Matematika Os PDF

CRNA GORA
ZAVOD ZA KOLSTVO
Predmetni program
MATEMATIKA
I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX
razred osnovne kole
Podgorica, 2011.
1
Zavod za kolstvo MATEMATIKA
Predmetni program MATEMATIKA

I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX razred osnovne kole
Izdava: Zavod za kolstvo

Urednik: Pavle Goranovi
Lektura: Danijela ilas
Tehnika priprema: Nevena abrilo
tampa: Pobjeda, Podgorica
Tira: 1000
Podgorica, 2011.
Savjet za opte obrazovanje je na 47 sjednici prvog saziva, odranoj 25. 06. 2008. godine utvrdio izmjene predmetnog programa MATEMATIKA za I, II i
III razred osnovne kole i na 13. sjednici drugog saziva, odranoj 16. 12. 2010. godine izmjene predmetnog programa MATEMATIKA za IV, V, VI, VII, VIII
i IX razred osnovne kole.
2
SADRAJ
1. Naziv nastavnog predmeta ................................................................................................................................... 7
2. Odreenje predmetnog programa ........................................................................................................................ 7
3. Opti ciljevi nastave matematike.......................................................................................................................... 8
4. Sadraji i operativni ciljevi .................................................................................................................................. 10
5. Nain provjere znanja i ocjenjivanja .................................................................................................................. 88
6. Resursi koji su potrebni za realizaciju programa ............................................................................................. 88
7. Metodika uputstva ............................................................................................................................................. 89
8. Profil i struna sprema nastavnika/ca................................................................................................................ 90
3
4
Predmetni program
MATEMATIKA
I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX

razred osnovne kole
5
6
1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA
MATEMATIKA
Naziv predmetnog programa
MATEMATIKA
2. ODREENJE PREDMETNOG PROGRAMA
Matematika je znaajan opteobrazovni predmet pred kojim su brojni obrazovno-informativni i vaspitni zadaci. Nastala je pod okriljem
drevnih civilizacija, velikim dijelom usljed potrebe da se rijee neki praktini zadaci. Razvoj drutva je pred ovu nauku stavljao nove i nove
zadatke, a njihovo rjeavanje trailo je sve vii stepen apstrakcije i stvaranje novih teorija. Tako je nastao specifini matematiki jezik i
matematiki formalizam, ustanovljena kolekcija matematikih pojmova i struktura i razraeni matematiki metodi. Matematika se kao nauka
razvijala dijelom samostalno, a dijelom zahvaljujui proimanju sa prirodnim naukama (na prvom mjestu fizikom). Njeni rezultati su obilno
korieni: doskoro iskljuivo za potrebe prirodnih nauka, a u posljednje vrijeme i humanitarno-drutvenih (lingvistika, ekonomija).
Matematika ima naglaeno optecivilizacijski karakter, a rezultati matematiara odavno su zajednika tekovina svih naroda i kultura.
2. a. Sedmini broj asova matematike po razredima u osnovnoj koli
Razred I II III IV V VI VII VIII IX

Broj asova 4 4 4 5 5 5 4,5 4 3,5
7
3. OPTI CILJEVI NASTAVE MATEMATIKE

Nastava matematike treba da:
podstie i razvija sposobnosti posmatranja i logikog, kritikog i apstraktnog miljenja uenika/ca;
podstie i razvija incijativu i samostalno rasuivanje uenika/ca;
kod uenika/ca njeguje potrebu za sticanjem novih znanja;
osposobi uenike/ce za razumijevanje osnovnih matematikih koncepata, procedura i za rjeavanje jednostavnih matematikih
zadataka;
kod uenika/ca razvije sposobnost da prepoznaju situacije u svakodnevnom ivotu u kojima se mogu primijeniti matematika znanja;
pomogne uenicima/ama da uz pomo matematikih znanja razumiju neke pojave u ivotnom okruenju;
uenicima/ama prui matematika znanja neophodna za nastavak kolovanja.
Osim navedenih optih ciljeva, postoji i veliki broj zadataka specifinih ciljeva nastave matematike.
Specifini ciljevi zadaci nastave matematike
Specifini ciljevi zadaci nastave matematike su:

da uenik/ca stekne vjetinu itanja i pisanja brojeva, savlada osnovne raunske operacije i osposobi se da slobodno, s lakoom i
tano rauna;
da uenik/ca upozna osnovne matematike pojmove: skup, operacija, relacija, funkcija, kao i standardnu notaciju za navedene
pojmove;
da uenik/ca upozna osnovne mjerne jedinice;
da uenik/ca upozna najvanije ravanske figure, prostorne oblike i tijela, kao i njihove uzajamne odnose;
da se kod uenika/ca razvije vjetina korienja geometrijskog pribora; da se uenik/ca osposobi da precizno mjeri geometrijske
objekte; da se kod uenika/ca njeguje sposobnost da modeluju i konstruiu geometrijske figure;
da uenik/ca usvoji matematika tvrenja koja e biti navedena u programu;
da se uenik/ca osposobi da sakupi podatke iz okruenja i prikae ih numeriki, grafiki, tabelarno ili na neki drugi nain; da se
osposobi da podatke prikazane na neki od pomenutih naina i sam/a proita i protumai;
da se izborom primjera iz uenikovog/inog okruenja matematika interpretira kao ivotna disciplina koja pomae da rijeimo neke
konkretne zadatke; navoenjem primjera iz fizike, hemije, biologije, geografije razvija se svijest o prisustvu matematike u prirodnim
naukama;
da se kod uenika/ca razvija svijest o univerzalnosti matematikog jezika, kao sredstva komunikacije;
da se kod uenika/ca razvije i njeguje matematika pismenost;
8
da se uenik/ca osposobi da koristi matematiku literaturu;

da se kod uenika/ca razviju i njeguju sistematinost, upornost, konciznost, kreativnost, loginost u pismenom i usmenom tumaenju
zadatka, kao i sposobnost da apstraktno razmiljaju. Od velikog je znaaja da se uenik/ca osposobi da paljivo proita zadatak,
razumije uslove i shvati to se od njega/nje trai. Poeljno je dobrim izborom zadataka stvarati situacije u kojima uenici/e mogu da
iskau svoju kreativnost. Insistiranjem na analizi postavke i rjeenja dijete se stavlja u ulogu malog istraivaa: daje mu se mogunost
da se kritiki osvrne na rjeenje, da kae svoje miljenje o tome to e se desiti sa rezultatom ako se promijene ulazni podaci i
sloboda da samo napravi neku varijaciju na analizirani zadatak;
matematika treba da bude intelektualni izazov za uenike/ce, podruje njihovog samopotvrivanja. Zadaci za osnovnu kolu su takvi
da veinu mogu da urade svi uenici, s manje ili vie napora. Rjeenje svakog zadatka trai intelektualni napor. U trenutku kada
uenik/ca rijei zadatak, imae potvrdu svoje intelektualne samobitnosti;
matematika ima svoju estetiku, koja se moe pribliiti uenicima/ama. Njegovanje osjeaja za matematiki lijepo treba da bude stalna
briga nastavnika/ca. Naravno, razvijanjem ovog osjeaja, razvija se i ukupni osjeaj za lijepo;
u nastavi matematike treba koristiti prilike da se djeca podijele i u tako formiranim grupama rjeavaju zadatke. Ovaj oblik rada je
inspirativan za uenike/ce, dodatno ih motivie; u grupama se javlja obilje ideja kako da se zadatak rijei. Radom u grupama kod
uenika/ca se njeguje potreba i razvija osjeaj za timski rad;
da upozna uenika/cu sa istorijom matematike i njenim optecivilizacijskim karakterom. Posebnu panju treba posvetiti uticaju
matematike na razvoj prirodnih nauka.
9
Zavod za kolstvo MATEMATIKA (I ciklus) 1. razred
4. SADRAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA
Sadraji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.
Sadraji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.
I razred
(Ukupno 136 asova, 16 asova je nerasporeeno, 120 je rasporeeno; 4 asa nedjeljno)
Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono 50 asova)
Tema: Snalaenje u okolini
Operativni cijevi Aktivnosti Sadraj Korelacija i didaktika uputstva
Uenik/ca: Uenici/e: Fiziko vaspitanje (Formiranje kolone

- imenuje, razlikuje i razvrstava bia - imenuju i razvrstavaju predmete i Predmeti i bia; prostorne relacije i po visini; traenje sakrivenog predmeta;
i predmete; bia; odreuju poloaj predmeta smjerovi kretanja; uporeivanje asovi se mogu odrati u kolskom
- odreuje poloaj predmeta u koji ih okruuju, zadaju drugu/arici predmeta. dvoritu. Kroz igru razvijati orijentaciju u
odnosu na sebe (ispred iza, zadatak: Stani ispred mene, iza prostoru).
lijevo desno, gore dolje); mene...;
- uoava odnose meu predmetima - uporeuju predmete iz Likovna kultura (Moja uionica
(vei manji, nii vii, deblji neposredne okoline; uoavaju crtanje predmeta i njihov poloaj).
tanji, jednaki); razliku i klasifikuju ih, grupiu po
- grupie predmete po jednoj jednoj osobini (crtaju i broje). Priroda i drutvo (Upoznavanje
osobini. okoline).
10
Tema: Formiranje pojmova oblika

Uenik/ca: Uenici/e:
- upoznaje predmete po obliku; - na jednostavnim primjerima iz Ravanski likovi; oblici u prostoru. Likovna kultura (Moja kua kola
- razlikuje predmete po obliku; okoline uoavaju i raspoznaju od papira. Traenje zadatog lika na
- uoava predmete oblika lopte, krive i ravne povri; slici; uoavanje sakrivenog lika na
valjka i kocke; - crtaju i boje predmete istog oblika; slici; uoavanje razlike izmeu dva
- imenuje predmete oblika lopte, izrezuju od kola papira (U, , "ista" lika. Moja igraka modelovanje
valjka i kocke; , ); modeluju tijela od lopte; kocka) .
- prepoznaje ravne i krive povri na plastelina;
predmetima; - izrauju modele tijela od Fiziko vaspitanje (Igre loptom).
- izrauje modele od kartona, kola plastelina. Raznovrstan materijal omoguie
papira, papira (trougao, kvadrat, razvijanje razliitih misaonih aktovnosti.
krug, pravougaonik); Uitelj/ica imenuje loptu,valjak, kocku.
- grupie figure istog oblika.
Tema: Linije
Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam prave i krive linije, - uoavaju predmete koji miruju i Linije. Likovna kultura (Crte).
kao putanje pokretne take; predmete koji se kreu; Prelazak sa perceptivnog na
- zapaa linije u neposrednoj - uoavaju liniju na slici; apstraktniji nivo uenicima/ama treba
okolini; - crtaju, pronalaze put u lavirintu; da pomogne da usvoje pojam prave i
- razlikuje krivu i pravu liniju; - koriste pribor za crtanje. krive linije, kao putanje pokretne take
- crta pravu liniju uz pomo lenjira; (kreda, olovka).
- crta krivu liniju slobodnom rukom.
11
Oblast: SKUPOVI (orijentaciono 10 asova)
Tema: Skup kao objekat djejeg posmatranja

Uenik/ca: Uenici/e:
- klasifikuje predmete, tijela, figure - uoavaju i zakljuuju koju Skupovi. Likovna kultura (Jesenji plodovi
prema jednoj osobini (boji, obliku zajedniku osobinu ima vie crtanje ili slikanje).
ili veliini); predmeta; Priroda i drutvo (Domae ivotinje;
- otkriva osobinu po kojoj su - analiziraju: uoavaju i klasifikuju Moja porodica; Odjeljenjska zajednica).
razvrstani predmeti; predmete po istoj osobini;
- prikazuje razvrstavanje predmeta - kombinuju, smiljaju i kategoriu Pri formiranju skupova uenici/e mogu
pomou crtea i upoznaje predmete prema jednoj osobini koristiti logike blokove.
njegove jedinke (elemente); (crtaju i boje). Preporuuje se imenovanje skupova
- upoznaje i primjenjuje odnose: po njihovom prirodnom sadraju.
vie u smislu brojnije, manje Grupisati predmete po jednoj osobini:
manje brojno, jednako oblik, boja, veliina, debljina.
jednakobrojno.
12
Oblast: ARITMETIKA (orijentaciono 40 asova)
Tema: Prirodni brojevi do 10 i 0

Uenik/ca: Uenici/e:
- broji, zapisuje i ita brojeve do - sluaju, pamte, ponavljaju, Prirodni brojevi do 10 i 0; ureenost Fiziko vaspitanje (Kolona: ko stoji
10; crtaju, broje i zapisuju izbrojano; prirodnih brojeva do 10. ispred, a ko iza. Tvoje mjesto u koloni).
- upoznaje znak za sabiranje; - prepoznaju i oblikuju niz brojeva;
- uporeuje brojeve do 10; rjeavaju zadatke uz pomo Vano je da zna da odredi broj koji je
- upoznaje znak za oduzimanje; nastavnika/ce; ispred, odnosno iza datog broja.
- sabira brojeve do 10; - razlikuju redni broj; Najei pristup formiranju prirodnog
- oduzima brojeve do 10; - usmjerenom didaktikom igrom broja je skupovni prikaz.
- razumije ulogu 0 u sabiranju i odreuju nepoznati sabirak i Uitelj/ica se ne smije ograniiti samo
oduzimanju; nepoznati umanjilac. na slikovni materijal.
- primjenjuje raunske operacije Uputstva ita uitelj/ica.
sabiranje i oduzimanje; Za formiranje pojma prirodnog broja
- odreuje nepoznati sabirak i pogodni su obojeni tapii, izraeni od
nepoznati umanjilac; plastike ili drveta.
- razlikuje osnovne i redne Potrebno je razvijati misaone
brojeve. sposobnosti uenika/ca za rjeavanje
najjednostavnijih matematikih
problema. Koristiti crtee i prikaze
skupova Venovim dijagramom.
Uenik/ca pogaanjem odreuje
nepoznati sabirak i umanjilac.
Uenik/ca treba da razlikuje dva/dvije
uenika/ce u grupi i drugi u redu.
Usvajanje novih sadraja treba da se
odvija u manjim koracima, s
naglaskom na utvrivanju i radu
uenika/ca.
13
Tema: Prirodni brojevi do 20

Uenik/ca: Uenici/e: Nije neophodno da uenik/ca

- zna da broji, zapisuje i ita - usvajaju brojeve druge desetice, Prirodni brojevi do 20; ureenost upotrebljava izraz "prethodnik i
brojeve do 20; itaju ih, piu i uporeuju; prirodnih brojeva do 20. sljedbenik", vano je da zna odrediti
- uporeuje brojeve do 20; - prepoznaju i oblikuju niz brojeva. broj koji je ispred, odnosno iza datog
- odredi broj koji je ispred i broj broja.
koji je iza nekog broja.
Oblast: MJERENJE (orijentaciono 6 asova)
Tema: Mjerenje
Uenik/ca: Uenici/e: Fiziko vaspitanje (tafetne igre.

- procjenjuje i uporeuje veliine; - nestandardnim mjerama mjere Mjerenje. Noenje predmeta).
- mjeri nestandardnim mjerama: predmete neposredne okoline i Kroz igru uenici/e odreuju koji je
duinu, masu i zapreminu. uporeuju ih. predmet laki, odnosno tei.
Duinu mjere koracima, pedljom,
stopalom.
Prelivanjem tenosti uenik/ca e
odrediti koja posuda ima veu ili manju
zapreminu. Nije obavezno da
uenik/ca koristi termin zapremina.
14
Oblast: DRUGI SADRAJI (orijentaciono 14 asova)
Tema: Zanimljivosti i Mozgalice

Uenik/ca: Uenici/e:
- koristi razliite vrste tabela; - popunjavaju tablice; Popunjavanje tabele; grafiki prikaz. Aritmetika (Zapisivanje brojeva na
- razvrstava predmete, tijela, - otkrivaju osobinu po kojoj su vie naina. Nizati brojeve po
figure i tako formira skupove; poreani brojevi ili oblici odreenom pravilu).
- otkriva i rijeima opisuje osobine razvrstani i to opisuju rijeima;
po kojima su razvrstani predmeti, - ureuju elemente po razliitim Geometrija (Bojiti istom bojom iste
tijela, figure, brojevi; osobinama; oblike. Nizati nastavljajui zapoeto).
- nie brojeve po odreenom - otkrivaju i nastavljaju, zapisuju
pravilu; brojeve na vie naina.
- zapisuje brojeve kao zbir i kao
razliku.
Katalog znanja za prvi razred

Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi
Uenici/e treba da: Uenici/e treba da:
prepoznaju bia i predmete; prepoznaju, razlikuju i ispravno imenuju predmete, bia, oblike predmeta, povri i linije;
odreuju poloaj predmeta u odnosu na sebe; na jednostavnim i konkretnim primjerima iz svoje okoline uoavaju odnose;
prepoznaju modele figura; odreuju poloaj predmeta u odnosu na sebe;
broje, itaju i piu brojeve do 10; u neposrednoj okolini prepoznaju i imenuju osnovna geometrijska tijela (lopta, valjak,
znaju da zapiu brojevni niz do 10; kocka);
razvrstavaju predmete prema zadatoj osobini. prepoznaju i imenuju figure (trougao, kvadrat, krug, pravougaonik);
crtaju slobodnom rukom osnovne geometrijske oblike; izrauju modele tijela i figura;
znaju da broje, itaju, zapisuju i uporeuju brojeve do 20;
sabiraju i odizimaju u okviru prve desetice;
razvrstavaju predmete, tijela, figure prema jednoj osobini; klasifikuju ih u razliite tabele.
15
II razred
(Ukupno 136 asova, 16 asova je nerasporeeno, 120 asova je rasporeeno; 4 asa nedjeljno)
Tema: Orijentacija u prostoru

Operativni ciljevi Aktivnosti Sadraj Korelacija i didaktika uputstva
Uenik/ca: Uenici/e:
- ponavlja i utvruje ciljeve iz prvog - trae sakriveni predmet, trae put Prostorne relacije i smjerovi kretanja. Priroda i drutvo (Orijentacija u
razreda; do predmeta u lavirintu, uz prostoru).
- odreuje poloaj predmeta u objanjenje.
odnosu na druge predmete; Likovna kultura (Crtanje).
- kree se u prostoru slijedei
uputstva i zna da ih formulie.
16
Tema: Prostorni oblici i odnosi

Uenik/ca: Uenici/e:
- uporeuje predmete iste vrste po: - uoavaju, razlikuju i imenuju Razliiti predmeti u prostoru; odnosi u Fiziko vaspitanje (Vrsta: uenici/e se
duini, irini, debljini i visini; predmete i bia; razvrstavaju prostoru; tijela, figure, linije. poreaju po visini. Elementarna igra:
- shvata znaenje odnosa (vei- predmete po zajednikoj osobini Poplava spasavaju se unutar linije).
manji, nii-vii, deblji-tanji, dui- (vre analizu);
krai, iri-ui, jednak); - na jednostavnim primjerima iz Logiki blokovi, plastine ploice raznih
- rea predmete iste vrste po veliini: neposredne okoline uoavaju i boja i oblika, svaki oblik u tri boje.
manji, srednji, vei; (najmanji i razlikuju predmete i bia po veliini i Mogu se koristiti u okviru sadraja
najvei); visini (vre analizu); razvrstavanje predmeta prema
- prepoznaje i imenuje tijela koja su - imenuju predmete oblika lopte, svojstvima i skupovi.
raena u prvom razredu (loptu, kocke, kvadra i valjka i imenuju Slojevite grafofolije mogu znaajno
valjak i kocku) te kupu i kvadar; loptu, valjak, kocku i kvadar; doprinijeti usvajanju matematikih
- prepoznaje i imenuje jednostavne - usvajaju pojam prave i krive linije, pojmova gdje kao oigledno nastavno
geometrijske figure; kao putanje pokretne take; sredstvo dominira crte. Time se
- prepoznaje, imenuje i crta prave i - crtaju krivu liniju slobodnom rukom i proces demonstracije vremenski
krive; otvorene i zatvorene linije; pravu liniju uz pomo pribora za racionalizuje, a uenicima/ama se
- uoava liniju kao granicu crtanje. Vjebaju upotrebu lenjira i olakava percepcija.
spoljanosti i unutranjosti trougaonika;
(zatvorena kriva ili izlomljena - usvajaju pojam zatvorene krive ili
zatvorena); prave izlomljene zatvorene linije
- uoava spoljanost i unutranjost kao granice povri. Na konkretnim
na konkretnim primjerima; primjerima raspoznaju unutranjost
- pravilno upotrebljava pribor za i spoljanost.
crtanje (lenjir);
- uoava najkrae rastojanje izmeu
dvije take (du);
- crta izlomljenu liniju.
17
Oblast: MJERENJE (6 asova)
Tema: Mjerenje
Uenik/ca: Uenici/e:
- mjeri duinu nestandardnom i - usvajaju pojmove i termine Jedinice za duinu (m, dm, cm); apoeni Priroda i drutvo (Put od kue do
standardnom jedinicom za duinu; jedinica mjere; mjere, zapisuju, novca; mjere za vrijeme (dani kole).
- poznaje razliite naine mjerenja; uporeuju, raunaju (npr. 5m + sedmice).
- poznaje jedinice za mjerenje 2m); Fiziko vaspitanje (Ko e prije
duine; - upoznaju metalni i papirni novac, prelaenje staze od 8-10m; tranje na
- zapisuje mjerenje mjernim brojem njihovu vrijednost i odnose. 20m).
i jedinicom; Kod uvoenja mjernih jedinica
- sabira i oduzima iste jedinice polazimo od svakodnevnog ivota i
mjere; konkretnih primjera.
- poznaje apoene novca;
- zna dane u sedmici i njihov Priroda i drutvo (Dani u sedmici).
redosljed;
- mjeri vrijeme.
18
Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono 79 asova)
Tema: Prirodni brojevi do 100

Uenik/ca: Uenici/e:
- ponavlja i utvruje ciljeve iz I razreda; - itaju, piu i uporeuju brojeve do 20; Prirodni brojevi do 20; matematiki jezik; Pri formiranju grupa kod grupnog rada, na
- koristi matematiki jezik (sabirci, zbir, - utvruju sabiranje i oduzimanje do 10, sabiranje i oduzimanje u skupu prirodnih svim asovima moe se vjebati brojanje,
umanjenik, umanjilac, razlika); usvajaju matematiki jezik i uoavaju brojeva do 20 (8+ 5; 12 5; 16 12); sabiranje i oduzimanje; pri uporeivanju
- sabira i oduzima u skupu prirodnih vezu sabiranja i oduzimanja; zadaci tipa: 8+5+6, 3-5+6, 8+5-6, 18-5-6; broja poena, zapisivanju u tablice
brojeva do 20 (prelaz preko desetice); - usvajaju pojmove jednocifren i prirodni brojevi do 100 i broj 0; struktura
- usvaja, usavrava i primjenjuje dvocifren broj, prva i druga desetica; brojeva (jedinice, desetice, stotine); Pri obnavljanju sadraja iz prvog razreda
sabiranje i oduzimanje u skupu uoavaju mjesnu vrijednost cifre, bez uporeivanje brojeva (<, >, =). koristiti obojene tapie. Pogodni su za rad
prirodnih brojeva do 20; definisanja; u okviru prve dvije desetice. Osnovna
- zna da nae nepoznati sabirak i - utvruju odreene relacije: je vei od i metoda je opaanje.
nepoznati umanjilac; je manji od, koriste odgovarajue
- broji, zapisuje i ita brojeve do 100; znake i primjenjuju ih na brojevima druge U procesu usvajanja raunskih operacija
- upoznaje desetice prve stotine i desetice; jo uvijek je potrebno korienje didaktikih
relacije 10j = 1d = 10; 10 d = 1 s = - na osnovu analogije savladavaju sredstava (tapii, unifiks, kocke i etoni u
100 j; sabiranje (12+4) i oduzimanje (18-5) u boji).
- poznaje strukturu dvocifrenih brojeva, drugoj desetici;
npr. 83 = 8d+3j; - usvajaju algoritam u sluaju sabiranja Nepoznati sabirak se trai dopunom, npr
- pravilno pie i izgovara brojeve; 8+5 (8+2+3) i oduzimanja 12-5 (12-2-3); 8+ =15; 8 dopunimo sa 2 do 10, 10
- rea po veliini prirodne brojeve do - vjebaju sabiranje i oduzimanje u okviru dopunimo sa 5 do 15. Dakle, traeni broj je
100; prve dvije desetice, u razliitim 2+5=7.
- odreuje prethodnik i sljedbenik datog sluajevima;
broja; - vjebaju brzo sabiranje i oduzimanje u Nepoznati umanjilac se trai pogaanjem,
- zna mjesnu vrijednost cifre u broju; okviru prve i druge desetice; npr. 17- =13, od 17 treba oduzeti 4 da bi
- zapisuje odnose meu brojevima (<, - na konkretnim primjerima uoavaju dobili 13 ili postupnim oduzimanjem npr.
> , =) u rjeavanju zadataka. neutralnost nule kao sabirka i umanjioca; 17- =9, od 17 treba oduzeti 7 da bi dobili
- usmjerenom didaktikom igrom odreuju 10, a od 10 treba oduzeti 1 da bi dobili 9.
nepoznati broj; Dakle, traeni broj je 7+1=8.
- broje, zapisuju, itaju i uporeuju brojeve
do 100; Kad god je u mogunosti, uitelj/ica treba
- usvajaju desetice prve stotine i relacije: da ukae na uzajamnu povezanost
10d = 1s = 100j; sabiranja i oduzimanja.
- usvajaju pojam dvocifrenog broja i
prikazuju ga didaktikim materijalom.
19
Tema: Raunske operacije

Uenik/ca: Uenici/e:
- ovladava usmenim sabiranjem - koriste didaktiki materijal pri Sabiranje i oduzimanje u skupu Fiziko vaspitanje (Igra "Izmeu dvije
desetica u okviru prve stotine, sabiranju i oduzimanju; prirodnih brojeva do 100 (dvocifrenog i vatre". Ekipe mijenjaju mjesta poslije
koristei analogije; - sabiraju i oduzimaju desetice; jednocifrenog broja bez prelaska zavrene igre) .
- sabira i oduzima u skupu prirodnih - mijenjaju mjesta sabircima i preko desetice i dvaju dvocifrenih
brojeva do 100 (sluajevi precizirani uoavaju opte svojstvo. brojeva od kojih se jedan mora Nepoznati sabirak trai se dopunom, a
u sadraju); zavravati nulom (kod oduzimanja to nepoznati umanjilac pogaanjem.
- zna da nae nepoznati sabirak i je umanjilac); zakon zamjene mjesta
nepoznati i umanjilac; sabiraka. Rjeavanje tekstualnih zadataka
- primjenjuje svojstvo zamjene ostaviti za kraj godine.
mjesta sabiraka;
- uvia uzajamnu povezanost
sabiranja i oduzimanja;
- razumije ulogu broja 0 u sabiranju i
oduzimanju;
- shvata da je 0 razlika dva jednaka
broja.
Oblast: TABELARNO I GRAFIKO PRIKAZIVANJE PODATAKA (orijentaciono 10 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- razvrstava predmete, tijela, figure, - razvrstavaju predmete, tijela, Skupovi; tabele; itanje, ureivanje i Priroda i drutvo (Praenje i
brojeve prema dvjema osobinama; figure, brojeve prema jednoj prikazivanje podataka. prikazivanje vremena).
- otkriva i objanjava rijeima dvije osobini;
osobine, karakteristike po kojima su - prikazuju jednostavne podatke;
razvrstani predmeti, figure, tijela, - itaju podatke iz tablica.
brojevi;
- prikazuje razvrstavanje predmeta;
- prikazuje jednostavne podatke
pomou dijagrama sa stupcima i
pripremljenih tabela;
- zna da proita jednostavne podatke.
20
Katalog znanja za drugi razred
prepoznaju oblike predmeta i figura; prepoznaju, razlikuju i ispravno imenuju oblike predmeta, povri, linija;
uoe razlike: mnogo, malo, vie, manje, nie, vie, ispred, prepoznaju i crtaju taku i du;
iza; rukuju lenjirom;
prebroje elemente skupa; uoavaju odnose izmeu predmeta prema sebi i predmeta prema predmetu;
poznaju matematike znake i pravilno ih upotrebljavaju; uporede skupove po brojnosti;
znaju da zapiu brojevni niz do 20; znaju da broje, itaju, zapisuju i uporeuju brojeve do 100, kao i da ispravno upotrebljavaju
sabiraju i oduzimaju do 20 (sluajevi 8+5; 12-5; 16-12); znake jednakosti i nejednakosti;
mjere nestandardnim mjerama. poznaju strukturu brojeva;
savladaju sabiranje i oduzimanje do 100 (sluajevi precizirani u sadraju); razumiju postupke
na kojima se zasnivaju ove operacije; shvate pojam 0 i uoavaju njeno svojstvo u sabiranju i
oduzimanju; poznaju terminologiju i znake sabiranja i oduzimanja;
koriste svojstvo zamjene mjesta sabiraka;
nalaze nepoznati sabirak i nepoznati umanjilac;
znaju da rjeavaju tekstualne zadatke (s jednom i dvije operacije) u okviru sabiranja i
oduzimanja do 100 pomou sastavljanja izraza, i obratno, na osnovu datog izraza umiju da
sastavljaju odgovarajue zadatke;
poznaju i koriste osnovne jedinice mjere (metar, novac);
prikazuju i itaju podatke.
21
III razred
(Ukupno 136 asova, 16 asova je nerasporeeno, 120 je rasporeeno; 4 asa nedjeljno)
Tema: Crtanje dui, prave, poluprave

Uenik/ca: Uenici/e:
- ponavlja i usvaja ciljeve iz drugog - crtaju dui razliitih duina Du, prava, poluprava; Fiziko vaspitanje (Tranje do 20m;
razreda; pomou pribora za crtanje; piramida(trostrana i etvorostrana). tranje cikcak)
- prepoznaje, imenuje i opisuje tijela - procjenjuju i mjere, zapisuju
koja su raena u drugom razredu izmjereno, vjebaju tanost i
(loptu, valjak, kocku, kvadar i preciznost. 20 m
kupu) kao i piramidu;
- usvaja pravilnu upotrebu hartije,
olovke i lenjira;
- uoava linije;
- grafiki prikazuje linije i obiljeava
ih; 20 m
- mjeri i uporeuje dui;
- shvata duinu izlomljene linije kao
zbir duina njenih elemenata.
22
Tema: Crtanje pravog ugla, pravougaonika i kvadrata

Uenik/ca: Uenici/e:
- crta prav ugao, kvadrat i - crtaju uglove u proizvoljnom Prav ugao, pravougaonik, kvadrat. Fiziko vaspitanje (Crtanje terena za
pravougaonik na kvadratnoj mrei i poloaju, lenjirom i trougaonikom igru Izmeu dvije vatre).
pomou trougaonika; (vjebaju rukovanje trougaonikom),
- zna da obiljei tjemena, krak, obiljeavaju tjemena, krake; Koristiti termine tjeme ugla i krak
stranicu; - crtaju pravougaonik i kvadrat na ugla.
- uoava svojstva pravougaonika i kvadratnoj mrei, koriste pribor za
kvadrata (pravi uglovi, suprotne crtanje; Crtanje na kvadratnoj mrei.
stranice jednake, sve stranice - rukuju priborom za crtanje, vjebaju
jednake); preciznost, urednost i spretnost
- odreuje broj jedinica mjere od kojih rukovanja priborom za crtanje.
je sastavljen pravougaonik, kvadrat;
- dijeli cjeline (figure) na polovine i
etvrtine.
Oblast: MJERENJE (8 asova)
Tema: Mjerenje
Uenik/ca: Uenici/e:
- ponavlja ciljeve iz drugog razreda; - upoznaju i zapisuju jedinice mjere Mjere za duinu: (m, dm, cm); mjere za Priroda i drutvo (Orijentacija u
- imenuje i zapisuje jedinice mjere mjernim brojem; upoznaju odnos vrijeme: (mjesec, as i minut). vremenu).
mjernim brojem; vee i manje mjere;
- mjeri standardnim jedinicama mjere; - procjenjuju i mjere razliite dui, Fiziko vaspitanje (Mjerenje brzine
- uporeuje jedinice mjere; vjebaju preciznost i tanost; tranja).
- rauna pomou istih jedinica mjere, - raunaju sa jedinicama mjere.
a za duinu i pretvaranjem susjednih
jedinica.
23
Tema: Prirodni brojevi do 100 i 0

Uenik/ca: Uenici/e:
- ponavlja i utvruje ciljeve iz drugog - zapisuju brojeve na brojevnoj Sabiranje i oduzimanje prirodnih Grafiki prikazati raunske operacije.
razreda; polupravoj; brojeva do 100; sabiranje i oduzimanje
- zna da ilustruje brojeve zapisom na - vjebaju sabiranje i oduzimanje u prirodnih brojeva do 100 (sa Ne treba koristiti termine asocijativnost
brojevnoj osi; skupu prirodnih brojeva do 100, prelaskom); zadaci tipa: 18+15+6, i komutativnost.
- sabira i oduzima u skupu prirodnih koriste zakone komutacije i 33-25+6, 48+15-36, 68-45-16;
brojeva do 100; asocijacije za lake raunanje, isto zakon o zamjeni mjesta sabiraka i Usmeno sabirati i oduzimati radi
- primjenjuje raunske zakonitosti pokazuju didaktikim materijalom; zakon o zdruivanju sabiraka; razvijanja predstava o brojevima i
(zamjena mjesta i zdruivanje - rjeavaju jednostavne tekstualne jednaine tipa: lakeg prelaska na pismeno raunanje
sabiraka); zadatke korak po korak; +a=b u IV razredu.
- primjenjuje raunske operacije - vjebaju da brzo usmeno sabiraju i a - = b.
sabiranje i oduzimanje; oduzimaju; Zadaci tipa + a = b rade se
- odreuje broj za toliko vei/za - odreuju za toliko vei broj dopunjavanjem.
toliko manji od datog broja; (sabiranjem) i za toliko manji broj
- odreuje sabirak i umanjilac. (oduzimanjem). Zadaci tipa a - = b rade se
oduzimanjem.
24
Tema: Mnoenje i dijeljenje do 100

Uenik/ca: Uenici/e:
- razumije vezu zbira istih sabiraka i - prikazuju mnoenje broja Mnoenje (znak, inioci, proizvod); Likovna kultura (Izrada aplikacija).
proizvoda: (2+2+2=32); etonima i drugim didaktikim zakon o zamjeni mjesta i zdruivanju
- savladava upotrebu i shvata materijalom i usvajaju tablicu inilaca; pisanje dvocifrenog broja u Fiziko vaspitanje (Podjela u igri na
znaenje termina mnoenje, mnoenja do automatizma; obliku: n10+m; polovina i etvrtina; dvije ili etiri jednake grupe).
raunske radnje i znaka; - prikazuju dvocifreni broj tapiima dijeljenje (znak, dijeljenik, djelilac,
- zapisuje dvocifreni broj u obliku (desetice), etonima (jedinice); kolinik); tablica mnoenja i dijeljenja; Rad u paru na asovima maternjeg
zbira viestruke desetice i isto zapisuju; uloga 0 i 1 kod mnoenja i dijeljenja; jezika i prirode i drutva.
jedinice; - izvode vantablino mnoenje; parni i neparni brojevi; dijeljenje
- zna da pomnoi zbir brojeva - odreuju dijelove cjeline dvocifrenog broja jednocifrenim brojem Dijelove cjeline odreivati samo na
jednocifrenim brojem; sjeenjem i rezanjem; bez ostatka; jednaine tipa: konkretnom i slikovitom nivou.
- popunjava tablicu mnoenja; - vjebaju poimanje parnog i - a =b
- mnoi do 100 s lakoom, po neparnog broja; - :a =b Zadatke tipa
automatizmu; - odreuju polovinu i etvrtinu; - a: = b, a 0 - a =b
- usmeno mnoi dvocifreni broj sa - odreuju nepoznati dijeljenik, tekstualni zadaci; brojevni izrazi. - :a =b
jednocifrenim brojem djelilac i inioce. - a : = b, a 0
- primjenjuje zakon zamjene mjesta - raunaju mnoenjem toliko puta rjeavati samo u sluajevima tablinog
i zdruivanje inilaca, radi lakeg vei i dijeljenjem toliko puta mnoenja i dijeljenja.
raunanja; manji broj;
- usvaja pojam dijeljenja; - pomou raunskih operacija
- poznaje ulogu 0 i 1 kod mnoenja raunaju vrijednost brojevnog
i dijeljenja; izraza;
- zna da odredi polovine i etvrtine; - dovode u vezu mnoenje i
- zna da podijeli zbir dva broja dijeljenje provjerom.
jednocifrenim brojem;
- koristi postupak dijeljenja kada je
kolinik vei od 10 (dijeliti
dvocifreni broj kao zbir, odnosno
razliku, djeljivih brojeva);
- razumije vezu mnoenja i
dijeljenja.
25

Uenik/ca:
- u raunanju koristi inverznost
mnoenja i dijeljenja;
- zna tablicu dijeljenja;
- odreuje broj toliko puta
vei/manji od datog broja;
- odreuje (upisuje) nepoznati
inilac, djelilac, dijeljenik;
- izraunava vrijednost brojevnog
izraza potujui redoslijed
raunskih operacija.
Tema: Upoznavanje brojeva do 1000

