TBB KURGUSAL DURUMA YARIMASI VE BAU APRAZ SORGU YARIMASI ZERNE

MUKAYESEL DEERLENDRME VE YEN DNEM N NERLER

Trkiye Barolar Birliinin dzenledii kurgusal dava yarmasna konu olan
kurgulanm dava bir ceza davas olarak dzenlenmi ve yine kurgu asliye ceza
mahkemesine konu olmutur. Kurgusal duruma hata ve hileye yer vermeyecek ekilde
sk kurallara balanm olmakla beraber duruma sresince-sanklarn ve tanklarn
yokluu haricinde-muhakeme kurallarna dikkat edilmitir. Yarmadaki ama taraflarn
salt muhakeme yeteneklerinin ve hukuki bilgi ve yeterliliklerinin llmesi ayn zamanda
gelitirilmesi amalandndan tank ve sanklar kurgusal yarma kurgusunda yer
almamtr. Yarmada iddia taraf esas hakknda mtaalasn savunma taraf da esas
hakknda savunmasn mahkemeye sunmu ve sunu ardndan bunlardan bahisle nce
taraflar birbirlerine ardndan yarglar (jri yeleri) taraflara sorular sormutur. Ancak
ama ve yntem farkl olmasna ramen kurgusal durumalarda stajyer avukatlar
tarafndan sorulan sorular, blge elemelerini geecek derecede baarl hukukularn
dahi soru sorma konusunda eksiklerinin mvcut olduunu gstermitir. phesiz ki bir
hukuku adaleti salamak iin mahkeme de tm birikimini ve yeteneklerini kullanarak
yarglamann her aamasnda hukuka aykrlklar ve delilleri ortaya karmas gerekir.
Bunun salanmas iin mtalaa sunumu veya savunmadan baka doru ve anlalr
sorular sorarak verilerin mahkeme heyeti tarafndan anlalmasn salamak gerekir.
Avukat adaylarnn sorduu: dnr mydnz?, nasl dnrdnz? ya da
yalnzca ifadelerin tekrar edilmesini salayan deil mi? gibi sorular bu anlaytan uzak
olduunu gsterir.
Baheehir niversitesi hukuk fakltesinde dzenlenen apraz sorgu
yarmasnda ise bir ceza davasnda avukatlarn hakikati ortaya karmak amacyla
karlkl taraflar olarak birbirlerinin tanklarna, savunma tarafnn sana ayn zamanda
taraflarn kendi sanklarna veya tanklarna sorduu sorular zerine kuruludur.
Yarmann amac dnya zerinde birok modern hukuk sisteminde var olan apraz ve
dorudan soru sorma metodlarn hukuk fakltesi rencilerine retmek ayn zamanda
bir temel olan mahkemede soru sorma yetilerinin gelimesini salamaktr.
Sz konusu yarmalarn ikisi de kurgusal duruma yarmas olmasna ramen
yarmalarn ama bakmndan zel(apraz Sorgu Yarmas) ve genel olarak ayrlmas,
yarmalarn ayn kurallar ve usuller izlenerek yaplamayacan gsterir. Yarmalarn
ayn kural ve usuller izlenerek dzenlenmesi halinde daha temel ve zel nitelikli olan
Baheehir niversitesi Hukuk Fakltesindeki yarmann katlmc limiti hayli kstlanm
olur ve bu da bir temelin retilmesi ve kazandrlmas amacnn kstlanmas sonucunu
getirir. Ancak Prof. Dr. Feridun YENSEYin bu yarmay hazrlamaktaki temel gayesi
rencilerin ceza hukukunu bu temelle birlikte renmesi, yani teorideki tm
kazanmlarn uygulamada da elde edilmesidir.
Trkiye Barolar Birliinin dzenledii kurgusal duruma yarmas, bir izleyici
olarak bana, gelecek sene ikincisi dzenlenmesi planlanan BAU apraz Sorgu
Yarmasnn gerekliliini tekrar gstermitir. Duayen hocamzn niversitemize katt
yarmay gelitirmek ise onun izniyle bize dmektedir. Bu ynde yarmann seyri
bakmndan nerilerim ise aada sralanmaktadr:
1. Yarmaya katlm ayn ekilde bireysel deil kollektif ekilde olmaldr. Her takm
nceki dzenin aksine 3 asl 1 yedek yeden olumaldr, 3 asl ye avukatlk grevini
yerine getirecek 1 yedek ise 3 yeden birinin katlamamas halinde onun yerini alacaktr.
Bunun sebebi ise 6 veya daha fazla yeden olumas halinin grev dalm, toplanma, ve
karar alma konusunda problemler oluturmasdr.
2. Yarma esnasnda sorgulama yaplacak tank ve sanklar 4 yenin kendi kararyla
seilir ve grevleri tanklk veya sanklk olmaldr.
3. 3 asl yeden en az bir tanesi 3. Snf veya st olmaldr. 3 asl yeden en fazla bir
tanesi ve yedek ye de takmlarn kendi kararna gre olmak zere birinci snf rencisi
olabilir. Yarmann yazl aamasnda iddia ve savunma sunumlar hazrlanacandan en
az bir renci nc snf veya st olmal ve yarmann amac bir temelin
oluturulmas olduundan her snf iin bavuru ak olmaldr ancak ceza hukuku
yetkinlii asndan ilk snf rencileri nicelik bakmndan daha az sayda olmaldr.
4. Yarma ncekinde de olduu gibi yazl ve szl olmak zere iki aamadan
olumaldr. Ancak yazl aama ilgili mevzuata uygun savunma ve iddia sunumlarndan
olumaldr.
5. Takmlarn belirlenmesi ardndan ncesinde belirlenmi olan tarihler de
takmlarn tmnn katlm zorunlu olduu trk ve yabanc hocalardan oluan dosya
incelemesi ve apraz sorgu eitimleri olmaldr. Aksi halde nce yarmadaki gibi her
takma bir altrc atanmas halinde her takmn altrcs takm dosya kendisininmi
gibi altrmakta ve hazr sorular oluturmakta, bu da yarmann asl amac olan apraz
sorgunun ve yntemlerinin retiminden ziyade yarmay ezberlenmi bir tiyatro
sunumuna dntrmektedir.
6. Takmlar hangi dava taraf olduunu bilmeden iki taraf iin de almal ve dava
makam yarma gn ekilecek kura ile belirlenmelidir.
7. Yarmann szl aamasnda yalnzca apraz ve dorudan sorgular yaplmaldr.
Dier ksmlar geni katlm amac ile ayn ekilde kartlmal ancak bir kii tarafndan
atlanan ksmlar salonda okunmaldr.

Katlm ynnden ahsi kanaatimi belirtmem gerekirse bu oran arttrmak ve uygun

takmlar yaratmak iin dl gerekmektedir. dl olmamas halinde katlm snrl olabilir
ya da katlan takmlarn katlm yeterli saymas sebebiyle ekime ortam olumaz. Ancak
en yksek kazanmn ekimeler sonucu oluaca aktr. Ayrca kiilerin bulunduu
ortama uyum salamas ona gre hareket etmesi sebebiyle yarma jrilerinin yarg
olarak taraflarn karsnda olmas ve yarmann dzenlendii yerin bir sanal mahkeme
salonu olmas ahsi kanaatimdir.