PHN 3 MY IN KHNG NG B

CHNG 9

KHI NG V IU CHNH
TC NG C KHNG NG B
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1. KHI NG NG C KHNG NG B

Phng trnh cn bng mmen trong qu trnh khi ng:

d
M Mc J
dt
Trong : M - Mmen in t ca ng c f1(); MC - Mmen cn
ca ti: f2(); J - Mmen qun tnh.

Ta thy: + Tng tc thun li khi d/dt > 0 M > MC

+ (M - MC) cng ln th tc tng cng nhanh.

+ My c qun tnh ln th thi gian khi ng t k ln.

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Dng in khi ng Ik:

(khi khi ng = 0 , s = 1)
U1
Ik
(r1 C1r2' )2 ( x1 C1x '2 ) 2

Thng thng: Ik = (4 7)Im ng vi in p Um .

Mmen khi ng Mk:

mi U12r2'
Mk
1 (r1 C1r2' )2 ( x1 C1x '2 )2
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Yu cu khi khi ng ng c :

Mmen khi ng Mk phi ln thch ng vi c tnh ti.

Dng khi ng Ik cng nh cng tt khng nh hng n

cc ph ti khc.

Thi gian khi ng tk cn nh my c th lm vic c

ngay.

Thit b khi ng n gin, r tin, tin cy v t tn nng lng.

Nhng yu cu trn l tri ngc nhau, v th ty theo yu cu s

dng v cng sut ca li in m ta chn phng php khi
ng thch hp.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.1. Khi ng trc tip

ng cu dao CD ni trc tip dy qun stato vo li, ng c quay.

u im:

+ Thit b khi ng n gin.

+ Mmen khi ng Mk ln,

+ Thi gian khi ng tk nh

Nhc im:

+ Dng khi ng Ik ln lm nh hng n cc ph ti khc.

+ Phng php ny dng cho nhng ng c cng sut nh v cng

sut ca ngun ln hn nhiu ln cng sut ng c.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2. Khi ng bng cch gim in p t vo dy qun stato

Cc phng php sau y nhm mc ch gim dng in khi ng.

Nhng khi gim in p th mmen khi ng cng gim theo.

+ Khi ng dng cun khng mc ni tip vo mch stato

+ Khi ng dng mba t ngu

+ Khi ng bng cch i ni Y

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2.1. Dng cun khng mc ni tip vo

mch stato

S : Cc cu dao CD1 v CD2, cun in

khng CK.

Nguyn l hot ng:

+ Khi khi ng: CD2 m, CD1 ng, stato

ni vo li in qua in khng CK.

+ Khi ng c quay n nh: ng CD2, ngn

mch in khng CK, stato ni trc tip vo
li.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2.1. Dng cun khng mc ni tip vo

mch stato

Cc thng s khi ng

in p t vo dy qun stato:
U1' k.U1 (h s k < 1)
Dng in khi ng:
I'k k.Ik
(Ik dng khi ng trc tip vi in p U1)

M men khi ng:

M'k k 2 .M k
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2.2. Khi ng dng mba t ngu

S : Cc cu dao CD1, CD2, CD3, bin

p t ngu TN.

Nguyn l hot ng:

Khi khi ng: ct CD2, ng CD3, MBA

TN v tr in p t vo ng c
khong (0.60,8)Um, ng CD1 ni
stato vo li in thng qua MBA TN.

Khi ng c quay n nh: ct CD3, ng

CD2 ngn mch MBA TN, ni trc tip
dy qun stato vo li.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2.2. Khi ng dng mba t ngu

Thng s khi ng:

in p trn stato
Uk k T .U1 (h s kT < 1)
Dng in khi ng

I'k k T .Ik
Dng in mba nhn t li

I1 k T I'k k T2 .Ik
M men khi ng

M'k k T2 .M k
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2.3. Khi ng bng cch i ni

Y

S : Cc cu dao CD1, CD2, cu

dao o chiu CD

Phng php ny ch dng cho ng

c lc my lm vic bnh thng ni
, khi khi ng ni Y, sau khi tc
quay gn n nh chuyn v ni
lm vic.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2.3. Khi ng bng cch i ni Y

in p pha khi khi ng:

U'kf Uk / 3
Dng in khi ng ni Y:
IkY I'kf Ikf / 3
Dng in khi khi ng trc tip:

Ik Ikf 3
Vy:
I k I kf 3
3
I kY I kf / 3
M men khi ng gim i 3 ln
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

1.2. Khi ng bng cch thm Rp vo mch rto dy qun

Phng php ny ch dng cho nhng ng c rto dy qun v c

im ca loi ng c ny l c th thm in tr ph vo mch rto.

Khi in tr rto thay i th c tnh M = f(s) cng thay i theo.

iu chnh in tr mch rto thch ng th Mk = Mmax .

Khi rto quay gi mt mmen in t nht nh trong qu trnh khi

ng ta ct dn in tr ni thm vo mch rto lm cho qu trnh tng
tc ng c t c tnh ny sang c tnh khc v sau khi ct ton b
in tr th s tng tc n im lm vic ca c tnh c t nhin.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

S v cc c tnh c khi khi ng

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

u im v nhc im ca phng php khi ng:

+ u im:

M men khi ng Mk ln

Dng in khi ng Ik nh.

+ Nhc im:

Ch p dng c vi ng c KB r to dy qun

ng c rto dy qun ch to phc tp hn rto lng sc nn gi

thnh t hn, bo qun kh khn hn v hiu sut cng thp hn.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

2. IU CHNH TC NG C KHNG NG B

Trc y, nu c yu cu iu chnh tc cao thng dng ng c

in mt chiu. Nhng ngy nay nh k thut in t pht trin nn
vic iu chnh tc ng c khng ng b khng gp nhiu kh
khn vi yu cu phm vi iu chnh, bng phng khi iu chnh v
nng lng tiu th.

Phng php iu chnh ch yu c th thc hin :

+ Trn stato : Thay i in p U a vo dy qun stato, thay i s

i cc t p dy qun stato v thay i tn s f ngun in.

+ Trn rto : Thay i in tr rto, ni cp hoc a s ph vo rto.

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

2.1. iu chnh tc bng cch

thay i in p

H s trt ti hn sm khng ph thuc

vo in p.

Nu r2 khng i th khi gim in p

ngun U1, h s trt ti hn sm s
khng i cn Mmax gim t l vi bnh
phng din p.

H c tnh c cho thy tc thay i

khi thay i in p.
Phng php ny ch thc hin khi my mang ti, cn khi my
khng ti gim in p ngun, tc gn nh khng i.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Thay i in p ngun c th p dng

nhng cch sau:

Bin p xoay chiu

Phn p bng in khng

B bin i in p xoay chiu

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

2.2. iu chnh tc bng cch thay i tn s

Vi iu kin nng lc qu ti khng i, c th tm ra c quan h

gia in p U1, tn s f1 v mmen M.

Trong cng thc v mmen cc i, nu b qua in tr r1 :

U12
M max C 2
f1
Vi C h s

Khi thay i tn s c tnh c thay i

H c tnh c vi U1 = const
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

2.2. iu chnh tc bng cch thay i tn s

S mch iu chnh tc bng thay i tn s:

Rectifier chnh lu (AC DC)

Inverter Nghch lu (DC AC)

f control iu khin tn s
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Gi thit U1 v M l in p v mmen lc tn s f1, cn c vo iu

kin nng lc qu ti khng i:

M 'max M max U1'2f12

'
2 '2
M M U1 f1
Do : U1' f1' M '

U1 f1 M
Trong thc t ng dng, thng yu cu mmen khng i:

U1' f1' U1
const
U1 f1 f1
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Trng hp yu cu cng sut Pc khng i, ngha l mmen t l

nghch vi tn s:

M1' f1
'
M1 f1
Do : U1' f1'

U1 f1

Khi thay i tn s f1, phi ng thi thay i U1 a vo ng c.

Trng hp U1/f = const v tn s gim c c tnh c trn th,

cch iu chnh ny c cc c tnh thch hp vi loi ti cn
MC = const khi vn tc thay i.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

2.3. iu chnh tc bng cch iu chnh in tr rto

Thay i in tr dy qun rto,

bng cch mc thm bin tr
ba pha vo mch rto ca ng
c rto dy qun.

Do bin tr iu chnh phi lm

vic lu di nn c kch thc
ln hn bin tr khi ng.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

H c tnh c ca K rto dy qun khi dng bin tr iu chnh

tc .

c im iu chnh:
Khi tng in tr, tc quay
ca ng c gim.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Bin tr lm vic theo nguyn tc bm xung

Tn s ng ct v in tr tng ng ca mch
1 1
f
t1 t 2 T
t1 t1
RC R R R.
t1 t 2 T
Phng php ny gy tn hao trong bin tr nn lm hiu sut ng
c gim.

Tuy vy, y l phng php kh n gin, tc c iu chnh

lin tc trong phm vi tng i rng nn c dng nhiu trong
cc ng c cng sut c trung bnh.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

S mch iu chnh tc
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

2.4. iu chnh tc bng cch ni cp tr nng lng v ngun

Nng lng trn r to vi tn s f2 = sf1 l ra tiu hao trn in
tr ph c chnh lu thnh nng lng mt chiu, sau qua
b nghch lu c bin i thnh nng lng xoay chiu tn s
f tr v ngun.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3. NG DNG HIU NG MT NGOI

ng c KB c c tnh tt tha mn cc yu cu:

+ Khi ng: Mmen MK ln, dng in IK nh.

+ Lm vic bnh thng: Hiu sut ca ng c cao.

ng c rto dy qun c th p ng c cc yu cu khi

thay i in tr ph mch r to, cn ng c rto lng sc
khng th iu chnh c mch rto.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

c im ca ng c khng ng b rto lng sc rnh thng :

+ u im: Ch to n gin; Lm vic chc chn; c tnh lm vic

tt

+ Nhc im: Dng khi ng IK ln; Mmen khi ng MK nh

Gii php:

Nu dng vt liu ch to thanh dn sao cho R2 ln MK ln v

hiu sut gim.

Khc phc :

+ ng c khng ng b rto lng sc rnh su

+ ng c khng ng b rto 2 lng sc.

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3.1. ng c Rto rnh su

ng c khng ng b rto lng sc rnh su li dng hin tng t

thng tn trong rnh rto gy nn hin tng hiu ng mt ngoi khi
khi ng lm in tr rto R2 tng ln ci thin c tnh khi
ng.

3.1.1. Cu to rnh rto

Rnh ca r to c

+ Chiu cao h = 40 60 mm

+ T s h/b =10 12 ln
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Khi tc t nh mc s = sm, in
tr R2(1), dng in phn b u
(ng 1);

Khi khi ng s = 1, in tr R2(2) ,

dng tp trung trn ming rnh
(ng 2).

ng 3 biu din c tnh c thc

t ca ng c rto rnh su khi h
s trt s thay i t 1 sm, khi
in tr R2(2) gim n v R2(1).
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3.1.2. Nguyn l

+ Khi khi ng :

Tc rto n = 0,

H s trt s = 1; f2 = sf1 = f1,

t thng tn ti thi im ny
tp trung y rnh, cng ln trn ming rnh t thng cng t i do
in khng tn y rnh ln, v pha ming rnh nh v vy dng
in tp trung ln pha trn ming rnh.

Kt qu ca vic tp trung dng in ln pha trn ming rnh c

coi nh tit din ca dy dn b nh i in tr rto tng ln lm MK
tng ln.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3.1.2. Nguyn l

+ Khi tc tng:

Tn s rto f2 gim, hiu ng

mt ngoi gim i v dng in
dn dn phn b u li v R2
c coi nh nh li v khi my
lm vic bnh thng f2 = (2 3) Hz , hiu ng mt ngoi lc ny hu
nh khng c, c tnh lm vic ging nh ng c bnh thng.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3.1.3. Mch in thay th

+ in tr ca rto :

in tr v in khng ca rto khi xt hiu ng mt ngoi:

r2' k r r2' r r2' v
x '2 k x x '2r x '2 v
trong :

r - k hiu nh ch rnh rto.

v - k hiu nh ch vnh ngn mch.

kr - h s tng in tr do hiu ng mt ngoi.

kx - h s gim in khng tn do hiu ng mt ngoi.

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

H s kr v kx ph thuc chiu cao qui i :

hr s
Cu
trong : s - h s trt; hr - chiu cao rnh; , Cu - in tr sut vt
liu lm thanh dn v ng.

+ Mch in thay th ca rto rnh su:

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Bi s dng v bi s mmen in p nh mc:

Ik
4,5 6
Im
M max
1 1,4
M m
Hiu sut ca ng c rnh su khng khc rnh thng l bao, ch
c cos hi thp v in khng tn rto rnh su ln hn loi rnh
thng, do mmen cc i Mmax cng nh hn.

Phm vi cng sut loi ng c ny vo khong 50200kW.

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3.2. ng c Rto hai lng sc

3.2.1. Cu to rnh rto

Rnh rto ch to gm hai lng sc :

+ Lng sc ngoi : dng m my, ch to vi tit din S nh, vt

liu c in tr sut ln, c in tr khi ng R2k ln.

+ Lng sc trong : gi l lng sc lm vic, ch to vi tit din S ln,

vt liu c in tr sut nh, c in tr lm vic R2lv nh .
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3.2.2. Nguyn l

Khi m my th f2 = f1, do
hiu ng mt ngoi nn
dng in tp trung lng
sc ngoi, m R2 ngoi li
ln na nn MK ln.

Khi lm vic bnh thng, tn s f2 nh m R2 trong cng nh na

nn dng in ln v mmen ch yu do lng sc ny to ra.
CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

3.2.3. Mch in thay th

Dng in: I'2 I'2k I'2lv

in khng tn: x2k do t thng tn t.k ng vi dng I2k

x2lv do t thng tn t.lv ng vi dng I2lv

x 2kv do t thng tn t.kv ng vi dng I2kv

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

Bi s dng v bi s mmen in p nh mc:

Ik
46
Im
M max
1,2 2
M m
in khng tn rto ln nn cos thp. So vi loi rto rnh su th
ng c in loi ny dng nhiu kim loi mu hn, nhng c th thit
k c tnh m my linh hot hn.

Phm vi cng sut loi ng c ny vo khong 301250kW

CHNG 9: KHI NG V IU CHNH TC

c tnh M = f(s) ca cc
loi ng c in:

Loi thng (ng 1)

ng c in rnh su
(ng 2)

ng c in rto lng sc
kp (ng 3)