Uenik/ca: Uenici/e:
- broji, ita i zapisuje brojeve do 1 000; - broje, itaju i zapisuju brojeve do 1 Brojevi do 1 000; stotine i desetice prve Posebno naglaavati dekadni zapis
- ureuje po veliini brojeve do 1 000; 000; hiljade; ureenost prirodnih brojeva do brojeva.
- odreuje prethodnik i sljedbenik. - uporeuju brojeve do 1 000. 1000; prethodnik i sljedbenik broja
Tema: Tabelarno i grafiko prikazivanje podataka (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- prikazuje jednostavne podatke - prikupljaju podatke; Tabele; grafikoni; prikaz pomou Aritmetika (raunske operacije).
pomou tabele, grafiki, pomou - prikazuju podatke; stubaca
stubaca; - itaju podatke. Maternji jezik (prikaz proitanih
- zna da proita jednostavnu tabelu, tekstova).
grafiki prikaz i prikaz pomou
stubaca; Priroda i drutvo (Gustina saobraaja
- zna da prikupi jednostavne podatke, u gradu).
uredi ih, predstavi i proita.
26
Katalog znanja za trei razred

prepoznaju geometrijske oblike (linije, trougao, kvadrat, znaju da sabiraju i oduzimaju do 100;
pravougaonik); odreuju nepoznati sabirak i nepoznati umanjilac;
znaju pisanje brojnog niza do 100; shvate mnoenje kao sabiranje jednakih sabiraka, upoznaju i koriste termine i znak mnoenja;
sabiraju i oduzimaju u okviru prve stotine (sluajevi: naue do automatizma tablicu mnoenja 10 x 10;
50+8; 37-7; 39-6; 26+40); znaju tablicu dijeljenja, koriste termine i znak dijeljenja;
znaju tablicu mnoenja; koriste ili primjenjuju komutativnost, asocijativnost i distributivnost raunskih operacija;
prepoznaju geometrijska tijela(lopta, valjak, kocka, znaju svojstva 0, kao sabirka, inioca i dijeljenika, a jedinice kao inioca i djelioca;
kvadar, kupa, piramida); znaju mnoenje i dijeljenje do 100, koriste zagrade i poredak raunskih operacija;
znaju pojam polovine. umiju da proitaju i slovima zapiu zbir, razliku, proizvod, kolinik;
znaju da izraunaju vrijednost izraza sa dvije operacije;
umiju da rjeavaju tekstualne zadatke s jednom i dvije raunske operacije;
razumiju i usvoje pojam polovine, etvrtine i desetine;
prepoznaju i spretno crtaju dui raznih duina, izlomljene linije, pravougaonik i kvadrat na
kvadratnoj mrei (koristei se trougaonikom);
prepoznaju, imenuju i opisuju geometrijska tijela (lopta, valjak, kocka, kvadar, kupa, piramida);
uoavaju i crtaju prav ugao;
poznaju i primjenjuju mjere za duinu (m, dm, cm), vrijeme (as, minut, dan, sedmica, mjesec),
novac (euro, cent);
znaju da broje, itaju, zapisuju i uporeuju brojeve do 1 000;
prikupljaju, prikazuju i itaju podatke.
27
Zavod za kolstvo MATEMATIKA (I ciklus)
STANDARDI ZNANJA PRVOG TROGODINJEG CIKLUSA
Uenici/e
1. Prepoznaju, imenuju i crtaju du, trougao, kvadrat, pravougaonik.
2. Prepoznaju i imenuju (otvorene, zatvorene, izlomljene, prave) linije i ugao.
3. Prepoznaju i imenuju kocku, kvadar, loptu i valjak.
4. Znaju mjerne jedinice za duinu, vrijeme i novac i koriste odgovarajue simbole.
5. Znaju da proitaju i zapiu prirodne brojeve do 100 ciframa i rijeima.
6. Uporeuju i reaju po veliini brojeve; upotrebljavaju znakove =, <, >.
7. Odreuju prethodnik i sljedbenik datog broja; prepoznaju i imenuju parne i neparne brojeve.
8. Sabiraju i oduzimaju do 100.
9. Znaju tablicu mnoenja u obimu 10 10 i kolinike koji su vezani za tablicu mnoenja.
10. Unose podatke u dijagram sa stupcima ili tabelu i znaju da proitaju podatke.
28
Zavod za kolstvo MATEMATIKA (II ciklus) 4. razred
DRUGI TROGODINJI CIKLUS
IV razred
(Ukupno 170 asova, 20 asova je nerasporeeno, 5 asa nedjeljno)
Tema: Ponavljanje (orijentaciono 8 asova)

Ciljevi su isti kao u III razredu. Uenici/e: Prirodni brojevi do 1 000; pisanje, Nekoliko asova na poetku
- aktiviraju matematika znanja i itanje i uporeivanje brojeva; grafiko namijenjeno je ponavljanju gradiva iz
iskustva steena u toku prvog prikazivanje prirodnih brojeva do 1000 prethodnog razreda (ciklusa), da bi
trogodineg ciklusa. na brojevnoj polupravoj; crtanje uenici/e uspjeno nastavili/e sa
geometrijskih figura u ravni; kvadratna usvajanjem novih znanja.
mrea i figure u ravni.
29

Tema: Raunske operacije s prirodnim brojevima do 1 000 (orijentaciono 87 asova)
Uenik/ca: Uenici/e:
- ita rimskim ciframa zapisane - sluaju izlaganje i vjebaju Rimske cifre i brojevi; raunske Crnogorski jezik
brojeve do 1 000 i zna da ih napie; zapisivanje brojeva rimskim ciframa operacije sa prirodnim brojevima; Priroda i drutvo
- pismeno i usmeno sabira i oduzima (koriste rimske cifre za zapisivanje zagrade i operacije sabiranja, Sabiranje i oduzimanje do 1 000
do 1 000 (sa prelazom); datuma); oduzimanja, mnoenja i dijeljenja uenici/e e realizovati postupno: prvo
- zna i koristi svojstva (zakone - na asovima i kod kue vjebaju (asocijativnost i distributivnost) i red bez prelaza, a zatim sa prelazom. Prvo
komutativnosti, asocijativnosti i raunske operacije sa prirodnim raunskih operacija; brojevni izrazi; treba realizovati sabiranje trocifrenog
distribuitivnosti) raunskih operacija brojevima do 1000; jednakosti i nejednakosti, jednaine i broja sa jednocifrenim itd.
sabiranja i mnoenja; - rjeavaju zadatke uz pravilnu nejednaine u skupu brojeva do 1 000;
- zna i koristi osobine 0 i 1 u upotrebu zagrada i korienje tekstualni zadaci sa dvije i vie Akcenat treba da bude na pismenom
raunskim operacijama; zakona za raunske operacije; operacija. sabiranju i oduzimanju.
- zna kako na zbir i razliku utie - uproavaju brojevne izraze i
promjena komponenti; rjeavaju usmeno i pismeno Vano je da uenici/e savladaju
- pravilno upotrebljava zagrade kod jednaine i tekstualne zadatke, raunske operacije za brojeve do 1 000
operacija sabiranja i oduzimanja; koristei zagrade i zakone raunskih i da pri tome izvode jednostavnije
- rjeava tekstualne zadatke sa operacija (za jednostavniji put) i usmene i pismene raune.
sabiranjem i oduzimanjem; vodei rauna o redoslijedu
- ocjenjuje i procjenjuje rezultat; raunskih operacija; Kod obrade zakona raunskih operacija
- usvaja usmeno mnoenje sa 10 i sa - provjeravaju tanost rezultata koje treba voditi rauna da se oni koriste
100; su dobili uproavanjem brojevnih prije svega kao jednostavniji put
- usvaja usmeno i pismeno mnoenje izraza, rjeavanjem jednaina i prilikom rjeavanja zadataka.
sa jednocifrenim brojem u skupu rjeavanjem tekstualnih zadataka;
prirodnih brojeva do 1 000; - zakljuuju od pojedinanog prema Posebno je bitna pravilna upotreba
- zna kako na proizvod utie optem. zagrada i voenje rauna o redoslijedu
promjena inilaca, a na kolinik raunskih operacija.
promjena djelioca i dijeljenika;
Korisno je kod uenika izgraivati
naviku za procjenjivanje rjeenja
zadatka.
30
Uenik/ca:
- usvaja pismeno mnoenje Primjer. Izraunaj zbir i izvri procjenu:
dvocifrenim brojem u skupu 81 + 342 + 548 = 971 .
prirodnih brojeva do 1 000; Procjena a) u stotinama
- koristi zagrade i komutativnost, 1 + 3 + 6 = 10(stotina) = 1000;
asocijativnost i distributivnost kod
zadataka sa vie raunskih b) u deseticama:
operacija; 8 + 34 + 55 = 97(desetica) = 970
- zna redosljed raunskih operacija Primjetiemo da se procjena moe
(rjeava zadatke ne upotrebljavajui izvriti sa razliitim stepenom
zagrade); pismeno dijeli sa pribliavanja.
jednocifrenim brojem, ukljuujui
dijeljenje sa ostatkom i pravljenje Uenik/ca napamet rjeava
provjere; jednostavne jednaine.
- rjeava zadatke sastavljanjem
izraza; Vano je da uenici/e usvoje rjeavanje
- rjeava jednostavnije tipove jednaina oblika: a+x=b, x-a=b, a-x=b,
jednaina; ax=b, a:x=b i x:a=b.
- prevodi tekstualne zadatke na jezik
jednaina. Govorimo o oznaci x, a ne o
nepoznatoj.
Tema: Razlomci (orijentaciono 8 asova)

Uenik/ca: Uenici/e: 1
- eksperimentalno i grafiki prikazuje i - crtaju, reu, pokazuju na modelu, Razlomci: , Likovna kultura
zapisuje razlomke; nalaze primjere u okruenju i n Cjelo se dijeli na jednake dijelove, na
- zapisuje dio cijelog pomou zapisuju dijelove cijelog pomou n = 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 100, 1 000. modelu i na slici.
razlomaka i obratno, na modelu razlomaka.
pokazuje dio cijelog koji odgovara
datom razlomku.
31
Oblast: GEOMETRIJA I MJERENJE (orijentaciono 42 asa)
Tema: Ravan i prava (orijentaciono 8 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- oznaava: take, dui, prave, - upoznaju se sa oznakama za taku, Taka, prava, du i ravan; meusobni Fiziko vaspitanje
poluprave i ravni; pravu, ravan, polupravu i du; poloaj pravih u ravni i poloaj prave i
- prepoznaje i crta prave linije - crtaju i opisuju meusobni poloaj ravni u prostoru. Koristiti geometrijski pribor: lenjir i
odreene dvjema takama; pravih i ravni. trougaonik.
- crta prave koje se sijeku, koje su
normalne i koje su paralelne. Objasniti upotrebu libele i viska.
Tema: Ugao (orijentaciono 3 asa)

Uenik/ca: Uenici/e:
- zna elemente ugla; - nabrajaju elemente ugla, Ugao, vrste uglova (otar, prav i tup). Likovna kultura
- obiljeava ugao i zapisuje ga; obiljeavaju i zapisuju uglove;
- zna vrste uglova. - uoavaju primjere za razliite uglove Koristimo geometrijski pribor: lenjir i
(otre, prave i tupe) u okruenju. trougaonik.
- crtaju obiljeavaju i zapisuju uglove.
Uenik/ca uoava pravi ugao na raznim
predmetima.
32
Tema: Pravougaonik, kvadrat, trougao (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- prepoznaje pravougaonik, kvadrat, - prepoznaju u praktinom ivotu Geometrijske figure u ravni Likovna kultura
trougao i obiljeava njihova tjemena primjere pravougaonika, kvadrata i (pravougaonik, kvadrat i trougao);
i stranice; trougla; obim geometrijske figure. Aritmetika
- uoava odnos meu stranicama - crtaju, uporeuju i izraunavaju Koristiti kvadratne mree pri crtanju i
figure prema uzajamnom poloaju i obim trougla, kvadrata i uporeivanju geometrijskih figura.
duini; pravougaonika. Koristiti geometrijski pribor: lenjir,
- razvrstava trouglove prema trougaonik i estar.
stranicama i uglovima; Kod mjerenja i raunanja obima
- crta trougao, kvadrat i pravougaonik uenici/e raunaju to direktnije.
na kvadratnoj mrei;
- izraunava obim trougla, kvadrata i
pravougaonika.
Tema: Kruna linija i krug (orijentaciono 5 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam krune linije, kruga, - se upoznaju sa pojmom krune Kruna linija i krug; podudarnost dui. Krunu liniju i krug crtamo uz pomo
centra kruga, poluprenika i linije, kruga, poluprenika i prenika kanapa i prirunih vrstih predmeta,
prenika; i prepoznaju predmete iz okruenja kao i pomou estara.
- pravilno koristi estar pri crtanju na kojima uoavaju krunu liniju
krune linije (kruga) i njenih dijelova; (krug);
- crta dui podudarne datoj dui. - crtaju krunu liniju (krug) i to
iskustvo koriste za crtanje
podudarnih dui.
33
Tema: Mjerenje, duina, masa, zapremina i vrijeme (orijentaciono 14 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- mjeri i zapisuje; - se upoznaju sa jedinicama mjere Jedinice mjere za duinu: mm, cm, dm, Praktina mjerenja se izvode u razredu,
- mjeri odabranom jedinicom za duinu, masu, zapreminu i m, dam, hm i km; jedinice mjere za van kole i kod kue.
(standardne i nestandardne vrijeme; navode primjere iz masu: g, dag, kg i t; jedinice mjere za Nastava se oslanja na kolska i
jedinice); svakodnevnog ivota kada se zapreminu: dl, l i hl; jedinice mjere za vankolska iskustva djece.
- zna da pretvara (dvije susjedne koja od pomenutih jedinica koristi; vrijeme: sec, min, h... Preporuuje se da pristup uenju i
jedinice) vieimene koliine u - mjere i zapisuju odabranom izvoenju raunskih postupaka bude
istoimene i obratno; jedinicom; pretvaraju (dvije to ivotniji, uz mogunost korienja
- zna da uporeuje dvije koliine i susjedne jedinice) vieimene neformalnih oznaka (npr. za dec.
rauna sa koliinama (jednostavni koliine u istoimene i obratno; zapis).
primjeri); uporeuju koliine i raunaju sa Koristiti standardne jedinice pri
- imenuje standardne jedinice pri njima. mjerenju.
mjerenju.
Oblast: OBRADA I PRIKAZIVANJE PODATAKA (5 asova orijentaciono)
Ciljevi isti kao u prvom ciklusu. Uenici/e:

- razvrstavaju, organizuju i itaju Ponavlja se i utvruje znanje steeno u
podatke, koristei jednostavne prvom ciklusu.
liste, tabele i dijagrame, koji su
obino vezani za neke situacije iz
praktinog ivota.
34
Katalog znanja za etvrti razred

prepoznaju i itaju brojeve do 1000, zapisane rimskim ciframa; znaju da itaju i piu brojeve do 1000, zapisane rimskim ciframa;
znaju raunske operacije (pismeno) za brojeve do 1000 i ureuju znaju raunske operacije (pismeno i usmeno) za brojeve do 1000; pri rjeavanju zadataka
ih po veliini; pravilno se oslobaaju zagrada i znaju da koriste svojstva raunskih operacija;
znaju pismeno mnoenje sa dvocifrenim brojem i redosljed znaju da rjeavaju jednostavne jednaine oblika x b = c ;
raunskih operacija; izraunavaju vrijednosti jednostavnog brojevnog izraza sa zagradama i bez njih;
znaju da pismeno rjeavaju jednostavne jednaine oblika a+x=b, rjeavaju zadatke sa sastavljanjem izraza i prevode tekstualne zadatke na jezik jednaina;
x-a=b, a-x=b, ax=b, a:x=b i x:a=b; zapisuju dijelove cijelog kao razlomak i obratno, pokazuju na modelu dio cijelog koji
izraunavaju vrijednosti jednostavnog brojevnog izraza bez odgovara datom razlomku, pronalazei u okruenju primjere koji se mogu opisati razlomkom
zagrada; 1
pismeno dijele sa jednocifrenim brojem, ukljuujui dijeljenje sa oblika ;
ostatkom i pravljenje provjere; n
prepoznaju jednake dijelove cijelog na slici ili modelu i zapisuju ih crtaju prave koje se sijeku, koje su normalne i koje su paralelne;
1 znaju elemente ugla i znaju da koriste geometrijski pribor za crtanje otrih, pravih i tupih
kao razlomke oblika ; uglova; obiljeavaju ugao i zapisuju ga;
n pravilno koriste estar pri crtanju krune linije (kruga) i njenih dijelova; crtaju podudarne dui
znaju da koriste geometrijski pribor za crtanje osnovnih datoj dui;
geometrijskih figura, kao i linije odreene dvjema takama; crtaju pomou geometrijskog pribora za crtanje geometrijske figure: pravougaonik, kvadrat i
znaju elemente ugla i znaju da koriste geometrijski pribor za trougao, i udreuju odnos meu stranicama prema uzajamnom poloaju i duini;
crtanje otrih, pravih i tupih uglova; pretvaraju (dvije susjedne jedinice) vieimene koliine u istoimene i obratno; uporeuju dvije
prepoznaju krunu liniju i crtaju je uz pomo kanapa i vrstog koliine i raunaju sa koliinama.
predmeta (eksera), kao i pomou estara;
prepoznaju i, pomou geometrijskog pribora za crtanje, crtaju na
kvadratnoj mrei geometrijske figure: pravougaonik, kvadrat i
trougao;
znaju koje su jedinice za mjerenje duine, mase, zapremine i
vremena; znaju da izvedu odgovarajue praktino mjerenje.
35
V razred

Ciljevi su isti kao u IV razredu. Uenici/e:

- aktiviraju prethodno steena Prirodni brojevi; razlomci; ravan i prava; Nekoliko asova na poetku
matematika znanja, da bi ih pravougaonik, kvadrat, trougao; namijenjeno je ponavljanju gradiva iz
osvjeili/e i povezali/e sa novim krunica i krug; mjerenje i jedinice za prethodnog razreda, da bi uenici/e
sadrajima. mjerenje. uspjeno nastavili/e sa usvajanjem
novih znanja.
Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono 104 asa)

Tema: Skup prirodnih brojeva N i skup N 0 (orijentaciono 82 asa)
Uenik/ca: Uenici/e:
- zna da broji, ita i pie do milion; - vjebaju da broje, itaju i piu Skup prirodnih brojeva N i skup N 0 ; Fizika kultura
- usvaja dekadne jedinice prirodne brojeve do milion i preko Geografija
(razlikovanje), kao stepene broja miliona, na asovima i van kole, u ureenost, postojanje najmanjeg
10; svakodnevnom ivotu; elementa i neogranienost; dekadni Kod zapisivanja parnih i neparnih
zapis brojeva; brojevna poluprava;
- zna mjesnu vrijednost cifre u - usvajaju dekadne jedinice,
prethodnik i sljedbenik; parni i neparni brojeva koristiti zapise 2n i 2n 1 .
dekadnom brojevnom sistemu; razumijevanje mjesne vrijednosti Vano je istai izvodljivost mnoenja i
- zapisuje broj do milion u obliku cifre; zapisuju broj do milion u brojevi; osnovne raunske operacije u
skupu N 0 ; stepenovanje; dijeljenja u skupu N 0 .
zbira viestrukih dekadnih jedinica; obliku zbira viestrukih dekadnih
- ita i pie brojeve vee od milion; jedinica; Proizvod jednakih inilaca pisati u
- uporeuje brojeve do milion i - odreuju koji je vei od dva obliku: a. a = a ; a a a = a i
2 3
gafiki ih predstavlja na brojevnoj prirodna broja do milion i ilustruju sl.

