WORLD

ENERGY
OUTLOOK
2 0 1 3
 ULUSLARARASI ENERJ AJANSI

Uluslararas Enerji Ajans (UEA) zerk bir kurum olarak 1974 ylnda kurulmutur. UEA'nn iki temel
grevi vardr. Bunlar, petrol arzndaki fiziki aksamalara kar kolektif tedbirler yoluyla yelerinin enerji
arz gvenliini gelitirmek ve 28 ye lke ve dier lkeler iin gvenilir, ekonomik ve temiz enerji
salama imkanlar zerine saygn aratrma ve analizler gerekletirmektir. UEA, her biri en az 90 gnlk
net ithalat orannda petrol stounu elinde bulundurmak zorunluluu olan ye lkeler arasnda enerji
ibirlii zerine kapsaml bir program yrtmektedir. Kurumun dier amalar u ekildedir:

Arz gvenliinin aksamas durumunda etkin bir acil mdahale kapasitesinin gelitirilmesi gibi zmlerle,
ye lkelerin tm enerji eitleri iin gvenilir ve yeterli arza eriimini gvence altna almak,
zellikle iklim deiikliini etkileyen sera gaz salmlarnn azaltlmas balamnda kresel
anlamda ekonomik bymeyi ve evrenin korunmasn destekleyen srdrlebilir enerji
tevik etmek,
Enerji verilerinin toplanmas ve analizi yoluyla uluslararas piyasalarn effafln iyiletirmek,
Enerji kaynaklarn gelecee dnk olarak gvence altna almak ve enerji sektrnn
evresel etkilerini azaltmak amacyla enerji verimliliinin ve dk karbon teknolojilerinin
gelitirilmesi ve kresel anlamda yaylmas iin enerji teknolojileri alannda kresel
ibirliini desteklemek,
ye olmayan lkelerin, sanayi sektr temsilcilerinin, uluslararas
kurulular ve dier paydalarn katlm ve fikir alverii yoluyla
kresel enerji sorunlarna zmler bulmak.

UEA ye lkeleri:
Almanya
ABD
Avustralya
Avusturya
Belika
ek Cumhuriyeti
Danimarka
Finlandiya
Fransa
Gney Kore
Hollanda
ngiltere
rlanda
spanya
sve
svire
talya
Japonya
Kanada
OECD/IEA, 2013 Lksemburg
Macaristan
Norve
Polonya
Portekiz
Slovakya
Trkiye
Yeni Zelanda
Yunanistan

Avrupa Komisyonu UEA'nn almalarna katlm salar.

World Energy Outlook 2013in temel bulgularnn ngilizce asl UEA tarafndan yazlmtr.
Bununla birlikte UEA bu Trke tercmenin doruluu veya tamlna ilikin sorumluluk
kabul etmez; Trke tercmeye ilikin tm sorumluluk TSADa aittir.
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013
&
ibirlii ile
TRKYE TANITIMI

Aralk 2013
Yayn No: TSAD-T/2013/12/544
Merutiyet Caddesi, No. 46 34420 Tepeba/stanbul
Telefon: (0212) 249 07 23 Telefax: (0212) 249 13 50

OECD/IEA, 2013
Uluslararas Enerji Ajans, 9 rue de la Fdration 75739 Paris Cedex 15, Fransa www.iea.org
Bu yaynn kullanm ve datm belirli kstlamalara tabidir.
Kstlamalarn ieriine http://www.iea.org/termsandconditionsuseandcopyright/ adresinden eriilebilir.
ZGEM

DR. FATH BROL

Uluslararas Enerji Ajans'nn (UEA) Ba Ekonomisti Dr. Fatih Birol, tekilatn enerji
ve iklim deiiklii politikalar almalarndan sorumludur. Dr. Birol, UEA'nn ana yayn
olan ve kresel enerji analizi ve projeksiyonlaryla ilgili dnyada en gvenilir kaynak
kabul edilen World Energy Outlook raporunu ynetir. Dr. Birol ayn zamanda kresel
enerji sorunlarna zm aramak zere dnyann en byk enerji firmalarnn yneticileriyle
hkmet liderlerini bir araya getiren UEA Enerji I Konseyi'nin kurucusu ve bakandr.

Dr. Birol, Forbes dergisi tarafndan dnyann enerji konusundaki en etkili kiileri
arasnda gsterilmitir. Dr. Birol ayn zamanda BM Genel Sekreteri'nin 'Herkes in
Srdrlebilir Enerji" st Dzeyli Grubu'nun yesi ve Dnya Ekonomik Forumu (Davos)
Enerji Danma Kurulu bakandr. 2013 ylnda Japon mparatoru tarafndan "Ykselen
Gne" nianyla dllendirilmitir. 2012 ylnda talyan hkmetinin en st dzey Liyakat
Niann almtr. 2009 ylnda, Hollanda ve Polonya Hkmetlerinin verdii dllerin
yan sra, Almanya Cumhurbakan tarafndan Federal Liyakat Nian ile dllendirilmitir.
Dr. Birol ayrca 2007 ylnda Avusturya Altn Onur Madalyas'na, 2006 ylnda da Fransa
tarafndan "Chevalier dans l'ordre des Palmes Academiques" Nianna layk grlmtr.
Bu dllerden nce 2005 ylnda Trkiye Cumhuriyeti, 2004 ylnda ABD Hkmeti,
2002 ylnda da Rusya Bilimler Akademisi'nden dller almtr. Dr. Birol daha nce de
Uluslararas Enerji Ekonomisi Dernei tarafndan, mesleine yapt olaanst katklardan
dolay verdii yllk dle layk grlmtr. Dr. Fatih Birol 2012 ylnda Galatasaray
Spor Kulb onur yesi yaplmtr.

Dr. Fatih Birol, 1995 ylnda UEA'ya katlmadan nce alt yl sreyle Viyana'da Petrol
hra Eden lkeler rgt (OPEC) bnyesinde grev yapmtr. Dr. Fatih Birol, 1958'de
Ankara'da domutur. stanbul Teknik niversitesi'nden elektrik mhendislii dalnda
mezun olduktan sonra Viyana Teknik niversitesi'nde enerji ekonomisi dalnda yksek
lisans ve doktora yapmtr. 2013 ylnda, Dr. Fatih Birol'a Londra'daki Imperial College
tarafndan Onursal Doktora verilmitir.

ii
 WORLD ENERGY OUTLOOK 2013

Hzla deien enerji dnyasna genel bak

Enerji sektrndeki birok temel ilke deiiyor: Byk ithalatlar ihracat haline gelirken,
uzun sredir enerji ihracats olarak grlen lkeler kresel talep artnn nde gelen merkezlerine
dnmektedirler. Doru politika ve teknolojiler birlikte uyguland takdirde ekonomik byme,
enerji talebi ve enerji kaynakl CO2 emisyonlar arasndaki ba zayflatmak mmkndr.
Konvansiyonel olmayan yeni petrol ve doal gaz trevleri ve yenilenebilir enerjideki art, dnya
enerji kaynaklarnn dalmna ilikin anlay deitirmektedir. Enerji piyasasnn temel
deikenlerinin bilincinde olmak ekonomi, evre ve enerjiye ilikin hedefleri bir araya getirme
niyetindeki karar alclar iin byk nem arz etmektedir. Kresel enerji piyasasndaki gelimeleri
ngrebilenler bir adm ne geerken, bu konuda baarsz olanlar yanl politika ve yatrm
kararlar alma riskiyle kar karya kalmaktadrlar. World Energy Outlook 2013, 2035 ylna
ynelik enerji ve iklim trendlerine ilikin farkl seimlerin sonularn deerlendirerek, politika
yapclar, sanayi ve dier paydalara hzla deien enerji dnyasnda yollarn bulabilmeleri iin
ipular vermektedir.

Enerji talebinde arlk in, Hindistan ve Orta Dou lkeleri bata olmak zere, kresel
enerji kullanmlarn te bir orannda artran ykselen ekonomilere kayyor. WEO
2013'n ana senaryosu olan Yeni Politikalar Senaryosu kapsamnda, in'in 2020 ylna kadar
Asya'da hakim konumda yer alaca, bu tarihten sonra ise ekonomik bymedeki nc konumunu
Hindistan'a devredecei tahmin edilmektedir. Benzer biimde Gneydou Asya genileyen bir
talep merkezi olarak ykselmektedir. Bu gelime 2013 yl Ekim aynda yaynlanan World Energy
Outlook'un "Southeast Asia Energy Outlook" balkl zel Raporu'nda ortaya konmutur. in,
dnyadaki en byk petrol ithalats konumuna yaklarken Hindistan'n ise 2020li yllarn
banda en fazla kmr ithal eden lke konumuna gelmesi ngrlmektedir. Dier taraftan
ABD, 2035 ylnda enerji ihtiyacnn tmn yerel kaynaklardan salama yolunda kararl admlarla
ilerlemektedir. Tm bu gelimeler enerji ticaretinin Atlantik havzasndan Asya Pasifik blgesine
doru yer deitireceine iaret etmektedir. Yksek petrol fiyatlar, elektrik ve doal gaz
fiyatlarnda uzun sredir devam eden blgeler aras farkllklar ve birok lkede artan enerji
maliyetleri, dikkatleri enerji ve ekonominin btn arasndaki ilikiye evirmektedir. Enerji ve
kalknma arasndaki iliki Afrika'da kendini ak bir biimde ortaya koymaktadr. rnein,
Afrika'da doal kaynaklarn zenginliine ramen, 2035 ylnda kii bana den enerji tketiminin
kresel ortalamann te biri dolaynda olaca tahmin edilmektedir. Gnmzde dnyada
elektrie eriimi olmayan 1,3 milyar insann yarsna ev sahiplii yapan Afrika, ayn zamanda
yemek piirmek iin konvansiyonel biyoktle rnlerine ihtiya duyan 2,6 milyar insann da
drtte birini barndrmaktadr. Kresel lekte, fosil yaktlar dnya enerji ihtiyacnn byk bir
ksmn karlamaya devam etmektedir. Bu durum, enerji, evre ve iklim deiiklii arasndaki
balant erevesinde baz sonular beraberinde getirmektedir.

1
Kresel sera gaz emisyonlarnn te ikisinin kayna konumundaki enerji sektr,
iklim deiiklii ile mcadeleye ynelik hedeflerin gerekletirilmesinde kritik rol
oynuyor. Her ne kadar baz karbon azaltm mekanizmalar bask altnda olsa da, ABD Bakan'nn
klim Deiiklii Eylem Plan, in'in yerel enerji tedarik sepeti ierisinde kmr azaltmaya
ynelik plan, Avrupa'da 2030 ylna ynelik enerji ve iklim hedeflerine ynelik tartmalar ve
Japonya'nn yeni enerji planna ynelik tartmalar vb. giriimler enerji kaynakl CO2 emisyonlarndaki
artn snrlandrlmasna imkan salayabilecek niteliktedir. Ana senaryo kapsamnda, hkmetler
tarafndan enerji verimliliini artrmaya, yenilenebilir enerji kullanmn desteklemeye, fosil
yaktlara salanan sbvansiyonlar snrlamaya ve baz durumlarda karbon emisyonlarn
fiyatlandrmaya ynelik olarak aklanan tm nlemlerin yarataca etkilere ramen, 2035 ylnda
enerji kaynakl CO2 emisyonlarnn % 20 orannda artaca ngrlmektedir. Bu durum,
yeryznn uzun vadede 3,6C seviyesinde bir ortalama scaklk art ile kar karya kalabileceini
gstermektedir. Bu seviye, uluslararas dzeyde uzlalan 2C hedefinin olduka zerinde
kalmaktadr.

Kimin rekabet edecek enerjisi var?

Enerji fiyatlarndaki byk blgesel farklar, enerjinin ekonomik byme zerindeki
rolne ilikin tartmalar beraberinde getiriyor. 2011 ylndan bu yana Brent petroln
ortalama fiyat varil bana 110 dolar dzeyinde seyretmektedir. Fiyatlarn bu kadar uzun bir
sre ayn dzeyde seyretmesi petrol piyasas tarihinde rastlanmayan bir durumdur. Ham petrol
fiyatlar dnyada grece e dzeydeyken, dier yakt trlerinde blgesel farkllklar nemli
lde gze arpmaktadr. Doal gaz fiyatlar arasndaki farkllklar 2012 yl ortasndaki ar
seviyeye kyasla dm olmasna karn, ABD'de doal gaz Avrupa ithalat fiyatnn te biri,
Japonya ithalatnn ise bete biri dzeyinde fiyatlarla alnp satlmaktadr. Benzer biimde elektrik
piyasasnda da fiyatlar blgeden blgeye deikenlik gstermektedir. Japonya'da veya Avrupa'da
ortalama bir endstriyel tketicinin elektrie dedii fiyat ABD'deki rakiplerinin dediklerinin
iki katn amakta, in'de ise bu rakam ABD'dekinin iki katna yaklamaktadr. Birok lkedeki
ou sektrde, enerji, rekabetiliin deerlendirilmesinde grece dk neme sahiptir. Dier
taraftan enerji maliyetleri; kimya, alminyum, imento, demir-elik, kat, cam ve rafineri gibi
enerji youn sektrlerde - zellikle nihai rnn uluslararas ticarete konu olduu alanlarda -
hayati nem arz etmektedir. Enerji youn sektrler, dnya leinde sanayideki katma deerin
bete birini, sanayi istihdamnn drtte birini ve endstriyel enerji kullanmnn % 70'ini tekil
etmektedir.

Enerji fiyatlarndaki farklar sanayide rekabetilii, dolaysyla da irketlerin yatrm

kararlar ve stratejilerini etkiliyor. WEO'nun Ana Senaryosu erevesinde doal gaz
fiyatlarndaki blgesel farkllklarn azalmasna karn, 2035 ylna ynelik srete byk lde
ayn kalaca, elektrik fiyatlarndaki farkllamann ise devam edecei ngrlmektedir. zellikle
Asya'da olmak zere, birok ykselen ekonomide enerji youn rnlere ynelik yerel talepteki
gl byme, retimin hzla artmasna (ve ihracatn genilemesine) yol amaktadr. Ancak
grece enerji maliyetleri, dier blgelerde gelimelerin ekillenmesinde daha etkin bir rol
oynamaktadr. Enerji youn rnlerin kresel ihracatnda hafif bir art kaydeden ABD, grece
dk enerji fiyatlar ile sanayinin durumu arasndaki ilikinin en net rneini ortaya koymaktadr.
Buna karn hem Avrupa Birlii hem de Japonya, ihracat oranlarnda - hali hazrdaki ihracat
paylarnn te biri dzeyinde bir toplam kayp - kuvvetli d yaamlardr.

2
Ekonomiye enerji destei aray
lkeler enerji piyasalarnn daha verimli, rekabeti ve birbirine bal olmasn salayarak
yksek fiyatlarn etkisini azaltabilirler. Blgesel doal gaz piyasalar arasndaki fiyat farklar
kresel bir doal gaz piyasasna ynelik hzl ilerleme ile azaltlabilir. Doal Gaz Fiyat Uyumu
(Gas Price Convergence Case) almamzda da deerlendirdiimiz zere bu durum; olduka
kat koullar ieren svlatrlm doal gaz szleme yaplarnn ve petrol endeksli fiyatlandrma
mekanizmalarnn, Asya - Pasifik blgesinde ivmesi artan doalgaz piyasas reformlarnn
desteklenmesi ve Kuzey Amerika'dan yaplan svlatrlm doal gaz (LNG) ihracatnn (bunun
yan sra LNG svlatrmas ve nakliye maliyetlerinin drlmesini) tevik edilmesi ile gevetilmesini
gerektirmektedir. Dier taraftan, in, Gney Amerika'nn baz blgeleri, ve hatta Avrupa'nn
baz kesimleri de dahil olmak zere baz blgelerde, ABD'nin geleneksel olmayan gaz kaynaklarnn
gelitirilmesi konusundaki baarsn daha kk lekte tekrarlama potansiyeli gzlemlenmektedir.
Ancak kaynaklarn kalitesi, retim maliyetleri ve baz lkelerde kamuoyunun tepkisine ilikin
belirsizlikler devam etmektedir.

Enerji verimliliinde ortaya kan yeni yaklam rekabet gcnn iyiletirilmesinin

ok tesinde faydalar salayacak. Avrupa ve Japonya'da binalarda, Kuzey Amerika'da motorlu
aralarda, Orta Dou'da klimalarda verimliliin artrlmasna ynelik tedbirler, bunun yan sra
in ve Hindistan'da enerji fiyatlandrma reformlar dahil olmak zere getiimiz yl uygulamaya
konan politikalar dikkate deer niteliktedir. Verimliliin artrlmasna ynelik tedbirler, sanayide
maliyetleri drmenin yan sra, enerji fiyatlarnn hane btesine olan etkisini azaltmakta
(Avrupa Birlii lkelerinde hane harcamalar ierisinde enerjinin pay ok yksek seviyelere
ulamtr) ve enerji ithalatnn sebep olduu maliyet yknn hafifletilmesine katk salamaktadr
(Enerji ithalatnn Japonya'nn GSYH'sindeki pay hzla ykselmitir). te yandan, enerji
verimliliinde halen kullanlmay bekleyen geni bir potansiyel bulunmaktadr: WEO'nun Ana
Senaryosuna gre enerji verimliliinin ekonomik potansiyelinin te ikisi halen deerlendirilmeyi
beklemektedir. Bu erevede, enerji verimlilii yatrmlarnn nndeki engellerin kaldrlmasna
ynelik nlemlere ihtiya duyulmaktadr. 2012 ylnda 544 milyar dolara ulat tahmin edilen
fosil yaktlara ynelik sbvansiyonlarn kaldrlmas bu nlemlere dahildir.

Enerjide rekabetiliin artrlmas, iklim deiiklii ile mcadeleye ynelik abalarn

azaltlmas anlamna gelmiyor. 2013 yl Haziran aynda yaynlanan "Enerji - klim Haritasn
Yeniden izerken" (Redrawing the Energy-Climate Map) balkl WEO zel Raporu, ekonomik
bymeyi engellemeksizin 2020 ylna kadar sera gaz emisyonlarndaki art durdurmay
salayacak drt pragmatik uygulama nerisi ortaya koymutur. Sz konusu neriler: Enerji
verimliliinin iyiletirilmesi, verimlilii en dk seviyedeki kmr santrallerinin inasnn ve
kullanmnn snrlandrlmas, petrol-doalgaz arama ve retim faaliyetlerinden kaynaklanan
(upstream) metan gaz emisyonlarnn azaltlmas ve fosil yaktlara ynelik sbvansiyonlarn
gzden geirilmesini iermektedir. Bu nlemler WEO'nun Ana Senaryosunda ortaya konan
yenilenebilir enerji teknolojilerindeki arta ilikin gelimeleri tamamlar niteliktedir. te yandan,
hkmetler 2012 ylnda 100 milyar dolar aan, 2035 ylnda ise 220 milyar dolar bulmas
beklenen yenilenebilir enerji teviklerinin yapsn ekillendirirken zenli davranmaldrlar.
Yenilenebilir enerji uygulamalarnn kendi ilerinde olduka rekabeti konuma geldii mevcut
koullarda, tevik mekanizmalarnn dk karbon teknolojilerinin sunduu tm avantajlar

3
yanstacak biimde tasarlanmas nem arz etmektedir. Bu erevede, oluturulan tevik sistemlerinin
ek maliyetleri karlayanlara ar mali yk getirmeyecek biimde tasarlanmas gerekmektedir.
Dikkatli biimde oluturulmu bir uluslararas iklim deiiklii anlamas, emisyonlarn azaltmakta
kararl davranan lkelerdeki enerji youn sanayilerin tersi biimde hareket eden lkelerden
gelecek haksz rekabet basksna uramalarnn nne geecektir.

Konvansiyonel olmayan petrol (light tight oil - LTO) gelecek

on yla damgasn vururken uzun vadede ayn seviyede
etkin olmayacak

Yeni teknolojiler, konvansiyonel olmayan petrol ve ar derinsu kaynaklar gibi yeni

kaynak trlerinin nn amann yan sra mevcut sahalardan daha fazla petrol
karlmasna da olanak salyor. Bu durum gelecee ynelik petrol retimine ilikin
tahminleri yukar ekmektedir. te yandan, dnyann petrol bolluu yaayaca bir an
eiinde olduu sylenemez. 2035 ylnda 128 dolar seviyesine kmas beklenen petrol fiyatndaki
(2012 yl dolar deeriyle) hzl art sz konusu yeni kaynaklarn geliimini desteklemektedir.
Ancak henz hibir lke LTO'da ABD'nin baarsn tekrarlayamamtr. yle ki, bu baar
sayesinde ABD, dnyadaki en byk petrol reticisi konumuna gelmitir. Konvansiyonel olmayan
petrol (LTO dahil) ve doal gaz svlar, kresel petrol talebi - hali hazrda 14 milyon varil/gn
seviyesine km olup 2035 ylnda 101 milyon varil/gn dzeyine ulaaca tahmin edilmektedir
- ile geleneksel ham petrol retim miktar -65 milyon varil/gn dzeyine dmesi beklenmektedir
- arasndaki a karlamaktadr.

Dk maliyetli petroln tek byk lekli kayna konumundaki Orta Dou, petrole
ilikin uzun vadeli deerlendirmenin merkezinde yer almaya devam ediyor. OPEC
lkelerinin dnyadaki petrol ihtiyacn gidermeye ynelik rol, nmzdeki on yl ierisinde
ABD'deki retim art, Kanada'daki kum petrol, Brezilya'da derinsu kaynaklarndan yaplan
retim ve tm dnyada ortaya kan doal gaz svlar ile azalacaktr. Ancak 2020li yllarn ortas
itibaryla OPEC-d retim azalmaya balayacak ve kresel petrol arzndaki artn ou Orta
Dou lkelerinden gelecektir. Ulusal petrol irketleri ve bu irketlerin bal olduklar hkmetler
dnyada varl kantlanan ve bunun yan sra tahmin edilen petrol rezervlerinin yaklak
% 80'ini kontrol etmektedir.

Mevcut sahalarda petrol retimindeki d telafi etme ihtiyacnn, 2035 ylna ynelik
sreteki arama ve retim faaliyeti yatrmlarnn ardndaki ana faktr olaca tahmin
ediliyor. 1600'den fazla petrol sahasnda gerekletirmi olduumuz analizlere gre; ortalama
byklkteki bir konvansiyonel petrol sahasnda retim en st seviyeye ulatktan sonra ylda
% 6 orannda d kaydetmektedir. Bu oran petrol sahasnn trne gre deimesine ramen,
mevcut sahalardaki konvansiyonel ham petrol retiminin 2035 yl itibariyle 40 milyon varil/gn
seviyesinin zerinde d kaydedecei tahmin edilmektedir. Dier petrol kaynaklar arasnda
yer alan konvansiyonel olmayan petrol sahalarnda, saha seviyesindeki hzl dleri engellemek
iin srekli kazlara ihtiya duyulmaktadr. 2035 ylnda talebi karlamak iin gerekecei tahmin
edilen 790 milyar varil dzeyindeki toplam retim miktarnn yarsndan fazlasnn, den retim
miktarn karlamak iin gerekli olaca tahmin edilmektedir.

4
Ulatrmaya ve petrokimya rnlerine olan talep dolaysyla petrol kullanm trendinin
2035 ylna kadar -hz yavalayarak da olsa-artmaya devam edecei tahmin edilmektedir.
OECD lkelerinde petrol kullanmndaki d hz kazanmaktadr. 2030 yl itibariyle in'in
dnyada en fazla petrol tketen lke haline gelerek ABD'nin nne geecei, Orta Dou
lkelerinde ise tketimin Avrupa Birlii'ni geride brakaca tahmin edilmektedir. Petrol talebindeki
blgesel deiim, Hindistan'n 2020 yl sonrasnda talebin en hzl artt lke haline gelmesiyle
dikkat ekecektir. 2035 ylnda petrol tketimi ulatrma ve petrokimya olmak zere iki sektrde
younlaacaktr. Bu erevede, ulatrma sektrnde petrole olan talebin % 25 orannda art
gstererek 59 milyon varil/gn dzeyine ulamas beklenmektedir. Sz konusu talep artnn
te birinin Asya kara yolu tamaclndan kaynaklanaca ngrlmektedir. Petrokimya
endstrisinde ise Orta Dou, in ve Kuzey Amerika'nn retime ynelik kullanmlaryla, kresel
petrol kullanmnn 14 milyon varil/gn dzeyine ulamasna katk salayaca dnlmektedir.
Dier taraftan, yksek fiyatlar verimlilik iyiletirmelerini tevik etmekte ve ulatrma sektrnde
alternatiflerin mmkn olduu yerlerde petrol yerine biyo-yakt ve doal gaz kullanmnn tercih
edilmeye balanmasna yol amaktadr.

Petrol ilenmesi ve ticaretinin byk g

Petrol arz ve talebindeki byk deiimler dnyadaki petrol rafinerilerini her zaman
olduundan ok daha karmak sorunlarla kar karya brakyor; ancak tm bu
zorluklarla mcadele edecek donanma sahip deiller. Doal gaz svlar, biyo- yaktlar
ve kmr veya doal gazdan sv yakt elde etmeye ynelik teknolojiler sayesinde elde edilen
rn art ile, daha yksek miktarda sv yakt rafinerilerde ilenmeksizin tketiciye ulaabilmektedir.
te yandan petrol ileyicileri, dizelde 5 milyon varil/gn dzeyinde bir talep artn karlamak
zere yatrm yapmak durumundadr. Dizelde sz konusu olan talep art dzeyi benzin
kullanmndaki artn yaklak kat seviyesindedir. Petrol tketim dengesinin Orta Dou'dan
Asya'ya kaymas sz konusu blgelerde petrol ileme kapasitesini de artrmaktadr. te yandan,
birok OECD lkesinde talepteki d ve ihracat piyasasndaki rekabet, kapasitenin azaltlmas
ynnde bask oluturmaktadr. 2035 ylna kadar, kresel lekte 10 milyon varil/gn dzeyinde
petrol ileme kapasitesinin risk altnda olduu tahmin edilmektedir. Bu kapsamda, Avrupa bata
olmak zere OECD lkelerindeki ileyicilerin en hassas konumda bulunanlar arasnda yer
aldklar deerlendirilmektedir.

Arz ve talepteki corafi deiim, Asya'ya doru kayan kresel petrol ticareti aknn
yeniden dzenlenmesi anlamna geliyor ve bu erevede arz gvenliine ynelik
ibirlii abalarn da beraberinde getiriyor. Kuzey Amerika net ham petrol ithalat ihtiyacnn
2035 yl itibaryla tmyle ortadan kalkaca ve blgenin daha byk bir petrol rnleri ihracats
konumuna gelecei tahmin edilmektedir. te yandan Asya'nn, blgenin snrl saydaki stratejik
ulatrma rotas sayesinde eriilebilir ham petroldeki paynn artmasyla birlikte, kresel petrol
ticaretinde rakipsiz konuma gelmesi beklenmektedir. Asya blgesine yaplan teslimatlar yalnzca
(toplam ham petrol ihracatnn Asya'nn ithalat ihtiyacnn altna dmeye balad) Orta Dou
blgesinden deil, ayn zamanda Rusya, Hazar Blgesi, Afrika, Gney Amerika ve Kanada'dan
gelmektedir. Orta Dou'daki yeni ihracat odakl ileme kapasitesi ham petrolden ziyade petrol
rnlerinin kresel ticaret ierisinde daha byk pay sahibi olma ihtimalini artrmaktadr. Ancak,
sz konusu kapasitenin byk ounluunun blgede artan talebe hizmet edecei tahmin
edilmektedir.

5
Rzgar ve gne enerjisiyle birlikte elektrik retimi
sektr yeni bir hayata uyum salyor
2035 ylna kadar olan srete elektrik retimi sektrndeki artn yarsna yaknnn
yenilenebilir enerji kaynaklarndan gelecei tahmin ediliyor. Bu erevede rzgar ve
gne enerjisi (PV) gibi kaynaklarn yenilenebilir enerjideki bymenin % 45'ini
oluturaca ngrlyor. in, yenilenebilir enerji kaynaklarndan elde edilen elektrik
miktarnda en yksek art kaydetmitir. Bu art Avrupa Birlii, ABD ve Japonya'daki art
miktarnn toplamndan daha yksek dzeydedir. Baz piyasalarda, yenilenebilir enerji alternatiflerinin
paynn artyor olmas, elektrik retimi sektrnde mevcut piyasa yapsnn uzun vadede arz
gvenilirlii ve yatrmlarn yeterlilii bakmndan sorgulanmasna yol amaktadr. Yenilenebilir
enerji kaynaklarndan retilen elektrik miktar kresel elektrik retimi bileeni ierisinde % 30'un
zerine kmtr. Bu orann birka yl ierisinde doal gaz geride brakmas ve 2035 yl itibaryla
hali hazrda elektrik retiminde en fazla kullanlan yakt olan kmr ile neredeyse e dzeye
ulamas beklenmektedir Emniyet tedbirlerine ynelik yasal dzenlemelerin gzden geirilmesiyle
birlikte nkleer santrallerin inas yavalamtr. Ancak nihai olarak nkleer santrallerden elde
edilen elektrik miktarnn te iki orannda artaca, bu kapsamda in, Kore, Hindistan ve
Rusya'nn nc konumda yer alaca tahmin edilmektedir. Elektrik retimi sektrnden
kaynaklanan CO2 emisyonlarnda ngrlen d hzlandrmann bir yolu Karbon Yakalama
ve Depolama (Carbon Capture and Storage - CCS) teknolojisinin yaygn kullanm olabilir. Ancak
tahminlerimize gre, 2035 ylnda kresel lekte fosil yaktla alan elektrik retim santrallerinin
yalnzca % 1'i CCS teknolojisi ile donatlm olacaktr.

Ekonomik gelimeler ve belirlenen politikalar kmr ve

doal gaz piyasalarnn durumunun temel belirleyicisi
konumunda
Elektrik retiminde kmr, birok blgede, doal gaza kyasla daha ucuz bir seenek
olarak karmza kyor. te yandan; verimlilii artrmaya, yerel dzeyde hava kirliliini
azaltmaya ve iklim deiiklii ile mcadeleye ynelik siyasi mdahaleler uzun vadeli
beklentilerin ekillenmesinde belirleyici rol oynuyor. in'in toplam enerji kullanmnda
kmrn payn azaltmaya ynelik planlar ortaya koyan politikalar, lkenin hali hazrdaki kmr
kullanm dzeyinin dnyann geri kalannn toplam ile edeer olduu dnldnde, byk
nem tayor. Ana Senaryo erevesinde, 2035 yl itibariyle kresel lekte kmr talebinin
% 17 orannda artaca, bu artn te ikisinin ise 2020 yl itibaryla gerekleecei ngrlmektedir.
Kmr kullanm OECD lkelerinde derken, bata Hindistan, in (2025 yl itibaryla yatay
bir trende eriecek olmasna karn) ve Gneydou Asya lkeleri olmak zere, OECD yesi
olmayan lkelerde art gstermektedir. Hindistan, in ve Endonezya kmr retimindeki
bymenin % 90'n oluturmaktadr. te yandan, ihracat talebi dolays ile Avustralya kmr
retiminde nemli lde byme kaydeden tek OECD lkesi konumundadr.

Piyasa koullar dnyann farkl blgelerinde byk lde deikenlik gsteriyor.

Ancak dier fosil yaktlar ile kyaslandnda, esneklii ve evresel faydalar dolaysyla,
doal gazn uzun vadede gelime gstermesi ngrlmektedir. Doal gaz piyasasnda en
gl byme ykselen ekonomilerde kendini gstermektedir. Bu erevede, 2035 ylnda doal
gaz kullanmnn 4 kat artmas beklenen in ve Orta Dou lkeleri ne kmaktadr. Avrupa

6
Birlii lkelerinde ise doal gaz; enerji retiminde, yenilenebilir enerji alternatiflerinin artan
pay ile kmre kyasla zayf olan rekabet avantaj arasnda skm konumda olup, tketim
dzeyi 2010 yl seviyesinin altndadr. Kuzey Amerika konvansiyonel olmayan doal gaz
retiminden fayda salamaya devam etmektedir. lkede retilen doal gazn kk ancak
dikkate deer bir ksm dier piyasalara LNG olarak satlmaktadr. Kuzey Amerika bu sayede -
Dou Afrika, in, Avustralya ve dier piyasalardaki konvansiyonel ve konvansiyonel olmayan
doal gaza ynelik gelimeler dnda - kresel doal gaz arznn eitlenedirilmesine katkda
bulunmaktadr. Piyasalar arasndaki yeni balantlar doal gazn fiyatlandrma biiminin deimesine
- zellikle hub-bazl fiyatlandrma mekanizmasnn daha yaygn olarak kabul grmesine - yol
amaktadr.

Brezilya derinsu petrol sondaj ve dk karbonlu

kalknmada nc konumda
Bu yl World Energy Outlook'un zel olarak yer verdii Brezilya dnyann en byk
petrol ihracats ve nde gelen enerji reticisi olma yolunda ilerliyor. Brezilya'nn yakn
zamanda gerekletirdii ak deniz petrol keiflerinin katksyla, 2035 ylnda petrol retimini
katna kararak 6 milyon varil/gn dzeyine ulatraca ngrlmektedir. Bu gelimeler
sonucu Brezilya'nn dnyada 6. byk petrol reten lke konumuna gelecei ve kresel petrol
retimindeki net bymenin te birini salayaca tahmin edilmektedir. Doal gaz retimin
ise 5 kattan fazla bymesi ve 2030 ylnda lkenin hzla gelien ihtiyalarnn tmn karlar
hale gelmesi beklenmektedir. lkede petrol ve doal gaz retiminin art olduka karmak ve
sermaye youn derinsu gelimelerine baml durumdadr ve bu durum, arama ve retim
faaliyetlerine Orta Dou veya Rusya'da olduundan daha fazla yatrm yaplmasn gerektirmektedir.
Sz konusu yatrmn nemli bir ksmnn ulusal enerji irketi Petrobras tarafndan yaplmas
gerekecektir. Sz konusu irket hkmet tarafndan stratejik petrol sahalarnn gelitirilmesi
konusunda grevlendirilmitir. Bu grev, olduka geni ve ok boyutlu bir yatrm program
erevesinde kaynaklarn verimli kullanmn gerektirmektedir. rn ve hizmetlerin yerel
kaynaklarla retilmesi ynndeki hedefler tedarik zinciri zerinde de bask oluturmaktadr.

Brezilya'nn bol ve eitli enerji kaynaklar, lkenin tmnn elektrie eriiminin

salanmas da dahil olmak zere, lkenin enerji kullanmnda % 80 orannda bir art
da karlayacak niteliktedir. Genileyen orta snfn ihtiyalar dolaysyla artan enerji tketiminin,
ulatrma sektr kaynakl yakt talebinde gl bir arta ve elektrik tketiminin yaklak iki
katna kmasna yol aaca beklenmektedir. Bylesi bir talebin karlanmas, enerji sisteminde
doru zamanda kkl yatrmlar - ylda ortalama 90 milyar dolar dzeyinde - gerektirecektir.
Bu erevede yeni elektrik retimi ve datmna ynelik ak artrma sistemi, sektre yeni
sermaye aknn salanmas ve son kullanclar zerindeki fiyat basksnn drlmesi iin kritik
nem tamaktadr. Salkl ileyen ve yeni giriimcilere ak bir doal gaz piyasasnn geliimi
yatrmlar tevik edecek ve Brezilya sanayisinin rekabet gcn artracaktr. Bunun yan sra,
enerji verimlilii politikalarna daha fazla arlk verilmesi hzla byyen enerji sistemi zerinde
ortaya kabilecek muhtemel basklar azaltacaktr.

7
Fosil yakt kaynaklar ve kullanm nispeten yksek olmasna karn Brezilya dnyada
karbon younluu en dk enerji sektrlerinden birine sahip. Hali hazrda yenilenebilir
enerji konusunda dnya lideri konumunda olan Brezilya, yenilenebilir kaynaklarndan salad
retimi 2035 ylnda yaklak iki katna karmay ve bu erevede yenilenebilir enerjinin mevcut
enerji bileeni ierisindeki % 43 oranndaki payn korumay hedeflemektedir. Hidroelektrik
santraller, elektrik sektrnn bel kemiini oluturmaya devam etmektedir. te yandan, lkenin
hidroelektrik santrallerine olan bamll ise dmektedir. Bu d, ksmen, bu alanda halen
deerlendirilebilecek potansiyelin byk blmnn Amazon blgesinde yer almas nedeniyle
uzak ve evresel ynden hassas konumda olmasndan kaynaklanmaktadr. Enerji bileeni
ierisindeki pay hzla artan ve rekabet gcn kantlayan kaynaklar arasnda rzgar enerjisi,
doal gaz ve biyo yaktlardan retilen elektrik nde gelmektedir. Ulatrma sektrnde, Brezilya,
dnyada ikinci byk biyo-yakt reticisi konumunda olup eker kamna dayal etanol retiminin
kattan fazla artaca ngrlmektedir. lkedeki mevcut ekim sahalar, evresel hassasiyeti
bulunan alanlara zarar vermeden, bylesi bir bymeyi karlayabilecek niteliktedir. 2035 yl
itibariyle, Brezilya'da retilen biyo yakt miktarnn lkenin kara tamaclna ynelik yakt
talebinin yaklak te birini karlayabilecek boyuta ulaaca ve net ihracatn dnya biyo-yakt
ticaretinin % 40'n tekil edecei tahmin edilmektedir.

8
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

9
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

10
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

11
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

12
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

13
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

14
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

15
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

16
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

17
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

18
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

19
 WORLD
ENERGY
OUTLOOK
2013

20
 www.iea.org
www.worldenergyoutlook.org