a) Definisati odredeni integral.

Zatim, samo zapisati LajbnicNjutnovu

formulu navodeci uslove pod kojim ta formula vrijedi.
b) Zapisati formulu parcijalne integracije za odredeni integral.

a) Neka je f : [a, b] R. Uocimo segment [a, b] R. Konacan skup

tacaka P = {x0 , x1 , . . . , xn }, takav da je a = x0 < x1 < <
xn = b, zovemo podjelom segmenta [a, b]. Neka je xi = xi xi1 ,
i = 1, 2, . . . , n. Pod parametrom podjele P podrazumijevamo

max xi = (P ).
1in

Na svakom segmentu [xi1 , xi ], i = 1, . . . , n, odaberimo po tacku i .

Skup svih izabranih tacaka oznacimo sa = {1 , 2 , . . . , n }. Na ovaj
nacin dobija se podjela sa istaknutim tackama (P, ) segmenta [a, b].
Zbir
Xn
(f, P, ) = f (i )xi
i=1

naziva se integralnom sumom funkcije f za datu podjelu (P, ).

Za broj I kazemo da je limes integralnih suma (f, P, ) funkcije
f : [a, b] R kad (P ) 0 i pisemo

lim (f, P, ) = I,
(P )0

ako za svako > 0 postoji > 0, tako da za svaku podjelu s istak-

nutim tackama (P, ) vazi nejednakost

|(f, P, ) I| <

cim je (P ) < .
Ako lim(P )0 (f, P, ) postoji i konacan je, onda se kaze da je
funkcija f integrabilna u Rimanovom smislu na segmentu [a, b]. Broj
I = lim(P )0 (f, P, ) nazivamo Rimanovim integralom funkcije f
na segmentu [a, b] i pisemo
Z b
I= f (x) dx.
a

Lajbnic-Njutnova formula. Neka je f : [a, b] R neprekidna funkcija

i F proizvoljna njena primitivna funkcija. Tada je
Z b
f (x) dx = F (b) F (a).
a

b) Neka funkcije u(x) i v(x) imaju neprekidne izvode na segmentu [a, b].
Tada vazi jednakost
Z b Z b
u(x)dv(x) = u(x)v(x)|ba v(x)du(x).
a a

Zapisati i objasniti kako se koriste formule za primjenu odredenog inte-

grala kod izracunavanja povrsine ravne figure i zapremine obrtnog tijela
(nacrtati odgovarajucu sliku).

1
Posmatrajmo krivu y = f (x), x [a, b], gdje je f (x) neprekidna nene-
gativna funkcija. Figuru ogranicenu dijelovima x-ose, pravih x = a,
x = b i datom krivom zovemo krivolinijskim trapezom. Povrsinu
krivolinijskog trapeza izracunavamo pomocu formule
Z b
P = f (x) dx.
a

Naime, izvrsimo podjelu segmenta [a, b] na podsegmente [xi1 , xi ],

i = 1, . . . , n, x0 = a, xn = b, i neka je xi = xi xi1 . Posmatrajmo
pravougaonike cije su stranice [xi1 , xi ] i f (i ), gdje je i [xi1 , xi ].
Povrsina svakog ovog pravougaonika je f (i )xi , pa je
n
X Z b
P = lim f (i )xi = f (x) dx,
0 a
i=1

gdje je = max1in xi .
Neka je f : [a, b] R neprekidna i pozitivna funkcija. Ako se krivo-
linijski trapez, cije su stranice segment [a, b], dijelovi pravih x = a,
x = b i kriva y = f (x), x [a, b], obrce oko x-ose, onda se dobija
obrtno tijelo ciju zapreminu izracunavamo formulom
Z b
V = f 2 (x) dx.
a

Izvrsimo, naime, podjelu segmenta [a, b] na podsegmente [xi1 , xi ],

i = 1, . . . , n, x0 = a, xn = b, i neka je xi = xi xi1 . Posmatrajmo
pravougaonike cije su stranice [xi1 , xi ] i f (i ), gdje je i [xi1 , xi ].
Obrtanjem tih pravougaonika oko x-ose dobijamo valjke visina xi sa
poluprecnicima baza f (i ). Zapremina svakog valjka je (f (i ))2 xi ,
pa je
n
X Z b
V = lim (f (i ))2 xi = f 2 (x) dx,
0 a
i=1

gdje je = max1in xi .