polupravoj. to primjerima iz svakodnevnog
ivota.
36
Uenik/ca: Uenici/e:
- odreuje prethodnik i sljedbenik - zapisuju prirodne brojeve i Jednakosti i nejednakosti kao i Slovna oznaka u izrazu predstavlja
datom broju; razvrstavaju ih na parne i neparne; jednaine i nejednaine u skupu N 0 . broj. Slovne oznake ne tretiramo kao
- imenuje i zapisuje parne i neparne - izvode raunske operacije i promjenljive.
brojeve; rjeavaju jednaine i nejednaine
- sabira i oduzima do milion sa velikim brojevima, koristei Vaan je razvoj sposobnosti
(pismeno); pritom svoja ranije steena znanja; razumijevanja i analiziranja tekstualnih
- rjeava jednaine i nejednaine sa - popunjavaju tabele; matematikih zadataka, kao i
sabiranjem i oduzimanjem; oblikovanje otvorenih pitanja iz teksta.
- mnoi prirodne brojeve do milion; - rjeavaju tekstualne zadatke i
- dijeli viecifreni broj dvocifrenim; jednaine; to ilustruju grafikim Paziti na jasno izraavanje, jasan
- rjeava jednaine i nejednaine sa prikazima na brojevnoj polupravoj matematiki jezik, razumijevanje
mnoenjem i dijeljenjem; ili na neki drugi pogodan nain. proitanog teksta.
- izraunava vrijednost stepena Da bi efikasno raunali pismeno i
prirodnih brojeva; napamet, uenike/ce je neophodno uiti
- rjeava tekstualne zadatke; da: koriste zagrade i pravilan redosljed
- izraunava vrijednost operacija; znaju zakone komutativnosti,
jednostavnijih brojevnih izraza, asocijativnosti I distributivnosti.
vodei rauna o zakonima Vana je usmena komunikacija. U
raunskih operacija u skupu tekstualnim zadacima traimo sadraje
N 0 (komutativnost, asocijativnost iz svakodnevnog ivota i iz matematike.
i distributivnost) i o redosljedu
raunskih operacija;
- prema zadatom tekstu postavlja
odgovarajui brojevni izraz i
izraunava njegovu vrijednost;
- izraunava vrijednost
jednostavnog izraza, sa slovnom
oznakom za datu vrijednost
oznake popunjavajui tabelu.
37
Tema: Razlomci (orijentaciono 10 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- zna da pie i ita razlomak; - usvajaju pojam razlomka, zapisuju Razlomci: Likovna kultura
- grafiki i pomou modela prikazuje ga, prikazuju ga grafiki, pomou a 1
, a, b {1,2,3,4,5,6,7,8,9}i , n N
razlomke; modela, ilustruju ga primjerima iz b n Uenicima/ama treba da budu na
- zapisuje kao razlomak dio cijelog, okruenja; raspolaganju raznovrsni modeli koji
predstavljen datom slikom ili - rjeavaju zadatke u kojima treba predstavljaju dijelove cijelog.
modelom; odrediti dio cijelog (ili cjeline),
- izraunava dio cijelog; izraunavaju aritmetiku sredinu
- izraunava aritmetiku sredinu za brojeva i povezuju to sa primjerima
dva, tri i vie brojeva; iz praktinog ivota.
- rjeava zadatke pomou
aritmetike sredine.
Tema: Skupovi (orijentaciono 5 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- razumije skup kao cjelinu i zna da - prepoznaju, imenuju, zapisuju i Skup, elemenat skupa, podskup, unija, Likovna kultura i Priroda
imenuje skup po prirodnom grafiki predstavljaju skupove, presjek, prazan skup; Veneovi
sadraju; podskupove, uniju i presjek dijagrami. Pojmove ne treba obraivati strogo
- koristi pojmove skup, elemenat skupova. Takoe, nalaze matematikim jezikom.
skupa, podskup, unija, presjek, konkretne primjere iz ivota koji se
prazan skup (matematiki jezik) i mogu opisati pomou skupova. Primjeri skupova po prirodnom
zapisuje ih odgovarajuim sadraju: cvijee, lie, uenici, jato,
simbolima; roj, sedmica itd.
- grafiki prikazuje skupove i
odnose meu njima pomou Ne radi se o formalnim operacijama sa
Venovih dijagrama. skupovima.
38
Oblast: GEOMETRIJA I MJERENJE (28 asova)
Tema: Jedinice mjere za povrinu (orijentaciono 8 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- povrinu figure izraava - upoznaju se sa jedinicom za Jedinice mjere za povrinu: Fizika kultura
nestandardnim i standardnim mjerenje povrine i navode mm , cm , dm , m , km , a, ha.
2 2 2 2 2
jedinicama; primjere iz svakodnevnog ivota Poznavanje prirode
- ocjenjuje povrinu figure (spretno kada se ta jedinica koristi.
ocjenjivanje, prosti primjeri); Uenici/e proiruju znanje o mjerenju
- pretvara vieimene mjere u povrine i upoznaju neke nove jedinice.
istoimenu.
Tema: Povrina pravougaonika i kvadrata (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- uoava zavisnost povrine - mjere povrinu pravougaonika Povrina pravougaonika; povrina Aritmetika
pravougaonika (kvadrata) od (kvadrata) tako to broje kvadrata
duine njegovih stranica; kvadratie na mrei (jedinica za Obrazloiti znaenje i upotrebu formula:
- mjeri i rauna povrinu mjerenje povrine) i uoavaju P = a 2 , P = a b.
pravougaonika kojem su zadate zavisnost odgovarajue povrine
duine stranica; od duine stranice (definiu
- mjeri i izraunava povrinu formulu); u rjeavanju zadataka Ograniiti se samo na primjere u kojima
kvadrata kojem je zadata duina primjenjuju znanja steena u je duina stranica (e) prirodan broj.
stranice. svakodnevnom ivotu.
Koristiti uzajamnu povezanost
mnoenja i dijeljenja prilikom
izraunavanja povrine i duine
stranice.
39
Tema: Povrina kvadra i kocke (orijentaciono 8 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- uoava predmete i njihove povri - primjenjuju (proiruju) u okviru Rogljasta tijela; (kvadar i kocka). Uenici/e prave modele geometrijskih
iz svoje neposredne okoline na prethodne teme steena znanja, tijela isijecanjem mree kocke (kvadra).
modelima i slici; tako to povrinu kvadra (kocke)
- prepoznaje osnovna rogljasta izraunavaju kao povrinu Podstiemo ih da povezuju
tijela; sastavljenu od pravougaonika, geometrijska tijela sa oblicima iz
- pokazuje i razlikuje pojmove: odnosno kvadrata; svakidanjeg ivota.
granina povrina, ivica, ugao; - mjere ivice kvadra (kocke) i
- opisuje kocku i kvadar; izraunavaju njihove povrine.
- crta i isijeca mree kvadra i kocke i
sastavlja njihove modele;
- mjeri ivice kocke (kvadra) i
izraunava njene (njegove)
povrine.
Oblast: OBRADA I PRIKAZIVANJE PODATAKA (orijentaciono 8 asova)

Poznavanje prirode
Uenik/ca: Uenici/e: Poznavanje drutva
- zna da odredi kriterijum - itaju podatke iz tabela; Biljeenje brojanja; itanje iz tabela i Fizika kultura
klasifikacije; - obrauju i prerauju sirove dijagrama.
- koristi jednostavne i pouzdane podatke u korisne informacije, koje Primjer: Brojanje u saobraaju
tehnike brojanja; predstavljaju odgovor na (prethodno odreivanje kategorija, npr.
- upisuje podatke u tabelu; postavljeni zadatak; biciklisti, motoristi....; biljeenje u tabelu
- zna da pronae podatke u - tumae, razmatraju podatke i daju pomou krstia i sl.).
jednostavnoj tabeli (bez odgovore na bitna pitanja.
interpretacije); Primjer: itanje ocjena iz dnevnika.
- ita podatak iz dijagrama. Upotreba tabela u svakodnevnom
ivotu (raspored asova, vozni red i sl.).
Jednostavne matematike tabele.
40
Katalog znanja za peti razred

navode elemente i znaju osnovna svojstva skupa N 0 ; navode elemente i znaju osnovna svojstva skupa N 0 ; nalaze primjere iz
razlikuju parne i neparne brojeve; itaju i piu prirodne brojeve preko 1000; okruenja u kojima se koriste prirodni brojevi;
znaju da sabiraju i oduzimaju prirodne brojeve do milion, poznaju svojstva nalaze primjere iz svakodnevnog ivota koje je mogue rijeiti raunanjem sa
sabiranja (komutativnost i asocijativost); prirodnim brojevima i pri tome vode rauna o redoslijedu raunskih operacija;
uporeuju prirodne brojeve i znaju da odrede prethodnik i sljedbenik datom rjeavaju jednostavnije jednaine i nejednaine sa sabiranjem i oduzimanjem i
broju; rade provjeru;
rjeavaju jednostavnije jednaine i nejednaine sa sabiranjem i oduzimanjem; rjeavaju jednostavnije jednaine sa mnoenjem i dijeljenjem i rade provjeru;
znaju mnoenje (preko 1000) i dijeljenje (dijele viecifreni broj dvocifrenim), koriste simbole <, >, =, na skupu N 0 ; na brojevnoj polupravoj znaju da
kao i svojstva mnoenja (komutativnost i asocijativnost);
znaju da zapiu u obliku stepena proizvod jednakih inilaca i obratno; znaju prikau prirodne brojeve takama;
da izraunaju vrijednost stepena prirodnih brojeva; znaju da opiu neke karakteristine primjere podskupova skupa N 0 i da to
rjeavaju jednostavnije jednaine sa mnoenjem i dijeljenjem; ilustruju primjerima iz drugih nauka i svakodnevnog ivota;
upotrebljavaju simbole <,>,=, u skupu N 0 ; rjeavaju tekstualne zadatke; prema datom tekstu postavljaju odgovarajui
znaju da popune zadatu tabelu i da izraunaju brojevnu vrijednost brojevni izraz i izraunavaju njegovu vrijednost;
jednostavnog izraza sa slovnom oznakom za datu vrijednost oznake; zapisuju u obliku razlomka dio cijelog predstavljen datom slikom ili modelom;
znaju da itaju i piu razlomke; znaju da ih prikau grafiki i pomou modela; izraunavaju dio cijelog;
izraunavaju aritmetiku sredinu za dva i tri broja; izraunavaju aritmetiku sredinu za dva, tri i vie brojeva i rjeavaju zadatke
koriste pojmove skup, podskup, unija, presjek, prazan skup i zapisuju ih pomou aritmetike sredine;
odgovarajuim simbolima; grafiki prikazuju skupove i odnose meu njima pomou odgovarajuih
mjere povrine date figure standardnim jedinicama i ocjenjuju povrinu za dijagrama (Venovi dijagrami); za zapisivanje uspjeno koriste predviene
proste primjere; simbole;
uoavaju zavisnost povrine pravougaonika (kvadrata) od duine njegovih pretvaraju vieimene mjere u istoimenu;
stranica. nalaze primjere iz drugih predmeta i iz okruenja, ije se rjeenje svodi na
rjeavanje povrine pravougaonika ili kvadrata;
41

izraunavaju povrinu pravougaonika (kvadrata) ako su zadate duine opisuju osnovna rogljasta tijela i pojmove: granina povrina, ivica, tjeme, ugao;
njegovih stranica(e); opisuju, crtaju i isijecaju mree kvadra i kocke.
mjere duinu stranica(e) pravougaonika (kvadrata) i izraunavaju njegovu
povrinu;
prepoznaju osnovna rogljasta tijela i razlikuju pojmove: granina povrina,
ivica, tjeme, ugao;
prepoznaju osnovna rogljasta tijela i opisuju kocku i kvadar;
mjere ivice(u) kvadra (kocke) i izraunavaju njegovu (njenu) povrinu;
znaju jednostavne i pouzdane tehnike brojanja (po kategorijama);
itaju podatke iz tabela (bez interpretacija) i upisuju podatke u jednostavnije
tabele.
VI razred

Ciljevi su isti kao u V razredu. Uenici/e:

- ponavljaju i mobiliu prethodno Prirodni brojevi; razlomci; skupovi; Nekoliko asova na poetku
steena matematika znanja, da bi jedinice za mjerenje povrina i mjerenje namijenjeno je ponavljanju gradiva iz
ih osvjeili/e i nastavili/e sa (izraunavanje) povrina. prethodnog razreda, da bi uenici/e
usvajanjem novih znanja. uspjeno nastavili/e sa usvajanjem
novih znanja.
42

Tema: Djeljivost brojeva (orijentaciono 12 asova)
Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja i upotrebljava pojmove: je - sluaju, biljee i usvajaju pojmove: Djeljivost u skupu N 0 . Osnovi tehnike
djeljivo, je sadralac, je djelilac, je je djeljivo, je sadralac, je djelilac;
prost broj; - odreuju napamet sadraoce i Informatika
- zna da napamet odredi nekoliko djelioce datog broja i daju
sadralaca prostog broja i da ih pojedinane primjere; Obratiti panju na rjeivost jednaine
zapie; - usvajaju i primjenjuju pravila ax = b, a 0 .
- odreuje djelioce datog broja i djeljivosti, pa u zavisnosti od
zapisuje ih; djelioca uoavaju "klase" brojeva
Koristiti zapis a = bq + r .
- dijeli prirodne brojeve sa ostatkom; djeljivih sa datim brojem. Takoe
- odreuje odnos veliina broja i dijele skup N na proste i sloene
njegovog sadraoca (djelioca); brojeve i za dva data broja Pravila za djeljivost sa brojevima 4, 8,
- dijeli na skupu prirodnih brojeva sa utvruju da li su uzajamno prosti; 25 i sl. Ovo moemo obraivati s
ostatkom; - vjebaju rastavljanje na proste provjerom, u okviru matematikih
- primjenjuje pravila za djeljivost sa inioce, da bi uoptavanjem doli aktivnosti, ili kao problemske situacije.
2, sa 3, sa 5, 9 i sa 10 ,
n do odreivanja NZD i NZS;
- sintetiu ovu temu rjeavajui
nN ; tekstualne zadatke i zadatke koji
- utvruje da li je broj prost ili svoju primjenu nalaze u
sloen; praktinom ivotu.
- utvruje da li su dva data broja
uzajamno prosta;
- rastavlja dati broj na proste
inioce;
- pismeno i napamet odreuje
najvei zajedniki djelilac,
odnosno najmanji zajedniki
sadralac brojeva;
- rjeava jednostavnije tekstualne
zadatke.
43
Tema: Razlomci (orijentaciono 62 asa)

Uenik/ca: Uenici/e: Osnovi tehnike

- usvaja pojam razlomka; - upoznaju uopteno pojam a Informatika
- upotrebljava izraze: brojilac, razlomka; razlikuju i nabrajaju Razlomci: , a, b N . Geografija
imenilac, razlomaka crta; njegove elemente; b
- navode konkretne primjere Pribline vrijednosti broja i greka Poeljno je navikavati uenike/ce na
a
- izraunava od c (kada je b razlomaka, kao i njihove razliite (zaokruivanje brojeva); razmjera i stalno uvjebavanje procjene izmeu
b interpretacije u matematici, drugim njene primjene; procenat i primjena kojih prirodnih brojeva se nalazi neki
djelilac broja c); naukama i u svakodnevnom procenta. razlomak.
- dijeli cijelo na jednake dijelove, na ivotu;
modelu i na slici; - pretvaraju razlomak u decimalni Treba naglasiti da je pojam decimalni
a broj i obratno; istrauju primjere iz broj didaktiko uproavanje, koje
- prikazuje dati razlomak oblika
b kojih se lako zakljuuje kada inae upotrebljavamo u svakodnevnom
na brojevnoj polupravoj i kao dio jednom obliku racionalnog broja ivotu.
figure; treba dati prednost u odnosu na
- odreuje koji je razlomak drugi; Uenici/ce treba da uvide da su
predstavljen grafikim prikazom; - usvajaju pojam razmjere i decimalni brojevi u sutini realni brojevi.
- zapisuje nepravi razlomak u obliku otkrivaju njene primjene, meu
mjeovitog broja i obrnuto; kojima posebno procente i njihovu Uenicima/ama treba skrenuti panju
primjenljivost u razliitim oblastima da se umjesto decimalnog zareza esto
a ljudske djelatnosti; koristi decimalna taka.
- zapisuje razlomak oblika u
b
obliku decimalnog broja; Pojam decimalnog broja dovodimo u
a vezu sa mjerenjem i razlomcima sa
- prevodi decimalni broj u oblik . osnovom 10 .
n
b
Primjer: Uenicima/ama treba pomoi
da razumiju da "procenat" znai "broj
dijelova od stotinu" i da ih koriste za
uporeivanje proporcija.
44
Operativni ciljevi Aktivnosti Sadraj Korelacija I didaktika uputstva
Uenik/ca: Uenici/e:
- zna da objasni znaenje - kombinuju rjeavanje tekstualnih Neke operacije sa decimalnim
decimalnog zareza; zadataka, izraza sa slovnim brojevima preko mjerenja (sabiranje i
- zna da zaokrui decimalni broj na oznakama, jednaina i oduzimanje, mnoenje sa prirodnim
zadati broj decimala; nejednaina; pri tome otkrivaju brojevima), za druge neposredno
- zna da porea po veliini nekoliko uzrono - posljedine veze, uimo algoritme (mnoenje i dijeljenje).
racionalnih brojeva; uzimajui primjere vezane za
- odreuje priblini cijeli broj praktini ivot; sloenije zadatke Operacije sa decimalnim brojevima
decimalnog broja; rjeavaju tako to ih rastave na izvodimo samo u razumnom obimu
- usvaja pojam razmjere i njene jednostavnije. decimala.
primjene;
- zna da izrauna procenat ma Nastava se uglavnom izvodi bez
kojeg broja, kao i jednu od upotrebe raunara i digitrona; izuzetak
procentnih veliina kada su druge su oni sluajevi kod kojih je to u
dvije date; ciljevima naglaeno.
- usvaja osnovne raunske
operacije sa razlomcima (u oba Nakon usvajanja ostalih ciljeva,
zapisa); raunamo pomou kalkulatora u okviru
- decimalne brojeve mnoi i dijeli sa predvienih asova.
stepenom broja 10;
- dijeli dva prirodna broja (rezultat Jednostavne jednaine i nejednaine
moe biti decimalni broj) i pravi uenici/e rjeavaju napamet, pomou
provjeru; dijagrama, tabele...
- dijeli dva decimalna broja i pravi
provjeru;
- rjeava tekstualne zadatke.
45
Uenik/ca:
- izraunava vrijednost
jednostavnog izraza koji sadri
slovne oznake za date vrijednosti
promjenljive;
- tano izraunava vrijednost izraza
pomou kalkulatora (posebno
izrazi sa viestrukim operacijama);
- rjeava jednaine i nejednaine u
zadatom osnovnom skupu
pomou tabele i odreuje skup
rjeenja;
- rjeava jednainu u kojoj se
nepoznata javlja jedanput
napamet ili pomou dijagrama;
- razumije i analizira matematike
tekstove;
- oblikuje pitanja iz teksta;
- razvija plan za rjeavanje
zadataka i zapisuje rjeavanja.
46
Oblast: GEOMETRIJA I MJERENJE (orijentaciono 54 asa)
Tema: Mjerenje zapremine (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e: Geografija

