1.

Efekti buako-minerskih radova na rad utovarno transportne opreme se ogleda kroz: 1

-Zapremina mase
- intenzitet ustnjavanja kao priprema za utovar
- oblik i veliina mase odminirang materijala

2. Primjena buakih i minerskih radova u rudarstvu i geologiji:.......................................1,5

- pri eksploataciji vrstih mineralnih sirovina
- pri dobijanju tenih i gasovitih goriva ( rastresanje pojedinih slojeva,uzimanje uzoraka iz
zidova buotina, odglavljivanje pribora i likvidaciju havarija, gaenje zapaljenih buotina i dr.)
- pri izradi i eksploataciji bunara u cilju odvodnjavanja povrinskih kopova
- pri izradi i eksploataciji bunara u smislu vodosnabdjevanja
- za ispitivanje i istraivanje sastava zemljine kore (geolokog sastava, dubine i konfiguracije
morskog dna, dubine/debljineledenih naslaga,dubine zaleene zemljine kore i dr.)

3. Industrijske grane upotrebe eksploziva..............................................................1,5

- Aviogradnja
- Poljoprvreda
- Rudarstvo: Miniranje agregata
Miniranju uglja
Proizvodnja dijamanata
- Auto industriji-konstrukciji vazdunih jastuka
- umarstvo - Ruenje leda
- Graevinarstvo / iskop zemljita, izrada tunela, proizvodnju materijala za nasipanje, izrada temelja
putnih trasa, ruenje objekata i dr.)
- Sistema protivpoarne zatite i gaenja poara
- Upotreba u medicini
- Varenje/spajanje metala
- Seizmikim ispitivanjima

4.Glavni parametri koji karakteriu rad buae garniture :.........................................0,5

- prenik buenja
- dubina buenja
- pravac buenja (pod uglom ili vertikalne)
- brzina buenja.

5. Klasifikacija postupaka buenja stijena..........................................................1,0

- Mehaniko : udarno,rotaciono,rotaciono-udarno i udarno-rotaciono

- Fiziko-hemijski postupci: termiko, hidraulino, ultrazvuno, elektrino,
elektrohidraulino
- Kombinovani postupci: termoudarni,termoobrtni i elektroudarni
-
 6. Podjele buaih garnitura:..................................................................2

1. Prema konstrukciji buae gartniture mogu biti:

-velike, mone sa masivnom strukturom
- male konstrukcije

2. Prema tehnologiji i pravcu buenja:

-builice za vertikalno i
- builice za horizontalno buenje.

3. Prema vrsti pogona

* mehanike
* elektrine
* hidrauline
* pneumatske
* parne
4. -prema vrsti buaih cijevi
* uad- uad se koriste za dizanje i sputanje buaeg ekia
* konvencionalne- koriste metalne ili plastine cijevi razliitih tipova i konstrukcija
* spiralne cijevi- koriste velike spiralne cijevi motor za dubinsko buenje
5. -prema visini
*pojedinane- bue samo sa jednom buaom cijevi.
* duple- mogu drati dvije cijevi koje se povezuju nazvana "dupli dra"
* trostruka- moe drati tri cijevi u dizalici i hvatau priliko njihovog spajanja

6.prema metodi rotacije ili metodi buenja

* nema rotacije ukljuujui direktno guranje opreme i dranje opreme
* rotacione- rotacija je postignuta okretanjem kvadratne ili estougaone
cijevi na donjem nivou builice
* s vrha voena - rotacija i cirkulacija se radi na vrhu konstrukcije garniture
motorom kamiona zajedno sa dizalicom
* zvuna- koristi primarno energiju vibracija za poboljanje rada builice
* sa ekiem - koristi rotaciju i udarnu silu (Down-the-hole- drill)

7.Klasifikacija stijena ..................................................................................................1

prema postanku :
- eruptivne (graniti, diriti, dijabazi i dr. 95 %)
- sedimentne (krenjaci, dolomiti, kriljci, soli, ugljevi 1 %)
- metamorfne ( gnajsevi, mermeri, kvarciti i dr. 4 % svih st. masa)
prema strukturnim osobinama:
- vrste jaka veza izmeu sastojaka, jake sile kohezije, unutranjeg trenja
-plastine poluvezane- sile su slabije i plastinost dobijaju na odreenom
stepenu vlanosti
- sipke- odsutnost svake veze izmeu sastojaka
- tekue
8.Osobine stijenske mase........................................................1,0
a) Fizike osobine stijena
Sklopa ili struktura
Teina
Poroznost
b) Hidrofizike osobine stijena
vodoupijanje
vodopropusnost
vodonepropusnost
c) Mehanike osobine stijena
Tvrdoa
vrstoa
d) Tehnike osobine stijena
Rastresitost
Buivost
Drobljivost

9. vrstoa .............................................................................................................1
vrstoa je mehanika osobina koja predstvalja otpor materijala prema spoljnim silama koje tee
da razore uzorak stijene pod dejstvom pritiska, rastezanja, savijanja i smicanja.
Najvea je vrstoa na pritisak a ostale imaju orijentacione odnose prema pritisnoj vrstoi:
pri zatezanju......1/20 1/40 dio pritisne vrstoe
pri savijanju.......1/8 1/15 dio pritisne vrstoe
pri smicanju......1/10 1/15 dio pritisne vrstoe

10. Buivost .........................................................................................................................1,5

Buivost je osobina stijena da pruaju manji ili vei otpor prodiranju radnog instrumenta za buenje
B=SL/ST
gdje je: B-buivost stijene
L ukupna duina buenja, cm/m
T ukupno vrijeme buenja , min
Aktivna buivost se izraava stepenom habanja sjeiva-dlijeta (mg/m buotine) i zavisi od abrazivnosti
stijenske mase

11.Osnovni princip i faze buenja su:....................................................................................1

/ drobljenje,struganje ili usitnjavanje stijene-stalnim kontaktom alata i stijene na dnu buotine,
/ odstranjivanje ustinjenog materijala iz buotine
12.Prepoznati eme razaranja stijena s obzirom na nain mehanikog buenja:................2

udarno

udarno-rotaciono

rotaciono

rotaciono udarno
13.Smjenski kapacitet udarne builice sa prikazom veliina u formuli:............................2
Tsm T pz
N sm ,m
t4
t1 mt 2 kt3
Gdje je: Tsm- trajanje smjene, minL
Tpz- pripremno-zavrno vrijeme, min
t1 isto vrijeme buenja 1 mbuotine, min
t2 vrijeme ienja buotine, min
t3 vrijeme zamjenu jednog dlijeta, min
t4 vrijeme premjetanja builice,min
m broj ienja buotine po m
k- broj zamjena dlijeta po mbuenja
L srednja duina buenja, m

14.Teorijske osnove rotacionog buenja sile koje postoje u ovom reimu buenja:........0,5

osovinski pritisak Pos koji obezbjedjuje utiskivanje sjeiva i

sila rotacije Mkr , dovodi do rezanja stijene ime se ostavruje napredovanje u dubinu
(napredovanje opada sa poveanjem prenika buenja, otpornou stijene-
vrstoe, ilavosti i tvrdoe.
15. Maine za rotaciono buenje-vrste prema radovima koje izvode:..........................................1
- Buenje minskih rupa
- Builice za buenje dijamantskim krunama
- Builice za buenje minskih buotina

16. Osnovni parametri udarno- rotacionog reima buenja:.........................................................0,5

-osnovni pritisak
- broj okretaja i
- dubina buenja

17. Sile koje djeluju na dlijeto prilikom udarno- rotacionog buenja :......................................1
Statika sila osnog pritiska
Dinamika sila udara klipa
Sila rotacije

18.Uslovi koji trebaju biti ispunjeni priliko udarno-rotacionog buenja...................................2,5

-Osovinski pritisak /specifini pritisak treba da je vei od vrstoe stijene na pritisak uz dejstvo
i sile udara klipa
Pos + Pud sp S
Gdje je:
Pos-statika sila osnog pristiska,KN/cm2
Pud-dinamika sila udara klipa, KN/cm2
sp- pritisna vrstoa stijene, KN/cm2
S-povrina na koju djeluje sjeivo dlijeta,cm2
 - Poslije svakog udara sjeivo se zakree za izvjestan ugao b= 8-300 u zavisnosti od snage
buaeg ekia i vri smicanje isjeka obuhvaenog tim uglom b. Smicanje se vri
tangencijalnom silom gdje je smicanje materijala je mogue ako je ispunjen uslov:
TtS
Gdje je : t vrstoa stijene na smicanje, KN/cm2
S povrina isjeka izloenog smicanju, cm2

19.Uticaji na istu brzinu buenja kod udarno/rotacionog buenja:....................................1,5

- Fiziko-mehanike i tehnike karakteristike radne sredine
- Prenik buenja
- Smjer i ugao buenja
- Dubina buenja i pritisak komprimovanog vazduha
- Broj obrtaja buaeg pribora i broj obrtaja krune
- Tip buaeg lekia, broj udara i energija udara

20.Agensi za ostranjivanje nabuenog materijala : ...................................................................1

voda,
vazduh,
smjesa vode i vazduha,
smjesa vode i neke druge materije (hemijski djeluje na materijal)

21.Prednosti ispiranja vodom............................................................................................1

prednosti- spreava stvaranje praine, obara estice praine, odrava dlijeto sjeiva istim, hladi
dlijeto, dubina buenja nema tako veliki uticaj, tee dolazi do zaglavljivanja alata
nedostaci: skupe instalacije, moe doi do ispiranja zidova buotine i zaruavanja, moe doi do
zasienja vazduha vlagom u podzemnoj eksploataciji

22. Podjela maina udarno-rotacionog principa buenja:...................................................2

-Prema konstrukciji zaokretnog mehanizma:
sa zavisnom rotacijom
sa nezavisnom rotacijom
- Prema nainu primjene:
Rune
Stubne
Uskopne
-Prema masi:
Lake (do 18 kg)
Srednje teke (20-25 kg)
Teke (preko 30 kg)
-Po nainu odstranjivanja nabuenog materijala:
Direktno odstranjivanje
Indirektno odstranjivanje
-Prema vrsti energije koju koriste:
Pneumatske-koje se i dansa najee koriste iako ih ugroavaju hidrauline
Benzinske
Elektrine , Hidrauline
 23. Maine za buenje minskih rupa.......................................................................1
- Pneumatski ekii
- Stubni buai ekii
- Uskopni buai ekii
- Ostali buai ekii: elektrini, benzinski, hiudraulini, uronjeni dubinski

24. Mehanizmi kod uronjenih dubinskih ekia kod udarno rotacionih buaih ekia.......1
- Posjeduje dva mehanizma:
- Buai eki ulazi u buotinu zajedno sa buaim dlijetom i direktno naosi udarce
- Elektro ili pneumatski rotor-nalazi se izvan buotine na katarci i preko buaih ipki prenosi
rotaciju na uronjeni buai eki (nezavisna rotacija). Nije sinhronizovan broj udarac
dlijeta ( 1000-2500 udara/min) i broj obrtaja ipki (60-150 o/min)
25.Pomona oprema udarno rotacionih buaih ekia............................................................1
Pneumatski oslonac
Mazalica
Maina za bruenje
26.Udarno rotaciona samohodna buaa kola-primjena i osnovne proizvodne karakteristike......1
Savremeni postupci buenja u podzemnoj eksploataciji
-Buotine prenika 150 mm i duine do 50 m

27.Udarno rotacione masine za busenje minskih busotina....................................................1,0

Lake lafetne busilice sa zavisnom rotacijom
Builice sa pojaanim zakretnim mehanizmom
Lake builice sa dubinskim uronjenim ekiem
Teke samohodne builice
Samohodne builice sa hidrailukim ekiem
Samohodne builice za sekundarno miniranje

28. Smjenski uinak udarno-rotacionih builica velikog prenika:......................................1,5

Tsm T pr Tnz
,
100 2 t1 ( L L ) t 2 t3m/smjeni

v L L R L
Gdje je: Nsm smjenski uinak builice, m/smjeni
Tsm trajanje smjene, min
Tpr vrijeme pripremno-zavrnih operacija, min
Tnz vrijeme nepredvienih zastoja, min
V mehanika brzina buenja, m/min
t1 potrebno vrijeme za zamjenu ipki, min
L dubina buotine, m
L duina buaih ipki, m
t2 vrijeme potrebno za zamjenu krune, min
t3 vrijeme potrebno za premjetanje builice, min
R trajnost dlijeta, m
29.Odreivanje potrebnog broja udarno-rotacionih builica se definie na osnovu:............1,5
- godinje proizvodnje/kapaciteta rudnika, m3
- fiziko-mehanikih i tehnikih karakteristika radne sredine
- konstruktivnih osobina builice i njene mehanike brzine buenja,m/h
- broja radnih dana u godini
- broja smjena,
- zahtjevane granulacije miniranog proizvoda
- drugih faktora

30.Potreban broj udarno-rotacionih builica:..............................................................1,5

k Q
,
N= n P M

Gdje je: N potreban broj builica, kom

Q dnevni kapacitet sekcije, bloka ili cijelog rudnika, m3
k koeficijent rezerve
n broj radnih smjena u danu
P smjenski kapacitet builice, m
M koliina materijala po mbuotine, m3 / m

31. Reim rotaciono-udarnog buenja se definie : .........................................................1

osnim pritiskom,
broj okretaja dlijeta i
nainom odstranjivanja nabuenog materijala (koliina agensa)

32.Uslovi za ostavrivanje osovinskog pritiska kod rotaciono-udarnog buenja:..........1,0

Pos = 0,7 G
Pos = 6 - 7 f D
gdje je: Pos - osovinski pritisak, kN
G - teina builice, t
D - prenik buotine, cm
f - koeficijent vrstoe stijene
33Definisanje pritiska na osnovu prenika krune ("Ingersoll-Rand").......................1

Pos max = 57 D2 , daN/ cm2 po preniku krune

Pos max = 57 D , daN/ cm preniku krune

Pos- osovinski pritisak, daN

D-prenik krune, cm
34.Optimalni broj obrtaja za sprovoenje razaranja stijene i utiskivanje zuba :............1,5
2400 Dk
no o/min gdje je: no - broj obrtaja
Zx D
Dk - prenik konusa, cm
Z - broj zuba u obodnom vjencu krune
D - prenik krune, cm
 35.Potrebna koliina vazduha iznosi:........................................................................2
2 2
( Dk D ) v 60
Qv ,
4
2 2
Qv 47,1 ( Dk D ) mv3/min
,

gdje je: Qv - potrebna koliina vazduha, koja je kod ve poznate builice odreena
kapacitetom kompresora, m3/min
Dk - prenik krune, cm
v - potrebna brzina vazduha, koja zavisi od krupnoe nabuenog materijala I gm
( 15 odnosno 20-35 m/s)

36. Mehanika brzina buenja rotaciono-udarnih builica :.........................................1,0

19 Pos n m
vb ,
s c2 D min
Gdje je: Pos- osovinski pritisak, daN (kg)
n broj obrtaja, o/min
sc vrstoa stijen na pritisak, daN/cm2
D- prenik buenja, cm
37. Kapaciteti rotaciono-udarnih builica.......................................................................2,5

asovni kapacitet builica sa ovim postupkom mehanikog buenja se rauna

H
l pr
sin b
Qh ,m
tc
Gdje je: H visina etae, m
Lpr duina probuenja, m
b - ugao nagiba buotine
tc vrijeme buenja jedne buotine sa svim pomonim
operacijama,h
- Smjenski kapacitet builice iznosi;

Qsm T x h x Qh , m Gdje je: T duina trajanja smjene , h

smjeni
h - koeficijent iskorienja builice u toku
smjene ( 0,5-0,75)

38.Fiziko-hemijski postupci buenja-termiki postupak-princip rada,prenici buenja....2

- Osnova ovog postupka jeste razaranje stijenske mase visokotemperaturnom gasnom strujom
(2500-30000 C) . Viskotemperaturna gasna struja izlazi velikom brzinom iz gorionika ( 1500-2000
m/s), udara u dno buotine, zagrijeva povrinski sloj stijene i u njoj izaziva termika naprezanja
( uslijed poveanja zapremine pri zagrijavanju i sl)
-Prenik buenja se kree 250-300 mm a dubine buenja do 60 m u stijenama sa f= 6-20
39.Prednosti i nedostaci termikog buenja..........................................................1,5
Prednosti ovakvog postupka buenja:
- visoki uinci u odreenim vrstama stijene
-mogunost buenja buotina velikog prenika
-neznatan uticaj ovodnjenosti terena na uinak
buenja
Nedostaci:
- mogunost buenja stijena samo sa
karakteristinim temperaturno-fizikim osobinama
-ograniene dubine buenja
-velika potronja radnih komponenti
-zagaenje radne sredine
- nizak stepen korisnog dejstva ovog postupka buenja - h = 0,15-0,20 ( dodavanje stimulatora-
katalizatora radi potpunijeg sagorijevanja)

40.Brzina termikog buenja:.1,5

q
vb , m
l g t h
Gdje je: q srednji specifini toplotni protok od gorionika do
povrine stijene,KJ/h m2
l - srednja toploprovodnost stijene, KJ/kg 0C
g - specifina teina stijene, g/cm3
t temperatura pri kojoj se razara stijena, 0C
41.Buenja minskih buotina eksplozivom: .............................................1
Buenje eksplozivnim patronama u vrstom stanju
Buenje tenim eksplozivnim punjenjima

42. Buenje buotina strujom eksplozije-princip rada..............................1

Sutina buenja strujom eksplozije jeste razaranje stijene na dnu buotine uestalim
eksplozijama trokomponentnih materija (kerozin, azotni etverooksid (oksidans) i hemijski inicijator
(K+Na)) , koje pod odreenim uslovima postaju jak eksploziv

43. Hidraulini nain buenja minskih buotina-princip rada i kritian pritisak vode:......2
Razaranje stijenskih masa se vri mlazom vode koji izlazi iz malznica hidromonitora
p pkr 0,25 s c 25 f Gdje je:
Pkr kritini pritisak vode, pri kojem
se stijena poinje razarati,bar/cm2
sc pritisna vrstoa stijene,daN/cm2
f koeficijent vrstoe stijene

44. Od ega zavise efekti buenja minskih buotina elektrotermikim metodama........1

Efekti zavise od fiziko-mehanikih osobina stijene i specifine jaine izvora el.energije
45. Buenje minskih buotina elektrotermikim metodama-princip rada i metode...........1
Razaranje stijena ovim metodama se postie neravnomjernim zagrijavanjima elektrinom
energijom pojedinih mineralnih zrna vrstih stijenskih masa
Beskontaktne i kontaktne

46. Buenje stijena strujom plazme-princip rada...............................................1

- Korienjem plazme se omoguava dejstvo energije visoke koncetracije na materijal
(vrlo visoke temperature zajedno sa elektrinim i magnetnim poljem)

47.Kombinovani postupci buenja- najei vidovi ..............................................1

kombinacija mehanikog i termikog buenja:
a -termoudarni postupak
b - termoobrtni postupak ( konusne krune )
c - termoobrtni postupak ( elementi reueg tipa)

48. Eksplozivne materije ............................................................................................0,5

Eksplozivne materije su hemijska jedinjenja ili mehanike smee hemijskih jedinjenja u vrstom ili
tenom stanju koje u sebi sadre neophodne elemente za proticanje hemijske reakcije,
praene oslobaanjem toplote i gasnih produkata

49. Eksplozivi ...................................................................................................................0,5

Eksplozivi su jednorodne ili sloene eksplozivne materije koje imaju osobinu da se pod uticajem
spoljnjeg impulsa (udar, trenje, toplota) naglo razloe i preu u gasno stanje, pri emu se razvija
visoka temperatura i pritisak, i koji pri tome mogu da izvre mehaniki rad. ILI
hemijska jedinjenja ili mehanike smjee hemijskih jedinjenja, koje su sposobne da pod uticajem
spoljnjeg dejstva (udar, trenje, iskra, toplota) za vrlo kratko vrijeme razviju visoku temperaturu, velike
koliine gasova i ogroman pritisak.

50. Eksplozija ..............................................................................................................0,5

Eksplozija se javlja kao zvuni efekat, koji je posledica veoma brzog stvaranja toplotne i mehanike
energije, praen pojavom gasova pod pritiskom, veim od pritiska sredine u kojoj je nastala eksplozija.
Usled razlike u pritiscima, stvorenim procesom eksplozije, nastaje irenje gasova, pri emu se energija
pretvara u mehaniki rad.
(Pri eksploziji jednog kilograma plastinog eksploziva oslobodi se oko 4200 KJ/kg energije u trenutku.
Sagorevanjem jednog kilograma kamenog uglja oslobodi se 39000 KJ/kg energije, ili kerozina gde se
oslobodi 47000 KJ/kg energije, ali nema eksplozije, jer sagorevanje nije bilo u kratkom vremenu).

51. Klasifikacija eksplozija.............................................................................................1

- Fizike - fiziki preobraaj jednog oblika energije u drugi, bez promjen hemijskog sastava
materije (munja grom, eksplozija parnog kotla, pad meteora i dr.).
 - Nuklearne- posljedica trenutnog pretvaranja nuklearne energije u toplotnu putem nuklearnih
reakcija. (cijepanjem (fisijom) jezgara tekih elemenata, na jezgra lakih elemenata, ili
spajanjem (fuzijom)
- Hemijske- brzo pretvaranje hemijske energije u toplotnu putem odreenih hemijskih
reakcija.Produkti reakcije su u gasovitom stanju. Porast pritiska je posljedica istovremenog
oslobaanja toplote i gasova.

52. Uslovi za stvaranje hemijske eksplozije:............................................................0,5

-proces hemijskih promjena u eksplozivu odvija velikom brzinom
-proces hemijskog razlaganja praen oslobaanjem toplote
-proces razlaganja odvija uz oslobaanje gasova

53. Klasifikacija eksplozivnih procesa.....................................................................1,5

- Zavisno od naina na koji se dovodi energija aktiviranja, razlaganje eksplozivnih materija
moe se odvijati na tri naina: gorenjem, deflagracijom i detonacijom.
- Gorenje - procesu gorenja, zavisno od temperature i vremena kojem su izloene visokim
temperaturama, ali ispod temperature pri kojoj dolazi do eksplozije. gorenje eksploziva (odvija
bez prisustva kiseonika iz vazduha).
- Deflagracija: proces sagorijevanja sa podzvunim brzinama koja su predstavljena kroz
termika stanja ( gorei materijal zagrijava sledei sloj hladnog materijala I pali ga) . Pri
deflagraciji eksplozivne materije, brzina hemijskog razlaganja je relativno niska (nekoliko cm
do nekoliko metara u sekundi) a energija aktiviranja molekula eksplozivne materije predaje se
od sloja do sloja prenoenjem toplote
- Detonacija: je proces razlaganja eksploziva, gde se energija potrebna za aktiviranje molekula
eksploziva prenosi od sloja do sloja putem udarnog talasa, koji se kroz eksplozivnu materiju
kree nadzvunom brzinom.
ILI proces sagorijevanja u kojem udarni talasi sa nadzvunom brzinom pokreu otputanje
energije kroz fluid u zoni reakcije. Prilikom detonacije udarna kompresija materijala stvara
povienu temperaturu do take paljenja. Iniciran materijal sagorijeva pored udara I otputa energiju
koja stvara udarne talase.

54. Razlike izeu deflagracije i detonacije..............................................................1

- Bitna hemijska razlika izmeu::pri deflagraciji nastali gasoviti produkti udaljavaju od povrine
reakcione zone, a pri detonaciji ti produkti se priblivaju reakcionoj zoni, poveavajui u njoj
pritisak,
- Zona hemijske reakcije je pri detonaciji znatno ua nego pri deflagraciji.
- Brzina razlaganja pri detonaciji vrstih i tenih eksplozivnih materija dostie vrijednosti od
13009300 m/s,

55.Oznai ispravan proces za osnovne vrste eksploziva.....................................0,5

Niskobrizantni eksplozivi: detoniraju/ deflagriraju (sagorijevaju)
Visokorizantni eksplozivi: detoniraju/deflagriraju (sakorijevaju)

56. ime se moe proizvesti detonacija i koje se najoznatije teorije ponaanja gasova pri
detonaciji...........................................................................................................0,5
- Detonacije proizvodimo: eksplozivima, reaktivnim gasnim mjeavinama, pa i prainom i
 aerosolom
- teorija koja predvia ponaanje gasa u detonaciji jeste Chapman-Jouguet (CJ) teorija,
- Kompleksnija teorija je Zel'dovich, von Neumann, i Doering-a. - ZND teorija

57. Koje uslove treba da ispunjava odreena eksplozivna materija da bi se mogla smatrati
eksplozivom ..........................................................................................................0,5
- Mora imati minimalnu razornu snagu,
- Mora biti prikladna za rukovanje i upotrebu,
- Mora biti sigurna za rukovanje

58. Prema kojim kriterijumima se vri klasifkacija eksploziva:..............................1

- Po hemijskom sastavu- ista hemijska jedinjenja, Mehanike smjee hemijskih jedinjenja
- Po agregatnom stanju- gasovite eksplozivne smjee (metanvazduh, acetilen-vazduh),
eksplozivne smjee vrstih i tenih materija sa gasovima (ugljena prainavazduh,
derivati naftevazduh i dr.), tene eksplozivne smjee (nitrobenzo-azotna kiselina),
smjee vrstih i tenih eksplozivnih materija (nitroglicerinamonijumnitrat,
amonijumnitratteno dizel gorivo), vrsta eksplozivna jedinjenja ili smjee
(trinitrotoluol, heksogen, amonijum-nitrattrinitrotoluol).
- Po relativnoj konzistenciji - prakaste, poluplastine, plastine. vodoplastine kaaste,
granulirane, presovane, semiplastine.
- Po nainu delovanja/brzini razlaganja-brizantne, deflagrantne.

59. Osnovne komponenete eksplozvnih materija: ..................................................1

- Nitrati kalijuma i natrijuma ulaze u sastav eksploziva kao potencijalni nosioci
kiseonika
- Senzibilizatori, materije koje se dodaju radi poveanja osetljivosti i radne sposobnosti
eksploziva (trotil, nitroglikol, elirani nitroglicerin i dr.).
- Sagorljive materije, u vrstom ili tenom stanju, koje potpomau sagorijevanje i
poveavaju koliinu energije (metalni prahovi, retortni ugalj i dr.).
- Flegmatizatori, materije koje smanjuju osetljivost eksploziva, tako to kristale
eksplozivne materije presvuku slojem inertne materije
- Materije koje obezbeduju stabilnost suspenzije i viskozitet. Dodaju se supstance koje
lako hidrolizuju i obino se koriste natrijumova so, karboksimetilceluloze, gar

60. Vrste brizantnih eksploziva.....................................................................................1

- Inicijalni - primami, koji zahtijevaju veoma malu energiju aktiviranja da bi nastupila
eksplozija, i veoma su osetljivi na udar, trenje, toplotu.
- Brizantni sekundarni, eksplozivi su manje osetljivi na mehanike i toplotne uticaje, i
detoniraju pod dejstvom udarnog talasa izazvanog inicijalnim
eksplozivima.
- Tercijarni eksplozivi - neke teorije dodaju i treu kategoriju- minerske agense. Oni ne mogu
pouzadno detonirati sa nekom koliinom primarnih eksploziva i zbog toga zahtjevaju meu
punjenje pojaivaa-sekundarnih eksploziva.
61. Karakteristike eksploziva.....................................................................................1
- gustina - Predstavlja odnos mase eksploziva i njegove zapremine i izraava se u gr/cm3.
- kritini prenik - Za svaki eksploziv postoji minimalni prenik patrone ispod koga se ne moe
izazvati detonacija. Taj prenik naziva se kritini prenik.
- poetni inicijalni impuls - Za poetak razlaganja eksplozivne materije, potrebno je spolja
utroiti neophodnu koliinu energije,
-bilans kiseonika - Postojanje molekula kiseonika u sastavu gasovitih produkata razloenog
eksploziva

62. Gustina eksploziva-vrste i ta predstavlja kritina gustina...................................1

-Kristalna gustina,
-Gustina punjenja,
-Gravimetrijska - nasipna gustina i
- Gustina minskog punjenja
Kritina gustina - je maksimalna gustina pri kojoj eksploziv sigurno (stabilno) detonira.

63. Kojeg porijekla moe biti poetni inicijalni imuls.......................................0,5

- toplotni (plamen, zagrevanje, snop zraka i si.),
- mehaniki (udar, trenje i si.),
- hemijski (reakcije sa oslobaanjem toplote).

64. Opii eksplozive s obzirom kakav bilans kiseonika imaju.............................1,0

a) Eksploziv ima pozitivan bilans kiseonika kada u produktima sagorevanja, nastalim poslije
eksplozije, ima i slobodnog kiseonika, koji je preostao poslije potpune oksidacije ugljenika u
C02 i vodonika u H2 0. - nitroglicerin, Amonij umnitrat
b) Eksploziv ima nulti (uravnoteen) bilans kiseonika kada u produktima sagorijevanja nema
slobodnih molekula kiseonika, kada je suv ugljenik preao u C02 a vodonik u H20.- nitroglikol
c) Eksploziv ima negativan bilans kiseonika ako u produktima sagorevanja ima vea koliina,
nego to je dozvoljena, otrovnog ugljenmonoksida (CO), jer nije bilo dovoljno kiseonika za
potpunu oksidaciju ugljenika u ugljendioksid (C02).-trotil,pentrit

65.Izraunaj bilans kiseonika u nitroglikolu C2H4(ONO2)2................................1,5

Opta formula eksplozivne materije ima oblik CaHbNcOd,

gdj e je: 16 atomska masa kiseonika,

Me - molekulama masa eksploziva.
ako je d>2a + b/2, imamo pozitivan bilans kiseonika,
ako je d=2a + b/2, imamo nulti bilans kiseonika,
ako je d<2a + b/2, imamo negativan bilans kiseonika
66.Kakav je sastav gasova poslije eksplozje u uslovima normalne eskplozije a koji se otrovni
gasovi jo mogu pojaviti ugasnim produktima...................................1,0 (13 )

- azot, ugljendioksid, vodena para i eventualno neto kiseonika.

- ugljenmonoksid (CO), ugljendioksid (C02), oksidi azota; azotmonoksid (NO) i azotdioksid
(N02), zatim sumporni gasovi; sumporvodonik (H2S) i sumpordioksid (S02) i rijee ivine i
olovne pare.

67. Od ega zavisi sastav gasnih produkata eksplozije:................................................1

- hemijskog sastava eksploziva
- obloge patrone eksploziva,
- uslova miniranja,
- fizikog stanja eksploziva,
- karakteristika stijena,
- zaepljenja i dr.
68. Uslovi stvaranja otrovnih gasova...........................................................................1
B.D. Rossi : - svojstva stijena koja okruuju eksplozivno punjenje,
- hemijski sastav eksploziva,
- omota patrone eksploziva,
- uslovi izvoenja miniranja.
Z.G. Pozdnjakov i B.D. Rossi :
- to je vea vrstoa stijena stvara se vea koliina CO.
- Pneumatsko punjenje minskih buotina -smanjuje tetnih gasova.
- Poloaj udarne patrone u punjenju i smjer iniciranja (na dnu)
- Veliina zazora izmeu minskog punjenja i prenika buotine
- Vrsta materijala za zaepljenje
69. Doputene koncetracije otrovnih gaosva u radnoj sredini...................................1
- Ugljenmonoksid (CO), - 0,02 mg/l (0,0016% zapremina).
- Oksidi azota (NO, N02), - 0,005 mg/l ili 0,001% zapremine.
- Sumporvodonik (H2S), pri koncentraciji od 0,1% H2S, u vazduhu posle kratkog vremena
-, a pri sadraju od 4,5% obrazuje sa vazduhom eksplozivnu smjeu.
- Sumpordioksid (S02), - 0,0007% zaprem.
- Vodonik (H2),- ksplozivan Dejstvo eksplozije je najjae pri 28,6% H2 u vazduhu.
- ivine pare; iva -nije dozovljeno prisustvo

70. Specifina zapremina gasova kod eksplozivnih smjea

gdje je: Mi, M2 ... Mn molekulama masa pojedinih komponenti eksplozivne smee,kg/k. molu,
N,,N2 ... Nn broj kilomolakomponenata eksplozivne smee,
Sn ukupan broj kilomolova svih gasova dobijenih pri detonaciji odreene koliine eksplozivne
smjee.
71. Odrediti zapreminu gasnih produkata pri eksploziji jednog kilograma nitroglicerina
C3H5(ONO2)3 , pri 0C i pritisku 1,01 x 105 Pa..........................................................1,0

- Molekularne mase pojedinih komponenti eksploziva C -12; O -10 ; N- 6 ; H -1

- Molekularna masa nitroglicerina 227
- ukupan broj kilomolova dobijenih pri eksploziji 4

72. ta je toplota eksplozije i izraunati toplotu eksplozije nitroglicerina.................1,5

Razlaganje se vri prema jednaini

2C3H5N3096C02 + 5H2O + 3N2 + 0,5O2

Toplota produkara eksplozije
C02 ................... 395,6 KJ
H20.............. 242,0 KJ
N2...................... 0 KJ
O2.......................... 0 KJ
Toplota stvaranja nitroglicerina...........700,7 KJ

Q produkata - Q reaktanata
Q= 2 x 227 1000 = 2583 - 700,7
2 x227 x 1000 = 6350 KJ/kg

73. ta predstavlja temperaturu eksplozije i od ega zavisi...............................0,5

Pod temperaturom eksplozije podrazumevamo temperaturu gasnih produkata koji se

obrazuju pri hemijskom razlaganju eksploziva. Temperatura eksplozije zavisi od hemijskog
sastava eksploziva i produkata eksplozije.

74. Napisati formulu za pritisak gasova pri eksploziji uzimajui u obzir zapremina molekula
materije (kovolumen) produkata eksplozije, koji se uzima daje a = 0,001 V0.....1

gdje je: P0 atmosferski pritisak gasova pri temperaturi 0C i pritisku od 1,01 x 105 Pa
T temperatura eksplozije, C
Vo zapremina komore u kojoj se eksplozija odvija, m3.
 75. Odrediti pritisak gasova eksplozije 1 kg nitroglicerina koji pri razlaganju obrazuje 0,716
m3 gasova, pri temperaturi od 5053 C, pri gustini punjenja od 0,8 gr/cm3.........1,5

76. Tehnike karakteristike eksploziva.........................................................................1

- Brzina detonacije - Brzina detonacije oznaava brzinu detonacionog talasa koji se kree kroz
masu eksploziva konstantnom brzinom.
- Radna sposobnost - Radna sposobnost je radno dejstvo eksploziva, tj. snaga koju eksploziv
proizvede pri upotrebi.
- Brizantnost eksploziva - Brizantnost je osobina eksploziva da pod odreenim uslovima drobi
stenu.
- Osjetljivost na udar - predstavlja najmanju visinu (cm) sa koje pada teg teine 1,2, ili 5 kg i
inicira eksploziv
- Prenos detonacije - Pod prenosom detonacije podrazumevamo najmanje rastojanje kod koga
aktivirana patrona energijom udarnog talasa izaziva detonaciju pasivne patrone.
_______________________________________________________________________________
77. Podjela brizantnih eksploziva...................................................................................0,5
- Prosti brizantni eksplozivi (eksplozivne materije) - po hemijskom sastavu su to najee isti
hemijski spojevi
-Sloeni brizantni eksplozivi- po hemijskom sastavu smjee vie hemijskih spojeva.

78. Podjela sloenih brizantnih eksploziva................................................................0,5

Prema agregatnom stanju
prakasti,
poluplastini,
plastini, vodoplastini kaasti,
granulirani
Prema namjeni
Eksplozive opte namjene
Sigurnosne - metanske eksplozive
79. Nabroj osnovne proste brizantne eksplozive.................................................................1
NITROGLICERIN C3H5(ON02)3
NITROGLIKOL C2H4(ON02)2
TROTIL(TRINITROTOLUOL) C7H5(N02)3
NITROCELULOZA C10H6Os
PENTRIT
AMONIJUMNITRAT NH4NO3
80. Kakva je upotreba inicijalnih eksploziva i nabroj osnovne inicijalne eksplozive............1

-slue za izazivanje podsticanje na detonaciju brizantnih eksploziva

-za izradu detonatorskih kapisli i elektrodetonatora, sa kojima se vri iniciranje brizantnih privrednih
eksploziva.

IVIN FULMINAT Hg(CNO)2

OLOVNI AZID (Pb(N3)2
AZID SREBRA Ag(N3)2

81. U koju grupu eksploziva spadaju eksplozivi opte namjene i koje su osnovne vrste........1
- Privredni eksplozivi :
1. Amonijum nitratski prakasti -
*Amonijumnitratski prakasti eksplozivi sa sadrajem trotila,
*Amonijumnitratski prakasti eksplozivi sa sadrajem nitroglicerina
*Prakasti i granulirani amonijumnitritski eksplozivi i eksplozivne smjee sa sadrajem gorivog
ulja

2. Amonijumnitratski poluplastini eksplozivi -

*Amonijum nitratni plastini eksplozivi sa brizantnom komponentom
* Vodoplastini amonijum nitratni eksplozivi bez brizantne komponente (Slurry eksplozivi,
Emulzioni eksplozivi ),
* Eksplozivi namjenjeni za geofizika i seizmika miniranja
3. Nitroglicerinski plastini eksplozivi - U svom sastavu imaju preko 80% elirane smee
nitroglicerinnitroglikol sa nitrocelulozom u elatinoznom stanju, kao i druge organske i
neorganske kompomente u manjem procentu.
4. Vodoplastini- slurry eksplozivi za mehanizovano punjenje - Sastoje se od zasienog
- rastvora amonijumnitrata u vodi
-sa drugim dodacima za pojaanje ( trotil, bezdimni barut, aluminijum)i dr. kao i
- sredstva protiv segregacije ( natrijumova so karboksimetilceluloze, guar) i dr. Njihov procenat
se kree oko 2%.
5. Metanski sigurnosni eksplozivi
*Prakasti metanski eksplozivi
*Poluplastini metanski eksplozivi

82. Rudarski crni barut- sastav ...........................................................................................1

- Po svom sastavu izradi i svojstvima crni barut ini posebnu grupu eksploziva, koji ima tu
osobinu, da ne detonira ve sagorijeva
- Dobro homogenizovana mjeavina kalijumnitrata (75%), drvenog uglja (15%) i sumpora (10%).

.
83. Sastav Slurry eksploziva....................................................................................................1
- tena komponenta,- voda
- senzibilizirajue materije - amonijum i natrijumnitrat kao oksidacione soli,
- visoko energetska goriva - metalni prahovi
- stabilizatori i
- visokomolekularni plastifikatori.

84. ta predstavljaju emulzioni eksplozivi i sastav emulzionih eksploziva .......................1

- oksidansgorivo - intimna smjea dvije tenosti koje se ne mijeaju (vodeni rastvori neorganskih soli
i razliiti tipovi ulja, dizel goriva i rastopljenih voskova- tip emulzije, voda u ulju, ili obrnuto tip
emulzije, ulje u vodi)
- Sastav:
1.Matrica temeljna struktura
2. Staklene mikrokuglice senzibilizator
3. Aluminijumski prah sekundarni senzibilizator

85. Koje se hemijski iste mase najee koriste kao eksplozivi

Hemijski iste mase

-Nitroglicerin- veoma nestabilna i osjetljiva tenost
- Aceton peroksid - veoma nestabilna sa organskim peroksidima
- TNT- uta neosjetljivi kristali koji mogu biti stopljeni i baeni bez detonacije
- Nitro celuloza- nitartni polimer koji moe biti visoko ili nisko eksplozivan zavisno od nivo
nitracije i uslova
- RDX, PETN, HMX - veoma moni eksplozivi koji se koriste isti ili u plastinim
eksplozivima
- C-4 (ili kompozicija C-4) - RDX plastini eksploziv plastifikovan da bude lijepljiv i lako
oblikovan
________________________________________________________________________________