BOLONJSKA DEKLARACIJA

Zajednika deklaracija evropskih ministara obrazovanja kojom je stvorena

osnova za uspostavljanje Evropskog podruja visokog obrazovanja (EHEA)

Bolonja, 19. juna 1999. godine

Evropski proces, zahvaljujui izvanrednim dostignuima posljednjih nekoliko

godina, postaje sve vie konkretna i relevantna realnost za Uniju i njene graane.
Izgledi za proirenje, zajedno sa odnosima koji se produbljuju sa drugim evropskim
zemljama, pruaju jo i ire dimenzije toj realnosti. U meuvremenu, svjedoci smo
sve vee svijesti u velikom dijelu politikog i akademskog svijeta i u javnom
miljenju potrebe da se uspostavi potpunija i dalekosenija Evropa, naroito
gradei na njenim intelektualnim, kulturnim, drutvenim, naunim i tehnolokim
dimenzijama i jaajui iste.

Evropa znanja sada je uveliko priznata kao nezamjenjiv faktor za drutveni i

humani razvoj i kao neizbjena komponenta za konsolidaciju i obogaivanje
evropskog graanskog dravljanstva, kadra da svojim graanima da neophodne
sposobnosti da se suoe sa izazovima novog milenija, zajedno sa svijeu o
zajednikim vrijednostima i pripadanju zajednikom drutvenom i kulturnom
prostoru.

Znaaj obrazovanja i saradnje u obrazovanju u jaanju stabilnih, miroljubivih i

demokratskih drutava je univerzalno priznat kao najvaniji, utoliko vie s obzirom
na situaciju u jugoistonoj Evropi.

Sorbonska deklaracija od 25. maja 1998. godine, koja je poduprta ovim obzirima,
naglasila je centralnu ulogu univerziteta u razvoju evropskih kulturnih dimenzija.
Ta konvencija je istakla stvaranje evropskog podruja visokokolskog obrazovanja
kao kljuni nain promovisanja mobilnosti i mogunosti zapoljavanja graana i
ukupnog razvoja kontinenta.

Nekoliko evropskih zemalja prihvatilo je poziv da se obaveu na postizanje ciljeva

postavljenih u toj deklaraciji, potpisivanjem iste ili izraavajui svoje slaganje u
principu. Pravac kojim je krenulo nekoliko reformi visokokolskog obrazovanja,
koje su pokrenute u meuvremenu u Evropi, dokazao je odlunost mnogih vlada da
djeluju.

Evropske institucije visokokolskog obrazovanja, sa svoje strane, prihvatile su

izazov i uzele glavnu ulogu u izgradnji evropskog podruja visokokolskog
obrazovanja, takoer kao posljedica fundamentalnih principa postavljenih u
bolonjskoj Magna Charta Universitatum od 1988. godine. Ovo je od najveeg
znaaja, s obzirom da nezavisnost i autonomija univerziteta osigurava da se sistemi
visokokolskog obrazovanja i naunoistraivakog rada neprekidno prilagoavaju
promjenama potreba, zahtjevima drutva i napretku naunog znanja.

Odreen je tok u pravom smjeru i sa razumnom svrhom. Ostvarenje vee

kompatibilnosti i uporedivosti sistema visokokolskog obrazovanja, meutim,
zahtijeva stalan zamah da bi se sasvim postigli. Mi treba da to podrimo kroz
promovisanje konkretnih mjera za postizanje konkretnih koraka naprijed. Na
sastanku 18. juna 1999. godine uestvovali su autoritativni eksperti i naunici iz
svih naih zemalja i dali nam vrlo korisne prijedloge za inicijative koje treba
poduzeti.

Mi posebno moramo gledati na cilj poveavanja meunarodne konkurentnosti

evropskog sistema visokokolskog obrazovanja. Vitalnost i efikasnost svake
civilizacije moe se mjeriti atraktivnou svoje kulture za druge zemlje. Mi treba
da osiguramo da sistem evropskog visokokolskog obrazovanja stekne svjetski nivo
atraktivnosti jednaku naim izvanrednim kulturnim i naunim tradicijama.

Potvrivanjem svoje podrke optim principima postavljenim u Sorbonskoj

deklaraciji, mi se ukljuujemo u koordinaciju nae politike da za kratko vrijeme
dostignemo, a u svakom sluaju tokom prve decenije treeg milenija, sljedee
ciljeve, za koje smatramo da su od primarnog znaaja za uspostavljanje evropskog
podruja visokokolskog obrazovanja i promociju evropskog sistema visokokolskog
obrazovanja irom svijeta:

- Usvajanje lako razumljivih i uporedivih sistema stepeni, takoer kroz primjenu

dodatka diplomi, kako bi se promovisala mogunost zapoljavanja evropskih
graana i meunarodna konkurentnost evropskog sistema visokokolskog
obrazovanja.

- Usvajanje sistema koji se u sutini zasniva na dva glavna ciklusa, dodiplomskom i

postdiplomskom. Pristup drugom ciklusu zahtijeva uspjeno zavravanje prvog
ciklusa studija, koje traje najmanje tri godine. Stepen koji se dodjeljuje nakon
prvog ciklusa je relevantan i za evropsko trite rada kao odgovarajui nivo
kvalifikacije. Drugi ciklus treba da vodi do stepena magistra i/ili doktora, kao u
mnogim evropskim zemljama.

- Uvoenje sistema kredita kao to je ECTS sistem kao pravog naina

promovisanja najrairenije studentske mobilnosti. Krediti bi se mogli stei i izvan
konteksta visokokolskog obrazovanja, ukljuujui uenje tokom cijelog ivota, pod
ualovom da ih priznaju dotini univerziteti prijema.

- Promocija mobilnosti prevazilaenjem prepreka do djelotvorne primjene

slobodnog kretanja sa posebnom panjom na:

- za studente, pristupu mogunostima za studij i obuku u srodnim slubama;

- za nastavnike, istraivae i administrativno osoblje, priznavanju i valorizaciji
perioda provedenog u evropskom kontekstu vrei nauna istraivanja, u nastavi i
obuci, bez tete po njihova statutarna prava.

- Promocija evropske saradnje na osiguranju kvaliteta u pogledu razvijanja

uporedivih kriterija i metodologija.

- Promocija neophodnih evropskih dimenzija u visokokolskom obrazovanju,

naroito u pogledu razvoja nastavnog plana i programa, meuinstitucijske
saradnje, planova mobilnosti i objedinjenih programa studija, obuke i naunog
istraivanja.

Mi se obavezujemo na postizanje ovih ciljeva u okviru naih institucionalnih

sposobnosti i potpuno uvaavanje raznolikosti kultura, jezika, nacionalnih
obrazovnih sistema i autonomije univerziteta da konsolidujemo evropsko podruje
visokokolskog obrazovanja. U tom cilju, mi emo slijediti puteve meuvladine
saradnje, zajedno s nevladinim evropskim organizacijama koje imaju nadlenosti u
visokokolskom obrazovanju. Mi ponovo od univerziteta oekujemo da brzo i
pozitivno reaguju i aktivno doprinesu uspjehu naih nastojanja.

Ubijeeni da uspostavljanje evropskog podruja visokokolskog obrazovanja

zahtijeva konstantnu podrku, nadzor i prilagoavanje na potrebe koje neprekidno
iskrsavaju, odluujemo da se ponovo sastanemo za dvije godine, kako bismo
ocijenili postignuti napredak i nove korake koje treba poduzeti.

Ministar nauke i transporta

(Austrija)

Generalni direktor Francuske zajednice

Ministarstvo visokokolskog obrazovanja i naunog istraivanja

(Belgija)

Generalni direktor

Ministarstvo Flamanske zajednice

Odsjek za obrazovanje

(Belgija)
Zamjenica ministra obrazovanja i nauke

(Bugarska)

Ministar obrazovanja, omladine i sporta

(eka Republika)

Ministrica obrazovanja

(Danska)

Ministar obrazovanja

(Estonija)

Ministrica obrazovanja i nauke

(Finska)

Ministar nacionalnog obrazovanja, naunog istraivanja i tehnologije

(Francuska)

Sekretar dravnog parlamenta

Savezno ministarstvo obrazovanja i naunog istraivanja

(Njemaka)

Ministrica obrazovanja, nauke, naunog istraivanja i kulture njemake savezne

pokrajine Schleswig-Holstein

(Stalna konferencija ministara kulture njemakih saveznih pokrajina)

Ministar javnog obrazovanja i vjerskih pitanja

(Grka)

Zamjenik dravnog sekretara za visokokolsko obrazovanje i nauku

(Maarska)

Generalni sekretar Ministarstva obrazovanja, nauke i kulture

(Island)

Glavni referent Ministarstva obrazovanja i nauke

(Irska)

Ministar univerziteta i naunog i tehnolokog istraivanja

(Italija)

Dravna ministrica visokokolskog obrazovanja i nauke

(Letonija)

Ministar obrazovanja i nauke

(Litvanija)

Ministrica nacionalnog obrazovanja i strune obuke

(Luksemburg)

Ministar obrazovanja

(Malta)
Ministar obrazovanja, kulture i nauke

(Holandija)

Ministar obrazovanja, naunog istraivanja i pitanja crkve

(Norveka)

Dravni podsekretar za nacionalno obrazovanje

(Poljska)

Ministar obrazovanja

(Portugal)

Ministar nacionalnog obrazovanja

(Rumunija)

Ministar obrazovanja

(Republika Slovaka)

Dravni sekretar za visokokolsko obrazovanje

(Slovenija)

Dravni sekretar za obrazovanje, univerzitete, nauno istraivanje i razvoj

(panija)

Dravni sekretar za obrazovanje i nauku

(vedska)
Dravni sekretar za nauku i nauno istraivanje

(vicarska Konfederacija)

Dravna ministrica za obrazovanje i zapoljavanje

(Velika Britanija)