- zna da opie pojam zapremine i - upoznaju se sa jedinicom za Pojam zapremine i mjerenje zapremine; Priroda
da uporedi zapremine dva tijela; mjerenje zapremine i navode jedinice za mjerenje zapremine: Osnovi tehnike
- mjeri zapreminu standardnim primjere iz svakodnevnog ivota m 3 , dm 3 , cm 3 , mm 3 , ml i l Informatika
(jedininom zapreminom) i kada se ta jedinica koristi;
nestandardnim jedinicama i - mjere zapreminu kocke brojanjem Vano je izvoditi odgovarajue
ocjenjuje je; kockica (jedinica mjere za aktivnosti (npr. sastavljanje tijela od
- razlikuje zapreminu od povrine mjerenje zapremine); uoavaju kocaka).
(posebno na jednostavnim zavisnost zapremine od duine
tijelima); stranice; rjeavaju zadatke koji Potrebno je insistirati na procjenjivanju
- povezuje zapremine vrstih tijela, svoju postavku nalaze u zapremine prije mjerenja
rastresitih tijela i gasova; primjerima iz okruenja. (izraunavanja).
- pismeno i napamet izraunava
zapremine kocke i kvadra.
47
Tema: Skupovi taaka (orijentaciono 15 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja, kao osnovne, geometrijske - proiruju i uopteno definiu Skupovi taaka u ravni. U okviru konstruktivnih zadataka
pojmove taka, prava i ravan; osnovne geometrijske pojmove; u uenici/e razvijaju vjetinu korienja
- razumije pojmove poluprava, okruenju nalaze primjere njima geometrijskog pribora.
du..., kao skupove taaka; odgovarajuih modela;
- zna da nacrta du zadate duine; - u koli i u okruenju pronalaze
- grafiki sabira i oduzima dui; modele za pojedine geometrijske
- prepoznaje i crta otvorene i figure, crtaju ih i opisuju u svojim
zatvorene (mnogouglove) sveskama i na tabli;
izlomljene linije; - samostalno rjeavaju zadatke
- razlikuje mnogougaonu liniju od (crtanjem u svojim sveskama ili na
mnogougla; drugi nain), upotrebljavajui
- usvaja pojmove kruna linija, krug, potreban pribor; u zapisivanju
poluprenik i prenik; ispravno koriste matematike
- zna da pokae i nacrta kruni luk i simbole.
tetivu krune linije;
- zna da nacrta podudarne krune
linije (krugove);
- uporeuje krune lukove i njima
odgovarajue tetive;
- sabira i oduzima krune lukove.
48
Tema: Ugao i mjerenja ugla (orijentaciono 15 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam ugla (usvaja - ponavljaju prethodna znanja o Ugao (nastanak, elementi, Geografija
pojmove i simboliku: tjeme ugla, uglovima i uopteno definiu obiljeavanje); mjerenje uglova 1, 1' i Priroda
krak ugla, ugaona linija i ugaona pojam ugla, koristei odgovarajuu 1"; sabiranje uglova. Osnovi tehnike
oblast); matematiku simboliku precizno i Informatika
- zna da pokae, nacrta i obiljei tano; Likovna kultura
centralni ugao; - uporeuju, mjere proizvoljne
- uporeuje centralne uglove i njima uglove, prvo preko providnog Uglove oznaavamo grkim slovima
odgovarajue tetive; papira, a zatim grafiki i po , , ,... ili oznakama AOB , ili
- uporeuje proizvoljne uglove po mjerama; izvode zakljuke o
veliini (odoka, uz pomo konkretnim situacijama; ugaoAOB ili aOb .
providnog papira, uz pomo - navode razliite primjere uglova i
estara); svrstavaju ih u kategorije: Uenici/e crtaju zbir i razliku uglova
- zapisuje simbolima odnos veliina (ne)konveksni, pun ugao, nula estarom, uglomjerom, ili je odreuju
dva ugla ugao, oprueni ugao, otar ugao, polaganjem modela uglova.
( = , , ); tupi ugao; u svom okruenju
- usvaja mjerne jedinice za ugao; pronalaze modele za odreenu
- zna da nacrta i potpuno precizno vrstu uglova;
izmjeri ugao (uglomjerom), kao i - sabiraju i oduzimaju uglove sa
da opie veliinu pojedinih vrsta uglovima, prvo uz pomo
uglova; nastavnika/ce pa zatim
- pretvara sloene ugaone jedinice samostalno, grafiki i raunski.
u istoimene i obrnuto; rauna sa
njima.
49
Uenik/ca: Uenici/e:
- razlikuje vrste uglova: - prepoznaju, uporeuju i zapisuju
(ne)konveksni, pun ugao, nula ispravnim matematikim jezikom
ugao, oprueni ugao, otar ugao, susjedne, uporedne i unakrsne
tupi ugao; uglove, kao i uglove sa parovima
- zna da grafiki i raunski odredi paralelnih i normalnih krakova.
zbir i razliku uglova;
- usvaja komplementne,
suplementne uglove;
- prepoznaje i zapisuje susjedne,
uporedne i unakrsne uglove;
- prepoznaje uglove sa parovima
paralelnih i normalnih krakova i
zapisuje odnos meu njihovim
veliinama.
50
Tema: Osna i centralna simetrija (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e: Geografija

- zna da nacrta (preslika) taku, - shvataju sutinu osne i centralne Osna i centralna simetrija u ravni Priroda
pravu, du, ugao, figuru simetrino simetrije i crtaju njihove osnovne preslikavanje u odnosu na pravu, Osnovi tehnike
u odnosu na pravu, odnosno na primjere; usvajaju njihov simboliki odnosno taku; osnosimetrine i Informatika
taku; zapis; nalaze i prepoznaju primjere centralno-simetrine geometrijske Likovna kultura
- usvaja simboliki zapis osnosimetrinih i figure u ravni; tangenta; elementarne
preslikavanja i zna da opie centralnosimetrinih skupova konstrukcije. Upotrebljavamo geometrijski pribor.
osobine transformacije; taaka na crteima i u okruenju;
- usvaja pojam simetrale, dui i - sistematizuju ovu temu tako to Osnu i centralnu simetriju prvo
ugla, konstruie ih i rjeava veina njih samostalno, obraujemo pomou modela, bez
jednostavne konstruktivne konstruktivnim putem rjeava konstruisanja, i to tako da se moe
zadatke; zadatke koji su u osnovi dati u uoiti podudarnost i sl.
- prepoznaje i crta osnosimetrine okviru prethodno navedenih
(centralnosimetrine) skupove ciljeva. Samo preslikavanje obraujemo
taaka i zna da odredi njihove temeljno, kao to se nalae u okviru
simetrale (sredita simetrije); ciljeva, dakle zakljuno sa
- razlikuje meusobne poloaje dva geometrijskom konstrukcijom
kruga; preslikane figure.
- konstruie uglove od:
90 ,60 ,45 ,30 ,75 ; Simboliki zapis preslikavanja take A,
odnosno prave a preko prave o:
- konstruie normalu na pravu;
- odreuje rastojanje od take do S o : A A , S o : a a .
prave;
- razlikuje meusobne poloaje Simboliki zapis preslikavanja take A,
prave i kruga; odnosno prave a preko take O:
- konstruie tangentu u datoj taki S O : A A , S O : a a .
na krunoj liniji.
Kod konstrukcije uglova sa estarom
naglasak je na razumijevanju.
51
Tema: Obrada i prikazivanje podataka (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- zna da na sistematian nain - formuliu pitanja (zadatke), biraju Biljeenje rezultata mjerenja; slaganje Geografija
zapisuje mjerenja u tabelu; potrebne podatke (primjere podataka po veliini; razvrstavanje Istorija
- rasporeuje rezultate mjerenja u veliina i podaci o obliku) i podataka po grupama; klasifikacija Priroda
smislene grupe; potrebne statistike analize; podataka po jednom ili dva kriterija; Osnovi tehnike
- ureuje po veliini podatke u tabeli - sakupljaju podatke iz vie izvora, tabelarni prikaz podataka; cjelobrojni Informatika
(na jednostavan, a sistematian ukljuujui eksperimente i ankete; dijagrami sa stupcima. Fiziko vaspitanje
nain); - obrauju i prezentiraju podatke
- uvaava ureenje unosa u tabelu tako da daju pogled na sutinu Posljednja tri cilja su povezana sa
(npr. prilikom traenja); zadatka; raunarskim tabelama, samo se
- zna prednosti (linearno) ureenih - tumae i razmatraju podatke preporuuju a izvode se tamo gdje
podataka u radu sa podacima; (odgovaraju na bitna pitanja postoje uslovi.
- rasporeuje numerike podatke u izvlaei zakljuke iz podataka).
smislene grupe (s obzirom na Nastava u vezi sa raunarskim
veliinu); tabelama odvija se u raunarskoj
- spoznaje da su kriterijumi uionici.
odreivanja grupa ponekad Primjeri:
proizvoljni, a ponekad dogovoreni, - Koliko su visoki/e uenici/e u
i da grupe po kojima klasifikujemo odjeljenju/koli? Aktivnost
mogu biti manje ili vie znaajne ili obuhvata biljeenje visine i
smislene; brojanje po grupama, 100 110,
- klasifikuje podatke po jednom ili 110 120,
dva kriterijuma. - Rasporeivanje uenika/ca po
udaljenosti njihovog mjesta
stanovanja od kole.
- Klasifikacija trouglova prema
uglovima ili stranicama.
- Klasifikacija brojeva s obzirom na
djeljivost.
52
Uenik/ca: Kod izrade klasifikacija treba imati na

- zna da smisleno unosi podatke u umu da one u sutini nijesu neto novo,
tabelu; ali je bitno da uenici/e shvate njihovu
- zna da oita podatke iz dijagrama opravdanost. Klasifikaciju odreuje
sa stupcima; autor ili je stvar dogovora, no treba
- upoznaje osnove raunarskih istai da ona esto pretpostavlja vana
tabela; znanja.
- koristi raunarske tabele
(najosnovnija znanja);
- koristi raunarske tabele za
ureivanje podataka po veliini.
53
Katalog znanja za esti razred

znaju da obrazloe pojmove: je djeljivo, je sadralac, je djelilac; znaju da upotrebljavaju pojmove: je djeljivo, je sadralac, je djelilac;
napamet odreuju i znaju da zapiu sadraoce i djelioce prostog broja; napamet odreuju i znaju da zapiu sadraoce i djelioce prostog broja;
razlikuju proste i sloene brojeve i znaju pravila djeljivosti sa 2, sa 3, sa 5, sa takoe znaju da odrede odnos datog broja i njegovog sadraoca (djelioca);
9 i sa 10 , n N . ;
n nalaze primjere iz okruenja u kojima se javlja potreba za raunanjem sa
sadraocima (djeliocima);
rastavljaju dati broj na proste inioce i znaju da odrede NZD, odnosno NZS razlikuju proste, sloene i uzajamno proste brojeve; znaju da primijene pravila
datih brojeva;
djeljivosti sa 2, sa 3, sa 5, sa 9 i sa 10 , n N . ;
n
rjeavaju jednostavne tekstualne zadatke;
razumiju pojam razlomka i upotrebljavaju izraze: brojilac, imenilac, rastavljaju dati broj na proste inioce i znaju napamet da odrede NZD,
razlomaka crta; odnosno NZS datih brojeva;
cijelo dijele na jednake dijelove i dijelove zapisuju pomou razlomka; rjeavaju jednostavne tekstualne zadatke i znaju da provjere tanost rjeenja;
a vladaju pojmom razlomka, upotrebljavaju izraze: brojilac, imenilac,
izraunavaju od c (kada je c djelilac broja b); razlomaka crta; u svom okruenju nalaze primjere koji se mogu opisati
b razlomcima;
znaju da napiu nepravi razlomak u obliku mjeovitog broja i obratno, kao i da razlomku pridruuju dio figure i predstavljaju ga na brojevnoj polupravoj i
a obrnuto;
razlomak oblika zapiu u obliku decimalnog broja i obratno;
b znaju pojam razmjere i njene primjene; znaju da izraunaju procenat ma
uporeuju i reaju po veliini racionalne brojeve; znaju pojam razmjere i umiju kojeg broja, kao i jednu od procentnih veliina kada su date druge dvije;
da izraunaju procenat ma kojeg broja; koriste razmjere i proporcije za rjeavanje zadataka iz svakodnevnog ivota.
raunaju sa razlomcima (u oba zapisa), mnoe i dijele sa stepenom broja 10; raunaju sa razlomcima (u oba zapisa), provjeravaju rezultat, mnoe i dijele
dijele dva prirodna broja; sa stepenom broja 10; dijele dva prirodna broja, kao i dva decimalna broja;
rjeavaju jednostavne tekstualne zadatke sa razlomcima i zakljuuju od znaju da izvre provjeru;
pojedinanog prema optem; jednaine i nejednaine rjeavaju pomou tabela i dijagrama i pomou
izraunavaju vrijednost jednostavnog izraza koji sadri slovne oznake za date standardnih procedura.
vrijednosti promjenljive;
rjeavaju jednostavne jednaine, pomou tabela i dijagrama;
znaju tano da izraunaju vrijednost izraza pomou kalkulatora.
54

ocjenjuju, mjere, uporeuju dvije zapremine; mjere zapreminu standardnim i razumiju, analiziraju matematike tekstove i oblikuju pitanja iz tekstova;
nestandardnim jedinicama zapremine; zapisuju decimalnim zapisom; razvijaju plan za rjeavanje zadataka i zapisuju postupak rjeavanja;
pretvaraju dvije susjedne jedinice jednu u drugu; izraunavaju zapreminu ocjenjuju, mjere, uporeuju dvije zapremine; razlikuju zapreminu od povrine;
kocke i kvadra; povezuju zapremine vrstih tijela, rastresitih tijela i gasova; izraunavaju
prepoznaju, opisuju i znaju da nacrtaju meusobni poloaj take i prave i dviju napamet zapreminu kocke i kvadra;
pravih; u zapisivanju odnosa meu geometrijskim elementima djelimino u zapisivanju odnosa meu geometrijskim elementima uspjeno koriste
koriste simboliku. simboliku;
grafiki sabiraju i oduzimaju dui i razlikuju mnogougaonu liniju od mnogougla;
znaju da uporeuju krune lukove i njima odgovarajue tetive; sabiraju i
oduzimaju krune lukove.
55
Zavod za kolstvo MATEMATIKA (II ciklus)
Standard znanja drugog trogodinjeg ciklusa

Uenici/e:
1. Imaju osnovna matematika znanja o skupovima N 0 i N .
2. Znaju da zapiu, proitaju uporede i grafiki predstave prirodne brojeve na brojevnoj pravoj.
3. Znaju da izvode osnovne raunske operacije.
4. Poznaju zakone komutativnosti, asocijativnosti i distributivnosti.
5. U skupu N 0 znaju da rjeavaju jednostavne linearne jednaine, nejednaine i jednostavne problemske zadatke.
6. Umiju da izvre procijenu rezultata (jednostavnijeg brojevnog izraza sa prirodnim brojevima) prije tanog raunanja.
7. Znaju da razlikuju proste i sloene brojeve i zapiu sloeni broj kao proizvod prostih inilaca.
8. Umiju da odreuju NZD i NZS datih brojeva.
Znaju relaciju djeljivosti prirodnih brojeva i primjenjuju pravila djeljivosti sa 2, sa 3, sa 5, sa 9 i sa 10 n N .
n
9.
10. Znaju da zapisuju i grafiki prikazuju skupove i njihove podskupove odgovarajuim simbolima.
11. Na jednostavnim primjerima znaju da nau uniju i presjek skupova.
12. Razumiju pojam racionalnog broja, i zapisuju ga na razne naine (kao razlomak, decimalan broj ili mjeoviti broj) i pretvaraju iz
jednog oblika u drugi.
13. Umiju da raunaju sa razlomcima i decimalnim brojevima.
14. Znaju da uporeuju razlomke, da ih proitaju i predstave grafiki i na brojevnoj polupravoj.
15. Prepoznaju matematike sadraje u tekstualnim zadacima i znaju ih izraziti matematikim zapisom.
16. Razumiju pojam razmjere i umiju da je koriste pri crtanju i itanju raznih planova.
17. Imaju osnovna znanja o skupovima taaka u ravni (taka, prava, poluprava, du, ugao, trougao, etvorougao, kruna linija, krug).
18. Znaju osnovne pojmove o uglovima, pravilno ih obiljeavaju i zapisuju, konstruiu jednake, uporeuju i mjere uglomjerom, sabiraju i
oduzimaju raunski i grafiki i umiju da crtaju paralelne i normalne prave.
19. Prepoznaju osnu i centralnu simetriju i znaju da odrede osu i centar simetrije.
20. Prepoznaju, pomou geometrijskog pribora crtaju (konstruiu) i znaju da obiljee geometrijske figure: taka, prava, poluprava, du,
ugao, trougao, etvorougao, kruna linija, krug.
21. Prepoznaju i imenuju mjerne jedinice za duinu, ugao, povrinu, zapreminu, masu, vrijeme.
22. Znaju da rjeavaju zadatke u kojima se koriste jedinice mjere.
23. Umiju da procijene red veliine u odgovarajuim mjernim jedinicama.
24. Znaju da formiraju jednostavne tabele i da protumae podatke iz ve pripremljenih tabela.
Napomena: Znanja predviena standardima prvog trogodinjeg ciklusa su sastavni dio Standarda znanja drugog trogodinjeg ciklusa.
56
Zavod za kolstvo MATEMATIKA (III ciklus) 8. razred
TREI TROGODINJI CIKLUS
VII razred
(Ukupno 153 asa, 18 asova je nerasporeeno, 135 je rasporeeno; 4,5 asova nedjeljno)
Tema: Cijeli brojevi (orijentaciono 22 asa)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojmove pozitivnih i - nalaze primjere iz okruenja i Cijeli brojevi; raunske operacije u Fizika (Temperatura, naelektrisanje,
negativnih cijelih brojeva; svakodnevnog ivota u kojima se skupu cijelih brojeva; suprotni brojevi; sila).
- prikazuje cijele brojeve na pojavljuju negativni cijeli brojevi; apsolutna vrijednost.
brojevnoj pravoj; na osnovu tih primjera prave Geografija (Nadmorska visina,
- usvaja pojam suprotnog broja; paralelu izmeu pozitivnih i kriptodepresija, dubina mora).
- usvaja pojam apsolutne vrijednosti negativnih cijelih brojeva; nalaze i
cijelog broja i zna da je izrauna; konkretne primjere u kojima se Negativni brojevi se uvode pomou
- uporeuje cijele brojeve; pojavljuju raunske operacije sa oiglednih primjera: temperatura, dug,
- usvaja uobiajenu oznaku Z za cijelim brojevima; inicijalne nadmorska visina, vodostaj rijeke
skup cijelih brojeva; primjere navodi nastavnik/ca;
- usvaja relaciju N Z . ; - na asu i kod kue vjebaju Inicijalne primjere za sabiranje i
- rjeava nejednaine raunske operacije sa cijelim oduzimanje cijelih brojeva poeljno je
a x,x b,a x b,a,bZ, na brojevima: cilj je sticanje to bolje uraditi na brojevnoj pravoj.
tehnike raunanja.
skupu Z; Raditi jednostavne tekstualne zadatke u
kojima se pojavljuju jednaine
navedene u ciljevima.
57
Uenik/ca:
- sabira cijele brojeve i usvaja
svojstva sabiranja cijelih brojeva;
- oduzima cijele brojeve;
- oslobaa se zagrade;
- rjeava jednaine
a + x = b, a, b Z . ;
- rjeava
nejednaine
a + x b, {<, >, , } i a,
- mnoi cijele brojeve i usvaja

svojstva mnoenja cijelih brojeva;
- dijeli cijele brojeve u sluajevima
kada je rezultat cio broj;
- rjeava jednaine
ax=b,x: a =b,a,bZ,a 0.
58
Tema: Racionalni brojevi (orijentaciono 32 asa)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojmove pozitivnog i - na asovima i kod kue uenici/e Racionalni brojevi; raunske operacije u Fizika
negativnog racionalnog broja; aktivno usvajaju tehniku raunanja skupu racionalnih brojeva; reciproni Geografija
- prikazuje racionalne brojeve na sa racionalnim brojevima; dobro brojevi; dvojni razlomci; decimalni
brojevnoj pravoj; ovladavanje ovom tehnikom je, brojevi. Preporuljivo je uvoditi negativne
- usvaja pojam suprotnog broja; zbog znaaja racionalnih brojeva, razlomke kroz primjere iz
- usvaja pojam apsolutne vrijednosti od velike vanosti. svakodnevnog ivota, npr. dio duga,
broja; finije mjerenje negativne temperature
- uporeuje racionalne brojeve; itd.
- usvaja oznaku Q za skup
racionalnih brojeva; Raditi jednostavne tekstualne zadatke u
- usvaja relaciju Z Q. ; kojima se pojavljuju jednaine
- sabira i oduzima racionalne navedene u ciljevima.
brojeve;
- usvaja svojstva sabiranja i
oduzimanja racionalnih brojeva;
- mnoi i dijeli racionalne brojeve;
- usvaja pojam dvojnog razlomka;
- zna da izrauna dvojni razlomak;
- prevodi sa zapisa u obliku Poeljno je raditi primjere tipa: nai
razlomka na zapis u obliku rjeenje nejednaine
decimalnog broja i obratno; 3
2
< x <
3 na skupu cijelih
,
- rjeava jednaine 3 4
a+x =b,ax=b, x: a =b,a,bQ. brojeva, ili nai sve razlomke iji je
1
imenilac 4 i koji su vei od 1 , a
- rjeava nejednaine 3
a x, x b, a x b, a,bQ na 1
manji od 1 . Motiv za izradu ovih
skupu Q. 5
zadataka nije formalno rjeavanje
nejednaina, ve upoznavanje sa
racionalnim brojevima.
59
Tema: Elementarni kombinatorni zadaci (orijentaciono 8 asova)

Uenik/ca: Uenici/e: Biologija

- na jednostavnim primjerima - rjeavaju elementarne zadatke u Pravilo proizvoda. Fizika
usvaja pravilo proizvoda; kojima se koristi pravilo proizvoda;
- prepoznaje situacije u kojima se - sami/e nalaze primjere u kojima Poeljno je pravilo proizvoda ilustrovati
prebrojavanje moe obaviti se moe primijeniti pravilo kombinatornim drvetom, ime se
primjenom pravila proizvoda; proizvoda. dobija lijep geometrijski prikaz.
- radi jednostavne kombinatorne
zadatke u kojima se koristi pravilo Pri obradi ove teme, na poetku treba
proizvoda. birati jednostavne primjere u kojima se
pjeke (na prste) mogu izbrojati
mogunosti. Uenik/ca postupno
usvaja problem prebrojavanja,
uoavajui tako pravilo proizvoda i
razumijevajui njegovu univerzalnost.
60
Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono 73 asa)
Tema: Trougao (orijentaciono 35 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam trougla i razlikuje - u neposrednom okruenju nalaze Trougao, vrste trouglova, svojstva, Fizika
vrste trouglova; primjere trouglova; elementarne konstrukcije; podudarnost Razumijevanje nekih fizikih modela trai
- upoznaje i koristi standardnu - u neposrednom okruenju nalaze trouglova; visine trougla, ortocentar; poznavanje svojstava trougla. Takoe,
notaciju za oznaavanje tjemena, primjere otrouglih, pravouglih i teine linije, teite; srednja linija rjeavanje nekih zadataka iz fizike
stranica i uglova trougla; tupouglih trouglova; trougla; upisana kruna linija; opisana zahtijeva poznavanje geometrije trougla.
- usvaja pojmove unutranjeg, - na modelu razlomljene slamke kruna linija.
unakrsnog, spoljanjeg uenici/e usvajaju relaciju trougla; Rjeavanje konstruktivnih zadataka
(suplementnog) ugla trougla; - na osnovu instrukcija dobijenih na razvija geometrijske predstave i idealno
- usvaja teoremu o zbiru unutranjih asu i uz pomo nastavnika/ce je za trening matematikog naina
uglova u trouglu; ue elementarne konstrukcije; razmiljanja.
- usvaja teoremu o zbiru spoljanjih rade konstrukcije i kod kue;
uglova u trouglu; vjebaju to vie, jer je poeljno Poto prvi susret sa konstrukcijama
- usvaja teoremu o jednakosti da spretno barataju priborom i da moe biti neugodan (novi pojam,
spoljanjeg ugla trougla i zbira razumiju pojam konstrukcije i poseban rezon, utisak da su
dva nesusjedna unutranja ugla; steknu sposobnost rjeavanja konstrukcije teke), nastavnik/ca treba
- koristi ove teoreme za raunanje elementarnih konstruktivnih da uloi mnogo strpljenja i ispolji
uglova trougla; zadataka. pedagoko umijee da bi uenike/ce
- usvaja relaciju trougla; uveo/la u ovu oblast.
- usvaja teoreme o odnosu uglova i

stranica u trouglu; Stavovi o podudarnosti trouglova se izlau
- usvaja pojam podudarnosti bez dokaza.
trouglova;
- usvaja stavove podudarnosti; Tvrenja o presjeku simetrala stranica
- usvaja elementarne ijednostavne (uglova) u trouglu dokazuju se manje
konstrukcije trougla; formalno.
61
Uenik/ca:
- usvaja pojam obima trougla i
postupak za njegovo raunanje;
usvaja formule za raunanje
obima jednakostraninog i
jednakokrakog trougla;
- upoznaje pojam krunice opisane
oko trougla; zna kako se ta
krunica konstruie, kao i gdje se
nalazi centar krunice opisane
oko otrouglog, pravouglog i
tupouglog trougla;
- upoznaje pojam krunice upisane
u trougao i zna kako se ta
krunica konstruie;
- upoznaje pojam visine u trouglu;
- usvaja teoremu o ortocentru; zna
gdje se nalazi ortocentar kod
otrouglog, pravouglog i
tupouglog trougla;
- usvaja konstrukciju visine u
trouglu;
- upoznaje pojam teine linije u
trouglu;
- usvaja teoremu o teitu trougla;
- usvaja konstrukciju teine linije u
trouglu;
- usvaja pojam srednje linije trougla
i upoznaje njena svojstva.
62
Tema: etvorougao (orijentaciono 25 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam etvorougla; - uenici/e u neposrednom okruenju etvorougao, vrste etvorouglova Fizika
- upoznaje i koristi standardnu nalaze primjere etvorouglova; (trapezi, paralelogrami i deltoidi) i Geografija
notaciju za oznaavanje tjemena, - u neposrednom okruenju nalaze svojstva; elementarne konstrukcije;
stranica i uglova etvorougla; primjere kvadrata, pravougaonika, srednja linija trapeza. Svojstva etvorouglova koja su
- upoznaje pojmove: unutranji ugao, paralelograma, romba, trapeza, nabrojana u ciljevima mogu se
spoljanji ugao i visina kod deltoida. dokazati. Preporuujemo da se daju
etvorougla; skice dokaza. Meutim, akcenat treba
- upoznaje vrste etvorouglova; da bude na usvajanju svojstava i
- usvaja teoremu o zbiru unutranjih i razvijanju sposobnosti da se ta
spoljanjih uglova kod etvorougla; svojstva primijene.
- usvaja pojam obima etvorougla i Tteoremu o zbiru unutranjih i
postupak za njegovo raunanje; spoljanjih uglova kod etvorougla
- usvaja pojam paralelograma i koristiti u rjeavanju zadataka u kojima
upoznaje vrste paralelograma; se trae nepoznati uglovi.
- usvaja osnovna svojstva deltoida;
- usvaja formulu za raunanje obima

paralelograma i njenu varijantu za
raunanje obima romba;
- usvaja svojstva paralelograma;
- zna elementarne konstrukcije
paralelograma;
- usvaja pojam trapeza i upoznaje
vrste trapeza;
- usvaja pojam srednje linije trapeza i
upoznaje njena svojstva;
- zna elementarne konstrukcije
trapeza.
63
Tema: Povrina trougla i etvorougla (orijentaciono 13 asova)

Uenik/ca: Uenici/e: Fizika

- upoznaje pojam povrine - navode primjere iz okruenja u Pojam povrine etvorougla i postupci
geometrijske figure; kojima se pojavljuje potreba za njenog izraunavanja; pojam povrine Geografija
- usvaja formule za raunanje mjerenjem povrine; trougla i postupci njenog
povrine pravougaonika i kvadrata; - navode primjere iz okruenja u izraunavanja. Poeljno je navesti konkretne primjere
- upoznaje postupak za raunanje kojima se mogu uoiti geometrijske iz prakse koji jasno predoavaju
povrine paralelograma i usvaja figure razliitog oblika i jednake potrebu raunanja povrine trougla i
odgovarajuu formulu; povrine; etvorougla.
- upoznaje postupak za raunanje - koristei papir i makaze, uenici/e
povrine trougla i usvaja prave model iz kojeg se vidi kako se Formule za raunanje povrina lako se
odgovarajuu formulu; rauna povrina paralelograma; dokazuju, pa dokazi treba da budu
- upoznaje postupak za raunanje - koristei karirani papir i makaze, manje formalni. Akcenat treba da bude
povrine trapeza i usvaja uenici/e prave model iz kojeg se na usvajanju i primjeni tih formula.
odgovarajuu formulu; vidi kako se rauna povrina
- upoznaje postupak za raunanje trapeza.
povrine etvorougla sa uzajamno
normalnim dijagonalama i usvaja
odgovarajuu formulu.
64
Katalog znanja za sedmi razred
Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi Napredni zahtjevi
Uenik/ca treba da: Uenik/ca treba da: Uenik/ca treba da:
prikazuje cijele brojeve na brojevnoj pravoj; nalazi primjere iz okruenja i prirodnih nauka u nalazi racionalne brojeve sa zadatim imeniocem ili
uporeuje cijele brojeve; kojima se pojavljuju cijeli brojevi; imeniocima koji pripadaju nekom skupu brojeva;
zna raunske operacije sa cijelim brojevima; nalazi primjere iz okruenja u kojima se pojavljuje zna da rjeava zadatke u kojima se koristi
zna da se oslobodi zagrade; potreba za raunanjem sa cijelim brojevima; dokazivanje;
predstavlja racionalne brojeve na brojevnoj pravoj; rjeava jednaine i nejednaine u skupu Z; radi sloenije konstrukcije trougla tipa:
uporeuje racionalne brojeve; nalazi primjere iz okruenja i prirodnih nauka u a + c , b, . ;
rauna sa racionalnim brojevima; kojima se pojavljuju racionalni brojevi; je razumio i usvojio dokaze za svostva
rauna dvojni razlomak; nalazi primjere iz okruenja u kojima se pojavljuje paralelograma i jednakokrakog trapeza;
prelazi sa decimalnog zapisa na zapis u obliku potreba za raunanjem sa racionalnim brojevima; radi tee konstrukcije etvorougla, recimo:
razlomka i obratno; rjeava jednaine i nejednaine u skupu Q; konstruisati kvadrat ako je data razlika dijagonale i
raspoznaje elemente trougla i koristi uobiajene radi jednostavne tekstualne zadatke u kojima se stranice;
oznake; pojavljuju gore pomenute jednaine; je razumio i usvojio dokaz tvrenja o svojstvima
zna teoreme o sumi unutranjih i spoljanjih rjeava zadatke u kojima se koristi pravilo srednje linije trapeza;
uglova trougla i zna da ih primijeni; proizvoda; je razumio i usvojio tvrenja o povrini
zna vezu izmeu spoljanjeg i dva nesusjedna sam/a navodi primjere iz okruenja u kojima se paralelograma, trougla, trapeza, etvorougla sa
unutranja ugla i zna da je primijeni; koristi pravilo proizvoda; uzajamno normalnim dijagonalama;
zna za relaciju trougla i umije da provjeri da li radi konstrukciju trougla, sljedee teine:
odreene tri dui obrazuju trougao; a, c, , a > c. ;
65
zna da konstruie simetralu dui; konstruie karakteristine take u trouglu; rjeava sloenije zadatke tipa: Ako je kod
zna da konstruie simatralu ugla; zna svojstva srednje linije trougla; jednakokrakog trapeza P= h , tada su njegove
2
0 0
zna da konstruie uglove od 60 , 30 , 90 ;
0 poznaje svojstva paralelograma; dijagonale meusobno normalne. Dokazati!
zna da konstruie trougao kada su dati: s-s-s, s-u- poznaje svojstva jednakokrakog trapeza;
s, u-s-u; poznaje svojstva srednje linije trapeza;
zna za pojmove: centar upisane krunice, centar zna elementarne konstrukcije paralelograma,
opisane krunice, teite i ortocentar; romba, trapeza i jednakokrakog trapeza.
raspoznaje elemente etvorougla i koristi
uobiajene oznake;
zna teoreme o sumi unutranjih i spoljanjih
uglova etvorougla i zna da ih primijeni;
poznaje vrste etvorouglova;
zna elementarne konstrukcije paralelograma;
zna i primjenjuje formule za obim i povrinu
trougla, kvadrata, pravougaonika, paralelograma,
romba, trapeza.
66
VIII razred
(Ukupno 136 asa, 16 asa je nerasporeeno, 120 je rasporeeno; 4 asa nedjeljno)

Tema: Proporcija i procentni raun (orijentaciono 16 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam odnosa dva broja; - navode primjere iz fizike u kojima Odnos brojeva i veliina; razmjera; Fizika
- usvaja pojam odnosa dvije veliine se pojavljuje potreba za traenjem proporcija; procenat. Hemija
iste prirode; odnosa dvije veliine iste prirode; Geografija
- usvaja pojam odnosa dvije veliine - navode primjere iz fizike u kojima
razliite prirode; se pojavljuje potreba za traenjem Primjerima iz svakodnevnog ivota
- usvaja pojam razmjere; odnosa dvije veliine razliite ilustrovati traenje odnosa dvije
- dijeli broj u datom odnosu; prirode; veliine iste prirode. Recimo,
- usvaja pojam proporcije; - sami/e navode primjere u kojima 5km 2h
- rjeava proporciju; se pojavljuje direktna, odnosno , .
- usvaja pojmove direktne i obrnute obrnuta proporcionalnost. 3km 6h
proporcionalnosti;
- rjeava zadatke koji se svode na Primjerima iz svakodnevnog ivota
proporciju; ilustrovati traenje odnosa dvije
- usvaja pojam procenta; veliine razliite prirode i formiranje
- odnos dva broja izraava u nove veliine. Recimo,
procentima; 15km km
- izraunava p% od a; =5 .
- zna da nae broj a iji je p%
3h h
jednako b.
Preporuuje se da se tehnika rada sa
proporcijama usvaja kroz izradu
zadataka povezanih sa svakodnevnim
ivotom.
67
Tema: Kvadriranje, korjenovanje i stepenovanje (orijentaciono 20 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam kvadrata broja; - neposredno raunaju kvadrate brojeva Kvadriranje, korjenovanje, stepenovanje, Fizika
- usvaja i primjenjuje jednakost od 11 do 20, a zatim pamte rezultate; monom, binom, polinom. Hemija
kvadrata proizvoda i proizvoda - na asu i kod kue usvajaju tehniku
kvadrata; raunanja i pamte formule i svojstva Izrada zadataka iz fizike i hemije trai
- usvaja i primjenjuje jednakost navedena u ciljevima. poznavanje tehnike raunanja kojom
kvadrata kolinika i kolinika kvadrata; uenici/e treba da ovladaju u okviru ove
- usvaja pojam stepena, osnove i teme.
izloioca;
- usvaja i primjenjuje formule za Poeljno je da nastavnik/ca naglasi
mnoenje i dijeljenje stepena istih vanost ove teme i da se maksimalno
osnova; zaloi pomaui uenicima/ama da
- usvaja i primjenjuje formulu za savladaju tehniku raunanja.
mnoenje i dijeljenje stepena istih
izloilaca; Do automatizma uvjebati kvadriranje
- usvaja pojam polinoma; prirodnih brojeva do 20. Kada se
- prepoznaje sline monome, sabira, uenici po prvi put susretnu s
oduzima i mnoi monome i binome; kvadriranjem, najee ga mijeaju s
- usvaja i primjenjuje formulu za kvadrat mnoenjem sa 2, pa je potrebno uraditi
zbira i razlike; niz laganih zadataka kako bi se
- usvaja i primjenjuje formulu za razliku otklonila ova poetnika zabuna.
kvadrata; Podsticati kvadriranje napamet gdje
- usvaja pojam kvadratnog korijena
god je to mogue. Takoe treba
broja;
podsticati procjenu kod kvadriranja.
- razumije i usvaja jednakost:
a 2 =| a | . ; U zadacima vezanim za korjenovanje
- usvaja i primjenjuje jednakost korijena potrebno je stalno naglaavati vezu
proizvoda i proizvoda korijena; izmeu kvadriranja i korjenovanja.
- usvaja i primjenjuje jednakost korijena
kolinika i kolinika korijena.
68
Tema: Realni brojevi. Koordinantni sistem u ravni i funkcija direktne proporcionalnosti (orijentaciono 14 asova)
Uenik/ca: Iracionalnost broja 2 ne treba

- prihvata i usvaja postojanje Realni brojevi; koordinatna ravan;
dokazivati. Akcenat treba staviti na
iracionalnih brojeva; funkcija direktne proporcionalnosti.
postojanje brojeva koji nijesu racionalni.
- usvaja pojam skupa realnih brojeva
kao unije skupova racionalnih i
iracionalnih brojeva;
- usvaja oznaku R za skup realnih
brojeva;
- usvaja relacije
N Z Q R. ;
- usvaja pojam brojevne prave kao
geometrijskog modela skupa realnih
brojeva;
- usvaja injenicu da se svojstva
sabiranja i mnoenja koja su vaila
na skupu racionalnih brojeva
prenose i u skup realnih brojeva;
- upoznaje se sa radom na depnom
raunaru;
- usvaja pojmove koordinatnog
sistema u ravni, koordinatnih osa,
koordinata take;
- u koordinatnom sistemu nalazi taku
sa zadatim koordinatama;
- zadatoj taki u koordinatnoj ravni
pridruuje koordinate;
- usvaja pojam funkcije;
- usvaja pojam funkcije y = kx i
popunjava njoj pridruenu tabelu;
- usvaja postupak crtanja grafika
funkcije y=kx.
69
Tema: Linearne jednaine i nejednaine sa jednom nepoznatom (orijentaciono 20 asa)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam linearne jednaine; - rjeavajui linearne jednaine i Linearne jednaine; linearne Fizika
- usvaja pojam rjeenja linearne nejednaine na asovima i kod nejednaine. Hemija
jednaine; kue, usvajaju tehniku raunanja; Biologija
- usvaja pojam ekvivalentne linearne - rjeavajui "tekstualne" zadatke,
jednaine; shvataju mogunosti metoda Prilikom pripreme zadataka koji se
- usvaja injenicu da se prilikom linearnih jednaina; takoe, stiu svode na rjeavanje linearne jednaine,
rjeavanja linearne jednaine sposobnost da prepoznaju situacije preporuujemo da se prostor nae i za
najee koriste sljedea svojstva u kojima ovaj metod daje rezultat. zadatke sa sadrajem iz gorepomenutih
realnih brojeva: nauka.
- iz a=b slijedi a+c=b+c,
- Iz a=b slijedi ac=bc, Iako su neke oblike linearnih jednaina
- ab+ac= (b+c); uenici/e rjeavali/e u niim razredima,
- usvaja i primjenjuje pravilo o na ovom mjestu znanje treba
mijenjanju predznaka prilikom sistematizovati, a tehniku rjeavanja
prelaska lana na drugu stranu usavriti.
jednaine;
- usvaja i primjenjuje pravilo o
mnoenju obje strane jednaine sa
brojem razliitim od nule;
mijenjanju predznaka prilikom
prelaska lana na drugu stranu
jednaine;
mnoenju obje strane jednaine sa
brojem razliitim od nule.
70
Uenik/ca:
- usvaja i primjenjuje postupak za
rjeavanje linearne jednaine u kojoj
se pojavljuje razlomak;
rjeavanje linearne jednaine u kojoj
se pojavljuju zagrade;
- usvaja postupak za rjeavanje
zadataka pomou linearne
jednaine sa jednom nepoznatom
zna da izabere nepoznatu, postavi
jednainu, rijei jednainu i provjeri
rjeenje;
- usvaja pojam linearne nejednaine;

mijenjanju predznaka prilikom
prelaska lana na drugu stranu
nejednaine;
mnoenju strana nejednaine
pozitivnim brojem;
mnoenju strana nejednaine
negativnim brojem;
- rjeava linearne nejednaine sa
jednom nepoznatom.
71

Tema: Pitagorina teorema (orijentaciono 22 asa)
Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja formulaciju Pitagorine - trae Pitagorine brojeve; Pitagorina teorema; primjene Pitagorine Fizika
teoreme; - na geometrijskim figurama teoreme.
- razumije dokaz Pitagorine teoreme; prepoznaju pravougle trouglove i na Poeljno je upoznati uenike/ce sa
- usvaja postupak traenja tree njima primjenjuju Pitagorinu znaajem Pitagorine teoreme.
stranice pravouglog trougla kada su teoremu.
date dvije stranice; Poeljno je upoznati uenike/ce sa
- usvaja postupak konstrukcije Pitagorinom biografijom.
kvadrata ija je povrina jednaka
zbiru/razlici povrina dva zadata Poeljno je pomenuti obrnutu Pitagorinu
kvadrata; teoremu.
- usvaja konstrukciju dui veliine
Preporuljivo je se da se dobro ponovi
2 , 3, 5 6 , 7 itd.; osnovno o pravouglom trouglu, s
- usvaja postupak kojim se na posebnim naglaskom na prepoznavanje
brojevnoj pravoj konstruiu take kateta i hipotenuze u pravouglom trouglu.
koje su pridruene brojevima Treba navoditi i primjere u kojima katete i
2 , 3 , 5 itd.; hipotenuza nijesu obavezno oznaene sa
a, b i c.
- primjenjuje Pitagorinu teoremu na
pravougaonik i kvadrat;
jednakokraki i jednakostranini
trougao;
- usvaja i primjenjuje formulu za
raunanje povrine
jednakostraninog trougla;
romb;
jednakokraki i pravougli trapez.
72
Tema: Mnogougao (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam mnogougla; - koristei lenjir, crtaju razne tipove Mnogougao. Fizika
- usvaja pojmove: tjeme, stranica, mnogouglova;
ugao, dijagonala, konveksan i - iz papira izrezuju mnogouglove. Geografija
konkavan mnogougao;
- usvaja standardne oznake za
elemente mnogougla;
- usvaja postupak za raunanje
broja dijagonala u mnogouglu;
zapamtio/la je i primjenjuje
izvedenu formulu;
- usvaja postupak za raunanje zbira
uglova u mnogouglu; zapamtio/la
je i primjenjuje izvedenu formulu;
- usvaja konstrukciju pravilnog
estougla;
- rauna obim i povrinu pravilnog
estougla;
- usvaja konstrukciju pravilnog
osmougla.
73
Tema: Krug i krunica (orijentaciono 16 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojmove centralnog i - radei elementarne raunske Krug i krunica; obim i povrina kruga. Fizika
periferijskog ugla kruga; zadatke, uenici/e usvajaju
- usvaja postupak za raunanje formule koje se navode u okviru Geografija
odnosa centralnog i periferijskog ove teme;
ugla kruga i primjenjuje formulu - izvode ogled na osnovu kojeg Uenike/ce upoznati sa brojem priom
koja povezuje ove uglove; zakljuuju da je odnos krune o njegovom istorijatu, i skrenuti im
- usvaja konstrukciju tangente na linije (obima kruga) i duine panju na tane i priblino tane
krunicu iz take koja se nalazi prenika kruga konstantan broj i rezultate prilikom raunanja obima i
van kruga; da se oznaava sa , odakle povrine kruga.
- usvaja i primjenjuje formulu za lako dolaze do obrasca za obim
raunanje obima kruga; kruga. Poeljno je pomenuti postojanje
- upoznaje osobine broja ; matematikog aparata uz pomo kog se
- usvaja i primjenjuje formulu za izvode formule za obim i povrinu kruga.
raunanje duine krunog luka;
raunanje povrine kruga;
raunanje povrine krunog
isjeka i krunog prstena.
74
Katalog znanja za osmi razred
zna da izrauna p% od a; razumije pojmove direktne i obrnute razumije i usvaja izvoenja dokaza iz teme
zna da nae broj a iji je p% jednako b; proporcionalnosti; kvadriranje, korjenovanje i stepenovanje;
zna da podijeli broj u datom odnosu; rjeava zadatke koji se svode na proporciju;
razumije i usvaja jednakost a =| a | . ;
2

zna da rijei proporciju; usvaja i primjenjuje formule za razliku kvadrata i
razumije pojam kvadrata i rauna kvadrat broja; kvadrat zbira i razlike; rjeava tee zadatke koji se svode na linearnu
rauna kvadrat proizvoda i kolinika; jednainu;
koristi formulu a =| a | . ;
2
razumije i usvaja dokaze tvrenja o zbiru
razumije pojam korijena i rauna korijen broja;
rauna korijen proizvoda i kolinika; usvaja i primjenjuje formule za mnoenje i unutranjih uglova i broju dijagonala u
razumije pojam stepena i rauna stepen broja; dijeljenje stepena istih osnova i stepena istih mnogouglu;
prepoznaje sline monome, sabira, oduzima i izloilaca; razumije i usvaja dokaz tvrenja o odnosu
mnoi monomer i binome; usvaja pojam brojevne prave kao geometrijskog centralnog i periferijskog ugla;
zna da koristi depni raunar; modela skupa realnih brojeva; zna da konstruie tangentu na krunicu iz take
zna da nacrta koordinatni sistem, oznai usvaja injenicu da se svojstva raunskih van krunice.
koordinatne ose i poetak; operacija koja su vaila na skupu racionalnih
zna da u koordinatni sistem unese taku sa brojeva prenose na skup realnih brojeva;
zadatim koordinatama i proita njene koordinate; zna da sabira, oduzima i mnoi monome i binome;
rjeava elementarne linearne jednaine; rjeava i rjeava linearne jednaine;
najjednostavnije zadatke u kojima se pojavljuju rjeava standardne zadatke koji se svode na
zagrade i razlomci; linearnu jednainu;
rjeava jednostavne zadatke koji se svode na rjeava linearnu nejednainu;
linearnu jednainu; zna da primijeni Pitagorinu teoremu na
je usvojio formulaciju Pitagorine teoreme; pravougaonik, kvadrat, jednakostranini i
zna da izrauna treu stranicu pravouglog jednakokraki trougao i romb.
trougla kada su date druge dvije.
75
Uenik/ca treba da: Uenik/ca treba da:
pamti i primjenjuje formulu za raunanje visine zna da nacrta dui veliine

jednakostraninog trougla; 2 , 3, 5 6 , 7 itd.;
pamti i primjenjuje formulu za raunanje
dijagonale kvadrata; prepoznaje konveksne i konkavne
pamti i primjenjuje formulu za raunanje povrine mnogouglove;
jednakostraninog trougla; zna da konstruie pravilni osmougao;
razumije pojam mnogougla, prepoznaje njegove primjenjuje formulu za raunanje duine krunog
elemente i koristi standardne oznake; luka;
pamti i primjenjuje formule za zbir unutranjih primjenjuje formule za raunanje povrine
uglova i dijagonala u mnogouglu; krunog isjeka i krunog prstena.
zna da konstruie pravilni estougao;
prepoznaje centralni i periferijski ugao i zna vezu
meu njima;
zna priblinu vrijednost broja ;
zna formule za raunanje obima i povrine kruga
i primjenjuje te formule;
zna da izrauna povrinu polukruga, etvrtine i
estine kruga, kao i duinu polukrunice,
etvrtine i estine krunice.
76
IX razred
(Ukupno 108,5 asova, 14 asova je nerasporeeno, 94,5 je rasporeeno; 3,5 asova nedjeljno)
Tema: Prikazivanje podataka (orijentaciono 8 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- prikazuje podatke: tabelarno, - prikupljaju podatke iz neposrednog Prikazivanje podataka; prikazivanje Fizika
dijagramima sa figurama okruenja i unose ih u koordinatni meusobno zavisnih veliina. Hemija
(piktogram), takastim dijagramima, sistem ili tabele. Biologija
dijagramom sa stubiima, tortnim Geografija
dijagramom;
- grafiki prikazuje meusobno Rade se jednostavni primjeri zavisnih
zavisne veliine. veliina koje se predstavljaju
preglednim i efektnim tabelama i
dijagramima. Postepeno se usvaja
pojam zavisnosti i time se stvaraju
uslovi za uvoenje pojma funkcije.
Podaci se mogu sakupljati iz

neposredne okoline: ocjene uenika/ca,
sportske aktivnosti. Mogu biti numeriki
ocjene, visina, ali i nenumeriki boja
oiju, omiljeni sport, sportski i muziki
idoli, omiljena knjiga, film itd.
Poeljno je istai istorijski znaaj

uvoenja pojma koordinatnog sistema.
77
Tema: Linearna funkcija (orijentaciono 16 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam funkcije y = kx +n i popunjava - nakon to su upoznali/e pojam Lnearna funkcija. Fizika
njoj pridruenu tabelu; funkcije, sami/e navode primjere iz Hemija
- usvaja pojam i postupak traenja nule funkcije matematike, fizike, hemije u kojima Biologija
postoji funkcionalna veza meu
y = kx +n; promjenljivima; Linearna funkcija se moe primijeniti
- usvaja postupak crtanja grafika funkcije y=kx+n; - na asovima i kod kue usvajaju na razliite svakodnevne raune na
- usvaja i razumije postupak kojim se provjerava tehniku crtanja linearne funkcije. primjer za vodu, telefon i slino.
da li taka sa datim koordinatama lei na pravoj
zadatoj linearnom funkcijom;
- na primjeru linearne funkcije usvaja pojam
rastue i opadajue funkcije;
- razumije znaenje parametara k i n;
- crta grafike funkcija x=a i y=b;

- usvaja postupak za prelazak sa implicitnog oblika
ax+by+c=0,ab 0, na eksplicitni oblik
y = kx +n;
- usvaja postupak crtanja grafika funkcije y=|x|.
78
Tema: Sistem od dvije linearne jednaine sa dvije nepoznate (orijentaciono 20 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam sistema od dvije - kroz aktivan rad na asu i izradu Sistem od dvije linearne jednaine sa Fizika
linearne jednaine sa dvije domaih zadataka ovladavaju dvije nepoznate. Hemija
nepoznate; tehnikom rjeavanja sistema
- usvaja pojam rjeenja sistema; jednaina; Prilikom izbora zadataka koji se svode
- usvaja postupak rjeavanja - sami/e navode primjere iz prakse na rjeavanje sistema, preporuujemo
sistema metodom zamjene; u kojima se pojavljuju nemogui i da se koriste i zadaci iz fizike i hemije.
- usvaja postupak rjeavanja neodreeni sistemi. Radei ove zadatke, uenik/ca se
sistema metodom suprotnih upoznaje sa mogunostima primjene
koeficijenata; sistema. Takoe, uenik/ca postaje
- usvaja postupak rjeavanja svjestan/na primjenjivosti matematike u
sistema u kojem se pojavljuju drugim disciplinama.
razlomci i usvaja pojam
ekvivalentnog sistema; Preporuujemo da se posebna panja
- usvaja postupak grafikog posveti geometrijskoj interpretaciji
rjeavanja sistema; nemogueg i neodreenog sistema.
- usvaja postupak rjeavanja
zadataka koji se svode na
rjeavanje sistema od dvije
linearne jednaine sa dvije
nepoznate; usvaja pojmove
nemogueg i neodreenog
sistema.
79
Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono 50,5 asova)
Tema: Taka, prava i ravan (orijentaciono 12 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam prave u prostoru; razumije - na tijelima iz neposrednog okruenja Elementarni pojmovi stereometrije. Fizika
da pravu u prostoru jednoznano prepoznaju pojmove navedene u Hemija
odreuju dvije razliite take; ciljevima. Biologija
- usvaja pojam ravni; razumije da ravan Geografija
jednoznano odreuju tri take koje ne
pripadaju istoj pravoj (tri nekolinearne Usvajanje osnovnih prostornih pojmova i
take); odnosa od uenika/ce trai intelektualni
- upoznaje mogue meusobne odnose napor. Obrada ove teme, zbog njene
prave i ravni; spacifinosti, vanosti i teine, zahtijeva
- upoznaje mogue meusobne odnose od nastavnika/ce mnogo strpljenja,
dvije ravni; upornosti i pedagoke vjetine.
- upoznaje mogue meusobne odnose
dvije prave u prostoru;
- usvaja pojam normalnosti prave u
odnosu na ravan i pojam uzajamne
normalnosti dvije ravni;
- usvaja pojam ortogonalne projekcije
take na ravan;
- usvaja pojam rastojanja take od ravni;
dui na ravan i razumije da projekcija
moe biti ili du ili taka;
prave na ravan i razumije da projekcija
moe biti ili prava ili taka;
- usvaja pojam ugla izmeu prave i ravni;
- usvaja pojam ugla izmeu dvije ravni.
80
Tema: Prizma i piramida (orijentaciono 22,5 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam prave prizme; - u neposrednoj okolini prepoznaju Prizma; piramida. Fizika
- usvaja pojam pravilne prizme; prizme i piramide i na njima Hemija
- usvaja pojmove: osnove, osnovne uoavaju pojmove navedene u Biologija
ivice, bone ivice, visine, bone ciljevima; Geografija
strane, omotaa i dijagonale prizme; - od kartona prave makete prizme i
- usvaja pojam mree prave prizme; piramide i "rasklapajui" ih Poeljno je da kola posjeduje
- usvaja postupak za raunanje upoznaju njihovu mreu; pripremljene makete raznih prizmi i
dijagonale kvadra i kocke; - ukoliko su pripremljene piramida.
- usvaja postupak za raunanje odgovarajue posude oblika
povrine kvadra i kocke; prizme i piramide, njihovim
- usvaja postupak za raunanje punjenjem provjeravaju formulu za
povrine prave prizme; raunanje zapremine piramide.
zapremine kvadra i kocke;
zapremine prave prizme;
- usvaja pojam pravilne piramide;
- usvaja pojmove: osnove, osnovne
ivice, bone ivice, bone strane,
omotaa i visine pravilne piramide;
- usvaja pojam mree pravilne
piramide;
- usvaja postupke za raunanje
nepoznatih elemenata piramide
(osnovna ivica, bona ivica, visina)
u nekim elementarnim sluajevima;
raunanje povrine piramide;
raunanje zapremine piramide.
81
Tema: Valjak, kupa i lopta (orijentaciono 16 asova)

Uenik/ca: Uenici/e:
- usvaja pojam valjka; - u svojoj neposrednoj okolini Valjak; kupa; lopta i sfera. Fizika
- usvaja pojmove osnove, omotaa prepoznaju valjak, kupu, loptu i na Hemija
i visine valjka; njima uoavaju pojmove Biologija
- usvaja pojam mree valjka; navedene u ciljevima; Geografija
- usvaja predstavu o valjku kao - od kartona prave makete valjka i
tijelu koje nastaje rotacijom kupe i "rasklapajui" ih upoznaju Poeljno je da kola posjeduje makete
pravougaonika oko jedne njegove njihovu mreu; valjka i kupe.
stranice; - ukoliko su pripremljene
- usvaja i primjenjuje postupak za odgovarajue posude oblika valjka
raunanje povrine valjka; i kupe, njihovim punjenjem
- usvaja i primjenjuje postupak za provjeravaju formulu za raunanje
raunanje zapremine valjka; zapremine kupe.
- usvaja pojam kupe;
- usvaja pojmove osnove, omotaa,
izvodnice i visine kupe;
- usvaja pojam mree kupe;
- usvaja predstavu o kupi kao tijelu
koje nastaje rotacijom pravouglog
trougla oko jedne njegove katete.
82
Uenik/ca:
nepoznatog elementa
(poluprenik osnove, izvodnica ili
visina) kupe;
raunanje povrine kupe;
raunanje zapremine kupe;
- usvaja pojmove sfere i lopte;
- usvaja pojmove centra i
poluprenika lopte;
- usvaja predstavu o lopti kao tijelu
koje nastaje rotacijom kruga oko
nekog njegovog prenika;
- usvaja formule za raunanje
povrine sfere i zapremine lopte.
83
Katalog znanja za deveti razred

zna da napravi jednostavnu tabelu i protumai zna da prikupi i prikae podatak na neki od naina razumije pojam rastue i opadajue funkcije, kao
ve pripremljenu tabelu; navedenih u ciljevima; i znaenje parametra k;
zna da nacrta grafik funkcije y=kx+n; razumije vezu izmeu grafika funkcije y=kx i zna da nacrta grafik funkcije y=|x|;
zna da provjeri da li taka sa datim koordinatama grafika funkcije y=kx+n; rjeava tee zadatke koji se svode na rjeavanje
pripada grafiku linearne funkcije; razumije znaenje parametara k i n; sistema;
zna da nacrta grafike funkcija x=a i y=b; usvoji postupak prelaska sa implicitnog oblika sam/a navodi primjere nemogueg i neodreenog
razumije pojam rjeenja sistema od dvije ax+by+c=0,ab 0, na eksplicitni oblik sistema;
linearne jednaine sa dvije nepoznate; y = kx +n; razumije grafiku interpretaciju nemogueg i
zna da rijei sistem metodom zamjene i razumije grafiki metod rjeavanja sistema; neodreenog sistema;
metodom suprotnih koeficijenata; rjeava standardne zadatke koji se svode na razumije pojam ugla izmeu prave i ravni;
zna da rijei najjednostavnije zadatke koji se rjeavanje sistema; razumije pojam ugla izmeu dvije ravni;
svode na rjeavanje sistema; razumije pojmove nemogueg i neodreenog zna da izrauna visinu tetraedra.
razumije da je prava u prostoru odreena sa sistema;
dvije razliite take; razumije meusobne odnose dvije prave u
razumije da je ravan odreena sa tri prostoru;
nekolinearne take; razumije meusobne odnose prave i ravni;
razumije meusobne odnose dvije prave u razumije pojam ortogonalne projekcije take, dui
prostoru. i prave;
razumije da ortogonalna projekcija dui (prave)
moe biti taka.
84
Uenik/ca treba da: Uenik/ca treba da:
razumije meusobne odnose dvije ravni; zna da nacrta mreu prizme i piramide;
usvoji pojam prizme i prepoznaje prizmu u zna da izrauna nepoznate elemente prizme i
okruenju; piramide (osnovna ivica, bona ivica, visina) u
usvoji elemente prizme; nekim elementarnim sluajevima;
zna da izrauna dijagonalu kvadra; zna da nae nepoznate elemente (element)
zna kako se raunaju povrina i zapremina prizme ili piramide u sluajevima kada su dati
prizme; povrina ili zapremina i jo neki elementi
usvaja pojam piramide i prepoznaje piramidu u (element);
okruenju; razumije da je valjak nastao rotacijom
usvoji elemente piramide; pravougaonika oko jedne njegove stranice;
zna kako se raunaju povrina i zapremina zna da je kupa nastala rotacijom pravouglog
piramide; trougla oko jedne njegove katete;
usvoji pojam valjka i prepoznaje valjak u zna da nacrta mreu valjka i kupe;
okruenju; zna da nae nepoznati element valjka ili kupe u
usvoji elemente valjka; sluajevima kada su dati povrina ili zapremina i
zna kako se raunaju povrina i zapremina jo neki element;
valjka; zna da je lopta nastala rotacijom kruga oko
usvoji pojam kupe i prepoznaje kupu u nekog njegovog prenika;
okruenju; zna da nae poluprenik lopte ako je data
usvoji elemente kupe; povrina odgovarajue sfere ili zapremina lopte.
zna kako se raunaju povrina i zapremina kupe;
zna formule za raunanje povrine sfere i
zapremine lopte.
85
Zavod za kolstvo MATEMATIKA (III ciklus)
Standard znanja treeg trogodinjeg ciklusa
Uenici/e:
1. Poznaju strukturu cijelih brojeva: uporeuju ih; prikazuju na brojevnoj pravoj; odreuju apsolutnu vrijednost, razlikuju suprotne
brojeve.
2. Znaju osnovne raunske operacije u skupovima Z i Q i izvode ih uz korienje njihovih svojstava.
3. Znaju da za raunanje sa realnim brojevima vae svi osnovni zakoni raunanja sa racionalnim brojevima, kao i da se svakom
realnom broju (racionalnom i iracionalnom) moe pridruiti taka brojevne prave i obrnuto.
4. Znaju pojam kvadrata i kvadratnog korijena. Raunaju kvadratni korijen nenegativnog racionalnog broja (korijen proizvoda, korijen
kolinika).
5. Razumiju procentni nain izraavanja i umiju da raunaju sa procentima.
6. Primjenjuju direktnu i obrnutu proporcionalnost u razliitim kontekstima.
7. Znaju pojam stepena i znaju operacije sa stepenima (mnoenje i dijeljenje stepena istih osnova i mnoenje i dijeljenje stepena istih
izloilaca).
8. Umiju da izvode osnovne raunske operacije sa monomima i binomima, kao i druge identine transformacije (kadrat zbira, kvadrat
razlike, razlika kvadrata) ovih izraza.
9. Razumiju razloge uvoenja koordinantnog sistema i znaju da prikazuju take u koordinantnom sistemu i itaju koordinate zadate
take.
10. Imaju znanja o linearnoj funkciji i njenim svojstvima, tako da mogu uspjeno da crtaju i itaju razne grafike u vezi sa tom funkcijom.
11. Umiju da rjeavaju linearne jednaine (nejednaine) s jednom nepoznatom i sisteme linearnih jednaina s dvije nepoznate, kao i da
rjeenja tumae grafiki.
12. Znaju da izraze matematikim jezikom i rijee (obino pomou jednaina) odgovarajue tekstualne (problemske) zadatke.
86
Zavod za kolstvo MATEMATIKA (III ciklus)
13. Poznaju elemente trougla i znaju odnose meu njegovim stranicama i uglovima. Razumiju pravila podudarnosti i umiju da ih koriste
pri izvoenju jednostavnih konstrukcija trougla.
14. Znaju definiciju etvorougla, njegove vrste i svojstva i izvode elementarne konstrukcije.
15. Poznaju najvanija svojstva mnogouglova i znaju zavisnost zbira uglova i broja dijagonala ma kojeg mnogougla od broja njegovih
stranica.
16. Primjenjuju pravila za izraunavanje povrine i obima geometrijskih figura (trougao, kvadrat, pravougaonik, paralelogram, romb,
trapez, pravilan estougao).
17. Znaju Pitagorinu teoremu i umiju da je primijene kod svih izuavanih geometrijskuh figura u kojima se moe uoiti pravougli trougao.
18. Imaju osnovna znanja o krunoj liniji i krugu, poznaju pojam centralnog i periferijskog ugla i odnos meu njima i znaju da izraunavaju
obim i povrinu kruga.
19. Poznaju geometrijska tijela (prizmu, piramidu, valjak, kupu i loptu), njihove elemente i svojstva; umiju da crtaju mree i da
izraunavaju povrine i zapremine tijela.
20. Umiju da sastavljaju i koriste (itaju i tumae) razne tabele, prikaze podataka dijagramom sa stupcima, linijskim dijagramom, krunim
dijagramom i takastim dijagramom.
21. Znaju da rjeavaju elementarne kombinatorne zadatke.
Napomena: Znanja predviena standardima drugog trogodinjeg ciklusa su sastavni dio Standarda znanja treeg trogodinjeg ciklusa.
87
5. NAIN PROVJERE ZNANJA I OCJENJIVANJA

U prvom trogodinjem ciklusu znanje se provjerava u okviru direktnih razgovora, kratkih testova (u treem razredu) i kratkih domaih
zadataka. Testove i domae zadatke treba pripremiti tako da nakon njihove izrade uenici/e nemaju osjeaj neuspjeha. U ovom ciklusu
ocjenjivanje je opisno, ime se prua mogunost da ocjene budu veoma izdiferencirane. Stoga, nije neophodno, ali jeste poeljno, da se
kod svakog/svake uenika/ce jasno razlikuje standard znanja.
U drugom i treem trogodinjem ciklusu znanje se provjerava kroz usmeno ispitivanje, domae zadatke, kratke testove i pismene zadatke.
Pismeni zadaci se rade od petog razreda i to u svakom polugou po dva jednoasovna pismena zadatka. Nakon pismenog zadatka, radi
se ispravka, kojoj je posveen jedan as. Izbor zadataka treba da bude takav da meu njima bude veoma lakih, ija je sadrina odreena
u okviru minimalnih zahtjeva, standardnih (zadataka srednje teine), ija je sadrina odreena u rubrici osnovni zahtjevi, kao i jedan tei
zadatak, iji je nivo u treem ciklusu odreen naprednim zahtjevima.
Uenici/e koji/e ovladaju znanjima koja su u katalogu navedena u rubrici minimalni zahtjevi treba da budu pozitivno ocijenjeni. Veina
uenika/ca morala bi da tei sticanju znanja koja su navedena u okviru osnovnih zahtjeva, pa i nastava treba da bude koncipirana tako da
se ovaj cilj ostvari. U treem ciklusu, uenik/ca e zasluiti najveu ocjenu ukoliko usvoji znanja koja nalau napredni zahtjevi.
Nastavni program iz matematike treba da prate odgovarajui udbenici, zbirke zadataka i metodska uputstva za njihovo korienje.
Udbenici i zbirke zadataka morali bi biti pregledni, u jezikom i matematikom smislu korektni, savremeni, itljivi, zanimljivi i grafiki dobro
uraeni. Matematika literatura je od velike pomoi ueniku/ci i slui kao orijentacija nastavniku/ci (u daljem tekstu nastavniku/ci). Udbenik
treba da bude napisan tako da nastavniku/ci zadaje redosljed lekcija, ukazuje na motivaciju za uvoenje novog pojma, nudi inicijalne
primjere. U udbenicima i zbirkama se mora nai mjesto i za zahtjevnije teme, koje e obdareni uenici/e obraivati u sklopu sekcije, ili
samostalno, kod kue. Ove dijelove treba posebno naznaiti u literaturi.
6. RESURSI POTREBNI ZA REALIZACIJU PREDMETNOG PROGRAMA
U uionici u kojoj se izvodi nastava matematike morao bi da bude prisutan raunar povezan sa projektorom kako bi nastavnik/ca na
savremen, pregledan i relativno brz nain mogao/la da realizuje predvieno gradivo. Poeljno je da budu uraeni odgovarajui softerski
paketi za pojedine teme i cjeline koji bi nastavniku/ci omoguavali da na vizuelno ubedljiv nain uenicima/ama objasni matematike
pojmove i algoritme. Osim toga u uionici treba da se nalaze logiki blokovi, unifiks kocke, obojeni tapii, geoplan, grafoskop, kola papir,
plastelin, modeli geometrijskih tijela, kolski trougaonik, lenjir, uglomjer, estar.
88
kolska biblioteka bi trebalo da posjeduje udbenike i zbirke za svaki razred, kao i zbirke i knjige namijenjene popularizaciji matematike i
pripremi uenika/ca za takmienje.
7. METODIKA UPUTSTVA
Kada je u pitanju nain realizacije programa matematike potrebno je u svim razredima to vie koristiti interaktivne metode. Takoe je
potrebno as osvjeavati raznolikim oblicima rada i aktivnostima. Jasno je da se ne moe u potpunosti izbjei frontalni oblik rada ali ga
treba koristiti uvezanog sa radom u parovima i grupnim radom. Kod rada na novom gradivu trebalo bi vie koristiti metod rjeavanja
problema a manje deduktivni metod. To znai, treba poi od problema i uz pomo aktivnosti uenika/ca doi do rjeenja koje uoptavanjem
dovodi do sticanja novog znanja. Tamo gdje su obezbijeena savremena nastavna sredstva potrebno ih je racionalno koristiti, imati na
umu da ona pomau i uenicima/ama i nastavnicima/ama, ali da ne mogu biti apsolutna zamjena za ivu rije nastavnika/ce.
Jedan od zadataka nastave matematike je i da uenici/e postepeno ue matematiki jezik. Nastavnik/ca treba paljivo ali stalno da radi na
njegovom usvajanju od strane uenika/ca tako to e uenici/e zahtjeve saoptene govornim jezikom prevoditi na matematiki i obrnuto,
zapise sa matematikog jezika prevoditi na govorni jezik.
Kad su u pitanju pojedine oblasti i tematske cjeline koje se razvijaju iz razreda u razred neke od preporuka bi bile:
Raunske operacije sa brojevima (kako prirodnim tako i racionalnim) treba uraditi tako da uenici/e razumiju zato se one obavljaju
ba na taj nain ali ne treba insistirati na zamornom raunu. Danas rijetko ko uzima papir i olovku i obavlja raun. Uglavnom se
koriste digitron ili se vri procjena rezultata obavljajui raun napamet. Zato i u nastavi treba uvoditi ove postupke kao sredstva koja
uenicima/ama olakavaju zamoran raun ali ih ne oslobaaju odgovornosti da odrede ili procijene rezultat. U Geometriji treba koristi
to vie oiglednih nastavnih sredstava bilo da se radi o stuktuiranom materijalu bilo da nastavnik/ca sam/a ili uz pomo uenika/ca
od papira uradi potrebne materijale. Predlaemo da se uz svaku temu od kvadra sve do valjka i kupe za domai zadatak treba
napraviti mrea aktuelnog geometrijskog tijela. Putem papira nastavnik/ca moe da prikae i dokaze mnogih teorema. Kod
geometrijskih konstukcija treba naglasak staviti na jednostavnije konstrukcije figura i diskusiju kada e zadatak imati rjeenje i kada
e imati vie rjeenja. Naroito je vano da uenici/e ovladaju elementarnim pomonim konstrukcijama.
Jednaine u svojoj osnovi bi trebale da slue da se tekstualni zadaci prevode na matematiki jezik. Jednaine treba postepeno
uvoditi i ne insistirati na zamrenim njihovim oblicima ve na odreenim klasama zadataka koji se prevode na tipian nain u formu
jednaina i onda se ove rjeavaju. To su obino zadaci iz svakodnevnog ivota: raun kupovine, procentni raun, raun puta, brzine i
vremena i slino.
Tabelarno i grafiko prikazivanje podataka (statistika) treba da poslui da uenici/e uoe znaaj matematike za predvianje narednih
dogaaja. Zato primjeri treba da budu to vie birani iz svakodnevnog ivota: razne tabele koje prikazuju rezultate i uspjenost
sportskih klubova, podaci o poslovanju odreenih grana privrede ali i uspjeh uenika/ca na tromesejima i slino. Znaaj ove oblasti
89
uenici/e e shvatiti tek ako na osnovu statistikih pokazatelja budu u prilici da donose odluke, tj. ako budu odgovarali na pitanja ta
treba oekivati u narednom perodu, kako bi ti postupio znajui ove podatke i slino.
8. PROFIL I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/CA

Nastavu matematike u prvih pet razreda obavlja nastavnik/ca razredne nastave, odnosno uitelj/ica koji/a je zavrio/la viu kolu ili fakultet
za obrazovanje nastavnika/ca. Nastavu matematike u ostalim razredima obavlja predmetni nastavnik/ca, koji/a moe biti profesor
matematike, profesor matematike i informatike, diplomirani matematiar ili osoba koja je na fakultetu za obrazovanje nastavnika/ca zavrila
dvopredmetnu grupu u okviru koje je jedan od predmeta matematika.
Izmjene predmetnog programa Matematika za I, II i III razred osnovne kole uradila je Komisija u sljedeem sastavu:
dr Sinia Stamatovi, predsjednik

Miodrag Vuelji, lan
Budimirka Perunii, lanica
Miodrag Lali, lan
Tatjana Vujoevi, lanica
Izmjene predmetnog programa Matematika za IV, V, VI, VII, VIII i IX razred osnovne kole uradila je Komisija u sljedeem sastavu:
Miodrag Lali, predsjednik

Ana Vojinovi, lanica
Budimirka Perunii, lanica
Miodrag Vuelji, lan
CIP -
,
ISBN 978-9940-24-027-1
COBISS.CG-ID 18426896
90

Matematika Os PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematika Os PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CRNA GORA

Predmetni program MATEMATIKA

Izdava: Zavod za kolstvo

1. Naziv nastavnog predmeta ................................................................................................................................... 7

2. Odreenje predmetnog programa ........................................................................................................................ 7

3. Opti ciljevi nastave matematike.......................................................................................................................... 8

4. Sadraji i operativni ciljevi .................................................................................................................................. 10

5. Nain provjere znanja i ocjenjivanja .................................................................................................................. 88

6. Resursi koji su potrebni za realizaciju programa ............................................................................................. 88

7. Metodika uputstva ............................................................................................................................................. 89

8. Profil i struna sprema nastavnika/ca................................................................................................................ 90

I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX

1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA

Naziv predmetnog programa

2. ODREENJE PREDMETNOG PROGRAMA

2. a. Sedmini broj asova matematike po razredima u osnovnoj koli

Razred I II III IV V VI VII VIII IX

3. OPTI CILJEVI NASTAVE MATEMATIKE

Specifini ciljevi zadaci nastave matematike

Specifini ciljevi zadaci nastave matematike su:

da se uenik/ca osposobi da koristi matematiku literaturu;

4. SADRAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

Sadraji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.

Sadraji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.

Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono 50 asova)

Tema: Snalaenje u okolini

Operativni cijevi Aktivnosti Sadraj Korelacija i didaktika uputstva

Uenik/ca: Uenici/e: Fiziko vaspitanje (Formiranje kolone

Tema: Formiranje pojmova oblika

Oblast: SKUPOVI (orijentaciono 10 asova)

Tema: Skup kao objekat djejeg posmatranja

Oblast: ARITMETIKA (orijentaciono 40 asova)

Tema: Prirodni brojevi do 10 i 0

Tema: Prirodni brojevi do 20

Uenik/ca: Uenici/e: Nije neophodno da uenik/ca

Oblast: MJERENJE (orijentaciono 6 asova)

Uenik/ca: Uenici/e: Fiziko vaspitanje (tafetne igre.

Oblast: DRUGI SADRAJI (orijentaciono 14 asova)

Tema: Zanimljivosti i Mozgalice

Katalog znanja za prvi razred

Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono 25 asova)

Tema: Orijentacija u prostoru

Tema: Prostorni oblici i odnosi

Oblast: MJERENJE (6 asova)

Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono 79 asova)

Tema: Prirodni brojevi do 100

Tema: Raunske operacije

Oblast: TABELARNO I GRAFIKO PRIKAZIVANJE PODATAKA (orijentaciono 10 asova)

Katalog znanja za drugi razred

Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi

Uenici/e treba da: Uenici/e treba da:

Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono 15 asova)

Tema: Crtanje dui, prave, poluprave

Tema: Crtanje pravog ugla, pravougaonika i kvadrata

Oblast: MJERENJE (8 asova)

Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono 85 asova)

Tema: Prirodni brojevi do 100 i 0

Tema: Mnoenje i dijeljenje do 100

Operativni ciljevi Aktivnosti Sadraj Korelacija i didaktika uputstva

Tema: Upoznavanje brojeva do 1000

Tema: Tabelarno i grafiko prikazivanje podataka (orijentaciono 12 asova)

Katalog znanja za trei razred

Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi