Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.

com V2011
HNG DN GII BI TP NH HNG TUN 10 - 11

DNG TON: SUT IN NG CM NG TRN PHN T CHUYN NG

1. Nhn xt:
- Cc bi ton dng ny thng lin quan ti s bin i t thng qua mt n v din tch kn. Qu trnh
bin i t thng s gy ra mt sut in ng cm ng.
- Mi lin h gia t thng v sut in ng:

2. Hng gii:
Bc 1: Xc nh phn t dS c qut bi phn t chuyn ng (sao cho cm ng t B qua dS l khng
i)
Bc 2: Xc nh t thng theo thi gian t
Bc 3: xc nh sut in ng cm ng
3. Bi tp minh ha:
Bi 5-3: Ti tm ca mt khung dy trn thng gm N1 = 50 vng, mi vng c bn knh R = 20 cm,
ngi ta t mt khung dy nh gm N2 = 100 vng, din tch mi vng S = 1 cm2. Khung dy nh ny
quay xung quanh mt ng knh ca khung dy ln vi vn tc khng i = 300 vng/s. Tm gi tr
cc i ca sut in ng trong khung nu dng in chy trong khung ln c cng I = 10 A. (Gi
thit lc u cc mt phng ca hai khung trng nhau).
Tm tt:
N1 = 50 vng
R = 20 cm
N2 = 100 vng
S = 1 cm2
= 300 vng/s
Xc nh Ecmax
Gii:
* Nhn xt: Bi ton lin quan n hin tng cm ng in t. Ngun gy t trng l khung dy N1,
khung dy N2 c t trong t trng ca khung dy 1 v quay u t thng qua khung dy 2 bin
thin sinh ra xut in ng cm ng. Phng hng ca bi ton lc ny l xc nh t trng gy bi
khung dy 1 v tm biu thc th hin s thay thay i ca t thng qua khung dy 2 theo thi gian t. T
biu thc t thng d dng suy ra biu thc sut in ng sut in ng cc i
- Cm ng t gy bi bi khung dy 1 l:

- T thng do khung dy trn gi qua khung dy nh l:

( )
( = 0, do gi thit lc u cc mt phng ca hai khung trng nhau)
- Sut in ng cm ng trong khung dy 2 l:

Sut in ng cc i: ( )
* Ch :
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011
- Cng thc cn nh:
Sut in ng cc i:
Hiu in th cc i: | |
T thng cc i:
- Bi ton m rng:
Xc nh t thng cc i.
Xc nh cc i lng lin quan ti bi nh N1, N2, I, i vi cc bi ton dng ny th
nn lit k cng thc l nh du nhng i lng suy ra i lng cn li
Bi 5-4: Trong cng mt mt phng vi dng in thng di v hn cng
I = 20 A, ngi ta t hai thanh trt (kim loi) song song vi dng in mt
khong x0 = 1 cm. Hai thanh trt cch nhau mt khong 0.5 m. Trn hai thanh
trt ngi ta lng vo mt on dy dn di l. Tm hiu in th xut hin
gia hai u ca dy dn nu cho dy dn tnh tin trn thanh vi vn tc v = 3
m/s.
Tm tt:
Dy dn: , 20 A
x0 = 1 cm
l = 0.5 m
v = 3 m/s
U=
Gii:
* Nhn xt: Phn din tch thanh trt qut qua t trng B gy bi dng in I trong thi gian t l S = vtl
xt s phn b v ln cm ng t trong din tch S ta thy cm ng t B khng i trn cc ng
song song vi dng in I gi chia min din tch thnh cc di dS song song vi dng I cm ng
t B trn ton din tch dS l khng i p dng tch phn gii bi ton.
- Xt phn t din tch dS c qut bi on dx ca dy trong thi gian t dS = vtdx (d thy cm ng
t B trn din tch dS l khng i).
- Sau thi gian t, t thng c qut bi on dx ca dy l:

- T thng qut bi c dy l:

- Sut in ng cm ng sut trn dy l:

- Hiu in th gia hai u dy l:

U = |Ec| = 4,7.10-5 V
* Ch :
- Cng thc cn nh:
Sut in ng gy bi mt thanh vung gc vi dng in v chuyn ng song song vi dng
in:
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011

T thng qut mt thanh vung gc vi dng in v chuyn ng song song vi dng in:

Bi 5-7: Mt thanh kim loi di l = 1.2 m quay trong mt t trng u c cm ng t B = 10-3 T vi vn

tc khng i = 120 vng/pht. Trc quay vung gc vi thanh, song song vi ng sc t trng v
cch mt u ca thanh mt on l1 = 25 cm. Tm hiu in th xut hin gia hai u ca thanh.
Tm tt:
l = 1.2 m
l1 = 25 cm
B = 10-3 T
= 120 vng/pht

Xc nh U12
Gii:
* Nhn xt: C th phn chia thanh thnh hai phn tnh din tch ca tng phn qut trong thi gian t.
Trn mi phn ca thanh s xut hin sut in cm ng hiu in th (nu xt v ln) s bng tr
tuyt i ca sut in ng cm ng.
- Khi thanh quay bn knh l1, trong thi gian t thanh s qut c mt gc t din tch ng vi hnh d
qut

- T thng m phn thanh ng vi chiu di l1 trong thi gian dt l:

- Hiu in th gia u 1 v tm ca trc quay l:

| | | |
- Tng t i vi phn thanh ng vi chiu di l l1 cn li
( )
| |
- Hiu in th gia hai u ca thanh l:

( )
* Ch :
- Cng thc cn nh:
Hiu in th xut hin gia hai u ca mt thanh kim loi quay quanh trc vung gc vi
thanh l v cch mt u ca thanh mt on l1:

( )
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011
Bi 5-9: Mt a kim loi bn knh R = 25 cm quay quanh trc ca n vi vn tc gc = 1000
vng/pht. Tm hiu in th xut hin gia tm a v mt im trn mp a trong hai trng hp:
a. Khi khng c t trng.
b. Khi t a trong t trng c cm ng t B = 10-2 T ng sc t vung gc vi a.
Tm tt:
R = 25 cm
= 1000 vng/pht
B = 10-2 T
Gii:
* Nhn xt: Khi a quay m khng c t trng th di tc dng ca lc li tm cc electron di chuyn
ra mp a v gy ln mt hiu in th gia tm a v mp a hiu in th rt nh (gn nh bng 0).
Khi trong t trng, ta c th tng tng a trn l v s cc thanh kim loi nh xuyn tm v cc thanh
ny qut qua t trng th s xut hiu in th gia tm v thanh y chnh l hiu in th gia tm
v mt im trn mp a.
* Cu a: Khi khng c t trng
- Do cc electron chuyn ng ra mp a nn tm a s tch in dng. Khi h n nh, gia tm v
mp a s xut hin mt hiu in th U.
- Lc tc dng ln electron gm lc in (gy bi in trng gia tm a v mp a) v lc qun tnh ly
tm. Khi h n nh th lc in v lc qun tnh ly tm s cn bng nhau.

- S dng mi lin h gia U v E ta c:

* Cu b: Khi c t trng u B = 10-2 T

- Khi c t trng t vo th gia tm v mp a xut hin mt sut in ng cm ng (sut in ng
ny chnh l sut in ng gia mt thanh c mt u t ti tm a v mt u mp a) cng thc
tnh sut in ng l:

- Do gi tr sut in ng cm ng ln hn rt nhiu so vi gi tr hiu in th gy bi lc qun tnh ly

tm nn c th b qua nh hng ca lc ly tm trong trng hp ny hiu in th gia tm v mp
a l:

| |
* Ch :
Cng thc sut in ng gia tm a v mp cng chnh l cng thc tnh sut in ng ca
mt thanh kim loi c chiu di bng bn knh khi quay quanh tm ca a:

Bi 5-10: Mt cun dy dn gm N = 100 vng quay trong t trng u vi vn tc khng i = 5

vng/s, Cm ng t B = 0,1 T. Tit din ngang ca ng dy S = 100 cm2. Trc quay vung gc vi trc
ca ng dy v vung gc vi ng sc t trng. Tm sut in ng xut hin trong cun dy v gi tr
cc i ca n.
Tm tt:
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011
N = 100 vng
= 5 vng/s
B = 0,1 T
S = 100 cm2
Xc nh
Gii:
* Nhn xt: y l bi ton cun dy c N vng nn cc cng thc lin quan ti t thng, sut in ng
u nhn thm N
- T thng qua cun dy l:
( )
- Sut in ng trong cun dy l:

- Sut in ng cc i trong cun dy l:

( )

