Biokütle - Konya'Da Yenilenebilir Enerji Kaynakları Malzeme Üretebilirlik

KONYADA
YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARI

MALZEME RETLEBLRLK
ARATIRMASI
4.BOKTLE ENERJS
Bu fizibilite almas,
KSO/MEVKA/DFD2011/Hizmet 1 projesi erevesinde
Yeryz Enerji Sistemleri Ltd. ti. tarafndan hazrlanmtr.
UBAT 2012
Katkda Bulunanlar
Do. Dr. Muammer zgren, Yrd. Do Dr. Faruk Kse,
Ar. Gr. Muharrem H. Aksoy, Ar. Gr. Eyp Canl,
Ar. Gr. zgr Solmaz, Ar. Gr. Sercan Doan, Sercan Yamur.
Konyada Yenilenebilir Enerji
Kaynaklar, Malzeme
retilebilirlik Aratrmas
NDEKLER
KISALTMALAR ............................................................................................................ 2
4. BOKTLE ENERJS .............................................................................................. 3
4.1. Bioktle Enerjisine Genel Bak ............................................................................ 4

4.2. Bioktle Enerjisi Dnya ve Trkiye Potansiyeli, Mevcut Kullanm Durumu ve
Pazar Hacmi .................................................................................................................. 6
4.3. Bioktle Enerjisi Konya Potansiyeli ve Mevcut Kullanm Durumu ................... 25
4.4. Bioktle Enerjisi retiminde Kullanm Sistemler (Santraller) ............................ 27
4.5. Bioktle Enerji Sistemlerinin retilmesi ve Kullanmna Ait Mevcut Standart,
Kanun, Ynetmelik ve Tzkler ................................................................................. 30
4.6. Bioktle Sistemleriyle lgili Alnan Patentler, Yasal Tevikler ve Dier
lkelerden rnekler ................................................................................................... 30
4.7. Organik Atklardan (ehir, Tarm, Hayvanclk, Sanayi vb.) Enerji retim
Sistemleri ve Konya ve Trkiye de Kullanm Potansiyeli ........................................ 34
4.7.1. Organik Atklardan Enerji retim Sistemleri Elemanlar ............................. 37
4.7.1.1. Ham madde Tayini................................................................................. 38
4.7.1.2. Siklon ..................................................................................................... 39
4.7.1.3. Ham maddenin Filtreden Geirilmesi .................................................... 40
4.7.1.4. Ham maddenin Kurutulmas .................................................................. 41
4.7.1.5. Bioktle Briketleme ve Peletleme Teknolojisi ...................................... 42
4.7.1.6. Elde Edilen rnn Analiz Edilmesi..................................................... 44
4.7.1.7. Membran ................................................................................................ 45
4.7.1.8. Yanma Odas.......................................................................................... 46
4.7.1.9. Buhar Enerjisinden Mekanik Enerji Elde Edilecek Olan Trbin .......... 47
4.7.1.10. Sistemde evrim iin Kullanlacak Kompresr .................................. 50
4.7.1.11. Elektrik retimi iin Jeneratr ............................................................ 51
4.7.3. Organik Atklardan Enerji retim Sistem Elemanlarn Konyada
retebilecek Firma Bilgi ve Kapasiteleri ............................................................... 55
4.8. zel Yetitirilen Enerji Bitkileri ve Bu Bitkilerden Enerji reten Sistemler...... 58
4.8.1. zel Yetitirilen Enerji Bitkilerinden Enerji reten Sistem Elemanlar ...... 64
4.8.2. zel Yetitirilen Enerji Bitkilerinden Enerji reten Sistem Elemanlarnn
Konyada retilebilirlik Durumu, retebilecek Firma Bilgi ve Kapasiteleri ........ 64
4.8.3. Sistem Paralarnn Tasarm ve Maliyeti ..................................................... 64
4.9. Bioktle G Santrallerinde Kullanlan Paralarn NACE Kodlar .................... 67
4.10. Bioktle Enerji Sistemleri Sonu, neriler ve Gelecee Ynelik Projeksiyonlar
.................................................................................................................................... 69
1
Kaynaklar, Malzeme
KISALTMALAR
AB :Avrupa Birlii
ABD :Amerika Birleik Devletleri
BTEP :Birim Ton Edeer Petrol
CCL :klim Deiimi Vergisi
CHP :Birleik Is Ve G
DS :Devlet Su leri
EE :Elektrik leri Etd daresi
EPDK :Enerji Piyasas Dzenleme Kurulu
ETKB :Enerji Tabii Kaynaklar Bakanl
EA :Elektrik retim Anonim irketi
ITC : Invest Trading & Consulting
KAY :Kat atk Yakma
kWh :Kilo Watt Saat
MJ :Mega joule
MT :Mega Ton
MTEP :Milyon Ton Edeer Petrol
MTOE :Milyon Ton Edeer Petrol
MW :Mega Watt
OECD : Ekonomik birlii ve Kalknma rgt
OGM :Orman Genel Mdrl
OPE :Enerji in levsel Program
TV :zel Tketim Vergisi
POA :Petrol Ofisi Anonim irketi
REL :Yenilenebilir Enerji Kanunu
RDF :pten Elde Edilen Yakt
TBTAK-MAM :Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu- Marmara
Aratrma Merkezi
TWH :Tera Watt Saat
2
Kaynaklar, Malzeme
4. BOKTLE ENERJS
amzda en nemli sorunlardan biri enerjidir. Enerji ve retiminin evreyi
etkiledii bilinmektedir. evreye etkisi enerjinin trne bal olarak deimektedir.
Trkiye gibi ulusal gelirin byk bir ksmn tarmdan salayan lkeler, tarmsal atklar
ve dier kaynaklarn en etkin bir biimde kullanmak durumundadrlar. lkemizde bu
konuda neler yaplabilir? Bu soruya yant, ancak dnyadaki bilimsel ve uygulamal
alma ve gelimelerin neler olduunu bilmekle bulunabilir. lkemiz gelimekte olan
bir lke olup en bata gelen sorunu enerjidir. Enerji sorununa zm bulabilmek iin
mevcut enerji kaynaklar ve bu kaynaklardan lkenin yararlanma durumu ve enerji
ann giderilebilmesi iin neler yaplabileceini bilmek gerekmektedir. Gnmzde
yenilenebilir enerji kaynaklar ve kullanmlar zerinde ok fazla durulmaktadr (Taner
ve ark, 2003).
ETKB 2010-2014 stratejik planna gre (ETKB, 2010); enerjide da
bamlln ve %73 seviyesinde olan ithalat bamllnn azaltlmas amacyla, uzun
dnem plan almalarnda 2023 ylna kadar tm yerli enerji kaynaklarnn
kullanlmas, yenilenebilir enerji kaynaklarndan olabildiince faydalanlmas, kmr,
doalgaz ve hidrolik kaynaklar yannda elektrik enerjisi retim arznn eitlendirilmesi
amalanmtr. 2023 yl itibariyle, toplam elektrik enerjisi arz ierisindeki yenilenebilir
enerji kaynakl enerji retiminin %30 seviyesinde olmas temel hedeftir. Hem
maliyetlerin azalmas hem de dnya genelinde yenilenebilir enerji paylarnn artrlmas
zorunluluu nedeniyle, enerji retim planlamalarnda artk bu enerji kaynaklarnn da
kullanlmasn gerektirmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklar; hidrolik, rzgar, gne,
jeotermal, bioktle, biogaz (p gaz dahil), dalga, aknt enerjisi ve gel-git gibi fosil
olmayan enerji kaynaklardr.
Bioktle enerjisi lkemiz iin nemli bir yenilenebilir enerji kaynadr. AB' nin
yllk toplam enerji tketiminin yaklak %6' s bioktleden salanmakta olup bioktle
enerji kullanm yllk 45 MTEP' dir (Boztepe ve Karaca 2009, ztrk ve Yldrm,
2011). EA' n verilerine gre kaynaklar asndan bakldnda, 2010 yl itibariyle,
toplam elektrik retiminin %45.9 u doalgazdan, %18.4 yerli kmrden, %24.5 i
hidrolik kaynaklardan, %6.9 u ithal kmrden, %2.5 i sv yaktlardan, %1.35 i
rzgardan ve %0.47 si jeotermal ve biogazdan salanmtr.
3
Kaynaklar, Malzeme
Yenilenebilir enerji kaynaklar iinde bioktle, ok fazla teknik potansiyele

sahiptir ve bioyakt teknolojisi kapsamnda, bu kaynaklar dorudan veya dnm
rnleri ile deerlendirilebilmektedir. Raporda genel olarak bioktle ve eitleri
tanmlanm, dnyada ve Trkiyede kullanm rneklerle belirtilmitir. Ayrca asl
nemli olan bioktle evrim sistemleri, ilgili mevzuat ve retilebilirlik analizine
ayrntl ekilde yer verilmitir.
4.1. Bioktle Enerjisine Genel Bak
Bioktle, yeil bitkilerin gne enerjisini fotosentez yoluyla kimyasal enerjiye
dntrerek depolamas sonucu meydana gelen ve canl organizmalarn kkeni olarak
ortaya kan organik madde kaynaklardr (Yelmen, 2011). Bioktlenin kimyasal
ieriinde karbonun yan sra hidrojen, oksijen atomlar, azot ve daha kk oranlarda
alkali, alkali toprak ve ar metaller ieren atomlar vardr. Ana bileenleri, karbonhidrat
bileikleri olan bitkisel veya hayvansal kkenli tm doal maddeler bioktle enerji
kayna, bu kaynaklardan elde edilen enerji ise, bioktle enerjisi olarak tanmlanr.
Dier bir ifadeyle, yzyllk dnemden daha ksa srede yenilenebilen, karada ve suda
yetien bitkiler, hayvan atklar, besin endstrisi ve orman rnleri ile kentsel atklar
ieren tm organik maddeler olarak tanmlanabilir (lleez, 2004; ltanr, 1998; Olgun
ve Trs, 2001, Tplek, 2011).
Son yllarda hzl sanayileme, nfus arts, kentleme ve yaam standartlarnn
ykselmesi gibi etkenler enerji tketimini artrrken, konvansiyonel enerji kaynaklarnn
hzla tkenmesine yol amtr. Dnyada enerji tketim miktar son 100 ylda yaklak
olarak 17 kat artmtr. Btn bunlarn sonucu olarak, enerji an karlamak iin
dnyada bioktle almalarna byk hz verilmitir. Bu byk potansiyelin yan sra
bioktlenin ekonomik ve evresel adan olumlu zellikleri de gz nne alndnda,
bioenerji konusuna ilgi giderek artmaktadr. Bioktle, dnyada drdnc en byk
enerji kaynan oluturmas ynyle nemli bir enerji kayna konumundadr. Birok
gelimi lke bioenerjiyi gelecein temel enerji kayna olarak grmektedir. rnein;
sve enerjisinin %16s gibi byk bir ksmn bioktleden elde etmektedir. Benzer
ekilde Avusturya enerjisinin %13 n bioktleden salarken, Finlandiya da bioktle
enerjisinden nemli lde yararlanmaktadr (Karaylmazlar ve ark., 2011). Sahip
olduu byk potansiyeli, farkl sosyal ve ekonomik faydalar nedeniyle gelecein en
nemli yenilenebilir enerji kaynaklarndan birisi olduu ifade edilmektedir. Bioktle
4
Kaynaklar, Malzeme
dorudan snma ve elektrik amacyla kullanlabilmekte, kat, gaz ve likit yakta

evrilebilmekte ve depolanabilmektedir (Perlack ve ark., 1995; Hall, 1997).
ekil 1. Doal Bioktle evrimi (Karaca, 2009)
Biyosferdeki kuru maddenin bioktlesel evrimi yaklak 250x109 ton/yl olup,

bunun karbon miktar 100x109 ton/yl 'dr. Enerji ierii ise 2x1021 J/yl (0,7x1014 W)'
dr. retilen toplam bioktlenin ktlece %0.5 'i insan yiyeceinden salanmaktadr.
Organik madde ihtiva eden atklarn mikrobiyolojik ynden deerlendirilmesi hem
evre kirliliine yol amamas, hem de temiz enerji retimi salamas bakmndan nem
tamaktadr. zellikle gelimekte olan lkelerde kullanm en yaygn olan kaynak
bioktledir. Dnya toplam enerji tketiminin yaklak %15i, gelimekte olan lkelerde
ise enerji tketiminin yaklak %43 bioktleden salanmaktadr (Ate, 2004).
Bioktle kaynaklar arasnda yer alan odun, hayvan ve bitki artklar lkemizde uzun
yllardan beri (zellikle krsal kesimdeki konutlarda) alan stma ve yemek piirme
5
Kaynaklar, Malzeme
amal olarak kullanlmaktadr. Bu geleneksel enerji kayna konutlardaki enerji

tketiminin %40 kadarn oluturmaktadr (Karaca, 2009). Bioktlenin enerji kayna
olarak kullanlmasndaki olumlu ve olumsuz ynleri u ekilde zetlenebilir (Ate,
2004):
Olumlu zellikleri
- Hemen her yerde elde edilebilir olmas
- retim ve evrim teknolojilerinin iyi bilinmesi
- Her lekte enerji verimi iin uygun olmas
- Depolanabilir olmas
- Sosyo-ekonomik gelimelerde nemli olmas
- evre kirlilii oluturmamas
- Sera etkisi oluturmamas
- Asit yamurlarna yol amamas
Olumsuz zellikleri
- evrim verimleri dktr
- Tarm alanlar iin rekabet oluturmas
- Su ierii fazladr.
Bioktle enerjisi kat (odun vb, sv (biodizel etenol vb.), gaz (biogaz vb.)
formlarnda kullanlmaktadr.
4.2. Bioktle Enerjisi Dnya ve Trkiye Potansiyeli, Mevcut Kullanm Durumu ve

Pazar Hacmi
Trkiyenin toplam tarmsal alan yaklak 26 milyon hektardr. Bunun %67 si
ekili alan, %19 u nadas alan, %14 meyve, zeytin, ba ve sebze ekili alandr.
Tahllar, yumrulu rnler ve yal tohumlar Trkiye de en yaygn yetitirilen
rnlerdir. Tahllar Trkiyenin orta, dou ve gney blgelerinde yaygn olarak
yetitirilmektedir. Ayiei Trakya blgesinde, pamuk ve msr ise gney (gney ve
gney bat Anadolu blgelerinde) ve bat (Ege blgesi) blgelerinde yaygn olarak
yetitirilmektedir (Baetinelik ve ark. 2004b).
Bioktle, dnya enerji tketiminde % 14lk payla kmr, petrol ve
doalgazdan sonra drdnc sray alrken, bu orann byk bir ksmn, gelimekte
olan lkelerdeki krsal nfusun geleneksel bioktle kullanm oluturmaktadr.
6
Kaynaklar, Malzeme
Trkiyede, evsel enerji tketimi toplam enerji tketiminde %52lik paya sahipken, bu
orann %37 sini bioktle esasl yaktlar oluturmaktadr (Demirba, 2006).
izelge 1. Trkiye Yenilenebilir Enerji Potansiyeli (MTEP: Mega Ton Edeeri Petrol)
izelge 2. Trkiye Yllk Bioktle Enerji Potansiyeli
Trkiye nin yllk toplam bioktle enerji potansiyeli 32 milyon ton petrol
edeeridir. Bu enerji potansiyelinin bioktle trlerine gre dalm izelge 2 de
verilmitir (Demirba 2008). izelge incelendiinde, senelik rnlerin bioktle
potansiyelinde nemli bir ksm tekil ettii grlr.
Trkiyede ki tarla rnlerinin yllk toplam retimi ve atk miktarlar izelge
3te verilmitir. Toplam sl deeri yaklak olarak 228 PJdur. Toplam sl deer
ierisinde pay en fazla olan temel rnler srasyla msr %33.4, buday %27.6 ve
pamuk %18.1dir. lkemizde olduka yksek oranda retimi yaplan bu rnlerin
atklar enerji retimi ham maddesi olarak kullanlmaya olduka elverilidir.
7
Kaynaklar, Malzeme
izelge 3. Trkiyedeki Toplam Tarla rnleri retimi ve Atk Miktarlar
izelge 4. Trkiyedeki Toplam Bahe Bitkileri retimi ve Atk Miktarlar
8
Kaynaklar, Malzeme
izelge 4 te ise Trkiyedeki bahe bitkilerinin yllk toplam retimi ve atk

miktarlar verilmitir. Bunun toplam sl deeri ise yaklak olarak 75 PJ dr. En byk
sl deere sahip rnler fndk % 55.8 ve zeytin % 25.9dur (Baetinelik ve ark.
2005).
Trkiyedeki hayvan says, atk miktar ve hayvan atklarnn sl deerleri de
izelge 5de verilmitir. Trkiyede bykba, kkba ve kmes hayvanlarnn
atklarnn yllk toplam sl deerleri srasyla yaklak 47.8, 3.6 ve 8.7 PJ olarak
bulunmutur ve en byk sl deer potansiyelinin bykba hayvan atklarnda olduu
grlmektedir (ztrk, 2006, Baetinelik ve ark. 2005).
izelge 5. Trkiyedeki Toplam Tarla rnleri ve Atk Miktarlar (Topal ve ark. 2003)
izelge 6. Trkiyede Toplam Hayvan Says, Biogaz Miktar ve Isl Deerleri
9
Kaynaklar, Malzeme
izelge 7 ve izelge 8' de bioktleye ham madde oluturacak Trkiye' de ki

toplam bykba ve kkba hayvan saylarnn yllara gre dalm 2002 ylndan
2012 ylna kadar verilmitir. (Veriler TK tarafndan 2011 ylnda yaynlanmtr.)
izelge 7. Trkiyede Toplam Bykba Hayvan Saysnn Yllara Gre Dalm (TK, 2011)
izelge 8. Trkiyede Toplam Kkba Hayvan Saysnn Yllara Gre Dalm
10
Kaynaklar, Malzeme
izelge 9' da illere gre Trkiye' de ki 2008 yl toplam bykba hayvan saylar
verilmitir. izelgeler Trkiye' de ki hayvansal atklardan elde edilecek bioktle
potansiyelinin ne kadar yksek olduunu gstermektedir.
izelge 9. llere Gre Bykba Hayvan Saylar (TK, 2008)

l Hayvan Says (Adet) l Hayvan Says (Adet)
Adana 162.296,00 Karaman 35.112,00
Adyaman 60.235,00 Kars 346.408,00
Afyon 275.368,00 Kastamonu 266.269,00
Aksaray 78.611,00 Kayseri 229.297,00
Amasya 134.857,00 Kilis 4.515,00
Ankara 220.909,00 Kocaeli 65.043,00
Antalya 119.959,00 Konya 406.492,00
Ardahan 230.974,00 Ktahya 139.764,00
Artvin 49.921,00 Krklareli 106.008,00
Aydn 291.663,00 Krkkale 34.297,00
Ar 257.701,00 Krehir 73.337,00
Balkesir 442.161,00 Malatya 96.449,00
Bartn 57.542,00 Manisa 189.568,00
Batman 51.761,00 Mardin 61.854,00
Bayburt 64.147,00 Mersin 84.683,00
Bilecik 46.881,00 Mula 138.519,00
Bingl 66.000,00 Mu 256.813,00
Bitlis 48.042,00 Nevehir 47.585,00
Bolu 118.669,00 Nide 60.079,00
Burdur 139.006,00 Ordu 110.247,00
Bursa 146.319,00 Osmaniye 70.111,00
anakkale 155.755,00 Rize 23.406,00
ankr 89.189,00 Sakarya 124.511,00
orum 168.847,00 Samsun 290.608,00
Denizli 162.621,00 Siirt 29.081,00
Diyarbakr 234.965,00 Sinop 80.541,00
Dzce 37.250,00 Sivas 311.248,00
Edirne 152.120,00 Tekirda 132.551,00
Elaz 101.048,00 Tokat 234.271,00
Erzincan 85.355,00 Trabzon 133.477,00
Erzurum 538.969,00 Tunceli 24.884,00
Eskiehir 108.325,00 Uak 85.925,00
Gaziantep 52.682,00 Van 171.884,00
Giresun 86.277,00 Yalova 8.538,00
Gmhane 71.071,00 Yozgat 195.491,00
Hakkari 33.374,00 stanbul 58.351,00
Hatay 102.152,00 zmir 359.173,00
Isparta 85.104,00 Zonguldak 66.401,00
Idr 69.856,00 anlurfa 129.587,00
Kahramanmara 108.286,00 rnak 32.401,00
Karabk 38.895,00
TOPLAM
10.859.942,00 adet
11
Kaynaklar, Malzeme
Trkiyede tarla bitkileri atklarnn sl deerlerinin blgelere gre dalm

srasyla; Akdeniz %24.8, Marmara %18, Gneydou Anadolu %16.3, Anadolu
%13.7, Karadeniz %13, Ege %10.6 ve Dou Anadolu %3.6 dr. Bahe bitkileri
atklarnn sl deerlerinin blgeler gre dalm ise srasyla; Karadeniz %48.2, Ege
%20.4, Marmara %12.7, Akdeniz %10.8, Gneydou Anadolu %5.3, Anadolu
%1.34 ve Dou Anadolu %1.25 dir. Hayvansal atklarn toplam sl deerlerinin
blgelere gre dalm srasyla; Karadeniz %23.8, Akdeniz %19.1, Ege %15.6,
Marmara %12.4, Gneydou Anadolu %12.2, Anadolu %11.4 ve Dou Anadolu
%5.5 dir (Baetinelik ve ark. 2005).
lkemizde orman varlnn %31 ine karlk gelen 6.4 milyon hektarlk alan
baltalk (normal, bozuk, ok bozuk) ormandr. Bu, 4 milyon hektarlk ok bozuk
baltalk orman alannn enerji ormanclna konu olabilecei sylenebilir. Orman Genel
Mdrl tarafndan 1978 ylnda balatlan enerji ormancl projeleri ile 2001 ylna
kadar 535,000 hektar enerji orman tesis edilmitir. lkemizde uygulanan enerji
ormancl almalar Dou, Gneydou, Anadolu ve Trakya blgelerindeki ok
bozuk mee baltalklarnda younlamtr. Kapallk derecesi dk, allam,
lmekte olan meeler toprak seviyesine yakn ykseklikten balta ile kesilmekte,
ktkten ve kklerden srgn retilmesi amalanmaktadr. 5-10 yllk idare sreleri
sonunda kesilen srgnler yre halk tarafndan yakacak odun olarak kullanlmakta,
yapraklar ise kn hayvanlara yem olarak verilmektedir. lkemizde uygulanan enerji
ormancl uygulamas bu konuda nder olan lkeler ile kyaslandnda birim alandan
elde edilen odun rn ok azdr. Enerji ormancl uygulamalar ile retilecek odun
rn, ormanlarda hasat almalarndan sonra genellikle rmeye braklan dal, kabuk
ve tepe paralar ile toplumun kullanmad odun rnleri ve orman endstrisinin
yonga, tala, kabuk gibi atklarnn enerji retiminin gerekletirilebilecei s
tesislerinin lkemizin eitli yrelerinde kurulmas ile, bu konuda lider olan Finlandiya
ve dier lkelerde olduu gibi, lkemizin enerji ann azaltlmasnda yenilenebilir
yeni bir enerji kaynandan yararlanlabilecektir (Saraolu 2005, Turan, 2009).
lkemizde snrl sayda kat atk yakma tesisi vardr. Bunlardan ilki zmit
Solaklar Ky Mevkiinde bulunan yakma tesisidir. Yakma kapasitesi, 4100 kg/h dir.
Kat atklar iin 2500 kg/h ve sv atklar iin 1600 kg/hdir (Dizman, 2005). Dieri
12
Kaynaklar, Malzeme
stanbul Bykehir Belediyesinin bir kuruluu olan Tbbi Atk Yakma Tesisi, Gktrk
teki dzenli depolama alan yannda 1995 ylnda kurulmutur. stanbulun 195 salk
kuruluunun gnlk 24 ton tbbi atn toplayarak, 9001200 C yakmaktadr.
Kullanlan frn dner silindirlidir. Yakma kapasitesi 1000 kg/h dir.
Bioktle enerjisi Trkiye'de klasik ynteme dayanlarak, daha ok ticari
olmayan yakt biiminde kullanlmakta ve yerli enerji retiminin drtte birini
karlamaktadr. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl, odun ile hayvan ve bitki atklarn
kullanan klasik bioktle enerji retiminin 2020 ylnda 7530 BTEP olmasn
planlamtr. Modern bioktle enerjisi kullanmna geilmesi lke ekonomisi ve evre
kirlilii asndan nem tamaktadr. Birok lke bugn kendi ekolojik koullarna gre
en uygun ve en ekonomik tarmsal rnlerden alternatif enerji kayna salamaktadr.
Trkiye de bu potansiyele, ekolojik yapya sahip lkeler arasndadr.
lkemizde ounlukla, ekonomik olmayan bir yntem olan, bioktlenin
dorudan yaklarak deerlendirilmesi yoluna gidilmektedir. Ancak, son yllarda,
bioktlenin bioyakt elde edilmesinde de kullanm gelitirilmeye balanmtr. Bioktle
bakmndan lkemiz olduka zengin olup bu kaynan gelitirilmesi asndan da yeterli
olanaklara ve evresel koullara sahiptir. lkemizin enerji bakmndan da
bamlln azaltmak iin, enerji ormancl ve enerji tarmna geilmesi, bunlardan
ve atklardan bioyakt eldesinin gelitirilmesi, gbreler, atklar ve plerden elde
edilecek biogaza gerekli nemin verilmesi gerekmektedir. (Trkolu, M, 2010).
Modern bioktle iin enerji bitkileri tarm, enerji planlamas ve tarmsal retim
planlamas kapsamnda birlikte ele alnmaldr. Trkiye' de kltrel yetitiricilie ve
gda retimi dnda fotosentezle kazanlabilecek enerjiye bal olarak bioktle enerji
brt potansiyeli teorik olarak 135-150 Mtep/yl kadar hesaplanmakla birlikte, kayplar
dldkten sonra net deerin 90 Mtep/yl olaca varsaylmaktadr. Ancak, lkenin
tm yetitiricilik alanlarnn yl boyu yalnzca bioktle yakt retim amacyla
kullanlmas olanakl deildir. Olabilecek en st dzeydeki yetitiricilie gre teknik
potansiyel 40 Mtep/yl dzeyinde bulunmaktadr. Ekonomik snrlamalarla 25 Mtep/yl
deeri, Trkiye' nin ekonomik bioktle enerji potansiyeli alnabilir.
Bir tarm lkesi olan Trkiye tarmsal atklarn ve rn atklarnn bol
kaynaklarna sahiptir. OECD lkeleri arasnda Trkiye, rn atklarndan hesaplanan
13
Kaynaklar, Malzeme
toplam enerji potansiyelinde 9.5 milyon ton petrol edeeriyle (Mtoe) batan drdnc
srada yer almaktadr.
Trkiye de biogaz retim potansiyeli 1.5-2 Mtoe; 2.5-4 milyar m3; 25 milyon
kWh olarak ngrlmektedir. Toplam biogaz potansiyelinin %85i gbre gazndan
kalan ise kat atk dzenli depolama sahas gazndan elde edilir. Gbre gaz
potansiyelinin %50 si koyundan, %43 bykbalardan ve %7 si kmes
hayvanlarndan elde edilmektedir. Trkiye biogaz potansiyelinin deerlendirilmesinin,
yeil elektrik eldesi, organik gbre retimi, atk kaynakl evre kirliliini azaltma ve AB
uyum sreci alarndan ulusal yararlar ortadadr. Hayvan gbrelerinden ve pten
biogaz eldesi konusuna dikkate deer bir ilgi yerel ynetimlerde, zel sektrde ve
iftilerde bulunmaktadr. plerin dzenli depolama ile elektrik eldesinde (deponi gaz
retimi ve yakma ile) deerlendirilmesi de gz ard edilmemelidir. lkemizdeki gnlk
65,000 ton endstriyel ve evsel pn, ayrtrlarak dzenli depolanmas ve anaerobik
fermantasyonu ile %40 ila %60 orannda metan ieren p gaz retimi olana
mevcuttur. Baz belediyelerde bu ynde fizibilite almalar yapld bilinmektedir
(Tplek, 2011).
Orman Genel Mdrlnn bioenerjide kullanlabilecek odunsu bioktle
potansiyeli, yllk 5 milyon ton civarnda tahmin edilmektedir. En byk potansiyel,
ormanclk faaliyetlerinin youn olduu bat ve gney ksmlarda, zellikle Akdeniz
Blgesinde yer almaktadr (ekil 2).
ekil 2. Trkiyenin ormanlk alanlar
14
Kaynaklar, Malzeme
Orman retim artklar en ok;

Orman seyreltme faaliyetlerinden,
Orman kurma, orman bakm, genletirme ve iyiletirme faaliyetlerinden,
retim faaliyetlerinden, elde edilmektedir.
Orman artklar nemli bioktle kaynaklarndan biridir. nce dallar, tepeler,
kkler, kozalaklar, kabuklar, orman alt rts al trleri, bitkilerin kesilmesinden
kan bioktle orman artklar olarak nitelendirilmektedir (OGM, 2009).
ekil 3. Bioenerjiye konu edilebilecek yllk ortalama bioktle retim miktar (m3) OGM,(2009)
ekil 4. Bio enerjiye konu edilebilecek yllk ortalama bioktle retim miktar (m3) Trkiye Biogaz
Potansiyeli
15
Kaynaklar, Malzeme
Trkiye gerek yzlm gerekse tarm lkesi olmas dolaysyla byk bir
potansiyele sahiptir. Trkiyenin ekim alan 26,423,422 hektardr. Ekim alanlarnn
yzde 20 sinde enerji bitkisi ekilirse 5211.4 TWh enerji elde edilebilmektedir. Hayvan
atklarnn biogaz potansiyeli olduu dnldnde 30.5 TWh elektrik elde
edilebilmektedir. Toplam biogazdan enerji kazanm 241.9 TWh olmaktadr (Pehlivan,
2009). Trkiyenin 2010 ylndaki elektrik retimi 210 TWh olduu dnldnde
bu potansiyelin ne kadar byk olduu grlebilir. lkemizde biogaz retimi ile ilgili
aratrma almalar ilk olarak 1980-86 yllar arasnda Merkez TOPRAKSU Aratrma
Enstits'nde (Ky Hizmetleri Ankara Aratrma Enstits) yrtlmtr. Dier baz
almalar u ekildedir;
Ege niversitesi Gne Enstitsnn, Gne Enerjisi Destekli Biogaz Sistemleri
Projesinde elde edilen sonular, lkemizde biogaz reaktrlerinin stlmasnda gne
enerjisinin kullanmnn teknik adan mmkn ve karl olduunu gstermektedir.
iklim blgesindeki alt il baznda (zmir, Antalya, Samsun, Diyarbakr, Ankara,
Erzurum), gne enerjisi destei, teknik olarak kullanlabilir biogaz miktarn %15-25
orannda artracaktr. lkemizde bulunan toplam bykba hayvan saysndan elde
edilebilecek biogaz potansiyelinin 2 milyar m3 civarnda olduu gz nne alnrsa bu
nemli bir sonutur (EE, 2010).
ekil 5. Trkiyenin Hayvansal Kaynakl Bioktle Potansiyeli
Gerek toplam deer daha yksek olmasna ramen fizibilite asndan uygun
olmayan, ulam g olan blgelere ait rakamlar toplam deere dahil edilmemitir.
Kocaeli bykehir belediyesi tarafndan destek bavurusunda bulunulan bitkisel ve
16
Kaynaklar, Malzeme
hayvansal atklardan biogaz retimi ve entegre enerji retim sisteminde kullanm

(biogaz) projesi TBTAK kamu kurumlar aratrma ve gelitirme projelerini
destekleme program kapsamnda desteklenmektedir. Kocaeli bykehir belediyesi,
Trkiye' de bir ilke imza atarak, TBTAK-MAM ve 4 niversitenin destei ile biogaz
dnemini balatt. toplam 5 milyon 731 bin TL' ye 36 ayda hayata geirilecek olan
projede, hayvan dklarndan ylda 2 milyon kWh enerji retimi yaplacak.
ekil 6. Trkiyenin Orman Kaynakl Bioktle Potansiyeli (Dr. V. Gnhan Kaytaz, Yenilenebilir Enerji
Konferans, Adana ubat 2010, Enerji Bakanl)
Dou Anadolu Blgesi'nin dalk olmas, Orta ve Gneydou Anadolu
Blgeleri'nde ise yayla ve orak arazi ounluu nedeniyle bu blgeler orman
kaynaklar asndan ihmal edilebilecek miktarlara sahiptirler.
Trkiye Bioktle Uygulamalar

aycuma Kat Fabrikas gnlk 10 MWlk enerji ihtiyacn kat
retiminde kullanlan maddelerin atklar olan aa kabuklarndan karlamaktadr
(ekil 7). Aydnpnar Orman letme eflii binasnn ve 4 adet lojmann s enerjisi
ihtiyac, hasattan sonra ortaya kan kullanlmayan artklardan karlanacaktr.
17
Kaynaklar, Malzeme
ekil 7. aycuma Kat Fabrikas
ekil 8. Ayanck Kereste Fabrikas
1929 ylnda Sinop Ayanck ta faaliyet gsteren Zingal Kereste Fabrikas' nda
kesilen tomruklarn atklarndan elektrik reten kk bir sistem kurulmutur. retilen
elektrik, tomruk kesim makinelerinin, hava hatlarn altrlmasnda; konut ve evre
aydnlatmasnda kullanlm olup jeneratrler Ayanck Orman iletmesi tarafndan 1980'
li yllara kadar kullanlmtr (ekil 8).
18
Kaynaklar, Malzeme
lkemizde bioetanol retimine 2004 ylnda balanm olup halihazrda %2' lik
bioetanol kullanm TV' den muaftr. Halihazrda 3 tesiste bioetanol retimi mevcuttur
(Konya eker). lkemizde bioetanol 2004 ylndan beri msr ve budaydan
retilmektedir. Pankobirlik tarafndan eker pancarndan bioetanol reten ilk fabrika
Konya-umra eker Fabrikas Entegre Tesislerinde hizmete girmitir (ekil 9). 84
milyon litre/yl kapasiteli tesis lkemizin en byk bioetanol tesisidir.
ekil 9. Konya eker umra Bioetanol Tesisi
ekil 10. stanbul Kmrcoda p gaz santrali
19
Kaynaklar, Malzeme
izelge 10. MMSAN Firmas Tarafnda Trkiye' de Kurulan Bioktle Santralleri (Saraolu, 2010)
p ve kat maddelerden enerji elde etmenin dier bir yolu ise piroliz ve yksek
scaklklarda yaklmasdr. p ve kat atklarn uygun yakma tesislerinde havayla
yaklmas ile elde edilen enerji s enerjisinde veya elektrik retiminde
deerlendirilmektedir. Trkiyenin ilk p gaz santral Bursa Demirtada kurulmutur.
1.4 MW gcnde ve 2 milyon dolara mal olan santralden ylda 10 milyon kW/h
elektrik retimi planlanmaktadr. Dier santraller ise Ankara da Mamak p gaz
santrali, stanbul' da Odayeri ve Kmrcoda p gaz santralleri (ekil 10), Gaziantep
p gaz santralleridir. Kat atklarn bilinli bir ekilde depolanmas ile oluturulan
altyapyla enerji elde edilmesi prensibinden yola kan ve stanbul Bykehir
Belediyesi tarafndan 1995 ylndan bu yana kat atk depo edilen, 520,000 m2 alan
zerine kurulu Odayeri Kat Atk Depolama Sahas ve 440,000 m2 alan zerine kurulu
Kmrcoda Kat Atk Depolama Sahasnda p gazndan elektrik retilecek bir tesis
amalanmtr. Toplamda 32.5 MW kapasiteye sahip olan projenin ilk etab Aralk
2008 de devreye alnmtr. ki tesisin tam kapasite ile almas ile elde edilecek enerji
sayesinde stanbul da 120,000 konutun yllk elektrik ihtiyac karlanabilecektir.
20
Kaynaklar, Malzeme
izelge 11. EPDK Bioktle Tesis Tipi/Yakt Tipine Gre Yrrlkte Olan Lisanslar (2012)
Kurulu na
Tesis G Halindeki letmedeki
irket Ad (Company Name) Tr (MWm) (Mwe) (MWe)
stanbul evre Koruma ve Atk
Maddeleri Deerlendirme San. ve Tic.
A.. Bioktle 4,02 4,02
Cargill Tarm ve Gda Sanayi Ticaret
A.. Bioktle 0,14 0,12
Yeni Adana mar naat Tic. A.. Bioktle 0,92 0,8
Yeni Adana mar naat Tic. A.. Bioktle 0,92 0,8
Bel-Ka Ankara Kat Atklar Ayklama
Deerlendirme, Bilgisayar, naat San.
ve Tic. A.. Bioktle 3,2 3,2
Ortadou Enerji Sanayi ve Ticaret A.. Bioktle 29,02 11,32 16,98
Ortadou Enerji Sanayi ve Ticaret A.. Bioktle 7,8 1,76 5,804
ITC-KA Enerji retim San. ve Tic. A.. Bioktle 36,97 10,57 25,43
Ekolojik Enerji Anonim irketi Bioktle 6,482 5,238 0,98
GASK Enerji Yatrm Hizmetleri naat
San. ve Tic.A.. Bioktle 1,85 1,65
Ekolojik Enerji Anonim irketi Bioktle 0,8 0,8
ITC-KA Enerji retim San. ve Tic. A.. Bioktle 5,8 5,66
Cev Enerji retim San. ve Tic. Ltd. ti. Bioktle 5,805 0,1 5,555
ITC Adana Enerji retim Sanayi Ve
Ticaret Anonim irketi Bioktle 11,608 11,32
CEV Marmara Enerji retim Sanayi Ve
Ticaret Ltd. ti. Bioktle 1,161 1,131
ESES Eskiehir Enerji Sanayi Ve Ticaret
Anonim irketi Bioktle 2,1 2,042 0
Konbelta Konya naat Tamaclk
Hizmet Danmanlk Ve Park Bioktle 2,514 2,436 0
letmecilii Ticaret Anonim irketi
Bereket Enerji retim A.. Bioktle 0,635 0,635 0
Mersin Bykehir Imar Inaat Ve
Ticaret A.. Bioktle 1,9 1,9 0
Samsun Avdan Enerji retim ve Ticaret
Bioktle 2,472 2,472 0
A..
21
Kaynaklar, Malzeme
ITC-KA Enerji retim Sanayi ve Ticaret

Bioktle 5,804 5,66
Anonim irketi
Krfez Enerji Sanayi Ve Ticaret Anonim
Bioktle 2,47 2,4 0
irketi
Izayda zmit Atk ve Artklar Artma
Yakma ve Deerlendirme Anonim Bioktle 0,774 0,75 0
irketi
Sigma Elektrik retim Mhendislik Ve
Bioktle 2,04 2
Pazarlama Limited irketi
Derin Enerji retim Sanayi ve Ticaret
Bioktle 0,6 0,576 0
Limited irketi
Her Enerji Ve evre Teknolojileri
Bioktle 1,605 1,56
Sanayi Ticaret Anonim irketi
ITC Bursa Enerji retim Sanayi Ve
Bioktle 9,98 9,8 0
Ticaret Anonim irketi
Dnyada Bioktle Enerjisi

Btn dnya lkelerinde kuru tarmsal atklarn deerlendirilmesiyle byk
miktarda enerji salanmaktadr. Dnyadaki buday, arpa, msr, yulaf, avdar, pirin
kabuu ve eker kam kspesi ile birlikte, 900 Mt luk ham maddenin salad enerji
yaklak 360 Mt luk petrole edeerdedir. Avrupa Birlii' ne ye lkelerde ise, eker
kam kspesi hari, kuru atklardan 45 Mt petrole edeer enerji retilmektedir
(Anonim, 2005).
Dnyada bioktle enerjisi kullanmna bakldnda; Brezilya sv bioyakt
kullanm konusunda dnyada en iyi rneklerdendir. Biogaz kullanm Uzak Dou
lkeleri in ve Hindistan da ok yaygndr. ABD bioktle kaynaklarndan elektrik
retimi yapmakta ve enerji tketiminin %4n bioktleden salamaktadr. AB
lkelerinin bu konuda uyguladklar politikalar ve destekler aada aklanmtr:
(Baetinelik ve ark., 2004a).
Bioktle enerjisi Almanyann temel enerji ihtiyacnn yalnzca %0.8ini
karlamaktadr. Almanya da 2001 ylnda kabul edilen Yenilenebilir Enerji Kanunu
(REL) ile elektrik retiminde Yenilenebilir Enerjinin paynn 2010 ylna kadar %5 ten
%10a karlmas hedeflenmi ve bu hedefe ulalmtr.
22
Kaynaklar, Malzeme
Avusturya, toplam enerji tketiminin eyreini (%23) yenilenebilir

kaynaklardan karlamasyla vnmektedir. Avusturya da orman atk kaynaklar
dikkate deer olmasna karn bunlar iin ok iyi bir piyasa kurulmamtr.
Danimarka hkmetinin Enerji 2000 olarak adlandrlan yenilenebilir enerji
kaynaklarnn kullanm iin hedefleri koyan bir enerji plan vardr. Son yllarda odun
peleti ve odun briketi retimine balam ve bu amala odun at ithalat talebinde art
gzlenmitir. CO2 kanunu ile bir bioktle kojenerasyon sisteminin kurulum maliyetinin
%50' sinin desteklenmesi salanmaktadr.
Finlandiya, son 20 yldr bioktleden elde ettii enerjinin kullanmn ikiye
katlam olup, enerjisinin yaklak %25ini bu yolla retmektedir. Finlandiya Hkmeti
2015 ylna kadar yenilenebilir enerji kayna kullanmn %50ye karmay
hedeflemektedir.
Fransa byk saman kaynaklar olmasna ramen bunlar enerji retiminde
kullanmamaktadr. En ok kullanlan bioktle tipi odundur. Kat endstriyel atklarn %
20si enerji retiminde kullanlr.
Hollanda da dikkate deer bir odun at mevcuttur. Fakat dier bioktle
kaynaklar olduka azdr. RDF (Refuse Drived Fuel) peletlerinde endstriyel atk
karmlarnn n ilemini amalayan yeni bir endstri ortaya kmtr. RDF
peletlerinin bir ksm Belika ve Almanya ya imento fabrikalarnda kullanmak zere
ve kk bir ksm da svee stma sistemlerinde kullanlmas iin ihra edilmektedir.
rlanda zengin yenilenebilir enerji kaynaklarna sahiptir. Odun tek bana en
nemli enerji kaynadr. rlanda Hkmeti, rzgar enerjisi ve bioktle enerjisi projeleri
iin 6.3 ile 10 milyon arasnda bir kaynak ayrmtr.
spanya saman ve dier tarmsal atklardan oluan byk bir bioktle kaynana
sahiptir. u an lkenin odun kaynaklarnn ve endstriyel atklarnn tamam
kullanlmaktadr. Fakat dier bioktle materyallerinin (tarmsal atklar, zeytin
endstrisinin atklar vb.) yalnzca %10 luk bir ksm kullanlmaktadr.
spanya Yenilenebilir Enerji Kaynaklar Destekleme Plan bioktle enerji
geliimindeki engelleri ve bunlarn stesinden gelmek iin gereken nlemlerin listesini
tanmlamtr. Plann hedefi, 2010 ylna kadar spanya nn toplam enerji ihtiyacnn
%12' sini yenilenebilir enerji kaynaklardan karlamaktr ve hedef byk lde
yakalanmtr.
23
Kaynaklar, Malzeme
sve enerji piyasasnn %16 sn bioyakt oluturmaktadr. Bu enerji balca

odun yaktlar (ktkler, aa kabuu ve enerji orman), kat fabrikalarndan kan atk
zeltiler, saman, enerji bitkileri ve atklardan olumaktadr. Ama yenilenebilir
enerjinin elektrik retimindeki katksn 2010 ylna kadar %14' ten, % 22' ye
karmaktr. svete bioyakt kullanm Avrupa ortalamasnn zerindedir. Kurulacak
olan bioktle piyasas, odun ve odun atklarnn kullanm ve enerji bitkilerinin
retimini artracaktr. svete enerji ormancl iletmesine uygun toplam alan
potansiyeli 4 milyon hektar byklnde olup, gnmzde mevcut enerji
ormanlarndan salanan odunun g retim tesislerinde yaklarak elektrik enerjisine
dntrlmesi ile lkenin enerji gereksiniminin yaklak %15 i karlanmakta, bu
orann %20 nin zerine kmas iin youn almalar yaplmaktadr (Saraolu, 2005).
talyada en nemli bioktle kayna odundur. Baz endstriyel rnler ve odun
atklar da kullanlmaktadr. Bioktleden enerji retimi iin ilk ulusal program 1998
ylnda balatlm ve bir yl sonra bunu Ulusal Bioktle Fiyat Tespit Program takip
etmitir.
Kanada 2050li yllarda enerjisinin yaklak %50 sini enerji ormancl ile
karlamay planlamaktadr (Saraolu, 2005).
Portekiz de ormanlar yzlmnn %38 ini kaplamaktadr. Dolaysyla
orman atklar ve endstriyel atklar Portekiz de bioktle kayna olarak olduka
zengindir. Portekiz milli plan (VALOREN), yenilenebilir kaynaklarn kullanmnn
tantm ve belediyeler dzeyinde enerji ynetimi iin belediyelere yeni eylem planlar
kurmas konusunda temel oluturmaktadr. Bu plan, hem eitim, teknik yardm ve
finansal faaliyet tavsiyeleri hem de blgesel enerji takmlar veya ajanslar yaratmay
amalamaktadr (Saraolu, 2005).
ABD de 100 milyon hektar ve Kanada da 20 milyon hektar kadar alann gda
retiminde herhangi bir de neden olmadan ksa dnem ormanlar plantasyon
tesisine uygun olduu saptanmtr. Avrupa lkelerinde de bu amaca ynelik geni
alanlar bulunmaktadr. rlanda, iletilen turbalk alanlar (su altnda rm bitki
alanlar) enerji ormancl amacyla kullanmay hedeflemektedir.
AB, hem fosil yaktlara olan bamlln hem de sera gaz etkisini azaltmak
iin yenilenebilir enerjiye byk nem atfetmektedir. Avrupa Birlii, 2020 ylna kadar
24
Kaynaklar, Malzeme
genel enerji portfynn %20 sinin yenilenebilir olmas amacyla abalarn elektrik,
bioyaktlar, stma ve soutma sektrlerine younlatrmaktadr (EPDK,2010).
4.3. Bioktle Enerjisi Konya Potansiyeli ve Mevcut Kullanm Durumu

Konya'nn en nemli geim kaynaklar arasnda sanayi, tarm ve hayvanclk
olduu iin bioktle ile dorudan ilgili bir ehirdir. nk bioktlenin en nemli ham
maddesi endstriyel atklar, bitki atklar ve hayvan atklardr. Bu yzden Konya' da
bioktle potansiyeli fazlasyla mevcuttur. Daha detayl baklrsa Konya Biogaz ve
Bioktle Potansiyeli;
Toplamda Anadolu da yaklak 1.1 milyon ton bioktle enerjisi mevcuttur ve Konya'
da bu potansiyelin yaklak %32' si bulunmaktadr. Yani Konya' da toplamda 0.35
milyon ton bioktle enerjisi vardr.
Anadolu' da 0.2 milyon ton hayvansal atk kaynakl biogaz potansiyeli mevcuttur ve
bunun yaklak %50' si Konya' da bulunmaktadr.
Konya' da toplamda;
Hayvansal atk kaynakl 2.6 milyon ton kullanabilir atk,
Hayvansal atk kaynakl 57 bin ton edeeri petrol,
Hayvansal ve tarmsal atk kaynakl 3.1 milyon ton kullanlabilir,
Hayvansal ve tarmsal atk kaynakl 258 bin ton edeer petrol potansiyeli
bulunmaktadr.
Konya' da ki atk potansiyeline bakldnda;
Evsel atk ortalama 1000 ton/gn olmaktadr.
ubat 2008 lmlerine gre, mevcut deponi alanna gtrlen pn iinde, %40
organik atk (mutfak, park, bahe) vardr.
Deponi alanndan kan gaz debisi ortalama 382 m3/h, iindeki metan oran ise %20
olarak llmtr.
Buna gre Konya' daki p depolama tesisinde;
146,000 ton/yl organik atk ve 669,264 m3/yl metan gaz retilmektedir.
Konya'daki kkba hayvan says detayl olarak izelge 12' de verilmitir. Ayrca
Konya' nn ilelerinde bulunan kkba hayvan saylar izelge 13' de grlmektedir.
25
Kaynaklar, Malzeme
izelge 12. Konya li Toplam Kkba Hayvan Says (TK, 2009)
izelge 13. Konya leleri Toplam Kkba Hayvan Says (TK, 2009)
Konya Bioktle Enerjisi Kullanm Durumu

Konya' da ki fazlasyla mevcut ham madde potansiyeline baktmz zaman
bioktle kullanlarak enerji elde etme oran ok dktr. Genel olarak sanayide ki
firmalar ve yenilenebilir enerji kaynaklar ile ilgili olan kiilerin bu konuda bilgisi
mevcuttur ve atklar kullanarak enerji elde etmenin gerekli olduunun bilincindedirler.
Fakat bioktle kullanarak elektrik ve yakt elde etmenin maliyetinin yksek olmasndan
dolay ilgili kiiler genel olarak bir tevik beklemektedir. Bunun dnda yeterli
26
Kaynaklar, Malzeme
sermayeye sahip fakat altyaps olmayan ve mhendislik hizmeti alarak bioktleden

enerji elde etmek isteyen firmalarda mevcuttur.
Konya' da 2012 yl Ocak ay itibariyle kurulmu ve kurulmakta olan biogaz
tesis says 4 adettir. Bunlar;
ITC firmas tarafndan kurulmu Konya Aslm pl'nde bulunan iten yanmal
motorlar kullanlarak elektrik elde edilen bir pgaz tesisi,
Ladik'te DEVST firmas tarafndan kurulmakta olan biogaz tesisi,
Konya Bykehir Belediyesi'ne ait atk su tesisinden biogaz elde etmek iin
kurulmakta olan tesis,
DS tarafndan kurulmu biogaz tesisi olmak zere 4 adettir.
4.4. Bioktle Enerjisi retiminde Kullanm Sistemler (Santraller)

Bioktlenin enerji olarak kullanlmasnda kat, sv ve gaz yaktlar elde etmek
iin eitli teknolojiler kullanlmaktadr. Bio-etanol, bio-gaz, bio-dizel gibi yaktlarn
yan sra, yine bioktleden elde edilen gbre, hidrojen, metan ve odun briketi gibi bir
ok yakt tr daha mmkndr. Bu yaktlarn elde edilmesinde termokimyasal ve
biokimyasal olarak snflanabilen yeni teknikler gelitirilmi ve yllar iinde verimleri
artrlmtr. nmzdeki yllarsa bu teknolojilerde yeni gelimelerin yannda, yalnz
bioktle kaynayla alan byk termik santrallerin yapm planlanmaktadr. sve ve
Finlandiya gibi lkelerde blgesel bioktle santralleri ile elektrik retimi yaplmakta
olup, yeni santrallerin yapm srmektedir.
Bioktle ham madde kaynaklar;
Orman atklar, Tarm atklar, Enerji bitkileri, Hayvansal atklar, pler (organik),
Enerji Ormanlar'dr.
27
Kaynaklar, Malzeme
Biyogazdan Elektrik retim Santral rnekleri
ekil 11. Biogazdan Elektrik retim Santrali (Anonim, 2011a)
ekil 12. rnek Bir Biogaz Tesisi Genel Grnm (Anonim, 2011b)
28
Kaynaklar, Malzeme
ekil 13. rnek Bir Biogaz Elektrik retim Tesisi (Anonim, 2011c)
ekil 14. rnek Bir Biogaz Tesisi (Anonim, 2011d)
29
Kaynaklar, Malzeme
4.5. Bioktle Enerji Sistemlerinin retilmesi ve Kullanmna Ait Mevcut

Standart, Kanun, Ynetmelik ve Tzkler
Yenilenebilir enerji kaynaklarnn belgelendirilmesi ve desteklenmesine ilikin
ynetmelik ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn elektrik enerjisi retimi amal
kullanmna ilikin kanunun son hali ekte verilmitir. Ayrca EK-1' de ki tabloda
yenilenebilir enerji kaynana dayal retim tesis tipi iin uygulanacak fiyatlar (ABD
Dolar cent/kWh) verilmitir.
4.6. Bioktle Sistemleriyle lgili Alnan Patentler, Yasal Tevikler ve Dier
lkelerden rnekler
Bioktle sistemleri ile ilgili Trk patent enstits veri tabanndan ulalabilen baz
patent rnekleri u ekildedir:
Patent 1: 2010/09143 numaral patentte bioktleden biogaz oluturmak iin biogaz

tesisini altrma yntemi isimli alma. Bu patentte fermantre sahip bir biogaz
tesisinde fermantrn kapatlma ekli ile ilgili bir yntemi tanmlamaktadr.
Patent 2: 2010/06812 numaral patentte bioktle tesislerinde kullanlacak olan

bioreaktr ile ilgili bir patent alnmtr. Bulu, bir oda duvar olan en az bir oda ieren,
bu en az bir adet odann bioktlenin alnmas iin donatld, bioreaktrn ayrca
ilenecek malzemenin bu en az bir adet odaya beslenmesi iin en az bir giri, ilenen
malzemenin bu en az bir adet odadan tahliye edilmesi iin en az bir k ierdii, bu en
az bir odann en az bir plastik esnek film ieren malzemeden yapld bir bioreaktre
ilikin olup; bioreaktrn ierisinde en az bir odann kapsand kapal bir hacim
oluturmas, bioreaktr iinde, bioreaktrn kendi kendine ayakta durabilecei biimde,
bioreaktrn dndaki d basntan daha yksek olan bir reaktr basncnn bulunmas
ile karakterize edilir.
Patent 3: 2009/06591 numaral patentte ''gne enerjisi ile n hazrlama havuzlu biogaz
retim reaktr'' isimli bulu sunulmutur. Bu bulu, gne enerjisinden yararlanarak
ihtiya duyulan sy gne kollektrleri yardmyla elde edilen scak sudan ve PV gne
panelleri yardmyla ihtiya duyulan elektrik enerjisi elde edilen ve bu enerjileri
kullanarak insan, hayvan atklarnn yan sra evsel atklar ve rm bitkileri n
hazrlama havuzundan geirilerek kullanlan biogaz retimi ile ilgilidir.
30
Kaynaklar, Malzeme
Uluslararas Patent rnekleri;

Patent 1: Dolaml Bioktle Enerji Geri Kazanm Sistemi
(Patent Basm Tarihi: 16 Eyll 2010)
Dolaml bioktle enerjisi geri dnm sistemi ve enerji geri kazanm
verimliliini artran bir metot verilmitir. Dolaml bioktle enerjisi geri dnm
sistemi, bioktle malzemesi olarak fitoplanktonlu bir kltr zeltisi ile doldurulmu bir
kltr nitesine, bioktle malzemesini kltr nitesinden geri kazanmay salayan bir
bioktle malzemesi geri kazanm nitesine, bioktle malzemesini enerji geri kazanm
yeteneine sahip bir enerji kaynana dntren bir enerji kayna dnm nitesine,
enerji kayna dnm nitesinde dntrlm enerjiyi enerji kaynandan geri
kazanan bir enerji geri kazanm nitesine ve enerji geri kazanm nitesinde retilen
karbon dioksiti kltr nitesine geri gnderen bir karbon dioksit geri kazanm nitesine
sahiptir ve enerji kayna dnm nitesi bioktle malzemesini kullanarak fotosentez
yapan bakteriler araclyla bioktle malzemesinin metan fermantasyonunu salayacak
bir metan fermantasyon nitesi ile hidrojen retim nitesi ierecek ekilde
yaplandrlmtr. Bu patent, enerji geri kazanm verimi artrlan bir dolaml bioktle
enerji geri kazanm sistemi ve yntemini kapsamaktadr.
Patent 2: Bioktle Yakt Trbini Yanma lemi
(Patent Basm Tarihi: 10 Aralk 1996)

Bir bioktle yaktl basnlandrlm gazlatrc ile birlikte kullanlan bir gaz
trbini yanma aparat, nitrojen oksit oluumunun engellendii sabit scaklkta zengin
bir yanma salama amacyla kullanlan bamsz gaz yakt ve birincil hava birincil
yanma odasna enjekte edilen bamsz kontrol oranlarnda nitrojen oksit oluumunun
nlendii sabit bir scaklkta zengin bir gaz yakt yanmas salar.
Patent 3: Bioktle Geri Kazanm Aparat
(Patent Basm Tarihi: 5 ubat 2009)
Yanma odasna dikey olarak yerletirilen bir yakt olan liflerden enerji elde
etmek iin bir sistem tantlmaktadr. Radyal olarak bulunan yanma odasnda bir tane s
toplama yzeyi vardr. Yakcnn alt ksmnda egzoz gazlarnn kaca bir gaz akl
ve erimi kllerin kaca bir aklk vardr. Is transferi olmadan nce erimemi madde
ve egzoz gazlar toplama yzeyini kaplar. Daha sonra erimemi madde ve egzoz gaz
soutularak verilir.
31
Kaynaklar, Malzeme
Patent 4: Yenilenebilir Enerji Sistemi

(Patent Basm Tarihi: 9 Eyll 2010)
Bir yenilenebilir enerji sistemi ve ilgili proses bioktle enerji kaynaklarnn
kullanld bioktle birimi ierir. Bu kaynaklara rnek, belediye atklar, kullanlm
lastikler ve ahap atklar verilebilir. Bioktle bir ok sistem birimini besleyen buhar ve
elektriin retildii enerji santralini besler. Bir biodizel birimi elektrii bitkisel ve
hayvansal yalar biodizel yaktna dntrmek iin kullanr. Bir yosun iftlii elektrik
ve buhar enerjisini ayn zaman da bir bioktle olan yosun ya retmek iin biodizel
birimini beslemede s enerjisi eklinde kullanr. Bir msr nitesi ve bir msr koan
nitesi etanol retir. Msr birimi ayn zamanda biodizel birimini besleyen msr yan
retir, ve kalnt msr kuru damtlm tahla dnr. Bir fermantasyon birimi
karbondioksiti enerji santralinde ortaya kan karbondioksitle birlikte yosun iftliine
yosunlarn bymesinde kullanlmak zere datr. Ayrca yukarda anlatlan yntemle
yosun kullanmyla karbondioksit oksijene dntrlm olur.
Bioktle Tesisleri ile lgili Dnyadaki Yasal Tevikler

Avusturya' da Genel Katma Deer Vergisi (VAT) %20 iken, tarmsal ve orman
bioktle rnleri iin bu oran %10' a indirilmitir. Elektrik, doalgaz ve kmrde genel
enerji vergisi vardr. Ayrca illerin seviyelerine gre yenilenebilir kaynaklardan elde
edilen elektrik iin zel bir destek tarifesi de uygulanmaktadr.
Belikada ulusal balamda yenilenebilir enerji kaynaklarnn geliimini
desteklemek iin en nemli l yeil elektrik reticilerine verilen 0.025 /kWh
dorudan destekleme demesidir.
Danimarka'da destekleme genellikle sermaye miktarnn %20-30 u arasndadr.
Danimarka da doalgazla elektrik retiminin her MWh' i 13, ve odun tala ve
samanla elektrik retiminin her MWh i 23 destekleme garantisi altndadr.
Yenilenebilir enerji iin MWh bana 13 CO2 vergisi geri demesi yaplmaktadr.
Sonu olarak yenilenebilir enerji reticileri MWh bana toplam 36 destekleme
almaktadrlar.
Finlandiya bu amala bioenerji iin yllk toplam yatrm denei 15 milyon
iken aratrma ve gelitirmeler de 17 milyon civarndadr. 40 milyon luk bir
bteye sahip olan Odun Enerji Teknolojisi Program orman artklarnn kullanmn
32
Kaynaklar, Malzeme
artrmay amalamaktadr. Odundan elde edilen elektrik iin retici MWh bana 4.2
vergi iadesi almaktadr.
Fransa nn 1994 ylnda balayan ve 2000 ylnda 6 yllk dnem iin yenilenen,
toplam btesi 12.2 milyon olan bir odun yakt projesi mevcuttur.
rlanda' da bioktle projeleri iin yatrm destekleri verilmektedir. Genel kamu
karlarna dayanan projelere %100 denek salayabilmektedir.
svete zellikle Bileik Is ve G tesislerine yatrm desteklemeleri mevcuttur.
Toplam sermaye miktarnn maksimum %25 ine kadar kurulan her kW bana 332
destekleme denei yaplmaktadr.
Portekiz' de Enerji in levsel Program (OPE) ve Elektrik ve Geliim
Kanunlar, ortak finansman, desteklemeler ve fiyatlandrma politikalar ile ilgili yeterli
bilgi iermektedir. OPE, bioktle sistemleri iin %45 denek salamay kapsayan
enerjinin ll kullanm ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklar alanlarnda 87.6 milyon
yatrm destei sunmutur.
izelge 14' de Avrupa Birlii lkeleri ve Trkiye' de bioktle tesisleri iin enerji
alm fiyatlar grlmektedir. Enerji alm fiyatlarnn yannda ou Avrupa lkelerinde
ek teviklerde verilmektedir.
izelge 14. Avrupa Birlii lkeleri 2010 yl Elektrik Enerjisi Alm Fiyatlar /kWh
33
Kaynaklar, Malzeme
4.7. Organik Atklardan (ehir, Tarm, Hayvanclk, Sanayi vb.) Enerji retim
Sistemleri ve Konya ve Trkiye de Kullanm Potansiyeli
a) Hayvansal Atklar
Hayvansal gbrenin samanla kartrlp kurutulmas suretiyle elde edilen tezein
kylerde yakt olarak kullanm olduka yaygndr. Hayvansal gbrenin oksijensiz
ortamda fermantasyonu ile retilen biogazn dnyada kullanm da olduka yaygndr.
Herhangi bir atktan metan meydana gelii, bakteriler tarafndan iki kademede
gerekletirilir. nce kompleks organikler, asit bakterileri tarafndan uucu yal
asitlere dntrlr. Sonra reyen asitler metan bakterileri tarafndan metan haline
getirilir. Elde edilen gaz oranlar %55-70 metan, %30-45 karbondioksit, az miktarda
hidrojen slfr ve su bileimine sahiptir. Biogazn sl deeri, karmdaki metan
yzdesine bal olarak 1900 ile 27500 kJ/m3 arasnda deimektedir (Anonim, 2011c).
Gnmzde hayvan atklar iki ekilde deerlendirilebilir:
Gnete kurutulduktan sonra dorudan yaklarak deerlendirilir.
Anaerobik sindirimle biogaz retmede kullanlr.
Gnete kurutma yntemi, yalnzca iklimin uzun sre kuru ve scak olduu
yerlerde kullanlr. Bileimlerinin farkllna ramen hayvan atklarnn sl ierii,
bitkilerin sl ieriinden ok farkl deildir. Bu deerler yaklak olarak hayvan atklar
iin 14-22 MJ/kg aralnda deiirken kuru bazda bitkiler iin 17.5 MJ/kg olarak
verilmektedir. Tavuklardan gelen atklarn biogaza dnm verimi genellikle
yksektir. Bunun nedeni, besinin ierdii selloz maddesinin ounun atkta kalmas ve
metan reten mikroorganizmalarca dntrlmesidir. Bu atklarn CH4 ierii 400-500
l/kg katdr (bu deer %60-70 hacim yzdesine edeerdir). Bilindii gibi hayvan
barnaklarna saman, tahta tala vs serilmektedir. Hayvan dksyla karan bu
maddelerin sl deere katks da gz nnde bulundurulmaldr.
1 m3 biogazn salad s miktar (4700-5700 kcal/m3);
0.62 L gazya,
1.46 kg odun kmr,
3.47 kg odun,
0.43 kg btan gaz,
12.3 kg tezek ve
4.70 kWh elektrik enerjisi edeerinde olabilecei yaplan almalarla gsterilmitir.
34
Kaynaklar, Malzeme
ekil 15. Bioyakt
Hayvan atklar genelde biogaza dntrlerek kullanlr. Trkiyenin enerji

istatistikleri incelendiinde hayvansal ve bitkisel atklar kalemi toplam enerji
retimimizin %9u toplam enerji tketimimizin ise %4 olarak yer almaktadr. Bu
miktar ticari enerji maddesi olan takmr tketimine eittir. lkemiz krsal kesiminde
hayvan gbresi stma ve piirme amacyla tezek ad altnda yaklmaktadr. Hayvan
gbresinin tarm topraklarnda kullanlmas, yaklarak enerjiye dntrlmesinden
daha ekonomiktir. Hayvan gbresi, yapay gbrelere gre daha stn zelliklere sahiptir.
Topraa bitki besin maddelerini salamasnn yannda topran yapsn da iyiletirir
(Aliba ve ark. 2011). Bu gbrenin biogaza dntrmeyle enerjiye evrilmesi, ardndan
kalan kat materyalin tarm topraklarna gbre olarak atlmas ok daha verim artrc bir
yoldur. nk; hayvan gbreleri ierdikleri zararl bitki tohumlarnn ve patojen
mikroorganizmalarnn yok edilmesi ve azot-karbon orannn ykseltilmesi amacyla
taze olarak topraa verilemezler.
Aadaki ekilde Trkiye'de ki toplam bykba ve kkba hayvan says
verilmektedir.
Aadaki tabloda Trkiye' deki kmes hayvanlarnn yllara gre dalm

verilmektedir.
35
Kaynaklar, Malzeme
izelge 15. Trkiye'deki Kmes Hayvanlar Says Yllara Gre Dalm
b) ehir ve Endstri Atklar

Herhangi bir yerleim blgesinden elde edilen ehir atklar; sv kanalizasyon
at, kat evsel ve endstriyel atklardr. Deiken zellikleri yznden ileme ve
yeniden ele geirilme yntemleri de deikenlik gsterir. Evsel ve endstriyel kat
atklar kanalizasyon atndan daha byk bir enerji kaynadr. eitli formlarda ve
ortamlarda bulunduklarndan yok edilmeleri iin de eitli yntemlerin uygulanmas
gerekir (Greco, 1977).
p depolanan yerlerde ve evsel atk su artma tesislerinde oluan artma
amurlar eer nceden stabilize edilmemi ve biokimyasal aktivitileri durdurulmamsa
aerobik organizmalar tarafndan ayrtrlarak metan gazna dntrlecektir. Metan
gaz ayn zamanda sera etkisinin olumasnda en az karbondioksit ve su buhar kadar
etkili olduundan oluumu kontrol altna alnarak deerlendirme yoluna gidilmitir. Bu
amala p toplama alannda oluan gazlar toplayacak ekilde sondaj borular belirli bir
dzene gre yerletirilerek oluan gazlar toplanmaktadr. kan gazlar artlarak gaz
jeneratrne gnderilmekte ve gaz jeneratrnde elektrik elde edilmektedir. Dier
uygulama alanlar ise doal gaz sisteminde ve aralarda yakt olarak, kimya sanayinde
saf metan haline getirilerek kullanma olarak sralanabilir. Elde edilen biogazn doal
gaz datm sisteminde kullanlmas, gaz temizleme ileminin pahal olmas nedeniyle
fazla uygulanmamaktadr. Toplanan pn bileimine bal olarak oluan gaz iindeki
bileenler; metan %35-60, karbondioksit %35-55, nitrojen %0-20 arasnda
deimektedir. Depolama alanndan oluan 1 metrekp gazn sl deeri ise yine pn
bileenlerine bal olarak 18- 27 MJ/Nm3 arasnda deimektedir (Wald, 2007; Grgn,
2009).
36
Kaynaklar, Malzeme
ehir atklar, evlerden resmi dairelerden ve baz endstriyel tesislerden arta

kalan kat atklardr. Bu atklarn yaklak %80' ini organik maddeler, 3 te 2 sini ise
doal selloz oluturur. Bu atklardan enerji retimi iin en ekonomik yolun biogaz
retimi olduu belirtilmektedir. ehir plerinin organik ksmlarnn enerji retimi iin,
kat, cam ve madeni ksmlarnn da sanayi hammaddesi asndan nemi son yllarda
daha iyi anlalmtr (Kse, 2002).
Her yerleim blgesinde oluan ev ve p atklar, kat ehir atklar olarak
adlandrlr. Bunlar genellikle yiyecek atklar, kat, plastik, metal, cam ve seramikten
oluur. Yapsal olarak zamana ve yere gre farkllk gsterir. Gelimi bir lkede kat
ehir atklarnn % 80 i organiktir ve bu yzden yaklabilir. Bunlarn ou da metan
gaz retirler. Buna ramen sadece kk bir miktar enerji retimi iin kullanlr.
Metaller ve cam gibi yanc olmayan maddelerin ayrlmas enerji retimi iin organik
ykl hammadde brakmas yznden avantajldr. Kullanlan yntemler ise bunu daha
homojen ve yararl bir duruma getirmektedir. ehir atklarnn en nemli dezavantaj ise
ok heterojen olmalar ve genelde %30-50 orannda yksek nem ieriine sahip
olmasdr. Yeniden enerji retme tasarlar yllardr yaplmasna ramen kat atklarn
ok az miktar bu ama iin kullanlmaktadr (Saraolu, 2005; Greco 1999).
4.7.1. Organik Atklardan Enerji retim Sistemleri Elemanlar

Organik atklar kullanlarak elektrik retmek iin genel olarak iki farkl enerji
retim sistemi kullanlmaktadr. Bunlardan birincisi iten yanmal motor kullanlarak
elde edilen gcn direk jeneratre verilmesiyle elektrik retiminin gereklemesidir. Bu
sistem iten yanmal motordan dolay daha dk verimli olmaktadr ve dk g
reten sistemlerde tercih edilmektedir. Dier sistemde ise gaz veya buhar trbini
kullanlarak trbin i milinin mekanik enerjisi jeneratr tarafndan elektrik enerjisine
dntrlmektedir. Bu sistem dierine gre daha verimlidir ve yksek g
santrallerinde tercih edilmektedir. Fakat bu sistem dierine gre trbin maliyetinin ok
yksek olmasndan dolay daha pahal bir sistemdir.
lkemizde kullanlan elektriin yarsndan fazlasn d lkelerden ithal
ettiimiz iin mevcut olan enerji kaynaklarndan yararlanmamzn oktan zaman
gelmitir. Bu yzden elektrik retimi iin ilk olarak yenilenebilir enerji kaynaklarna
ynelmemiz gerekmektedir. Bu kaynaklar arasnda en nemlilerinden birisi de
37
Kaynaklar, Malzeme
biogazdr. Biogazdan elektrik elde etmek iin ncelikle gerekli alt yapnn salanmas
gerekir. Bunun iin kurulacak sistemin maliyet analizi, tesisin ham maddeye yakn
olmas, mevcut kaynaklarn yerlerinin iyi tespit edilmesi, tesiste ki sistem
elemanlarnn zellikle lkemiz artlarnda retilebilirlii ve bu konuda sanayinin
bilinlendirilmesi ve ynlendirilmesi en nemli husustur. Bu blmde sistem
elemanlarndan bahsedilecektir.
4.7.1.1. Ham madde Tayini
Biogazdan elektrik retimi iin en kolay i ham maddenin tayin edilmesidir.
Daha nce bahsettiimiz gibi; karada ve suda yetien bitkiler, hayvan atklar, besin
endstrisi ve orman rnleri ile kentsel atklar ieren tm organik maddeler biogaz iin
ham madde olarak kullanlmaktadr.
ekil 16. Biogaz ham madde
38
Kaynaklar, Malzeme
4.7.1.2. Siklon
Bioktlenin bulunduu ortamdan uygun ekilde alnp sisteme verilmesi iin siklonlar
kullanlacaktr.
ekil 17. Siklon Grnm (Anonim, 2009)
ekil 18. Siklon Detay Grnm (Anonim, 2011e)
39
Kaynaklar, Malzeme
ekil 19. Siklon Montaj Grnm (Anonim, 2011f)
4.7.1.3. Ham maddenin Filtreden Geirilmesi

Biogaz elde etmek iin kullanacamz rnler genel olarak doada tal,
toprakl, amurlu ortamlarda bulunmaktadr. Bu yzden sisteme zarar vermemek iin ve
daha saf bir rn kullanarak elektrik elde etmek iin rnlerin bir filtreden geirilmesi
gerekmektedir.
ekil 20. Filtrasyon Sistemi (Anonim, 2011g)
40
Kaynaklar, Malzeme
ekil 21. Farkl Bir Filtrasyon Sistemi (Anonim, 2011h)
4.7.1.4. Ham maddenin Kurutulmas

Biogaz elde etmek iin kullanacamz rnler genelde doada nemli halde
bulunmaktadr. rn yanma sistemine bu ekilde verdiimiz takdirde verimsiz bir
yanma ilemi gerekleecektir. Ayn zamanda kurutulmadan sktrma ilemine
geilmesi de sktrma da kullanacamz makineye zarar vermektedir. Bu yzden
rnlerin kurutulmas gerekmektedir. Bunun iin rnek olarak aadaki resimlerde
bulunan kurutma makineleri gibi makinelerin kullanlmas dnlmektedir.
ekil 22-27. Kurutma Makinesi rnekleri
41
Kaynaklar, Malzeme
ekil 23. Farkl Bir Kurutma Makinesi (Anonim, 2011i)
4.7.1.5. Bioktle Briketleme ve Peletleme Teknolojisi

Biogaz elde etmek iin kullanlacak olan ham maddenin yanma ilemine
balamadan nce uygun ekilde sisteme verilmesi gerekir. Ham madde genelde dank
halde olur ve byk bir hacim kaplar. Bu yzden genellikle bu sistemlerde pelet
makinesi kullanlarak ham madde kk paralara ayrlr ve sktrlr. Bylece madde
daha kk hacimde daha ok ktleye sahip olur ve daha verimli bir yanma ilemi
gerekletirilir.
Tarmsal atklar dk younlua ve yksek nem ieriine sahip malzemeler
olduklarndan, evlerde ve endstriyel alanlarda dorudan yaklmas ok etkin
olmamakta ve bu atklarn dorudan kullanlmas tama, depolama ve ileme
problemlerini meydana getirmektedir. Tarmsal ve dier bioktle atklarnn etkin bir
biimde kullanlmasn salayan yntemlerden birisi de onlarn briketlenmesidir.
Briketlenmemi bioktle yakt baz olumsuzluklara sahiptir. Bunlar;
Nispeten birim hacim bana sl deeri dktr.
Kalite ve sl deeri karaszdr.
Yakma hzn kontrol etmek zordur.
Yanma hzldr. Bu nedenle yaktn sk sk yklenmesi gerekir.
Srekli yakt beslemenin mekanizasyonu zordur.
Depolama iin byk hacimler ve alanlar gereklidir.
Tama ve datmyla ilgili ekonomik sorunlarla karlalr.
42
Kaynaklar, Malzeme
Bu olumsuzluklardan birkann sebebi, bioktlenin zellikle tarmsal atklarn dk

yn younluuna sahip olmasna balanr. Tarmsal atklarn tanmas, depolanmas
ve yanma srasnda sistemin yeterince beslenebilmesi iin zelliklerinin iyiletirilmesi
gerekir. Buda bioktle malzemelerinin mekanik ilemlerle sktrlmasyla
gerekletirilebilir. Sktrlm bioktlenin stnlkleri unlardr;
Yanma hz kmrnki ile kyaslanabilir deerlerdedir.
Izgaral yakma sistemlerinde yakmak mmkndr.
Dzgn bir yanma salanabilir.
Emisyon zellikleri azaltlabilir.
Depolama esnasnda kendiliinden tutuma olasl azaltlr.
Tama, depolama ve yakt besleme daha verimli yaplr.
ekil 24. Orman rnleri (Anonim, 2011j) ekil 25. Sktrlm rn (Anonim, 2011k)
43
Kaynaklar, Malzeme
ekil 26. Pelet Makinesi Dili Eleman ekil 27. Pelet Makinesi Ana Dili Sistemi
(Anonim, 2011n) (Anonim, 2011o)
ekil 28. Pelet Makinesi Ham Madde lenen Dili (Anonim, 2011p)
4.7.1.6. Elde Edilen rnn Analiz Edilmesi

Ayrtrma ilemi yapldktan sonra sistemin en verimli ekilde kullanlmas iin
rnlerin analiz edilmesi gerekmektedir. Analiz sayesinde kullanlan rnlerden
hangisinin daha verimli olduu ve rnlerin hangi ekilde analiz edilmesi gerektii
hakknda daha iyi bir bilgi edinebiliriz.
44
Kaynaklar, Malzeme
ekil 29. Biogaz Tesislerinde Kullanlan Analiz Makinesi (Anonim, 2012b)
4.7.1.7. Membran
Membran, ince zar, ayrc ya da seici geirgen malzemeler olarak tanmlanr.
Saflatrma, yaltma ve ayrma ilemlerinde ska kullanlr. Kurulmu bir biogaz
tesisinde yanma ilemi sonucunda aa kan gazlarn szlmesi ve atk gazlarn
ayrtrlmas iin membran kullanlmas gerekmektedir.
ekil 30. Membran Sistemi Elemanlar (2012c,)
45
Kaynaklar, Malzeme
ekil 31. Membran Genel Grnm, (Anonim, ekil 32. Membran Ayrtrma Eleman (Anonim, 2012e)
2012d)
4.7.1.8. Yanma Odas

Yanma, bioktle iindeki yanabilir maddelerin oksijenle tepkimeye girmesi
sonucu baz gazlarn aa karlmas ilemidir. Yanma odasnda, piroliz edilen ham
maddeden geriye kalan yaktlar yaklarak buhar elde edilir ve trbine yollanr. Yanma
odasnn tasarm ham madde iin uygun olmaldr. Yanma sonucu aa kan gazlarn
ayrtrlmas, atk gazlarn atlmas, enerji elde etmek iin kullanlacak buharn trbine
gnderilmesi iin uygun kanal sisteminin yaplmas yanma haznesi iin dikkat edilecek
hususlardr.
ekil 33. Yanma Kazan (Anonim, 2012f)
46
Kaynaklar, Malzeme
ekil 34. rnek Yanma Odas (Anonim, 2012g)
4.7.1.9. Buhar Enerjisinden Mekanik Enerji Elde Edilecek Olan Trbin

Biogazdan elektrik retilen sistemlerde kullanlan trbinler farkl kapasitelerde
olmaktadr. Trbin kapasitesi ham madde miktarnn durumuna baldr. Dolaysyla
retilen buhar miktar trbinin i miline verecei enerjiyi belirlemektedir. Trbinlerin
artan kapasite deerlerine gre maliyetleri de artmaktadr. Kurulacak biogaz tesisinde
ki en pahal sistem paras trbinlerdir. Bu yzden retilecek olan trbin iin ok hassas
alma yaplmas gerekmektedir. Trbin ve bunun alt paralarna ait grnmler
aada verilmitir.
47
Kaynaklar, Malzeme
ekil 35. rnek Bir Gaz Trbini (Anonim, 2012h)
ekil 36. Trbin Grnm (Anonim, 2012i) ekil 37. Trbin Elemanlar (Anonim, 2012i)
48
Kaynaklar, Malzeme
Trbin Paralarna Ait Grnmler
ekil 38. Rotor (Anonim, 2012k) ekil 39. Ya Pompas ve Virr Dilisi
(Anonim, 2012k)
ekil 40. Trbin Rotoru ekil 41. Trbin Yata
ekil 42. Trbin Gvde Rotor Montaj ekil 43. Trbin Radyal Kombine Yatak
49
Kaynaklar, Malzeme
ekil 44. Yksek Basn Rotoru ekil 45. Kumlanm YB Trbin Rotoru
ekil 46. YB ve OB Gvde ekil 47. Alak Basn Jeneratr Kaplini
4.7.1.10. Sistemde evrim iin Kullanlacak Kompresr

Sistemde ki akkann basncn artran ve evrimi salayan sistem eleman
olarak kompresr kullanlmas gerekmektedir. Kompresr seimi sistemde ki akkana
ve tesisin kapasitesine gre belirlenecektir.
ekil 48. Kompresr
50
Kaynaklar, Malzeme
4.7.1.11. Elektrik retimi iin Jeneratr

Jeneratr, sistemde elektrik retmek iin kullanlacak olan elemandr. Trbinde
ki akkan enerjisini i miline vererek mekanik enerji elde edilir. Bu mekanik enerjiyi
magnetik alan oluturarak elektrik enerjisine evirmek iin jeneratr kullanlmas
gerekmektedir. Jeneratr kapasitesi tesiste bulunan dier elemanlarla uyumlu olacak
ekilde seilecektir.
ekil 49. Trbin Jeneratr Sistemi (Anonim, 2012l)
4.7.2. Organik Atklardan Enerji retim Sistemleri Elemanlarnn Konya, Blge

ve Trkiyede retilebilirlik Durumu
Genel olarak sistem paralarn Trkiye' de ve Konya Blgesi' nde retecek
kapasiteye ve gerekli altyapya sahip firma ve irketler mevcuttur. Fakat daha nceden
de belirtildii gibi firmalar bu konuda daha ok bilinlendirilmelidir ve sistem kurulumu
iin seminer ve kurslarla eitilmelidir. Bunun yannda en byk problemlerden birisi de
byk kapasiteye sahip bioktle elektrik santrallerinin yatrm maliyetinin ok yksek
olmasndan dolay firmalar yatrm iin bir tevik beklemektedir. Bu yzden kurulacak
51
Kaynaklar, Malzeme
olan yenilenebilir enerji santralleri iin lkemizde verilecek olan teviklerin

geniletilmesi ve yeni teviklerin verilmesi gerekmektedir.
Firmalara yaplan ziyaretler ve anket sonular neticesinde, Konya' da bugn
itibariyle yksek kapasiteye sahip kurulmas planlanan bioktle elektrik enerjisi
santrallerinin paralarndan sadece buhar ve gaz trbini retimi konusunda firmalar
olumsuz fikirler beyan etmitir. Bunun nedeni de trbin retimi iin gerekli olan byk
tezgahlarn Konya Sanayisi' nde mevcut olmamas ve trbin teknolojisi konusunda
firmalarn yetersiz bilgiye sahip olmasdr.
Fermantasyon tank, gaz tank, sv gbre tank, gbre kurutma nitesi gibi sac
metal bkme, kaynak gibi ilemlerle yaplacak olan sistem paralarnn istenilen boyutta
retimi Konya Sanayisi'nde yaplmas durumunda gerekli altyap mevcuttur. Ayrca bu
sistem paralarnda gerekli olan izolasyon malzemeleri de Konya Sanayisi'nden temin
edilebilir. Anket sonularna bakldnda bu konuda yaklak 25 firma retimi
gerekletirebilecektir.
tc, paketleme, kartrc olarak adlandrlan ve genel olarak pelet
makinas diye bilinen makinenin Konya' da retimini yapan ve yapmak iin yeterli
altyapya ve bilgiye sahip olan ziyaret edilen 71 firmadan yaklak 20' ye yakn firma
(%30) bulunmaktadr.
Bioktle elektrik santrallerinde evrimi salayacak olan kompresr retimi
iinde yine Konya Blgesi'nde gerekli teknolojiye sahip ve retim yapmak isteyen
yaklak 10 adet firma tespit edilmitir.
Bioktleden elektrik enerjisi elde etmek iin kullanlan dier bir sistemde iten
yanmal motorlarn olduu sistemlerdir. Byle bir santral kurulmak istendiinde gerekli
olan buji atelemeli motor retimi yapabilecek ziyaret edilen 2 adet firma
bulunmaktadr.
Kurulmas planlanan santrallerde elektrik retmek iin gerekli en nemli sistem
paras olan jeneratr retimi konusunda 2 adet firma gerekli teknolojiye sahiptir ve
imal edeceklerini beyan etmilerdir.
Bioktleden elektrik elde etmek iin mevcut ham maddeden retilen gazlarn
yaklmas gerekmektedir. Bu ilem iinde s yaltm iyi yaplm, sistem kapasitesiyle
uyumlu, uygun malzemeye sahip ve gazlarn gerekli yerlere ulamas iin boru veya atk
gazlarn ynlendirmelerinin hassas ekilde yapld yanma kazan retimi de Konya
52
Kaynaklar, Malzeme
Sanayi'nde yaplabilir. Yine bu sistem parasnn retimini yapmak isteyen zellikle

kazan imalat yapan 6 adet firma tespit edilmitir.
Gaz tama borular, balant elemanlar, izolasyon ve kaplama malzemeleri ve
trafo elektrik ileri gibi retimi ok zor olmayan ve istenilen boyutta retecek 50' ye
yakn firma tespit edilmitir ve daha fazla firmann yine Konya Sanayisi' nde mevcut
olduu grlmektedir.
Tm bu sistemlerin kontrol ve otomasyonun yaplmas iin yaklak 15 adet
firma tespit edilmitir ve gerekirse bu firmalar ortak alarak istenilen otomasyonu ve
kontrol yapabilecek teknolojiye ve bilgiye sahiptir.
Profesyonel sistemlerde kullanlan ve yanma sonucu oluan gazlarn analizinin
yaplmas iin gerekli olan analiz nitesini imal edebilecek 2 adet firma yine Konya
Blgesi' nde mevcuttur.
Buhar trbini ve soutma kulelerinin olduu sistemlerde kullanlan ok byk
boyutlara sahip boru demetli s deitiricilerinin imalatn yapacak 9 adet firma
bulunmaktadr.
Ham maddenin tanmas ve santrallerde bulunan dier tama sistemlerini imal
ve montaj edecek kapasiteye sahip ve retmek isteyen 12 adet firma bulunmaktadr.
Santralde gerekli olan sirklasyon pompalarnn retilmesi konusunda imalat
yapabilecek 3 adet firma mevcuttur.
Doaya verilecek olan suyun scaklnn ortama uygum ekilde atlmas iin
gerekli olan soutma kulesini imal edebilecek 1 adet firma tespit edilmitir.
Genelde bioktleden elektrik elde edilen santrallerde gaz tutucu ve ayrtrc
olarak kullanlan ok byk boyutlu membranlar kullanlmaktadr. Sanayideki firmalar
membran konusunda gerekli bilgiye ve teknolojiye sahip olmadklar iin retim
yapabilecek firma tespit edilememitir fakat hidrofor retimi yapan firmalar bu konuya
daha yakn grnmektedirler.
Kurulmas planlanan santrallerde ki sistem paralarnn retimini yapmak
isteyen firmalar retmek istedikleri sistem paralaryla ayn sektrde yllardr faaliyet
gsterdikleri iin imalat konusunda tecrbelidirler. Fakat retim kapasitelerini artrmak
ve yeni i sahalarna girmek iin yeni pazarlarnda olumasn beklemektedirler.
53
Kaynaklar, Malzeme
Yaplan aratrma sonularna gre trbin dndaki tm sistem paralarnn

retimi Konya Sanayisi'nde sorunsuz bir ekilde yaplabilir. Ayrca sistem paralarnn
retimi ile ilgili elde ettiimiz anket sonular aadaki tabloda verilmitir:
Bi ktle Elektrik Santrali Sistem Paralarnn Konya Sanayisinde retilebilirlik
Anketi alma Sonular
izelge 16. retilebilirlik Anket almas Sonular
FRMA SAYISI SSTEM PARASI
9 FERMANTASYON TANKI
17 TC-POMPA-KARITIRICI
9 GAZ TANK VE KOMPRESR
BYOGAZ (BUJ ATELEMEL)
2 MOTOR
2 JENERATR
3 TRAFO ELK.LER
7 GBRE KURUTMA NTES
9 KURUTMA NTES
11 SIVI GBRE TANKI
6 YANMA NTES
12 TAIYICI SSTEM
7 GAZ TAIMA BORULARI
7 OTOMASYON
16 BALANTI ELEMANLARI
0 GAZ TRBN
0 BUHAR TRBN
YOUTURUCU N BORU
9 DEMETL VB ISI DETRCLER
1 SOUTMA KULES
3 SRKLASYON POMPALARI
8 KONTROL SSTEMLER
7 BALANTI ELEMANLARI
0 MEMBRANLAR (GAZ TUTUCU)
ZOLASYON KAPLAMA VE
5 BALANTI PLAKALARI
2 ANALZ NTES
7 KOJENERASYON SSTEMLER
54
Kaynaklar, Malzeme
4.7.3. Organik Atklardan Enerji retim Sistem Elemanlarn Konyada

retebilecek Firma Bilgi ve Kapasiteleri
Bu firmalar yaplan anket ve aratrmalar neticesinde Konya Sanayisi' nde tespit
edilen firmalarn bazlardr. retim yapacak firmalar bunlarla snrl deildir.
izelge 17. retim yapabilecek baz firmalar

Firma Ad retilecek Sistem Paras
1. And Pelet Nakliyat Orman rnleri Pelet makinesi retimi
Kuyumculuk San. Tic. Ltd. ti.
2. Zmrt Is Mak. Otom. Ve n San. Tic. Ltd. Yanma ilemi iin gerekli yanma haznesi
ti. retimi
3. Akkaya Is Mak. San. Tic. A.. Yanma ilemi iin gerekli yanma haznesi
retimi
4. zden Yem Makina Sanayi Ve Tic. Ltd. ti. Pelet makinesi retimi,
Dili sistemi retimi
5. Anka Kalp Ve retim San. A. CNC leme-Kalp, kurulacak olan
santralde kalpla retilecek sistem
elemanlarnn retimi
6. Kayhan Kalp Hidrolik Byk tezgahlar
7. Sempa Ltd. ti. Pompa
8. zgenolu Metal Alminyum San. Tic. Ltd. Metal Sanayi
ti.
9. Kaan Dkm Ve Model Sanayi Ticaret Ltd. Dkm Sanayi, inko, bronz
ti. Enjeksiyon savunma san. 652 ton/Yl
10. Ykselen Metal Kalp Plastik Ve Mak. San. Kalp Sanayi
Tic. Ltd. ti.
11. Telefoncular Profil Sanayi Ticaret Ltd. ti. Profil Metal Sanayi
12. Batuhan Cnc Makna Sanay Ve Tcaret Ltd Elektrik-Elektronik Kontrol
St
13. Hanta Hidrolik Makina Sanayi Ve Tic. A.. Metal ileme
14. Lukas St elik Tank
15. ahin Bombe Makineleri Sac Bkme
16. Ceylan Freze Otomotiv Hrdavat
17. Kavas Elektronik Otomasyonlu Kontrol
18. Aknsoft Software Engineering Otomasyon iin Yazlm
19. Ak Alminyum San. Tic. Ve A.. Her trl Sac malzeme retimi
55
Kaynaklar, Malzeme

20. alt Otomasyon Elek. Elektronik San. Tic. Otomasyon
Ltd.ti
21. Samur Elektronik San. Ve Tic. Ltd. ti. Elektrik Otomasyon
22. z Samur Elektronik Ve Otomasyon Tic. Ltd. Otomasyon
ti.
23. Glmez Makina CNC leme
24. -El Paslanmaz Paslanmaz elik malzemeden sistem
eleman retimi
25. zaslan Tank Sanayi Tank Kazan malat
26. Deposan Modler Prizmatik ve Silindirik Su
Depolar, Kurutma nitesi ve siklon
retimi
27. Azim Gdeneli Dkm San. Ve Tic. A. Dkm
28. Altun Dkm Sanayi A.. Dkm
29. rs Makina Ve Tesisat San. Tic. Ltd. ti. Havalandrma Egzoz Filtre
30. Erdiren Dili Dili Sistemi retimi
31. Gnc Deirmen Organik Gbre ve Pelet Mak. retimi

Mustafa Gnc
32. Bolaylar Kazan Yakma Sistemleri
Deha Kazanlar
33. Biyosfer Biyoktle Enerji zmleri Pelet Makinesi retimi
Geridnm
Makine Mhendislik San. Ve Tic. Ltd. ti.
34. Konya Metalurji 2500 kg' a kadar Tek Para Pik.
5000 ton/Yl
35. Anadolu Pelet San. Tic. Ltd. ti Pelet makinesi retimi
36. Ezici Ya Atk Yalardan Elektrik retimi
37. Hasat Elektrik retim A.. Tavuk ayndan BYOGAZ Tesisi
kurulum aamasnda
38. Ana Deirmen Makinalar Pelet makinesi tme, ayrtrma sensr,
pnmatik tama
39. Birlik Deirmen Makinalar San. Tic. Ltd. ti. Deirmen makineleri imalat
40. Molino Makina San Temizleme nakil sistemleri, tme

41. A.R.T. Traler Ve Ara st Ekipmanlar Ltd. Tanker-Tank
ti.
56
Kaynaklar, Malzeme

42. Bykyksel Damper Hidrolik Tanker-Tank
43. Aknolu Dkm 3.000 Ton/Ay Pik Dkm
44. Ardemir elik Dkm Pompa Vana Paralar Dker, 3500
ton/Yl
45. Bilir Metalurji Pik-Sfero Dkm, Tek Parada 2 Ton
Dkm
46. Kondksan Dkm San. Ve Tic. Ltd. ti. 5400 Ton/Yl, Izgara, elik dkm
47. Motus Dkm Mekanik G Aktarma Sistemleri

48. Soylu Dkm 5000 Ton/yl makinesi Tarm Aletleri
49. etik Istma Kazan 2000 adet/yl
50. Takazan Somun Civata Balant Elemanlar Saplama Somun
51. Aykanlar Pelet Yaktlar Bioktle konusunda tecrbeli ve retim
yapabilecek durumda
52. Zade Atk yalardan elektrik retimi
yaplabilir.
53. Muhammed pekten Biyodizel Pazarlama Bioktle retimi
San.Ve Tic.Ltd.ti
54. nbiyotek Alternatif Yakt rnleri Nakliyat Biodizel retimi
Ve Kimya San.Tic.Ltd.ti.
55. Neti Metal Enerji Nakliye naat San.Ve Bayrak direkleri, Gaz jeneratrleri
Tic.A..
56. Konya imento A.. Yan sektr

57. Krkar Dkm Dkm
58. Gcmengil Endstriyel rnler Deirmen makineleri imalat
59. Alaybeyi Gda San. Tic. A.
60. ntar Tarm Aletleri San. Ve Tic. Ltd. ti. Tarm aletleri imalat
61. Mor elik elik Dkm San. Ve Tic. A. Dkm
62. Edelmak Paslanmaz Mak. Sanayi Her trl byk paslanmaz elik retimi
yaplabilir.
57
Kaynaklar, Malzeme
4.8. zel Yetitirilen Enerji Bitkileri ve Bu Bitkilerden Enerji reten Sistemler

Enerji bitkileri, zellikle enerji retmek amacyla yetitirilen bitkilerdir. Bunlara
rnek olarak; okalipts, st, kavak gibi ksa dnemde yetien bitkiler, sorgum, eker
kam, soya, ayiei, kanola, pamuk gibi bitkisel ya ieren bitkiler gsterilebilir.
Bitkisel yalar, yksek enerji younluuna sahip olmalar nedeniyle nem
tamaktadrlar. Bu bitkilerden ya karmak iin kullanlan ekstraksiyon teknikleri ve
yetitirmede kullanlan tarmsal teknikler olduka basittir (Demirta, 2001).
Enerji Ormancl, ksa dnem ormanlar ksa srede yetien daimi ormanlk
aalar kullanlarak enerji amal bitki retimidir. Ksa srede yetien orman
bitkilerinin enerji retmek amacyla yetitirilmesi ile yksek oranda verim
salanmaktadr. Normal artlarda orman bitkilerinin enerji retmek amacyla kullanm
iin en az 30 ile 80 sene beklemek gerekir. Bu nedenle orman bitkilerinden elde edilen
bioktle enerji kaynaklar enerji retimi asndan pek ekonomik deildir. rn verme
sresi ksaldka bioyaktn fiyat der; ancak, yaplan yatrm masraflar zamanla artar.
deal olan, ilk senelerde hzla byyen aalarn seilip ekilmesi ve uygun aralklarla
hasat edilmesidir. Bunun iin en uygun aa cinsleri, sert kabuklar olan ve abuk
byyen kavak ve okalipts benzeri aalardr (Szego ve Kemp, 1973).
1970lerdeki enerji krizinden sonra, uzun vadeli bir zm olarak ksa dnem
ormanlarnn yaygnlatrlmas dnlmtr. Dnya yzeyine gelen gne enerjisi
3x106 EJ dur. Bu enerjinin %0.1 i fotosentezle bioktle oluumuna harcanmaktadr.
Baz bitkiler verimli bir fotosentetik sisteme sahip olduklarndan, yzeylerine gelen
gne enerjisinin %2-3 n kullanabilmektedir. C4 bitkileri olarak bilinen bu
bitkilerin avantajlar aadaki gibi verilmektedir (Tre, 2001).
58
Kaynaklar, Malzeme
ekil 50. ok Yllk Tarmsal rn Atklar
ekil 51. Tarma Dayal Endstri Atklar
Avantajlar:
Kkrt ieriinin dk olmas,
Hayvan yemi salamas,
Hammaddelerinin doaya zarar vermemesi,
Kullanm ve retiminin atmosferdeki s ve karbondioksit dengesini olumsuz ynde
etkilememesi,
Atklarnn kullanlabilir olmas,
Alan bana fazla miktarda rn elde edilmesi,
59
Kaynaklar, Malzeme
Yatrmdan daha ksa srede daha ok verim alnmas,

Hem geleneksel hem de yeni trde rnlerin retilmesidir.
Dezavantajlar:
Kurma ve iletme glkleri, (bitki ekimi tek kltr arlkl olaca iin hastalk veya
zarar verici bir bcek istilasna daha aktr.)
Bu i iin ok byk alanlarn salanmas ve adapte edilmesi gerekliliidir.
Bu nedenle, byk apl mekanizasyon ve bitki ekimi iin pahalya mal olacak
aralara ihtiya duyulmaktadr (Szego ve Kemp, 1973). Budama, kabuklar ve
ekirdekler vb. atklar da bu kapsamda deerlendirilebilir.
Tarma dayal endstri atklar: Pamuk rr at, tohum ya endstrileri,
zeytinya endstrileri, pirin endstrileri, msr endstrileri, arap ve ekirdek
fabrikalarnn vb. tarma dayal sanayi atklardr.
Kuru ve Islak Bitki Atklar
Tahllardan elde edilen saman ve dier ekinlerden salanan gvde tr atklar,
tarmdan elde edilen bitki atklarnn byk bir ksmn oluturmaktadr. Bunlar dier
ekin atklarndan dk nem ierikleri ile ayrlmaktadr. Tahl plerinde yaklak %14
kadar nem bulunmaktadr. Bylece bu atklar, yakt olarak kullanmlar asndan ok
fazla nem ihtiva eden sebzelerden kan atklarla karlatrldnda, nem giderme
ilemi uygulanmadan kullanlmaya veya yaklmaya hazr durumdadr. Dorudan
yaklabilen bitki atklarna buday ve arpann yannda nispeten kuru gvde atklar,
avdar, yulaf p, msr sap ve zm posasndan kalan kuru kspeler, kolza ve hayvan
yemi olarak yetitirilen kuru fasulye ve bezelye de dahil edilebilir. Bunlara ek olarak
tropikal bitkiler dnldnde eker kam kspesi, odunsu gvdesi olan manyok,
kenevir, hint keneviri ve sisal keneviri gibi ticari liflerin retiminde kullanlan
bitkilerden kalan atklarla, ay yetitirme alanndaki byk allar da gz nne almak
gerekir. Saplar bulunmayan, fndk kabuu, badem kabuu ve eski meyve bahelerinin
bulunduu araziler kazldnda ortaya kan odunsu atklarla, hindistan cevizi kabuklar
gibi dier baz kuru atklar da ayn amala kullanlabilmektedir (Russel, 1977). Bu
atklar deerlendirildiinde lkemizin nemli bir potansiyele sahip olduu sylenebilir.
60
Kaynaklar, Malzeme
ekil 52. Yllk Tarmsal rn Atklar
Tahl pleri ve hububatlardan elde edilen rnlerin miktar mevsimden

mevsime deien iklimsel faktrlerin yannda ekin eidine de baldr. lkeden lkeye
deien farkl miktarlardaki retimler rekabet piyasasyla ilgili olarak saman
kullanmlarn ve satn alnaca zaman da pazar fiyatlarn etkiler. Tahl plerine
rnek olarak eker pancar yapraklar, patates saplar ve yumrular, bezelye ve
fasulyeden kan ekin kkleri ve kabuklar verilebilir (Ader, 1979).
Islak tarmsal atklar genellikle, corafi yapya bal olarak yapraks maddeleri
veya nemli sebze gvdelerini ierir. Sebzeler daha ok yiyecek olarak tketilirler. eker
pancar ve patates deerlendirilebilecek potansiyeli olan bitkilerdir. eker pancar
nerede bulunursa bulunsun, miktar ve brakt kalnt asndan endstriyel nemi
olan, bir ok alanlarda kullanlabilen, ayrca enerji retmek amacyla yararlanlabilecek
bir bitkidir. Patatesten kalan atklar ise bitkinin stnde bulunan yeil ksmlardr. Enerji
salamak amacyla kullanlan slak atklar; patates, salatalk, brksel lahanas, k
lahanas, karnbahar, bezelye ve fasulyedir. Havu gibi baz bitkilerin ekin kkleri ve
domatesin ekin saplar da slak atklar iinde yer alrlar (Russel, 1977).
61
Kaynaklar, Malzeme
ekil 53. Yllk Tarmsal rn Atklar (Islak Atklar)
Yulaf, arpa, pirin, buday, pamuk, yonca, soya fasulyesi, fstk ve ayiei gibi
C3 bitkileri ise, ortalama 298K scaklndaki ortamlar tercih etmektedirler. Bu
bitkilerden alkol ve dier bioktle yaktlar retmek olanakldr. Alkol retiminde en
yksek verim 3500 l/ha.yl ile eker kamndan salanmakta olup bunu 3200 l/ha.yl ile
odun, 3000 l/ha.yl ile sorgum izlemektedir. Msrda bu deer 2000 l/ha.yl deerine
dmektedir. Buna karn eker kamnn tonundan 60 l., msrn tonundan 300 l. alkol
elde edilmektedir (ltanr 1996). Enerji bitkisi yetitirmede en nemli sorun, yiyecek
alanlarn etkilemeden bu tr rnlerin yetiebilecei yerleri bulabilmektir. Bu, Bat
Avrupa nn byk ounluunda gerek bir sorun tekil ederken, Avustralya, Kuzey ve
Gney Amerika ve baz lkelerde ise bir problem oluturmaz (Steward, 1978).
ekil 54. Enerji Bitkisi Olarak Kullanlan Kanola
62
Kaynaklar, Malzeme
Su Bitkileri
Bioktle enerji kayna olarak kullanlan dier bir tr de suda yetien bitkilerdir.
Bu bitkilerin byme hzlarnn ve retkenlik seviyelerinin yksek olmas, bioktle
enerji kayna olarak kullanmlarn ekici klmaktadr. Enerji uygulamalarnda
kullanlabilecek en gl su bioktlesi smbldr'' (eichhorniacrassipes). Bu bioktle
tr olduka retkendir ve lman iklimlerde yetiir. Uygun artlarn salanmas
durumunda 150 t/yl smbl yetitirilebilir. Kararl durumda belirtilen miktarda
smbl yetitirilmesi baarld takdirde bu bitki en nemli suda yetitirilen bioktle
aday olacaktr. Dier su bioktleleri ise su kestanesi, su kerevizi, sportinaalterniflora,
arundodonax, cattaildir. Mikroalgler uzun sredir yenilenebilir enerji kaynaklarndan
biri olarak aratrlmaktadr. Mikroalglerin 20,000 e yakn eidi bilinmektedir.
Chlorella ve Scenedesmus eidi algler gn nda ve srekli proseslerde
retilmektedirler ve yksek fotosentez etkinlikleri bulunmaktadr. Chlorellann 1.0
kuru t/ha.yl retim kapasitesine sahip olduu belirlenmitir. Makroskobik ok hcreli
algler veya deniz otlar da yllardr yenilenebilir enerji kayna olarak aratrlmaktadr.
Macrocysuspyrifera, Glaciloriatikvahiae, Sorgassumnatan ve S.fluiton bu tr alglere
rnek olarak verilebilmektedir. Macrocystispyrifera, yksek potasyum ieriine sahiptir
ve 1. Dnya Sava boyunca potasyum kayna olarak kullanlmtr; gnmzde,
organik yaptrc, kvamlatrc ve alginik asit trevlerinin kayna olarak
kullanlmaktadr. Ayn ekilde, Laminaria da alginik asit trevlerinin retiminde
kullanlan bir kaynaktr (Klass, 1998).
ekil 55. Bioktle amal kullanlan su bitkileri (Su kestanesi solda, Su Kerevizi sada) (Anonim,
2012m)
63
Kaynaklar, Malzeme
4.8.1. zel Yetitirilen Enerji Bitkilerinden Enerji reten Sistem Elemanlar

Organik atklardan enerji reten sistem elemanlar kullanlarak kurulacak olan
elektrik santralleri enerji bitkilerinden enerji elde etmek iin kurulacak olan sistem
elemanlar ile ayndr. Bu yzden organik atklardan enerji reten sistem elemanlar
bal altnda yaplan deerlendirmeler bu blmde de aynen geerlidir.
4.8.2. zel Yetitirilen Enerji Bitkilerinden Enerji reten Sistem Elemanlarnn
Konyada retilebilirlik Durumu, retebilecek Firma Bilgi ve Kapasiteleri
Genel olarak sistem paralarn Trkiye' de ve Konya Blgesi' de retecek
kapasiteye ve gerekli altyapya sahip firma ve irketler mevcuttur. Fakat daha nceden
de belirtildii gibi firmalar bu konuda daha ok bilinlendirilmelidir ve sistem kurulumu
iin seminer ve kurslarla eitilmelidir. Bunun yannda en byk problemlerden birisi de
byk kapasiteye sahip bioktle elektrik santrallerinin yatrm maliyetinin ok yksek
olmasndan dolay firmalar yatrm iin bir tevik beklemektedir. rnein 1 MW gce
sahip bir bioktle elektrik santralinin maliyeti yaklak 2.5 milyon Euro' yu
bulmaktadr. Bu yzden kurulacak olan yenilenebilir enerji santralleri iin lkemizde
verilecek olan teviklerin geniletilmesi ve yeni teviklerin verilmesi gerekmektedir.
4.8.3. Sistem Paralarnn Tasarm ve Maliyeti
Bioktle elektrik santrallerinde bulunan buhar ve gaz trbini dndaki sistem

paralarnn tasarmnn ve boyutlandrlmasnn Konya Sanayisi'nde yaplmas mmkn
olacaktr. zellikle sanayide youn olarak kullanlan Solidworks, Autocad gibi ticari
tasarm programlar ile sistem tasarmlar yaplabilecektir. Fakat tekrar tekrar
belirttiimiz gibi trbin konusunda gerekli teknoloji ve altyap sadece Konya'da deil
Trkiye'de bulunmamaktadr.
Detayl olarak incelendiinde pelet makinesi, siklon, analiz nitesi, tme,
kurutma, buhar ve yanma kazanlar, gaz borular ve dier ekipmanlar, otomasyon
sistemleri, fermantasyon tank, jeneratr, kompresr gibi sistem elemanlar istenilen
boyutta Konya ve Trkiye' de retilebilecektir. Fakat bir bioktle elektrik santrali
kurulmas iin tm ekipmanlar bir nc firma tarafndan tedarik edilip kurulmaktadr.
Ayrca buhar veya gaz trbini dndaki sistem elemanlar maliyet asndan sistemin
64
Kaynaklar, Malzeme
tm maliyetine oranla ok kk seviyededir. rnein u anda kurulmak istenilen bir

santral iin lkemiz kesinlikle yurtdndan trbin ithalat yapmak zorundadr.
Solea Enerji firmas tarafndan hazrlanm maksimum 500 kW' lk bir biogaz
elektrik santralinin gelir ve gider durumunun detayl ekilde analiz edildii sistem,
izelge 18' de verilmitir. 500 kw'lk bir biogaz elektrik retim santralinin yatrm
maliyeti 75.000 euro olarak hesaplanmtr ve toplam gelir ise 311.463.65 Euro olarak
verilmektedir. Ayrca yllk net kar zerinden geri deme sresi 3.96 yl olarak
hesaplanmtr.
izelge 18. Biyogaz Tesisi Karllk Hesaplamas
65
Kaynaklar, Malzeme
rnek bir buhar ve gaz trbinli elektrik retim tesisi maliyet analizi (Ataer
Enerji Elektrik retim Otoprodktr Grubu A..);
izelge 19. rnek bir 70 MW' lk elektrik santrali maliyeti
1 Gaz Trbin Jeneratr ve 1 Buhar Trbin Jeneratrl Kombine evrim Santral
Toplam Kurulu g 70 MW
Yllk retim kapasitesi 440 milyon kWh
Gaz Trbin Jeneratr 43 MW
Trbin imalats General Electric LM 6000 PC, ABD

Jeneratr Gc 60 MVA Brush
Buhar Trbin Jeneratr 27 MW
Trbin imalats Siemens, Almanya
Jeneratr Gc 30 MVA Siemens , Almanya
Atk Is Kazan 54 t/h, 60 bar 440 C SFL, Hollanda
G Trafolar BEST, Balkesir

alt Sistemi ALSTHOM, Gebze
Saf Su Tesisi OSMONICS, ABD
Youturucu Sistemi GEA, Fransa
Tesis Maliyeti
Gaz trbin jeneratr tesisi (1.aama) 18 milyon USD
Buhar trbin jeneratr tesisi (2.aama) 15 milyon Euro
Gaz dnm, g artrm ve dier ek 2 milyon USD
yatrmlar
Toplam Maliyet 39 milyon USD
Yukardaki tabloda rnek bir buhar ve gaz trbin jeneratrl elektrik retim
santrali maliyeti verilmitir. Tablodan da grld gibi 70 MW gcnde bir bioktle
elektrik retim santralinin maliyeti yaklak 39 milyon dolar civarndadr.
70 MW'lk g santralinin sadece %5' i trbin dndaki maliyetleri
kapsamaktadr. Bu fiyatlandrmaya gre Konya' da trbin retimi yaplamayaca iin
elektrik retim amal byk tesislerin toplam maliyetinin sadece %5'lik ksm
Konya Blgesi'nde imal edilebilecek durumdadr.
66
Kaynaklar, Malzeme
4.9. Bioktle G Santrallerinde Kullanlan Paralarn NACE Kodlar

ALT
PARA PARALAR NACE KODU KOD AIKLAMASI
(VARSA)
Demir ve elikten scak veya souk ekilmi yass
42.C.24.1.0.03 hadde rnleri imalat (demir veya elik alaml
SAC
levha, erit, sac, teneke sac, vb. dahil)
FERMANTASYON
Mineral ses/s izolasyon malzemelerinin imalat
TANKI
(cruf ynleri, ta yn, madeni ynler, pul
87.C.23.9.9.02
ZOLASYON ayrlm vermikulit, genletirilmi kil, souk
tandi plakas, vb. s ve ses yaltm malzemeleri)
ten yanmal motorlara monte edilmek zere
tasarlanm pompalarn imalat (ya pompalar,
POMPA 49.C.28.1.3.04
yakt pompalar (benzin, mazot vb. pompalar) ve
soutma pompalar)
TC- Dililer/dili takmlar, bilyeli ve makaral vidalar,
POMPA- anzmanlar, vites kutular ve dier hz
DL 49.C.28.15.03
KARITIRICI deitiricilerin imalat (motorlu kara tatlarnda
kullanlan vites kutular ve diferansiyelleri hari)
GVDE 42.C.24.1.0.03 hadde rnleri imalat (demir veya elik alaml
SAC
GAZ TANKI VE levha, erit, sac, teneke sac, vb. dahil)
KOMPRESR Hava veya vakum pompalar ile hava veya dier
49.C.28.1.3.01 gaz kompresrlerinin imalat (el ve ayakla al.
KOMPRESR
pompalar ile motorlu tatlar iin olanlar hari)
ten yanmal motorlara monte edilmek zere
tasarlanm pompalarn imalat (ya pompalar,
POMPA 49.C.28.1.3.04
yakt pompalar (benzin, mazot vb. pompalar) ve
soutma pompalar)
Motorlu tatlar iin ateleme kablo takmlar ve
dier kablo setleri ile ateleme bujisi ve
BUJ 31.C.29.3.1.04
BOGAZ (BUJ manyetosu, dinamo, manyetik volan, distribtr,
ATELEMEL) ateleme bobini, mar
MOTOR ten yanmal motorlar iin ya filtresi, yakt
YA FLTRES 49.C.28.2.9.18 filtresi, hava filtresi, gres nipelleri, ya keesi vb.
imalat
Deniz tatlarnda, demir yolu tatlarnda ve
MOTOR sanayide kullanlan kvlcm atelemeli veya
48.C.28.1.1.09
PARALARI sktrma atelemeli iten yanmal motorlarn ve
bunlarn paralarnn imalat
Elektrik motorlar, jeneratrleri ve
transformatrlerin imalat (dearj ampulleri ve
JENERATR JENERATR 52.C.27.1.1.01 tpleri iin balastlar, statik konvertrler,
endktrler, g kaynaklar, redresrler,
invertrler, akmlatr arj ediciler, vb. dahil)
Ksa mesafe (yerel) elektrik ve telekomnikasyon
TRAFO ELEKTRK (iletiim) hatlarnn inaat (anten dahil iletim
79.F.42.2.2.04
ELK.LER HATTI kuleleri ve trafo istasyonlar ve yerel snrlar
ierisinde datm alt istasyonlar vb.)
67
Kaynaklar, Malzeme
ALT
(VARSA)
Dier elektronik ve elektrik telleri ve kablolarnn
imalat (koaksiyel kablo ve dier koaksiyel
ELEKTRK elektrik iletkenleri, yaltlm bobin telleri,
57.C.27.3.2.03
KABLOLARI izolasyonlu toprak su alt iletkenler, asetatl ve
silikonlu bakr iletkenler, vb.) (fiberoptik kablo
hari)
Tarmsal rnler iin kurutucularn imalat
KURUTUCU 48.C.28.9.3.09 (kahve, kuruyemi vb. iin kavurma makine ve
GBRE
cihazlar dahil)
KURUTMA
NTES
GVDE 42.C.24.1.0.03 hadde rnleri imalat (demir veya elik alaml
Metal rezervuar, tank, f ve benzeri tank toptan
SIVI GBRE ticareti, kapasitesi > 300 litre olanlar (merkezi
84.G.46.7.4.06
TANKI stma amal olanlar ile mekanik veya termal
ekipmanl olanlar
Buhar retim kazanlar (buhar jeneratr),
kzgn su kazanlar (boyler) ve bunlarn paralar
46.C.25.3.0.0.1 ile kazanlar (boylerler) iin yardmc niteler ve
buhar veya dier buhar g niteleri iin
YANMA NTES kondansatr imalat
Makine, mobilya, kaporta, el aletleri ve
benzerlerinin plastikten balant paralar,
50.C.22.2.9.05
plastikten tayc bantlarn ve konveyr
TAIYICI SSTEM bantlarnn imalat
Demir/elikten bar ve ubuklarn, profillerin,
levha kazklarn (palplan), tp ve borularn
45.G.46.7.2.09 toptan ticareti (filmain, inaat demiri, sondaj
GAZ TAIMA borusu, petrol, gaz vb. hatlar iin borular, vb. ile
BORULARI tel dahil)
Sanayide kullanlan ilem kontrol amal tehizat
77.C.26.5.1.03
OTOMASYON imalat
PLASTK Plastikten mamul halde tp, boru, hortum ve
50.C.22.2.1.03
BALANTI bunlarn balant elemanlarnn imalat
ELK
elikten yaplm tp, boru, ii bo profiller ve
MALZEMEL 42.C.24.2.2.09
ilgili balant paralarnn imalat
BALANTILAR
Kablolamada kullanlan gerelerin imalat (fi,
soket, baskl, dmeli vb. anahtar, priz, duy,
KABLO plastikten elektrik boru ve kablo tablalar,
57.C.22.3.3.03
BALANTILARI makine ve cihazlar izole edici plastik balant
BALANTI paralar, vb.) (elektronik bileenlerde
ELEMANLARI kullanlanlar hari)
Demir dkm (yar mamul demir rnlerin
dkm, gri demir dkm, kresel grafit demir
DEMR DKM
dkm, dvlebilir dkme demir rnleri
MALZEMEL 42.C.24.5.1.03
dkm, tpler, borular ve ii bo profiller ile
BALANTILAR
dkme demirden tp ve borular ile bunlarn
balant paralarnn imalat)
ALMNYUM Alminyum bar, ubuk ve profil, tp, boru ve
MALZEMEL 43.C.24.4.2.21 balant paralar imalat (alamdan olanlar
BALANTILAR dahil)
YOUTURUCU DEMR Demir/elikten bar ve ubuklarn, profillerin,
45.G.46.7.2.09
N BORU BORULAR levha kazklarn (palplan), tp ve borularn
68
Kaynaklar, Malzeme
ALT
(VARSA)
DEMETL VB ISI toptan ticareti (filmain, inaat demiri, sondaj
DETRCLER borusu, petrol, gaz vb. hatlar iin borular, vb. ile
tel dahil)
GVDE
ELEMANI
Maddelerin s deiimi yoluyla ilenmesi iin
makine imalat (su sirklasyonu yoluyla
SOUTMA dorudan soutma iin soutma kuleleri ve
49.C.28.2.9.20
KULES benzerlerinin, metallerin buhar biriktirme
yoluyla kaplanmas iin vakum-buhar tesisleri
vb.)
Sv pompalar ve sv elevatrleri imalat (yakt,
yalama, soutma ve dier amalar iin)
SRKLASYON (deplasmanl ve santrifjl pompalar ile
49C.28.1.3.02
POMPALARI benzinliklerde kullanlan akaryakt pompalar
dahil) (tulumba dahil, iten yanmal motorlar iin
olanlar hari)
Dier elektronik ve elektrik telleri ve kablolarnn
ZOLASYON imalat (koaksiyel kablo ve dier koaksiyel
KAPLAMA VE elektrik iletkenleri, yaltlm bobin telleri,
57.C.27.3.2.03
BALANTI izolasyonlu toprak su alt iletkenler, asetatl ve
PLAKALARI silikonlu bakr iletkenler, vb.) (fiberoptik kablo
hari)
Bileim ve saflk konularnda teknik test ve analiz
faaliyetleri (atk, yakt, metal, mineral ve
ANALZ NTES 22.M.71.2.0.07 kimyasallar gibi maddelerin biolojik ve kimyasal
zellikleri ile mikrobiyoloji, biyokimya vb. ilgili
alanlarda test ve analiz faaliyetleri)
4.10. Bioktle Enerji Sistemleri Sonu, neriler ve Gelecee Ynelik

Projeksiyonlar
evremizde grdmz ehir atklar, endstri atklar, bitki atklar, hayvansal
atklar, kat tr atklar ve organik olarak aklmza gelecek tm atklar bioktlenin ham
maddesini oluturmaktadr. Bu atklar kullanlmad srece kardklar gazlardan
dolay atmosfere byk zarar vererek sera gaz etkisini artrmaktadr. te hem bu
gazlarn zararl etkisini en aza indirmek hem de elektrik retmek sradan bir insann bile
dnecei ok mantkl bir fikirdir. Ayrca yenilenebilir enerji kaynaklar arasnda en
fazla ham maddeye sahip olan bioktle, elektrik retimi iin en bata kullanlmas
gereken bir kaynaktr. Yenilenebilir enerji kaynaklarna genel olarak bakldnda,
Trkiye'nin her yerinde ham madde salanabilen tek kaynak bioktledir. nk rzgar,
gne, jeotermal ve hidroelektrik iin gerekli kayna ve altyapy Trkiye'nin her
yerinde temin etmek mmkn deildir. Fakat byk ve orta kapasiteli bioktle
69
Kaynaklar, Malzeme
tesislerinin maliyetlerinin ok yksek olmasndan dolay birden fazla santral kurmak

iin yksek yatrmlar yapmak gerekir. Bu durumda santrallerinin kurulmas iin
rnein Konya blgesi seilerek daha nce verilen tablolardan da anlald gibi yeterli
ham maddeye sahip olmasndan dolay bir santral kurulabilir. Ancak santrallerinin
kurulmas iin ncelikle Ar-ge almalar yaplarak altyap geniletilmelidir. Bunun
yannda know-how hizmetleri alnmas iin yatrmlar yaplmaldr. Genel olarak
bakldnda Trkiye' de buhar veya gaz trbin imalat olmad iin, tm sistem
paralarnn yerli olduu bir bioktle tesisinin henz lkemizde dolaysyla Konya' da
kurulmas mmkn deildir. Kurulacak santralin sistem paralarnn tek bir firma
tarafndan yaplmas da mmkn deildir. nk farkl sistem paralar farkl firmalar
tarafndan retilecektir. Bunun iinde yaplacak ilerin tek bir merkezden kontrol
edilmesi kesinlikle arttr.
Gelecee Ynelik Projeksiyonlar
Trkiye' de bioktleden elektrik retim oran %0.41 gibi ok dk bir
deerdedir. Fakat dnyann elektrik enerjisinin yaklak %9.4' nn bioktleden
karlanmas lkemiz iin de bir rnek oluturmaldr. Almanya' da bulunan yaklak
2200 bioktle tesisine yaplan yatrmlar dnldnde lkemizde de artk bu
yenilenebilir enerji trn kullanma zaman oktan gelmi ve hatta gemitir. Trkiye,
genel olarak tarm, hayvanclk ve sanayi sektrnde yatrmlar olan bir lke olduu
iin bioktle kaynaklar konusunda fazlasyla yeterli bir potansiyele sahiptir. zellikle
son yllarda bykehir belediyelerinin p atklar kullanlarak elektrik reten bioktle
tesisleri says artmtr. Anadolu blgesinde ise bioktle potansiyelinin yaklak
%40' na sahip olan Konya, bioktle tesislerinin kurulmas asndan bu sektre ok
elverili bir ehirdir. Konya' da son yllarda bioktle enerjisi konusunda zellikle sanayi
firmalar, tarm ve hayvanclkla uraan iftiler bilinlenmeye balamtr ve bu
konuda yatrmlar yapmay dnmektedirler. Fakat tesis kurulmas konusunda yeterli
tecrbe ve bilgiye sahip deillerdir. Bu yzden bioktle enerji santralleri veya kk
kapasiteli elektrik elde etme tesisleri iin bir altyap almas gerekmektedir. Ayrca
kurulmas planlanan santraller veya kk lekli tesislerin maliyetinin yksek
olmasndan dolay bu konuda almak isteyen kiiler tarafndan tevikler
beklenmektedir.
70
Kaynaklar, Malzeme
Trkiye bioktle materyal retimi asndan, gnelenme ve alan

kullanlabilirlii, su kaynaklar, iklim koullar gibi zellikleri uygun olan lkedir.
Modern bioktle teknikleri kapsamnda, enerji ormancl ve enerji bitkileri tarmndan
yararlanlmas gerekmektedir. Bioktle enerji kapsamnda, p termik santralleri de
yaygnlatrlmaldr. Trkiyede enerji ormancl ynnden ekonomik deeri yksek
ve hzl byyen yerli aa trleri arasnda, akkavak, titrek kavak, kzlaa, kzlam,
mee, dibudak, fstk am, karaam, sedir ve servi aalarn saymak olanakldr.
Trkiye ortamnda yetiecek yabanc kkenli aalar arasnda ise okalipts,
papuluseuramericana, pinuspinaster, acaciacynophilla gibi trleri bulunmaktadr.
Burada kavak, st gibi olduka fazla su isteyen aalarn yan sra, olduka kurak
alanlarda yetiebilecek aalara da nem verilmesi gerekmektedir. Trkiye' de enerji
ormancl iin uygun alann %15' i deerlendirilmi olup, geri kalan %85 alan
uygulama beklemektedir.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl odun, hayvan ve bitki atklarna dayal
olarak klasik bioktleden enerji retimi izelge 20' de grld gibi 2000 ylnda 6963
Btep olarak hedeflenirken 2020 ylnda bu rakam 7530 Btep olarak planlanmtr.
Modern bioktle enerji retim hedefi ise yok denecek kadar az olarak belirlenmitir.
2020 ylnda ise modern retim hedefi 3515 olarak belirlenmitir. Oysa ticari olmayan
klasik bioktle enerji retiminin giderek azaltlmas ve modern bioktle enerji retimine
de balanarak bu retimin artrlmas gerekir.
izelge 20. Bioktle Enerji retim Hedefleri (Btep)
71
Kaynaklar, Malzeme
Ayrca izelge 21' da yenilenebilir enerji kaynaklarnn 2020 ylnda enerji

btesinde enerji potansiyel durumu verilmitir.
izelge 21. 2020 Yl Enerji Btesinde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Durumu (Acarolu, 2003)
Bioktleden elektrik retim orann artrmak iin;

zellikle bu konuda gerekli potansiyele sahip ilgili firma veya kiilerin
bilinlendirilmesi ve eitilmesi,
Halknda bu konuda eitilmesi ve mmknse mevcut atklarn toplanmas iin
kurulan bir santrale ellerinde ki atklarn toplanmasnn salanmas ve gerekirse
tevikler verilmesi,
Tesis ve santral kurmak iin gerekli altyapnn oluturulmas,
Yetkili veya grevli kiilerin bu sektre yatrm yapmak isteyenlerle fikir
alveriinde bulunmas iin gerekirse ofis tarznda i yerlerinin almas,
Sistem maliyetinin yksek olmasndan dolay bu konuda teviklerin yaplmas,
Byk santral veya tesislerin kurulmas iin ilerin tek bir elden yrtlmesini
ve organize edilmesini salayacak bir devlet kurumu veya bir firmann ilerin
ynetimini salamas gerekmektedir.
Sonu ve Net ktlar

Trkiye nin de Uluslararas Enerji Birlii' ne (IEA) ye olarak enerji ormancl
konusunda bu lkelerle sk bir bilimsel ve ekonomik i birliine girerek lke
kaynaklarndan en st dzeyde yararlanmas kanlmazdr(Saraolu, 2001).
72
Kaynaklar, Malzeme
Bioktle yenilenebilir enerji eitleri arasnda ok fazla potansiyele sahip olmas

nedeniyle elektrik elde etmek iin en bata kullanlmas gereken enerji kaynadr.
Bioktleden enerji elde etme srasnda doada sera gaz etkisi yaratan gazlarn zararl
etkisinin azaltlmasndan dolay bioktlenin kullanlmas temiz evre iin nemli bir
adm olacaktr.
Bioktlenin yaklarak elektrik elde etmenin yan sra, yakt ve snma amal
kullanm da petrol, doalgaz gibi ithal ettiimiz rnlerin kullanmn da
azaltacaktr.
Ayrca lkemizin elektriinin kendi kaynaklarndan retilmi olmas da ekonomiye
byk katk salayacaktr.
Doal bir enerji kaynandan temiz enerji elde ederek doann dengesinin bozulmas
engellenecektir.
Kurulacak tesislerin rnek oluturmas bu sektre olana ilgiyi artracaktr.
Genel olarak baktmzda; Trkiye' de elektrik elde etme amal bioktle
kullanm ok dktr. Bununla doru orantl olarak Konya' da da bioktle
potansiyelinin ok yksek olmasna ramen kullanm oran ok dk seviyelerdedir.
73
Kaynaklar, Malzeme
REFERANSLAR
Anonim, 2011a, http://media.photobucket.com/image/biopact_nexterra-biomass-
gasificati/biopact3/biopact_nexterra-biomass-gasificati.jpg?t=1227198441),
ziyaret tarihi: 20.12.2011.
Anonim,2011b, (http://cleangreenenergyzone.com/wp-ontent/uploads/2010/08/biomass-
energy-converting-full.jpg), ziyaret tarihi: 20.12.2011.
Anonim, 2011c, (http://www.aesintl.net/technologies/modular-power-generation),
Anonim, 2011d, http://media.photobucket.com/image/biopact_carbon-negative-
aker/biopact3/biopact_carbon-negative-aker.jpg?t=1226416022), ziyaret tarihi:
20.12.2011.
Anonim, 2009, http://www.theautochannel.com/news/2009/10/14/481354.1-lg.jpg,
Anonim, 2011e, (http://www.freepatentsonline.com/7202389-0-large.jpg), ziyaret tarihi:
22.12.2011.
Anonim, 2011f, (http://www.dallenergy.com/Cyclones.63.aspx), ziyaret tarihi:
23.12.2011.
Anonim,2011g,(http://www.progecosrl.com/filtribiogas_biogasfilters/filtrighiaia_b.jpg),
Anonim,2011h,(http://www.progecosrl.com/filtribiogas_biogasfilters/filtrighiaia_c.jpg),
Anonim, 2011i, (http://www.progecosrl.com/progeco_biogasdrying.php).
Anonim,2011j,(http://www.progecosrl.com/deumidificazionebiogas_biogasdrying/deu
midificazionebiogas_biogasdrying_d.jpg), ziyaret tarihi: 23.12.2011.
Anonim,2011j,http://web.ogm.gov.tr/diger/iklim/Sayfalar/BioenerjiveBiok%C3%BCtle.
aspx, ziyaret tarihi: 23.12.2011.
Anonim, 2011k, (http://www.ecotec.com.tr/ahsap-pelet-), ziyaret tarihi: 24.12.2011.
Anonim, 2011l, (http://www.biosfer.com.tr/uretim-makineleri.html), ziyaret tarihi:
24.12.2011.
Anonim, 2011m, (http://image.made-in-china.com/2f1j00jeWQabpcsvzT/Biomass-
Pellet-Mill-SZLH-MX-.jpg), ziyaret tarihi: 24.12.2011.
Anonim, 2011n, (http://www.makepellets.com), ziyaret tarihi: 24.12.2011.
Anonim, 2011o, (http://www.makepellets.com), ziyaret tarihi: 26.12.2011.
Anonim, 2011p, (http://www.alaskapelletmill.com/flat_plate_pellet_mills), ziyaret
tarihi: 24.12.2011.
Anonim, 2012b, (http://www.progecosrl.com/progeco_biogasanalysisequipment.php),
Anonim, 2012c,
(http://www.alibaba.com/productgs/443167298/Biogas_storage_system.html),
Anonim, 2012d, (http://www.ajtensile.co.uk/index.php?page=gas-domes), ziyaret tarihi:
02.01.2012.
Anonim, 2012e, (http://www.ikts.fraunhofer.de/en/research_fields/), ziyaret tarihi:
02.01.2012.
Anonim, 2012f, (http://cleangreenenergyzone.com/all-about-biomass-boiler-systems/),
74
Kaynaklar, Malzeme
Anonim, 2012g, (http://www.homebuilding.co.uk/feature/biomass-21st-century-fuel),

Anonim,2012h,(http://www.genergy.com/products_and_services/products/steam_turbin
es/biomass_steam_turbines.jsp), ziyaret tarihi: 04.01.2012.
Anonim, 2012i, (http://www.marspec.com/steam_turbines.html), ziyaret tarihi:
05.01.2012.
Anonim, 2012j, (http://www.world-nuclear-news.org/newsarticle.aspx?id=14120),
Anonim, 2012k, (http://www.jouleenerji.com/Default.aspx), ziyaret tarihi: 07.01.2012.
Anonim, 2012l, (http://www.udcinc.org/Hydro-Electric%20System.html), ziyaret tarihi:
07.01.2012.
Anonim, 2012m, (http://www.ecostudies.org/people_sci_findlay_submersed.html),
Ader, G.,Buck, F.R., 1979, Organic Wastes as an Energy Source, Study for Energy
Technology Support Unit, Harwell, UK.
Aliba K, Ulusoy Y, Tekin Y, 2010, ttp://www20.uludag.edu.tr/~yahyau/biogaz.htm
Anonim 2005, The Research Progress of Biomass Pyrolysis Processes
http://www.fao.org/docrep/T4470E/t4470e0a.htm, 20/07/2005.
Anonim, 2004a, Orman Genel Mdrl, http://www.ogm.gov.tr/ [ziyaret tarihi:
05.11.2011].
Anonim, 2011a, Youth for Habitat Trkiye, Srdrlebilir Enerji Eitimi Kitaplar,
Bioktle Enerjisi,
http://www.habitaticingenclik.org.tr/dl/yayinlar/enerji/BioKutle.pdf (01.04.2011).
Anonim, 2011k, www.kimyamuhendisi.com [ziyaret tarihi: 01.01.2011].
Ate, F., 2004. Bioktlenin Sabit Yatak Pirolizine Katalizrn Etkisi. V. Ulusal Temiz
Enerji Sempozyumu Bildiri Kitab: 467-474, 26-28 Mays 2004, stanbul.
Baetinelik, A., Karaca, C., ztrk, H.H., 2004a, Baz Avrupa Birlii lkelerinde
Bioktle Politikalar. V. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu Bildiri Kitab: 439-
448, 26-28 Mays 2004, stanbul.
Baetinelik, A., ztrk, H.H., Karaca, C., Kacra, M., Ekinci, K., Kaya, D., Baban,
A., 2005, Interim Report Of Exploitation Of Agricultural Residues n Turkey.
Lfe 03 Tcy/ Tr /000061.
Baetinelik, A., ztrk, H.H., Karaca, C., Kacra, M., Ekinci, K., Kaya, D., Baban,
A., 2004, First Progress Report of Exploitation of AgriculturalResidues in Turkey.
LIFE 03 TCY/ TR /000061.
Berrin Bay, 2006, eitli Bioktle Kaynaklarnn Termal Davranmnn ncelenmesi,
stanbul Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits Kimya Mhendislii Abd,
Yksek Lisans Tezi.
Boztepe E., Karaca A., 2009, Yenilenebilir Enerji Kayna Olarak Tarmsal Atklar,
Trkiye 11. Enerji kongresi ve Sergisi, zmir.
OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, 2005,Kat Atk Yakma Tesisleri iin
Teknolojiler ve Yer Seimi Ynetmeligi, evre ve Orman Bakanl, Ankara, 8,
45-48, 68-67 (2005).
Demirba, A., 2006: Turkey's renewable energy facilities in the near future, Energy
Sources, 28, 527-536.
Demirbas, A.,2008, Importance of biomass energy sources forTurkey, Energy Policy,
36, 834-842. 128.
75
Kaynaklar, Malzeme
Demirba, A., 2001, Biomass Resource Facilities and Biomass Conversion Processing
for Fuels and Chemicals, Energy Conversion and Management, 42, 1357-1378.
Dizman, ., 2005, zmit Entegre evre Projesi, ZAYDAS Deponi Sefligi, zmit, 2, 8-
16.
Anonim,2010 ,Biogaz Enerjisi almalar, EE, Elektrik leri Ett daresi Genel
Mdrl, www.eie.gov.tr/ biogaz/mikrobioloji.html, 2004.
ETKB, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl, 2010, Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanl 2010-2014 Stratejik Plan, http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_ raporlar/
ETKB_2010_2014_Stratejik_Plani.pdf, (Ziyaret tarihi: 12 Ekim 2010).
Gelecee Ynelik Etd,Yksek Lisans Tezi,Karedeniz Teknik niversitesi,Trabzon
Grgn T., 2009, Yenilenebilir enerji ve teknolojileri kitab.
Greco, J.R., 1977, Energyrecoveryfrommunicipialwastes, Fuels and Energy from
Renewable Resources, Academic Press, New York.
Hall, D.O., 1997, BiomassEnergy in IndustrializedCountries-A View of theFuture,
Forest Ecology and Management, 91, 17-45.
lleez B., 2004, Gne enerjisi destekli srekli beslemeli tip biogaz retecinin
oluturulmas Yksek Lisans Tezi, Ege niversitesi, Gne Enerjisi
Enstits,Gne Enerjisi A.B.D.
Karaca, C, 2009, ukurova Blgesindeki Tarma Dayal Sanayi Atklarnn Enerjiye
Dnm Olanaklarnn ncelenmesi, ukurova niversitesi Fen Bilimleri
Enstits Tarm Makinalar Anabilim Dal Doktora Tezi Adana.
Karaylmazlar S., Saraolu N., abuk Y,, Kurt R., 2011, Bioktlenin Trkiyede
Enerji retiminde Deerlendirilmesi, Bartn Orman Fakltesi Dergisi, Cilt: 13,
Say: 19, 63-75.
Kaytaz, V. Gnhan Yenilenebilir Enerji Konferans ,Adana Subat 2010 ( Kaynak:
Enerji Bakanl).
Klass, D.L.,1998. Biomass for Renewable Energy, Fuels and Chemicals, Academic
Press, London.
Kse F., 2002, Yenilenebilir Enerji Kaynaklar (Ve Sistemleri) Kitab, Seluk
niversitesi, Mhendislik Mimarlk Fakltesi, Ders Notlar Yayn no:51.
Olgun H., Trs M., 2001, Atklarn Enerji Dnm Sistemlerinde Kullanlmas,
Teknoloji Gnleri Alternatif Enerji Sistemleri Sempozyumu, stanbul.
ner M.A, 2005, Ankara lindeki Evsel Ve yeri Atklarnn Enerjiye
DnstrlmesiVe Bertaraf EdiLmesiYnndeki
StratejiLerinDegerlendiRiLmesi, Yksek Lisans Tezi.
zcan M., ZTRK S., YILDIRIM M., 2011, "Trkiye nin farkl kaynak tiplerine gre
biogaz potansiyellerinin belirlenmesi", , IV. Enerji Verimlilii ve Kalitesi
Sempozyumu, Kocaeli, 243-247.
zturk, H.H. and Bascetincelik, A., 2006, Energy exploitation of agricultural biomass
potential in Turkey, Energy Exploration &Exploitation, 24, 313-330.
Pehlivan, E., 2010, Biogaz ve Biogaz Uygulamalar Ders Notlar.
Perlack, R.D., Wright, L.L., Huston, M.A., Schramm, W.E., 1995, Biomass Fuel From
Woody Crops For Electric Power Generation, ORNL-6871, L. Martin
EnergySystems, Inc.,September 21, Oak Ridge, Tennessee).
Robertson, A.M.,1977, Farm Wastes Handbook Scottish farm Buildings, Investigation

Unit.
76
Kaynaklar, Malzeme
Russel, E.W.,1977, The role of organicmatter in soilfertility, Agricultural Efficiency,

TheRoyalSociety, London.
Saraolu, N., 2005, Yenilenebilir evre Dostu Enerji Kayna: Enerji Ormancl,
http://dergi.emo.org.tr/altindex.php,
Saraolu, N., 2005, Yenilenebilir evre Dostu Enerji Kayna: Enerji Ormancl,
http://dergi.emo.org.tr/altindex.php, 10/08/2005.
Saraolu, N., 2010. Kresel Dklim Deiimi, Bioenerji ve Enerji Ormancl. Efil
Yaynevi, 300 S., Ankara.
Steward, D.J.,1978, Energy Biogas; Productionfrom Crops at Interway Energy Farm,
New ZealandMinistry of Agriculture and Fishers.
Szego, G.C.,Kemp, G.C., 1973, Energy forests and fuel plantations, Chemtech, May,
275, American Chemical Society.
Taner F, Halisdemir B, Pehlivan E, Ard , 2003, Trkiyede Bioktle Potansiyeli Ve
Enerjisi, V. Ulusal evre Mhendislii Kongresi.
Topal, H., Atimtay, A.T., Durmaz, A. (2003) Olive cake combustion in a circulating
fluidzed bed. Future 82 (2003) pp. 1049-1506.
Turan A,Z, 2009, Linyit Bioktle Karmlarnn Oksijen Ortamnda Yaklmas, stanbul
Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Kimya Mhendislii ABD Yksek
lisans Tezi.
Tplek A, 2011, Odun Tala Ve Tozundan PeletBioyakt retilmesi Ve Yanma Analizi
Seluk niversitesi Fen Bilimleri Enstits Makine Mhendislii Anabilim Dal
Yksek Lisans Tezi.
Tre, S., 2001, Bioktle Enerjisi, Tbitak Matbaas, Ankara.
Trkolu, M, 2010, Gda Sanayii Bioktle Atklarnn Enerji Potansiyeli ve Geri
Kazanm, G.. Fen Bilimleri Enstits.
ltanr ., 1998, 21. Yzyla Girerken Enerji Stratejisinin Deerlendirilmesi,
TSAD-T/98-12/239, s. 142-146, stanbul.
ltanr, M..,1996, Trkiyenin Bioktle Enerji Stratejisi Ne Olmaldr?, Bilim ve
Teknik, 342.
Van Loo, S., Koppejan, J. 2008, TheHandbook of BiomassCombustionand Co-firing.
ISBN: 978-1-84407-249-1. Earthscan, London,UK.
Wald Matthew L., 2007, Is Ethanol for The Long Haul, Scientific Amer ican, s. 42-
49.
Yelmen B., ztekin S., stner M., 2010, Trkiyenin Bioktle potansiyeli ve enerji
retimi, 2. Atk Teknolojileri Sempozyumu ve Sergisi, stanbul, 04-05
Kasm,(2010).
Yldz , M., 2006, Dnyada ve Trkiyede Alternatif ve Fosil Enerji Kaynaklar
77
Kaynaklar, Malzeme
EK-1
YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARININ BELGELENDRLMES

VE DESTEKLENMESNE LKN YNETMELK
BRNC BLM
Genel Esaslar ve Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesine likin Hkmler
Ama ve kapsam
MADDE 1 (1) Bu Ynetmelik; retim lisans sahibi tzel kiilere yenilenebilir enerji
kaynaklarna dayal retim tesisleri iin Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi verilmesi
ile 5346 sayl Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Elektrik Enerjisi retimi Amal
Kullanmna likin Kanun kapsamnda iletilecek YEK Destekleme Mekanizmasnn
kuruluu ve ileyiini dzenlemek amacyla kamu tzel kiilerinin grev ve yetkileri ile
ilgili gerek ve tzel kiilerin hak ve sorumluluklarna ilikin usul ve esaslar kapsar.
Dayanak
MADDE 2 (1) Bu Ynetmelik, 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayl Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarnn Elektrik Enerjisi retimi Amal Kullanmna likin Kanunun 5, 6, 6/A,
6/B ve 11 inci maddeleri ile 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayl Elektrik Piyasas
Kanununun 5 inci maddesi hkmlerine dayanlarak hazrlanmtr.
Tanmlar
MADDE 3 (1) Bu Ynetmelikte geen;
a) Bioktle: Organik atklarn yan sra bitkisel ya atklar, tarmsal hasat
artklar dhil olmak zere, tarm ve orman rnlerinden ve bu rnlerin
ilenmesi sonucu ortaya kan yan rnlerden elde edilen kaynaklar,
b) Bu Ynetmelik kapsamndaki yenilenebilir enerji kaynaklar: Rzgr, gne,
jeotermal, bioktle, bioktleden elde edilen gaz (p gaz dhil), dalga, aknt enerjisi
ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alan onbe kilometrekarenin altnda
olan veya pompaj depolamal hidroelektrik retim tesisi kurulmasna uygun elektrik
enerjisi retim kaynaklarn,
c) p gaz: p dhil dier atklardan enerji elde edilmesi amacyla retilen gaz,
) DUY: 14/4/2009 tarihli ve 27200 sayl Resm Gazetede yaymlanan Elektrik
Piyasas Dengeleme ve Uzlatrma Ynetmeliini,
d) Fatura dnemi: DUY ile belirlenen fatura dnemini,
78
Kaynaklar, Malzeme
e) Gn ncesi fiyat: Gn ncesi planlama kapsamnda belirlenen sistem marjinal

fiyatlarn ya da gn ncesi piyasasnda belirlenen nihai piyasa takas fiyatlarn,
f) Hibrit tesis: Birisi bu Ynetmelik kapsamndaki yenilenebilir enerji kaynaklarndan
olmak zere iki veya daha fazla enerji kaynan kullanarak elektrik enerjisi reten
tesisi,
g) lgili mevzuat: Elektrik piyasasna ilikin kanun, ynetmelik, tebli, genelge, Kurul
kararlar ile ilgili tzel kiilerin sahip olduu lisans veya lisanslar,
) Jeotermal kaynak: Yerkabuundaki doal s nedeniyle scakl srekli olarak
blgesel atmosferik ortalama scakln zerinde olan, erimi madde ve gaz ierebilen
doal su, buhar ve gazlar ile kzgn kuru kayalardan elde edilen su, buhar ve gazlar,
h) Kanun: 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayl Elektrik Piyasas Kanununu,
) Kesinlemi gn ncesi retim/tketim program (KGP): Bir uzlatrmaya esas
veri-eki biriminin bal olduu dengeden sorumlu tarafn ykmllklerine ve gn
ncesi dengeleme sonucuna bal olarak bir sonraki gne ilikin gerekletirmeyi
ngrd ve sistem iletmecisine dengeleme g piyasasnn balangcnda bildirdii
retim ya da tketim deerlerini,
i) Kurum: Enerji Piyasas Dzenleme Kurumunu,
j) LY: Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmelii,
k) Muafiyetli retim miktar: Her bir perakende sat lisans sahibi datm irketinin
kendi blgesinde, LY kapsamnda yenilenebilir enerji kaynaklarna dayal retim
tesisi kuran gerek veya tzel kiilerin retim tesislerinde ilgili Ynetmelik
hkmlerine uygun olarak retip sisteme verdikleri ihtiya fazlas elektrik enerjisi
miktarn,
l) Milli Yk Tevzi Merkezi (MYTM): TEA bnyesinde yer alan ve elektrik enerjisi
arz ve talebinin gerek zamanl olarak dengelenmesinden ve sistem iletiminden
sorumlu merkezi,
m) deme ykmll oran (YO): Tketicilere elektrik enerjisi sat yapan
tedarikilerin demekle ykml olaca tutarn hesaplanmasnda kullanlacak olan, her
bir tedarikinin tketicilerine satt elektrik enerjisi miktarnn, bu tedarikilerin
tamamnn tketicilere satt toplam elektrik enerjisi miktarna blnmesi suretiyle
hesaplanan oran,
79
Kaynaklar, Malzeme
n) deme ykmll tutar (YT): Her bir tedariki iin deme ykmll oran
(YO) dikkate alnarak PMUM tarafndan tahsil edilecek tutar,
o) Piyasa Mali Uzlatrma Merkezi (PMUM): TEA bnyesinde yer alan, grev ve
sorumluluklar Kanunda ve ilgili mevzuatta belirlenen ve gn ncesi planlama/gn
ncesi piyasas ve uzlatrma i ve ilemlerini yapmakla grevli ve yetkili birimi,
) Piyasa ynetim sistemi (PYS): Dengeleme mekanizmas ve uzlatrmaya ilikin
ilemlerin yrtlmesi amacyla, Piyasa letmecisi, sistem iletmecisi, piyasa
katlmclar ve sayalarn okunmasndan sorumlu iletim ve datm lisans sahibi tzel
kiilerin kullanmna sunulan ve kk istemci yapsnda alan uygulamalar,
p) Sistem marjinal fiyat (SMF): Dengeleme g piyasas kapsamnda, dengeleme
amacyla iletim sistemi kstlar dikkate alnmakszn; sistemin enerji an gidermek
iin yk aldrlan dengeleme birimlerine uygulanan, kabul edilen en yksek saatlik yk
alma teklif fiyatn veya sistemin enerji fazlasn gidermek iin yk attrlan dengeleme
birimlerine uygulanan, kabul edilen en dk saatlik yk atma teklif fiyatn,
r) Tedariki: Elektrik piyasasnda serbest ve/veya serbest olmayan tketicilere elektrik
enerjisi sat yapan retim irketleri, OSB retim lisans sahipleri, otoprodktrler,
otoprodktr gruplar, toptan sat irketleri ve perakende sat lisansna sahip irketleri,
s) Uzlatrmaya esas veri-eki birimi (UEVB): Her bir piyasa katlmcsna ilikin
uzlatrma hesaplamalarnn yaplabilmesi amacyla, piyasa katlmclar tarafndan
tanmlanarak PYS araclyla kayd yaplan aktif elektrik enerjisi reten ya da tketen
birimleri,
) YEK Destekleme Mekanizmas (YEKDEM): Bu Ynetmelik kapsamndaki
yenilenebilir enerji kaynaklarna dayal retim faaliyeti gsteren retim lisans sahibi
tzel kiilerin bizzat ve LY kapsamnda yenilenebilir enerji kaynaklarndan retim
yapan kiilerin blgelerinde bulunduklar perakende sat lisans sahibi datm
irketleri araclyla faydalanabilecei fiyatlar, sreler ve bunlara yaplacak demelere
ilikin usul ve esaslar ieren destekleme mekanizmasn,
t) YEK Kanunu: 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayl Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn
Elektrik Enerjisi retimi Amal Kullanmna likin Kanunu,
u) YEK toplam bedeli (YEKTOB): YEK Destekleme Mekanizmasna tabi olan tzel
kiilerin her biri tarafndan iletim veya datm sistemine verilen elektrik enerjisi
miktar ile nihai YEK listesindeki fiyatlarn arplmas suretiyle, enerjinin sisteme
80
Kaynaklar, Malzeme
verildii tarihteki Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas dviz al kuru zerinden Trk
Liras olarak hesaplanan bedellerin toplamn,
) YEKBED: YEK Bedelini,
v) YEKDEM katlmcs: YEKDEMe tabi olan her bir lisansl retim tesisi veya
perakende sat lisans sahibi datm irketlerini,
y) Yenilenebilir enerji kaynak belgesi (YEKBEL): Yenilenebilir enerji kaynaklarndan
retilen elektrik enerjisinin ulusal piyasada ve uluslararas piyasalarda alm satmnda
kaynak trnn belirlenmesi ve takibi iin retim lisans sahibi tzel kiiye Kurum
tarafndan verilen belgeyi,
z) Yenilenebilir enerji kaynaklar (YEK): Hidrolik, rzgr, gne, jeotermal, bioktle,
bioktleden elde edilen gaz (p gaz dhil), dalga, aknt enerjisi ve gel-git gibi fosil
olmayan enerji kaynaklarn, ifade eder.
(2) Bu Ynetmelikte gemekle birlikte tanmlanmam dier terim ve kavramlar ilgili
mevzuattaki anlam ve kapsama sahiptir.
YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARININ ELEKTRK ENERJS
RETM AMALI KULLANIMINA LKN KANUNDA DEKLK
YAPILMASINA DAR KANUN
Kanun No. 6094 Kabul Tarihi: 29/12/2010
MADDE 1- 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayl Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn
Elektrik Enerjisi retimi Amal Kullanmna likin Kanunun 3 nc maddesinin
birinci fkrasnn (8), (9) ve (11) numaral bentleri aadaki ekilde deitirilmi,
birinci fkraya aadaki bentler ve maddeye aadaki fkra eklenmitir.
8.Yenilenebilir enerji kaynaklar (YEK): Hidrolik, rzgr, gne, jeotermal,
bioktle, bioktleden elde edilen gaz (p gaz dhil), dalga, aknt enerjisi ve gel-git
gibi fosil olmayan enerji kaynaklarn,
9.Bioktle: Organik atklarn yan sra bitkisel ya atklar, tarmsal hasat artklar
dhil olmak zere, tarm ve orman rnlerinden ve bu rnlerin ilenmesi sonucu ortaya
kan yan rnlerden elde edilen kaynaklar,
11.Bu Kanun kapsamndaki yenilenebilir enerji kaynaklar: Rzgr, gne,
jeotermal, bioktle, bioktleden elde edilen gaz (p gaz dhil), dalga, aknt enerjisi
ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alan onbe kilometrekarenin altnda
81
Kaynaklar, Malzeme
olan hidroelektrik retim tesisi kurulmasna uygun elektrik enerjisi retim

kaynaklarn,
13.p gaz: p dhil dier atklardan enerji elde edilmesi amacyla retilen gaz,
14.YEK Destekleme Mekanizmas: Bu Kanun kapsamndaki yenilenebilir enerji
kaynaklarna dayal retim faaliyeti gsterenlerin faydalanabilecei fiyat, sreler ve
bunlara yaplacak demelere ilikin usul ve esaslar ieren destekleme mekanizmasn,
15.PMUM: Piyasa Mali Uzlatrma Merkezini,
16.YEK toplam bedeli: YEK Destekleme Mekanizmasna tabi olanlarn her biri
tarafndan iletim veya datm sistemine verilen elektrik enerjisi miktar ile YEK
listesindeki fiyatlarn arplmas suretiyle, enerjinin sisteme verildii tarihteki Trkiye
Cumhuriyet Merkez Bankas dviz al kuru zerinden Trk Liras olarak hesaplanan
bedellerin toplamn,
17.deme ykmll oran: Tketicilere elektrik enerjisi sat yapan
tedarikilerin demekle ykml olaca tutarn hesaplanmasnda kullanlacak olan, her
bir tedarikinin tketicilerine satt elektrik enerjisi miktarnn, bu tedarikilerin
tamamnn tketicilere satt toplam elektrik enerjisi miktarna blnmesi suretiyle
hesaplanan oran,
Bu Kanunda gemekle birlikte tanmlanmam dier terim ve kavramlar, 20/2/2001
tarihli ve 4628 sayl Elektrik Piyasas Kanunundaki anlama sahiptir.
MADDE 2- 5346 sayl Kanunun 4 nc maddesinin birinci fkrasnn ikinci
cmlesi aadaki ekilde deitirilmitir.
Elektrik enerjisi retimine ynelik yenilenebilir kaynak alanlarnn ilgili kurum ve
kurulularn gr alnarak belirlenmesi, derecelendirilmesi, korunmas ve
kullanlmasna ilikin usul ve esaslar ynetmelikle dzenlenir. Belirlenen yenilenebilir
kaynak alanlar imar planlarna resen ilenmek zere Bakanlk tarafndan ilgili mercilere
bildirilir.
MADDE 3- 5346 sayl Kanunun 6nc maddesi bal ile birlikte aadaki ekilde
deitirilmitir.
YEK Destekleme Mekanizmas
MADDE 6- Bu Kanunun yrrle girdii 18/5/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine
kadar iletmeye girmi veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasna tabi retim
lisans sahipleri iin, bu Kanuna ekli I sayl Cetvelde yer alan fiyatlar, on yl sre ile
82
Kaynaklar, Malzeme
uygulanr. Ancak, arz gvenlii bata olmak zere dier gelimeler dorultusunda
31/12/2015 tarihinden sonra iletmeye girecek olan YEK Belgeli retim tesisleri iin bu
Kanuna gre uygulanacak miktar, fiyat ve sreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatlar
gememek zere, Bakanlar Kurulu tarafndan belirlenir.
YEK Destekleme Mekanizmasna bir sonraki takvim ylnda tabi olmak isteyenler
YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK ya bavurmak zorundadr.
YEK Destekleme Mekanizmasnda ngrlen sreler; tesislerden iletmedekiler iin
iletmeye girdii tarihten, henz iletmeye girmemi olanlar iin iletmeye girecekleri
tarihten itibaren balar. YEK Destekleme Mekanizmasna tabi olanlar, uygulamaya
dhil olduklar yl ierisinde uygulamann dna kamaz.
YEK Destekleme Mekanizmasna tabi olanlarn listesi ile bunlara ait tesislerin
iletmeye giri tarihlerine, yllk elektrik enerjisi retim kapasitelerine ve yllk retim
programna ilikin bilgiler, kaynak trlerine gre her yl 30 Kasm tarihine kadar EPDK
tarafndan yaymlanr.
Gne enerjisine dayal elektrik retim tesislerindeki aksamn salamas gereken
standartlar ve denetimlerde uygulanacak test yntemleri ile birlikte, bu tesislerde ve
hibrit retim tesislerinde retilen elektrik enerjisi ierisindeki gne enerjisine dayal
retim miktarlarnn denetimine ilikin usul ve esaslar EPDK nn gr alnarak
Bakanlk tarafndan karlacak ynetmelikle belirlenir.
PMUM, her fatura dnemi iin YEK toplam bedelini ilan eder ve her bir
tedarikinin deme ykmll orann belirler. deme ykmll orannn
belirlenmesi srasnda, bu Kanun kapsamndaki yenilenebilir enerji kaynaklarndan
retilerek YEK Destekleme Mekanizmasna tabi olmakszn serbest piyasada sat
yaplan elektrik enerjisi miktar bu Kanun kapsamndaki hesaplamalara dhil edilmez.
Tketicilere elektrik enerjisi salayan her bir tedarikinin demekle ykml olduu
tutar belirlenerek ilgili tedarikiye fatura edilir ve yaplan tahsilat YEK Destekleme
Mekanizmasna tabi tzel kiilere paylar orannda denir. Bu fkra kapsamndaki
PMUM dhil uygulamalara ilikin usul ve esaslar, EPDK tarafndan karlacak
ynetmelikte dzenlenir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarndan elektrik enerjisi reten tesislerin lisanslarna
der edilecek yllk retim miktar, bu tesislerin kaynana gre mevcut kurulu gc ile
83
Kaynaklar, Malzeme
retebilecei yllk azami retim miktardr. Bu maddenin yrrle girdii tarihte

mevcut olan lisanslar da ilgililerin mracaat ile ay iinde bu dorultuda tadil edilir.
Bu Kanun kapsamndaki yenilenebilir enerji kaynaklarndan elektrik enerjisi reten
ve bu madde hkmne tabi olmak istemeyen tzel kiiler, lisanslar kapsamnda serbest
piyasada sat yapabilirler.
I Sayl Cetvel
Yenilenebilir Enerji Kaynana Dayal Uygulanacak Fiyatlar
retim Tesis Tipi (ABD Dolar cent/kWh)
a. Hidroelektrik retim tesisi 7,3
b. Rzgar enerjisine dayal retim
7,3
tesisi
c. Jeotermal enerjisine dayal retim
10,5
tesisi
d. Bioktleye dayal retim tesisi
13,3
(p gaz dahil)
e. Gne enerjisine dayal retim tesisi 13,3
1- Akkan yatakl buhar 0,8

kazan
2- Sv veya gaz yaktl 0,4
buhar kazan
3- Gazlatrma ve gaz 0,6
temizleme grubu
E- Bioktle enerjisine
4- Buhar veya gaz 2,0
dayal retim tesisi
trbini
5- ten yanmal motor 0,9
veya stirling motoru
6- Jeneratr ve g 0,5
elektronii
7- Kojenerasyon sistemi 0,4
84

Biokütle - Konya'Da Yenilenebilir Enerji Kaynakları Malzeme Üretebilirlik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Biokütle - Konya'Da Yenilenebilir Enerji Kaynakları Malzeme Üretebilirlik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KONYADA

YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARI

4. BOKTLE ENERJS .............................................................................................. 3

4.1. Bioktle Enerjisine Genel Bak ............................................................................ 4

Yenilenebilir enerji kaynaklar iinde bioktle, ok fazla teknik potansiyele

dorudan snma ve elektrik amacyla kullanlabilmekte, kat, gaz ve likit yakta

ekil 1. Doal Bioktle evrimi (Karaca, 2009)

Biyosferdeki kuru maddenin bioktlesel evrimi yaklak 250x109 ton/yl olup,

amal olarak kullanlmaktadr. Bu geleneksel enerji kayna konutlardaki enerji

4.2. Bioktle Enerjisi Dnya ve Trkiye Potansiyeli, Mevcut Kullanm Durumu ve

izelge 2. Trkiye Yllk Bioktle Enerji Potansiyeli

izelge 3. Trkiyedeki Toplam Tarla rnleri retimi ve Atk Miktarlar

izelge 4. Trkiyedeki Toplam Bahe Bitkileri retimi ve Atk Miktarlar

izelge 4 te ise Trkiyedeki bahe bitkilerinin yllk toplam retimi ve atk

izelge 6. Trkiyede Toplam Hayvan Says, Biogaz Miktar ve Isl Deerleri

izelge 7 ve izelge 8' de bioktleye ham madde oluturacak Trkiye' de ki

izelge 8. Trkiyede Toplam Kkba Hayvan Saysnn Yllara Gre Dalm

izelge 9. llere Gre Bykba Hayvan Saylar (TK, 2008)

Trkiyede tarla bitkileri atklarnn sl deerlerinin blgelere gre dalm

ekil 2. Trkiyenin ormanlk alanlar

Orman retim artklar en ok;

ekil 5. Trkiyenin Hayvansal Kaynakl Bioktle Potansiyeli

hayvansal atklardan biogaz retimi ve entegre enerji retim sisteminde kullanm

Trkiye Bioktle Uygulamalar

ekil 7. aycuma Kat Fabrikas

ekil 8. Ayanck Kereste Fabrikas

ekil 9. Konya eker umra Bioetanol Tesisi

ekil 10. stanbul Kmrcoda p gaz santrali

ITC-KA Enerji retim Sanayi ve Ticaret

Dnyada Bioktle Enerjisi

Avusturya, toplam enerji tketiminin eyreini (%23) yenilenebilir

sve enerji piyasasnn %16 sn bioyakt oluturmaktadr. Bu enerji balca

4.3. Bioktle Enerjisi Konya Potansiyeli ve Mevcut Kullanm Durumu

izelge 12. Konya li Toplam Kkba Hayvan Says (TK, 2009)

Konya Bioktle Enerjisi Kullanm Durumu

sermayeye sahip fakat altyaps olmayan ve mhendislik hizmeti alarak bioktleden

4.4. Bioktle Enerjisi retiminde Kullanm Sistemler (Santraller)

Biyogazdan Elektrik retim Santral rnekleri

ekil 11. Biogazdan Elektrik retim Santrali (Anonim, 2011a)

ekil 14. rnek Bir Biogaz Tesisi (Anonim, 2011d)

4.5. Bioktle Enerji Sistemlerinin retilmesi ve Kullanmna Ait Mevcut

Patent 1: 2010/09143 numaral patentte bioktleden biogaz oluturmak iin biogaz

Patent 2: 2010/06812 numaral patentte bioktle tesislerinde kullanlacak olan

Uluslararas Patent rnekleri;

(Patent Basm Tarihi: 10 Aralk 1996)

Patent 4: Yenilenebilir Enerji Sistemi

Bioktle Tesisleri ile lgili Dnyadaki Yasal Tevikler

ekil 15. Bioyakt

Hayvan atklar genelde biogaza dntrlerek kullanlr. Trkiyenin enerji

Aadaki tabloda Trkiye' deki kmes hayvanlarnn yllara gre dalm

izelge 15. Trkiye'deki Kmes Hayvanlar Says Yllara Gre Dalm

b) ehir ve Endstri Atklar

ehir atklar, evlerden resmi dairelerden ve baz endstriyel tesislerden arta

4.7.1. Organik Atklardan Enerji retim Sistemleri Elemanlar

ekil 16. Biogaz ham madde

ekil 17. Siklon Grnm (Anonim, 2009)

ekil 18. Siklon Detay Grnm (Anonim, 2011e)

ekil 19. Siklon Montaj Grnm (Anonim, 2011f)

4.7.1.3. Ham maddenin Filtreden Geirilmesi

ekil 20. Filtrasyon Sistemi (Anonim, 2011g)

ekil 21. Farkl Bir Filtrasyon Sistemi (Anonim, 2011h)

4.7.1.4. Ham maddenin Kurutulmas

ekil 22-27. Kurutma Makinesi rnekleri