BI D THI

TM HIU V QUAN H C BIT VIT NAM LO

H v tn: Trn Th Nam

Ngy sinh: 02/07/1988

n v: Trng THPT Xun Hng

Vit - Lo hai nc chng ta

tnh su hn nc Hng H - Cu Long

(H Ch Minh)

Hai cu th trn cng ni v m i quan h nghia tinh gia hai ng,

hai nc, hai dn tc Vit Nam v Lo do ch tch H Ch Minh t nn mng.

55 nm qua quan h quc t, quan h c bit Vit Nam - Lo, Lo Vit

Nam l mt in hnh, mt tm gng mu mc, thu chung, trong sng. Mt mi
quan h c bit do Ch tch H Ch Minh t nn mng, cng vi Ch tch
Kaysone Phomvihane v Ch tch Suphanuvong v cc th h lnh o hai ng,
hai Nh nc dy cng vun p. l mi quan h th hin nhng c vng tha
thit ca nhn dn hai nc l on kt, gip nhau chng k th chung, xy dng
quan h bnh ng, t ch, hu ngh, hp tc cng c li.

Mi quan h c bt ngun t cc iu kin t nhin, Vit Nam v

Lo nm bn o ng Dng, thuc vng ng Nam . Vit Nam nm pha
ng dy Trng Sn, nhn ra bin ln; Lo nm sn ty dy Trng Sn, lt
su vo vng t lin ca bn o. Nh vy, dy Trng Sn c th v nh ct
sng ca hai nc, to thnh bin gii t nhin trn t lin gia Vit Nam v Lo.
. Vi a hnh t nhin ny, v ng b c Vit Nam v Lo u theo trc Bc-
Nam. Cn v ng bin, con ng gn nht Lo c th thng thng ra bin
l thng qua cc tnh ca Vit Nam. V d nh: t Sm Na thuc tnh Ha
Phn (Lo) qua Thanh Ho; Xing khong (Lo) qua Ngh An...

Do iu kin t nhin nn s pht trin kinh t - x hi ca Vit Nam v Lo

c nhiu im tng ng, li va c nhng nt khc bit. Tuy nhin, trong hon
cnh ton cu ha v hi nhp quc t ngy nay, hp tc cng pht trin hai
nc hon ton c th b sung cho nhau bng tim nng, th mnh ca mi nc
v v tr a l, ti nguyn, ngun nhn lc, th trng cng nh s phn vng kinh
t v phn cng lao ng hp l. Ngoi ra, Vit Nam v Lo l nhng thuc
ncva v tng i nh sng cnh nhau, li nm k con ng giao thng
hng hi hng u th gii, ni lin ng Bc , Nam qua Ty Thi Bnh
Dng v n Dng cho nn chim v tr a- chin lc quan trng vng
ng Nam .

V quc phng: b bin Vit Nam tng i di, nn vic b tr chin lc

gp khng t kh khn. Trong khi , dy Trng Sn, bin gii t nhin gia Vit
Nam v Lo c v nh bc tng thnh him yu, hai nc ta lng vo
nhau, phi hp gip ln nhau to ra th chin lc khng ch nhng a bn
then cht v kinh t v quc phng, tr thnh im ta vng chc cho Vit Nam v
Lo trong s nghip xy dng v bo v t nc.

V cc nhn t dn c, x hi: Vit Nam v Lo u l nhng quc gia a

dn tc, a ngn ng. Hin tng mt tc ngi sng xuyn bin gii quc gia ca
hai nc, hoc nhiu nc l c im t nhin ca s phn b tc ngi khu
vc ng Nam ni chung, Vit Nam v Lo ni ring. c im ny, n nay
vn tip tc chi phi mnh m cc mi quan h khc trn ng bin gii quc gia
Vit Nam-Lo. Chnh qu trnh cng c, hoc sinh sng xen ci ca nhng c dn
Vit Nam v c dn Lo trn a bn bin gii ca hai nc dn n vic cng
khai thc v chia s ngun li t nhin, c bit l ngun li sinh thu. iu ny,
thm mt ln na khng nh cc quan h ci ngun v quan h tip xc chnh l
nhng iu kin lch s v x hi u tin, to ra nhng mi dy lin h v s giao
thoa vn ho nhiu tng nc gia c dn hai nc. Mt trong nhng minh chng
cho nhn nh trn chnh l hai cu chuyn huyn thoi ca hai dn tc u
xoay quanh m tp qu bu m, l: ngi Lo, thng qua cu chuyn huyn
thoi cho rng cc nhm dn c: Lo, Thi, Khm, Vit u c chung ngun
gc. c bit, trong cu chuyn ny, Khn Bulm dn d vi cc con chu ca
Ngi: Cc con phi lun lun gi tnh thn i vi nhau, khng bao gi c
chia r nhau. Cc con phi lm cho mi ngi noi gng cc con v coi nhau nh
anh em mt nh, ngi giu phi gip k ngho, ngi mnh gip k yu. Cc
con phi bn bc k trc khi hnh ng v ng bao gi gy hn xm lng ln
nhau. Cn min ty Qung Bnh v Qung Tr ca Vit Nam, ngi Bru cng
gii thch ngun ci ca cc dn tc T i, , X ng, Bana, Kha, Sch,
Mng, Dao, Ty, Khme, Lo, Thi, Vit...cng t qu bu m. Hnh tng qu
bu m tr thnh biu tng cao p, l gii ngun gc v tnh on kt keo sn
gia cc dn tc hai bn dy Trng Sn. Chnh v vy, n nay, cc dn tc anh
em sng khu vc bin gii hai nc vn cn nui dng nim t ho v truyn
mi cho nhau nhng cu chuyn v o l lm ngi v cng su sc m ngi
xa li.
 V nhn t vn ho v lch s: V nhn t vn ho, iu cn phi khng
nh l do quan h gn gi v lu i nn ngi Vit v ngi Lo c bit l
ngi dn vng bin gii am hiu v nhau kh tng tn. Trong cun D a
ch (1) ca Nguyn Tri m t kh n tng v nn vn ho c o v phong
tc thun phc ca dn tc Lo, cng nh hin tng giao thoa vn ho n r gia
i Vit vi cc nc lng ging ng Nam , trong c Lo Ln Xng.

S giao thng ca ngi dn Lo vi ngi dn Vit nht l vi ngi

dn cc tnh bin gii ca Vit Nam cng kh nhn nhp. Ngi dn Vit Nam by
t mi thin cm vi mt s mt hng c cht lng cao ca Lo nh: vi dt,
ching...Chnh v vy, m hin nay, nhiu dn tc t ngi Ty Nguyn ca nc
ta vn cn gi c nhng chic ching Lo ni ting. ng nh nh bc hc L
Qu n nhn xt: "Tht l mt nc giu li kho.(2) iu ng ch l
trong quan h giao thng vi i Vit, Lo Ln Xng khng t ln bc l mi
quan tm ca mnh mun hng ra bin, trong khi i Vit li tm c hi m
rng bun bn vo su lc a.

C th khng nh rng, s hi ho gia tnh cm nhn i v tinh thn cng

ng l mt nt c sc ca trit l nhn sinh ng Vit cng nh ngi Lo.
Chnh trong cuc sng chan ho ny, nhn dn Vit Nam v nhn dn Lo ngy
cng hiu nhau hn v by t nhng tnh cm rt i chn thnh vi nhau. Ngn
ng Lo c cu: Ni hp lng th xin n cho cng ch tic, ni tri th du xin
mua cng chng bn (Vu thc kh, kh kin c b thi (b kh thi), vu b thc
kh kh x c b khi). cng l nhng tnh cm bnh d nhng chn thnh m
ngi dn nc Vit dnh cho ngi bn lng ging ca mnh, cn c lu li
trong th tch c: ngi Lo thun hu cht phc(3) trong giao dch bun bn th
h vui lng i chc(4)

Mc du Vit Nam v Lo c ting ni, vn t khng ging nhau, sng to

v la chn cc nn vn ha cng nh cc hnh thc t chc chnh tr -x hi khc
nhau, nhng nhng nt tng ng th vn thy ph bin trong mun mt i sng
hng ngy ca c dn Vit Nam v Lo. Cc nn vn ha ngh thut truyn thng
ca Vit Nam v Lo d dng tm thy: s ng cm ln nhau, chia s cc gi tr
cng ng, coi trng lut tc, tn knh ngi gi S tng ng gia vn ha
lng nc ca ngi Vit v vn ha bn - mng ca ngi Lo xut pht t
ci ngun cng nn vn minh nng nghip la nc ng Nam . ng thi,
lng nhn i bao la v i sng tm linh phong ph, trong c nhng nh hng
su m ca o Pht m trong cch i nhn x th ca mnh, nhn dn Vit Nam
v nhn dn Lo bao gi cng nu cao nhng phm cht yu thng v hng
thin.
 V nhn t lch s: Theo cc th tch c ni ting ca Vit Nam nh: Vit
in u linh Lch triu hin chng loi ch th nm 550 di thi Vn Xun ca
nh tin L, khi b qun Lng phng Bc n p, L Nam buc phi lnh
nn v anh rut ca Vua l L Thin Bo chy sang t Lo lp cn c chng
gic ngoi xm, m ra mi quan h u tin Vit Nam-Lo, Lo-Vit -Nam. Cn
hai b chnh s khc l i Vit s k ton th, Khm nh Vit s thng gim
cng mc th s kin quan h ngoi giao, thng hiu u tin gia cc nc i
Vit v Lo l vo nm 1067(5). Tip n vo gia th k XIV (nm 1353) nhng
quy c ho bnh u tin v bin gii quc gia c xc lp gia i Vit v
Ln Xng khi Chu Ph Ngng ln lt chinh phc cc mng Lo, lp nn vng
quc Ln Xng thng nht u tin ca ngi Lo. Ngoi ra, trong sut qu trnh
ca cuc khi ngha Lam Sn (1418-1427), ngha qun L Li cng lun nhn
c s tip sc ca cc tc trng v nhn dn Lo vng bin gii.

iu ng ni, l trong khong thi gian t th k XIV n XV, hai nc

i Vit- Ln Xng, Ln Xng-i Vit mc d khng phi khng c nhng thi
khc gp nguy nan nhng vi tinh thn ly ho hiu lm trng nn sng sut v
cng bng, c thc cao khng th hn, ng thi bit ch ng vun p tnh
thn i v hu ngh lu di gia hai dn tc.

n th k XVII l thi k ton thnh ca Ln Xng di Vng triu

Xulinhavngs (1637-1694), nh vua Lo ch thn cu hn cng cha Vua L
Duy K. Tuy nhin, y cng l lc ch phong kin Vit Nam bc vo giai
on khng hong nn quan h gia hai vng triu hu L v Ln Xng khng
pht trin c nhiu. Cui th k XVII, ni b hong tc Lo ri ren. Tuy nhin
bt chp hon cnh bt li ca ch phong kin i Vit v Ln Xng, quan h
nng ta vo nhau gia nhn dn hai nc vn tip tc c nui dng. Chnh
v vy, na cui th k XVIII, khu vc Mng Phun (Xing Khong) tr
thnh mt cn c khng quan trng ca ngha qun Ty Sn chng li th lc
Nguyn nh. Th k XIX, quan h Vit Nam-Lo, Lo -Vit Nam c bc
trng thnh su hn, nht l v phng din nhn thc ch quyn quc gia, quan
im bn th cng nh phng cch xy dng ng minh gia nhn dn hai nc.
l nhng yu t lch s.

Cng vi cc iu kin t nhin, dn c, x hi, vn ho v lch s v s t

nguyn phi hp ca nhn dn hai nc Vit Nam v Lo trong chng ngoi xm
nht l trong cuc u tranh chng thc dn Php v quc M xm lc cng
khng nh mi quan h c bit Vit Nam-Lo, Lo-Vit Nam.

Trong tin trnh lch s c hai dn tc u phi ngoan cng chng ngoi
xm bo v nn c lp dn tc. Dn tc Vit Nam k t khi Nh nc Vn
Lang thnh lp tri qua my ngn nm lch s v lin tc b ch phong kin
phng Bc xm lc, thng tr v do phi khng ngng chin u ginh v
bo v c lp dn tc. Nc Lo cng tri qua lch s hng nghn nm v cng
phi ngoan cng chng xm lc khng nh s tn ti ca mnh vi t cch
mt dn tc, mt quc gia c lp.

T u th k 20, khng cam chu ch n l, nhn dn hai nc Lo-Vit

Nam on kt, cng nhau u tranh chng Php. Nh vy, trc 1930, hai dn
tc Lo-Vit on kt cng chin u chng k th chung, nhng lc ch
dng li tnh cht t pht do hn ch v trnh nhn thc v iu kin lch s.
T khi c ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh soi ng, c bit l t
khi ng Cng sn ng Dng ra i do Ch tch H Ch Minh sng lp, trc
tip lnh o cuc u tranh gii phng ca hai dn tc Lo-Vit Nam tnh on
kt c pht trin mnh m v lin tc. Chnh truyn thng yu nc v
vang l c s vng chc cho s on kt gia hai dn tc.

Tnh cm gn b keo sn gia hai dn tc Vit Nam - Lo trong nhng nm

thng chin tranh m biu hin ca n l nhn dn Lo cng Vit kiu u tranh
chng ch thuc a, phi hp v ng h cch mng Vit Nam giai on (1930-
1939), tip n gip nhau tin hnh cuc vn ng khi ngha v trang ginh chnh
quyn thng li (1939 - 1945) v lin minh Vit-Lo, Lo-Vit Nam chin u
chng thc dn Php v quc M xm lc (1945 1975). Sau nm 1975,
quan h Vit Nam v Lo bc sang mt trang hon ton mi: t lin minh chin
u chung mt chin ho sang hp tc ton din gia hai quc gia c c lp ch
quyn. Tnh cm gn b keo sn gia hai dn tc Vit Nam - Lo c biu hin
su nng trong s nghip xy dng t nc.

Ch tch H Ch Minh-Ngi t nn mng vng chc cho quan h c

bit Vit Nam-Lo, Lo -Vit Nam.

Trong nhng thp k u th k XX, chnh Nguyn i Quc (Ch tch H

Ch Minh), vi lng yu nc nng nn v ngh lc phi thng, vt ln mi kh
khn, gian kh, t mnh khm ph th gii t bn ch ngha v cc dn tc
thuc a, nhm pht hin chn l cu nc. Ngi tip nhn v vn dng sng to
ch ngha Mc Lnin vo iu kin c th ca ng Dng xc nh con
ng gii phng cc dn tc Vit Nam, Lo, Campuchia theo con ng cch
mng v sn. Trong qu trnh tm ng cu nc ca mnh, Nguyn i Quc rt
quan tm n tnh hnh Lo. Ngi khng ch ln n ch thc dn Php ni
chung m cn t co c th s tn bo ca thc dn Php Lo (6). Hi Vit Nam
Cch mng Thanh nin - mt trong nhng t chc tin thn ca ng Cng sn
Vit Nam do Nguyn i Quc trc tip sng lp vo thng 6 nm 1925 ti Qung
Chu (Trung Quc), n thng 2 nm 1927, Hi ny gy dng c c s ti Lo.
Thng qua hot ng ca Hi Vit Nam Cch mng Thanh nin Lo, Nguyn i
Quc thy y l iu kin thun li ngi Vit Nam va tham gia cuc vn
ng cu nc ti Lo, va st cnh cng nhn dn Lo xy dng mi quan h
on kt khng kht gia Vit Nam Lo, Lo Vit Nam. Hi Vit Nam Cch
mng Thanh nin lp Hi i hu, Hi Vit kiu yu nc, m cc lp hun
luyn cch mng trn t Lo. Trn thc t, t na sau nhng nm 20 th k XX,
Lo l mt u cu trc tip truyn b ch ngha Mc Lnin v t tng cu
nc mi ca Nguyn i Quc vo ng Dng. Nm 1928, ch thn Ngi b
mt t chc kho st thc a ti Lo (7) cng cho thy mi quan h gn b mt
thit gia cch mng Vit Nam v cch mng Lo. Cng trong nm ny, chi b
Thanh nin cng sn u tin c thnh lp ti Ving Chn, ng thi ng dy
lin lc gia nhiu th trn Lo vi Vit Nam c t chc.

