Hipotireoza je sistemski poremeaj izazvan nedostatkom tireoidnih hormona u perifernim

tkivima.

Uzrok nastanka
Primarna hipotireoza moe da bude uzrokovana atrofijom titaste lijezde ili nastaje u posljednjem
stadijumu hroninog limfocitnog tireoiditisa, ali je ee jatrogenog porekla (posle lijeenja hipertireoze
radioaktivnim jodom ili subtotalnom tireoidektomijom), u toku tireosupresivne terapije ili uzimanja
lijekova koji utiu na metabolizam joda. Sekundarna hipotireoza je posjledica destrukcije hipofize
postpartalnom hemoragijom, povreda glave, tumora ili idiopatske atrofije ove
lijezde. Tercijarna hipotireoza je izazvana zbog poremeaja u hipotalamusu.

Klinika slika
Osnovni simptomi su nepodnoenje hladnoe, suvoa i perutavost
koe, promuklost, parestezije i bolni grevi u miiima,poveanje tjelesne
teine, opstipacija ( zatvor), smanjeno znojenje. Pri pregledu se konstatuju usporeni pokreti, gruba
koa i kosa, hladna koa, pastozno lice, otoci, bradikardija (usporen rad srca). U poodmaklom
stadijumu hipotireoze, miksedemu u koi i drugim tkivima nagomilavaju se depoziti mukoproteina.

Dijagnoza
Postavlja se na osnovu anamneze, klinike slike, objektivnog nalaza, odreivanja nivoa hormona.

Lijeenje
Primjenjuje se l-tiroksin. Uz pravilno lijeenje hipotireoze prognoza je odlina. U organizmu se
postepeno uspostavlja eutireoidno stanje, uz prestanak svih simptoma i popravljanje svih
biohemijskih abnormalnosti hipotireoze.

Simptomi hipotireoze

Nedovoljna koliina hormona titnjae dovodi do usporavanja tjelesnih funkcija. Za razliku od hipertireoze,
simptomi hipotireoze su blagi i postupni pa se mogu pogreno shvatiti kao depresija. Izraz lica postaje tup, glas
promukao, a govor polagan, oni kapci se sputaju, a oi i lice postaju napuhani i nateeni.

Mnogi ljudi sa hipotireozom dobivaju na teini, imaju zatvor stolice (opstipaciju) i ne mogu podnositi hladnou.
Kosa postaje prorijeena, gruba i suha, a koa postaje gruba, suha, ljuskava i stanjena. Mnogi ljudi razvijaju
sindrom karpalnog tunela, koji ini da se u rukama osjea bockanje ili bol. Puls moe biti spor. Dlanovi i tabani se
ine lagano naranastima (karotenemija), a postranini dio obrva polako ispada. Neki ljudi, naroito stariji, mogu
se initi zbunjenima, zaboravljivima ili dementnima, znaci koji se mogu lako zamijeniti za Alzheimerovu bolest ili
za druge oblike demencije.

Ako se ne lijei, hipotireoza moe konano uzroiti anemiju, nisku temperaturu tijela i zatajenje srca. Ta situacija
moe napredovati do smetenosti, stupora ili kome (miksedemska koma), po ivot opasne komplikacije u kojoj se
usporava disanje, osoba ima epileptine napade i smanji se protok krvi u mozak. Miksedemsku komu mogu
potaknuti izloenost hladnoi kao i infekcija, trauma i lijekovi kao to su sedativi i sredstva za umirivanje (sedativi)
koja potiskuju (deprimiraju) funkciju mozga.

Lijeenje hipotireoze

Hipotireoza se lijei zamjenjivanjem nedostatnog hormona titnjae, koristei jedan od nekoliko razliitih
preparata koji se daju na usta. Oblik kojem se daje prednost je sintetiki tireoidni hormon T4. Drugi oblik, osuena
titnjaa, dobiva se iz titnjae ivotinja. Openito doktori smatraju osuenu titnjau manje zadovoljavajuom
zbog toga to je dozu teko uskladiti i jer tablete imaju razliite koliine T3.

Lijeenje starije osobe poinje malim dozama hormona titnjae, jer prevelika doza moe izazvati teke
nuspojave. Doza se postepeno poveava sve dok se nivo hormona koji potie titnjau (TSH) u krvi bolesnika ne
vrati na normalu. Lijeenje se obino provodi cijeli ivot U hitnim stanjima, kao to je miksedemska koma, doktori
mogu hormon titnjae dati intravenski.
Insulin poveano luenje
Insulin je jedan od centralnih hormona koji, u djelovanju sa ostalim hormonima kontrolie
metabolike i mnoge fizioloke procese u organizmu. Ako ga nema dovoljno dobija se eerna bolest,
ako ga ima previe javlja se hiperinsulinemija (povean nivo insulina).
Iako ga veinom prepoznaju kao glavnog krivca za nastanak dijabetesa, insulin se smatra
najodgovornijim i za pojavu gojaznosti, raznih oblika kancera, Alchajmerove bolesti,
osteoporoze, policistinih jajnika, poremeaja imuniteta.

- Insulin zovemo master ili glavni hormon, jer djeluje generalno na sve elije organizma i veinu
endokrinih i metabolikih procesa. To je recimo glavni hormon koji djeluje na mozak i regulie
modane funkcije, zato to mozak ne koristi masti i proteine za metabolizam ve iskljuivo eere -
kae profesor dr Mirsanda Stani, molekularni biolog i ginekolog akuer, konsultant u Belmedik
bolnici.

* Kako insulin postaje zao gospodar u organizmu?

- Insulin se lui u pankreasu cijelog ivota, a koliko e se luiti insulina zavisi od toga koliko ima eera
u krvi: ako ima vie eera onda e se luiti vie insulina i obrnuto. Glavna funkcija insulina je da
ugura eer u elije, gdje e se on metabolisati, pretvoriti u energiju, i od ega zavise funkcije svih
organa i tkiva. Ako se pree gornja granica ili insulin padne ispod donje, on postaje tetan.

* ta se deava u organizmu kad insulin preuzme ulogu neprijatelja?

- Insulin je veoma korozivan kao i veina hormona, jer prolazei kroz krvne sudove oteuje endotel,
najfiniji sloj koji iznutra oblae sudove, kako mehaniki tako i izazivajui svojim mehanizmima
zapaljenjske procese. U zavisnosti kolika je njegova koncentracija i koliko dugo se zadrava u krvnim
sudovima, toliko e tete i napraviti. to je manja fizioloka doza insulina u krvi i to ga krae ima u
povienim fiziolokim granicama, to je bolje. Previsoka koncentracija insulina, odnosno
hiperinsulinemija, najbolji je pokazatelj predstojeeg sranog udara, mnogo bolji od svih
ostalih parametara, posebno kod mlaih osoba.

* Moe li da se kontrolie nivo insulina i kako?

- Moemo, ako obratimo panju na to koliko jedemo. Insulin se razliito lui za vreme obroka. U vreme
obroka vrijednosti eera i insulina rastu do gornje granice normale. Ali, ono to nije normalno je to to
je savremeni ovjek 24 sata dnevno izloen povienom eeru i insulinu: izmeu obroka pije sok,
gricka slatki, jede voe, pije kafu, to znai da je insulin stalno povien u krvi. Osobi sa normalnom
insulinemijom nisu potrebna vie od dva obroka dnevno, izmeu kojih ne treba da uzima apsolutno
nita.

Da li samo nivo eera zavisi od toga kako e se insulin ponaati?

- Vrijednosti insulina zavise od unutranjih i spoljanjih faktora. Luenje insulina je zadato genetskim
putem. Na povrini elija nalaze se prijemnici za insulin, od kojih zavisi kako e elija odreagovati na
prisustvo eera u krvi. Broj i kvalitet receptora takoe je genetski definisan. Ukoliko nema dovoljno
insulinskih receptora elija e slabo proputati eer i onda govorimo o rezistenciji na eer.
Gojaznost, stil ivota, fiziko kretanje, konstitucija, pol, uzimanje odreenih lijekova odreuju luenje
insulina.

* Moe li nivo insulina da zavisi od genetskih predispozicija?

- Kod eerne bolesti tipa dva nasljeuje se predispozicija za ovu bolest. Geni za insulin nalaze se u
boksu, segmentu DNK molekula pored kojih se nalaze i neki geni za seksualne hormone, za
kancerogenezu, visok pritisak. Interesantno je da se oni nasljeuju zajedno sa jednog od roditelja na
potomstvo. Jedna od karakteristika gena je da ako se aktivira jedan gen direktno, ostali u boksu
takoe e se aktivirati.
* Kako se aktivira gen za insulin?

