarda ve
Macaristanda baz anlamazlklar kt. Avusturya, bu anlamazlklar bahane
ederek, gerekli vergiyi iki yl st ste gndermedi. Osmanl himayesinde bulunan
Erdel beyi atmar veya Zatmar ehrini zaptetti Budin beylerbeyi, Erdel Beyine
yardm etti. imparator da Erdele saldrarak, Tokaj ve Seren (Szerencs)
taraflarn ald. Bu srada Osmanl sadrazamlna Sokullu Mehmet paa geldi
Yeni sadrazam, Avusturya elisinden Tokaj ve Serenin iadesini istedi
imparator, Hosszuthotyyi eli olarak stanbula gnderdi. Yeni eli, birikmi olan
vergileri getirmedii gibi, Kruppa kalesinin Avusturyaya geri verilmesini istedi.
Bu sebeple Avusturyaya kar, Sokullunun da tevikiyle sava ald. Padiah ve
Osmanl ordusu stanbuldan hareket etti; Belgrad yoluyla Macaristana geldi.
Erdel kral, (Zemun) orduya katld. Austos balarnda, Zigetvar kuatmas
balad. Nihayet 34 gnlk kuatmadan sonra kale ele geirildi (7 Eyll 1566).
atmann son gnnde Kanun Sultan Sleyman Han, kalenin alnn renemeden
vefat etti. Sokullu, padiahn lmn ordudan gizledi. Ktahya valisi ehzade
Selime haber gnderip durumu bildirdi.

C11 : Cell syanlar, 16. ve 17. yzyllarda, Osmanl ynetimindeki Anadolu'da

toplumsal ve ekonomik yapnn bozulmasndan kaynaklanan ayaklanmalarn tmne
verilen addr.anmalarn ad, bu kapsamdaki ayaklanmalarn ilkinin nderi olan eyh
Cellden gelir. Bozoklu (Yozgat) olan eyh Cell,Mehdi olduu iddiasyla[Osmanl
ynetimine bakaldrd. Tokat yresinde balayan eyh Cell ayaklanmas,
Anadolu Alevileri ve gebe yaayan dier gruplar arasnda destek buldu ve
devletin ar vergi yk altnda ezilen binlerce iftinin de katlmasyla hzla
yayld. Ayaklanma ayn yl kanl bir biimde bastrld.

16. yzyl ortalarnda Osmanl Devleti'nde ekonomik ve toplumsal bunalm ba

gsterdi.evlet, gereksinim duyduu geliri salayabilmek iin vergileri artrd.
sizlik ve geim sknts, medrese rencisinden askerine kadar toplumun btn
kesimlerine yansd. Ayrca Anadolu'da yaayan Alevi halk Osmanl Devletinin
teokratik olmasna kar kyordu. Bu yzden sk sk Osmanl ile aras ters
dyordu.Bu ayaklanmalar tarihe Suhte ayaklanmalar olarak geti. Daha sonra,
asker snfndan levent ve sekbanlar ayaklandlar.

cell ayaklanmalar, Osmanl toprak dzenini byk lde deitirdi Vergiler

yznden borca giren kyller, iledikleri topraklar sonunda tefecilere
kaptrdlar. Osmanl toprak dzeninin bel kemii olan Tmar Sistemi bozuldu
Byk nfus hareketleri ortaya kt ve kentlere byk gler oldu isyandan
sonraki kymdan kaabilenler ran'a kaarlarken, saklananlar ve Dou Anadolu
Alevilerinin temelini oluturmulardr ve atalardrlar

C10: