Rk-i Pk

(Bir zel e y k i n i n Vasiyetleri)

1. bask stanbul
Mays 2 0 0 8
z g n ad: er-Rku'z-Zekiyye el-Mevsme bil-Vasiyyeti'z-
Zehebiyye
Yazar: Eb u'l-Peyz el-Munf
Arapa neir: Hicz Matbaas, 1 9 4 9 , K alire
S B N : 978-975-9016-67-8

Yayn Editr: Yusuf zbek

Tercme ve Dizgi: Hamdi Yldz
Redaksiyon: Yusuf zbek
Kapak: S ali k P u l cu
Bask ve Cilt: El ma Matbaaclk

steme ve Haberleme Adresi

www. ocakyayincilik. c o m
OCAK YAYINCILIK
Millet Cad. Glsen Apt.
No. 19 D. 9
Yusufpaa
Aksaray, stanbul
Tel: (0212) 6 3 3 6 4 7 7
Faks: (0212) 6 3 3 6 4 7 8
BR ZEL EYHNN VASYETLER

RH- PK

Feyz Medresesinin Rehberi

es-Seyyid Ebul-Feyz el-Munf

 YAYINCININ NSZ

lemlerin Rabbine hamd senalar ile O'nun Reslne ve pk

Ehl-i Beytine salt- selamlar olsun...
Msr, tarihi gemii ile birlikte, tarikatlar asndan sadece
Afrika'nn deil tm dnyann gnmzde de en renkli ve canl
manzaralar arz eden bir merkezi konumundadr. Bilindii zere
Aktb- Erbaa denilen Drt Kutbun iki yesi olan Ahmed el-
Bedev ve brahim-i Desk, Msrl iki byk velidir. Gnmzde
salikleri, mridleri ve sevenlerinde yaamay srdren bu ve dier
kkl tarikatlarn tarih birikiminde kendi i dinamiklerini
oluturmu olduu gze arpan bir durumdur. Toplumda
yadsmamayacak bir etki gcne haiz tarikatlarn kontrol ve
ynetiminden sorumlu resmi bir kurum olarak muhtemelen dnya
zerindeki birka meihat (eyhler konseyinden) biri de
Msr'dadr. Bu lkede yeraltnda "rgtlenmi" ve "gizli" faaliyet
gsteren tarikat sz konusu deildir. Bu ekilde sahteciliin nne
geilmi ve bu kurum sayesinde yzyllar boyunca eitli tarikat
kollar toplum iinde etkilerini aktif bir ekilde korumay
srdrmtr. Bizde ise Cumhuriyetle birlikte ortadan kaldrlm
ve tarih srecinde Osmanl ynetim dzeni iinde yer alm byle
bir kurumun ilevini baarl bir ekilde yrtt bilinmektedir.
Sadece Msr' deil, tm Kuzey Afrika'y etkisi altna alan
byk tarikatlardan birisi de kukusuz Ebu'l-Hasan e-zel'nin
tesis ettii zeliye tarikatdr. Sultan II. Abdlhamit'in de bir zel
mntesibi olduu gz nnde bulundurulursa slam corafyasnda
Kuzey Afrika merkezli olarak bilinen bir tarikatn bile, gnller
zerinde ne denli tesirli olduunu anlamak mmkn
olabilmektedir. Trk halk, bilhassa Osmanl dneminde, bandan
beri Hanefi mezhebini benimseyip srdre gelmesine ramen,
6

tarikatlar mevzubahis olduunda dnyann mevcut pek ok

tarikatnn "merep'lerini sindirebilmi bir toplum olarak ilgin bir
manzara sergilemektedir.
te Msr' etkisi altna alan zel tarikatnn bir eyhi ve
mridi olan, Munf kasabasnda dnyaya gelen yazarmz Ebu'l-
Feyz de 19. yzyl sonlarnda dini ilimler yannda Batllama
hareketi ile birlikte Avrupa'dan gelen bilgi birimini de alarak her
ikisini de bnyesinde yourmutur. Daha sonra ise toplumda
Batllama hareketinin getirdii olumsuz etki ve yozlamaya kar
onlar uyank tutup direnme gc kazandracak tatmin edici
reeteler sunarak Msr halkna k veren aydnlar zmresi iinde
yer almtr. Batllamann getirdii yozlamaya kar slm
ulemasnn bayraktarln yapan "Aydn Zmre"nin bir yesi
olarak gze arpmaktadr. "Bir azeli eyhinin Vasiyetleri" alt
bal altnda okuyucuya sunduumuz bu eserinde yazar, o
dnemde yaayan mridlerinin ihtiya duyduu bir yaklamla
onlarn Kur'n ile olan balarn salam tutacak bir tutum
sergilemitir. Kulland ifadelerden yozlamaya kar mridlerine
ihtiya duyduklar marifet birikimini kazandrmaya alt
anlalmakadr.
 YAZAR HAKKINDA

Soyu Peygamber
(sallallahu aleyhi vesellem)
efendimize dayanan eyh
Ebu'l-Feyz, neseben Hz.
H a s a n e f e n d i m i z e dayanmakta
olup zel tarikatna
mensuptur. 31 Mays 1892
ylnda Msr'n Munfye
kentinde ilim ve faziletle dolu
bir ailede dnyaya geldi. Babas
hkimlik grevinde bulunan
eski Ezher eyhlerinden
biriydi. Annesi d e e v r e d e ilim
ve irfan ile bilinirdi. Anne
tarafndan dedesi ise
dneminde velayeti kabul
edilmi byk salihlerden
biriydi.
lk ocukluk d n e m i n d e yakn evresindeki byklerinden
d n e m i n m e h u r klasik slami ilimleri olan fkh, hadis gibi zhir
ilimlerin yannda pozitif ilimlerden d e bazlarn tahsil etti. Bunlar
topluca s a y m a k gerekirse unlar sralanabilir: Astronomi, metafizik,
felsefe, fizik, kimya, edebiyat, musiki, dinler tarihi v e tasavvuf
bilimleri ilk akla gelenlerdir.
o c u k l u u n d a n itibaren ilahi ilgi v e inayete mazhar olan e y h
E b u ' l - F e y d hazretleri d n e m i n d e yaayan mrid-i kmillerden biri,
ryasnda P e y g a m b e r efendimizi ( s a l l a l l a h u aleyhi vesellem) grr
v e k e n d i s i n e isim v e adres vererek falancaya gitmesini v e ondan
tarikat talimini almasn bildirir. Bu eyh hazretleri, aileyi bularak aile
byklerinden bu k o n u d a izin ister v e k e n d i s i n e izin verilir. Bylece
e y h E b u ' l - F e y z h e n z daha ocuk yata ruhi terbiyenin sistemli
yoluna girmitir.
e y h S e y y i d M u h a m m e d el-Akkad hazretlerine balanarak
zeliye e l - F s i y e v e e l - M e d e n i y e ez-Zafriye v e azeliye Halvetiye
8

tarikatlarna intisap olur. D a h a sonradan tarikata balln Arif-i

billah e y h N e s m u d d n e d - D e r e m e l l hazretleriyle srdrr.
1922 ylnda kartt L i v a u l - s l m dergisi o d n e m d e ilk olarak
yayn dnyasna kan slmi bir sreli yayn olarak kabul edilir ki,
derginin slm ars asndan etkisi h e m e n kendisini belli eder ve
bu tesirinden dolay da ardndan d n e m i n nl slm dergileri olan
N r u l - s l m ve E l - E z h e r dergileri yayn hayatna girerler.
e y h E b u ' l - F e y z ' i n meclisleri bilim v e edebiyatla nam b u l m u
d n e m i n b y k ulemasnn srekli b u l u n d u u m e r k e z halini almtr.
Bu meclis, 1918-1926 tarihleri arasnda aralksz d e v a m etmitir.
Ardndan birlikteliine birok sekin bilim adam ve arifleri ve nl
edebiyatlar katan E b u ' l - F e y z , 1927 ylnda "Sufiler F a k l t e s i " n i
kurar. Yine ayn d n e m l e r d e B e h l l adyla ilmi ve felsefi bir dergi
daha karr. Ayrca vefatna kadar yaynlamaya d e v a m ettii v e
olduka hsn kabul b u l m u olan e l - A l e m e l - s l m dergisini karr.
1947 ylnda azeliye tarikatnn F e y z i y y e kolunu kurmakla
grevlendirilmitir. E k o l n d e birok bilim adam, mutasavvf,
edebiyat v e dnr yetitirmi olan eyh E b u ' l - F e y z 12 T e m m u z
1972 ylnda yerine halefi olarak yine kendi ismini tayan M a h m d
E b u ' l - F e y z hazretlerini brakr.
Bizzat k a l e m e ald eserlerinin says krk g e m e k t e d i r . Bunlarn
iinde bazlarn yle sralayabiliriz:
Vahdetu'd-din vel-felsefe vel-ilm
Melimu't-tark ilallah
el-Medhal ila't-tasavvuf el-islm
el-Vdi 'l-mukaddes
Sret Seyyidi'l-Mrseln
Tehfe tu'l -fe l s efe
Kitbu'l-vucd
ed-Dnu'l-mukrin
Hikmetu'l-slm
E b u ' l - F e y z , bunlardan K i t b u ' l - v u c d , u n , yazld andan ancak
yz yl sonra anlalabileceini syler. Ayrca bu kitapla ilgili
y o r u m u n d a A b b s el-Akkd, iindeki d n c e geniliinden dolay
aknln gizleyemez. Allah k e n d i s i n e gani rahmetinden balasn
v e okuyucularn da ilmiyle feyizyb eylesin.
 IS
\

-i3- J ' r*" ^

p AJU fy ^ j j j cJtLLl U ^ Jbj I )>

(AA > 4 J8/L J/ /C J OS ' SJ ?S

t t s

s? i

Jij e jlSLaj Lj J^J U-U=> bnJ-l y&U c ^ J i j t ^jLit

j Oj*J.I ifjS (JiP-Vl ( j - J ^ I j^

e N fi

(J^UaJl it y. IjJL^
^ s s s a * s a s S / / o / o ^

( \ . V FRWMI I J J ^ J J ^UILTJL U

(YA L- JJ-) ^ lST i J l L j

jJi cJ-aiJl c u ^ jL^ilj cJjJ-l S y J AJ 1 ^^P J

jj- -yi o ^ j Cj^iLi "jjj^j ^1

f-frl
 y Jjy^j <jj-y>y U (j^ Cs^j j

(JT*--^

^ V L^rlj P c ^ U j JiL* P LjJ c- o

jT iLpljS ^Jlj U a J C-JI^JI lT l j ^ .

Ljit-i jviSl y Sja^j L^xjUJI

e l i . U U S ' Oj ( j j r* ^r* J-taj

^J J^O cl^AjP ^Lp Lftjj^lj yT ^ JLJ

CS^^P li^i j j - l

y f. j tUjJj^ <i J j Jvaj jl .

^ ^ Le. ^-/IJ j -Ifrk-i ij^Jrlj 1 P i j

Ij JSC] Igl^ ^^Ip LftLf'j t L ^ J u y i j 2i l ^jp

til c L ^ ' J (3 ( ^ V j J j ^ LJ'J ^ s-* 5 J ^ j

^ J J^M 1 J^hij J 5 ^ < 3 ^ '^--^J W j - 4 ^Vj ^ JJ^

.j ^S"

(JjlLl ^yj.ll JJ
d Rh-iPk

R a h m a n v e R a h i m o l a n A l l a h ' n adyla

"cmn lsnde slahtan baka bir ey

istemiyorum. Baarm ancak Allah'n desteiyledir. Ben,
yalnz ona gvendim ve yalnz O'na yneliyorum." (Hud
88)
slm', yaps gl, temelleri salam, ilkeleri hogrl,
yntemi net, delili ak ve her zaman ve zemine uygun klan
Allah'a hamd olsun. mmetlerin tmne rahmet olarak
gnderilen, en uygun yolun ve gn en ulu dsturunun
(vahyin) sahibi gvenilir ve dosdoru efendimiz Muhammed
bin Abdullah'n ( s a i i a i l a h u a l e y h i v e s e l i e m ) zerine selam
olsun.
"Biz seni btn insanlara gnderdik." (Sebe 28)
"Biz seni ancak lemlere rahmet olarak gnderdik."
(Enbiya 107)
Ayrca hak topluluu ailesine, fazilet kayna
yardmclarna, aralarnda ilerini urayla gren, ona destek
olan ve bu sayede onlarn anlarn ycelttii ve ruhlarn dine
feda eden ashbma da salt ve selam olsun.
Bu eser, rencilerime, yakn dostlarma ve yntemimi
kabul eden herkese zg kldm vasiyetimdir.
Burada niyetimin dnda anlalmasn diye yolumu belirtip
ilkelerimi akladm. Her ne kadar bunlar kitapla kaytlap
snnetle desteklenmi iseler de, benim uygun grdm
grler olup isabetli bularak zerinde yrdm izgidir.
Bu benim, tm gcmle ulaabildiim en son noktadr.
Noksannn tamamlanmas Allah'n elindedir. Kabul de O'na
kalmtr. Ayrca Allah'n Kitab ve Reslnn snneti bunlar
destekleyici, pekitirici ve ieriini onaylayc oluncaya dek,
bu haliyle deerlendirilmesini uygun bulmuyorum. Hakka
uygun ise, bu benim teminatm altndadr. Aksi halde hesab
kimseden sorulmaz, her nefse ekebildii kadar yeter.
12

Anlatlmak istenenin inceliine varamam, ihlsla

yanamam, n yarg ve donukluktan syrlmam olann,
sylenenlerin anlamnn kartrlmas veya baka anlamlara
ekilmesi endiesi sebebiyle, insafl davranarak bu eseri terk
etmesi ve haline uygun olan baka bir eyi ele almas gerekir.
nk her gnln bir meyli ve her kalbin bir yn vardr.
Bu amelin yaplmasnda kendi gcm bir kenara
brakrm.
Allah'n gcne ve kuvvetine snrm.
nk gnahkrlar istemese de, hak yerini bulsun ve batl
yok olsun diye bu eseri veren ve ilham eden O'dur.
Bu vasiyetimi, hikmeti elde etmekten ve sebeplerine
sarlmaya taklidin ve donukluun engel olmad,
gelimesinde olgunlua yz tutmu, ftrat selim nefislere ve
uurlu gnllere hediye ediyorum.

Mahmd Ebu'l-Feyz EL-MUNF

a Rh-iPk 13

i i - o S d J I ' b U b j J I j -akil i l t f l

J A 3 U JUAJ ^P 4JI J i JP oJ_

/ / * ' / / / X /-/
V o o ^ 0/g / / ip s s Ot s

(\ - A jj ) j^AJ U U j <DJI

(J i t ^ . S i U t w J l ^p ^p-UI ^ C-uS' j l (^j b ^

C-JIJj J L p c j J a ISL-S/ j ^ - l jL/sjl j ru^UaJi

j^JLwj ^JaJl cui J A VJ-ojJIj JJJI J:>U=> c J J A JJJI

. i cIxa J > J jl I i JS' J y JA % J i

iy>TJ 4JLI>- VJ M ^ 4J* (JJJ i JJ ji*JJ

j J j jbt^Jl jjJ --iJ ^ j jLki'j

jju^Utll i jLp j ^ij-UiJl SL?- j j dJJl J j i Jl

^ :dJJ o J ^ J US' J i i J - (3 > -

O ; / /Kl 0 J> / O i/- 9/- / // fl ^ 0 // ) W X 0
^Jj b <I Ijl 5jT dJLiP j j j ^ . J a i l j
/ ^ o > o j Sy^

. . sju-di Sjj^) #0jJLJ VW^

 14

BLM I
NEFSN TERBYES ve HKMETL
HONUTLUKLAR

"(Resulm!) D e ki: te bu, b e n i m y o l u m d u r . B e n ,

A l l a h ' a aryorum. B e n v e b a n a uyanlar aydnlk bir y o l
zerindeyiz. A l l a h ' (ortaklardan) tenzih e d e r i m ! A y r c a
ben, ortak k o a n l a r d a n d e i l i m . " (Yusuf 108)
1- Ey oul! Hakk honut etmekte hrsl, hikmeti arzulayan
ve mutluluu arayanlardan isen, sorularma kulak ver! Sen
himmeti byk ve azimet sahibi olanlardan msn? Sen sz
ve ii doru biri misin? Sen, tabiat doru, ftrat selim biri
misin? Her eyden ok Allah' seviyor musun? Eer deilsen.
yle ol.
Bunun dnda, insanln olgunluuna, varlnn
gereine, hayatnn srrnn bilgisine hibir zaman
varamazsn. Bunsuz hikmetin, hrriyetin ve mutluluun
nn beklentisinde olma. Hidayet yoluna kamazsn.
Derim ki; gizlinde ve anda sana nitelediim gibi olmadn
srece, Allah'n samimi kullan ve sddklarn hayatn asla
yaayamazsn.
" D e ki: Pis v e kt ile temiz v e iyi bir deildir,- pis v e
k t n n o k l u u tuhafna gitse (yahut h o u n a gitse) d e
(bu byledir). y l e y s e ey akl sahipleri! A l l a h ' t a n
k o r k u n u z ki kurtulua eresiniz." (Mide 100)

^LjaJli z^^k ^sViji oljl L S J Y

' * v *

I j Uisl; j SLJ^JIj J ut JJL" UJ-V^IJ

)l f UsJlj j jjj^^Jl J.U- J LO/l c^Lj

 flRh-iPk 15

jr j ^yi yi j r j j ^ j i i j u ^N/j c j ^ j r j

J j ^y Lg-^ ^ ili ^L (j (j-iJl JUbij 4jijUj 'JiT^

IIa tjijLl J l jS'^Jlj ( j j j l ^kJl J obUJl

\ V

LJLS'j L j J i j J j^JLA-J uP ASI <OJ1 JJ'J *AS

j^AJ^ dil (^OA jjJI M Jjl^.jJ.iUaJl 4jl_Jjlj ^(.LJ 2LL

/ /- /

<dll o j f - 0} 1 UJl y r dkJjl ( <\. fU^ Jr * > ^flJbi

/ / / / / / ^

(XT JJUI

* f *
01 ,-JI LsL. W 5

2- Yolumuz srasyla irade, riyazet, tahamml, benzeyi,

zde benimseme ve mutluluktur.
Kayna, gizlide ve akta takva; zahirde ve batnda
(gnlde) ihls; fke ve sevin hallerinde edebi muhafazayla
birlikte imanla sebattr. Her durumda Allah'tan raz olmaktr.
Her ite Hakka uygun olana uymaktr; her yolda er'i takip
etmek; heveslere kar gelmek; Allah'n sevmedii eylerde
nefse kar mcadele etmek; sonra da nefsi, alkanlklarn
kleliinden, tabiatn (karakterin) vehimlerinden, rzk
endiesinden ve mahlkata bel balamaktan kurtarmaktr.
rneklerimiz olan, Allah Resl ile ashab, yine Allah'n
dier peygamberleri ve sadk (z sz doru) velileri bu
kurallarla yaadlar. "te o peygamberler A l l a h ' n hidayet
ettii kimselerdir. Sen de onlarn yoluna uy." (En am 90)
"te onlar, Allah'n tarafnda olanlardr. yi bilin ki,
kurtulua erecekler de sadece Allah'n tarafnda
olanlardr." (Mcdele 22)
Hayatmzn dier ynlerini de aydnlatmas gereken
ilkelerimize gelince:
 Uji^ j O U - N I j U J J U . ^^U-N/IJ LUJLP <JI - r

/ s s o y s s s & & Oy * s } s & s s s s / /

P 0} Uils JU&br

aA o

3- Gayemiz Allah, ilkemiz ihls, yolumuz slah, almetimiz

ise sevgidir. "Cihad eden, ancak kendisi iin cihad etmi
olur. phesiz Allah, lemlerden mstanidir. (O'nun
hibir eye ihtiyac yoktur)" (Ankebut 6)
\ \ \ \ c

C4 J < i t ^ j AsLJ <5)1 j dUU-P y^j f i ^ ~ *

LJta c^LJl J L i > l j cji^l J ^ L L ^^Lp U S j L O r ^ j

n_JUail ji- ^J "V Sy i l j ^ l LjJ>7 UlJL

iijyAij ^P y l ^y L iLrJ\ j J l J Jl jJb^J 1 Js^ /> J >f>tf"V j

(JU jjJ-ljA J j ^ j J L * l) i i LJ^P

Jl OJ-AU j^ 4JJ1 0 j iij^l> 3)1 1 (PIJ X>jj LSjIJ ^ j
o y-s s s s s % * t t o * y 1 / i / / /
^J^J c j l p 4JI Jti'j^ay ( i . jJ-1 g j dil

1 . jlj^s- JT

4- Oul! Sen ve tm yaptklarn Allah'ta, Allah iin, Allah

ile, Allah'tan ve Allah'a ynelik olsun. Cann, hayrl
hedeflerine ve soylu amalarna vakfet. Daima elikten
iradeyle, atlgan, cesur ve azimeti gl ol. Belalar seni
kararndan dndrmesin. Korku ve skntlar senin hedefini
kltmesin. Sylediin ve yaptn eyin hak olduuna btn
gnlnle inanyorsan, iinde basiretli isen, tm gcnle
toparlan, Rabbine gven ve bil ki, Allah yardmcndr. " A l l a h
flRh-iPk 17

k e n d i s i n e y a r d m e d e n e elbette y a r d m eder. A l l a h elbette

Kavi'dir, A z i z ' d i r . " (Hac 40)
" A l l a h size y a r d m ederse hi kimse size galip
g e l e m e z . " (l-i mran 160)

N^b idJJ ^ J r l O \JJfc** d L l j ^ - M d J l y 1 ! <J J ^ s - J b -o

JL-a-I 3 jj j^il L>j ct^L^jijj liI^A ^ g " ' L ?

o i l ) s os s s a o } y a a } oss s s e e i > a ^

(iojJ rf l I i-l^P ^ 1 * J f ^Juc

X0 >8 /O //
. r ijT JT Ulj^J j^a^t^li

5- Oul! Kardelerinin arasnda onlar iin yaa. Tmnn

senin iin yaad inancnda ol. Kendini ve en deerli
eylerini yardmlarna amade kl. Zaten sizler farkl
bedenlerde bir tek ruhsunuz. " A l l a h ' n zerinizdeki
nimetini hatrlayn. Allah kalplerinizi uzlatrp
kaynatrd da O ' n u n nimeti sayesinde kardeler h a l i n e
geldiniz." (l-i mran 103)
\ ^
j <ll j tJUp^l 01 c ^ b jplj -1

cJjtl.il U 1 C. i j C^Lp i-Lio ^P 4j ^-j-C.

aJI JOJ CJJJ j l t JJLJTJ j ^ - d l p j cJljSVb JUP^/I

S S fi S S S fi s o s * o & s #

O ! j U - J J a i tiJU ^ r j c~prj f : J J l ^ JU
V 0 ^ O 0// / / ^ / / 9 ^ /

. ( Y A FUNI R4 U U J U L - J ^ J ^ J

6- Oul! Bilmi ol ki ihls, amellerin ruhudur. Allah'n

yaratklarndaki bir srrdr o. Kullarndan dilediine baheder.
Ameller yerine szlerle, tahkik (gerei tespit) yerine tartma
ve ekimeyle megul olup ya da herhangi bir durumda
18 ^bJi^i:

Allah'tan bakas iin tepki gsterdiin srece ihlsl deilsin

demektir. Hemen de ki: " B e n bir hanif olarak y z m
gkleri v e yeri yaratana d n d r d m . M r i k l e r d e n
d e i l i m b e n . " (En am 79)

y aJLo l i v . L > - j \ U > 01 ^ L) j J p ! j -V

(j*JiJl . U L i " jyia^-l ^J^j-IJ t ^j j

ceis'jj <uipii J^jLp jJ .^y^ U v f j t^l-^Jl

<Lill jj^o- J <Liil ^ysji^- c^aj^rl yl c/^JJ 1 f

i 01S" L J - ^ ' j J-**^ ^ ji^J ' c - ^ o^ j-UfU

0 0 J> yy t y y y o yo yo y &y y > o y y y y y

} U j b*JUo LUp J ^ J t i s-LJ yrji lS'

/ * '
(\ \ . 4J <Uj C

7- Oul! Bilmi ol ki, azalarn yapm olduu en faziletli i

namazdr. nk namaz, kul ile efendinin arasndaki badr.
Namazn kemali de, kiinin huu ve huzur iinde olmasdr.
Nefsi temizleyen en hayrl ey ise orutur. Azalar gnahtan
korumak ta, orucun esaslarndandr. yilik eitlerinden
sahibine en ok geri dneni zekttr. Sonra sadaka da onun
kalkandr. Her iin ba, saf niyettir. Niyetlerin en gzeli ise
bilgiden kaynaklanm olandr. Bilgilerin en hayrls, amelin
desteklediidir. Amellerin en faziletlisi de yalnzca Allah iin
yaplm olandr. " O h a l d e , R a b b i n e k a v u m a y u m a n ,
hayra v e bara y n e l i k i yapsn v e R a b b i n e ibadette hi
kimseyi O ' n a ortak k o m a s n . " (Kehf uo)

JL ^Soil <lj .4A i-ijyilj J L) - A

aj^aJlj (J>tU I ^j i^JlISj JJLJ

0 Rh-iPk 19

t jS- y jJlP J V j . U N j t ' ^ V (J .4J* J

JJ! bUaJl ^j j 1*A iiL V J i j tlyr

<LJJj JJl j l & 4 J ^ O j l k j V j ASl ^

rfi S 0 S * S S ' '

(O Saitli) -^J Cr*

8- Oul! yilii emret ve iyilik ehlini sev. Elinle, dilinle ve

kalbinle ktle engel ol. Ktlk ehlinden olma,
doruluun dostu ol. Onunla nerede karlarsan, yardmc
ol. Yardmnda ne knamadan, ne de ayplamadan ekinme.
Bu yaptnn karln Allah'tan baka kimseden bekleme.
De ki: Kendi nefsim iin ne faydaya sahibim, ne de zarara
engel olabilirim. Sadklarla beraber ol ki onlar; " A l l a h
yolunda savarlar, hibir k n a y a n n knamasndan
korkmazlar. Bu, Allah'n d i l e d i i n e ynelttii bir
lutfudur. A l l a h ' n lutfu v e ilmi genitir." (Mide 54)

L y _?lj ^aJ! (3 AaJj idLjj LJta j .j Ij

yas-j ^2* J UJ; dJju &j*i <3 U-ij

fi s s s fi s s s s . 03 X fio s } s 0 g 0 / s

Jlj bJUfi ^ (Jl ^J r ^ " 1 J*Jy

s s s s s s
/ 0^0

9- Oul! Her zaman Rabbine gven. Dinde ince anlayl ol.

lmin yakne ulatrann talep et. Yardmda Mevl'na sn,
bylece, sapasalam maaraya ve korunakl kaleye snm
olursun. " A l l a h ' a arp h a y r a v e bara y n e l i k i y a p a n
v e Ben M s l m a n l a r d a n m d i y e n k i m s e d e n d a h a g z e l
szl k i m vardr?" (Fussilet 33)
 g p ^ D ^ J

U i jt-Lo ^ j i\CU^ JJ dJj^J- -LP V L - ^.

JL L UJJ J J ^ J J y i T L I P I J j l i L'l

(jJ.1 jAP <_JJ>1 Oli L^U il L j njsJ>\

s 0 ^ s _____ s i s s o y y ' '

d/H I ^ ^ P l flja ^ OlT j ^ ^ J l y ^ j

(YY frlj-NI Sjj-.) 4 % ~ > J-^J

o- Oul! Hr olarak yaratlmken, ehvetinin klesi olma.

Kalbini heveslerine teslim etme ki o zaman, Allah'n
zerindeki nimetine nankrlk etmi olursun. Dnyaya kar
zelil olma, seni en berbat yollarnda dolatrr. Ne kadar da
boa kan bir ura bu... Hevana boyun eme. nk heva,
hidayetin dman, krln ise ikizidir. "B d n y a d a kr
olan, hirettc d e k r d r . Yolca da d a h a sapktr, o . " (sra
72)

lg_yPti (3 d i i p j l j j l j iJL L j b j T ^^

^ J ^ O t L s o l y j l P ^JsIj cLg-jji s*J y^ ^-A^J

0 / fl ^ ^ B^J^ fl
l i j 1j i l j i J I liljaJL. J J J t l p - l i - J tboLS
> o 9 ^ S s * 9- & SS ^ oc i* ^
0 j j A f A J& (19 ' J j T j l k j J l J^ cAj?
/ S S s

11- Oul! Uyank ve tedbirli ol. ayet nefsin seninle bir ite
mcadeleye girerse ona isyan edip hkimiyetine al. Gittii
yolun tam tersine git. Onun isteinden bakasn dile. Bu
durumda onu idare etmesi kolaylar, dizginleri ekilir ve
tahakkm durdurulur. " K o r u n u p saknanlar, k e n d i l e r i n e
eytandan bir drt gelip d o k u n d u u n d a , h e m e n A l l a h '
hatrlarlar. te o a n d a g r l m e s i gerekeni grrler." (A'raf
201)
(PRh-iPk 2
/

^yjj y ij^j cu^ J J i jjpij -) Y

JL*J UL> J J J S ' J JBI- J dili JIJ O A (J C J J U J tSLUlty

cdJj j JaS dU^J S-U^V <l jJlp!J OJI J l d l b

j a SLJ-I di^Aj ^JJI 01 jvIpIj jdU y j ^ j aAS> j r y j 4^-1 j

JLp J-fcpli t d l i j j jA* j a d^A (.Jlj ttd-Lrjl dJJlAl

cJjJ dbjJ tdijji dJjL?- (j j

SJ JUIB SI U 41L O J I 4 1 L J L P
y y A * * s O s O s y y m y & fi y & y y Oy y y y & * y

J ISJ <UJl dil m J OJ uJaJl lil U cJU \i 3j-jaj

0 x 05 ^^ / / O/ y o A y y * & Ay y y

(\ i ltJjO 4JUaiJ T j ^ ^ t a ^ OJj j A oi-SlT

12- Oul! Bilmi ol ki, sen cihat iin yaratldn, rahat iin
deil. Belalara maruz kalmak iin yaratldn, afiyet (salk)
iin deil. Bu dnyada kaldn srece, byk aba, zorluk ve
belalara maruzsun. Sonra da varacan yer lmdr. Bilesin
ki, kalbinin kesin selmeti, Rabbinin rzasna kalmtr. O n a
itaat et, O'nu sev ve O n a tevekkl et d, ebedilerden olasn.
Bil ki, sana hayat baheden, lmne de maliktir. eklini
izen, rzkn da takdir edendir. Nefsinin kurtuluuna al.
Hayatnda iken lmne hazrlan. Bu gnn yarn iin
kullan. Rabbinden bakasna kul olma.

" A l l a h ' brakp d a sana f a y d a v e y a zarar v e r m e y e c e k

eylere tapma. Eer b u n u yaparsan, o takdirde sen
m u t l a k a zalimlerden olursun. Eer A l l a h sana bir zarar
d o k u n d u r u r s a , o n u y i n e O ' n d a n b a k a giderecek yoktur.
Eer sana bir hayr dilerse, O ' n u n k e r e m i n i geri evirecek
d e y o k t u r . " ( Y u n u s 106-107)
22

o l 3 J L ^ l j JL JLiljj LJJJI ^tiaJ 1 J 1J - T

tdl ^ ^ J dJJ t i d J L - i J sjiii^ li!L> d i i J j ^ j JL-Jrl

(j A J ( ^ ' J J lJa?- AjP- (Jl<_y 0J&J

UP _>JLSJl JLi j tflij t l i V <u*j ^JIP j JL

j e-U^Jl J jaiJ ^ is-j^r O (Pj . U Nli-il LayS" LijJl <J

o A y y y y y A o y y y p a y

'J-^JJ O j j t j j v jjJJ o # syb

y y y y
A A y ^y y yo g y A y y y^ o y o A y & y y 0 ifiyy O y yo

jU b J o j l a i p UbT j p JJJj igj j i u k j LJJ

/ y y y y
fi yo3 A yy 0 y y y y A o y o Ay y A

J L-J-L L ^ D L O J J * U J # ( A ^ J I Y U J

/ A yo y Ay o y A y yy o y y y y 0 y fi fi y A yy o* o y

iJr,) IjilT jJ 01 j-stJl ^ 5^"! jlJI O l j

( 1 i c^SoJl

13- Oul! Kalbinin pencerelerini dnya sevgisine ama.

Beden ehvetlerinde tutumlu ol. Aalk lezzetleriyle, nefis
koruluunu (yani kendini) pisleme. O zaman, zihnin dalr,
derdin artar. Kendini yakmak iin bir yk odun satn alan
kimse, ya da ayaklarna altn pranga vuran kimse gibi olursun.
ncelikle kendin iin kazan, onun iin deil. Gemite
dnyada en ok azab iinde olan kalpler, ehvetlerle en ok
megul olanlardr. Bil ki, gkyznde bir noktann bir paras
tm dnya yuvarlandan hayrldr. "Huzurumuza
kacaklarn beklemeyenler, dnya hayatna raz olup onunla
rahat bulanlar ve yetlerimizden gafil olanlar da vardr
muhakkak. te onlarn, kazanmakta olduklar (gnahlar)
yznden varacaklar yer, atetir!" (Yunus 7-8)
"Bu dnya hayat sadece bir elenceden, bir oyundan
ibarettir. h'ret yurduna (oradaki hayata) gelince, ite asl
yaama odur. Keke bilmi olsalard!" (Ankebut 64)
 flRh-iPk 23

db'VU- CJIp j llJ' 1> d U p . o b -\i

J jJI <0 jSr J (j di^NJ J 4iJ"UsiJ- y L - (3 <UP SJl y j

j o>o s i ^s //o^
O. j^JiJ jt^U) 1 j^T AJI I O j v a i l
14- Oul! Hallerinin ounda zamanlarnn tmnde
Allah'n zikrine sarl. Dier anlarnda sakn ola ki ondan gaflet
etmeyesin. Allah' zikretmenin farzl konusunda u
korunmu sz sana yeter: " A l l a h ' ok ann ki kurtulua
erebilesiniz." (Cuma 10)

d b j J,| Lfc J dHJj J *pL< b di] f ^ j \ O

b> ^^P L~<b- dliAiy J IjSsjL i d i p - ^ j

JLftUtti 1 /? a i j J L J i ^SCili IJO^ OJJ*- J J L I ^ P ^BL y

15- Oul! Gnnde ve gecende, Rabbine ve yoktan var

edenine yneldiin, balangcn ve var yerini dndn,
hayatnda geirmi olduun gnlerin hesabn yaptn bir
saatin olsun. Hayr bulursan kret; eksik bulursan, gayret
edip sabrl ol. "Bizim u r u m u z d a didinenleri biz,
yollarmza elbette ulatracaz. A l l a h gzel d n p
gzel davrananlarla mutlaka beraberdir." (Ankebut 69)

^-Ul ^ J r jJ-l t d i U p j JJy J liiU? f .o b - \ n

jib. cilisb dJJUpfj ^Uj i i j l ^ i j j J p l j cdi-uuJ aJ^ LS

 K p L ^ l ^ i :
o s o s x / N

JA (J^^V J Jlli J S^r aIs! J l 3

s * s A s a s oy s oA 1 o / / / / S
(1 tjty) 0 j - i r id Ulj <U*J o t j i T j* y t j ObJUflJl

16- Oul! Sznde ve iinde doru ol. Kendin iin sevdiin

gibi tm insanlar iin de hayr seven ol. Bil ki, Allah'a ynelik
olmadn, doruluk ve ihlsla talanmadn mddete tm
dncelerin ve btn amellerin de batldr. " B u d u r u m d a
her k i m m m i n olarak iyi davranlar yaparsa, o n u n
abasn grmezlikten g e l m e k o l m a z . Z i r a biz onu
y a z m a k t a y z . " (Enbiya 94)

ls IP j l tljJ <& o j J j cLaJL>- bl .J b - W

V j lb- u^ u i j cij y JL^OJ ^y AJ CJJUm j CIA^P y i

L*Jj Iji J J& (viLeS1 J 1 j i ^ l JUlT V j L~S"b

(-ft^lijj liSo (j&J^pj

tlg-jjj Aijji l^jP <J J^oy^ul ^y (yUJl j J - j L^pli lijJlj

^ 0 E N

J # ljjJi JUL. os" o i j M * JUUb Mi

O A s s s s s s ' ' ' ^ I*1 O > / / yo

^ ^ <3*^ V j l } U 5 U i (-gjUjlJ 4JLJ1 JL^j 0 J j i i o

9 ^ // o * s * s s / > o / o / 9 O s s s A # A % A Jl XX-

( ^ J f f e O ^J fji f ^ ! ^J ( ^ N VJ

(YY D l ^ JT) <^(tJl O P

17- Oul! Bir yemin ettiinde ya da Allah iin bir adak

adadnda ya da bir i iin O'na sz verdiinde ya da kendi
iinden bir konuda O'na kesin sz verdiinde, sznde
gvenilir ol. Yeminden geri dnen bozguncu olma. Rablerini
yeminlerine siper edinenler gibi, dinlerini oyun ve elence
flRh-iPk 25

edinenler gibi, bozmak iin sz verenler, aldatmak iin vaat

edenler gibi davranma. nsanlarn en hayrls, nefsini
dorulua ve vefaya raz edip azat edendir. nsanlarn en
erlisi de, nefsiyle birlikte nefsin tuzaklarna dalan ve onu
helak edip, onun rezil rsva ettii kimsedir. Yeminlerinde
Allah'a verdiin sz, karlnda tm dnyann mlk
verilse de satma sakn. " A l l a h ' a verdikleri sz v e yeminleri
basit bir b e d e l karl satanlar var ya, ite onlar iin
hirette hibir nasip yoktur. Allah onlarla
konumayacaktr, kyamet g n onlara bakmayacaktr.
O n l a r iin k o r k u n bir azap vardr." (l-i mran 77)

y b"b>- J Jb JUSOl JbL - \A

l i l T S " j dJL^ _JbP j S ^ i J l j c^o-vaJb HpjcdJcUs J i C

c a j i ^ j U Jyj; J IjJu j iJ^J

a li bf J i d J J j S j cdJJy y dbLp bJta ^Jj

JJaJ~\j Li-l j j i l j J j ^SLJj jli^Jl c j S L J l j

b l ' S-il jU p i & j <3 lilj kbJrlj

cdJulS'y-j dJbljLil (J jj^b1^* L a c ^ U ^ b Jj^

A yO yy y yOy fi y y * y O ^ y fi o yo

dkrf c^JI lil J^ft J oljoj

y y y y y
A fi y fi yA yy A yy y fi fi y fi y* y y >* y / > fi^y -Ay y y

j i J IftUL U j I J 1 l UlflJb U j ^ ^J ^
' * '

(Ti cJU=j)

18- Hayatn boyunca kemalin eteklerine tutun, oul! Tm

gcnle eksiklikten ka. Zamannn ounda suskunluk ve
dnce iinde ol. Srrn gizle. Szn, hakk desteklemede ya
da hayr yayman haricinde biraz temkinli olsun. Daima
^ . g p ^

yaptn, sylediinden ok ve sylediin dinlediinden az

olsun. nk skt ve sknette, vakar ve huzur vardr. ok
lafta ve akada yanlma, samalama, nefsi gnaha sokma
vardr. Konutuunda, szn yava olsun. amaz ve ikna
edici bir irade ile dolu olarak konu. Konutuunda ise tm
iaretlerinde, hareketlerinde ve ses tonlarnda ihlsn belirgin
olsun. "Ktl en gzel tavrla sav. O z a m a n grrsn
ki, seninle arasnda dmanlk bulunan kimse, smscak
bir dost gibi oluverir. B u n a (bu gzel davrana) ancak
sabredenler kavuturulur,- buna ancak (hayrdan) byk
nasibi olan kimseler kavuturulur." (Fussilet 34-35)

y -kpli j (j-LI JsJL^c. c u L l tel j b -) ^

J O J L t e j^P C-Jl* j l i L J j aJ JL*^ LA

^ b J l J a L - j Lj JL.p lyM ^y, b b j^i. j

Jl*b Jl Ji VJ P db ^ V J l brj^U j

I ^ y l j k . ^ j l j jt-fip L i l ^ J ^JL^Ii ^ J U ^ I J J I 1*1 j

U - U - j P L i I J ^ - J 01 i i y J - J j L>1 y ? - ! J T t U^ij
Si
^bl^Ul LyoS-J tajJ i ljJb>Tj 01J .iytj

L i L J l j 4i^Jbs cdb'1-Lplj b L > - jUaJ ( j e l i j g . k * 01 ys- ^bsJlj

0 8 S OS O S S 35 S s A O 'S

1 j j a i ; ^ eJUI JaJp ai C u T JJJ|> :<->jiJJl y&j o j i l J l JULtf

s o s o

0<><\ JT) 4 i A J y j a

19- Oul! nsanlarla bir arada olman ve onlarla ilikiler

kurman gerektiinde, cahillere kar, kat olmayan kapallk ve
arya gitmeyen yumuaklk sergile. Bunun dnda
davranrsan, gzlerinde klr ve bylece nlerinde sana
 Rh-iPk 27

kar cret kapsn am olursun. Vasat insanlara kar ise,

seni batla srklemeyecek ve haktan uzaklatrmayacak
derecede yumuakl ve gzel huylar sergile. Ulu'l-elbab'a
(akl sahiplerine) gelince, onlara ynelik yapmack tavrlarn
bir kenara at, kendini onlara amak suretiyle nefsinin hayrn
da, errini de bildir. Onlara kar her trl saygy ve takdiri
eksik etme. Sende bir erilik grrlerse dzeltirler, hayr
bulurlarsa desteklerler. Hem dostlarnn, hem de
dmanlarnn nnde de genel olarak, zarafet, hogr ve
gler yz, d grnnn belirgin vasf olsun.. ncelik ve
gler yz sayesinde kalpler kazanlr ve gnahlar balatlr.
"Eer kaba-saba, kat yrekli olsaydn senin evrenden
kesinlikle dalr giderlerdi." (l-i mran 159)
\

U T <1 S" JJ cjJLJ! j p J U ; y c - U h i j l jjI*J ^ L -T >

dLp JixJ- j l i o j b LuLS' jlosS tyt JI olj

J\ jJi aj i J V j i v L J - ^ 1 j } y j

20- Oul! lahi hkmle inatlama ve kadere kar kma.

Bilkis, Allah ile senden olman istedii gibi ol. Dinle sana
emrettii gibi, kaderle de nasl dnp gelirse (ve cereyan
ederse) ylece (kar gelmeden ona uyumlu) ol. Dnya ve
hiret ilerinden birinde zorlanrsan, o konuda Mevl'na iltica
et. nk o, Berr (iyilik ve ihsan bol) ve Rahm (merhamet
eden)'dir. Sem (her eyi iiten) ve Alm (her eyi bilen)'dir.
"Hibir canl yoktur ki, onu pereminden yakalam
olmasn. Hi kukusuz benim Rabbim dosdoru bir yol
zerindedir." (Hud 56)
 g p ^ y ^ g

V j V ot LJJl J IuSJA 01 o b jJplj

i y o <j j O b L LSb 01 5 y 1 ^ * _JJ 3 S-JxJ--lJ ( J j l e - ^ J

S S S 0 S 9 S & fi s

U d L l j g - 0 U J > ^ i T j j l j j l < j j IyJL. <b ^ y 01 1

i* as / if/ i O y y O y ^ O ^ - O ^ O S f fi S O SO &S

(JLj L j j j ^ fraftJ L i * ^ ' S L ^ J l ( - f - 0 jjl

21- Bilmi ol ki ey oul! Dnya talebindeki hikmet, onu ne

ihmal etmek, ne de ona kendini tamamen kaptrmaktr.
hiret talebindeki hikmete gelince, bakiyi fani karl
satmamandr. Marifetullahtaki hikmet ise, ileri dzenleyen
olarak ve her iki dnyada her eyin idaresini zerine alan
olarak O n a raz olmaktr. " O n l a r d a n baz iftlere,
kendilerini imtihan etmek iin d n y a hayatn ss olarak
v e r d i i m i z nimetlere gzlerini dikme,- Rabbinin rzk h e m
d a h a hayrl, h e m de d a h a sreklidir." (Taha 131)

.Ijj O c y i o l i l j i J s J yi cjj^j 1 l i l (j b - YY

i r * J Jyf yJ Olj cb>ry (J;-/\\

^ y j t - i-Ui>j ^j Jjj coy^T l i j ^ 4Jjl iij.Lv y l _Jjj

(_y j>- J J S s-'jj 'y^l CUiP PL t^LLi

0 s J s Os 0 > s o ^ g y / / ^

A^J j U^J IjAjSsJ j Ijy JJ Juc^ -LP Jj

V A so s s o J * so s * * s o $ ^ s i s fios o S A x s s s

0 J ^ a i l j Jlj jAJ L- I 0 1 ("J

( m >L!i)

22- Oul! Rahatlnda marma, zora dtnde de

cann skma. nk her skntnn ardndan bir rahatlama,
 flRh-iPk 29

her zorlukla birlikte de kolaylk vardr. Sabreden rahatlar,

mitsiz olan ise kfre der. Balangc seni zen nice iler
vardr ki, sonunda seni mutlu eder. Rza ve huzurla birlikte
olan nice yoksunluk vardr ki, iinde sknt ve mutsuzluk olan
bolluktan daha hayrldr. Nice kanaat zenginletirir, nice
tamah fakir klar. stelik nice az nesne oktan hayrldr.
Hatta nice kle, sultandan daha mutludur. "Belki de bir ey
sizin iin hayrl olduu halde ondan
holanmayabilirsiniz. V e belki d e bir ey sizin iin kt
olduu halde siz onu sevebilirsiniz. A l l a h bilir, siz
bilemezsiniz." (Bakara 216)

C^Lprj UiLSJ O l Pj ^ y l CUJP lil ^ b -Y V

y ijjJjj JVJJ y JJJJ U J ^ U dhj Jls> A J USIJ J^J

<U J (J' y j (.Jjjj^ (3 } - P R J AJ P - L - J T I I J-^

y A y fi y A y O y O o A

^ (J! M ^ J j*Jy j-^-! s-* rj

A |0 Ay y fi y y y oA O y O Ao y y 0 yo y y t* O A

) U ' dil ^ I j ^ j i l fljj^b JL^S-JI

(YY 0U1J

23- Oul! Bir ile ilgilendiinde, iin gzetimini btn

gcn ve gayretinle yap. Rabbinin hkm zerine iin banda
ol. Senin tedbirinin (dzen ve ynetiminin) deil O'nun
tedbirinin, senin takdirinin deil O'nun takdirinin
gereklemesi iin gzleyici ol. Tm ilerinde yzn
(kendini) O n a teslim et. Rabbinin hkmne teslim olan,
selamette ve ii yolunda olur. Tedbir alp takdir eden de yz
evirmi olup helak olur. "yi davranlar iinde kendini
btnyle A l l a h ' a veren kimse, gerekten en salam
kulpa yapmtr. Zaten btn ilerin sonu A l l a h ' a varr."
(Lokman 22)
 OjLvf cjJtip LJP ^UJU c J l T U T i I; ^ T j -Y
y y > o s s yy o * y o Ao y y /

^jflT lj ^ O J J V j cjit dl^li^!

