V mt tha thun bt c d

ngha ca tha thun trng ti

S khng c trng ti nu khng c tha thun trng ti. Khc vi ta n, ni ng nhin c
thm quyn xt x bt k tranh chp trong nc no, trng ti ch c thm quyn xt x cc
tranh chp khi cc bn tranh chp (trong nc hoc c yu t nc ngoi) c tha thun chn
trng ti gii quyt tranh chp.
Cc bn tranh chp c quyn la chn trng ti phi l cc bn m, theo php lut trng ti
ca mi quc gia, c quyn lm iu . Theo Php lnh trng ti thng mi 2003 ca Vit
Nam th l cc t chc, c nhn kinh doanh.
Theo php lut ca nhiu quc gia th tranh chp a ra gii quyt bng trng ti ch khi tranh
chp pht sinh t cc hot ng thng mi. Hot ng thng mi li do php lut ca mi
quc gia quy nh. Theo Php lnh trng ti th Hot ng thng mi l vic thc hin mt
hay nhiu hnh vi thng mi ca c nhn, t chc kinh doanh bao gm mua bn hng ho,
cung ng dch v; phn phi; i din, i l thng mi; k gi; thu, cho thu; thu mua; xy
dng; t vn; k thut; li - xng; u t; ti chnh, ngn hng; bo him; thm d, khai thc;
vn chuyn hng ho, hnh khch bng ng hng khng, ng bin, ng st, ng b v
cc hnh vi thng mi khc theo quy nh ca php lut. Nhn chung, d cn mt vi im
cha thng nht v cc khi nim (kinh doanh v thng mi), cha r rng (nh t chc, c
nhn kinh doanh), cn trng lp (cung ng dch v v cc dch v c th) nhng nhn chung, cc
hot ng thng mi trong Php lnh l ph hp vi Lut mu ca Lin hp quc v trng ti.
Nh vy, khng phi bt k t chc, c nhn no cng c th a tranh chp ra gii quyt bng
trng ti. Ngay c khi mt s t chc, c nhn c php lut cho php lm iu ny th khng
phi bt k tranh chp no gia h cng u c th gii quyt bng trng ti. y l iu m cc
doanh nghip (bao gm cc doanh nghip c thnh lp theo cc Lut nh Lut Doanh nghip,
Lut u t nc ngoi, Lut doanh nghip Nh nc, Lut hp tc x, h kinh doanh c th, cc
c nhn gp vn thnh lp doanh nghip) cn phi bit khi k kt tha thun trng ti.
Chn trng ti cng gn nh loi tr thm quyn xt x ca ta n. iu ny cn c hiu mt
cch y . Th nht, vic xt x ni dung v tranh chp l do trng ti m cc bn chn gii
quyt theo th tc t tng m cc bn chn.Th hai, quyt nh trng ti buc cc bn phi
thc hin. Th ba, cc bn vn cn phi c s h tr ca Ta n khi c khiu ni v tha thun
trng ti v hiu, yu cu p dng cc bin php khn cp tm thi, ch nh trng ti vin
(adhoc) v khi c cn c php lut ngh Ta n hy quyt nh trng ti. iu th ba ny
s khng cn thit nu cc bn tranh chp c thin ch trong vic gii quyt tranh chp v trng
ti khng sai st c bn trong t tng.
D phi ly n ta n, trng ti vn l phng thc c doanh nghip a chung v h c
quyn t do nh ot nhiu hn, th tc xt x linh hot, mm do hn, thi gian nhanh hn v
t ri ro hn. Vi cc giao dch c yu t nc ngoi, y l phng thc gii quyt tranh chp

1
c hiu qu nht nu cc quc gia ca cc bn tranh chp u l thnh vin Cng c Lin hp
quc v cng nhn v thi hnh quyt nh ca trng ti nc ngoi (Cng c New York 1958
vi gn 150 quc gia thnh vin).
Thc tin k kt tha thun trng ti ti Vit Nam
Trng ti ang dn dn c doanh nghip Vit Nam s dng trong hot ng thng mi. Tuy
nhin, do lch s cng nh do nhn thc, trng ti cha c mt vai tr ng nh n cn phi c.
My chc nm qua, do nh hng ca nn kinh t tp trung quan liu bao cp, cc doanh nghip
khng quan tm n trng ti. Nhiu doanh nghip khng phn bit c s khc nhau gia
trng ti kinh t (Nh nc) vi trng ti phi chnh ph, khng tn nhim trng ti v thiu hiu
lc cng ch quyt nh trng ti. iu ny khin cho cc doanh nghip khng mn m
vi trng ti m cc biu hin kh ph bin l:
- Th nht, doanh nghip cha c mt thi quen t ra cu hi l cn la chn trng ti
hay ta n khi k kt hp ng v ti sao li nh vy.
- Th hai, nu c chn trng ti, h cng ch quy nh mt cch chung chung, khng
chnh xc, v d, trong cc iu khon trng ti h va chn trng ti li va chn ta n;
chn trng ti ti A phc thm trng ti B; chn trng ti A nhng li quy nh dng
quy tc trng ti B p dng; ghi tn t chc trng ti hoc ghi quy tc t tng khng
chnh xc ... Nhng iu khon trng ti nh vy rt d b tranh chp v tnh hiu lc ca
n.
- Th ba, nu c chn trng ti, cc bn trong tha thun trng ti cng ch mang
mng bit v trng ti. H khng hiu bn cht ca phng thc gii quyt tranh chp
bng trng ti hoc hiu m m v t chc trng ti hoc quy tc t tng trng ti m
h la chn. S tha thun chn trng ti, chn quy tc, chn a im xt x v lut p
dng lm khi l do cch quan nim kh hn nhin rng tranh chp s khng xy ra,
nu c xy ra th s thng lng tip (!)
Thc t cho thy, khng thiu cnh d khc d ci v nhng chuyn nh vy. Vi trng
hp th nht nu trn, mt s doanh nghip Vit Nam, do khng chn trc trng ti (hay ta
n) khi c tranh tranh chp pht sinh trong cc v kin c yu t nc ngoi, h khng bit
quyt nh nh th no. Chn trng ti th qu mun v i tc khng hp tc, chn ta n
nc ngoi ca i tc th va s, va lo. S v khng bit th tc php lut, lo v chi ph.
Chn ta n Vit Nam th khng chc bn n ca Ta n ta c c nc ngoi cng nhn
khng. Vi trng hp th hai nu trn, kh nng v hiu ca iu khon trng ti s rt cao.
Mt iu khon trng ti b coi l v hiu s dn n h qu phc tp, nht l vic quyt nh
trng ti c th b hy, v tranh chp s b ko di khng cn thit. Vi trng hp th ba
nu trn, s lm cho nhiu doanh nghip b bt ng, lng tng v trc , h khng bit g
hn v trng ti, v php lut h chn, qu trnh trng ti hoc b ko di, hoc c ri ro.
Tm li, c ba trng hp trn u nn trnh.

2
 Lm g trong thi gian ti?
Kinh t ngy cng pht trin, cc giao dch thng mi cng nhiu, nht l trong iu kin
t nc hi nhp, kh nng xy ra tranh chp s thng xuyn hn. Vic quyt nh la
chn phng thc gii quyt tranh chp l mt quyt nh khng km phn quan trng hn
so vi cc quyt nh kinh doanh khc nh chn i tc, gi c, cht lng... n gin ch v
nu khng c mt iu khon tt th khi thng v b b, nguy c trng tay s l hin
thc.
C l v vy m doanh nghip nn tm hiu k hn v cc phng thc gii quyt tranh chp
ngoi ta n nh thng lng, trung gian, ha gii, cng nh cc phng thc ti phn nh
trng ti, ta n. Hiu c s mnh, yu ca tng phng thc s gip doanh nghip ch
ng, bnh tnh hn trc nguy c mt bn gy thng tn cho thng v ca mnh.
Khi m phn hp ng, nn cn rng m m phn v iu khon gii quyt tranh chp.
Bt k mt mong c tt p no cu tri cho tranh chp ng xy ra vn c th b tan
bin v thng trng n cha bao ri ro (nu khng th th ai cng kinh doanh c!). Mi
s n trnh hoc v quan nim, hoc v n nang u nh cnh tri quang my tnh nhng lp
l u , ging bo cng c th p n bt c lc no.
Khi tha thun s chn phng thc trng ti th dt khot ng i khi, qua loa, lm
cho xong chuyn. Hp ng nh hn nhn, mun tnh cuc vung trn th cng phi d cho
n ngn ngun lch sng. chn t chc trng ti no v/hoc quy tc t tng ca t
chc trng ti no cng phi nh vy. iu ny buc doanh nghip phi hiu bit c th,
chnh xc ng ri vo cnh ru ng n cm cm b kia. Cng ng chn lut nc
ny, nc n m khng bit hoc khng bit r lut c ph hp hay khng. a im
trng ti cng l iu cn cn nhc, khng ch v n nh hng n ti tin ca mnh m
n cn lin quan n tha thun trng ti v quy tc t tng. Ni tm li, y khng phi l
iu n gin m phc tp nh bao iu khon hp ng khc. Tnh trc s i xa. S
chun b cho iu khon trng ti chu o khng nm ngoi kt lun ny.
Trn Hong An
http://viac.org.vn/baivietdetailts.asp?id=157