Nh vy, Lo tr thnh a bn u tin trn hnh trnh tr v ng Dng

ca Nguyn i Quc, ni b sung nhng c s thc tin mi cho cng tc chnh
tr, t tng v t chc ca Ngi v phong tro gii phng dn tc ba nc
ng Dng. Qu trnh Nguyn i quc t nn mng cho quan h c bit Vit
Nam Lo, Lo Vit Nam bo hiu bc ngot lch s trng i sp ti ca cch
mng Vit Nam cng nh cch mng Lo.

Ch tch H Ch Minh l ngi t nn mng v chnh Ngi cng ng ch

Kayxn Phmvihn, ng ch Xuphanuvng v cc th h lnh o hai ng, hai
Nh nc, nhn dn hai nc dy cng vun p, di s lnh o ca ng Cng
sn ng Dng, ng Nhn dn Cch mng Lo v ng Cng sn Vit Nam.

Thc tin khng nh rng, trong quan h quc t t c ni no v lc no

cng c c mi quan h c bit, on kt, hp tc bn vng lu di, trong sng
nh mi quan h Vit - Lo.

Trong bi cnh ton cu ha hin nay, quan h hu ngh truyn thng c

bit gia Vit Nam Lo, Lo - Vit Nam cng vi nhng c hi vn cn khng t
thch thc, nht l cc th lc th ch tm mi cch xuyn tc, bp mo lch s,
chia r tnh hu ngh c bit Vit Nam Lo. V vy, vic duy tr, cng c v
tng cng mi quan h c bit trong sng, thu chung gia hai ng, hai Nh
nc v nhn dn hai nc Vit Nam Lo l nhim v ht sc quan trng ca
ng, chnh quyn v nhn dn hai nc Vit Nam-Lo, lo-Vit Nam.

Kt thc ti cng xin trch mt cu ng khu ca ch tch H Ch Minh

trong l n nh Vua Lo sang thm Vit Nam:

By lu cch tr quan h
T nay Lo Vit rt l gn nhau.
 (1) Xem Nguyn Tri:Ton tp, bn dch, in ln th hai, NXB Khoa hc x hi, H Ni
1976.

(2)L Qu n, Ph bin tp lc, bn dch, NXB khoa hc x hi, H ni 1964, q9 trang

156,155 (dn theo Lch s Quan h ac bit Vit Nam-Lo, Lo Vit Nam. NXB CTQG H
Ni 2011. Trang 10

(3) H Ch Minh: Li pht biu ti Hi ngh cn b Lin minh nhn dn Vit - Min -
Lo ln th nht thng 9-1952. Ti liu lu ti Vin Lch s ng, Hc vin Chnh tr-Hnh
chnh quc gia H Ch Minh.

(4) Kayxn Phmvihn: Bi ni ti Hi ngh cn b ton quc ngy 13-5-1974. Ti liu

lu ti Vin Lch s ng, Hc vin Chnh tr-Hnh chnh quc gia H Ch Minh..

(5)Lch s Quan h c bit Vit Nam-Lo, Lo Vit Nam. NXB CTQG H Ni 2011.
Trang 13

(6). H Ch Minh: Li pht biu ti Hi ngh cn b Lin minh nhn dn Vit Min -
Lo, TL dn