(A jjl vjjjj

24- Oul! Allah'n zerindeki nimeti bydke, ondaki

gidiatn daha doru olsun. "Eer krederseniz, ben de
sizin iin mutlaka arttracam. Eer nankrlk ederseniz,
hi kukusuz benim azabm ok ok iddetlidir." (brahim
7)

^ J L I ^ ^Js- (J-UL ^U* OJU- J L - O

_Js> U ' L T j L j JLp ^ J r l 0i irjJL. d U p j X j dULc.

J T j tdiAj d i i l j ^ l j <3 O U U l j J-<k*ilj _J_JIJ ( j - i J l

J^j VI N j u * VI J**i V v ^ 1 oS/ dL - M ^

i /
5 / i / / ^ in / y y y Oy y y o yy

UT 4JI o J f i j j> (J^j AJUI t- ^ i J Aip-Uaj y*

fi A 0 J" y > y o yy * y y j l o y yify y y y i* y y

J T IgATl ^ j s-U-Jl ^ P ^ j C j l^JUtf L J e 5 j ^ r Js>

y ^ y y y o ^ i y y 2 y yo J o Jl O yy y y O

Sjj-) ^ O j j T s j j ^ U j^LiJ tUl O j - i u j Oib p-

( T i ^Ijjl

25- Oul! Mezheplerinin ve mereplerinin farkllna

ramen insanlarn tmne, malnla, nefsinle (bedeninle) ve
bilginle yardmc ol. Ayrca herkesin Rabbinin ailesi (muhtac)
olduunu aklndan karma ve daima ahsnda, kardelerinin
ve ailenin iinde ve evrendeki herkesle, iyi huylu, iyi gnll,
iyi ili ve iyi szl ol. yiden ancak iyi gelir. Hayrdan da ancak
hayr kar. Herkes maln satar. Kabndan dker. "C/rmedin
mi A l l a h nasl bir rnekleme yapt: z e l sz kk yerde,
flRh-iPk 31_

dallar g k t e o l a n g z e l bir aaca benzer. O aa,

Rabbnn izni ile yemilerini her z a m a n verir. Allah
insanlara b y l e rnekler verir ki, d n p ibret
alabilsinler." (brahim 24-25)

PU- j bji iSsI J l j cJis- c - ^ s ^ j bl j b - Y i

ijPJI jli tdJLL. O L J y JLLs- jbJj AJI d b y o ^^

. J^Ji P kiijii j L i l O L J j JPJ L i j t>^J < 5 ^ J b i - )L~L

^cl^li V t j '(j^bJl Aj y b Lc. V j l cJ. j 'iijiP J-^ d i - ^ J i P j

U 0 j ) j j IjiflT dit b|> ^ J cSjj c^iJl J-.

/ Jl/O / / / > S X i=0 / / X i / /

<t-Y jJbui l ( j j 01 J1 J-P Lia .0jJbu

26- Oul! Birine nasihat ettiinde ya da, bir kiiyi ya da

cemaati Allah'a ardnda, davetin, szn dilinden ok,
halinin diliyle olsun. nk hal diliyle davet kabul grr de,
sz diliyle davet kabule mazhar olmaz. Bakasndan nce
kendine vaazet. nsanlara emrettiini nce kendin yap. Aksi
takdirde, grnmeyen fakat gren Allah'tan utan. "Ey i m a n
sahipleri! Y a p m a y a c a n z eyleri n e d e n sylyorsunuz?
Y a p m a y a c a n z eyi s y l e m e n i z A l l a h katnda b y k bir
gnahtr." (Saff 2-3)

d U U dUP J ^ r tf J ^ r J ^ j c d i ^ U i J b -YV

Ob dbuLiJ J j 4J tdJLklui ji CjAv^

|i> dJbL^ dl^p J-1-jl d b - L ^ J1 J

A O O y O s s > / / ^ /-
^ j i ot d b u ! u ^
32

27- Oul! Sana kaba davranana sen yumuak davran. Sana

dncesiz davranann bu cahilliine sen yumuaklkla
gnlnn genilii ile karlk ver. Sana kt sz syleyene
(doru yolu bulmas iin) dua et. yiliinden bir ksmn senin
iyiliklerine katmas, ya da senin gnahlarnn bir ksmn
kendi zerine alarak sana fayda verip kendisine zarar vermesi
sana yeter. "Bana gelene sabret! nk bunu yapabilmek
n e m l i ilerdendir." (Lokman 17)

(3 ^y^-^lj t5JUl*il SjL*jl dJ O 0 L j j p l j - \ A

1 c-^jjjj s^iLli ^jjLl (J yjj 3 J 3 j i .ijfiji!

4I*i ^L> siLiJl ^LjaJl <3 (JJ-lj .ylTllj JlLiJl

a j l j P j JL-Jrl J j ^ j j l C^UJ ^ lj jsLLijl lv2*Jl

y jijJJl j^ 6-lv^i (3 ( j ^ - ^ J lJls<5 jJ~\j 4J

j-^aiJl J j j j (J-^^J cU-L^: <_J J^iiijl a^b (t-^LLl j

/ > O / / (P --0 0 } S r* 0

{JS' OjJLoJ JjJI J ^ ^ L J Ijji J^U-J LSP

y y /

s / / A s s f- s o X * ss s s s fio s

(11 yijl <^lalL) Ijl 0jAl^Jl -g-k^ 'J bjA jiSjUl

28- Bilesin ki oul! Yumuak szn gzel muamele ve

nasihatte ihlsn, yabanilemi muhalefeti ve dik bal
onlardan gidermede tlsml bir gc vardr. Yumuaklln
isyankr tabiatlara terbiyede yaptn, kaln sopa yapamaz.
zellikle, ruh ruha dman olmaz. Dman olan, beden ve
hayvani isteklerdir. Hayrl olan, maksadnda ihlsl ve doru
olduunda, hayryla kty errinden arndrr. Yumuak
huylu, fkelinin hiddetini yumuaklyla krar. Aptalda,
fkelinin fkesini, cahilin cehaletini ve hiddetini arttrr.
"Rahman'n kullan yeryznde rahatsz etmeden yryen
0 Rh-iPk 33

kiilerdir. Cahiller onlara hitap edince selam! derler."

(Furkan 63)

i^j v ^ j J j J^aiJlj Jj&j U i bl ^ b - Y i

^IsJJl A j ^ v a j j a - U b ( j ^ - U laJjl jJ-l j dJU J j j l i lj-^b

^IJ J^rJl J UiJlj e^M y J J ^ 1

^ ts\J>\ J j oU C J f <3 cf 3 ' p - ^ 1

^L d l i J ^ <j ^-J^ t^jJl '^JUooa

y a n s S A o

a ^ J u dbj ^ yj^ b. j (jj jjSo" mj

X f s o g s f S f S O S 5 A 0 X SS S t} S O S O s

j ^ J j-IpI JA L j OJ ^ ^ b j^iUj-j 4j^Jlj

/ /O ^ O ^ /O ^ / / i /

>Jl ^ j j a ^ J b j j p jAj jtf.

29- Oul! Aratrma ve ilim alveriinin olduu bir

mecliste ilim ve fazilet ehliyle bir araya geldiinde, susup ar
davran ve Hak yolda iyi frsat kana ya da doruya ulatran
bir fikir belirene dek sabrl ol. Hak olan taraf sana parlak
(ak) bir ekilde gzkrse, destei ve yardm iin hemen
atl. Dncesiz, deli dolu birinin atld gibi, ya da
kazanmay ve stn gelmeyi seven birinin k gibi deil.
Sadece, bilgin bir aratrmacnn, hikmetli bir adamn kyla
k yap. Her mecliste, son szn sahibi ol. nk grn
ba aceleye getirilmi bir hafiflik, sonu ise ertelenmi bir
hccettir (delildir). Konumada gereksiz yere skntya girme.
Hibir zaman bilmediin ey hakknda konuma.
"Rabbinin y o l u n a hikmetle, g z e l tle davet et v e
onlarla, en gzel olan neyse o yolla m c a d e l e et. p h e
34

yok ki Rabbin, kendi yolundan sapanlar en iyi bilendir.

V e O , hidayete erenleri d e en iyi bilendir." (Nahl 125)

Jj^l c J j ajlzU eJtei* ( j ^ b dJLJl 2yi>\ b l j V

d L ^ - LJ j^li Olj Jie- 4J J l (j-Ul

\ c .
ejiil^ (3 ^ j - i i )Jj tiJLv^ <5)1 A^-JJ L b ^TJI ( j SJJLdJl y ^ j

(3>- O j i iaS i i ^ L ^^LP J j y ^ j .jjbJi JuJLijl CJJ

jj^rI J^P J - t a j < y (4Jy ^st^-j y&i

JibJi s-jAA (3 4 dLZ^/1 J j y>jj(j

^ j j j ^ l j ijjssns*- J5 yJr i b l j (3 Jp 1)1 yiT -L^J itiLo^ijJ

C-Jlj 4stc>- j J J ^ S^iJ 3jLS" AJLP j ii

. .*
LJ> b> bli tjli ejLsl <L<ay J^^-* toJl*Jl <LJjJJ y ^ a *

L iijisb* J y ^y Jj cc-Ojl U ^y di!

IY^RJ tjtLsUJl LjfclY T P I L j i l J A J L P j^^^AII

i d l ^ J X y d i b JS" J J-1 j 4*ljil bUl dJLtliJ

S1 t i i j l ^ i <_JJJJ jL^JI ^y yj ^ j cdLU^ j j t

T y i t ^y y 1 bli tj^SU- Ji" j y > j i f - ^ y j <jJ-l

V j diLj<j y<aij ^J jjiM tdUbt) ^bJl ^ip JJ Mi Ij./J"*

l^Ltkj jljjt d b j ^^Asi ^ U l J * liaJL. jSC-

y iS^o X s s o s S s s yy o so S> XX s X X s s 55

^ i i s J J JUIj j J ^ j ! ( J IjJLp 0 j J j j l jjJLU

(AV
 flRh-iPk 35

30- Ey oul! Biri seninle tarttnda, Hakk'a doru en ok

koan biri olarak, hasmnn dilinde de ortaya ksa hakk
kendi nefsine en ok kabul ettirecek biri olarak onunla tart.
Aratrmada gayretin adalet, maksadn Allah'n rzas olsun.
Tartmaya, tepkili, duygulu ya da zntl bir haldeyken
balama. Ortaya kan apak bir hak ya da gl bir delil
haricinde, seninle tartana kar kesinlikle sesini ykseltme.
nk bu, nefsin zayflndan olup acizlie ve tkenmilie
delildir. Bilakis, oturakl akll birinin sknetiyle balamay
Allah'tan dile ki, yle balayasn. Sonra Allah'tan sana ilham
etmek suretiyle yardm etmesini dile ki, sana yardm etsin ve
ilham versin. Cevabn iin hazrlk yap, aklnda delillerini
dzene sok. Tartmacn serbest brakp ona sabret. T ki
felsefesinin torbasn tamamen boaltsn. Ateinin snmesini
ve bitiinin frsatn kollarken malzemeni tamamlam ataa
hazrlkl olarak, hasmnn delil deposunu harcamasn bekle.
Dilediin artlar oluup ta, hasmnda arzuladn tkeni belli
olunca, hccetinin yumuak huylu atlaryla, burhanlarnn
keskin kllaryla, ifadelerinin sakin ve itaatkr askerleriyle
zerine hcuma ge. Tm bu iinde Hak senin mridin ve
rehberin olsun ki, galibiyette yandan olsun. Tam o zaman,
dncelerinin stn gelmesi ve galip gelmenden daha hzl
ve iyi bir ey olmaz. nk hak birdir, blnmez, o her
konuda hakemdir. Bir tartmadan galip ktnda insanlara
kar ilminle bbrlenme. Hayr yap ve yaptnla vnme.
nsanlara kar kstah olma. Rabbini hiddetlendirirsin. "te
hiret yurdu! Biz onu, yeryznde stnlk
taslamayanlara bozgunluk peinde komayanlara veririz.
Sonu, takva sahiplerinindir." (Kasas 83)

x*ijj ^yjj ^ ol ^ b jjpij - n

UAJU LLP V} ^ VJ CA^ VI IJ, V IL T LIIJ^ JSLI^LJ

.sbjl VI U P j M^a j y \ J>bjlb>j <lU-V I LlS_j

I 6 E ^ ^ I
y y y s

LJLP CI^J V J J^J .J-^ I^G^LI CLO-U^J U-^LJJ

i y .i y > 33 yy i // y y o ^ y y y j i / y o y y o >! Oyy S5 ^ O y

^ J J AJI J Jb JB- j^Cu i T j U (^P AJU( J-^

fl y -1 y ^ 35 y y y y

(Y \ j>Jt jj-) ^r1 -L

31- Bilmi ol ki ey oul! Yceliin, bbrlenmenle, kibrinle,

bakasn alak grp kendine ykseklik taslamanla olmaz.
Allah ancak sevdii kimseyi ykseltir. stelik kendisi iin
krlan kalbi ve sadece onun rzas iin alan kuldan
bakasn sevmez. Bir kiinin tevazu ve yumuakl arttka
ilmi ve fazileti artar. Allah'n zerindeki nimetini koru ve:
"Rabbim ilmimi arttr" de. "Allah'n ltuf ve rahmeti
zerinizde olmasayd, iinizden tek kii bile asla temize
kamazd. A m a A l l a h dilediini artp temizler. A l l a h her
eyi iitir ve her eyi bilir." (Nur 21)

.Syo OIPL- ofl-^j jjTIJ jjL*U JaP ^ b -VY

LJta -Jlj _JJl j y j 4j-*jl JbL/5j jli

0 ^ Y e N .

J-^ d L i ( y L J i j <5)1 ^ s - j JjlJLJ J^JJIJ

o Jl i ^ Jl so s o s o * s '
0

J^> ( n jlpjt Sj^) ^ j j ^ t j OUaJl i J A juaJ^J

fo J1 i y yy > S> y / y ,y C3y y ^ y o y y > y O y O y

IJJJ JTJB LI! OJ^JLJU JJLJ OJAL JJIJT S J ^ I J-

y y y y

yOyO

( \. I J^) ^ O U I

32- Ey oul! Hayatnn ilk gnlerini ve mrnn ou

saatlerini ilme ada. nk ilim, nefsin gdas, aldn cilas
kalbin ve basiretin nurudur. Onu amelle ihya et ki, insanln
tamamlansn. Allah'n katnda ve insanlarn yanndaki deerin
ykselsin. "De ki: Krle gren yahut karanlkla k bir olur
mu?" ( Ra'd 16)
 flRh-iPk 37

"Bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? A n c a k akl

sahipleri (bunlar hakkyla) anlarlar." (Zmer 9)

c-jL^ j t y iUjjj jiSoj U j y j l> - v v

Li \ jA\!b L'lSj j blJi J ^ r l j c i i ^ l j JuiJlj

y.jiJ di^J JJLVSJJ tij^SsJ L^al L jj-t J j j ( J l J j t L v ^ a

* ) s ? * 9 fi O so s O s s 0 ^ s s s & s

y s <l <J Jbts^l j j Jlk^iJl dLpjfu dJLcJ

i X o

(Y <_sly^ll )

33- Oul! Btn eilimlerini, dncelerini ve niyetlerini

her trl irk, kuku ve phe sebeplerinden temizle. Gnln
btn anlarnda imknn orannda Hakk'n nurunu samaya
hazr ekilde, berrak ve tertemiz tut. Dncen ycelir, vaktin
arnr ve imann artar. "Eer eytann fitlemesi seni
drterse, h e m e n A l l a h ' a sn. n k O her eyi iitir ve
her eyi bilir." (A'rf 200)

H JU! L^N/t / ^ J j C^SJ iibl j L - v

eJj^j OU.VI c ^ ^Js- JJ:> <il Ji L^aJul

d^jJ UIT JJ JLP PL jaj^ C-JI JL-IJ

O xx o x x i ^ s f s O 4 A A ss o s s s A s o }

y i % /O s s s

( u JP AJ! V?

34- Oul! Yalandan sakn. Yalan senin en nefret ettiin ey

olsun. nk Allah katnda en nefret edilen yalandr. Yalan,
imanszla, nefsin ktlne, kiiliin zayflna ve kalbin
fesadna delildir. "Kim A l l a h ' a kar yalan uydurandan
daha zalim olabilir? O n l a r (kyamet gnnde) Rablerine
38

arz edilecekler diyecekler. ahitler de: te bunlar

Rablerine kar yalan syleyenlerdir diyecekler. Bilin ki,
Allah'n laneti zalimlerin zerinedir!" (Hud 18)

taJLJl obbJl Jl v l l j J U Jb T J b -yo

ojla^Jlj oUSCJl <j Ijj^s tplSCilj j ^ ^

ji-vaJb V y * jy^ VL^I O p P j pJlM

JJ^Ij ^IJ 00 N/J t U i l j i l j a l ^ V l j ijljllj

o > a >

o\yu y tSji ^'S**0 ^*-*1 ^ l (1)L-JUJ ^pJ

s s } o s Vs * fi s yo 0 s s o

35- Oul! Daima himmeti yce, soylu gayelere azimli ol.

Gzel huylan ve faziletleri elde etmede hrsl, byk felaket ve
belalarda sabrl ol. Bil ki, dayanlmas en g iler, sabrla,
srekli ilgiyle, almayla ve dzenli bir devamllkla kolaylar
ve kabul grr. Umutlarn boa kmasnn ve baarszln,
mitsizlik ve darlanmadan baka anlam yoktur.
"erek u ki, insan iin alp didindiinden bakas
yoktur. stelik onun alp didinmesi ileride
grlecektir. Sonra karl kendisine hi eksiksiz
verilecektir. Hi kukusuz son var Rabbinedir." (Necm
39-42)

JUlji y ^ j bLaj d i i l j T rP j ^ J t J \j>- T ^ b - m

LJj&tj ji>\ O b j (3 j L * J l j (jdJb j i j J l Js>yuj

^ 4y^Jj" t_JJ J j j J J s b j J a j J - l J,1 (V^I V f

d Rh-iPk 39

jJLP JJ&j J-lfUL; jJ-l Jbj ou^ls VI j

P*>UI Li 4_lp jj^jdl (J jlVI d l ^ J l r ^ " J cM-t S-^ 5 J

Lb 3 V j V^U j I j J - l 3 J ^ V j i-Uaill j

i J > J j i J l j ^^Jl j jJ-\ o t dLj ^ VI

Ju 4JLJVI j (3 j-M (JLP u <611 J U -

J^as jJtj Jjcl^J.1 oli d J L l j

j\ 01J jjy 3 JL^UJ-Ij 4J J P V V U-V

l i i v y j dL^jj UJb j t i i l j j ^L-^Jl y < jl y-j <UP

S J J I JiAs-J II J J I liJU Y J jS'l V i j JJ V J idJLp J

ljS' V y j it>j2>-\ y yjL V V y i 41*1

^ y J l Jajb- 4 A l j y r J J SjjP y y - j yj J^P

^LiJl J^i 3 l / y y j .2jyrji\ j U * ^ J jJI y b

a o s o o y s f fi % #y *

J c^lsJl J j b l>wT j l 4I

u al J j t l j J&J j j - i J j y-^ y j J 5*i

O x O . * x / if X J 5- * s O s & s fi S s ut & ss 9 s s s

^jJ Jj UJ OjJaJl J^j UP 4JUI

S ^ y y y

/ ' . ' " "

( 1 r j^Aijii S j ^ - ) 4 J U i j V I <U

36- Oul! Hedef ve amalarn aklamada, yumuaklk,

gzellik, ifade gzellii bulunmak artyla, tm szlerini,
ilkelerini ve grlerini anlatmda hr ol. Sonra kesinlikle,
uydurduun bir batlla, sslediin sahte bir szle hakka sakn
saldrma. Bu zayf ve aptal kimselerin mizacndandr. Yoksa
40

batl hakka dmanken, batlla hakka nasl varlr. Bil ki, hakk
aramak ve onu anlatrken zl olarak gzelce kurgulamak,
belagatn esas ve fesahatin kemalidir. Hak konusunda,
tartandan ve ekienden korkma. Bu konuda sadece
Allah'tan kork. Bil ki, nefsinde, sz ve davrannda hr
olmak, Allah'n beere bahettii en kymetli nimettir.
nsanlk tacnn zerindeki en deerli incidir. Sakn ola ki,
kendinden bakasn kk drme, grn kabulde zor
kullanma. nk kendinden bakasn alaka kk
dren, akl olmayan bir aptal ve yaam olmayan ldr.
Kendisine vahiy inip, gkyznn pencereleri kendisine alsa
da, haksz yere kendi grn kabulendirmekte zorlayan kii
acizdir. Daima kendine, rzna ve dinine saygn olsun. Ancak
kendisine sayg gsteren ve senin deerini bilen, kendi
kymetini ve saygnln gzeten kimseden bakasna sayg
gsterme. Kendine deer vermeyen, kendisine hakaret edeni
knamasn. Bakasnn ve kendisinin rzna deer vermeyen
sayg gstermeyen kimsenin, erkekliinin ve erefinin deeri
yoktur. nk rz korumak erefin ls, erkekliin
lsdr. Dininin kendi gznde saygnl olmayan hayatta
ve lmde bedbaht ve alaktr. " A l l a h , inananlar dnya
hayatnda da, hirette de salam szle salamlatrr.
A l l a h zalimleri artr. A l l a h dilediini yapar." (brahim
27)
"Sakn A l l a h ' zalimlerin yapmakta olduundan
habersiz sanma. O , onlar, gzlerin korkudan donup
kalaca bir gne erteliyor, hepsi bu." (brahim 42)

jjL^^i j tdJub j 1 j dJLU UJb j U VV

LIjJfcj ^Js- bjLc r ^ j VJ

4J2J- J-**^j teJbJLij 2uJb l^JJ j dJjJj?rj o L p j J o L ! j

4J\j jjJIj (ULSl ja AJPI j j I J L ^ o r ^JJ:

a Rh-i Pk 41

flj jyLlj ^jJl jl JaJlj p-iJl J'-AU.

j l l j ; - ^ aJLp <jbUj V J^-P j l J j J S ' P VlHj

V JJIP jliiL^j J v l i O l j dJLi AJI

' t" \ *
L-JVI j <11 O J ^ jA^ ^Uaj Vj s-
S&S -s s s s s s

37- Oul! Daima ilhndan ekin. Kendi zatna sayg duy.

Kendinden utan, vicdanna kar gelme. Ruhunun srekli
mutluluuna ve vicdannn taleplerine aykr den, saptrc
nefsinin heveslerine ve duygularna kar otoriten srekli ve
gl olsun. gdlerinin ve beden yurdunun siyasetinden
bir an dahi habersiz olma. Vcudunu bkknlk ve arlk ya
da knt ve halsizlikten uzaklatracak, bir miktar su,
yemek ve refah ver. Bu ikisi arasnda bir yol izle. zetle,
kalbinin rahat etmedii, vicdann onaylamad her i ve
szden uzakla. nk vicdan insanda, ayrt eden bir delil ve
adil bir hkmdardr. Kendisine uyulmadan affetmez ve itaat
olunmadan barmaz. Vicdan, Allah'n insann iindeki sesidir.
"Rabbinin makamndan korkan kimseye iki cennet var."
(Rahman 46)

j tjJU^iJ ^AU V j ^ U a J V U L> - T A

jJ^lj J LsJ LJta S"j eliyor j tdJ<^J

s . J J J l l i ? L i cjU^VI iij f Lup Vj tjl

i * 9 s t 9 s i O -- -- / / J / 9 ^ i3 i

^JLa jA ^ J iUTi J s - J^jc J T Ji|>j

(A I L ^ L I J J - )
42

38- Oul! Ancak zne uygun, kendine benzer, ahsna

denk biriyle elik ve dostluk yap. Daima, arkadalnda
samimi ol. Ktlerle birliktelikten sakn. Sekinlerin
dostluundan yz evirme. Gece karanl, gndzn gibi
deildir. Kii dostunun sfatlar ve birlikte olduu kimsenin
dini zeredir. Arkadan syle, kim olduunu syleyeyim.
"De ki: Herkes, kendi miza ve merebine gre i yapar.
Bu durumda kimin doru bir yol tuttuunu Rabbiniz en
iyi bilendir." (sra 84)

1 SJL^A^ iJJSC" Ui^^IJL GJ L j-IP-

CJL- OLI JYJL (LP (OPR-LJJ T^ILJ _JYUJL JJFC OJJU-

J,L IG^L CJT TP-*LL JJ-^AIJ - \ ^ I Y P JJI UJ L^J

JUJL^O T^JI yJiJl Ji^T ^ L dJJi J? (J-*-*^ J ^ J J>I ylj

ySjS/l JJi L-f^J JL>" 01 C^^j^jJl f. Jfi JJJl ^lii (j jy

/ /O/B // S S y y /

Is. OlT !(*_$ili vUL dJJJ6"j

y Oy y >.#yC y y tf O y i i - i ^ y y O y y y

j*J OUiJaJi ^ Olifl ^T ^l ^ < Ijj d UirJ

/ oi y

< m fUrtl JJ-) r

39- Oul! Bil ki, onurlu ve hayrl bir nefis, hikmet ve nur
lemine yneldii, himmet ve temiz kalp sahiplerine yakn
olduu srece parltl ve aydn olur. kisinin arasn, heves
perdeleri ve nimetlerin fazlalklar ayrrsa; sal hastala,
nurlar da karanla dner. Oul, byle bir durumda nefsin
durumu, gece karanlnda, Gne'in ndan nurunu alan
Ay'n durumu gibidir. ayet dnya ikisi arasna girerse Ay
tutulmas olur ve karanla boulur. te kalbin de aynen
byledir, anla. "Bir l iken diriltip kendisine insanlarn
arasnda yryebilecei bir k tuttuumuz kiinin
flRh-iPk 43

d u r u m u , karanlklar iinde kalm, bir trl ondan

k a m a y a n kiinin ki gibi olur mu? " (En am 122)

Lif j ji^-lj <Sjz" ^ jjgj b ~t

C j ^ J l j ji^-l (j-4 l OAi 1 (vsb^Jlj flJbtlb A^Jrl

f. j j-iJlj fbdaJl jiJLi JlLP JL*Jrl IS o-Jkl,

y O y yy & y yy y y A y yfi y y fi J> i? /
^gi-ij j U c^JLA ^Jl j ^ (^OA ^ jt^Ljb f.1JAIJ
y y O y O y AA A O // fi y fi y y * y $ y O y y y Q ^ Q y y

iaLJl ^jj 6j^srj lLM> A ti < J P J

y O y

( U i - I Y r ^ j A p

40- Oul! Bil ki, vcut gda ve beden eitimi ile glendii
gibi, nefis te fazilet ve hayrla glenir. Hayrdan ve nurdan
olan ihtiyalarn karlayamadmz zaman zayflar ve
kararr. Vcudun, hava k, iecek ve yiyeceklerini elde
edemediinde zayflad gibi. " B e n d e n size bir hidayet
g e l d i i n d e , b e n i m o h i d a y e t i m e uyan artk n e sapar, n e d e
b e d b a h t olur. K i m b e n i m z i k r i m d e n y z evirirse o n u n
iin zor v e skc bir hayat ekli vardr. K y a m e t g n d e
o n u k r olarak harederiz." (Taha 123-124)

J i < - 3 J 5.Iv^lJ JyJlJ Jj)t> di-JJ J j f - J b -i\

cdL-Lf J J db-L^ j ^ N / l (1 bdl J l p ^ V l j iJ^Sil o

jiu>-j C^ JL oblvaJl ^^Lp O Y l j - Li>- d b l i

J,1 L.1 dbljjk: j u Jl ji^bJl db-jj

b flJLi L j cs.bLjlj 2;.UI J i ^ i j tfbji! j .L-^Jl

^ E ^ ' o ^ J l

jU JL?-jU JL^L;j v ^ 1 ^ J l J ^ y ^ r

! J J a j l j ^ l JMPIJ Jili!

Ul JjJI (J-JLI ^P J^^^^a ^iS^1 ^ ^ f - ^ J

yiJl V j i ^ J j y L^-JP Mi y
O Oy i ^ o .i o yy fi fi oy i o .i y fi yo yy y y o yo yy o y yy

y* 4 j l o j i l j ^ J jj U 5L-JI LJb^ JLj

fi Oy y -fi y y & y y yO y y' y y fi o fiyyy 0 yo Oy

JaiL la
y y y y 0 0 y O X y 0 y 0 y y fi y -fi y Oy y fi Oy

la J (j^Jl) C J y j l i O i . b r J J ^ Lll J j j*
O y fi 0 y y y 0 fi 0 y y y y fiy fi s fi 0 y fi

ijJ J T O-l?-j jJl ^JJ liJJi jj-^aJl ^ dj Aia C ^ T

/ / y y yO y y y y y O " yO y y fi 0 y y -fi y y *fi s y y fi

^ai- L p b L l S o iJLft j A U p i C u T JiJ U^Jj J j L j l^ta

fi y y O yO y fi y yy

(TT-U J f j ^ ^J-^?5

41- Oul! lmden nce hayatnda yce leme yakn

olmaya, melekt-u a'lay tanmaya, arnmlk, nur ve hayr
yoluna kendini altr. Hi phesiz, yaarken olduun sfatlar
zerinde leceksin. O zaman, senin yeryz geliimlerinde
bantl olduun balar ve ilikilerle ruhunu ya gkyzne,
mutluluk cennetine, ya da bedbahtlk ve tabiat ateine cezb
eder. Ey oul! Kozmik balarn prangalar ve maddi vehimler
batayla bulanm olarak gayb lemine g etmekten daha
ac bir bedbahtlk olamaz.
Bil ki, onurlu bir nefse hayr olarak imknsz gelecek bir
ey yoktur. Kt nefse de hayr yolundan daha zoru, ktlk
yolundan daha kolay yoktur.
'Temin olsun ki, insan biz yarattk. Nefsin ona neler
fsldadn da biz biliriz. Biz ona ah damarndan daha
yaknz. Sanda ve solunda oturmu iki grevli, kayt
 flRh-iPk 45

yapmaktadr. Bir sz sarf etmeye dursun, y a n n d a k i gzc

h e m e n zaptediverir. l m sarholuu h a k olarak geldi.
te bu senin kap d u r d u u n eydir. V e sura flendi. te
bu, gelecei vaat edilen g n d r . H e r benlik, y a n n d a bir
gdc, bir d e tank o l d u u h a l d e gelir. A n d olsun sen
bundan gaflet iindeydin. A m a perdeni stnden
kaldrverdik. B u g n g z n keskin mi keskin." (Kaf 16-22)
LiTj t ; u l U ! S j j S j l S^ljVI y ( J - J d i J j l 0 b jJPIJ - t Y

JP^LJ tjj-lvj! J j A \ j JJJL oLPJJ ^ j I P CUJS'J O j ^ P

. > J - ILJL B^ J I J CJJLI^J C J L P SAJJ.1 V L J L

j ^kJ! UaJL- L J |i I L i J

yI ^^LP d J b j A V LiU I^JLP tali ^JJLLI UJ^p JLP

i ] j L / 3 j iA^J^l J j j V I l^JU^ tdbJ^U

dLSj cJjS/l J U ! jl^V

j b ^ i l j ^ i U ^ J l oJL* Ijk^Jl j JU^Jl

-i 9 J ioa: ^ i ' *

<U C ^ u S j j toj~> te d ? r ' j - ^ i j J ^ - # 45*>U-lj

s - s i
(YY-V^ ^ IJJ-) ^ U < IJMI ^ J J

42- Bil ki oul! raden, mutlak ezeli iradeden bir paradr.

Arnm yce arzularn, salih meyillerin ve asil eilimlerin
potasnda eriyip onlarla ekillendike, Hakk'n iradesiyle
rtk oluncaya dek ycelir, geniler ve glenir. O anda,
tm lemler ona kar duyarl olmaya, tabiatn hkmleri ona
boyun emeye balar. Dndaki zayf nefislere hkmran
olur. lahi ynn, beeri yapna tamamen galip geldiinde,
bedenin ilahi nurlarn lambalarnn fanusu olur. Srrn, ezeli
^ g p ^ ^ g

anlamlarn en yenilerinin koruluu (sna) olur. Dier

taraftan kalbinde hilfet-i uzmnn verildii, byk balarn
bahedildii, en ileri mutluluun tattrld, vehbi ilimlerin ve
Rabbani feyizlerin zerine nakedildii bir sayfa olur. " B e n
amurdan bir insan yaratacam. Onu tamamlayp iine
ruhumdan flediimde, derhal O'na secdeye kapann."
(Sd 71-72)

c j j dJ-J tdJLiLi d i l i LLlp U ^ie- Oli -IV

JT ^ J ^ Y ^ J J ' V Ju ^-Ul j j j p l i cdJu) ^i^-

iij J' ^J! V j ^ J ^ii-j ( J ^ y j o (3 M i p - j^-l

d b j V| JL - b y jSSli p^Jl JL. J^L! ^J VI p^aJl^ V j

,2-jcJ\J jjjLl JL^ SJ^-Jlj JJLVS^ JAJ tiJJ VI jll 4J

4*jIi*j a y Pa ^jp J j j l i tdJLpj d.l*Jl ^P oLp

(3 tiJLLc- J*TJ fd^aiJ ^ T j J l j rtJjju ^JP

V j i VI j j - J j t J > i tfj-iu. J^JJ i J j j j D OJ V JJ^U H^rj Siljl

yy O fi y fi o y y O yy y y Oy y o y ^ v

JU-Jl j i L j J L i j Oli ja j t^ljjJlj ILJl

' fi . '
y O O y

(YY-tn^ijj-)^ fljTyij

43- Bu durumda oul! Makamn ycelirse, kalbin ykselir

ve Rabbinin halifesi olursun. yle ki, insanlar sana balanr
ve evrende toplanrlar. te o an hayrlarn tmnden daha
hayrls, kalbinle onlardan yz evirmendir. Srrnla onlardan
Rabbine kanandadr... Ancak senden onlara ulaacak bir
fayda iin onlarn arasna kar. Herkes seni kendisi (faydas)
iin ister. Rabbin hari, nk seni senin (faydan) iin ister.
Zaten O, faziletin ve rahmetin kayna, nimet ve hayrn
badr. lemlere ve sana ihtiyac olmamas ile birlikte, O'nun
 Rh-Pk 47

emrine itaat ederek, hkmne uyarak O'nun yolunda ol.

Adaletine rzayla, ltfna krle elik et. Gayeni O'nunla
yoldalndaki gayeni O'nun zatn istemek kl. Glge
ekilmek, her doan da batmak zorundadr. Mevln hari;
nk beka ve devam ancak O'nundur. ""Yeryznde
bulunan herkes yok olacaktr. Sadece O ba v e celal
sahibi Rabbinin yz kalacaktr." (Rahman 26-27)

Lv ^ y\y=- *>Ij j^jI Las^i 01 o L> jjplj -11

j A j __LSJl L i j l IajjL j l Uj aijsrj

j\jJVI coLiJkjJ.1j yJl y o L j L l j ^lAv^VI

VI OL-JVI O j S C V 31 4 j L U J | y > j l o U J a J l j

L c - ^ j t<_->lis lil 4 J Lo ( J s y k j CLa^L^J V} . i L - i O j ^ o Vj

j y "^JJ\ 0l~oVI J t J y tal

j jJU j *>LJl j 44x*Jl j ^-iill j 'yMj PUJI j

y dJJi ji^j cj^J-lj p-6-^J 'J-fr^J

LIF >_JLPjJlj j o L - l I I y J j a j ^JAJL LLGJLJ

LJ ^ U j J l j j y j l J <_jl^r-iJlj ^bdaJlS" J d l ^ U jIJ O Jb ^

JLJVI ( j ll jsjS/l Otvji! jL^ j A j t d i b AJL

o b l ^ l J L^J^JI j l i U

i^Ui! JJ^^ j LL^iJl Oly^j

4 8 g p ^ ^ g

vl y * y > r ^jP oLJalL c J l i l i

,11

Sylj j JLJ-Ij j _JyU ^y jJl ^y oVL^-lj

y-Lijr. JL^J j tJ

LJ (j L ^ Ui .I j

a j j j Jj M i eJ*-UJl J u U * i l j i * j i l l** v_Jlii!

t / ^ V I /^^ r* b l k ^ ji I p

cjLJJ UJlj ^_JLSJ ^ j J l jir Ol u

iSsJij l5\Ju jivjj ULJl Iy&yrj Ljbj LJi _~LJl

JjUbdlj (3^*11 tajLiv? ^ j ajy J-^" L i T j iUljy

Oj^Jl Jilyjt J P iyj tiJl

i

jLJVl diii 0J^li cJjVI yJl y s l i i ^ y I ^ - ^ j j V l * i M-p

cS^S^Ll U-^o-j c2iyil lijlpj CjJ*Jl jjg*^. ILP jljjJl

V X SOS SS fi S SO fi S fi 0 S / ^

Jl Jfi y cT- * 41 j?*^- ^ J

s s 0 s s , * y y s s s f i s s o f i s fi ^ o fi ^ i/ / 0 x

j U ^ J <b J ^ ^ J ^ U"* ? J** J ^ J J

^ S S fi fi fi s
S fi S O S 0 O S S fi <J> s s fis s

(> ^ iydl S j ^ >4 JUaJl f j l l ^fc V AJlj

44- Bil ki oul, ahsn nitelik zerinde ayakta olup

durmaktadr. Bunlar varlnn balangc ve hayatnn
kkleridir. Mutluluun ya da bedbahtln bunlarla salanr.
Bunlarn ilki kalp, ztlarn ve farkllklarn topland yerdir.
Tuhaflklarn ve artc hallerin sergisi, nurlarn ve
karanlklarn ini alandr. nsann salah ancak bu incelik ve
yumuaklk kaynann salahndan baka bir sayede olmaz.
 flRh-iPk 49

Bozulmas da ancak onun bozulmasyla olur. yi olduunda

insanda en iyi olan eydir. Kirlendiinde de en pis olan eydir.
nk o, ahmaklk ve anlay, cehalet ve ilim, nefret ve sevgi,
ekememezlik ve selamet, iffet ve hrs, korkaklk ve cesaret,
fke ve yumuakllk trnden ztlardan oluan, insann ana
hallerinin kaynadr.
Bunlarn ikincisi olan tabiat; cinsel iliki, uyku, iecek ve
yemek v.b gibi hayvani bnyenin sreklilii iin gerekli olan
trden nefsan arzularn ve beeri gerekliliklerin kaynadr.
nsann ftratndaki, ilahi sfatlara ve ruhani gerekelere
toprak tabiatl oluu nedeniyle aykrdr.
Bunlarn ncs olan akl, dier her ikisi arasnda
berzahtr. Ayrdetme ve seme yeridir. Olaylarn tarts,
deneylerin lsdr. Zorunluluk gereince dier ikisinden
galip gelenden yana etkilenir ve en glnn yannda yer alr.
Tabiatn bir gerei olan hususlar kalp cevherini ele
geirdiinde ruhani anlamlar ondan kaybolur. Akln
hkmlerini almas imknszlar. Ar arzu, agzllk,
haset, ekememezlik, fke, korku vb. vehmi hayaller ve
hayvani kuruntular akl kaplar. nsani bir surete sahip hayvani
bir kalbe dnr. O zaman, bozuk inanlar ve evhaml
vesveselerle birlikte o, akln ve kalbin duygularna hkim olur.
Ynetimiyle hisler dnyasnn iinden kamaz. Bylece insan
eytanlarndan biri oluverir. Ama ayet uur kalbin, otorite ve
hkimiyet te akim olursa, o zaman kalp rabbani bir kalp ve
insani bir cevher oluverir. Akl da ruhani bir melek ve aydnlk
bir yldz halini alr. Nuru oaldka ve safl
tamamlandka, tertemiz doru inanlar ve ilahi anlamlar ona
doru ynelir. Ayrt edici bir akla dnnceye dek zaman
ilintilerinden ve kozmik engellerden soyutlanr; ilahi izzetin
gstergelerinden biri olur. te bu rabbani insan ilmin tam
anlamyla lim, marifeti tam anlamyla rif, hikmeti tam
anlamyla hikmet sahibi ve kulluu tam anlamyla da Allah'n
kulu olur.
50

"Binasn A l l a h k o r k u s u v e rzas zerine k u r a n k i m s e

m i d a h a hayrldr, y o k s a yapsn yklacak bir yarn
kenarna kurup, o n u n l a beraber kendisi d e k p
c e h e n n e m ateine g i d e n k i m s e mi? A l l a h zalimler
t o p l u l u u n u d o r u yola iletmez." (Tevbe 109)

ajuJ! <OJI -UP ^LJI Y> j t ^ U j - Io

^JjiJl ^jjLJI y p j i j J l O j i L j l -A J OjJJI

jljiVI J j i y i (-F-Ijj cJA JJAJI k i j t j

jJ ^Lp \jJijj ^(jj-l ^Jb j^Ajbvy \ y y t j l j ^ V I ol>njJ

csij^ ij-6-^1 r^ Jjiiil Iy^yJ y^M^-VI

.<1 Vj v r^*" ^ ' j ^ ^ J t4Jl*ij 4JLLv2>J 4JIHJ 4JI j

s f $ s >
OjjLJI j i L L J l j j ^ ^ ^ - I J J ' V tjH-^" J-^ <j-*
/ /i/ i O / sO fi
i*i\j)\ Sjj^) < 0 j i y J l dJbj

J U T JLJ ^jip ^ j i ^AJl >u>Jl JlA j^Aj JIJ

jL*J ^ p j iblT (j aj L I j 1 j ^ j o J i j p-^jLi

AS-yy V BLIPI J J J OwU>-JJ (JJJIPJ aJ^j

j-* i s ) j l j '^JIJ JJJUJI (j^2^- ^ ^ CLJIJ Jj^jJl

 flRh-iPk 51
/O y O y y yo y 0 yy

^ JUkJl (-Jbfc^l la c-bx-^j^ V>Jl V-JUWI y

X yy * O 33 XX * 0 & y J as OX X 0 5 O

gS'lij o - L o j JJi>j j - w r ^ J ^yfi&u*

if y if y fifi fi '
y o y XX X o y tS x x

4 4Pjig^

J 4Pjka *fljviT
-

^jkjlj r i L J l jiJl j t>LJl JAI OjtUJJ

JJm j J l jJ2-* j^ p ^ J^- ^ t(jyJLJ>l l p y jau - Ji

' 05

jJl oUrj^ I V j 'y^l J L S ' <J,I Ijisj Li

x o x o j l x x C S x C X X ( ! x y y o y o 'a y yy y yo y

yiuJl ^ l j L j M <t-JJ! J JJ -JI J\

yy y y y y y y y y
(VY I

jJl ^ L i a J l j ^j^l jvJt.j -Oj^iUiij

jJiilj cvl-Liilj Ja t ^ J l -ySilj JjJ.1 j

J M \ % pJjk; j j v J I 3 VI ^ V -I t i l j

jjJJ) k - J j t y ^ J ^ l ulk p ^ V j t*U-Jl j l y (JP (Ji

x yo 0 y XX 0 j ^ / / S x x x x y o x xx 33 o.* . x o

t y l T l a j j^Jjl^o U IjjsJM

"1 5yl jj)

^ ^ ^ ! * y S y y y* f y o yy
JJffj f > JUJI o b s - ^ l U j L J I t - J b t - p j
' fi y fi * '
y y o y y y Oy y 0 S y y Si o y &

i*i\ Sjy*) j a Ji J J IjjlT j j b fj+pt.i y

o
52

45- Oul! Bil ki, Allah katnda insanlarn mertebeleri drt

ksmdr.
"Mukarrabn" = "Yaklatrlanlar" Onlar, nurani ftratlarn
ve arnm nefislerin sahiplerinden olup Rablerine doru en
nde koanlardr. Srlarn esintileri ve nurlarn ltlar
ruhlarna tecelli edenler onlardr. Var edicilerini hakka'l-yakin
ile tanmlar, doruluk ve ihls zerinde onunla birlikte
durmular. Gnllerini ondan bakasn mahededen
arndrmlar. Fiillerinde, sfatlarnda, isimlerinde ve zatnda
onu birlemiler. L ilahe illallah kalesine hakka'l-yakin ile
girmiler. Bylece hi bir ey onlar, O'nun cemalinin
nazarndan ve celalinin arndrmasndan men edememi.
Yeryznde bedenleriyle yaarlar. Kalpleri ise rablerinin
katmladr. Onlar rablerinin yaratmadan nce setii ve
ruhlarna srlarn bildirdii zel sekinler grubu, hikmet ehli
ve saldklardan oluan kmil kimselerdir. "(Hayrda) nde
olanlar, (ecirde de) ndedirler. te bunlar, (Allah'a) en
yakn olanlardr." (Vka 10)
"Miiminn" = "Mminler" - Kendilerini eksiksiz yaratan
(Bari'n)in kemalinin, ezeliliin ve srekliliin kesinliine
kalpleri, kati bir imanla balanm olan sa ehli. Kitab'nn ve
Resl'nn diliyle kendilerine bildirdiinin tmn
dorularlar. Sbhehu ve Tel'nn tenzihine ve tevhidine
phelerin ve kukularn sarsamayaca kesin bir itikatla
inanrlar. leri katksz tasdik ve yakn zerine kurulmutur.
te sa ehli olan mminler onlardr. "Sadakiler, ne mutlu o
sadakilere! Dzgn kiraz aac, meyveleri salkm salkm
dizili muz aalar, uzam glgeler, alayarak akan
sular, saysz meyveler iindedirler,- tkenmeyen ve
yasaklanmayan." (Vaka 27-33)
"Ncn" = "Kurtulanlar"- Onlar, her hangi bir kukunun
asli ftrattan dar karamad mslmanlarn genelinden
basit ftratl ve saf kalpli selamet ehli olanlardr. Her hangi bir
irkin mutlak tevhitten ayramad kimselerdir. Ne tam bir
 flRh-iPk 53

yakne ulaabilmiler, ne de muhsinlerin derecelerine

varabilmilerdir. "O gzellik sergileyenler, byk
gnahlardan ve irkin ilerden ekinip kanrlar. Baz
kk srmeler hari. Hi kukusuz senin Rabbin aff
geni olandr." (Necm 32)
" H l i k n " = "Helak olanlar"- Onlar, irk, zulm, kuku ve
tereddt ehlinden, toprak mizalara, eytani eilimlere kt
tabiatlara ve karanlk nefislere sahip olanlardr. Yine onlarn
karnlarn doyurmaktan ehvetlerini gidermekten baka bir
zevkleri yoktur. Onlara gkyznn nurlarn gzlemleme de
yoktur. Yeryznn karanlndan ayrlma... "te onlar,
hidayete karlk dalleti satn alanlardr. Ancak onlarn
bu ticareti kazanl olmam ve kendileri de doru yola
girememilerdir." (Bakara 16)
"Soldakiler,- ne yazk o soldakilere! lerine ileyen bir
ate ve kaynar su iinde, kapkara dumandan bir glge
altndadrlar,- serin ve ho olmayan. nk onlar bundan
nce varlk iinde sefahete dalmlard." (Vaka 41-45)

L-^Ji \jljt>r Ju3 JU5Cil Jj&! j^jSj ( j ^ ^ i i l ) Ul - 1 1

jy^zj y j ^ jy>\ O j j - i L j lylS" jlj

ji l*Jl L>j tj^ijL- ^ o L v ^ j j ^ j - l j j l (^-'JV! ji l*ll

. p-Ajji y jJi jj U^^ S

Jts- jjiyij j^iU j, \Jl* yjS'I cJlT Olj jt-^i (0yj^)

^-U^j loJl

^y iytil j JbJlj Jl |t-4j jt-^ii ( 0 j ^ - L ! ) Uj

i .
.41 J
f ^ Ji JOU (jj^Jl k)j ^s (jj^JLAl) Uj

j I a j o r b i <j Ijj&ba jl Li ls p iiljJlj L^ijl^-J cJ

t j jJsls jJLiJl jt-fjip CJip j LgjtpL>-!j L^JJlvsV Ij^Ljl

y> cJjbo ^ j y i J l j OjjaJl y> (%J> OlS"j c<_J>l (Jlp ^j^dl

// o o ^ fio s fi s s fi fi

^ gtm J-ia3^> tolij UUI OUff.y.tJl I j J ^ l j l o ^ j L>j jUJl

Jl // fi o fi y fi o fi o fi > y fis o s o fi s so

(\ i J L J & ijj-) j^^U pJtJ

s ss fi yy s so s o s fi s so s & s ^ s s o s s oy s o

b J a ^-Jlj jyaJ\j
s fi fi s s

(U ijy,) ^OjjTAj

46- "Mukarrabn" = "Yaklatrlanlar" - Onlar kemal

ehlidir. Bedenlerinin d grnleriyle yeryz ilerini
yrtyor olsalar da, gkyzn kalplerinin vatanlar
yapmlardr. Marifetlerinin klar ve ruhlarnn cevherleriyle
yeryz lemini aydnlatrlar. Kalp sayfalarna ulvi lemden
yansyanlar Rablerinin nurundandr.
"Mminn" = "Mminler" - Yeryz onlarn mevkileri olsa
da, imanlar ve gzel amelleriyle gkyzn gzlerler.
"Ncn" = "Kurtulanlar" - Onlara Rableri katnda ho
karlanma, afiyet ve gzel balanma vardr. nk onlar
Allah'n rahmetinin misafirleridir.
"Hlikn" = "Helak olanlar" - Onlar her eyleriyle
yeryzne eilimli olanlardr. Yeryznn parlak ve sahte
ssleri kalplerinin idaresini ele geirmitir. Bylece koyu
karanlklarnda kaybolmular, hile ve sapklklarna boyun
emiler ve bedbahtlk onlara galip gelmitir. Hevese
srklenmiler, hidayet yerine krle gnl vermilerdir.
Ayrca onlarn midelerden ve cinsel organlarndan oluan
mabedleri vardr; fani ykntlardan da Rab ve efendileri...
 flRh-iPk 55

eytan da nder ve rehber olarak kabul etmiler. " O

kimselerdir ki, dnya hayatndaki abalar boa gitmitir
ve onlar ii hl gzel yaptklarn sanarlar." (Kehf 104)
"Bu iki grubun durumu, kr ve sar ile gren ve
iitenin durumu gibidir. Bunlar hi eit olurlar m? Artk
dnmez misiniz?" (Hud 24)

J T j jjLiLa 0 U U L 0 j i i J b C^JIj u r (jbbli -1V

aiS'LJ LLl]^ bb~>- o^rj ^^^JLc. 4^>Si

b>j|s> O j S J J U - J I t^l i b jJsli j j ( J <UJj AIPjJj

s sa ^ s s y & yy o^ 53 x xo y fi s A A o s
J**f>\ V j i-U-Jl ^ Vj ^ S j i Jl&A JA dJj f i ^JjM
<# A % y y 3 y a y yo ^ y y y

* ^jf ^ i** v j-^ Vj i

x i* 0 / ' 2 x y y y Ay s yo yy o A yy y o y

Udi JtiSj J?- <UJl Uj Igsajj L54J1 SL^Jl S-^A

47- Grdn gibi oul! Yaratklar farkl trlerde ve deiik

makamlardadr. Herkes kendi aslna dner ve eilimine ve
tipine uygun, arzusunun ve ynnn gerektirdii ile hesaba
ekilir. Allah'n yaratklar iinde trl trl ileri vardr. te
bir bak oul, sen bunlarn hangisindensin?
"Rabbinden ne yerde, ne gkte zerre kadar,- ondan ne
kk, ne de byk hi bir ey kamaz. Bunlarn hepsi
apak bir kitaptadr." (Yunus 61)
"Size verilen eyler, dnya hayatnn geim vastas ve
ssdr. Allah katnda olanlar ise, daha hayrl ve daha
kalcdr. Hla buna aklnz ermeyecek mi?" (Kasas 60)

j> y ^ ^ j di-^Jij LadS j b JLftUnj t A

J-o-pJ 2-oJ.I ^ l ^ r JJ Sbo Vj db'ly^

 g p ^ ^ g

Jp j ^ 'ji ^J^ 'f^r ' ^LaJj -L>-j f i ^ ' j .iljVI

O-LALSM fA y t; i s y l^Jl Jl j lilp JU5I

jL MJ JJX 3 ^Jlyl ^

jO 4lJj J,l Loi j j T j iC-jUrj- <Ui yUl j cjIP- ")l J

J^J JJSBV Y I .A^J-^ J TA^LS^J AJSLJJLL^L

o b L * J l ^ L b i ^JLp I _ J I j i l J (-LAjJl) ^ i ^ U i l j a Ju'l^Jl j s - J ? y i '

u b J l ^ Lp y P ^ J j ^ J I j t(JjUJl) y^l^-L)

j jLoJrl Jjjl y * A^A y (tJjrlj) (^-ijUjl)

A^. J i jS"y j Ib ju j " (jt-^J-l) jM-sM iij 1 ^!

4 y j JAJ tJjjLp j y p 4_L*J jl ^ JL5 jUail y p

oVb- -Loi y i j j j - l O Li y j Jl^xJl 2jj'y (3

^ P U j itjsjj JU^J i J ^ ^ "*

Jj*- jJl j ^ i 4_LL 4J y_C. a i j g .tu J L>y ^JLj I b j r ^y

t^Lodl j l y V J j l pLi-^Jl y P < b r / V ILAj

JJlJuj VJ tjS" y p j^H t?.L)*3lj aAip ^dl .Ijw-V

jJ 4-UpJ 4jjP V <J I-J (jj^-l _iis . jL> y p jLio

V j jiP (j aJ i>- 4jL> y:. 4jI J y k j y L - ( j i p j til y yV V

0 yLyaJl J U T ^y ijil li ^^Ua Lajb j A j il yJ -L>-

 flRh-iPk 57

J^Ou 3 J 3 Uj J-LP 4 j j i J - l P ^ L / i i jyJl j^-jtiJ

. 4xJL/2 J J JJ ^V i j J l

_ d - ^ j i j OJLslj 4jljs O-L^J y J^H ij^ lfcj

c^L* V I L L J ij^l y j ^f^l jj^v*

jli JJP ^ P L r ^ i ' J l a i l y > \ J I J - i FP AJ^

JPP YTLL (OJSVLIL JLS^-J OJJJJRL J^JIJLI JI^^RLJI

jjjULp- jyjji sL>-l jv-^j jjJj&Li^ o l j g ."lj OLP^jl y jJl

jt-frJjj p-^jb cSy ly J f- tj^iais y f^Z

4J j J-4-^"' " wLfli 4jL j i r J ' 1. *Jj* J

fi Oy o S y o t iy ' y y y y o a y S y tf -- y
IJJLS J JJL 1U IJIL J JJJ<|> JJ JJL
fi y y o yy -fi o s x ^ fi y yy -fi yy y yo S y o fiy 0 y y fit*

j l i JJUJj 5 j LIJJL aJL ^ IJI-^- JJU

X x x / / 0 x > xx 1 i x tf/ 0

s-Ud fljjJ aUI (JJ^ j j j ^ j j j # ( r. ^^uJ1

X X X X i X
-fi X o s * fi * fi s fi y yO 0 fi fi fi 0 XX

(TO J^J JLJ ^ U J JLISL AJL OJ-JJ

48- Oul! Nefsinin kurtuluu iin al. Rabbinden yardm

dile. Heveslerinin balarn krmaya abala. Dnyann
artlarna boyun eme, bilakis himmet atna bin. radenin
binekliini yap. Azimete balan, kararllk dizginlerini eline al.
Hayr yolunda, olgunluk ehrine doru Allah'n bereketiyle
yr. unu da bil ki, o ehre giden yol, abalarn eitleriyle
evrilmi, engellerin ve zorluklarn trleriyle sarlmtr.
Olgunluk kendi iinde sonsuza dek uzanr. Onun ne snr, ne
de sonu vardr. nsanlar da bu yolda farkl derecelerdedir.
Herkes, sevgisine ve ihlsna, snanmasna ve abasna,
i*

ftratna ve hazrlna gre rtbesine ular. Nefsine kar

abalayan kimse mcahiddir. Maln fazlasndan yz eviren
zahiddir. Farkl ibadetlere ihlsla devam eden biddir. Srryla
duyular leminden kutsiyet huzuruna ynelen ariftir. Meczup
ta cemal tecellilerinin akn coturduu, celal tecellilerinin de
deli divane ettii kimsedir. Hikmet sahibi ise, tm bunlarn
orta merkezinde duran, engellerin yolundaf eviremedii,
zorluklarn da istenilenden vazgeiremedii kimsedir.
Bunlarn tmn uygulayp gnah, itaat, kopma, balanma,
kolaylk, zorluk, uzaklk ve yaknlk trnden (birbirine)
kart varlk hallerinin mahedesinde, hakk tanma yollarn
kendisini kemal potasnda erittii ve tm bunlardan kalbi
selim, akl dengeli, tankl tam, marifetiyle kapsayc olarak
kan kimse kmildir. Bu kimseyi ne snama felaketleri, ne de
nimetlerin bolluu saf ve temiz olmaktan uzaklatramaz.
nk ona gre (nimet) verilmek te, engellenmek te birdir.
Bir olu sebebiyle baka bir olutan perdelenemez. Bir ite de,
baka bir iten dolay megul edilemez. nk o, Haklc' zat
iin istemi, baka bir ey iin deil. O'nun rzas iin kulluk
etmi, dnda baka bir i iin deil. Ayrca dier tavrlarn
O'nun rzasna balam. O'nun dnda baka bir mutluluu
yoktur onun. Zaten O'ndan bakasna ihtiyac da yoktur.
Sahibinin katndaki makamna ek olarak, yaknlk nimetlerini
ve dostluun mkemmelliini idrak etmesinden, kendi
nefsinde ve varln mutlaklnda gzlemledii, yapcsnn
hikmeti ve yoktan var edeninin nurundan dolay daima neeli
ve mutludur. Bu yol, Hakk murakabe ve nefsin siyaset yolu
vastasyla Rabbini bilmi, nefsi itmi'nana ulam, zt kemale
ermi herkese aittir. Burada, ehlinin dndakilerden
sakndrlan srlar, fani isteklerin kukularndan arndrlm
stn haller gsterilir. Melektun cemline, cebertun
celline kalpleriyle ynelmi olup, arzu ve ehvetlerden oluan
uzaklatrclar etken klan eylerden yz evirenler,
gnllerine yer etmi amaz hakikatler ile daha hayatta iken
rzklandrlrlar. Bu hakikatler, onlar eksiksiz yaratanlar,
flRh-iPk 59

sahipleri ve onlara maruf olan zt haricinde her eyden

megul edip ahkoyar. Kim bu durumda ise mutlu olmu ve
saadeti tamamlanmtr. Artk kendisine velilikten te
sddldk makam hak olur.
"(Ktlklerden) korunup saknanlara: Rabbinz ne
indirdi? denildiinde, Hayr (indirdi) derler. Bu
dnyada gzel davrananlara, gzel mkfat vardr. hiret
yurdu ise daha hayrldr. Takva sahiplerinin yurdu
gerekten gzeldir!" (Nahl 30)
"(Bu,) nr stne nurdur. Allah diledii kimseyi
nruna eritirir. Allah insanlara (ite byle) temsiller
getirir. Allah her eyi bilir." (Nur 35)
OU J^AIJ OL.VI IJBJL OURJI JJ\ 01 0 B J -11
f N fi fi
^A^JJ ^ L_LJJ 015" LI^ AJU> <iI Di JJlJ D Ju*!l

JS\ (-U-JI JB'J .LS^VI J JJJBLLJ OLS.1 J OLJJL P <B>^

LLjiCiJl _JP j >1 jaS/I j l j IjiJlj AAjA y j

OVBULIVI S-CS^J (J-4 M & I TOVL^-LJ >UJVI OLIISJ

iolijb^il Jl oyjJlj P Al ^ijj tobbJl pj

bljtiwl o l j ^ J l j J^jVI s-cijb ( _ J ^ ^Jl jJJ

. jJl <3!>LpIj jtJJ

obT cJjpj oLlilj JL^-VI obiil b db^Ua bli

y\-> c - ^ r o L i v a J l j s-b^VI dLS ^ cuU colijVI

t^vJsJl j^-b J l il^ i l j ^ - j tjj^AiJl 3 j j p j csiilii-j oLl/Jl

J-IJJ j L ^ tJLJb JLJl eJLaJlj tJb^Jl DlwU-> il LA -ilLa>j

6 0 g p ^ y

tjly'lj j'j-^J .JLOJj y i ^ i j a J y j J j j

blja^ y p ^'jj^lj jJLaJU J ) l j j \ j ' j L P Li Jr^i V

j jil UliS ^^liJl cJljj^l JslaJ^l

ILAj : J l J i J J JLAui j i V! L^jjJuS' ySo:. V j t J1 jiSH

" y o Ui V j c u ^ V j o j ^p V L."

Jj-Jl < cu^ AJIPJ OIJyLl ^s^* J

y y y y y 0 O A

$.LL ^ iUkSoJl ^ J j h ' L,'-?U iij-Uj cL^jjlj

o A o A c O j > S / yy i5 y fi Oy y fi O y y yy 0 0 y 0 A yy

IJJJ V ! JTJU U J JT ^ - ^ J F WIA IOIOJ CJJJ

49- Oul! Bilesin ki, ariflerin ilk derecesi imandr. Kulun

imannn en faziletlisi Allah' zamandan, makamdan
(mekndan), vcuda girmekten veya (bir eyle) ittihaddan
tenzih etmekle birlikte, Allah'n nerede olursa olsun, nereye
ynelirse ynelsin kendisiyle birlikte olduunu bilmesidir.
kinci dereceleri, riyazettir. O da heveslerin bo abalarndan,
kukularn engellerinden, hayal ve vehimlerin
karanlklarndan, kalbi ve gnl boaltmaktadr. Uzuvlar,
alkanlklarn dnden, tepkilerin bayasndan
temizlemek ve mahlkata gvenmekten, sebeplere
balanmaktan himmeti (zihni meguliyeti) uzak klmaktr.
Srr, gklerin ve yerin yaratcs haricinde her eyden, byk
olan nimete hazrlk olarak arndrmak ve urvet-i vusk'ya
sarlmaktr.
Ey oul! Hal ve makamlardaki sebat (oturmuluk) sana
elik ettiinde ve vakitlerin dbm da rendiinde, esma ve
sfatlarn klar kalbine tecelli eder, kerametlerin trlsyle
 Rh-Pk 61

srprize urarsn, nefsin dinsizliinden kurtulursun. Srrn (i

dnyan) da kutsala doru harekete geer. Oras, ite oras var
ya oras, yar meydan, ayaklarn birbirine dolat yerdir.
Perdeler kaldrlr, el dememi, gz grmemi yeni eyler
aa karlr. Kafalar uurulur. Gneler ve aylar, nurlar ve
srlar. zerine toz konmam (kukuya yer vermeyen)
anlaylar. Kalplere ve ruhlara; ktlarn ambalajndan,
lafzlarn hkmlerinden arndrlm rzklar ve marifetler
vardr. Bunlarn sandklar kalpler, kilitleri mevhibeler ve
anahtarlar ise zevklerdir. abalayan ve ahit olan; ulaan ve
tadan kimseden bakasna almas mmkn deildir. Ayrca
orada "Ne gzn grd, ne bir kulan iittii, ne de bir
beerin kalbine domam eyler vardr. Bu, yaknlklarn
zirvesi ve mutluluklarn en iyi noktasdr. Orada, honutluk ve
rza meltemleri eser; kader srr ve tertibin hikmetine vakf
olunur. "Allah hikmeti dilediine verir. Kime hikmet
verilirse, ona pek ok hayr verilmi demektir. Ancak akil
sahipleri dnp ibret alrlar." (Bakara 269)

lOjULiJlj 3 'J^-J Jyi b j o .

o l jliil ^Js- COLJJI J O J ^-aJl y j

U s o l J j V L-U o a a L ^ I J o U L i l l iy^s i y s - L ^ U ^ J j toLiL^1

1 L0-U5 j J J i J T J j jl t o b l J J s l jl \xj> O J L^UP JJjj

tJU-^l J - ^ ' ^ c J l j ^ V l j o U l i l oJliP f (oLiil

J ^ L J*>UrlJ J l o J r ! O - L l p j t j J SjtJaiJl y> O j

U s j l JA <0J J l o J \ L l j jl ;J^UaJl J J j
fi s 0 fi 0 s O s s fi oy O fi yy o f i o y fi* s y s

J^lajjl jjflJl d i I < d J l f & j f Jl>- J T <J p

62

fi y o y fi yy s fi s & yy O y y y > >>

^ ji^i s - ^ J T ^Ip JAj j^j U j j ^ j V l j O l j U - J l LU

s fi y y y y y y
y fiso s o f i s s O Oss fi ^ O s y ^ * y 0 P y

)jjj^sj ^A V j j^g-P t i y - V 4JI i-Ujl J ^ p \ H SJu'lil Sj^)

y y y y o y O ^ o J I / y y / y o J I y y o A y y S>

5j^Vl j UjI 5L?Jl ^ j-M' ^ D j i I j i l T j IjiaT jjJI

J s o f i o s o s f i s y iV y y y oy y

(T ^ J J SJJ-) j j ^ l jA dlJi <dJl O L J S J J j A J V

50- Oul bil ki! Hakk'n yolunda ben, trl trl

mutluluklar ve bedbahtlklarla snandm. Engeller ve
zorluklarla hrpalandm. Korkun lleri amak iin nefsi
srtlandm. Bilakis eit eit gayret ve meakkatlerin
zorbalklaryla nefsimi tadm. Ne zamanki idaresi ve
gidiatndaki aksamalar hafifledi, hidayet izleri aa kt,
tm bu olanlarda, sebattan daha faydal bir dost grmedim.
Sonra, makamlara ve hallere ykseldim. Er meydanna girdim.
Yalnz kalmann acsn ve ulamann tadn tattm. Cemle ve
celle tank oldum. Hidayet sabah doup ta delalet gecesi son
bulduunda, her halkrda Allah'tan raz olmaktan, Allah'a
daha yakn bir mekn grmedim.
" A l l a h onlardan raz olmu, onlar da A l l a h ' t a n . te o
byk kurtulu budur. Btn o gklerin, yerin v e
onlardan olan her eyin hkmranl Allah'ndr. O , her
eye daima gc yetendir." (Mide 119-120)
" U y a n ! A l l a h dostlarna ne korku vardr, ne d e onlar
m a h z u n olurlar! O n l a r ki A l l a h ' a iman edip, takva ile
ktlklerden korunur dururlar. O n l a r a dnya hayatnda
da, hirette de m j d e vardr. A l l a h ' n szlerinde deime
yoktur. te bu, o byk kurtulutur!" (Yunus 62-64)
 flRh-iPk 63

d j j j j J I ^ b ^ o l s J > L J o 3 AC-t^iJt ^

x fi y yO g A yy o y y fi i / / s o s O s fi yo y y fi y o & yy

J J J I JUJJL D ) J J I L L LP

Ao fi O fi y yo gy fi fi fi fi y y

(U ^.jJI Ijjjl ^ U j l j <Jl ^ I J f c

\ \
Jy*J j.*>Lj!J sMviJlJ .Aillb VI jS V j J J ^ V J . AJ JUJ-

' -X*JJ VIJ jj^J J Ajl^ySj CA

BLM II

LM YE DN ERKL ARATIRMALAR
VE KURALLAR

Rahman ve Rahim olan Allah'n adyla.

"Kullarm mjdele: O kullarm ki, onlar sz
dinlerler, sonra da en gzeline uyarlar. te onlar, A l l a h ' n
doru yola ilettii kimselerdir. Qerek akl sahipleri de
onlardr." (Zmer 17-18)
Allah'a hamd olsun. Allah'tan baka g sahibi yoktur.
Salt ve selam Allah'n Reslne, ashbna, yardmclarna ve
ondan sonra gelenlerin zerine olsun.
 E ^ ^ ' l
IJA* J L P I 1 A T J I K I L AL*J:. - D L <1)1 ^ B PI - I

olAJ j j yLwv ^JLp b>-j sJIP

p liUaJi j jLV1 ) 3 SjJiJlj jvi*Jlj

a J/? all) Li ^ -J <LJ

5JL>jJl^ L^Jxllj 5_jL$SJIJ 3-lill

iilj^VI IJLA_a .cjLjISOI ^Ui lt>JJiiy U j y J d j oU^isAl

t ^ J l y Jjjj 3 y> t )lpVI_J V ^ l J M'j-'b J y j J . 1

us y^Vl
jy
^yaxJl (-*yj '-^ '---'Wi^s e/2*^^ <1)1 j jiJl jSO
a i lg ail (3 y 3 j*-* y ^ (j^* ^y2-*-*^ J""* 3 ^ij i4-aii>Jkl LA jVI

.p-Ay _j .JuS" Ii j l a i <sL jlC.VI

jL*Jl jyJull kiJJJj j y J j jL*Jl JJl M - ^ V ' l

LJLC]J L p LA^JVI JL50 il A A j ^ji-p <o Jr 4 ^J

Vi d i l i L>(IJLLC ^ L p ) ^ L a j S ' l j CJLJL^JI P o

jJl ^J^I jy<JU JLjxil -b>-jil _|il iL^LJl yA f.*}LcVl jV'

^J ^yixjj Jjl>txlj J y J^ JL C^iL LLJb- d^jJb

A^LP AU j Ln-PJ ^ y j y j Jal*VI

y y yOy oy fi y f } 9 y y y f y y y y

U j dJl l~-jl JiJlj y ^-^J La ^jjjl j a 9

y y yy y
J* C y y y yy yfi ^ Os
if y y y ^ y y yo /O /

p<L3 1 j i s l l j jjiAJI 1 j^kJ J j y>j <U

a Rh-iPk 65

i^ J^UJl jjJl

jJ>aj^L f-jj -Uu (_JI JJJI t J j t i V l j ojlJl

KIJ c J ^ L l "".J Y J-*Jl j ^ j ^JslK J y 1 ^ 1 Ji

J S O 4i.iL ^ J J 4 y > / i l i cu>Jl ( j jU*Jl

JL^JJ JUP JJII L J L J I ^ J I UJIJC J I L S ' J ^ J ^ J I I J I

j bl o L A l J j u j lJ~1 oIA j ^UnJl

< b L f (3 J j i l Lc. ( 4 J L 2 ) I j i ^ b - j tAsL* 4JL2 3>L~j J,l <u

J JJ& AJ AYAJ L \JYBJ (OT/ I )

X 0/ X X 0// X 0 X X X 2 05 xx O i X X x O x 0

I^JLp ^ U t jia fljlai UL^- uJl JL^srj ^ U j )

X / xo x X 5) x xo < XX / i / O ^ X X 53 ox

fJyJl {^cj-JUj J^l J J^jl d i 4JI jJb

c-

A- Bilesin ki, oul! Mutlak anlamyla din; varlklarn

nizamnn kendisinin takdir ve tedbirine boyun edii,
yaratlanlarn tmnn ftratla kendisine yneldii;
mekandan, zamandan, nicelikten, nitelikten ve denklikten
mnezzehlikle sfatlanm, tam bir konuma, grme, duyma,
dileme, kudret, ilim ve hayata sahip ztn, sair tabiat
kanunlarna hkim ve galip, mutlak yce gcn idrak
etmektir. Ynelme, ekinme ve boyun emeyle kuatlm bu
idrak, beerin nefislerinde yaratlla var olan ve tm kalpleri
kapsayan ftri bir durumdur. Bazlar farkl biimler
kazandrsa da, dier bazlar da bu anlayta farkl evhamlara
kaplm olsa da, yine bazlar da ftrata kazlm olan Allah'a
doru imandan sapp kendi tasarladn ve vehmettiini din
edinse de (aslolan sz konusu ftri durumun varldr).
66

slm genel ftrat dini olmas bakmndan, bu genel

duygular benimser ve kulluk ve inanc vehimlerden ve
(kiisel) tasarlamalardan soyutlanm olumlu bir din ve iman
olarak ulhiyetin kemalinin gerektirdii ynleri en
mkemmel ekliyle gvence altna alr. Zaten slm, halkalar
dem (aleyhisselam) ile balayan Hz. Nuh, brahim, shak ve
Yakup (aleyhimusselam)'n diniyle devam eden, onlardan sonra da
torunlar ve Hz. Musa ile sa (aleyhimasselam) ile sren ve
M u h a m m e d (sallaMu aleyhi vesellem) ile s o n b u l a n k o p m a y a n bir
ba, salam bir tevhid ve ilahi din zinciridir.
"Dini ayakta tutun v e onda ayrla dmeyin" diye
N u h ' a tavsiye ettiini, sana vahyettiimizi, brahim'e,
M u s a ' y a ve sa'ya tavsiye ettiimizi A l l a h size de din
kildi." (ra 13)
Bylece o, gnllerin ve kalplerin dostu, her hikmeti,
fazileti ve ftrat sistemini kapsayan bir dindir; kolaylyla ve
ilkelerinin salamlyla dorudan basiretlere nfuz eder,
gnllere hitap eder, cehalet yalanndan akl kurtarr ve
dnce iin almada serbest brakr. nk znn
sadelii, ilkelerinin netliiyle ykseliin her safhasna
uygundur. O, gl ve kolay retileriyle, kendisine tabi
olanlarn - hkmleriyle amel etmeleri artyla - bu dnyada
ve lmden sonra baar ve kurtulularna kefildir. zellikle
onlar, dinin ilkelerinin her eyden arnm haline ve aslnn
sadeliine dnp Kitab'ta (Kur an'da) indirilenle omurgasn
belirledilerse ve (zn) de donukluk, gereksiz teferruat ve
(onu gereksiz eylerle) doldurma ve (ieriini) boaltma
ehlinin ona yamaladklarndan temizlerlerse... (durum byle
olur)
" O halde sen yzn, bir hanif olarak dine, A l l a h ' n
insanlar zerinde yaratt ftrata evir. Allah'n
yaradnda deitirme olamaz. Doru v e eskimez din ite
budur. Fakat insanlarn ou bilmiyorlar." (Rum 30)
a Rh-iPk 67

j UJU>I* JJ LilJjkf JJIJ y OIT J LI Iii. - O

YIYAJL JTJJJL JL^JJ JLJI ^UAJL I^JJJL ^ ^ V V I

j l j b S l yL^> dJU_J ( ^ / x J b ^ J ) f lT>- JJLP

J-IT LLJI <UJI*J"J L>ITJI AL X^HJ ^L-VIJ.^YJL JLJ-SIJ

l^jj JuTJl J l U y j LjJ Oto Sil ^ T AiS caj dJJj

! IsUaJ

c>ll ^ J I <ull*Jj J-^VI j L f k J l Aj ^y>rjJl J-tJ j

fit- \ \
49jUljlj 4jL>W5J jj^ j 4J1P ll^L^ <I d j ' j L^JlP (J^lp

_J ji IjJI ly Lpr ^Ip jl y - j yj J JI

*>U J j V I jjUI 3

JJL OIPL- JJVI V^J OLT L>JJ

V j J*Jl J b U aJuITJI a^-Jl ^Jl J SC jl

JTJ U * O J i p OUJJL ^ j j JJJI RLI J , JJ\ jjLj

yll ^p <_y^VIj ( i j J l 4jOj j j j c O l S O . j 01 j

FR^ <UP O I P L > ^JJL O L I X J L V IJ^TJ OUJI A J ^ J U I V OUJ

0jTJ 01 ^JIP .LjjVI ( j ^ - j JJ-^J t^-iiJl J^>ly-

0S (-^l c - ^ ijj^ J i j U V JLs^I (JJI"^- j y ^ I

J2 y & j ^JI j / I J Jl-uJl j li-I SJJII Liu

^LwaVI y.Sjj IAjVI ^UPJ OJUJIJ JL-Ujl JJUJJI JJLP

68

(-Ajji la j-"*9*-0 ^ J*-^' y** r**^

O s yy y y & s Ji s fi y y y o f i & y y & y fi y

^ laj O l j U - J l ^ la <UJ j j^Aji\ 4J1 J b ! j ULi?-

0 $ os >s ** ' ' '
( ^ YN -UO SJY*) ^A-^T JIO 4_UL

B- te bundan dolay oul! Dini slah yolunda ilk

hedeflerimizden, belki de en nemli maksatlarmzdan biri
udur: Ykseli derecelerine ve tabii merhalelere uyumlu bir
ekilde, slm'n hkmlerine (ki aksi sz konusu deildir),
doru bilimsel kurallar ve uygarln faydal iyiletirici
ynlerini tatbik etmektir. slm, mkemmel ilkelerinin doas
gerei ve retilerinin kapsamll ile bunun rnekleriyle
dolu olup bunu garanti etmektedir. nk slm geli srasna
gre dinlerin sonuncusu, mkemmele en yakn olan ve
erevesi en geni olandr. Bu da ancak Peygamber
Efendimizin, ashabnn ve yardmclarnn yaad, dinin
hogrl ftr retilerine ve asli temizliine dndkten
sonra olabilir. Onlar ki, slm mmetinin ilk dneminde tm
halklar ynetmiler, onlara hkmetmiler ve imanlarnn
harareti, dinlerinin gcyle yeryznn zorbalarnn balarna
musallat olmulard. Zaten ykselmeye kar ve akla ters
olmayan, sade, kolay ve bir btn olan hkmleriyle, o dnem
slm'n btn temellerini retmek iin bir ka saat yeterli
oluyordu. Bilakis slm'n her zamana ve mekna uygun
olduunun kant aklanm, delilleri konmutu. ki kiinin
dahi anlamazla dmeyecei aklamay yapmak iin
slm'n bir eli Dou'da, bir eli de Bat'dayd.
Nasl olmasn ki? O kitap, ne srd bu hususlarn
abartl iddialar deil, asli hakikatler olmas iin ykselmenin
kurallarndan medeniyetin esaslarndan ve gelimenin
etkenlerinden hi bir eyi gz ard etmemi olan bir kitaptr.
nk slm, gerek medeniyetin kayna ve doru zgrlk
ve adaletin beiidir. Bozuk inanlarn, gstermelik detlerin,
a Rh-iPk

vehimlere kulluun ve putlar takdis etmenin tek dman da

69

sadece odur. "lerinde doru olarak kendini Allah'a veren

ve brahim'in, Allah' bir tanyan dinine tbi olan
kimseden dince daha gzel kim vardr? Allah, brahim'i
dost edinmitir. Qklerde ve yerde ne varsa hepsi
Allah'ndr ve Allah her eyi kuatmtr. (Hibir ey
O ' n u n ilim ve kudretinin dnda kalamaz)." (Nis 125-126)
jip Uf j^hlj 4 4 J l ^ j LL-^J

C-JJ J U^-Jl ol^Tjl J\ a

JyHI y, t^-L^Ji ( J J L J l fijyj 4juJ|j o b ^ J l of 1 " ^U-VI

^i V Ot -W jJij ^ s - j j 01 jt-^*^ _JiSvj^o V j o j ^ Jl

UI 1 1 (c/Jl ^ j j p ^ J l j ^U-VI ^
x 0 x 0 / //O x 0 fi& y y y & y O fi fi s y y 0 fi& y y y y fi y

I Jy A 1JZP-SJ I j J J j i r IJJJSJ VJ Ij^ VJ bug^r

1* x t y y o fi y y yo fiy fi y^yo fi fi y

i \ T OlyS- J T

(>.0

C- slm'n aslna dnteki yolumuz, onu, evresine ilien

pheliden onun ho gryle temizlemek ve Kitab'n sarih
nassna, Snnetin sahih olanna, icmnn da sbit olanna
sarlmaktr. Kitap, Snnet ve selef-i salihinin hayat,
reddedilmesi mmkn olmayan kaynaklar olduundan dolay,
mslman ona dnmekten kanamaz. Yalnz u artla ki,
Snnet ve icmadan herhangi bir ey Kitab'm ruhuna ters
dmesin. "Hep birlikte Allah'n ipine yapn. Frkalara
blnp paralanmayn." (l-i mran 103)
"Kendilerine apak deliller geldikten sonra paralanp
ayrla denler gibi olmayn. te bunlar iin byk bir
azap vardr." (l-i mran 105)
 g p ^ i J i ^ q g

V O JJfLJl y. jJ-l I L LJApUJ - i

J ^ S L I I Y J I L J * VI <3 Y^ILI JL ^

^U^V y JJ U V} UJ^I y J^J V j V j cS^Sn

^ y ilj-4 Jlj L> VI ^l-VI y J^j V j c ^ V t j - U f j

S' L^w? _jl y 4-ily (jjilj VI y J-^ V j ^Jl y r .,,-?l

aJI J j j J " U b ^ OlTj

/ A s O X X y /O
(rv jii Sjj-) < ^ 0 d i ijli

LoLijI (j tUJJlij L U Ij ULb Sil

O fi fi , * & s * y * $ * y o y O fio y yy y

Oj 4I (Jj j i j S.J- ^ j U j O l "U^JlaJ

/ / y y y y
^y X y O gy rt Oy y y ^ O yo y <M y fi O X

(o<\ J^ ) j J l j Jb 0 jxaj

JI C - L P J JL>- 3 ( _RJ O J L ^ W ' L J J

yM^^-lj JLj j j-4 ILJ YT, JJ 5_uJl JJ&Tj ^ L S ^ I j

dJJ 3 L'J^pj . " Jisb Lfo^ J^-i "

-Ubr (wJsJLi Jbjl Ul5 > J US' JbJ <l ^Ij'

0 y fi fi o yy y S fi y y y S yy

( W JLPjJl ^ ^l la Uj

ij j- JvVl (cJl 0 0 3 ^jj Vj

/ fi y y fiy & y y O & y03> y fi 0 y CJ

(1 JJ^) < | 0 j k b J 4J UJ JI Uji l#

a Rh-i Pk .
s* , , s - s as s s * a
71
s

Jfi JbnJ jJJ AjUO JjL* Jbj olaT dJLJl U Jjl

fi - 'O* *

(YV J

J J^lT tol^J! JUi y oiLUi-V -J-1 ^ y ^ v i -^j

Jl V 4 (3 J ^ i AA J i l T APLj u J l M J
/ C x tf

(A JJ^ ) (-JUSOI ^ L I E J I J J^U. ^ J J ^ L .

* * s s s >05 s s & a # * s a J ss o *

I j j i p O l T <j J p f o j O i j U - J l ^ j-Jl ^J
i J

(T OUyJl S j ^ )

LjjJIj jJI yg?- s i ^ - j j (^JI J U A J I T J

LAJl ^ 4PI

s s o s } s s s o e > o ^ o > ^ o J< ^ > os o g

fi SO t S X / " \

1 Nj i y s J & (V -Ailil 5
s t 0 s ' f 0 s 0 J s s s O A

ijj^) <l|jjt Aj j^So A L ^ y (3yl

(lor ^S/

D- Hakk batldan ekip almaktaki kuralmz ise udur, ey

oul: Dinde sonradan gelenlerin ortaya attklar durumlarn
imamlarn mezheplerinin net ynlerine apak bir ekilde
uygun dmedike kabul etmeyiz; imamlarn grlerinden
de, ilk dnem (anlayna) ve sahabenin icm ile sahih
Snneti ak ve net bir ekilde onaylamad mddete kabul
etmeyiz. Snneti de, aziz Kitab'n hkmlerini ak veya st
kapal bir ekilde onaylamad ya da hkmlerini aklayc
72

olmad mddete kabul etmeyiz. "Kim A l l a h ' n indirdii

ile hkmetmezse ite onlar fsklardr." (Mide 47)
Allah'n Kitab', delilimiz, nderimiz ve liderimizdir.
Resl'nn (sallallahu aleyhi vesellem) snneti de iratta ve hidayette
bize yeterlidir. "Eer bir hususta anlamazla derseniz
A l l a h ' a v e hirete gerekten inanyorsanz, onu A l l a h ' a ve
Resl'e gtrn (onlarn talimatna gre halledin),- bu
h e m hayrl, h e m de netice bakmndan daha gzeldir."
(Nisa 59)
uras ok ak ki, oul! Maksadmz birini yaralamak;
imamlara, icmaya ve Ehl-i snnete gvensizlik deildir. Bilakis
bu, onlara olan gvenden, doruluklarna olan sadakatten ve
szlerinin doru olann, bakalarnn batl
sokuturmalarndan ekip karmak iindir. Bunda
dayanamz, nceden de getii zere, Yce Allah'n Kitab',
sonra da Snnettir. " K p k atlr gider,- insanlara yararl
olansa toprakta kalr." (Ra'd 17)
phe yok ki, deitirilmemi ve zerinde oynanmam
olan dini kaynak, Kur'n- Kerim'dir. "Kur'n' kesinlikle biz
indirdik,- elbette onu yine biz koruyacaz." (Hicr 9)
"Rabbinin Kitab'ndan sana vahyedileni oku. O ' n u n
dnda bir dayanak bulamazsn." (Kehf 27) Zaten slm
dini, bu kitapla desteklenmesinden dolay, ortaya
konulmasnda bir btn, ballarn isteklerine cevap vermede
yeterli ve yandalarn mutlu klmada garantrdr. Kendisi hi
bir tamamlaycya ve dzelticiye de ihtiya duymaz. "Biz bu
Kitap'ta, her hangi bir eyi ne eksik braktk, ne de fazla
yaptk." (En'm 38)
"(Resulm!) D e ki: O n u gklerde ve yerdeki gizlilikleri
bilen A l l a h indirdi. phesiz O , ok balaycdr, engin
merhamet sahibidir." (Furkan 6)
Kuran, kemale ve kurtulua ynlendiren din ve dnya
hkmlerinin tmnn kendisinden alnd berrak bir
flRh-iPk 73

pnardr. "Bugn sizin iin dininizi kemale erdirdim,

zerinizdeki nimetimi tamamladm ve sizin iin din
olarak slm' setim." (Mide 3)
"phesiz bu, benim dosdoru yolumdur. Buna uyun.
(Baka) yollara uymayn. Zira o yollar sizi Allah'n
yolundan ayrr. te saknmanz iin Allah size bunlar
emretti." (Enam 153)
LJ C ^ J J J I J J ^ U I P ^ L JJLJ.1 <J U L ^ J b JL -

J YIIL JJ^ PUL^R^L JUI J _3JL*IL 4_PR y*

' - v
j^ ljjw Ji<p> ^ - ^ v J l J^SJIj (<^UaJl .lyi^l) ja U-UP
x C Si XX O x x O w 0 / fi fi S> / x 0 x o x x x 0x X

01 5 y - L l a U J l ^ J L u Alil jUJl 1J t i - f IJjiaj^ j^jUl

E- Ey oul! te bu, dini ilerde ve inan konularndaki

yolumuzdur. Kozmik bilgiler ve sosyolojik meselelerle ilgili
konularda bizim iin makbul delil, (doru bir tme varm) ve
doru deneydir. "De ki: Yeryznde gezip dolan da,
Allah ilk batan nasl yaratm bir bakn. te Allah
bundan sonra (ayn ekilde) hiret hayatn da
yaratacaktr. Gerekten Allah her eye kadirdir. "
(Ankebut 20 )

jjjji JJ> u b yJ iJJlJl J J j j l y ^ J u ji <ll 0 j

c b ^ U j b>lj L 4 2 J Ul cAjljsL^- j J AJIT J 4_Lj lJ>- VI

j u v j j-Ji j-j vj v ^ 1 ^ u ub^ i Uj

JC^P JLO^J J g L j j a . } J ^ j LS^ obT

V j L ^ j j j J J^-Jb' VI UJL J j v J LjkJu JPIjS ^ O IS'

<byttlll AJLsS^ L VI oUlSCll; 4 ,^?7->Jsl CJIJ^Igillj C->jLtil y UJjl

cOUjJlj JJJJI

yT eJuJ-l Lujjj . )L*Jlj (j^J-l toTj^lj y

s> o^o ^ -- /atf / ^
Jj ^ U U o y l iJLa Lbj+fi ajLS' J <U1P dib

4\Jar OLJI O l T j Ji* J T

o s V fi & s fi o fi s o 0 fis s s t}> y s a
fis fi tfl g
J T O U ? jJaJlj jfjlJlJ O l j U - J l J J <d <dJl
i y y ^ y
/ }y 9 y S 1* Jtf / O fi y yy s s

(i \ j^Ji ) ^)jJLuaj UJ jt-P <Jlj j 4JU? jJLP

U V j >- JJbJl V j Jl JJJI U-UP r - j y Mi

y i^Ajil i VIj c^^lsJl OUJsVl i lil u^ia-dl OUjJlj

JUiJl JliLl P ^A u T j y JiJlj ^ j J l

V ^kjl oi A VI j U ^ S a J^UJI Vi jsLl iiU

y Ki y o y o fi
( rn ^ Jr,) JsJl ^

F- nancmz, Yce Allah'n, dnya ve hiret ilerinden

herhangi birini ya sarahaten ya da iaret ederek Kitab'nda ve
hitabnda aklk getirmeden gememi olduudur. yle ki,
Sbhnehu ve Tel hazretlerinin kitaplar indirmesi,
peygamberleri gndermesi, gkleri ve yeri yaratmas ancak,
hikmetinin tanrlna, sanatnn mkemmelliine ehadet
eden ve O'nun varlna delil olan apak yetler olmas
iindir. Ya vahiy olan Kur'n'dan, ya da duygu ve
gzlemlerden doru delil ve kanta dayanmayan,
 flRh-iPk 75

karlatrmann desteklemedii, tmevarmn aklamad ve

deneyin seip karmad kinatla ilgili teori ve bilgilerin,
hibirini kafamza ve gnlmze yerletirmememiz,
ilkelerimizin esaslarndan, mezhebimizin kurallarndandr.
Hanif olan dinimiz tm bunlar bize emretmekte ve
Kitab'nda buna tevik etmektedir. " A n d o l s u n ki, biz bu
Kur'n'da, insan iin her trl rnei deiik ifadelerle
gz nne koyduk. Fakat insann (buna ramen) en ok
yapt ey tartmadr." (Kehf 54)
"Grmedin mi, gkler ve yerde olanlarda, blk blk
olmu kular da A l l a h ' tebih etmektedir. H e r biri
kendine zg niyazn, kendine zg tebihini bilmitir.
A l l a h onlarn yapmakta olduklarn ok iyi bilmektedir."
(Nur 41) Ne zanni delil, ne de felsefi uydurmalar bizde ilgi
uyandrmaz. Ne de hatta gnl rahatlnn elik etmedii akl
delillere dahi gvenimiz yoktur. Yoksa vehmin vahiyden,
zannn ve hevann (arzunun) eriattan fark ne olurdu?
Hakikatin zerindeki glgeler (karartmalar) nasl giderilirdi?
Haktan sonra batldan baka ne var ki? "Onlarn ou
zandan baka bir eye uymaz. phesiz zan, haktan
(ilimden) hibir eyin yerini tutmaz. A l l a h onlarn
yapmakta olduklarn pek iyi bilendir." (Yunus 36)
L j U j i l i JjJ Jjvaiil y j u , LLH L. b JU vSLJJ

J L i j J b o jjlpli cbJL^S <dl <_Jl y J ^ ^ j b^j b i i j i

LLjJI y J\J L*J ^[KJI ^jLp y JJLaJU^t 4I

JJi 0 j -jty j j ^ P 4j j U-c-j^Jj j l jj^SJ a J j S l j

J T ^ - L j L - i dJUi ^bu f UT jii\ OUjJb \Joy

0 * S 0 XX 0 X "X/ / ^ / /

(^d^J ^ ^ J 5 1 ^ 4 * r**
^ EPL^SJI

/yy o / oy

UJlj p-M S-'J^J ( ^ M J*

si Oy O fi s / / * fi s ( f i f i fis O fi O / / / /y fi fi

^Lja (JJLoj j l Olj^Jl ^C^J jJl J b j j j / t ^ P Ol

/ * '
( Y v - n j i - J i 5jj) f U - i a P

G- zetlediimiz baz ayrntlar sana aklayalm, ey oul!

Umulur ki bu, istediimizin idrak edilmesi ve kastettiimiz
hedefe ulaman iin sana yardmc olur. Bilesin ki, fkhtaki
yolumuz, Kitab'n znden alnm, uygulamal ve szl
Snnetin ak ya da iaret ederek onaylad ve birden fazla
imamn benimsedii, nceden de belirttiimiz gibi Kuran
kantla desteklenen yoldur. Sonra ardndan, her an
gelimesine uygun fr konularnda yaplan ictihad gelir.
" A l l a h size (bilmediklerinizi) ak seik b i l d i r m e k v e sizi,
sizden nceki (iyi)lerin yollarna iletmek v e sizin
gnahlarnz b a l a m a k istiyor. A l l a h hakkyla bilicidir,
y e g n e hikmet sahibidir. A l l a h , sizin tvbelerinizi k a b u l
etmek ister, ehvetlerine uyanlarsa sizin b y k bir sapla
sapmanz isterler." (Nisa 26-27)

L^J Jt2j L j oUlSSl 5 j J a J l jiJl 3 ^ IJ UiLJ&J J?

yiS y O-iyr jil (j J%]fil Lc. J V - L l v o ^ l j obT y

151 jJj jg ^jP PU OL*>IPJ

-i o ^ ^ S* a fi ^ ^ s * o fiy

431 S tr5" <^"01 ^ UbT Jbj JyJ

fi y O y * A yy fi y y o y O yy ^ i / O

(or c-L Sj^) ^ J T j^P <l L j J jJj

j?jl ^ Uj OljU-Jl Jt U f / U Alil O I j j > j J ^

t s yy ^ y y / y y O fi Oss y yo y

( T * OU-II
flRh-iPk zz
/

o y fi y oy y & s s o s A 9/ o X x - A fi y / / /

Cmj c i - T s.U-Jl ( J j j C*Jb*' t i - T Jj.I J l O j J c l j 3l|>

o y fi y oy O /O y y O y fi y Oy y o yy

i_iUJ i u ^Jj l jL^tJl ^ J j

/ x y y y y y

/ . 0 t t y y y ) < > o yO y
(r oUjijJi
^ J /D J 0yy y fi ii yy & Oy # * fi y o > y A B

j&j ja uj Ai\ ^ j r jj^ oji

y y 11 y /

o g y y y & y $ y tv
0. f j ^ j l l j OljU~Jl dJLi tl
H- Ey oul! Tevhiddeki yolumuz, Kinata ve onda zuhur
eden apak yetlere bakmakta ve gkleri ve yerleri
orijinallikle yaratann kudretine ahit olmamz, varlklardaki
almet ve keiflerin ortaya kanlaryla delillendirmek
eklindedir. Yce Allah bu konuyu onaylayan sznde yle
buyuruyor:
"nsanlara ufuklarda ve kendi nefislerinde yetlerimizi
gstereceiz ki onun (Kur'n'n) gerek olduu, onlara
iyice belli olsun. Rabbinin her eye ahit olmas, yetmez
mi?" (Fussilet 53)
"Grmediniz mi, Allah, gklerde ve yerde bulunan
eyleri sizin emrinize verdi ve grnr-grnmez
nimetlerini stnze sat." (Lokman 20)
"(nsanlar) devenin nasl yaratldna, bakmazlar m?
e bakmyorlar m nasl ykseltilmi? Dalarn nasl
dikildiine, bakmazlar m? Yeryznn nasl yayldna
bir bakmazlar m?" (aiye 17-20)
 g p ^ ^ g

" K e s i n olarak inananlar iin y e r y z n d e yetler vardr.

K e n d i nefislerinizde de yle. G r m y o r m u s u n u z ? "
(Zriyat 20-21)
"te O , her eyin yaratcs olan Rabbiniz A l l a h ' d r .
O ' n d a n baka tanr yoktur. O h a l d e nasl olup d a
d n d r l y o r s u n u z ! " (fir 62)
" G k l e r i v e yeri yaratan A l l a h h a k k n d a p h e m i var?
" (brahim 10)
jJUj ^yLjLaJi J j L J k l j 4jjixJl ( J LJApj -<_

^yi )li ^ySUP-zJJ Aj jjJ ljU ^^J V J LLjL><JJ J ./>" <_J J>r J

9 j j tCU^tJl ( j J l j AJLS^J V tl

' S O S

JL3 (JYL S*LJB JV^A! JLUI^VIJ ^ VJ^JL JJLJ.1

s s s s 0 fi 0 s' ^ s s /O S O O fi S Oy & S fi s o

J j JL jaJj JL ^ " J J ! j VJ (H^JI!

fi fi s oy fi fi o fi s o fi s fi s so g o fi s s s os fi s o ss

pj L J j jAj+ab j i a i l JA Jbx J l ^ r*^

s y s s s
s n> & s o /O s fio s X- y fi fi fi o fi fi fi o fi fi fi om fi fi s s o s o

<0)1 >1 J I P ! J U - . L L J ^ P ^ 1 J ^ R J T ^ JJURI

'

- Kinat bilimlerinde ve felsefe konularndaki kuralmz

udur: ren, anla ve dene ki geree ulaasn. Kapsaml
incelemesiz ve deneysiz hi bir eyi kabul etme. nk
tabiatn maskesi rtld. Onu ancak aratrmada srekli bir
aba, uyanklk ve gzlem gc ile deney aar. Bil ki, gerek,
aratrmann meyvesidir. Anlamaya hazrlk ve akl
yrtmeyle birlikte kinat ile ilgili konularda phe, emin
olmann balangcdr.
^Rh-iPk : 79

"brahim Rabbine: Ey Rabbim! ly nasl dirilttiini

bana gster demiti. Rabbi ona: Yoksa inanmadn m?
diye sordu. brahim: Hayr! nandm, fakat kalbimin
mutmain olmas iin (grmek istedim) dedi. Bunun
zerine Allah: yleyse drt tane ku yakala, onlar
yanma al, sonra (kesip parala), her dan bana
onlardan bir para koy. Sonra da onlar kendine ar,-
koarak sana gelirler. Bil ki Allah Azz'dir, Hakm'dir
buyurdu." (Bakara 260)
JJL~IJ jj-iJl <3 ^ J ^
> ^

c - U j J Igj^-^lj ^^Jl U^p^Ij <lb SJiiJli c^PL^^I

L5 P U I J T J SJL^L AJ ^ L ^ J I P JIUJL J A ^LYJ

y>- j '(j^y^lj ^JlJlj <_LaJl

U ^ U T ^ COBLJL JJIJ J T L J - I L E OLYJJL
* J> A oy y a 4 y y yy J 0 y

ijy*) jjJLl <1j A j j 1 j l T j l^TU ^ * o l j ^ J l j

(\o lli

ULLL 'a LNT ^ J Y-LSL JLJL 41 M U I

y y s yy
d 4J1 \ Jpjtll ^ C l j 0 1 AI)I j - J - l UT r ^ j
v o / o 3 J
(VY 5jyy) . ^ - J L C-JHU

J- Yaamsal konularda, geim sebeplerinde ve sosyal

konulardaki yolumuz ise yledir: Allah'a gven, nefse itimat,
uzak grllk, verimli kaynaklara ulamak amacyla urap
didinme, bunlarn tmne devam ederken kalbin, dinin,
erefin ve rzn korunmas, zorluklarla da mcadele, en erefli
merkezlere ve en soylu gayelere ulamak amacyla gklerin ve
80

yerin yaratcsna tevekkl ile birlikte risklere atlmak. " H a y d i

onun (yeryznn) eitli blgelerinde yryn ve
Allah'n rzklarndan yiyin. Dn yine O'nadr." (Mlk
15)
"Allah'n sana verdiinden (O'nun yolunda
harcayarak) hiret yurdunu iste,- ama dnyadan da
nasibini unutma. Allah'n sana ihsan ettii gibi, sen de
(insanlara) iyilik et. Yeryznde bozgunculuu arzulama.
phesiz ki Allah, bozguncular sevmez." (Kasas 77)

ytJJ ^J j oA L b L * Lsrlj y lT ^ b J - J

UJJ~\ j\j!b\ fjyi yJU-1 U Js- j

jjajJI y L J ^L-VI ^y^Li L * A2j y^j j'j^j

s s fisfiossfiso t y J< / O O / y n s s o ^

<(J ptjj idJl ja yj aJI jUjVlj

(\ FA I YIJL I JJ**)

K- Bundan dolay ey oul! slm'n dier a ve zamanlara

uygunluuna bizden gelen gveni ve ykselmenin
kanunlarnn, tabiat dnemlerinin ve yaratl evrelerinin
tmne saf ve uygun slm', ilkelerimiz gerei olarak
basiretle insanlara bildirmemiz grevlerimizdendir. " A l l a h ' n
(verdii) rengiyle boyandk. Allah'tan daha gzel rengi
kim verebilir? Biz ancak O'na kulluk ederiz (deyin)."
(Bakara 138)
J^JI J (ji*^ ^y3 y l U2J y j

JjJj f\jjJl S.JI yr Lij JSC pjLL tJL^Jl ^^Jl

OLIIJL J L I J JUIJL ^ J L J ^JUJUJ JL (I-LLIJL ^ J h ^JLP

Vs o J J> o s a s } & s * t

A 4aJA J b|> i ) j j j cSJUaJi

a Rh-iPk

o fi of -fi x o
81

bj^) ^ r - ^ J j t j ^J Uj ^ULij
XX X X X '

O ov

L - Yine grevlerimizden biri de, sade, ho grl ve kolay

dindarln nasl olduunu aklamaktr. Biz bunun
araclyla hastalk mikroplarna, yarm ilalarla kar koyup,
ifa yoluna rehber olabilir ve gizli irk te sklp atlr. "Ey
insanlar! Size Rabbinizden bir t, gnllerdekine bir
ifa, mminler iin bir hidayet ve rahmet gelmitir. "
(Yunus 57)

JLP jlpN/l j y J b ^L-^l of U j -o

^ J L ^ - ^ l j J j j J L ; yL y>j

^jjyib yy jlai ^ i j ^ or ^Mij

jjj J-^J-t j^-J^jJJ t^ g /jll y ^ ;ilj

i o l i v j dAsM 4a./?i h o j L ^ O J J J - S t a L ^ V j ^CJLJ

U-l (j-U- <3^SlI OIjLP

^ J 5 J1

jJu ASl 5L=- yj 4^.S/l L ^ ^ J

X X 0 X 0 XX t / o x o X 0 X X 0 O / O X > X 0 / O X

^ OJ^jj cjjitJ Ojj^U jiuu 1 g 'V?*; OLaJ^Jlj

X X X j! X X
/ x / x x X ^ x > X X S x / o / x XX x J > /x s * o

j-^jj At ydajj t)j?J^j JAJLJ Jl

& .X XXM .X ; i Jl / O / / x "' 0

(V > I J J J J J P JL 0 1 <U DJBJ

X X X X

M- Oul! slm, adaleti, ihsan, rahmetle insaf, Allah'n

ipine sarlmay ve birleip kaynamay emreden bir din ve
gzel ahlka en geni apl tevik eden dinlerden olmas
sebebiyle, aralarnda emr-i bil-marufu (iyiye ynlendirme) ve
nehy-i anil-mnkeri (ktlkten alkoyma ilerini) yerine
82

getirmeleri, ne yeniye dmanla ne de eskiden yana

taassuba kaplmadan gzel ahlk yaygnlatrmalar,
mslmanlarn grevlerindendir. Yine ayn ekilde hanif
dinimizin yars, ahlk ve sfatlar, dier yars da ibadetler ve
davranlardr. Gzel ahlk, doru hayatn temelidir. Ayrca
din mmetin hayatdr. Dinsiz mmetin de hayat olmaz.
" M m i n erkeklerle m m i n kadnlar d a birbirlerinin
velileridir. O n l a r iyilii emreder, ktlkten alkoyarlar,
n a m a z d o s d o r u klarlar, zekt verirler, A l l a h v e
Resulne itaat ederler. te onlara A l l a h rahmet edecektir.
phesiz A l l a h A z z ' d i r , hikmet sahibidir." (Tevbe 71)

J ^ " ^JP , r ~ ? ! " y

jjS'i y tjy j^Jjdl J^ L)yrJ LJlP jJl y jlS'

^Ljbdl i^Ji^-ll ' j (jL^Jrl J iJbJl o i j i j 4OLilj

^Js- J JJ-I ^-lc ri-Jj o L i j V l j (-Jbdl

t j j - ^ J j i l iLl)dt OUi y J2J-!j l s - L J j l J t^^Labdl s-Lo-UJl

(3 s.|jj| y? d k ) j Si .iPOlJ.1 d-feUrt jil S-bioj

jA^Ji J i ' Jll^tl^l o UAJL y j .L^JLAP (3 J-LiJl J-ljpj Sil

JJLS ^^IP V <U J J <UIP J J I LSIP (J

IjjlT UJ ^IUJ JIJ UJl Uil ^ pi C~J

N- Din, her mslman kadn ve erkee ilmi farz

kldndan dolay, kadn-erkek gen yatakiler arasnda ilmi
yaymak, yeni nesli terbiye edip cahilleri eitmek, yallara
& Rh-iPak 83

t vermek, bilginleri retime ve irada tevik etmek, dinin

ho grlln aklayp, mmeti ilmiyle amel eden
limlere ve Allah'n saf (ihlsl) veli kullarna kar saygya
zorlamak, velilik iddiasnda bulunan bidat cahillerin ve
sahtekr bilginlerin deerini drmek, zerimize er'i bir
mkellefiyet olarak farzdr. nk bunlar, mmetin
bedeninde hastalk mikrobu, uzuvlarnda da fel
nedenleridirler. Yolumuzdan biri de, herkes, ilminin
miktarna, mmetine ihlsna ve milletine olan faydasna gre
sayg duyulmay hakeder. Yoksa gsteriine, iddiasna,
ikiyzllne ve kurnazlna gre deil. "Dinlerini para
para edip, frkalara hiziplere blnenler var ya, senin
onlarla hibir iliiin yoktur. Onlarn ii A l l a h ' a kalmtr.
A l l a h onlara yapp ettiklerini haber verecektir." (En am
159)
y\ (J^-I Ss- jZj AJdl l)1 Lf.J ^

Jif ^Js- J JL y * J

JL.J u j i i i l J,! (j^iii-l lCyi JUJl J^jJt J ^ j J

2LSJI -t^^LlIj 4 j / i (iliU y diii ^

oy fi fi fi fiyofiyfifi yy fi fi y -fiy o fi fi y y

^ \ ^ J\ J* 4 5i l ^ C g

j l i i i i j jij j j i M*\j jpjVij CJ\JUJ

yo ^y fi y fi y fi y y ^ y y y fi fi y y y O yo

<U L?-L3 s-U jj> y 41 JJJ UJ ^j Uj

yy y y ' *
y fi y yf o yy fi_y f fi y fi yy y 0 y y o y y o #

Obt-Jlj -j-tfj V i J T y ^a ^ J ^J- 4 J^J*^

y fi o y o yf y^ o y y fi y oy y fi o

- u r SyUi s j y ) ^j O b V s-U-Ji jsi

y ^ ,f y '

(Ui
84
g p ^ ^ g

O - Yaratc Sbhnehu ve Tel'nn tevhidi ile tenzihi

inanc, slm davasnn ba ve iindeki hkmlerin de temeli
olduundan dolay, net bilimsel ilkelerle kevni (kozmik)
hakikatlerden uygun olanlaryla, nefislere uzanp, kalplere
katksz imana dayal saf tevhidi ulatrmak, her mslmann
zerine farzdr.
"lhnz bir tek Allah'tr. O'ndan baka ilh yoktur. O ,
Rahmn'dr, Rahm'dir. phesiz gklerin ve yerin
yaratlmasnda, gece ile gndzn birbiri peinden
gelmesinde, insanlara fayda veren eylerle ykl olarak
denizde yzp giden gemilerde, Allah'n gkten indirip
de l haldeki topra canlandrd suda, yeryznde her
eit canly yaymasnda, rzgrlar ve yer ile gk arasnda
emre hazr bekleyen bulutlar ynlendirmesinde dnen
bir toplum iin (Allah'n varln ve birliini ispatlayan)
birok deliller vardr." ( Bakara 163-164)

jysj y J y y t fLiil o b S^lyalS j j -<_>

i S r * -^Uj JJPj y 4jL=tIj 9yta jS'y

J s^Ml 4jIj ^JIp Sjlo u^J-l ^>JLJ.( o U l j s-^j y

olpUaj JLm (3 JjSn i^rljJl lijSO tUbT> l5j

y lAjjPj C J - ^ L j IfcJut; f 2La">L-VI OJjiJlj

^LIL J J OLPYIJLJ Y ' l i ^ u JUV ^ lb J^j obL*Jl

JUUV yh y <B"L>rlJJ jjJl y\j\ y Cjl^Sflj J y S i l

J J c~Jl V I j cfly 1 -! JJUVI j ^ i l (jp ( ^ V J IL^rljil

2L?r-l j ^ j o U L ^ J l J jpJJ (JUS'J r^L-S j

flRh-iPk 85
/

x yy O 0 fi Oy y y y y yy O fi yy 0 y fi y fi y fi

> tf ^ fi y yy y fi Oy y 0fi0 fi fi $ y y fi y y o o fi ^
J J-tljjl J J iJL JJ jA
fi^y yy CS i' S " ' '' ' i" 0 fi.Oyy * y
\jTj SUflJl 1 1j j j & j T-P
fi fi y o y y o y o y o y o f i y o y y f i fi fi yo y y y fi

ijy*) ^g!j^Jt ^Tjfi yt> <tU olS'jJl

( Y A GJ-L

P- Ey oul! slm hkmlerinin arasnda, namazn ilk

srada yer almas; bir ynyle slm'n farzlar dairesinin
merkezinde olmas, dier ynyle de Mslmanlar bir araya
getiren bir ba olmas nedeniyle, slm'da Allah'a yaknlklarn
ve dier itaatlarm iinde ilk farz olmasndan dolay,
mslmanlar namaz vaktinde ve adab- erknna uygun eda
etmeleri iin srarla tevik etmek, en byk farz olmaktadr.
Sonra oru, zekt, hac ve dier ibadetlerin emredilmesi gelir.
Bu da yle olmaldr: Dinin emirlerinden ana konular ve
asllar tamamlamadan nce detaylara ve kk unsurlara
dalmamamz gerekir. Mendubu ancak farzdan sonra
bildirelim. Mekruhu da ancak haramdan sonra neyhedelim.
Yoksa temeli atmadan evi nasl kurarz? Zaruriyata ihtiyacmz
son derece fazla iken, kemliyttan olan eylere nasl
aralm! Ey oul! nce temel, sonra bina.
" A l l a h urunda, hakkn vererek cihad edin. O , sizi
seti,- din hususunda zerinize hibir zorluk yklemedi;
babanz brahim'in dininde (de byleydi). Peygamberin
size ahit olmas, sizin de insanlara ahit olmanz iin, O ,
gerek daha nce (gelmi kitaplarda), gerekse bunda
(Kur'n'da) size Mslmanlar adm verdi. y l e ise
namaz kln,- zekt verin ve A l l a h ' a smsk sarln. O ,
^ g p ^ ^ g

sizin mevlnzdr. Ne gzel mevldr, ne gzel

yardmcdr!" (Hac 78)
0JPJIJ Lf^Jl 0 ^ b -di 01 J - y
\

p ubiT j y jjp (J ^ b J ! y * j t^^J-b Al J ^ - Jl

y i ^Sll oJ^ ^jrdl ^LrlJ 2L.JI J * ^ U y y i J

AJIS' 3 ^ta V. - j j y j j :>b*Jl p l y l biJL>-

US' ybJl c i y 01 lJLIi -ljl Lprly J^-J OL-J <Js-j

J b o j OU^ Al J y j US' 0 jSo Ji^l ^Jp j t Al U j -b-lj

J^-U.1j A-JfclyI J l Jjjf Uj Ui Jjjf toj Jjb LsT JJh>

s s s s s s yy yy '
S /
y0J-Jl } lj
y y ( jy - ^ yj ^ y ^fi jy l Lsj
y y /9 f / / s -fi ' jo ^
J^L-t^lj yy j y y o y

/ / O / fi y fi O ' yy O fi 00 y ^ y Oy fi * y f i y O

p r n SjiJi ijj^) < ^ 0 < d yj j j pfrj a

0UNIj j">LVI Jlp A JUJ-I

R- Ey oul! slm dini, rahmet, yumuaklk ve Allah yoluna

gzellik arma dini olduundan dolay, Kitab'nn birden
fazla yerinde Allah Tel, tutuculuu yasaklamakla beraber
iimizde bulunan zimmet ehline (gayr Mslimlere) kar
vefal olmay ve indirilen kitaplara saygy emreder. Bylece
ibadet eitlerinde ve inan trlerinde bizden farkl olana
sknt vermekten ekinmemiz gerekmektedir. Allah Tel,
bunu Kitab'nda ve peygamberinin dilinden bildirmitir. Buna
kar bizim grevimiz, tm insanlar, Rabbi Allah olan tek bir
aile olarak grmemizdir. Ya da en azndan, Allah Sbhnehu
ve Tel'nn (u yetinde) dedii gibi olmamzdr: "Biz,
A l l a h ' a ve bize indirilene,- ibrahim, smail, shak, Ya'kub
ve torunlarna indirilene, M u s a ve sa'ya verilenlerle
 flRh-iPk 87

Rableri tarafndan dier peygamberlere verilenlere,

onlardan hibiri arasnda fark gzetmeksizin inandk v e
biz sadece A l l a h ' a teslim olduk" deyin." (Bakara 136)
man ve slm nimetinden dolay Allah'a hamd olsun.
j Jl ji^sdi ^L2-^ <3 Ci ^ f-^"1 J

^ ^

(1) i i J l j (V) -U-LaI i J l j (T) jlJI

. jjjjtil 4 J l J l J

r* JjI^-I JjVI : OLi Ju>Url iJli

y VI IjiVI yMJ. Lpjjl (jJaJl JA

^ W O / /O/ fi s 9 N

J T Iyj J^LJ ^y>l I p J > L i J 1 JJJ diJjlj

s fi s o os s s o

(R J>*JI ^ Oj?-ji ^ a J UJ

y^Us l3yJ-L 0jI>-VI c -JUily^lj J-' : jLiJl

ji j 1 I^JlJ<J ji j . ip-jj I^Jl^J _riJl

/ o f i s so # ^ ^ i / o ^ \ ,

p LijJl UrJl y y i l i #dkjjlj. L^>jl>v-C.

. - fiso' s

(V j-j^Jl JJ-) jiilp j^A Sy-I

! Ju^liJl i J l j Y

. ^ J J I L p j ,2uJa*Jl Loj jLlpVi r1 JisUJl Jjj (jliil

O f i s s fi s 03> J J ^ / tf/ y o J J fl ^ /

lylT la Oa...vJl ^ g j r f j j jt dbdjlj AJ^J

88

O y 0 fi s s 0/ 0 Oss /O // 0 fi 0 fi y o fi s & ss s fis o s

^Jii J T cJ yS g U ^ i < IjjS^ U I UJ JJUJU

/ / oi fi S S 0 S0 S fi S 0 fi S S

(tr fUiS/ ijj-*) j-^y pJt lil jJ6UJ>l I U J bj

/ fi o s o fi s fi ^ s c (S /-/ ^0/ / > fi o s s s >t CC

<|JjUlaj ^..JL y U l j Uj- y l l ^JSJ V il

(l ^-JJJ

S- Ey oul! Bil ki, ileri grl bir slah edicinin gznde

mmet drt tabakaya ayrlr:
() Donuk tabaka (2) Bozuk tabaka (3) akn tabaka (4)
Ilml tabaka
1- Donuk tabaka iki blme ayrlr:
Birincisi: Hibir dini temele dayanmayan bidati yollarn
sahipleri olup harikuldeliklerin ve hakikatlerin rtkanln
yapanlar. Rabbimin rahmet ettikleri hari, bunlar, gizli
hastalklarn mikroplardr. Allah Tel bunlarn benzerleri
hakknda yle buyurur: " N e var ki insanlar kendi
aralarndaki ilerini para para bldler. H e r grup
kendilerinde b u l u n a n (fikir v e davran) ile sevinip
b b r l e n m e d e d i r l e r . " (Mminun 53)
kincisi: Lzumsuz doldurma ve detayla urap ii
zorlatranlar. eriatn zahirinden harfiyen alp ruhuna
ulaamam olanlar. eriat hkmlerinin doru olanyla amel
etmeyip gzellikleriyle de sslenememi olanlar. " O n l a r ,
d n y a hayatnn g r n e n y z n bilirler. h i r e t t e n ise,
onlar t a m a m e n gafildirler." ( Rum 7)
2- Bozuk tabaka iki blmdr:
Birincisi: Nefisleri ilhlatrm, altna tapan, byklk
taslayan ve hibir yarar olmayan zenginler grubu. Onlar " N e
yazk ki kalpleri katlat, eytan, y a p m a k t a olduklarn
onlara ssl psl gsterdi. Kendilerine yaplan uyarlar
unuttuklarnda (indirmi olduumuz sknt ve
musibetleri kaldrp) zerlerine her eyin kaplarn atk.
flRh-iPk 89

Nihayet, kendilerine verilenle sevin marklna

daldklar bir srada, anszn onlar yakaladk. Tm
mitlerini bir anda yitirdiler." (Enam 43-44) "phesiz ki
A l l a h insanlara hibir ekilde zulmetmez, fakat insanlar
kendilerine zulmederler." (Yunus 44)

j j J J i t<_-lSJI SJL-UJI OJLLI SIJA y (jijlil j j j i -(jlil

Ij^io-j cJjTjl o l j j j a J l j j - j 4ji.I jitj^jij! ^ j b d l 3Jli>- I j j L i J j l

jvi'LJ 5 jlj j b ^ b jjj

X -i ss X X O x / ^ 0 x N c

^ Ojyio Ul ^bT p rj^J ui J ^ L kJjj

x x 00 x x o fi o fi tfi 05J1 00 x x x ! f x o ox o x

Js- ' j j i Mj Ijiajj V JT J f JJJ OJJ jM

x x i* x A A i x ! f x o x X 00 X X s * x 05xx o

ijJbtu jgjl J - s - - 'jji Hj ^

X X X X X X X X
X X x Ox O fi s s X o W / o > S^

(Ul ujlySll Sjj-) ^^ 'J^J bbb ^T

xx A o 0 x / x x f f > x x xx o ^ x o 0 x o xxt xx

s fi o s9 o x o x o o ^ xox^ o x i?

(V\

>5 i / x O x .xx fi X 00 x O x x x S x

4 jjJUaJl ^ -JyUJl j S J j jUfljI ^ n t f ti f

kincisi: Yalanc ilerleme ve bozuk medeniyet

merakllarndan yoldan km olanlar. Bunlar, kafalarn
sapkn fikirlerle doldurmu, kozmolojik (kevn) dncelerin
kabuklarn ve pozitif bilimlerin tortularn yudum yudum
imi olanlardr. Yetimelerinde de milletlerinin ahlkna gre
eitilmemi olan gruptur. Bunlar hakknda Yce Allah yle
90

buyuruyor: "Yeryznde haksz yere bbrlenenleri

yetlerimden uzaklatracam. Onlar btn mucizeleri
grseler de iman etmezler. Doru yolu grseler onu yol
edinmezler. Fakat azgnlk yolunu grrlerse, hemen ona
saparlar. Bu durum, onlarn yetlerimizi
yalanlamalarndan ve onlardan gafil olmalarndan ileri
gelmektedir." (A'rf 146)
"Eer hak onlarn keyiflerine uysayd, gkler de, yer de
bunlarn iindekiler de kesinlikle fesada urard. Hayr,
biz onlara zikirlerini getirdik,- ama onlar zikirlerinden yz
eviriyorlar." (Mminn 71)
"u bir gerek ki, kafadaki gzler kr olmaz,- ama
gslerin iindeki gnller krleir." (Hac 46)

tyjUJl jJJji]\ /o I j j i ^ - j j J l i ijJl L l j V

iyoJrl y IyljAS j J J I (-3jJ-\ J j * t y r lU....Ij Jjfc

a J\ Sl di si j^JJLa^ jj jL^liJi Judlj ytjll

i* x fiy y y yy fi* O fi yy fi y y y y

< JJ>U <LI J ^ U s j j a j - V j ^Jl Vj

O iT

IijJlT j j i l l J U . O l T JlS 1 jjLui J) I j j u - J jJ j

/ 2 fi fi y y gy o go fi y^y fi fi fi o fi O fi s s O fi fi y O Oy

<Jl Jt-fti^ J f f j l j J I j T j 5j J^p JLi tjiis" jt^JL y

y y y y y y

y fi y 0 fi y y y yy O fi fi

(T ^ <>j_y) ^ (J y <j( y ^ Olf U j ^ j j l

3- akn tabaka ise; Geen iki tabaka arasnda aknlk

iinde kalanlardr. Bozuk medenileme ile geri kalm
donukluk arasnda bir o yana, bir bu yana ynelen meslek
gruplarndan basit halk kesiminin genelidir. Bunlar, arada
bocalayp dururlar. Ne unlardan yanadrlar, ne
 flRh-iPk 2 1

bunlardan yana. Allah'n arttna sen asla yol

salayamazsn." (Nisa 143)
"Yeryznde gezip dolamadlar m ki kendilerinden
ncekilerin sonlar nice olmu grsnler? Onlar hem
kuvvete, hem de yeryzndeki eserler bakmndan
bunlardan daha zorlu idiler. A m a Allah onlar gnahlar
yznden yakalad. stelik Allah'a kar bir koruyanlar
da olmad." (Mmin 21)

jJJ-l ^J^j J^5^ JjC^oIj tLp y yi (2jwU*ll iJl) UJ - i

o 1 'H i t
&JS* J^J IGJ' W JJ-J UIIJJLJ y
fi s o * * O s <M y o fos yo y i2 y S> fi 2 fi y y o fi y fi y

S fis O S O fi fi s fi fisfis
(\ . O Soilil ijj^) JOAJ pzS" UJ

4- Mutedil (lml) tabaka ise: Tm tabakalardan, gerek

ilerlemeye ve hayra elverili ve hazr olan tabakadr. Bunlar
hakknda Allah Tel yle buyuruyor: "Ey iman edenler! Siz
kendinize bakn. Siz doru yolda olunca sapan kimse size
zarar veremez. Hepinizin dn Allah'adr. Artk O,
size yaptklarnz bildirecektir." (Mide 105)

J -1 ,,M GJT.L; OJ^J y B (AJ-OLIRT S J

PJYJ Jl cy-Ui! JjSCj! o b j i i l J JUJ! tJ^1

yJ~\ SJij^j c^LJl y y t / ' J ^ ^ J 'f*^-""^ JLJb-

L> yLJiJ-1 OV clgijUt J-*^ J y j^Jrlj

JJ-J OljTVt f- cJuiSo la^r-jJ! j y j )L~ j l b l j

fi S O S O sosfisos ** * ' ^V
Ojj^fi ^J-J 01 <J| Sji Obil t^J-1 J^j 0U.VI
 SE*^
A f i f i s s fis s fis s fi 0s A s o s o s o s A fi A s O A s s s o

^ JUOJ UilT y djA+e J * ^ d-Uaj <1)1 i y

x A o A s s fi s s s 0 0 A * A s o s s s s s fi

U A j J j ^ a j i V J! J s - j ^ T ^ Jl d i T i-U-Jl
s A fi fi s o s sofi s o s fi so A s 0s A s

("UjSi ijyy) JjS'J Ob^M LLa O UJs~*j> J b j

0Yl-\Yo

T- Ey oul! (Donuk tabaka)'nn dzeltilmesi, slm'n

hakikatine uyumlu olan ykselme ve genel ilerleme kanununa
ters dmeyen doru kevni (kozmik) teorilerin, yksek
dzeyli ilimlerin ve ykseltici, ilerletici bilgilerin kendilerine
kazandrlmas iin sevk edilmeleriyle, ayaa kaldrlmalaryla
ve bo bilgi ve donukluun, o tabakann bilgi kaynaklarndan
ve messeselerinden giderilmesiyle gerekleebilir. nk
gerek ilim, nefsi temizleyen, dile zgrlk kazandran ve
vicdan nurlandran, kinatlarn srrn kefeden iman
koruyan ve Hakm ve Mennn olan Allah'a ileten ilimdir.
" A l l a h kimi doru yola iletmek isterse onun kalbini
slm'a aar,- kimi de saptrmak isterse ge kyormu
gibi kalbini iyice daraltr. A l l a h inanmayanlarn stne
ite byle murdarlk verir. Bu (din), Rabbinin dosdoru
yoludur. Biz, t alacak bir kavim iin yetleri ayrntl
olarak akladk." (Enam 125-126)

r jiy'j J-1 J i j b (j^UJ! iJl) j

<lJI ^Jljlj . i-bi-l I g T^JLaj aJL^-l l I^ 3JLJb~

. y < 1 ) I a j J l j ^c^^t^Jl l^ift y aj5jSLiJlj

y y y ya y o fi y

J i j - j ^ j ^ oi|> v ^ v eU- J | u^j

s 0 fi A 0s A s s s s fi fi s g O s s o A s O g s A fis s fis o so s

a jJU flljA ^Jl j ^ o j f i j jfrAj.1 jA UJ

S fi S 0 S 0 O s s s fi fi fi

(O. ^ j J a J l Jj\ i j ^ dJl <1)1 4JUI

Utah-iPak 93

U- Bozuk tabakann dzeltilmesi, yce medeniyetinin,

anl milletinin ve hogrl dininin hakikati ile aydnlatlp,
hakka dndrlmesiyle, mensuplarnn dncelerindeki
ada phe ve kukularn, doru delil ve hissedilir kantlarla
izalesiyle ve seviyeli bir hayata ve slmi yaantya
dndrlmesiyle salanabilir. "Eer sana cevap
veremezlerse, bil ki onlar, srf heveslerine uymaktadrlar.
Allah'tan bir yol gsterici olmakszn kendi hevesine
uyandan daha sapk kim olabilir! Elbette A l l a h zalim
kavmi doru yola iletmez." (Kasas 50)

L*j jj-4' j boLijb ijJl >lj ~ o

o * s s o s o s ? a s & A f i f i fi s fi fi 0

t Jju U j 3 J ^ a J 4JI \S" U L ~ J l > l^JU d

-fi x o X # fi x m fi X fifisfi x x fsfi
( n o i j j ijyfi) ^ ^ ^ 01 jhi U> ^

K- akn tabakann dzeltilmesi; onlarn irat edilmeleri,

dinleriyle ilgili ilerin retilmesi ve nefsi olarak onlar
ykseltecek hususlarla gerekleir. " A l l a h bir topluluu
doru yola ilettikten sonra, saknacaklar eyleri
kendilerine aklayncaya kadar onlar saptracak deildir.
A l l a h her eyi ok iyi bilendir." (Tevbe 115)

<j J yU' tJl j o

Js- - L f ^ a a <3 ^ J L S J I j b J ^ S / I yjpj -Lg^-j

tJl tAj j ^ j (-f^-5 ^ t^aiJl J ^ - J

IJLPJ IJIOT JJJI ]L JL S-JRI VYL

o O/ X X X0 x0 XX 0X0 ^ >X O XO XX X fi
pfL j f i JJJI i S ^ pbr.-;.J ObJUaJl
 g p ^ ^ p r a
o os os 0 fi fis0 sfiss ofis s so fi fifis ofis fi s0 s fi/s
pjy^MjA f^Jj-Jj ^jJsJjl ffrJ ^ UJj

A "i
(0 0 jyi\ ijyy.) <|L1

S Ofi0S fi fis OS SS SS S O^fis 00fi0Sfifis O s s # fis s s

la Ijj-i loXf IjJu> lL jJ dJI b
fi y y

f y * y y* S yy e > y

(or Juty ijyy) <| pJs- I AJl j ^ g ...ib

OS 0 ' S S fi S S SO fi SS S fi OS SU S OSS S

IPjk O l j U - J l J* y <dj j j <dJl j

fis 0 fi Os s fi 0 s s

(Ar o y JT Sjj-) dJlj l a j

jjSsJ VI te a-k f ^ J C-JW5J b> J,l ^ b J^pU (.Ujj)

J! i l o J ^ y j cdiiJj i l j U J dJLLjj c i l j ^ J JULb

W 5 ' J i J y - ^ j W^JJ L ^ j " ^jU J^pli . L . y j

JjJ LLvlj clg-^

.dJ*>bJ|j jobl y l " iLfcj tU J--*^ VI i f j t ^ b j Li tUyr

fi S

j j j t^r;llj (3 l^-f" CJ] L aIjj iJl^Jrlj SjlLilj

jvilil y-b> j lJl 4JL* Ii y - J ^ ji j jJl ^Ik^Ij J^-Jl

U c r UVI VI JL. V j c j u - l Vi ^ T L j cy->UVI VI

O y y 1 > ) y f y O y

( j r4 j*^-^ J L j y - j j SU
j.UiS/1 ijj-y ) ^J-ibu / fi Os S
bl L j Ig-U
O SS^ S S S OS S S S S O
jAj
SS 0 s s s s os

fi s s s s s s
 Rh-i Pk 95

Y- Mutedil tabakann dzeltilmesi de, kendilerine gerek

ykseliin ve inann kapsnn almas; kaybedilmi hallerin
tekrar geriye getirilme midinin, mensuplarnn gnllerine
yerletirilmesi ve Rablerinden kendilerine iletilen bilgiye ve
dinlerinin yoluna uyarak ilerleme yolunda abalamaya
kendilerini tevik etmekle salanr. Bu tabaka dzelmeye
dierlerinden daha yalndr.
"Allah, sizlerden iman edip iyi davranlarda
bulunanlara, kendilerinden ncekileri sahip ve hkim
kld gibi onlar da yeryzne sahip ve hkim klacan,
onlar iin beenip setii dini (slm') onlarn iyiliine
yerletirip koruyacan ve (geirdikleri) korku
dneminden sonra, bunun yerine onlara gven
salayacan vaadetti. nk onlar bana kulluk ederler,-
hibir eyi bana e tutmazlar. Artk bundan sonra kim
inkr ederse, ite bunlar asl byk gnahkrlardr." (Nur
55)
"Bu da, bir millet kendilerinde bulunan (gzel ahlk
ve meziyetleri) deitirinceye kadar Allah'n onlara
verdii nimeti deitirmeyeceinden dolaydr. Gerekten
Allah iitendir, bilendir." (Enfl 53)
"Gklerde ve yerdekiler, ister istemez O'na teslim
olduu halde onlar (Ehl-i kitap), Allah'n dininden
bakasn m aryorlar? Hlbuki O'na
dndrleceklerdir." (l-i mrn 83)
Ey oul! Vasiyetimi sana sunmamdaki amacm, ancak sana
yolunda rehber, gecende ve gndznde yandan, Rabbinin
yoluna yneliinde ve milletini slahta mridin olmasdr.
Bunu anlamaya ve bununla bilinlenmeye iindeki
anlamlarn zne ulamaya, zerinde kanatlanmaya al.
Sonra da, yolunda yr ki faydasn gresin, onun ecri de
Allah'tandr.
Benim bunu yazmam ancak bununla amel edilmesi iindir.
Burada aknlktan, sapknlktan ve isyankrlktan ve
96

cehaletten korunursun ve Allah'a yemin olsun ki, aklama ve

tteki gayretimden gidilecek yolu aklamaktan ve vaziyetin
salam olmas iin hi bir eyden geri kalmadm.
Kalemi hareket ettiren, ihlstan baka bir ey olmad ve
ancak mevcut durum yazld ve ancak ilham dikte ettirildi.
te bu benim yapabileceklerimin ve gcmn snrdr.
Nefsimi temize karmam. "(Dorusu) size Rabbiniz
tarafndan basiretler (idrak kabiliyeti) verilmitir. A r t k
kim hakk grrse faydas kendisine, kim de kr olursa
zarar kendinedir. B e n zerinize beki d e i l i m . " (En am
104)
RH- PAK
Bir zel eyhinin Vasiyetleri

20. yzyln balarnda Ortadou'da grlen milliyeti

hareketlerin arka plannda slam dininin gl etkisini
zayflatmak olduu, daha sonralar slam mmetinin
maruz kald ac tablodan renilmitir.
Batllama ad altnda Ortadou corafyasnda oynanan
oyunda hedef alman Mslman kitle tam bir yozlama
bombardmanna tutuldu. Bu saldrya tepki olarak
Msr'da yaayan deiik kesimlerden Mslman
aydnlar da elbette bo durmadlar. Yozlamaya mani
olmak iin ellerinden gelen gayreti gsterdiler.

te bu yzyln balarnda Msr'da tasavvuf camiasnn

nde gelen isimlerinden Ebu'l-Feyz el-Munfi de,
mridlerini ve bu yoldaki dier tarikat saliklerini
Bat'dan gelen bu taarruzdan korumak ve sahip olduklar
tasavvuf alt yaplarn muhafaza etmek gayesiyle bir
rehber eser kaleme almtr. Yazar, isim terkibinde
kendisinin de ifade ettii gibi "Altn Vasiyetler" ile
Mslmanlarn bir kesimine uyarda bulunmaya ve
yaam felsefelerini ykc fikri akmlara kar
dik tutmaya almtr.

Mahmd Ebu'l-F