- Ako osoba pojede obrok ili eer, raste nivo eera u krvi koji aktivira receptore na povrini elije.
Insulinski receptori aktiviraju gene da proizvode insulin koji se otputa u cirkulaciju i unosei eer u
elije smanjuju koncentraciju eera. Takoe, pojaano luenje seksualnog hormona estrogena
pojaava luenje insulina. I drugi hormoni poput progesterona, steroidnih hormona, tireoidnih hormona
utiu na luenje insulina.

* A kako to uopte deluje na nastanak bolesti?

- Poveana kancerogeneza, visok pritisak ei su kod osoba kod kojih se ee aktiviraju geni za
insulin. U zavisnosti od toga da li osoba ima prekomernu teinu, kakav je metabolizam, kakav je
hormonalni status, ee e se aktivirati geni za insulin, ali i ostali geni koji se nasljeuju u paketu sa
genom za insulin. Gojaznost, tako ima nekoliko biohemijskih mehanizama za podupiranje stvaranja
malignih elija. Nedostatak ili viak insulina utiu na stvaranje kostiju, metabolizam reproduktivnih
organa, imunoloki status, krvne sudove, brzinu starenja i gubitka mnogih funkcija u organizmu.

* Da li postoje neki vidljivi znaci koji ukazuju na povien insulin?

- Kod mlaih osoba najuoljiviji su znaci: nagla i intenzivna glad, nervoza zbog gladi, osoba ne moe
da se ugoji. Kod starijih osoba, to je ve poznato, lagano gojenje, posebno oko struka, koje nastaje u
srednjim godinama iako se ne unosi vie hrane, a fizike aktivnosti ostaju iste. Obino ljudi koji su jako
debeli ili mravi imaju povien nivo insulina. Ljudi stariji od 45, 50 godina gotovo redovno imaju neku
vrstu rezistencije na insulin, pa zbog toga i povien eer i insulin.

* Da li insulin u sadejstvu sa polnim hormonima izaziva bolest?

- Dejstvo insulina na reproduktivne organe je sloeno. Poremeaj luenja insulina zbog rezistencije
elija na unos eera izaziva metabolike promjene na elijama jajnika. Zbog toga se estrogen lui na
nenormalan nain i izaziva bolest koju zovemo policistini jajnici ili PCO sindrom, koji je drugi po redu
uzrok steriliteta. Vano je upozoriti pacijente da je sindrom policistinih jajnika metabolika i
endokrinoloka bolest i da se ne lijei operativno ve lijekovima, i to vrlo uspjeno.

* U kojoj mjeri je gojaznost faktor za insulinske bolesti?

- Debljina je najee praena hiperinsulinemijom, jer ko mnogo jede ima stalno visoke i eer i
insulin. Debljina utie i na kancerogenezu samu po sebi svojim mnogobrojnim mehanizmima. Kod
gojazne osobe, organizam se ponaa kao da ima dijabetes tip dva. Zato ima poremeaj metabolizma,
to dovodi do vee debljine, a to do jo veeg poremeaja metabolizma. To je zaaran krug. Masne
elije kad se jednom stvore nikad ne nestaju. Mogu da budu bez masti, ali su tu. Zato osobe koje su
jednom bile debele, uvijek imaju sklonost da se ponovo ugoje i lake postiu veliku tjelesnu teinu.
Zato je veoma vano da se mala djeca ne goje, djeca treba da budu na granici normalnog, bolje i
mravija, jer od toga zavisi kako e se organizam ponaati do kraja ivota.

KRV OTKRIVA RIZIK

* Koji dodatni faktori mogu da otkriju postojanje insulinskerezistencije?

- Prosjeno svaka trea osoba moe da razvije insulinsku rezistenciju ve do pedesete godine starosti.
Najbolje je faktore metabolike bolesti definisati na osnovu prisustva najmanje dvije od etiri navedene
vrijednosti u krvi: trigliceridi u krvi vii od 150 mg/dl, HDL holesterol u krvi manji od 40mg/dl, krvni
pritisak vii od 130/85, i eer u krvi vii od 110 mg/dl.