Bi 5-12: o cm ng t gia hai cc ca mt nam chm in ngi ta t vo mt cun dy N =

50 vng, din tch tit din ngang ca mi vng S = 2 cm2. Trc ca cun dy song song vi cc ng
sc t trng. Cun dy c ni kn vi mt in k xung kch (dng o in lng phng qua khung
dy ca in k). in tr ca in k R = 2.103 . in tr ca cun dy N rt nh so vi in tr ca
in k. Tm cm ng t gia hai cc ca nam chm bit rng khi rt nhanh cun dy N ra khi nam chm
th khung dy ca in k lch i mt gc ng vi n = 50 vch trn thc chia ca in k. Cho bit mi
vch ch ng vi in lng phng qua khung dy in k bng Q = 2.10-8 C.
Tm tt:
N = 50 vng
S = 2 cm2
R = 2.103
n = 50 vch
Q = 2.10-8 C
Xc nh cm ng B
Gii:
* Nhn xt: y l bi ton ng dng hin tng cm ng in t xc nh t trng ca mt thanh
nam chm. V c bn th y cng chnh l bi ton lin quan ti sut in ng cm ng. Do sut in
ng cm ng ph thuc vo s bin thin ca t thng, m t thng li c mi lin h vi cm ng t B
nn thng qua gi tr sut in ng cm ng thu c ta hon ton c th xc nh c ln cm ng
t B ( trong bi ny l cm ng t B ca thanh nam chm).
- Gi t l thi gian a cun dy ra khi t trng ca nam chm (hoc a nam chm ra khi cun dy
nh trong hnh v). Sut in ng cm ng trung bnh xut hin trong ng dy l:
| |
- in lng phng qua in k khi bng:

- Cm ng t B ca nam chm l:
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011
DNG TON: HIN TNG T CM
1. Nhn xt:
- y l bi ton lin quan ti hin tng t cm do cn hiu c th no l hin tng t cm. Nh
ta bit hin tng cm ng in t xy ra khi t thng qua din tch gi hn bi mch bin i v
khng ph thuc vo ngun gy ra s bin thin . Hin tng t cm l hin tng cm ng in t khi
ngun gy ra s bin thin t thng l do chnh dng in trong mch bin i theo thi gian dng in
t cm Trong mch kn c dng in bin i theo thi gian th trong mch s xut hin hin tng t
cm.
- Ta c th quan st c hin tng t cm trong mch RL c nhiu bi tp lin quan ti mch RL
cn nm c cc c im c bn ca mch RL:
Cu to gm c in tr R mc ni tip vi cun dy c
t cm L
Kho st s bin thin ca dng in i trong mch RL
khi ng mch v ngt mch
TH1: ng mch (K ni vo v tr 1)
p dng nh lut m cho ton mch ti thi im t ta
c:

( ) trong gi l hng s thi

gian t cm khi t = th i = 0.63
TH2: M kha K
p dng nh lut m cho ton mch ti thi im t ta c:

Khi t = i =
khi kho st mch RL th cn phi quan tm xem l trng hp ng kha hay m kha K s dng
cng thc tng ng.
- H s t cm ca ng dy hnh tr thng di v hn:

(N l tng s vng dy, l v S l chiu di v tit din ngang ca ng dy)

- Nng lng ca t trng trong ng dy in:

- Mt nng lng t trng:

- Sc in ng t cm:

- t cm:
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011
2. Bi tp minh ha:
Bi 5-14: Cho mch in nh hnh v. Trong ng dy c t cm L = 6 H, in tr R = 200 mc
song song vi in tr R1 = 1000 . Hiu in th U = 120 V; K l kha in (ti thi im ban u K
trng thi ng). Tm hiu in th gia cc im A v B sau khi m kha K mt thi gian = 0,001 s
Tm tt: U K
L=6H
R, L
R = 200 A B

R1 = 1000
R1
U = 120 V
= 0,001 s
Gii:
* Nhn xt: y l bi ton lin quan ti sc in ng t cm
- p dng nh lut m cho on mch ta c:

Ta c: ( ) vi
- Hiu in th gia hai im A v B sau thi gian l:

* Ch :
- Cng thc cn nh:
i vi mch RL: (khi m kha)

Bi 5-16: Tm t cm ca mt ng dy thng gm N = 400 vng di l = 20 cm, din tch tit din ngang
S = 9 cm2 trong hai trng hp:
a. ng dy khng c li st
b. ng dy c li st. Bit t thm ca li st trong iu kin cho l = 400.
Tm tt:
N = 400 vng
l = 20 cm
S = 9 cm2
= 400
Gii:
* Nhn xt: y l bi ton lin quan n t cm ca ng dy. t cm s ph thuc vo t thm
bn trong li ng dy y l l do m t cm khi khng c li st v c li st ca cng mt cun
dy l khc nhau. gii bi ton loi ny ta phi xc nh t thng sau p dng cng thc
tm ra t cm ca ng dy.
- T thng trong ng dy l:

- t cm ca ng dy l:

- TH1: khi ng dy khng c li st = 1

Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011

- TH2: khi c li st = 400

Bi 5-17: Mt ng dy c ng knh D = 4 cm, t cm L = 0,001 H, c qun bi loi dy dn c

ng knh d = 0,6 mm. Cc vng c qun st nhau v ch qun mt lp. Tnh s vng ca ng dy.
Tm tt:
D = 4 cm
L = 0,001 H
d = 0,6 mm
Gii:
* Nhn xt: Bi ton lin quan n hin tng t cm. t cm c mi lin h vi t thng m t thng
c mi lin h vi s vng dy do ta c th xc nh s vng dy thng qua t cm.
- Ta c cng thc tnh h s t cm:

- S vng dy tnh trn mt n v di: (1 y l 1 m)

- Thay v ta c:

Bi 5-23: Mt ng dy thng di l = 50 cm, din tch tit din ngang S = 2 cm2, t cm L = 2.10-7 H.
Tm cng dng in chy trong ng dy mt nng lng t trng ca n bng w = 10-3 J/m3.
Tm tt:
l = 50 cm
S = 2 cm2
L = 2.10-7 H
w = 10-3 J/m3
Gii:
* Nhn xt: Bi ton cho l v S ca ng dy xc nh c th tch ca ng dy, kt hp vi biu thc
nng lng t trng v mt nng lng t trng ta c th thu c mi lin h gia I v cc i
lng cn li
- Mt nng lng t trng:

- Cng dng in trong cun dy l:

Bi 5-24: Trn thnh ca mt trc bng ba cng di l = 50 cm, ng knh D = 3cm, ngi ta qun hai
lp dy ng c ng knh d = 1 mm. Ni cun dy thu c vi mt ngun in c sut in ng =
1,4 V. Hi
a. Sau thi gian t bng bao nhiu khi o kha t v tr 1 sang v tr 2, dng in trong cun dy
gim i 1000 ln.
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011
b. Nhit lng Jun ta ra trong ng dy (sau khi o kha)
c. Nng lng t trng ca ng dy trc khi o kha. Cho in tr sut ca ng ng = 1,7.10-8
.m
Tm tt:
1
l = 50 cm K
2
D = 3cm
d = 1 mm R

= 1,4 V L
I/I0 = 1/1000
Xc nh: t, Q, W
Gii:
* Nhn xt: Do cun dy c in tr R nn c th coi mch trong bi ton tng tng vi mch RL. Khi
K v tr 1 trong mch c dng in I0 khi chuyn sang v tr 2 dng in trong mch RL khng gim
ngay v 0 v gim theo hm e m (do hin tng t cm) s dng cng thc trong trng hp kha t
trng thi ng chuyn sang trng thi m: t cng thc ny ta thy cn phi xc nh hai
i lng quan trng l in tr R v t cm L ca cun dy.
- Xc nh in tr R:
Cng thc tnh in tr l:

o
o Tng s vng dy: ( )( )( )
o Chiu di ca dy l: (thc ra lp th 2 ng knh ca vng dy l D + 2d
nhng v D >> d nn ta c th coi hai lp ny c cng ng knh vng dy)
in tr ca cun dy l: :

- Xc nh t cm:
Cng thc tnh t cm ca ng dy hnh tr:

- Cng dng in ti thi im t l: ( )

- Nhit lng ta ra trong ng dy l:

( )| ( )

- Nng lng t trng trc khi o kha chnh bng nng lng ta ra trong ng dy: W = Q (nh lut
bo ton nng lng).
* Ch :
- Cc cng thc cn nh:
Cng thc tnh t cm ca ng dy hnh tr:
Nhit lng ta ra trong ng dy:
Mt vng dy:
Gv: Trn Thin c ductt111.wordpress.com V2011

t cm ca ng dy hnh tr: