Vit

in U Linh

L T Xuyn

Chia s ebook : http://downloadsachmienphi.com/

Tham gia cng ng chia s sch : Fanpage : https://www.facebook.com/downloadsachfree
Cng ng Google :http://bit.ly/downloadsach

 Table of Contents
DN NHP
GIA NG THIN CM LINH V I VNG
B CI I VNG
TRIU VIT VNG, L NAM
THIN T A CH X TC QUN
NH TRNG PHU NHN
HIP CHNH HU THIN TRINH LIT CHN MNH PHU NHN (M )
UY MINH DNG LIT HIN TRUNG T THNH PHU HU I VNG (L Hong)
HIU Y UY MNH ANH LIT PH TN I VNG (L ng Trng)
THI Y TRUNG PH DNG V UY THNG CNG (L Thng Kit)
BO QUC TRN LINH NH BANG QUC THNH HONG I VNG (Thn sng T
Lch)
HNG KHNH KHUNG QUC TRUNG V T TR I VNG (Phm C Lng)
THNG KHUNG QUC T THNH VNG (L Phng Hiu)
THI Y TRUNG TU V LNG CNG (Mc Thn)
TRNG HNG, TRNG HT (Khc ch Thin Hu Tr Thun i Vng Uy ch Dng
Cm Hin Thng i Vng)
CHNG AN MINH NG HU QUC CNG (L Phc Man)
HI THIN TRUNG LIT UY V TR THUN VNG (L y)
QU NGH CNG CHNH UY HU VNG (Cao L)
NG THIN HA DC NGUYN TRUNG HU TH A K NGUYN QUN (Hu Th Phu Nhn)
MINH CH LINH NG CHIU CM BO HU I VNG (Thn ni ng C)
QUNG LI THNH HU UY T PHU NG I VNG (Thn Long )
KHAI NGUYN UY HIN LONG TR TRUNG V I VNG
XUNG THIN DNG LIT CHIU NG UY TN I VNG (Thn Ph ng)
TN VIN HU THNH KHUNG QUC HIN LINH NG I VNG (Sn Tinh)
KHAI THIN TRN QUC TRUNG PH T DC I VNG (Thn ng Chu)
TRUNG DC V PH UY LINH VNG (Thn sng Bch Hc)
THIN H LINH NG CHNG V QUC CNG (Thn Hi Thanh)
LI T LINH THNG HU TN VNG (Nam Hi Long Vng Qun)
BI K S TCH SC THIN VNG
THANH SN I VNG
KIN HI MN T
ANH LIT CHNH KH ON TNG QUN
LINH THN MIU THANH CM
TRN TRIU HNG O I VNG
CHP R S TCH T O HNH I THNH
LINH CHNG LINH NG I VNG T NHIN PHNG DUNG CNG CHA
BI BT TNG B TP VIT IN U LINH TON BIN
DN NHP
T khi c hon thnh n nay, Vit in U Linh Tp gy mt ting vang khng nh
trong gii vn hc Vit Nam, mc du cha c khc in mt cch chnh thc, tc phm
c sao i chp li nhiu ln, c cc hc gi tim bnh, tng b, tng bin, trng b,
tr thnh nhng bn thn tch ca nhiu thn t min trung chu v nht l cung cp nhiu
ti liu cho lch s. Mt tc phm nh vy l mt tc phm c nhiu ngi c, c nh
hng ln v cn phi c chng ta ch trng n hn. Phn dn nhp ny s cp n
son nin ca tc phm, tc gi v nhng bn chp tay, ni dung, gi tr v nh hng ca Vit
in U Linh Tp.

I. Son nin ca tc phm

Son nin ca tc phm c ghi r cui bi Ta ca L T Xuyn. l nm K T, Khai

Hu nguyn nin, tc l nm 1329. Nhng c nhiu hc gi hoi nghi s xc thc ca son
nin ny cng nh h khng ng m cho rng L T Xuyn l mt nhn vt i Trn.
kin ca cc hc gi y khng phi l khng c cn c lch s v bi vy chng ti s trnh by
di y hai quan nim khc nhau v son nin ca tc phm.

A. Tc phm v tc gi thuc vo i L

Hai hc gi ch trng Vit in U Linh Tp v L T Xuyn khng thuc vo i Trn

l Ch Ct Th v Hong Xun Hn.

Trong bi ta nm Gip Ng (1774) khi kim li Vit in U Linh Tp, Ch Ct Th, ngi
Hng (Hi Dng), Bin Tu b L i ca L Vn Hu v cho rng L T Xuyn ch chp
phn tip theo m thi1. Nh vy, theo Ch Ct Th th Vit in U Linh Tp l mt tc phm
c vit vo i L nhng L T Xuyn l mt vn s i Trn. L T Xuyn khng phi l
mt tc gi u tin v duy nht ca Vit in U Linh Tp. ng ch l mt trong nhng ngi
tng b tc phm. L do ca Ch Ct Th cn c trn nhiu vn liu c th tin cy c,
l nhng tc phm m chnh L T Xuyn nhiu ln dn chng, t d Giao Chu K ca
Triu Xng, Giao Ch K ca Tng Cn, S K hoc cn gi l i Vit S K v Ngoi S K
ca Thin v.v Chuyn S Nhip l chuyn u tin ca Vit in U Linh Tp gn nh l
mt bn sao li chuyn S Nhip ca Tam Quc Ch2; ngoi ra, L T Xuyn cn nghin cu d
s, tc truyn, nht l nhng thn tch ca cc lng v.v v nh vy, ni rng sch ca ng
c t i L cng khng phi l v l hn. Tuy nhin, nu ng trong quan im tn trng tin
nhn ca cc nh vn xa, ta c th mt phn no hiu c rng s s dng ti liu, v lm
ngc li s l i ngc vi tinh thn y, i ngc li tp qun v phong tro. Nh chnh L T
Xuyn tuyn b trong bi Ta, ng c th l mt ngi u tin chp li s thc tu
thin kin ti vn chp thnh b U Linh ny. Nhng ti liu dn chng mt cch minh bch
d nhin xc nhn s hin din ca nhng tc phm c trc nhng khng phi v th m
ph nhn phn sng tc ca L T Xuyn. Nhng tc phm dn chng u cc chuyn,
theo L Qu n 3 n nay u tht truyn, do y, ta khng c bng chng bin bit ch
no l ca L T Xuyn, phn no l ca nhng sch dn, nhng t nht phn sp t cc tnh
tit trong chuyn, cch b cc tc phm, s duy nht trong li vn cng nh tnh cch nht tr
ca cu khng nh mt phn sng to m ngi c k c th nhn ra ngay. Vic xt sch ny
sch kia khng lm gim bt phn c sng ca L T Xuyn m ch biu l s khim tn, tinh
thn trung thc c th ni c l khoa hc 4 ca ng m thi.
Trong cun L Thng Kit xut bn ti H Ni nm 1949, trong li ch s 1 trang 20, sau
khi cho rng nhng ti liu m L T Xuyn dng c th c t i L, gio s Hong Xun Hn
vit: Ta sch Vit in U Linh c nin hiu Hong Triu Khai Hu nguyn nin tc l
i Trn Hin Tng (1329). Nhng h tc gi l h L. Bit rng tt c h L by gi phi
i ra Nguyn, ta c th ngh rng L T Xuyn i L. Chc ca L T Xuyn (gi kinh i
Tng, th ha chnh chng, trung phm phng ng, chuyn vn s An Tim l) rt c th l
chc i L. Nu tht nh vy th n i Trn c k sao li, thm v cha sch Vit in U
Linh. Theo nh trn, gio s Hong Xun Hn cn i xa hn Ch Ct Th na v phng on
L T Xuyn l mt nhn vt i L; nhn xt ca gio s cn c trn s king hu ca i
Trn.

Trong An Nam Ch Lc 5, L Trc vit: H Trn thay lp tt c tng tc nh L v dn chng

c h L u bt i ra h Nguyn dt lng mong mi ca dn. Trong Vit S Lc v
Thin Uyn Tp Anh, tt c h L u vit thnh h Nguyn; phn 2 ca Vit S Lc ng l
l nh L, l nh Nguyn 6, L o K vit l Nguyn o K, L Trit vit l Nguyn
Trit v.v7 L T Xuyn khng th no dm r rng tn h ca ng trn u tc phm nu
tc phm c lm vo i Trn v nu L T Xuyn l ngi i Trn, nh vy L T Xuyn
sng vo
i L v Vit in U Linh Tp trong tnh trng hin nay l tnh trng ca mt tc phm i L
c tng b v hiu nh di i Trn. Nhng theo ch nghin cu ca chng ti, l lun ca
gio s Hong Xun Hn c th b sung c. Trc ht, s king hu tuy c thc nhng
khng phi lc no cng tuyt i. Trong cun L Thng Kit trang 451, gio s cho bit tn
L o Thnh trong Vit S Lc (1073) i ra Nguyn Nht Thnh, h Nguyn hu tn
Trn L, ng t ca nh Trn, ch m b i thnh Nht trnh tn hu ca Trn Hng o.
Xem Vit S Lc, quyn II, t 15a, ta thy r iu y, nhng cng chnh trong Vit S Lc,
quyn II, t 10a, tn ca L o Thnh ch phi vit l Nguyn o Thnh. Li na, nu L T
Xuyn l mt nhn vt i Trn th tn h ca ng cng phi i ra h Nguyn ri, khng
cn phi l mt nhn vt i L mi phi i tn. V li, trng hp ca Vit in U Linh Tp
c l khng th so snh vi mt cun nh Vit S Lc c. Nh mt s tnh c ca lch s,
cun Vit S b tht truyn Vit Nam nhng n th k th 18, i Cn Long nh Thanh
c n hnh v c Tin Hi T, t l Tch Chi, ngi Kim Sn (Giang T), hiu nh. Nh
vy, Vit S Lc khng b ci nn tam sao tht bn lm cho sai lc i; ngc li, Vit in U
Linh Tp v mt s ri ro, b sa cha rt nhiu; ngay th k XV, Nguyn Vn Cht vit
Vit in U Linh Tp B Tc, ri n th k th XVIII, n Ph L Hu H, nm 1712, trong bi
Bt Vit in U Linh Tp 8 phi than phin rng i truyn Vit in U Linh lu, nhng
u lm ln kh c. So snh nhng bn chp tay hin cn gi c nh bn A47, A75, A1919,
A1879, ta thy s sai bit trm trng nh th no 9. Do y, trong nhng thi k m s sa
cha l ci quyn ring ca ngi sao, khi m s king hu khng cn l do tn ti na th ci
tn Nguyn T Xuyn c i ra l L T Xuyn khng c kh khn g. Sau cng, gio s
Hong Xun Hn cn cho bit chc v ca L T Xuyn l mt chc v i L. nh, kinh
i Tng 10 c Minh Sng v chng th k l Hong Thnh Nh mang t Trung Hoa
v t ma xun nm inh Mi (1007). Nh L cng trn trng hn i vi kinh in ca nh
Pht nhng trong Ton Th cng nh trong Cng Mc, ta khng thy mt on no nhc nh
n chc v ca L T Xuyn; ngc li 11, Ton Th hai ln ni ti; mt ln vo i Trn
Nhn Tng 12 v mt ln vo i Trn Minh Tng 13; nh vy Th Ha Chnh Chng l mt
chc v i Trn, c l khng phi l mt chc v i L; li na, L T Xuyn cn kim chc
Chuyn Vn S An Tim L. Theo Aurousseau, An Tim L di i Trn thuc vo tnh Nam
nh hin nay 14. T nm 1916, Maspro cn c vo chuyn L Phc Man trong Vit in U
Linh Tp qu quyt c mt Thin 15 l tc gi mt cun S K vit vo khong 1287-
1329; Gaspardone 16 trong Bibliographie Annamite n hnh nm 1934, cng nhn chc v
ca L T Xuyn l nhng chc v i Trn. cng l kin ca L Qu n trong Kin vn
tiu lc 17 vit nm 1777.
B. Tc gi v tc phm thuc vo i Trn

Tr Ch Ct Th v Hong Xun Hn, tt c nhng nh hc gi nghin cu v Vit in U

Linh Tp u khng nh tc phm ny l mt sng tc i Trn. Chng ti trnh by nhng
kin ca L Qu n, Maspro, Gaspardone, Durand trong lp lun ca hai gio s
Gaspardone v Durand t ra v cng vng vng. i vi mt tc phm va c tnh cch s hc
va c tnh cch vn hc nh Vit in U Linh Tp, s kho st v son nin cn phi c t
trn nhng cn bn khc; cn bn y c th l kinh t, phong tc, x hi, lun l, nhng trc
ht v quan trng hn tt c l vn quan im, vn thc h. nh ot c vn ny
tc l mt phn no gii quyt c vn son nin. Vy thc h c trnh by trong tc
phm l thc h g? Ni mt cch, ci t tng no iu ng tinh thn ca cc nhn vt
trong tc phm? H ngh nhng g? hnh ng ra lm sao? i sng ca h c c t
theo mt tiu chun no khng?

Trc ht L T Xuyn tuyn b ngay trong bi Ta nm 1329: Thng minh chnh trc
xng thn, tr dm thn, t qui, yu ma, vng qu thi khng c lm xng nh th.
Thng minh chnh trc, theo tc gi, l nhng v biu dng c v tch, m ph c sinh
linh, l nhng ngi ng thi th kh th lng ly, lai dip th anh linh chi li. Thn ca
tc gi khng c g l m tn, d oan. Trong truyn L Thng Kit, tc gi vit: Ngi dn
no ham chung ma qu, ng bng huyn hoc dn chng th b ng (L Thng Kit) trng
pht sa thi kh tr phong, cho nn lc by gi c ci dm t no th u bin ra lm
hng ha ca cc v phc thn c. Nh vy, thn ca L T Xuyn ch l mt ngi, nhng
ngi y sng vi tt c sc mnh ca mt con ngi, v bi tr thnh nh mt nhn
vt linh thing v vn c lin lc mt thit vi loi ngi mt khi qu c. Thn y r rng
l nhng ngi tn k tnh, nhng con ngi thnh, ngha l nhng con ngi hon
ton theo kiu mu ca nho phong. Ci tnh cch nho phong hin hin trong tng c ch ca
nhn vt, trong tng ngn ng ca h. Lng trung qun ca L Phng Hiu, s kh ca L
Thng Kit, tinh thn khng khi ca Trng Hng v Trng Ht, s trinh lit ca M , tinh
thn t gia ly s hiu lm trng ca T Lch, l tt c ci hnh nhi h ca nh nho, n
khp vi ci nhn sinh quan rt cao ca h v con ngi. Lng sng thng nho hc r rt
trong vic sp t S Nhip lm ti u tin ca tc phm trong b cc ca tc phm c
chia ra lm lch i vng, lch i ph thn, ho kh anh linh. Nh vy, thc h iu ng
tc phm ca L T Xuyn l thc h nho gio. Thi i ca tc gi l mt thi i bt u ghi
nhng nm thinh vng u tin ca nho gio, khc hn ci khng kh m m, thanh tnh
nhng cng y ry nhng chuyn m tn d oan ca nh L. Ci tinh thn nho hc mnh m
sng sa ca nh Trn khng phi mt pht mt chc m c hnh thnh; n du nhp u
tin vo Vit Nam cng vi Pht gio, n c triu nh nh L ng h chnh thc nm
1070 khi L Thnh Tng trng tu Vn miu Thng Long; nm 1195 n c coi l bnh
ng vi Pht gio; c nhng v thin s nh Qung Nghim (1122-1190), s Tnh Gii (?
-1354) Nguyn Trung Ngn (1289-1370) Chu An (?-1370), Phm S Mnh, L Qut v.v lnh
o. Nm 1329, L T Xuyn ang sng gia ci xn xao y ca thi i ng; ng mnh bo
ng trong hng ng ca phi mi tc l phi Nho hc; tc phm ca ng l mt nhn chng
ca mt thi i ang n lc thanh ton vi nhng ci c hon ton theo mi khng mt
cht do d. nh, cn mt i bng dng ca ci tinh thn thn thoi i L, t d s bin
hin ca mt nhn vt v d sao i na, nm 1329 vn cha l nm thng li hon ton ca
Nho h, chng c l trong Vit S Lc hon thnh nm 1377, sau Vit in U Linh Tp gn
na th k, tnh cht hoang ng qui n i L vn cn bc l r rng. Nh vy, theo tinh
thn tng qut ca tc phm ta c th tin rng nm 1329 l son nin ca Vit in U Linh Tp
v L T Xuyn l mt vn s i nh Trn, mc du cc chng c cha c minh bch nh ta
mong mun.

II. Tc gi

Tt c nhng bn Vit in U Linh Tp chp tay nu c tn tc gi th u l L T Xuyn.

Ngay nhng hc gi khng cho tc phm vo i Trn cng khng ph nhn quyn tc gi ca
L T Xuyn, nhng v thn th v s nghip ca ng, hin nay ta cha c ti liu g r rt. Lch
s cng nh nhng vn bn chnh thc nh ng Khoa Lc khng thy nhc nh n tn ng.
Phan Huy Ch trong Lch Triu Hin Chng Loi Ch, L Qu n trong Ngh Vn Ch ch ni
n ng mt cch s si. Ta ch c th cn c trn chc v v trn tc phm tm kim mt
i nt v thn th v s nghip ca L T Xuyn.

V chc v, mi bn chp tay u chp mi khc. Theo 4 bn chp tay ca trng Vin ng
Bc C hin cn gi c 18, chc v ca L T Xuyn c nh sau:

Bn A.2879 ghi: Th i-Tng Kinh Trung Phm Phng Ng

Bn A.751 ghi: Th i Tng Kinh Th Ha Chnh Chng Trung Phm Phng Ng An
Tim L Chuyn Vn S.
Bn A.1919 ghi: Th i Tng Th Vn Chnh Chng Trung Phm Phng Ng An Tim L
Chuyn Vn S.

Bn A.47 ghi: Th i Tng Th Vn Chnh Chng Trung Phm Phng Ng An Tim L

Chuyn Vn S.

Trong cun L Thng Kit, khi ni v chc v ca L T Xuyn gio s Hong Xun Hn
vit l gi kinh i Tng, th ha chnh chng, trung phm phng ng, chuyn vn s An
Tim l, nh th gio s ni n chc v ca L T Xuyn ghi trong bn chp tay A.751;
bn
A.751 l mt trong bn bn ghi ch ha thay vo ch vn trong hai bn A.47 v bn A.1919,
li l mt bn mi chp gn y 19, do y, Durand kt lun rng ngi phng sao sau ny
lm ch ha vi ch vn v nh vy, gio s Durand xc nhn chc Th Vn Chnh Chng
ng hn nu l Th Ha Chnh Chng v cng nhn bn A.47 l hp l nht. Nhng nu
kt lun nh vy th chng ti thit tng nhng n lc ca gio s Durand xc nh
chc Th Ha Chnh Chng vo i Trn khng cn l do tn ti na, do y, ta c th ni
rng vit nh bn A.751 l ph hp vi s thc lch s i Trn; chc Th Ha Chnh Chng
r rt l mt chc phng v va gi sch va gi la ni kinh i Tng; nu l Th
Vn th chc v t ra tm thng, khng c g c bit i vi mt ngi vit mt cun
sch v thn thnh nh Vit in U Linh Tp. C th ni rng chnh ci ngn la leo lt ni
kinh i Tng kia, d ngha en hay ngha bng, gy cm hng cho nh vn L T
Xuyn, cho nn khng trong mt chuyn no l tc gi khng nhc n t ng hng ha bt
tuyt. Ci nh sng trong tc phm l nh sng m bnh minh ca nho hc ang bnh trng
khng lm cho phai m. Gi tr ca tc phm l trong s thc hin c ci mu thun biu
kin y. Nhng l lun trn nhm vo mc ch tm hiu chc v ca L T Xuyn, t y
tm hiu thn th ca nh vn. Qua chc v y, L T Xuyn xut hin nh mt nh tu hnh, m
thm sng mt ni bo tn kinh Pht, m nhim v l gi sch nh mt ngi qun th th
vin ngy nay. Trong thi gian y, xa s no nhit ca thnh, trong mt ni c cy gi bng
c, gia mt khng kh yn lng trang nghim, L T Xuyn c y th gi c sch, vit
vn, su tm ti liu, nht l suy ngh v ngi xa. ng lun lun i v ci th gii c s y;
ng sng vi nhng nhn vt ca ng, thm nhun ci khng kh bao quanh h, thu trit tinh
thn h. Khoa c ca triu nh khng cm d c nh vn. Tn tui ca ng khng c
ghi trn bng cp nhng nhng ngy m thm t hc cng nh nhng sng tc kia lm cho
tn tui ca ng lng ly. Ngoi ra, xt theo ni dung t tng ca tc phm, L T Xuyn cn
t ra l mt nh vn chng nhng thu hiu su xa Pht gio m cn l mt nh nho say m.
Ngay trong bi Ta, ng trnh by phng php ca ng khi vit sch, ci phng chm m
ng theo. Thn trng, khim tn, bit phn bit k cng, c c thm m, va thch ci tinh
thn tch cc ca nh nho va a ci v huyn b thing ling ca qu kh, L T Xuyn bt c
ch no biu l c s chng mc, s gin d, s sng sa v cn i. Mt con ngi nh
vy phi c s hm m ca ng thi v ca hu lai.

III. Ni dung tc phm

Nm 1777, L Qu n m c hn hai mi chuyn trong Vit in U Linh Tp. ng

vit: u nin hiu Khai Hu nh Trn, L T Xuyn phng ng ch son quyn Vit in U
Linh Tp, chp cc vic thn d, n miu, lch i vng 8 truyn, nhn thn 12 truyn,
ho kh, linh tch 20. Nh vy, ngoi 20 truyn v vng v nhn thn cn c nhng truyn
v ho kh anh linh m L Qu n khng ni r l bao nhiu. Phan Huy Ch cho l tc phm c
28 truyn. Vo i L, tc phm c Nguyn Vn Cht 21 b tc thm 3 hay 4 chuyn thn
thoi tu theo cc bn chp tay. l nhng truyn:
1. Sc Thin Vng
2. Tam o Thn
3. Nam Tng Cng Cha n Kin Hi
4. Trnh Gia v cc em.

Ngoi ra theo Gaspardone, cn c nhiu bn ph lc c tiu s ca T V Thnh Lang n Kin

Hi do L T Chi vit v Hng c nm th 5 (1513); bn Trng B v 1 bn Dn ngy 7-
7 nm K V v k l Tam Thanh Qun o nhn Nhng bn khc (A.2879, A.1919 c ch mt
v An Lc tn l Kim Min Mui v gm c nhng li ch bnh, tim bnh ca Cao Huy Diu khi
cn lm Gim Tu 22; mt bi ta ca L n Ph, tc l L Hu H 23. Bn A.335 chp li nm
1774 gi l bn Tn nh, Hiu Bnh c b sung n 41 truyn, ng thi, vn theo
Gaspardone, nhng truyn chnh nh S Vng, Hai B Trng v chuyn sang Lnh Nam
Chch Qui nn b b i, do y, trng thi cui cng ny, hai tc phm c nhiu im
ging nhau 24. Cc tc hiu sau khi cht c k n nm 1821, nm Minh Mng th 2 (xem
chuyn Triu Xng v
phu nhn cui sch).

Nh vy, theo bn A.751 m chng ti dch y, phn Tc B ca Nguyn Vn Hin (tc

Nguyn Vn Cht theo Gaspardone 25), phn Trng B v Ph Lc ca o nhn qun Tam
Thanh u khng c k vo phn ni dung Vit in U Linh Tp ca L T Xuyn. Phm
tim bnh ca Cao Huy Diu, phn ph lc s tch n th thn x An S cng th; ni dung ca
Vit in
U Linh ch gm 27 chuyn chia ra 3 phn nh sau:

A. Lch i Vng (6 chuyn)

1. S Nhip
2. Phng Hng
3. Triu Vit Vng, L Nam
4. Thn x tc
5. Hai B Trng
6. M
B. Lch i Ph Thn (11 chuyn)
L Hong
L ng Trng
L Thng Kit
T Lch
 Phm C Lng
L Phng Hiu
Mc Thn
Trng Hng v Trng Ht
L Phc Man
L U
Cao L
C. Ho Kh Anh Linh (10 chuyn)
Hu Th Phu nhn
Thn ng C
Thn Long
Thn Khai Nguyn
Thn Ph ng
Sn Tinh V Thu Tinh
Thn ng Chu
Thn Bch Hc
Thn Hi Thanh
Nam Hi Long Vng Qun
Theo b cc trn, ni dung ca tc phm rt r rt. Trc ht, tc gi biu dng v tch ca
nhng bc vng thu trit nhim v ca mnh v hy sinh thn th mang li hnh
phc cho dn Vit. Danh t dn Vit y c hiu theo ngha rng ri bi v ch bao hm
tt c nhng dn tc pha Nam Ng Lnh; S Vng cng l mt ngi Vit theo ngha ny v
chnh v th tc gi k li chuyn ca S Nhip u tin nh l mt ng vua tinh thn ca
ngi Vit Nam. Vic t S Nhip ln u chuyn chng t mc ch ca L T Xuyn khi sng
tc khng
c tnh cch chnh tr m ch mun soi vn ha nh mt mn n tinh thn b ch. Trong vin
tng y, S Nhip l mt bc vng trn c B Ci i Vng, trn c Triu Vit Vng v
L Nam . Nhng Phng Hng cng l mt bc vng c mt gi tr cao. Nu S Nhip
tng trng cho lc lng vn ha phng Nam th Phng Hng cng tng l mt bc cha
m dn tng trng cho tinh thn bt khut ca ngi Vit. Triu Vit Vng v L Nam
cng th, mc du chnh tr i lp nhau, vn t ra xng ng l nhng v lnh o thi ly lon.
Ngi n th t l thn x tc, ngi mang li s no m cho nhn dn, ngi m bo cho
i sng ca nhn dn v phng din vt cht. S hin din ca thn x tc chng t rng
cng vi vn ha, cng vi chnh tr v qun s, mt i sng m no l mt iu kin tt yu
m cc bc vng phi ch . Vi tinh thn y, d l mt nhi n nh Nh Trng cng c th
lin kt c ho kit bn phng, nh ui qun xm lng ra khi b ci, mang li c lp
v ha bnh cho nc nh. Nh Trng tht bi v qun s nhng Nh Trng thng li v
phng din nng cao tinh thn quc gia; vic Nh Trng c Thng sai xung trn lm
ma chng t Nh Trng vn tip tc s mnh thing ling ca mnh i vi dn vi nc. Ci
cht ca M l mt ci cht v vang ca mt lit n. Gia lc mt nc nh tan, gia lc phi
lm t binh nh L, M cho on ngi chin thng mt bi hc su xa. Nng cht i m
bo v c s trinh lit, cn hn vua ti nh L sng m b hi hn giy v. Cch k li cu
chuyn ca tc gi chng t rng lng trung qun i quc ca ng khng lm sai lc c ph
phn. i vi tc gi, ch c o c l c mt gi tr trn ht mi gi tr.
Sau 6 chuyn ni v vng l 11 chuyn k li hot ng ca nhng lch i ph thn. Tt
c l nhng bc anh hng tun kit ca Vit Nam. Cc v y c i cng bo v triu nh,
bo v quyn li ca vua cha nh L Phng Hiu, nhng a s cc v l nhng ngi ht
lng v nc v dn, hoc lo cho dn chng c c rung cy nh L Hong, ht lng bo v
quyn li cho dn nh T Lch khi cht hin v ni vi quan H L Nguyn H: Nu s
qun c gio ha c dn trong thnh cho ht lng ht sc th mi song c nhim v ca mt
quan th
mc, mi xng vi trch nhim ca bc tn lng; L Thng Kit tng lm rung ng
triu nh nh Tng; L ng Trng tr thnh mt v anh hng bo v cho nh Tng chng
Hung N. L ng Trng khi cn thanh nin ni mt cu bt h: Trng ch ca i ngi
nn nh chim Loan chim Phng, nht c vn l, u li cho ngi tha m, lm n l cho
ngi? Trng Hng Trng Ht l b tng ca Triu Vit Vng, v Triu Vit Vng
m th cht khng th cng tc vi L Nam ; L Phc Man l thuc tng ca L Nam ,
cht i vn tip tc ng h L Thi T, ph tr cho dn gian. Vic sp t cc v anh hng ny
bn cnh nhau biu l lp trng ca L T Xuyn. ng mun trn mi ng phi, ngoi
mi triu i; ng ch mun nhm n mt im l s ph cng ca quc gia, tinh thn mnh
m ca dn tc. D
tng ca Triu Vit Vng c i lp vi tng ca L Nam v chnh tr chng na, sau
khi cht i l h ch ngh n lm th no ch li cho nhn dn. Mc Thn sau khi thnh thn,
mi ln sc vng c k t l l hin thnh mt con rn nm trn ct n, ngi no u tp th
lp tc b cn cht. Chuyn Cao L cng rt cm ng. Lng trung trinh ca Cao L i vi An
Dng Vng rt him c.
Sau cng l nhng bc ho kh anh linh. y l 10 chuyn thn c ngun gc thn thoi nh
Hu Th phu nhn, thn ng C, thn Long , thn Khai Nguyn, thn Ph ng, Sn Tinh
v Thu Tinh, v.v Cc thn u mt lng st sng cu kh ph nguy, thng sn sng hin
linh bo mng cho vua cha bit ng lnh phi theo, im d phi trnh; cc thn lc no
cng tm c hi tham d vo vic ca triu nh, gip cho nh vua trnh c nhng bc
kh khn, cho dn chng c m no sung sng.
Ni tm li, ni dung ca tc phm rt r rng; ni dung y c tm lc ngay trong bi
Ta ca tc gi. Ni dung y c mt gi tr m ta phi cn nhc v bnh lun.
IV. Gi tr ca tc phm
Vit in U Linh Tp c mt gi tr r rt v ni dung v hnh thc.
A. Gi tr ni dung.
 1. Gi tr tn gio
Trc ht, tc phm c mt gi tr tn gio khng th ph nhn c. Tin tng vo s bt
dit ca linh hn, tin tng vo s tng quan gia i sng bn ny v i sng bn kia, tc
gi ph din mt np sng hon ton kiu mu. Theo tc gi th thn thnh c ai l xa l u?
l nhng ngi trn mt tht nh chng ta, ch khc mt iu l cc ngi y sng mt
i sng siu phm, trong s cn lao kham kh, trong s phc v tch cc, trong n lc chng
li s quyn d ca vt cht; thn thnh l nhng ngi sng ht tt c kch thc ca
ngi, tn cng bin gii nhn loi. n trnh y, gi tr ca con ngi t nhin c gia
tng; con ngi c th tham d vo i sng linh thing tip tc qung b n cng thng
nh trc; n giai on ny, cc v anh hng xng ng c lng ngng m sng knh ca
nhn dn. Vic c n miu phng t tr thnh nh mt iu kin phi c. Ta khng l g khi
thy c nhiu v thn hin linh nh mun c hng t t lu di.
Tnh cch tn gio cn c th hin trong tinh thn sng bi anh hng lit n. T vua cha
n nhn dn, mi ngi u knh cn s thn, suy tn cc v thn, cng nhn s ti linh ca
thn nh mt nguyn l. Thn thnh l kiu mu l tng ca nhn dn; h cn c s ph
tr ca thn, nhng hn ht c, h mong mun c nn ging nh thn thnh, c can m
chng li dc vng ca h i ln cao hn.
Ta c th ni dn tc Vit Nam trong cn bn l mt dn tc tn gio. Quan nim ngi
hng rc r trong s sch chng t s thit tha ca ngi Vit Nam c sng nh mt siu
nhn, tun kit v uy dng. Phn hi c bu khng kh tn gio ny, tc phm ca L T
Xuyn c mt gi tr rt c sc.
2. Gi tr lun l
T mt lng tin vo mt quan nim lun l ph bin, L T Xuyn trnh by nhiu mu
ngi vi quan nim sng rt mnh lit. Mi ngi c mt cch sng ring tu theo hon cnh
ca h nhng lc no cng t gi tr ca tinh thn ln trn ht. u tin, S Nhip m u cho
quyn truyn l mt ngi khoan hu, khim h i k s, hiu khch v u bc v hc vn.
Nn chnh tr ca ng Giao Chu rt khn kho mm do; ch trng v vn ha v gio dc,
t vn trch nhim c nhn ln rt cao, S Nhip khng bao gi x s nh mt ngi t
bo t kh. Nhn cch ca ng ni bt bn cnh nhng con ngi tm thng ng thi vi
ng nh Lu Biu. Gi vng c nhn cch ca mnh, mc du qua nhng cn th thch
nghing nga, l biu hin ca mt tm hn vng vng, ch mnh m, a t do mt cch
say m. Nh Trng phn n trc nhng hnh ng sp b xm phm. Cha bao gi gi tr c
nhn c cao nh bao gi. Con ngi cm thy c tn trng, c knh n, c cng
nhn nh mt gi tr bt kh xm. Nhng c tn trng khng phi ch bit c mnh l c
tn trng; gi tr y l mt gi tr ph qut v c nhn tranh u cho gi tr ph qut y tc l
tranh u cho mnh v cho nhn loi. n y, ta thy s tng quan cht ch gia c nhn v
gia nh, gia c nhn v x hi, quc gia. T ngn xa, L T Xuyn quan nim sng l sng
vi ngi khc, sng cho ngi khc, sng v ngi khc. Khng bao gi ta thy nhn vt ca
ng c c; h lun lun hy sinh tn tu v hnh phc ca tha nhn; h lo ci lo ca mi ngi,
au kh ci au kh ca mi ngi, lc no cng vt khi ci phm vi nh b ca bn thn
sng cho ngi khc. i vi L T Xuyn, khng bao gi ngi khc l ha ngc, ngc li,
ngi khc l mt dp qu bu cho con ngi gn ngi hn, ngi khc l mt gi tr lm
cho gi tr nhn loi c tng cng. p bit bao ci v ho hng ca L Thng Kit, m
cuc i l u tranh cao lng t ho ca dn tc. Cao qu thay ci tinh thn bt khut
ca Trng Hng v Trng Ht m danh vng cng khng lm cho ng nghing, m ph qu
cng khng lm cho thay i, m uy v cng khng lm cho s hi. Lun lun trong Vit in U
Linh Tp, ta bt gp nhng tm hn cao qu y, ngay thng, vng vng, trong sch, mnh m,
ngha l tt c nhng sc thi ca mt nn lun l cao siu bt ngun t mt nhn nh c th
v gi tr con ngi.
3. Gi tr lch s
Mc du Maspro khng cng nhn cho Vit in U Linh Tp c mt gi tr lch s 26 nhng
chnh Maspro s dng tc phm ca L T Xuyn b sung nhng khuyt im ca lch
s Trung Hoa v Vit Nam, c l phi ni nh L Qu n ni trong Kin Vn Tiu Lc:
Lng s ti d, tc l khen L T Xuyn l mt s gia c thc ti. Ta th xem phng php
sng tc ca L T Xuyn, cch s dng ti liu lch s ca tc gi, s gp phn ca cun sch
vo s hiu bit x hi i L Trn.
Phung php ca tc gi c tuyn b trong bi Ta. Tc gi bt u bng mt inh
ngha v thn, sau y phn bit ba loi thn v lit k nhng thuc tnh ca cc v thn y, sau
cng tc gi tuyn b chp li s thc phn bit mu vi mu ta. Trong cc tc phm
Vit Nam, t khi ta thy tc gi trnh by quan im ca mnh mt cch minh bch nh L T
Xuyn; ta cng t gp nhng tc phm bit dung ha tinh thn tn trng c nhn vi tinh thn
sng tc mt cch chng mc va phi nh L T Xuyn lm. Trong 27 chuyn c coi l
ca ng, 8 chuyn khng ghi xut x, v ta c th chc rng 8 chuyn y l do s tm kim
ring ca tc gi; 19 chuyn cn li c ghi xut x r rng nh sau:
a) Theo tc truyn: chuyn 20 v 27
b) Theo Tam Quc Ch: chuyn 1
c) Theo Giao Chu K ca Triu Xng: chuyn 2, 10, 25. d) Giao Chu K ca Tng Cn:
chuyn 23
) S K: chuyn 5, 10, 11, 13
e) S K ca Thin: chuyn 14, 15, 17, 24 g) Bo Cc Truyn: chuyn 1, 10, 18, 19, 22
h) Giao Ch K:chuyn 17 (dn trong S K ca Thin)
c mt nim r rng v cch dng ti liu ca L T Xuyn ta th duyt qua nhng tc
phm lch s m tc gi dn chng. Cun Tam Quc Ch c dng vit chuyn S
Nhip; cun ny c vit vo khong th k th III sau Thin cha ging sinh v c n
hnh nm 1002; L T Xuyn gn nh trch hn on ni v S Nhip 27; on ni v s
hin linh ca S Nhip li c ly trong Bo Cc Truyn; nh vy, L T Xuyn cho ta bit r
rng rng chuyn S Nhip ca ng l do hai ngun ti liu to nn; s thng thn y lm cho
chng ta khng hoi nghi s trung thc ca ng, bi vy, gn cho tc gi l o vn th thc
l hi qu ng 28.
Chnh gio s Durand rt khe kht vi L T Xuyn cng cng nhn bn vn ca tc gi l
bn Ng Ch c sao li v bin ch thay i i 29; nh th, ta c th thng thn cng nhn
rng L T Xuyn sng tc trong khun kh ca bn Ng Ch, trit tn trng ti liu v
ch thm bt khi no cm thy cn thit; cch s dng ti liu theo li ny nm trong tp qun
chung ca cc nh vn xa; nm 1333, L Trc vit v S Nhip trong An Nam Ch Lc (q.VII
t 4) nm 1377, mt tc gi v danh cng vit v S Nhip trong Vit S Lc (q.I, 4b-5a) ngay
c n nhng tc gi ca Khm nh Vit S Thng Gim Cng Mc khi vit v S Nhip (Tin
Bin, II, 29, 30, 31, III, 1, 2, 3) cng khng c nhng sng kin g khc L T Xuyn; s ch nh
xut x u chuyn (phn ny khng c trong bn A.47) v nhng phn sng tc ca L T
Xuyn chng t s d dt ca ng khi vit vn, s tn trng nhng ti liu ca c nhn vn l
mt c tnh c in, ci thin ch ca ng s dng lch s ghi li cho hu th mt bi hc
kinh nghim.
Sau Tam Quc Ch, L T Xuyn cn dng ti liu ca Bo Cc Truyn. Theo Gaspardone,
sch ny cn c gi l Bo c Truyn; ngay nm 1777, L Qu n cho bit Bo Cc
Truyn tht truyn. Trong Cng Mc s hin linh ca S Nhip sau khi cht l do tc
truyn k li ch khng phi Bo Cc Truyn 30. Trong Vit in U Linh Tp, xut x ca
truyn T Lch v L Nguyn H, truyn Ph ng l trong Bo Cc Truyn; trong Cng Mc
xut x ca truyn T Lch ly An Nam K Yu 31, nh vy, Bo Cc Truyn dn trong Vit
in U Linh Tp cng nh trong Lnh Nam Chch Qui, o Gio Nguyn Lu, C Chu Php
Vn Pht Bn Hnh Ng l mt tc phm ghi chp nhng truyn thuyt trong dn gian, nhng
thnh tch ca cc lng, nhng d s m dn chng truyn tng. Vic trch dn tn sch trong
nhng chuyn S Nhip, thn T Lch, chuyn Hu Th phu nhn, chuyn thn ng C tit l
cn bn ca Bo Cc Truyn l mt cun sao lc thn tch. So snh cch b cc ca nhng
chuyn ny trong Vit in U Linh Tp v trong Cng Mc, ta nhn thy cch vit ca L T
Xuyn vn l trit cn c trn ti liu sp t cu chuyn theo k thut ring ca ng.
Loi ti liu th ba l cun Giao Chu K ca Triu Xng v Tng Cn.
Theo An Nam K Yu, dn trong Cng Mc 32, thng 7 ma thu nm Tn Mi (791) Triu
Xng sang Giao Chu lm h, d Phng An mang qun ra hng, ri i du lch, xem xt cc
n i miu v chp lm sch Ph Ch, sau 10 nm hot ng, v au chn nn c i v
Bc lm t tu; Bi Thi sang thay Triu Xng nhng v chnh tr thp km nn b b tng
Giao Chu nh ui; Triu Xng li sang Giao Chu ln th 2, khong thng 12 nm Qu Mi
(803); qun lm phn lin yn ngay. Nh th, Triu Xng l mt ng quan tt li thnh tho
v chnh tr; c th ni ng l mt chuyn vin v cc vn Giao Chu; nhng cun Ph Ch
cn gi l Giao Chu K thng truyn l ca ng khng thy c ni ti trong Cu ng
Th 33, nh vy Giao Chu K (hay Giao Chu Ch) cha chc l mt tc phm c n
hnh, c l y ch l mt vi nhn xt ri rc m Triu Xng ghi ch mt cch vi vng
khi cn Giao Chu.
L T Xuyn dn chng Triu Xng ni v Phng Hng v Phng An bi v khng c
mt ngi no hiu ht chuyn ny hn Triu Xng; L T Xuyn t ra rt hp l khi s
dng nhng kinh nghim bn thn ca mt chuyn vin duy nht v vn chnh tr Giao Chu
nm 791. S dn chng Triu Xng lm cho s xc thc ca cu truyn c hon ton bo
m.
 Sau cng, ta nhc n ti liu lch s cui cng ca Vit in U Linh Tp, l cun S K v
nht l S K ca Thin. Hiu c phng php ca L T Xuyn sp t ti liu ca
Thin nh th no tc l nh ot c gi tr lch s ca tc phm. Trc ht, theo Maspro
34 khi L T Xuyn dn S K, hay S K ca Thin tc l ta phi hiu l mt cun S:
cun s k ca Thin. Nh th, Thin c nhc n tt c 8 ln trong nhng chuyn
Hai B Trng, thn T Lch, Phm C Lng, Mc Thn, Trng Hng v Trng Ht, L Phc
Man, Cao L, thn ng Chu. Ring chuyn L Phc Man lm cho Maspro ch . u tin,
chuyn cn c vo S K ca Thin k li vic tun phng ca L Thi T, s hin linh ca
L Phc Man trc kia l thuc tng ca L Nam , sau y l vic lp n theo li
ngh ca Ng s i Phu Lng Vn Nhm. n y cu chuyn c chuyn t i L n i
Nguyn Phong nh Trn (1251-1258) nhc n vic thn hin linh ph tr cho vua ti nh
Trn chng Tht t. Theo s, Maspro ch c bit mt Thin, Thin m vo khong
thng 2- 1127 trc ngy L Nhn Tng bng h n nh Sng Hin Hu bo cho Hu
bit con ca Hu ln ngi vua. Maspro nhn thy nm 1127 cch nm 1257 qu xa, do gi
nh c mt Thin khc sng vo u th k XIV. Gi nh ca Maspro b Gaspardone
bt b nm 1934, trong Bibliographie Annamite. Gaspardone vit: Phi nhn rng giai thoi
v vic Tht t nhp khu dn ra cng nh truyn tip theo sau l ngoi truyn L
Phc Man. Nh th ngha l mt ng khng th c mt Thin khc ngoi Thin i L,
mt ng phi nhn rng khi L T Xuyn dn chng mt tc gi u chuyn l khng bt
buc phi hiu rng c chuyn y thuc v tc gi hay tc phm dn. Mi khi L T Xuyn
nhc n tn mt tc phm, bao gi ng cng dng ch An ngha l xt, v nh vy, n khng
ngha l trch, l ly c on vn ca tc phm dn chng lm ca mnh. Phng php ca L
T Xuyn l mt phng php c truyn, dn mt tc gi tng thm uy lc ca bng chng
m thi, chng khc g nh La Bruyre khi vit cun Les Caractre phi nhn tc phm
l: Les Caractres de Thopraste trraduits du grec v.v 35. Nu khng hiu nh th, lm th
no ta c th gii thch c nh ca L T Xuyn khi ng dn 2 hay 3 tc phm cng mt
lc u chuyn, t d trong chuyn T Lch, tc gi xt S, Giao Chu K v Bo Cc
Truyn. C l li phi to ra mt Thin na cng khng bit chng!
Nh vy, phng php s dng ti liu lch s ca L T Xuyn rt ng quy tc, nh y gi
tr lch s ca tc phm rt cao. Gi tr lch s ca Vit in U Linh Tp khng phi ch ct yu
trong tnh cch y m thi. c L T Xuyn, ta hiu ci tn gio ca ngi Vit xa nh th
no, ci lun l no iu ng tinh thn ca ngi Vit Nam; ta cn thy trong tc phm y
phong tc ca ngi xa, nhng nt tm l ca mt hng ngi, nhng mu sc ca mt ch
. Ta thy trong truyn B Ci i Vng v trong truyn L Phng Hiu s knh phc ca
nhn dn i vi nhng bc nam t c sc mnh hn ngi, s cnh tranh v nh hng r rt
trong truyn Triu Vit Vng, L Nam , s bc tnh tn nhn ca Nh Lang tr thnh c
a trc s ngy th tin chng ca Co Nng ri tc gi r cng trong truyn ny, ni lo u
ca mt ngi cha khi ch c mt con gi m c nhng hai chng trai ti nh nhau n xin
ci (chuyn Sn Tinh v Thu Tinh), ri tc n hi, s au n khi ngi yu ca mnh b ri
vo tay ngi khc, l nhng sc thi ca mt thi i lch s rt xa nhng vn cn nhiu
im tng ng vi x hi ta by gi.
IV. K thut ca tc gi
 1. K thut hnh vn
Tc gi vit vn phm ca mnh bng ch Hn, l mt khuyt im, nhng ta cng
khng trch c ng, bi v n nm 1329, ch nm mi c hnh thnh t nm 1282 c l
cha t ng din t nhng tnh tit ca mt cu chuyn. Li na, cch vit ca L T
Xuyn rt n gin, khng c nhng cu di vi nhng v i nhau, khng c nhng in tch
xa xi phi gii thch; tc gi ton dng nhng t ng hin nay tr thnh ph thng; c
nhiu cu ch cn phin m ra quc ng l tr thnh mt cu vn Vit. Bn dch ca chng
ti theo st nguyn vn c th gi cho c gi mt nim ng v cch hnh vn ca L T
Xuyn.
2. K thut m t v t s
ng ch hn ht l k thut m t v t s ca tc gi. Mt phong cnh p, mt ngi n
n trong m l xanh, mt dng sng quanh co hay bng dng e p ca mt thiu n, v b v
ca mt tin ng, cch i ng hng h ca mt v tng, l T Xuyn u ghi ch trong mt
vi nt tinh t.
a) T cnh
Cnh thng c cng dng lm khung cho cu chuyn c xy ra mt cch t nhin. L T
Xuyn c mt k thut t cnh rt nhp nhng. y l cnh Dm m (H Ty), ni xy ra
cu chuyn L Vn Thnh ha cp nh hm hi L Nhn Tng: Mt hm vua Nhn Tng ng
ra Ty H xem c; thuyn bng thung dung, mi cho khoan nht ln chi trn h rt vui v;
ht nhin thy my m ko n trn mt h m mt, i din khng trng thy nhau, vng
nghe ting cc cho vn vt lt m tin n, thp thong c mt con h ln ang h mm
nhe rng nh mun cn (Chuyn Mc Thn). y l ngi d th ca L Thng Minh, ta lc
gia cnh tri cao sng rng: L Thng Minh qua lm c Giao Chu thy t ai bng
phng nghn dm, ni sng bao bc n ng ba sng Bch ng, lin tip n ng ba sng Bch
Hc, mi dng qun Thng Linh, t tng Tam Thanh, m ring trc mt ngi nh gi l
tin mc (Chuyn thn Bch Hc). Cnh hoang ph c L T Xuyn m t vi mt nim
ngm ngi lm cho ngi c phi bng khung. y l ngi nh nt ca L ng Trng:
Nhn Triu Xng mi hi thm nh c ca Vng hi xa, ch thy m khi ngang tri;
sng nc mnh mng, ru phong ng , xanh ri cm hoang, mt mnh nhn vn pht
ph trn m c thn hoa rng (Chuyn L ng Trng). Cnh gi bo ni ln lm cho Cao
Bin cng phi kinh hong. Ht nhin gi ma o n lm cho bay ct cy, sp nh l t,
li c ng st ln m nghin tan nh tro bi (Chuyn thn Long ). Nhng cnh trng l ca
n i miu v cng c m t mt cch sc bn; y l thnh i La do L Nguyn H
xy: Ca kp tng i, bn hng vy trn, nh ca san st (Chuyn T Lch).
b) T ngi
Gia nhng khung cnh y, ta thy nhiu bng ngi linh ng vi nhng b iu, nhng
ngn ng ring. y l v tin ct ca thn T Lch: m y, Nguyn H ang yn lng nm
bn ca s, ht nhin mt trn thanh phong o o thi n, bi cun ct bay, rm lay n ng,
c mt ngi ci mt con hu trng t trn khng chy xung, my ru bc ph, o xim sc
s (Chuyn T Lch) Y phc ca thn bao gi cng giu mu sc: Mt ngi tc chng 60,
i mo gii tri, bn o t h, tht lng, tay cm ao Thng Long Yn Nguyt n trc mt
vi cho (Chuyn L Hong). Nhng thn k d c ph din mt cch ht sc t chn; y l
thn Cao L: Mt d nhn thn di chn thc, y quan chnh tc, ngn mo lng tng, ly di
bi tc, gi dao lm trm, lng git gy , bch vua (Chuyn Cao L). y l ng C, dng
dp c l khng km g Cao L: Mt ngi k d, thn di tm thc, tu mi nh kch, y quan
nghim nh, mnh mc nhung phc, tay cm binh kh, ci u (Chuyn thn ng C).
Nhng lc ni n thanh nin, ngi bt ca L T Xuyn sc so v cng. y l hnh nh oai
hng ca Phng Hng v Phng Hi: Vng gia t ho hu, sc lc dng mnh, nh c h,
vt c tru; ngi em tn l Hi cng c sc mnh k d, vc c tng nng mi nghn
cn hay mt chic thuyn con ch nhn hc m i hn mi dm (Chuyn B Ci i Vng).
y l L Phng Hiu: Vng thn hnh cao i k d, my ru di v rm, sc mnh hn
ngi Vng ly tay nh c khm trc m nh, khng mt ngi no dm chng c
(Chuyn L Phng Hiu). Bn cnh nhng chng trai uy dng kia, ni bt xim o ca nhng
thiu n sc p m hn. y l Hu Th Phu nhn: Gia lc ang bng hong, vua thy mt
ngi con gi c hai mi tui, mt ta hoa o, my m mu dng liu, mt sng nh
sao, ming ci nh hoa n; nng mc o trng, qun lc, lng mang ai, du dng bc n
(Chuyn Hu Th Phu nhn). Cch n mc ca hai ch em b Trng li khc hn mc du v
mt cng gn tng t. Vua mng lin qua xem, ht nhin ng mng thy hai thiu n mt
hoa my liu, o lc qun hng, mo , tht lng ci nga st m i qua (Nh Trng Phu
nhn). Nhiu khi tc gi khng cn m t na; ng ch gi ln cho ta mt hnh nh bng cch
m t phn ng ca nhng ngi chung quanh, t d trong chuyn Sn Tinh v Thu Tinh, M
Nng khng cn xut hin m qua s tha thit ca hai chng thanh nin, ta c th bit c
rng nng p lm. c) T tnh Ngh thut t tnh ca L T Xuyn c nhiu im c sc. tc gi
ch trng n s tng quan gia th cht v tm hn, s thun nht ca tnh cm trong thi
gian, s biu hiu ca tnh cm qua c ch v ngn ng. Cnh t tnh ca ng lin h cht ch
vi cch t ngi. ta cn thy L T Xuyn ch trng n vic sp t tnh tit ca cu chuyn
cho ph hp vi s pht l ca tnh cm; t d trong chuyn Triu Vit Vng v L Nam ,
s cnh tranh nh hng gia hai vng hu gia lc ang kch lit t nhin i n mt s
thnh ha. Co Nng ang bi li trong hnh phc khng thy s gi to ca mi tnh h,
thm vo y v p trai ca Nh Lang, ngn ng du dng ca chng lm cho Co Nng cng
sung sng hn na trong duyn mi. Th ri ci phi xy ra xy ra. Co Nng ngay khi
cht vn khng nghi ng d tm ca chng. S yn lng ca nng trc sau khi cht mang rt
nhiu ngha. L T Xuyn chun b mi chi tit cho tnh cm c pht biu mt cch
tun t, hn nhin, su sc v cm ng. Ngh thut t tnh cn gi gin hn na trong chuyn
Sn Tinh v Thu Tinh. Tc gi cho bit hai chng l mt i bn thn; l mt im quan
trng cho ta thy tt c nhng ngang tri, nhng au kh trong s th hn m nhan sc ca
mt thiu n mang n chia r hai ngi bn. Thm vo y s nhu nhc ca nh vua,
s kho lo ca Lc hu, bng y tnh tit lm cho cu chuyn rc ri hn, cho s cm th
gia hai ngi bn thm kch lit tn nhn. Mi ln ma thu n, cng vi gi lnh tr v khi
nh nhung, Thu Tinh li dng nc ln nh mun lm cho Sn Tinh cht ui trong cn phn
n ca chng.
3. K thut i thoi
 Phn i thoi l mt trong nhng phn quan trng trong k thut sng tc. L T Xuyn
bit s dng i thoi lm cho nhn vt linh ng, suy ngh v ni nng hot bt. Ta th
theo di cuc ni chuyn gia Nh Lang v Co Nng m xem; li ni ca Nh Lang du dng,
m i, y yu ng; chng c h thp ging xung cho li ni trm trm; chng dng
nhng cu di, nhng t ng rt ku nh thin duyn tc hp, tao ng k duyn chng l
cu lu luyn tnh chiu chn ring t m b khuyt vic thn hn phng dng Nhng m
ng s xa xi, i v cch tr, khng d mt hm mt mai m tr li c, sum hp t m
chia phi nhiu, anh tht n hn qu v.v Co Nng im lng ngi nghe; c l nng cm ng
lm khi nghe li ni nh ru ca Nh Lang; nng c bit u chnh nhng li ngon ngt y s
lm cho nng phi cht.
Cuc m thoi gia L Nga Triu khi cn l Khai Minh Vng vi thn dn ng Chu
cng rt t nhin v ph hp vi tnh tnh ca nhn vt. Tnh c c, hung hn v t ph, L
Nga Triu c mt ging ni gt gng, xng, ngc li, ngi trong thn hin lnh th ging
ni di hn, l php hn. Thy trn b cao c n th mi hi ngi trong thn rng:
- n y th thn g? Thn dn tha:
- y l n c th thn Th a ca ng Chu. Vua hi:
- C linh khng? Thn dn tha:
- Dn trong chu ny nng nh v thn y, cu ma o tnh lp tc thy linh ng. Vua mi
ln ting gi rng
(Chuyn thn ng Chu)
Nhng linh ng v hn nhin nht l cuc m thoi gia Hng Vng v Lc Hu trong
chuyn Sn Tinh v Thu Tinh. Hng Vng trong chuyn ny l mt ng vua nhu nhc, ba
phi, khng c phn on; Lc Hu ngc li l mt ng vua thng minh, c mu k, ni li
no l nh vua cho l phi ngay; bi vy, tc gi khng cho nh vua ni nhiu; nhng cu
vn tt vua mun g, vua s, vua bo, Hng Vng c mng, Hng Vng cho l phi, Hng
Vng mng lm v.v gia nhng li ni khn ngoan ca Lc Hu lm ni bt hai c tnh
khc hn nhau. Ti vit chuyn ca L T Xuyn l y. ng lm cho c gi say m theo di
cu chuyn trong tng chi tit nh nht. c gi sung sng c t chuyn ny sang chuyn
kia, mi chuyn c mt k thut ring, cng c cng thy thch th.

V. Kt lun
Ni tm li, L T Xuyn l mt bn cht phong ph, c sc. l mt con ngi hiu k lc
no cng hot ng, ci g cng mi i vi ng. L T Xuyn nhn tt c, ngc nhin vi tt
c v ni c ht c. Hnh nh qu kh ch c gy dng cho mt mnh ng, hnh nh
l ci nhn u tin ca ngi Vit trn th gii hnh thc y sc mu v vn ng. L T
Xuyn c mt nng khiu tng tng rt mnh lit v nhng gic quan lun lun tnh to.
Nhng g ng c c khi lm Th i Tng Kinh Th Ha Chnh Chng, ng trng thy
v lm cho ngi khc trng thy. ng l ngi c mt, tt c nhng g qua mt ng u
li mt hnh nh xc nh khng bao gi phai. Chnh nh s tng tng t nhin mnh lit
m L T Xuyn c mt li k chuyn duyn dng vi mt k thut sc so khng bao gi tm
thng. L T Xuyn cn c s thin cm lm cho ng cm thy nh khi ng trng thy, nhng
hnh nh chng cht trong k nim sng dy cng vi nhng m thanh lm rn r tm hn ng.
Bao nhiu th k qua, t S Nhip n Trn Thi Tng, t Trng Vng n M , ng vn
tm thy nhng tnh cm phc tp ca mt ngy lon ly, s hoan h khi c tin i tip, s lo u
khi ngoi ch nhp khu, ri s tic thng, lng hi hn tt c nhng g ngi ta bit m
ngi ta phi b, ngi ta khng bit m phi i ti, tt c c th thy li v pha trn vi
nhng s xao ng tinh thn cng nhng n tng sinh l ca tai v ca mt. Sut trong tc
phm ca L T Xuyn, khng u c nhng tnh cm suy nhc, m h, bun b bng khung;
mt nim bao qut tt c l s hnh din quc gia, mt s lc quan, mt tinh thn lnh mnh,
mt tm hn trong sch m mt vn ti nh L T Xuyn d dng cm thy v m t c.
c xong Vit in U Linh Tp, ta xn xao v bng dng hng v ca nhng v anh hng lit
n ngy hm qua, ngy hm nay cn uy lc lm phn khi c mt on ngi hm h v
l tng quc gia ang rc r trong u c. Ta nhn thy phi lm mt ci g nh ngi xa;
dng mu anh hng bng bng si trong huyt qun. Ta khng th khng thy lng mnh dng
lit hn, hng hi hn trn ng phng s quc gia dn tc, thng d vo mt i sng c
th thc hin ci bn cht y tim lc ca con ngi.
Hu, ngy 24-11-1959
L HU MC
____________
Ch thch:
1 Xem Bibliographie Annamite ca E.Gaspardone

2 Xem M.Durand trong Dn Vit Nam, s 3 trang 11

3 Xem Kin Vn Tiu Lc, quyn 4. Thin chng, t 42

4 Xem Durand, Sd, trang 6: Respecteux des Anciens et dune modestie conforme aux rgles
morales du sage, il aime une information sincre, je noserais dire scientifique.
5 Q.12 Th gia h L

6 Xem Vit S Lc, II, 1a

7 Xem di

8 Xem M.Durand trong Dn Vit Nam, s 3 trang 39-44

9 Xem Cng Mc, chnh bin, I,43a

10 Xem M.Durand trong Dn Vit Nam, s 3 trang 6

11 Xem Ton Th, V, 35b

12 Xem Ton Th, VI, 43b

13 Xem Expos de Gographie historique du pays dAnnam traduit du Cng Mc (B.E.F.E.O

XXII, 1922)

14 II (ouvrage Thin) remonte certainement aux premire annes du 14e sicle (Maspro,
trong Etudes dHistoire dAnnam, B.E.F.E.O, XVI, 1916)
15 B.E.F.E.O, XXXIV,1934
16 IV, 4a

17 Xem Durand, Sd, trang 6. Chng ti kim im li nhn xt ca Durand, cn c trn

nhng bn chp li nhng bn chp tay ca trng Vin ng Bc C.
18 Theo Duran, Sd, trang 6
19 Kin Vn Tiu Lc, q.IV, thin Chng, t 4a.
20 Trong Hin Chng, q.45

21 Nguyn Vn Cht ngi lng V Di, huyn Bch Hc (Vnh Yn), tin s nm 1448, hi 27
tui, T Nghip Quc T Gim nm 1466, St Vin, i s Tu nm 1480 (Ton Th XIII, t
29), tc gi Tc Vit in U Linh Tp (ng Khoa Lc I, 7) (Nhn xt ca Gaspardone, trong
Bibliographie Annamite).
22 Theo Gaspardone dn trong Bibliographie Annamite, Cao Huy Diu trc l Cao Dng
Diu lng Ph Th, huyn Gia Lm, Bc Ninh, Tin S nm 1715, hi 35 tui, Thng th b Li
nm 1739 (xem ng Khoa Lc, III, 44; B Kho, phn Kinh Bc, Gia Lm).

23 L Hu H, tn hiu l n Ph, tin s nm 1700 (xem ng Khoa Lc, III, 38b)

24 xem Bibliographie Annamite.

25 Ch Hin d b lm vi ch Cht.
26 Xem bi Le protectorat gnral dAnnam vers la Tang (BEFEO X, tr.539)

27 Tam Quc Ch, Q.III

28 Xem Durand, Dn Vit Nam, s 3, trang 12

29 La biographie dite de Che Sie tait tout simplement une copie, modifie et altre du
texte de lHistoire de Wou (Sd, tr.11).
30 Tin Bin, III, 2 (li bn ca Ng S Lin)
31 Tin Bin, IV, 31

32 Tin Bin, IV, 27, 28

33 Tiu s 161, t 5-6

34 Xem Maspro, Etudes dHistoire dAnnam 1) La dynastie des L Antrieurs (543-601)
trong BEFEO, XVI, 1916.
35 Thophraste l mt trit gia Hy Lp th k th IV trc cng nguyn. Phn dch ca La
Bruyre l phn ph thuc nh cu s che ch ca nh vn xa.
 LCH I VNG
GIA NG THIN CM LINH V I VNG
(Chuyn S Nhip)
Xt Tam Quc Ch th Vng h S tn Nhip, ngi lng Qung Tn 36,qun Thng Ng ;
tin t ngi lng Vn Dng nc L, chy lon sang y, su i th n Vng.
Thn ph ca Vng tn l T, thi vua Hon nh Hn, lm Thi th37 qun Nht Nam.
Thiu thi, Vng du hc Kinh S (Kinh S c tn l Hn Kinh, tc nay l thnh Long Bin)38
chuyn kho T Th Xun Thu39, c c l Hiu Lim40, c b Thng Th Lang, v li v
cng s, b min quan.
Sau khi mn tang thn ph, ng c c l Mu ti, c b Vu Dng Lnh, thi vua Hin
41 nh Hn, i lm Thi Th Giao Chu ta42, thi Trng Tn ang lm Th s.
Thi Hn mt, tam hng chia nc Tu thnh th chn vc, Vng c cai tr hai thnh
Luy Lu v Qung Tn. Sau khi Tn b tng gic l Khu Cnh st hi, Lu Biu Kinh Chu43
khin quan lnh Linh Lng l Li Cung quyn nhip Th s Giao Chu ta.
Vua Hin nghe tin mi ban cho Vng mt bc tn th rng: Giao Chu v tuyt thc,
nh ha thm xa, sn h t sao Dc sao Chn, thin th nh phn, sn xuyn nhiu thng
cnh, Nam Bc cch tr xa xi, n trn khng c tuyn dng, ngha di nhiu b ng tc,
ngu xun thay tng gic44 dm lng binh uy hy vng mu chuyn kiu hnh, gia d nghch
tc Lu Biu dm khin Li Cung dm ng t Nam, tht l mt ngi t bo t kh, ch mun
lm dng chc v mt mnh ra oai, ti trng nh th giy chng chp xit. Nay c y cho
khanh lm chc Tuy Nam Trung Lang Tng45, ng c binh m by qun, lnh chc Thi
Th Giao Chu, nht thit c tin nghi hnh s, v c thanh bnh, ui trm cp, t dn
lnh, chnh n bin trn cho thanh lng, ban b n khng thng cho rng ri, s v trong
ngoi, nht thit y cho khanh; khanh nn ht bn phn mnh, ch b lnh Trm.
Vng mi sai Trng Mn46 phng cng n Hn kinh. By gi ng lc binh cch, thin
h tang lon, o du vin, vng phn gian lao, th m Vng khng ph b chc cng, knh
gi o ti. Vua Hn li h chiu gia tng. Li chiu rng:
Giao Chu l t vn hin, ni sng vun c, trn bo rt nhiu, vn vt kh quan, nhn ti
kit xut, my nm nhn ha chin tranh, mc th t ngi xng chc, nn chi phng xa
khng thm nhun c nh ha, nay c y cho Khanh c trng nhm, Khanh nn theo
phong tc ca hc Triu, h , ly nhn n m mc dn, ng ph ci ti lng ng. Nay li
cho Khanh lm An Vin Tng Qun, phong Long nh Hu.
Sau ny Thi th Thng Ng tn l Ng C cng vi Li Cung c him khch. C c binh n
nh ui. Cung bi, chy v Linh Lng. Lc by gi Ng Tn Quyn sai B Cht lm Th s
Giao Chu ta. Cht n, Vng c sut anh em phng tha Tit . Vua Ng phong cho Vng
chc T tung qun. Ba con ng lm Trung Lang tng, Vng khin vo lm con tin nc
Ng, li d d k th ho ch Chu l Ung Khi em dn trong qun ph thuc nh Ng; Ng
cng khen Vng, thng V Tng qun, phong Long Bin Hu Nht Thin Tng Qun.
Vng sai s n nc Ng em cng cc th tp hng, vi t ct, ngc chu, i mi, lu ly,
lng phi thy, sng t gic, ng voi, hoa qu, c l, chui, da, nhn, nm no cng sang cng,
mi ln i cng th ch nga vi trm tht. Ng Vng mun p li lng chn thnh mi
phong cho ba ngi em: Nht lm Thi th Hip Ph (nay l huyn T Lim); V lm Thi th
qun Cu Chn (nay l Thanh Ha); V lnh Thi th Nam Hi (nay l Qung Chu).
Vng th kh khoan hu, khim h i k s, bi vy, cc nh Nho i Hn, t lon, chy
sang vi Vng rt nhiu; ngi trong chu u gi l Vng. Lc y Trn Quc Huy47 a
th cho Thng th Lnh Tun c, i khi ni rng: S Phu Qun Giao Chu, hc vn u
bc, li tho v chnh tr, x trong lc i lon m bo ton c mt phng, hn hai mi
nm cng trng v s, dn khng mt ma, nhng ngi ky l u nh c n hu, tuy
u Dung48 gi H Ty cng khng hn c; cc em Vng u hng c mi ngi mi
chu, ngoi vn dm, mt chu yn lnh, uy tn ca Vng khng ai hn c, mi khi ra
vo, chung khnh u nh, c uy nghi, kn so, trng phch, xe nga y ng, ngi
H i bn xe t hng; thng c hng chc th thip ngi trong xe bin tri, theo sau l an
kbinh ca t; ng thi qu trng, uy chn vn l, Triu cng chng hn c vy.
Vng mt, th chn mi tui, chu48 nm. Xt truyn Bo Cc chp rng Vng kho s
nhip dng49, cht chn di t ri, n cui i Tn50 l hn mt trm su mi nm,
nc Lm p (ChimThnh)51 vo nh cp, o m Vng ln th thy thi th y nguyn,
din mo nh khi sng, chng c s lin chn lp li. Th nhn truyn ly lm thn, lp miu
phng t, hiu l S Vng Tin.
Gia nin hiu Hm Thng nh ng, Cao Bin ph Nam Chiu, i n ci y th gp mt d
nhn din mo ha nh, bn ngh thng v y, n ng cng i n; Cao Bin mi vo trong
mn ni chuyn th ni ton chuyn thi s i Tam Quc. Sau khi t bit, Cao Bin a ra n
ca ht nhin khng thy u. Cao Bin ly lm l, hi ngi trong thn. Thn nhn ch m S
Vng m tha. Bin than tic khng kp bit, ri ngm rng:
Sau th Hong S Ngy
Cch y nm trm nin
ng, Hm Thng th tm,
Nay gp S Vng tin.52
Thn dn mi khi c vic g, cu o u c linh ng n nay vn l phc thn.
Hong Triu nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Gia ng i Vng. Nm th t, gia
thm hai ch Thin Cm. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Linh V; nh
cng m ph mc tng ca thn, thn dn hng c nhiu hnh phc vy.

Tim bnh
Nc ta xa c nc Vit Thng, ni th un li, thn hnh v rng, phong tc phc lu,
i khi nh th dn cc chu ng ngy nay.
T khi Triu cai tr by qun, em Thi, Th gio hun quc tc, Nhm Din lmThi th
Cu Chn li em l ngha dy d quc dn, bi vy, nc ta mi dn dn hiu bit vn t c
ch cho ngi, l ngha quan h n phong tc, ci vn minh cng do y dn dn tin trin.
Kp n lc S Ph Qun em sng d ca sng Th sng T trn dn qua Nam Hi, bn vic
tr u trong hi can qua, gy n ca lng hu hn, ngi nghe ic tai v ting chung,
thanh gio ph cp n ul y hpth c hoa phong. Sau ny, triu L, triu Trn, triu
L thay i nhau dng trng hc, t khoa thi, vntr bt pht trn di vi nghn
nmtrmnm, nhn ti bi xut, bn xng l nc vn hin, hon tnh lng ngi, huy ng
thng quc. S gi vn phong Lnh Nam, bt u t S Vng th cng y h chng tt p
lm ru?
ang lc y, tam quc chia thnh th chn vc, trung nguyn nh ni canh si, duy nc ta
mt phng c nh yn n, nhng k danh hin, t nhn nghe ting m n, lm thnh
mt ni vn vt hi lng ly. Vng, phng Bc th nh i Hn, phng ng p lng
Cng Ng, anh em u lm ch cc qun, vinh diu mt thi, hn mc lng ly. Vng hiu l
do ca ming ca ngi trong chu xng h, ch Vng khng h ngang nhin dm t tn i,
nh Nam Hi y ci xe hon gc, cm c t o. Sch rng: S mnh tri, gi c nc
Vng thc l ng, cn nh chung trng, xe c, nghi v ra vo y chng c g l lm. Bn
mi tm nm qun, hng th hn chn mi nm, sng c vinh danh, cht c hin hin,
oanh oanh lit lit mt trng gi trn chung thy, t thy ai c nh vy.
Tp U Linh c chp vi vic, ngi i sau hiu k thm vo, tng truyn rng: Vng sinh
tin dy hc tr n vi nghn ngi, sau khi mt, c di chc chn sp ch ng chn nga th
ting ging sch mi khng c, nhng sau hc tr khng n lmnh th, c chiu l thng m
khn lim. Mi khi m lng trng sng thng nghe ting Vng ging sch di m nh
lc bnh sinh dy hc. Ngi Tu thy Vng linh d, s hi mi o m Vng ln chn sp
li, t y khng nghe ting ging sch na. Thuyt y qu qui n, khng chc ng.
Nay miu ti sng Thanh Tng, huyn Siu Loi, my triu u c phong tng, cn m
lng Tam huyn Gia nh, g ng bao bc, cy c um tm, dn chng quanh vng c vic
n cu o u c linh ng. Ngoi ng thin l c nh th vng, gia treo bc bin bn
ch Nam Giao Hc T, c nga ng th, ngi i ngu phi xung nga ci u.
Bch Phng Am tin sinh, c t cho lng mt cu i th nh rng:
Vit in vn tng sau Th, T.
Nam giao hc t trc Lc, Mn.
Cng l tuyn dng cng nghip Vng em vn ha dy cho dn vy.
Xt ngi i xa hay c tn ch khng c h, nay hai huyn Siu Loi v Gia nh gn
u c ch S, ri tn cng c lun, thnh ra mt c h tn, nh th thc l qu lu, cng nh
ngi huyn ng An c tn Ch ng T, li ly ch T l hy m c th cng ging nh y.
Ph lc
Ph Thun An, huyn Gia nh, x Tam , ng x quan vin, chc sc, k lo, vn thuc:
Thng nghe nu ng c nga l mun cho c bn lu, chn khc bia l mun
khin cho khi mc nt, bi vy i xa c t ng , c bia ra , ch khng phi i nay
mi c, cng t ra s tn knh vy. Hung nay c nga chm bia th khng phi l cho
vui lng p mt m thi. i! vn ca sn c ni Trang sn, tm th kho c, khing tng
cha o ni Nam sn, tm th chm tr, c phi l h ph u! Chnh v ch phng th
m c. Nhn c nga m c bia, bia khng khc th khng th c lu di, nga khng c
bng ng th khng ly g bn chc, nukhng nga khng bia, ly g tn nghim ch n
miu, ngi trng vo knh s, xa gn n nc, t tm lng thnh phng s, v hin dng cng
c ca Thn linh?
Knh ngh: Tn vng l v Thng ng thn linh, Tng ch Nam vn, Tin t xut t lng
Vn Dng nc ng L l mt nc ln, nhn trnh Mng triu, qua lng Qung Tn, qun
Thng Ng ta, dn d, su i, mi n Tn Vng, ang lc vua Hong tr ngi Trung
Hoa, thn ph Vng lm quan Thi th Nht Nam, khai cng trc, dn thnh v sau. Vng
hun c kh tt, ni ch tin nhn, du hc Hn kinh v Dnh Chu, c nh thy nh bn lc
tui tr, chuyn hc sch Xun Thu T th, gii ch thnh mt nh, ngha sch Thng th
thm r, cu nghi trong gin tch u c tt cu, tp theo ci thi phong lu ca nc L,
nh th cng ng gi l mt nh hc vn u bc. Th ri u khoa Hiu Lim, c b
Thng th Lang, u khoa Mu ti c thng Chnh Dng Lnh (thc ra l V Dng
Lnh), s nghip khoa c cng ng nn k, th cng tho v chnh tr. Kp n cui i vua
Linh di sang chc Thi th Giao Chu. Nhm chc Thi th ri, rng ri bit thng dn,
khim nhng i k s, gi tan b ci, chnh lnh mi ngy mt mi, ngi lm rung, k i
bun c yn n lm n, xm lng ca ngoi khng ng, trm cp u khng, ngi tha
hng l lng u c tha nguyn. Ngi trong nc thn mn u gi bng Vng; nh
nho hc lnh nn nh Vng i ng, tuy u Dung gi H Ty cng khng hn Vng c.
Anh em u l Thi th chu qun, con chu lnh chc Trung Lang tng, Vng ra vo c
ching trng, n ca, uy lng mun dm, danh trng ng thi,trm mi knh phc, tuy vua
V sng lp c, cng khng hn vy.
Nm inh Hi, vua Hn nhn s tht bi ca Trng Tn mi cho Vng bc t th, giao
y ng c binh m by qun.
Nm Canh Dn, vua Ng Tn Quyn sai B Cht lm Tit S, Vng li da th nh ng
Ng. Nm nay To Tho phong Long hu, sang nmTn Quyn phong Long bin hu. Vng
chng ly i mi minh chu lm qu, long nhn, tin gia lm ngon, ch lo b ci vng
vng, nhn dn yn n, ang lc tam quc ch chin tranh m thnh quch nhn dn ton Vit
c hng nan ninh, nu ngi khng tr th khng th c.
Vng khi no vic quan nhn h, thng do chi sn thy lm vui, hoc xem xt th,
thm d t ca thnh hin, pht mnh phn tin; dy d cho ngi: mi khi Vng ging
sch, nhng khch tn thn ko n quanh Vng m nghe; ly l ngha m o to lng ngi,
ly thi th m khai ha quc tc, khi y Long Bin mi nghe c ting n, ting hc o mo
chng khc g L Trn Luy Lu ha thnh Th T, nhiu k s bi li trong. Nc An Nam
c xng l Vn hin chi bang, c n o l cng thng cng u t Vng sng thy,
cng n y khng nhng ch nht thi, c l lu truyn n hu th, tht l v vang thay! Xem
bc th ca Vin Huy a cho Tun c th bit ngi Hn cng cn knh n, h chi ngi H i
bn xe t trm m thi u.
 c bi ch vua Tng Thi Tng phong i Hnh, thi Bc s cng lu ting thm, khng
ch Nam s chp s nghip cng c m thi vy.
Sau khi Vng mt, anh linh khng tn, Lm p s m phi lui binh, thnh c cha n,
Giao Chu cm m lo lp miu. Long Bin nhn y cng dng n phng s; Trn triu nhn
y m truy phong t in, hng ha i i, tt c anh ti hin ph u phi vng tay ci
u trc anh danh v lit, sut nghn xa m cng tn.
Ngy nay Quc triu, Hong bn vng, vn tr tin pht, vn tinh chi li, xun khp non
sng, b ci vng nh u vng, x tc yn nh bn , truy ci cng khai vt thnh v th phi
nh n gc n ngun, bin uchng by, heo xi tinh khit, bo p n trn, t lng k
di; nu khng c k tin gic, ly ai khai ha hu nhn? chn lp cung tng, thy iu l th
bit vic chnh, nghe n nhc th bit n c, nghn thu danh gio, knh ngi hin m thn
k thn, vui u vui m li u li.
Nay n th ti Gia nh lng Tam , ti Siu Loi lng Lng Trin, ch no c n th
th dn lm ch h, quan t Gim th, n nay cng lu nm.
By gi dn chng x Tam trm ngh: Miu v xy ct ngy xa, trang nghim, hng v,
duy ch nga g lu nm st mn nhiu ch, km v uy nghi, lun tin chng ti sn thp li
Loan gi, ngh rng g c ngy h, ch ng thi bn b, mi hi ng d ngh, lo vic khi
cng, tm mua ng nguyn, c thnh nga mi, mt con mu hng, mt con mu trng, th
c cng thoan, nghn vn i, miu in thm phn long trng, xun thu cng t uy
nghim, dn c nh n ca thn, nc c vng bn thnh tr, m ph mc tng cho dn,
linh thanh ngy thm lng ly. Nhn khc vo , lu truyn i sau:
Khc thi Hong triu nin hiu Vnh Thnh nm th hai (1706), sau rm thng Mnh Thu
nm Gip T, ngy tt.
Tn V Khoa (1691). tam gip ng Tin s xut thn, Kinh Bc ng X, Hin St S Ty,
Hin St S qun Hi Nam, lng Ch Kit, Nguyn Hu phng son.
(Ph Thun An, huyn Gia nh, x Tam c n th S Vng).
Vng ban u lm Thi th nc Vit ta, ng thnh Long Bin, sau ny lng cng xy
y, n th cng dng y. Ta nhm chc n St bn qun, trn ng ngang qua n,
nhn vo n lm l bi yt, va gp ang khi lng y khi cng tu b n, cc bc quan vin,
ph lo n trc ta, thnh ta son bi vn bia, ta bng lng. Vn rng:
S Vng dng di lng Vn Dng nc L, va l ng T vn hin nc Vit ta. Ph h
trc sau, l lch gc ngn, hc vn su rng, cng vi cng to gio ha, chnh tr r rt, tr lc
phc k xa, tha ngi gn, sch s chp r, khng cn phi k li bia lm g, m bia cng
khng th hnh dung ht c.
Cc ng lng u bo: Hang triu nin hiu Vnh tr nm u, c ban Lnh ch cho lng y
lm dn Tao l, th c ng K hi khoa nht gip Tin s tam danh Quang Tin Thn
Lc i phu Li B Hu Th Lang, Kinh Thun Gia Tng Cng Nguyn Ph son ri. n
nm Vnh Thnh th hai, lng y c hai con nga bng ng, mt con mu hng mt con mu
trng, cng c bia, vn bia do quan Kinh bc x Hin St s Ch Lnh Kit Tr Tn Tng
Cng son. Nga ng y b gic cp toan mun khing i, maynh uy linh ca Vng, lp tc
thu hi c t nga ng em t qua s T in.
By gi nhn dn trong x hng cng tu b n th, hi ngh lc quyn ng tt theo y thc
dng ngy trc, c li nga ng th phng. Ta y cng l Kinh Bc Hin St s, nhn
lng xin vn, ta cng c nh rng: theo quc s, Vng nhm chc chu hn bn mi nm,
th hn chn mi tui, ng thi uy danh khng hai, knh phc trm mi, nghi v khua
chung ging trng, H nhn bn xe t trm, y nhin nh cn, ch v nm lu vt c, cha c
t nghi cho tn thm miu mo. Duy dng th y, ngc sc nh sng, cp c
phch nc Lm h cui i Tn, Thn uy xa cm, khin nh Trn ngc t bao phong, anh kh
khng tn. S d lm thn, linh sn trn tri, tri nghn xa nh mt ngy. Vy nn trong
ton ci, mt d tn sng, c nga ng cho rng vn v, li khc bia lu truyn i sau,
thc l nn lm. Ta knh ra tay cm bt, chp lm bi K ny.
Hong triu nin hiu Cnh hng nm th bn mi (1779) thng Mnh Thu, nm K hi
ngy tt.
K su khoa (1769), ng Tin s xut thn, Kinh bc ng x th Hin st s, Hnh Khoa
cp s trung, huyn Thanh H, lng Hong Vnh, Nguyn nh Gin hiu D Hin bi th phng
son.
_____________
Ch thch:
36 QungTn lmt trong mi huyn ca qun Thng Ng, v Thng Ng trong thi S
Nhip l mt trong s 9 qun ca Giao Ch. Trong s 9 qun y, c 6 qun thuc vo a phn
ca Trung Hoa (Nam Hi, Thng Ng, Ut Lm, Hp Ph, Chu Nhai, m Nh) v 3 qun
chnh thc ca Giao Ch (Giao Ch tc Bc Vit, Cu Chn tc Thanh Ha, Nht Nam tc Qung
Bnh QungTr). C l thy S Nhip qun Thng Ng thuc vo Giao Ch m c ngi gi
ng l nhn vt An Nam.
37 Thi Th iu khin mt qun, chia quyn vi mt Th S. i ng, Th S l Thi
Th.
38 Kinh S y khng phi l thnh Long Bin nh ghi ch trong bn chp tay A.751. Li
ch sai lm y khng bit ca ai, nhng chc chn khng phi ca L T Xuyn v bn A.47 m
Maurice Durand dch ra Php vn v ng trong bo Le Peuple Vietnamien, trang 14,
khng thy c li ch y. Kinh S y l Hn Kinh, tc Lc Dng.
39 S Nhip nguyn qun nc L, cng qu vi KhngT. ng chuyn mn nghin cu
Kinh Xun Thu, bn ca T Khu Minh l mt bn ng nht trong ba bn chp Kinh Xun Thu.
40 Hiu Lim: theo lnh ca Hn V (nm 134 trc Thin Cha, ma ng, thng 11),
mi qun c c mt hiu lim, ngha l mt ngi c ting l chu ton bn phn ca
mt ngi con tho trong gia nh, c ting l mt ngi trong sch, lm vic quan s
khng n hi l. Mu ti tc l t ti, v king tn vua Hn Quang V (25-58 sau Thin Cha)
tn l T nn phi i t ra mu. T ti l ngi c chu c ra, chc ln hn Hiu lim.
41 Hn Hin (190-221 sau Thin Cha)
 42 Thi Th Giao Chu, hiu theo Ng Ch l Thi Th Giao Ch, ngha l ch iu khin mt
qun Giao Ch trong s 7 qun khc. V Giao Ch va l tn qun va l tn chu nn kh phn
bit. Trng Tn c gi sang lm Th S Giao Chu nm 201, khi y Giao Ch gm 7 qun
i tn l Giao Chu. Qun Giao Ch ca S Nhip nh th thuc quyn kim sot ca Trng
Tn. Sau khi Trng Tn b Khu Cnh m st, S Nhip c kim nhim chc Th S Giao
Chu, ngha l va cai tr 7 qun kia, va trc tip iu khin qun Giao Ch.
43 Kinh Chu: khong H Nam, H Bc, v ln cn.
44 Tng gic: ch Lu Biu, dm vt quyn vua Hn m c Li Cung sang lm Th S Giao
Chu. Chnh v th m Hn Hin phi vi vng sc phong cho S Nhip lm Th S.
45 Tuy Nam Trung Lang Tng: mt s quan cao cp mang li ha bnh cho phng Nam.
46 Trng Mn theo bn ca ti... (thiu mt on sau)
47 Trn Quc Huy lc y ang du lch Giao Ch. Thi l cui i Hn. Tun c c ch gi
l Tun Quc.
48 u Dung: mt in hnh v trung thn i Hn, gi H Ty t nm 23, mt nm 62
49 Nhip dng l mt phng php ca Lo gio nhip sinh v dng sinh ngha l
bo tn v nui nng s sng. Gii v nhip dng ngha l bit cch gi cho thn th
khng b ra ra sau khi cht.
50 i Tn k t 65 n 419 sauThin Cha.
51 Lm p, tn cca Chim Thnh, thi y l Thun ha by gi. Tn Chim Thnh xut
hin t i Ng i, th k th 10.
52 Bi th ca Cao Bin c Trn Hm Tn din quc ng nh sau:
T th Hong s nc Ngu xa.
Nm trm nm ng n nay va
Hm Thng th tm nh ng phng?
Gp S Vng Tin maymn cha.
Nordemann trong cun Chrestomathie Annamite cng phin dch bi y ra quc ng
nhng khng c hay lm (theo Durand, trong Le Peuple Vienamien, s3)
B CI I VNG
Xt Giao Chu K53 ca Triu Vng chp rng: Vng h Phng tn Hng54, th tp Bin
Kh Di T Trng chu ng Lm55, hiu l Quan Lang (man tc nay cn). Vng gia t ho
hu, sc lc dng mnh, nh c h, vt c tru; ngi em tn l Hi cng c sc mnh
k d, vc c mt tng nng mi nghn cn, hay mt chic thuyn con ch nghn hc m
i hn mi dm56; mi ngi thy vy u kinh hi.
Gia nin hiu i Lch57 nh ng, nhn nc An Nam ta c qun lon, anh em em nhau
i tun cc p ln cn u h c c, i n u th ch y tan tc.
c ch ri, Hng ci danh l C Lo, Hi cng i tn l C Lc; Vng hiu l Qun, Hi
hiu l Bo, dng k hoch ca ngi ng Lm l Anh Hu em binh tun hnh my
chu ng Lm, Trng Phong, thy u quy thun c; uy danh chn ng, dng ngn
mun nh ly H Ph.
Lc by gi quan H l Cao Chnh Bnh em binh di trng ra nh khng hn c,
u phn pht bnh vng da m cht. Vng vo Ph th s by nm58 ri mt; dn chng
mun lp em l Hi ln ni ngi. C k ph t u mc l B Ph Lc59, sc c th bi sn c
nh, dng lc tuyt lun, c khng theo mi lp con Vng l An, ri em qun chng Hi;
Hi trnh B Ph Lc, di qua ng Chu Nham, sau y khng bit ra sao na.
An tn Hng l B Ci i Vng, bi quc tc xng cha l B, m l Ci nn mi gi nh
vy.
An ln k v c hai nm, vua c Tng phong Triu Xng sang lm An Nam h; Xng
sang n ni, trc ht sai S em nghi vt d An; An sa sang nghi v, em qun nghnh
hng Triu Xng, cc thn thuc h Phng gii tn ht.
Vng va mi mt hin linh, thng trong thn dn hin hnh thnh thin xa vn m
phi ng trn gia c, trn c th; chng nhn trng ln thc nh m my ng sc, li nghe
thy ti trc, qun huyn giao hng trn khng trung, ting h hon, ting c trng vng kiu
vng ln nghe thy phn minh gia ban ngy. Phm trong p c tai nn hoc vic vui mng th
p trng trong m thy c d nhn bo co trc; chng phc l thn, lp n pha ty
ph m phng s, phm c vic trm cp, vic h nghi th i th t tu trc n m bi yt
thn, vo trong n m minh th, lp tc thy ha phc. Nh thng mi em l n n cu
li hu u c linh ng; thn dn gp phi ma dm hay i hn; cu o lin c nh . Mi
nm x n ngy t l, ngi n ng nh rng nh bin, bnh xe du nga y ng; miu
mo nguy nga, hng n chng dt.
Thi Ng Tin cha kin quc, Bc binh nhp khu, Tin cha lo, na m ht nhin
mng thy mt ng gi u bc, y quan nghim nh, tay cm qut lng, chng gy trc, t xng
tnh danh rng:
- Ta lnh thn binh vn i, sn sng mai phc cc ch yu hi, cha cng tc tc tin binh
chng c, c m tr, ch lo phin chi c.
n khi tin binh trn Bch ng, qu thy trn khng c ting xe nga, trn y qu c
i tip; tin cha ly lm l, chiu kin lp miu in, trang nghim c tng hn xa, li sm
thm qut lng, c hang o, chin ng, trng i, ri lm l thi lao, con ht n lm l t;
lch triu theo dn dn thnh ra c l.
Hong triu nin hiu Trng hng nm u, sc phong Phu Hu i Vng. Nm th bn
mi, gia thm hai ch Chng Tn, Nm Hng Long th hai mi, gia phong hai ch Sng
Ngha, n by gi anh uy cng thnh, hng la khng ngt vy.
Tim bnh
Phng Qun l mt ngi phi thng, tt nhin c s gp g phi thng: s gp g phi
thng chnh l i ngi c ti phi thng, xem vic sc bt c h, khi mun nut sao
Ngu, khin cho ngi trong chu u y phc, nu khng c ti lc hn ngi thi u c
nh th?
Chnh Bnh cht ri, Vng thung dung vo thnh cm by mi ngn c, hng oai mun
dm, c quyn mt phng, ha phc do tay, nghim nhin nh mt h Triu, h L vy, h
phi nh Mai Hc ch chim mt chu m v c u? Tuy vn cn ni thuc, chng bao
lu b mt vo tay Triu Xng, nhng k i trng phu xut sc khng chu cho bn h li
rng buc, Ng Phong cho l tay c phch trong hng Th ho, vn tuy b cc, nhng gp g
u hnh thng, r thc bc anh hng ho hn, phng chi chn i ni hin linh, sng Bch
ng gip trn, Phu Hu, Chng Ngha, chi li Loan th, sng c vinh danh, cht lu
hin hiu, ngi nh Phng B Ci cha d c nhiu c.
K thn h th c B Ph Lc, tn trung th cha, con th c Phng An, bit s mnh tri, mt
ci ng Lm dn dn thnh ra mt lng danh thng.
Ngy nay anh ti ny n, v tt khng do Phng Cng cm l c u tin, thc l bt
h.
C ngi bo: ng Lm nay l Phc Lc th phi, Phng S Qun nay lm Phc thn x
Mng Ph, cha bit c phi khng.
____________________________
Ch thch:
53 Giao Chu K: l tc phm ca Triu Xng, m bn chp tay A.47 chp l Triu Cng
(ng h Triu) v bn A.751 ca chng ti chp l Triu Vng (vua h Triu). Triu Xng
cai tr hai ln Giao Chu v tr thnh nh mt nh chuyn mn v cc vn Giao Chu,
bi vy, kh lng c th c mt ngi no hiu bit v B Ci i Vng hn ng.
54 Theo thn tch ca nhng lng th B Ci i Vng lm thn hong nh lng Triu Khc
chng hn th Phng Hng c l sinh vo ngy 25 thng 11 nm Canh T (760), ln ngi ngy
10 thng 1 nm Tn V (791), mt ngy 13 thng 8 nm Nhm Ng (802).
55 ng Lm l mt trong ba huyn khc thuc chu Phc Lc tnh Sn Ty, nay l Ph
Th (Cng Mc, Tin Bin IV, 26) x Cam Lm.
56 Mt cn l 604g, nghn cn l 604 k. Hc l 16 mt khi, dm hay l l 720mt, 10 dm l
hn 7 cy s.
 57 Thi i Lch k t 766-799 sau Thin Cha.
58 Vng th s by nm: s sch u ghi chp mt vi thng m thi (Ton th, V 6ab,
Cng Mc IV, 26).
59 Bn A.47 ca Durand dch l B Phi Cn, bn A.751 ca ti dch l B Ph Lc. i Vit S
K Ton Th, ngoi k quyn 6, t 7b cng vit ng nh bn A.751 m chng ti dng y.
TRIU VIT VNG, L NAM
Vit Vng h Triu, tn l Quang Phc. Nam h L, tn l Pht T. Hai ng ny u l B
tng ca Nam nh tin L tn l L Bn60.
Thi V nh Lng, huyn Thi Bnh Giao Chu ta, c L Bn gia t ho hu, li c k
ti xut chng, thng c kh ging nh Tiu H, To Tham, li c Tinh Thiu61 giu v t
chng, u v vn hc, cng nhau qua nc Lng cu xin lm quan. Thng th B Li nh
Lng tn l Thi Tn Tinh Thiu phong kh quan mi b lm mn lang Qung Dng62.
Thiu xu h, cng vi L Bn tr v c qun. Nhn Th s V Lm Hu l Tiu T, hnh chnh
khc bo rt tht nhn tm nn dn chng m thm mu phn, L Bn lc y ang lm Gim
st Cu c63 lin lin kt ho kit chn huyn; vi kh gii tinh nhu, h ton l Vit binh n
nh ui Th s Tiu T chy v Qung Chu64. Bn vo chim c chu thnh, va gp Lm
p n cp Nht Nam65; Bn sai tng Phm Tu em binh n nh Cu c c i
thng, qun gic tan tnh. L Bn bn t xng l Vit Vng, t ra bch quan, i nin hiu l
Thin c, quc hiu l Vn Xun66.
Lng nghe c tin, phong quan Th s Qung Chu Trn B Tin sang lm Th s
Giao Chu67. B Tin nghe L Bn xng Vng th em binh n nh, nh nhau by nm,
n nm i Tng th hai, L Bn mt, cng c tm nm68.
Triu Quang Phc69 vn l ngi Chu Din, lm T tng qun ca L Bn. Qun Chu
Din70 pha Bc c mt chic m ln71, su rng khng bit c bao nhiu dm.
L Bn mt ri, Quang Phc thu thp tn tt c hai vn ngi, gi hiu lnh ch huy tim
n trong m, m thi ra cp doanh tri, ngy thi tim phc trong m; B Tin sai ngi
do thm bit l Quang Phc, em quan n nh nhng cng khng c. Chng u suy tn
Quang Phc lm D Trch Vng. Quang Phc trong m c mt nm, mt m kia thy
mt con rng vng72 ci mng em cho m bo rng:
- Ly ci mng ny cm vo trn u mu, h gic thy l t nhin u phc.
Gp lc Kin Khng c vic triu B Tin v Bc73, Tin lu tng l Dng Sn li gi
trn, i din cho ng m hnh s.
Quang Phc sau khi c mng thn th mu lc k d, nh u thng y, li nhn B
Tin v Bc mi em qun ra nh Sn; Sn c chin, va trng thy u mu mt ci thua
ri cht. Quang Phc vo chim thnh Long Bin qun tr c hai x Lc Loa v V Ninh74, t
hiu l Nam Vit Quc Vng75. Triu Quang Phc xng Vng ngy 24 - 4 - 548. Nh th, nh
Tin L khi t nm Gip T (544) mt nm Mu Thn (548) cng c 5 nm (Cng Mc,
tin bin, IV,7), khng phi 8 nm.
*
Pht T76 l em h ca L Bn; Bn mt th theo anh L Bn l Thin Bo, em ba vn qun
chy trn vo mi Lo, B Tin tm kim khng c, Thin Bo i n u ngun sng
Giang77, ng D Nng78, thy ch y danh thng, th vt ph nhiu, t sn xut nhiu li
rng ri, bn p thnh . i sng cng ngy cng phn thnh, tr thc cng ngy cng
qung b lp thnh nc D Nng; dn chng suy tn Thin Bo lm o Lang Vng. Cha
c bao lu, Thin Bo hong79, v t; dn chng hi ngh suy tn Pht T lm Vng. Gp
lc B Tin v Bc, Pht T bn dn binh xung min ng; t hu khuyn Pht T xng ;
Pht T nghe theo ri ly hiu l Nam .
Nam cng vi Vit Vng giao chin Thi Bnh nm trn, gmg gio qua li, tn
n nh bay m thng ph cha quyt. Qun Nam c hi nng th, cho l Vit Vng c d
thut mi thnh ha. Vit Vng cng ngh Nam l tc thuc ca L Bn bn chia nc ra
m cng tr, vch bi Qun Thn80 lm a gii.
Nam thnh Din81 cho con tn l Nh Lang n Vit Vng cu hn; Vit Vng cho
con gi l Co Nng v vi Nh Lang82, tht l ho tnh mt thit, cm st giao hi. Mt hm
Nh Lang hi nh Co Nng rng:
- Hai nc ngy xa l cu th, ngy nay li l thng hn, tht l thin duyn tc hp, tao
ng k duyn. Trc kia hai nc giao tranh, binh c ca ph vng em thn diu xut sc
hn ph vng anh nhiu; khng hiu c ci diu thut g m nhiu k mu nh vy?
Co Nng l bc n lu trm tuyn, c bit u th thi ba o, mi mt ly ci u mu
mng rng em cho xem, k s u xui, v ni:
- Xa nay ph vng thip hn gic l nh ci ny.
Nh Lang xem xong, thm mu i ci mng rng i, bn ni vi Co Nng rng:
- Anh lm ph m y lu, nay nh n song thn, chng l c lu luyn tnh chiu chn
ring t m b khuyt vic thn hn phng dng, anh mun tm v vn an mi tha lng.
Nhng m ng s xa xi, i v cch tr, khng d mt hm mt mai m tr li c, sum
hp t m chia phi nhiu, anh tht n hn qu. Sau khi anh v nc, nu m c bin c bt ng
xy ra, chc l em phi theo vng gi m i, i v phng no em nn ri lng ngng cho
anh tin vic kim tm.
Nh Lang v nc, em vic bch Ph vng; Nam c mng, lp tc dn binh trc nhp
Vit cnh nh vo mt ch khng ngi, Vit vng khng h hay bit. n khi Vit vng
c tin bo, vi vng xch u mu ra c chin i Nam nhng thn c b ot ri,
tinh thn binh s khng phn chn na. Vit vng t bit khng th ch ni Nam mi dt
con gi chy v phng Nam tm ch yu him trnh thn. Binh gic vn ui theo sau; n
chu ph th Vng tm ngh ngi, t hu bo binh Nam n Vng s hi h to ln
rng:
- Hong Long thn vng sao khng gip ta?
Thot thy Hong Long ch tay co vi Vng rng:
- Khng phi ai u, chnh l Co Nng con gi Vng ri lng ngng dn ng cho gic
, gic bn lng khng git i cn i g na.
Vng ngnh li ly gm chm u Co Nng ri xung nc ri b i. Vng gic nga
chy n ca bin Tiu Nha, cng ng, li phi chy lui v hng ng n ca bin i
Nha, than rng: Ta cng ri! Ht nhin, Hong long r nc thnh ng dn Vng vo,
nc li nh c. Nam tin binh n , vng v khng bit i v hng no bn dn binh v.
Vit vng dng nc c mi chn nm, dy t nm Tn T nin hiu i Bo th hai
nh Lng n nm t Su nin hiu i Kin nm u nh Trn th mt nc. Ngi trong
nc cho l linh d, lp n th ca bin i Nha.
Nin hiu Trng Hng nm u, sch phong Minh o Hong . Nm th t, gia thm hai
ch Khai C, nin hiu Hng Long th hai mi mt, gia phong bn ch Thnh Lit Thn V.
*
Nam chim c nc ca Triu Vit Vng ri, thin qua x Lc Loa v V Ninh,
phong cho ngi anh l Xng Ngp lm Thi bnh hu, gi Long Bin, phong i tng qun
l L Tn nh lm An ninh hu gi thnh Din, ngi c ba mi nm, khi t nm Tn
mo nin hiu i Kin th ba nh Trn n nm Nhn tut nin hiu Nhn Th th hai vua
Vn nh Tu th mt; con l S Li ln ni ngi, c vi nm th b tng nh Tu l Lu
Phng nh chim mt nc.
Sau khi Nam hong, ngi trong nc ch no cng c lp n th, c miu ti ca
bin Tiu Nha, phng An Khng, rt linh d.
Nin hiu Trng Hng nm u, sch phong Anh Lit Trng Uy Hong . Nm th bn
mi, gia thm hai ch Nhn Hiu. Nm Hng Long th hai mi mt, gia tng bn ch Khm
Minh Thnh V.
C hai miu n nay hng la chng dt, c nhiu linh ng vy.
Tim bnh
Vua tin L Nam mang ci t cch hn i, ra c ci nhc b khut ngi, nh chim
ct ging thanh th Cu c, nh chp nhong Vit Nam, xng t quan, i nin hiu,
dng quc hiu, nh th cng ng gi l k ho kit Nht Nam, B Tin sng Nam, ng
Khut Liu lui gi, khin cho ngi i c bt mn.
Pht T, Quang Phc u l b tng ca nc Vn Xun, mt bn th t Chu Din, ch
c m git Dng Sn, mt bn thu thp dn chng ng D Nng, tha thi m dm lnh
biu, u u Vng, th ch trng. Nhng m mt vc khng d c hai con giao,
mt cy khng d u c hai con trng, bin gii tuy ct ch hng tm khng ct, ci nng
Co Nng, i mng rng u mu, bc ca bin i Nha, chim c thnh i Loa, him thay
s dng tm ca vua L Nam . Triu nh Trn sch phong c hai, khng chia Gip-At nhng
rng xt nh tp U Linh chp th Vit Vng c phn chnh hn. Ci chuyn Long qun vch
nc a Vng xung sng, hoc gi du vic t trn m hi h cho Vng chng!
Mng ra ca nh Thc b i trong tay Trng Thu; mng rng ca nh Triu b i trong
tay Nh Lang, trc sau nh hng ging nhau, cng bi hai nng m ui v tnh m khng
hiu n c quan ca lang qun thm c. Cn nh nng M Chu du sng ging ngc, nng
Co Nng ngm gin ca Tiu Nha, trong ch u minh, hoc c hoc khng, hoc may hoc
ri, vic y c chng? c Khng Thnh khng ni chuyn qui.
______________________
 Ch thch:
60 L Bn Thi Bnh, thuc Phong Chu ngy trc, tc Sn Ty ngy nay (theo Khm
nh Vit S). Huyn Thi Bnh gia sng C L v sng Hng H. Nm 1006 i l Thi Bnh
ph sau 1015 khng thy ni n na.
61 Tinh Thiu: i Vit S K Ton Th chp rng nm Tn Du (541), Tinh Thiu giu c
v gii vn chng xin i lm quan v ch c Thng th B Li ca nc Lng tn Thi
Tn b lm Qung Dng Mn Lang. Thiu xu h tr v sinh qun v tr thnh mn khch
ca L B. Theo cng mc th L Bn l mt cng chc nh Lng, coi o qun Cu c ri
bt c ch tr v Thi Bnh khi binh (Cng Mc, tin bin IV,1).
62 Thi Tn mt nm 423 v thi lm Thng th B Li lu nm trc khi t chc (xem
Lng Th, quyn 21, trang 7b). Nh vy, cu chuyn ca Tnh Thiu phi xy ra trc nm
541. Nhn xt ny l ca H.Maspro, trong bi bo dn.
63 Cu c: theo Cng Mc, chu Cu c c t i Ng (222-280 trc Thin Cha) v l
H Tnh ngy nay. Cu c l phn cc nam ca Cu Chn, gip gii Lm Ap, Cu Chn c
lp di thi Hn, ngi ta thng cho Cu Chn vo khong Thanh Ha Ngh An.
64 Tiu T chy c v Qung Chu l v dng l vt v thnh Long Bin cho L Bn
(Cng Mc, tin bin, IV,1)
65 Qun Lm p khi chin thng t, ma h nm Qu Hi (543)
66 L Bn xng Vng thng ging, ma xun nm Gip T (544). Thnh Vn Xun cn du
vt x Vn Phc, huyn Thanh Tr.
67 Thc ra, Trn B Tin khng lm Th s Giao Chu, ng c c lm T M, cn ngi
c b lm Th s Giao Chu l Dng Phiu (theo Cng Mc, tin bin, IV,4)
68 Theo Ton Th, Nam Vit bng h vo ma xun thng 3, ngy Tn Hi, nm Mu
Thn (548). Nh vua mt v bnh st rt rng ti ng Khut Liu. Maspro khng ng nh
th v theo s Tu, ng cho rng nh vua b dn Khut Liu git vo ma h nm Bnh Dn
(546) ly u dng Trn B Tin xin ha. Madrolle cng ch trng nh th. Nhng cc S
Vit u ni nm 546 nh vua trao quyn li cho Triu Quang Phc v hai nm sau mi mt
69 Triu Quang Phc l con Triu Tc, thi ph ca Nam Vit t nm Gip T (544). Cha
lm thi ph, con l T tng qun, gia nh h Triu cng tc ht sc cht ch vi L Bn vy.
C l v th m L Bn giao quyn li cho Triu Quang Phc, ch khng ni g n L Pht
T l em h, do y c s him khch gia Pht T v Quang Phc. Pht T thn mang qun
s n t ca Quang Phc Thi Bnh tr th, mc d lc lng ca ng khng hng hu
hn lc lng ca Quang Phc. Maspro khng cho Triu Vit Vng, tc Triu Quang Phc l
mt nhn vt lch s, nhng xem s u i ca L Bn i vi Triu Tc v s ganh ght ca
L Pht T i vi Triu Quang Phc, ta kh lng ph nhn Triu Quang Phc l mt nhn vt
lch s tht s.
70 Chu Din (Chu Din): nay l ph Vnh Tng, tnh Vnh Yn. Trong nhng vn kin trc
1891, ta c thy ph Vnh Tng thuc v tnh Sn Ty t 1882 n 1891. Nm 1891, Vnh
Tng thuc v o Vnh Yn v o Vnh Yn nm 1899 tr thnh tnh Vnh Yn (xem a D
cc tnh Bc K, L Vn Tn 1930, H Ni, tr.112). Chu Din khng th Hi Dng nh
Maspro quyt on. C xem cuc rt lui ca L Bn th bit.
71 m D Trch v pha Bc Chu Din, tc l v pha Bc Vnh Yn. Nhng theo Cng
Mc (tin bin, IV, t 6b) th ng Kt, ph Kin Xng, ngy nay l ph Khoi Chu, huyn
ng Yn, tnh Hng Yn. Khng bit trc khi Triu Quang Phc n m ny c tn g
cha, trong Vit in U Linh Tp nh chng ta c cng ch ni l c mt chic m pha
Bc Chu Din. Bn A.47 m ng M.Durand kho st trong Bulletin de lEcole Francaise
dExtrme-Orient, quyn XLIV, nm 1954, ni r l s bo D Trch th c l tn D Trch
c t trc. C l ngi ta lm m D Trch v m Nht D o T Nhin, H ng,
trong chuyn Ch ng T v cng cha Tin Dung; c l cng v th m nhiu ngi cho rng
ci mng rng gip cho Triu Vit Vng thng L Pht T l do Ch ng T cho, trong
khi Vit in U Linh Tp khng ni l ca ai. Vy m D Trch khng phi l m Nht D, v
theo Cng Mc, tn m D Trch c th l do bit hiu D Trch Vng m dn chng hay
qun Tu t cho Triu Quang Phc khi thy ng ch ra khi u v ban m (xem Cng
Mc, tin bin, IV, 6b).
72 Thy mt con rng Vit in U Linh Tp ch ni trng khng nh th ch khng ni r
l Ch ng T.
73 B Tin v Tu dp gic Hu Cnh Dng Sn li. y l mt c hi may mn cho
Triu Quang Phc qut khi v Dng Sn khng phi l mt tay dng tng nh Trn B
Tin.
74 Lc Loa v V Ninh nay vo khong cc huyn Qu Dng v V Giang (Bc Ninh)
75 Triu Quang Phc xng Vng thng 4 m lch, tc ngy 24-4-548, Vit in U Linh Tp
ni nm 551 chc sai.
76 L Pht T c ngha l mt ca c Pht h L, tn ca v anh hng ny chng t
sc bnh trng ca Pht gio vo khong th k th 6 th 7. Pht T ch m nm 580,
Vinitaruci (T Ni a Lu Chi) sang truyn b Pht gio (nhn xt ca Durand)
77 Sng Giang: c th l sng M Thanh Ha. D Nng c thit lp u sng M,
vng rng ni ca Thanh Ha. T y, L Pht t ko qun xung pha ng gp qun ca
Triu Quang Phc Thi Bnh, tc Sn Ty ngy nay; nh th, v tr ca hai ni i chiu vi
nhau rt hp l (nhn xt ca Durand).
78 ng D Nng: Ch ng y khng c ngha l ci hang m l mt vng t thng l
min ni kh khan c ngi dn sn cc . ng c th hiu nh l mt xm, mt lng. Theo
i Nam Nht Thng Ch (A.69 t 142), nm 1838, Minh Mnh i ng thnh x. C nhiu
ng rt ln. ng D Nng l mt min t cao v pha sng M, Thanh Ha.
79 Thin Bo mt nm 555. Hong: cht (ni v mt ngi c tc vng, cng nh dng
ch bng ch vua cht).
80 Bi Qun thn: lng Thng Ct, H Ct, H ng.
81 Din: theo a D Ch ca Nguyn Tri (c Trai Tp, quyn 6, t 6a) O Din trong
huyn T Lim. Hong Vit a D Ch (quyn 1, t 432) v cng mc cho O Din l H M
ngy nay, ni c n th Nh Lang, trn ng H Ni, Sn Ty. Din nay thuc tnh Phc
Yn.
82 Nh Lang: theo thn tch lng H M l con th hai ca L Pht T. bt lang hong t
m chnh L Qu n trong Kin vn tiu lc (quyn 6, t 1b) cng lm l Nh Lang thc ra
l mt con ngi khc ca Pht T, ngi em cch Nh Lang su ngi. Nh Lang kho lo
c Triu Vit Vng yu mn nh con, bt gi r. C l l k hoch d mu. C nghe
nhng li tha thit ca chng ni vi Co Nng th r. Cc tc gi i Nam Quc S Din Ca
vit khi L Pht T ng mun thng gia th hai tng ca Triu Vit Vng can gin
nh vua v dn chng chuyn Trng Thu v M Nng chng t manh tm ca cha con h
L. Triu Vit Vng khng nghe.
THIN T A CH X TC QUN
Qun Hu Tc, dy dn trng cc ging la, t i nh Chu v sau c th lm x
thn. Nc ta t n th bn ca Quc Bnh pha Nam La Thnh. Miu in tn nghim, tc
gi l X n, uy linh ca Thn lc no cng hin hch. Tri qua my triu, lc no l Giao cng
phi Thn vi Tri; nm no c i hn hay su keo, cng cu c linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, truy phong tc Hu Tc Ty Qun; n nm th t ci
phong Thin T X Tc Qun. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong Thin T a
Ch X Tc Qun.
Tim bnh
Chp rng c cng c vi dn thi nn th, thn Hu Tc cho dn ta c cm n, cng c c
g ln lao bng, nc c n th k lu lm. Nc ta gy dng c Nht Nam, xng l
dng di nh An, nhang trm cng vi, thm c b s an ninh lu di nghn trm nm v sau.
Nhng m Qun chng phi hiu, Thin T chng phi tn, t in nn xng l thn Hu
Tc ng hu mi c r rng d hiu. Xt bc Tin nng ch no cng c th, duy nc ta
mi c xng l X Tc. Triu nh L, t khi chia gii hn sng Linh Giang, ly Cu Dinh
lm trng trn, trn c nn X Tc, khng chp vo kinh in.
Nh Ngu Ty Ph Xun m trn Ngh An cn n hiu, gn y c mt tn hc tr, a
khi hi, kho ha; quan Th Trn nh Ngu t X Tc, l xong, bn khin tn hc tr v
mt bc , n cuc ging nh l t, di v mt con ch n nhng ci xng d sau khi t
xong, v su ch rng: cu hu li x tc, ngha l ch c c li cho x tc, l ch
kho vy. i! Thn l bc thng minh chnh trc, t m phi l th thn c chu hng khng,
hay l nh nc ming m b i?
V li, trong nc khi cy la,khi gt la, cho n vic cu tr i hn su keo u cng ng
Thn Nng, m l thng tn (cm mi) ch dng cc nh cha nh miu m thi, tht l
tri gc.
Trm ngh trong mt nm, n l Thng Tn, nn lm l Cu Phc ln, heo xi c bn cho
tinh khit n n Thn, nm no c ma th ht xng cho Thn vui, chng nhng
hp vi l vn hu bo, m nm c ma th trm vng khng thiu, cng t u tin.
iu y nn chp lm l thng, c theo m thi hnh, ch nn cu n th mi c vy.
NH TRNG PHU NHN
S chp: B ch tn l Trc, b em tn l Nh, vn h Lc83, con gi Lc tng Giao Chu ta,
ngi huyn M Linh, chu Phong. B ch c g cho Thi Sch, ngi huyn Chu Din. Thi
Sch l ngi c dng lc, trng ho kh, ting n nh gi, b Th s T nh thit k hm hi.
B ch phn n mi cng vi em c binh trc xut T nh, cng hm Giao Chu ta.
Do y, Nht Nam, Hp Ph, Cu Chn u trng gi m hng ng, lc nh hn su mi
thnh Lnh Ngoi, t lp ln lm vua nc Vit, ng Chu Din84 mi xng l h Trng85.
Lc by gi T nh chy qua Nam Hi, Quang V nh Hn nghe tin, gin m bim nh qua
qun Thim Nh, sai bn M Vin Lu Long em i qun sang nh n Lng Bc86, Phu
Nhn c chin, nhng qu bt ch chng, phi lui v bo v Cm Kh87; qun lnh ngy mt ly
tn, Phu Nhn b th c phi t trn. Th nhn thng cm, lp n th phng, thng c linh
ng, by gi n th huyn An Ht.
Vua Anh Tng nh L, nhn tri i hn, khin thin s Tnh Gii n n cu ma, qu
c ma, kh mt but ngi. Vua mng lin qua xem, ht nhin ng mng thy hai thiu n
mt hoa my liu, o lc qun hng, mo , tht lng, ci nga st theo ma m chy ngang.
Vua ly lm l mi hi. p rng:
- Thip l ch em Nh Trng y, vng mnh Thng xung lm ma.
Vua tnh dy m cm, sc phong trng tu t v, ri sm l vt n t, sai s rc v pha Bc
i ni, dng n V S m th phng. Sau li thc mng cho vua xin lp n th lng C Lai,
vua nghe theo, sc phong Trinh Linh Phu Nhn.
Nm Trng Hng th t, phong b ch l Ch Thng phu nhn, nm Hng Long th hai mi
mt, gia thm hai ch Thun Trinh. Li gia phong thm c b ch v b em hai ch Bo Thun,
thng thng vn c linh ng.
Tim bnh
Trung triu xa cch, quan Th Lnh tham tn, lc by gi trm trai nc Vit u l v hu
ca T S Qun c.
Phu Nhn ly t cht l mt ngi v hin, mang mi th bt cng i thin. Qun thoa
xng ngha, qu thc lin th ui quan Th s, chim li thnh, b ci Cu Chn, Hip
Ph li thy r nh sng mt tri, h chng phi l oanh oanh lit lit mt k trng phu hay
sao?
T xa cho n b l m nhu, v ho lc ng, nh b L Tr nh Hn, b V Anh nh
ng vn thng hiu lnh thin h, ht nt gi sm, nhng u nh nghip c ca Tin ,
khinh b T qun l tr con, dng oai lc ng hn k di, rt cuc cng ch l k c ti mun
i. Tri li hai Phu Nhn y, em mt l on binh s, mt mai m h nm mi su thnh,
d xim Bch Vit, tr mt phng nam m xng C, cng vi Triu V , L Nam khng
hn khng km, khin cho i sau u tn xng l Vng. Tuy chng chu theo k hoch ca
ngi mi c trn thua Cm Kh, m ci kh tng chnh i quang minh bao trm c
khong tri t, khin cho ngi i thn m v hng hi thm th con g mi gy bui mai
ca nh Hn, nh ng c ng lm a th t i dung quan, mc lc y y xe cho hai b hay
khng?
By gi miu ca An Ht huyn Phc Lc, n i nghim chnh, ngi vo chim bi u
phi khi knh; ngi trong p mi khi c l rc th lm ra voi nga ht nh khi hai b ra trn,
kh tng tht l oai hng. An Lng, H Li u c t nghi trng kh, miu mo trng l,
hnh khch i ngang qua miu u phi lu luyn thng ngon, n c mc khch tao nhn
cng qua li ngm nh dt, thc Phu Nhn l bt t vy.
Gn y, c b lit ph Tro Nha, b trinh phi T B, thung dung tu ngha, ton quc ai
cng tm tc khen ngi. Kh khi ca hai b ny phng khin gp a v nh Trng Vng bit
u chng khi phc t M Linh m cp c Chu Din, ting vang Nht Nam m sng m h
Lng Bc, lm nhng s long tri ng t vy.
____________________
Ch thch:
83Theo Lnh Nam Chch Qui, tn h ca hai b l Lc. Ch ny rt ging vi ch Lc nn ta
c th nghi ng m cho rng c l tc gi Lnh Nam Chch Qui l Trn Th Php ng vi
L T Xuyn m cng nhn h ca hai b Trng l Lc. Theo Cng Mc th Trng Vng vn
h Lc, li c h khc na l Trng (Cng Mc, quyn II, t 9b). Chng b Trng Trc tn l
Thi ch khng phi l Thi Sch (theo Thu Kinh Ch, q.37, t 62).
84 Theo Lnh Nam Chch Qui, Trng Vng ng Din, theo Cng Mc v phn
ng s sch th l b ng M Linh l huyn nh, chu Phong nay lng H Li tnh Phc
Yn.
85 Lnh Nam Chch Qui cng ni r l khi xng vng b Trng mi xng l h Trng.
Cng Mc ch ni Lc nh c 65 thnh Lnh Nam, ngi t lp lm vua, ng M
Linh (hay Mi Linh).
86 H Lng Bc: tc H Ty ngy nay, theo i Nam Quc S Din Ca, nhng theo Maspro
Lng Bc vo vng Tin Du, tnh Bc Ninh. Cng Mc cng cho Lng Bc l Dn m, tc H
Ty.
87 Cm Kh nay Vnh Yn, ph Vnh Tng. C xem cch gin trn ca M Vin th Lng
Bc c th Tin Du. Ti sao min ni li khng th c h v sng bc? (xem li ch t m v
Cm Kh trong Cng Mc, tin bin, q.II, 11b.)
HIP CHNH HU THIN TRINH LIT CHN MNH PHU NHN
(M )
Phu Nhn khng r h g, ngi nc Chim Thnh88, tn l M , v vua Chim Thnh tn
l S u.
Triu vua Thi Tng nh L, S u khng tu chc cng, tht l phin thn, vua Thi Tng
thn hnh em qun nam chinh89, S u by tng trn sng B Chnh, dn dn b vng
s nh ph; S u t trn, cc cung phi th thip ca S u u b bt sng em v. Thuyn
v n sng L Nhn90, vua nghe Phu Nhn c sc p mi mt sai quan Trung s vi Phu
Nhn n chu Ng thuyn.
Phu Nhn khng giu c s phn ut, chi t rng:
- V hu mng mi, y phc xu x, ngn ng qu ma, khng ging cc bc phi tn Trung
Hoa, nay quc ph phu vong, ch nguyn c cht l tha lng, nu p bc hp loan s u long
th.
Ri Phu Nhn mt ly tm chn qun kn mnh li (vi tt ca Chim Thnh), nguyn ph
tnh mng cho dng sng. Mt ting nh m, hnh bng m nhn cun theo dng nc mt
tch.
Thi Tng kinh d, t hi v cho ngi cp cu nhng khng kp na. Ch y v sau, mi khi
m vng sng m, trng thanh sao sng, thng nghe c ting n b khc than, dn trong
thn ly lm l mi lm n xin lp n th t; t y khng nghe c ting than khc na.
Sau vua Thi Tng ng n sng L Nhn, thuyn cho gia dng th trng thy trn b c
n th. Vua ly lm l mi hi t hu; t hu em chuyn Phu nhn tu cho vua nghe. Vua
ngi lng thinh hi lu mi bo rng:
- Khng ng man n li c bc u trinh nh th, qu l mt hng gi phi thng, th no n
cng bo Trm.
m y canh ba, tri gn sng, ht nhin nghe mt trn gi thm, kh lnh but ngi,
thy mt ngi n b va ly va khc rng:
- Thip nghe o lm n b l tng nht nhi chung, Tin quc vng ca thip tuy chng
dm cng B h tranh xung nhng cng l mt bc nam t, mt phng k ti, thip c lam
d khn lc, n i thao vinh: bt hnh quc ph phu vong, thip m ngy th lng ch lo
bo, nhng qun thoa yu t bit tnh lm sao? May nh hng n B h sai s a thip xung
tuyn i cng chng hi din, s nguyn ca thip c tha mn ri cn c linh g m dm
n y ng t?
Ni on bin mt. Vua tht kinh tnh vy, thi l mt gic chim bao. Vua truyn em l vt
v ru n n cng t, phong Hip Chnh Vng. V sau xa gn cu o, u c linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Hip Chnh Hu Thin Phu Nhn, nm th t
thm hai ch Trinh Lit. Nm Hng Long hai mi mt gia phong hai ch Chn Mnh, n nay
vn cn phng s, cng thy linh ng vy.
 Tim bnh

Kinh Dch rng: Thy chng nhiu vng qun mt mnh. Thng thay! Thi i tht ng
khinh b. Nc Chim Thnh bi tc di trng, thn th la l, ly vi trng buc tay, n khng
c a, ghi vic th dng ch mi, ton nc tng nim kinh Pht, khng hc Thi, Th, chng
h bit n ngha lun thng ra th no, m Phu Nhn cng l mt hng n b, c ci hnh
dung c ln nhn sa, c ci din mo hao hn nguyt thn, phng s mt v Kin vng. ang
khi trn nh trn sng tan r, sn h mong manh nh si t, th m hng hi t ci vinh vn
thng, b ci tnh mnh mt bui mai, khng khi c ci tit tho gi vng khun trinh. Ci kh
u ut, nhng lc khi, lam ti, thng phng pht trn nh sng thuyn chi. Lng trinh, tit
rn, thng gi ting vang trong gi on ma bun, n kh ai thanh hng gi gin cho sng
di, nc cun, nh than nh khc, nghn xa cn vng vng bn tai. Sng L Nhn lp n, sc
phong chng cht, tng Phu Nhn di sui vng chc cng chng cho ci lm vinh d.
Vua Tnh Khng nh Tng i bc th, Hong hu h Vng dng ru cho T trng nc
Kim l Nim Mt Hn, dn chng Trung nguyn cho vic y l s nhc.
Xt thu hiu nn xng Trinh Lit th phi, n nh hai ch Dng Mnh, th rt l qu ma
khng hp.
_____________
Ch thch:
88 Chim Thnh tc l Lm p ngy trc. Tn Chim Thnh c t u i L v tri rng t
Honh Sn n Bnh Thun ngy nay, ngha l n Phan Thit.
89 L Thi Tng(1028-1054), nam chinh Chim Thnh nm Gip Thn (1044) v 16 nm,
Chim Thnh khng tu cng li xm phm min duyn hi Vit Nam nm 1043.
90 Sng L Nhn Ph L.
 LCH I PH THN
UY MINH DNG LIT HIN TRUNG T THNH PHU HU I
VNG (L Hong)
Vng h L tn Hong, con th tm vua L Thi Tng, b m l Trinh Minh Hong Hu h
L. Vng l ngi trung hiu knh cn, qu quyt sing nng, hiu l Bt lang Hong t91.
Nin hiu Kin Ph Hu o92 nm u, phng mnh thu thu chu Ngh An93, lm vic vi
nm, mt my lng ma thu khng nhng lm, ni danh lm lim trc, vua rt yu mn cho
hiu l Uy Minh Thi T, phong chc Tri Bn Chu Qun Dn S.
Lc by gi vua Thi Tng mun nh Chim Thnh sai vng lp mt tri ring gi l tri
B Ha94, v c him tr kin c, bn mt o ao su, p lu cao, trong tri th t phi
cho rng, c th cha c ba bn vn qun, kho tng, tin lng cung cp cho c ba nm.
n lc vua Thi Tng nam chinh95, qu c i tip, chm vua Chim Thnh S u
trn, bt v hu, trai gi, vng bc chu bu, dng xe hng nng m ch k hng vn c. Ca
khc khi hon v n hnh dinh bn chu, bit Vng c ti m ng vic cng khng
thiu st iu g, chinh lnh mi ngy thm mi, bn u chc Bn L Tit Vit, gia phong tc
Vng. Li sc cho Vng lp s dn mt L bn chu, cng c su Huyn, bn Trng,
su mi Gip, s nh ca dn c bn vn su nghn bn trm nm mi nc, s dn c
nm vn bn nghn ba trm su mi bn ngi. li vng ch h cc trng, gip trng t nay
v sau ch nn t chc Thi lot, Qun gip m thi ch khng c nh trc lm xng l
Thi t ch b, Vng ph ch b na.
Vng li cho chu Ngh An, t gip min ni, mi lo phn nhiu cha ni thuc, nhn tu
xin vi triu. C chiu u nhim cho Vng cm c Tit i tun bin, cc v t trng u phc
tng ht, thu c nm chu, hai mi hai tri, nm mi su sch.
Vua li chiu cho Vng c li chu a ba pha cng gii, dng bia khc chp vin
cng.
Kp n triu vua Thnh Tng, nm Long Thu Thi Bnh96 th hai. Vng nh dp c
gic c l ng K, L Ph, lc tr v, c k dm vi vua Thnh Tng rng: Vng quyn
chuyn chnh, t dng binh i nh dp. Vua Thnh Tng lm theo, bn gii chc ca
Vng.
Vng cai tr vic chu, phm mi su nm, ting lnh cng ngy cng n xa, nhn dn tin
mn, n khi nghe Vng b gii chc, dn chng ginh nhau nu xe, n nga, van khc
nguyn Vng li.
Mt hm Vng ang nhn ta trong ph, va c mt con chim diu hu bay vo trong mn,
ging chim s s reo ln no ng, ngi nh mun ui bt; Vng bo im xem n bay
u ch no. Chim diu hu bay ling trong mn ba vng ri bay ra ch Vng ngi, va bay
va ku, xng n trc bng Vng ri xung thnh ra mt trang giy trng. Trong trang
giy c nt ch l m, trng khng c r, dng nh rng my, Vng bo em ct i.
m y trng trong gi mt, quang cnh ng yu, Vng cho mi tt c bn thn cng n
thng ngon, n ca rn rp, c ru linh nh, ni ci vui v chng khc g tic ln Diu
Tr.
Vng ht nhin ngi nhm mt thy mt ngi tc chng su mi tui, i mo gii tri,
bn o t h, tht lng, tay cm ao Thanh Long Yn Nguyt n trc mt vi cho, Vng
lin hi. Tha rng:
- Ti l v sao V Khc trn tri, vng lnh c Ngc Hong in an Tiu, xung triu
Vng n trc in T H l ch Qun , tho mt chng Ngc ip. Vng tha li
rng:
- Ti l ngi lng trn mt tht, u hay lm vic trn tri c?
Ri ly tay gt ao thanh long c t. Thot c trn gi u o o a n. Vng git mnh
tnh li th ra l mt gic chim bao.
Vng mi thut li u ui cu chuyn con chim diu hu hm trc cho thn bng nghe.
Mi ngi u bo l im tt.
Tic xong, Vng vo phng ng, m y khng au m g m cht. Ngi trong chu xin lp
n th phng, mi khi cu nng, o ma, u c linh ng, lm mt v i phc thn cho mt
chu. Cc ni thn lc u c n th, cng u linh ng.
Mi khi thin t em qun i nh k bn nghch th rc kiu Vng i trc, n ch
chin a, nghe trn khng c ting binh m rm r, u c i thng c.
Gia nm Nguyn Phong nh Trn, vua Thi Tng nam chinh Chim thnh, thuyn vua i
mau nh gi, qu nhin c i thng. Lc khi hon v n chu, vua ng ln n, sc phong
Oai Minh Dng Lit i Vng.
Nm Trng Hng nm u, li cho thm hai ch Hin Trung; nm th t, gia phong hai ch
T Thnh. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Phu Hu.
Tim bnh
Nc ta t xa ly i Mc min lm Nam gii, Ngh An l t cc bin ca nc vy.
Tri i cc quan cai tr trong ht, ht thy u ly k nam, trm hng lm ti mang; thit
mc, bch n lm rng hm, t ai ly trch nhim v v, ro ngn lm gnh nng ca mnh.
L Bt Lang thn lm con vua, gi ly tit vit, ng mt phng in, khin cho nhn dn
v mi r u s phc, triu ni xng khen. n lc i c s tnh cm th niu xe than khc. n
lc cht c ci triu chng vng mnh ln tri. Lng dn mn cng c ca Vng, lp n th
phng, th ra n hu cm ngi bit l ngn no! ang lc y su cnh qun nam chinh, ng
thu, ng b u tin, Vng thung dung lm xong cc cng vic, cng t u tin li, l
mt im rt kh khn. Gn y c ng Uc Trai, ng Siu Trung Cng lu trn nhng mi tm
nm, m cng nghip vng v chng nghe g. duy c ng Phm Thng th v nho thn bit
gim thu cho dn, nhng th trn cha c bao lu vi mt, nhn dn truy nim cng c
lp n miu, Cu Dinh m th phng. Mi hay gnh nng can thnh cho cng hu khng ch
chuyn nng ta vo bc v phu mnh m m thi vy.
 ________________
Ch thch:
91 Bt Lang Hong T: khng nn nhm vi Nh Lang, con ca L Pht T, n th lng
H M, huyn T Lim, tnh H ng.

92 Kin Ph Hu o l nin hiu th ba ca L Thi Tn, bt u t 1039 n 1041.

93 Chu Ngh An: tn Ngh An c t nm 1036. Theo Ton Th m Hong Xun Hn dn trong
cun L Thng Kit (trang 385), thng 4 nm Bnh T (1036), L Thi Tng t hnh doanh
Hoan Chu, Ngh An. Nhng by gi cn ch l mt chu. Vit s lc ni nm 1101, i
Hon Chu ra Ngh An ph. Nhng trong cc i sau, ch thy s chp Ngh An chu m thi,
v d Ton th 1128, 1073, 1131, 1132 v.v

94 Tri B Ha sng B Ha; sng B Ha huyn Ngc Sn, tnh Thanh Ha. By gi l sng
x ng Ha (Cng
Mc, tin bin, I,20)
95 Thi Tng nam chinh nm Gip Thn (1044).
96 Long Thu Thi Bnh l nin hiu th nht ca L Thnh Tng, bt u t 1054. Vy nm
th hai l nm 1055.
HIU Y UY MNH ANH LIT PH TN I VNG (L ng
Trng)
Vng h L tn ng Trng, ngi huyn T Lim, mnh cao hai trng ba thc97, kh
cht oan dng khc ngi thng. Thiu thi lm quan huyn p, b quan c nh n,
Vng than rng:
- Trng chi ca i ngi nn nh chim Loan chim Phng, nht c vn l, u m cho
ngi tha m, lm n l cho ngi?
Vng bn chm hc, ngy thng di mi, pht minh kinh s, vo lm quan nh Tn, lm
chc T l hiu u. n lc Tn Thu Hong thn tnh thin h, sai Vng em binh trn th
Lm Thao th thanh danh chn ng Hung N98. Thu Hong ly lm im tt.
n sau, Vng gi c v lng. Thu Hong c tng ng, t ngoi ca T m Hm
cung; trong rut tng cha c vi mi ngi, mi khi s bn phng n, thm khin
ngi vo trong rut lay ng pho tng; Hung N thy th kinh s cho l Hiu U cn sng,
bo nhau khng dm xm phm bin gii.99
i c Tng nh ng, nin hiu Trinh Nguyn nm u, Triu Xng100 qua lm H
nc An Nam ta thng qua chi lng Vng, m mng thy cng Vng ni chuyn tr dn,
v ging lun sch Xun Thu t truyn, nhn Triu Xng mi hi thm nh c ca Vng
hi xa, th ch thy m khi ngang tri, sng nc mnh mng, ru phong ng , xanh ri
cm hoang, mt mnh nhn vn pht ph trn m c thn hoa rng. ng mi lp li n th,
xng cao lu ln, ri chun b l vt em n t vng.
n lc Cao Bin nh ph nc Nam Chiu, Vng thng hin linh tr thun. Cao Bin ly
lm kinh d, sai th trng tu t v trng l hn xa, v chm khc tng g son thp ging nh
thc m em l vt n t, t , hng ha khng khi no ht101.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Anh Lit Vng, n bn nm, gia phong hai ch
Dng Mnh, nm Hng Long th hai mi, gia phong Ph Tn i Vng.
Tim bnh
Hng, Bng, ng, ng l bn v ti linh ca nc ta vy. Ph ng i Vng; ng Chu
Thn Vng u l linh kh ho nhin, khng c th l danh trng c. L Hiu U ly tm
thn cao hai trng, lm quan thng quc, gi chc Ty L, oai khip Hung N, ngi Lm
Thao s oai m mn c. Sng thi ngi u hm m; cht thi nh chng qun. Tng ng
t ngoi ca, c my lay chuyn ng, oai hng nh sng, ng xa m trng khin cho bn
cng h rng hn phch. Sau vi trm nm li thc mng cho Triu Xng, hin linh cho Cao
Bin, ting thm oanh lit, ging nh cc v Thin Thn khng hn khng km, nh th h
chng hng v lm thay!
By gi miu lng Thu Hng huyn T Lim, cch pha ng thnh bn mi dm n
i s, miu in trang nghim, cao ngt trn b sng. Du cho sng c v b, mun dm
chy xit, vn nghim nhin ng vng khng lay. Ngay trc miu c bn ngang l con
ng thng lu n kinh phi ngang qua y, mt ch hi ln, thng mi hnh nhn,
cao ti t khch, chp ni nga xe qua li nh dt, m trn xa vn an n, khng xy ra nn
gi sng, nhn dn u xng tng cng c ca thn. Lng Thu Hng rt ng, giu, n khi
cng t, l vt long trng tinh khit, hng nm n ngy rm thng by, c ngy hi lm l i
k phc, ngi n xem ng nh rng, ng s ch ba nh ca c ci quang cnh nh
thnh th. L t, th nghim chnh, ngi n xem l u phi kh knn, so vi hai n Tin
Du v Kim ng cng ngang hng vi nhau. Nhiu ngi n n cu t, c ngi bng con
n xin Thn cho h, nhhai anh em Tit, Ngha lng Vn Canh, n xng h L h Trn tc
l Thn cho h . Tp Chch Qui chp s tch ny cng ng vi y, nhng trong y c vi
chuyn nh: au bng i tiu, em cho xin php thn, v dng thu ngn lim thy ma th
l qui n, nn b i cng c.
______________________
Ch thch:
97 Hai trng ba thc tc 9 mt 20

98 L ng Trng sng vo i vua Thc, hiu lim triu Tn bn Tu, lm hiu u nh

Hung N i bi, danh ting ly lng n ni ch vic c tng ng t ca Hm Dng
(bn Tu) m qun Hung N kinh s. Theo Lnh Nam Chch Qui, L ng Trng tn thc l
L Thn.
99 n ca ng nay lng Trm, pha Bc H Ni (ch Trm do ch Lim m ra, i:e l trc
c l tl, sau tl: tr).

100 Chuyn L ng Trng thng c sp trong lch s sau cuc khi ngha ca Phng Hng,
trong thi k Triu Xng sang lm h.

101 Cao Bin thng gi L ng Trng l L Hiu U. Phn bit vi L U l mt nhn vt

khc.
THI Y TRUNG PH DNG V UY THNG CNG (L Thng
Kit)
ng h L tn Thng Kit102, ngi phng Thi Ha103 bn hu kinh Thng Long; thn
ph tn l An Ng, lm quan n Sng Ban Lang Tng, i ny qua i kia c tp m. ng
nhiu mu lc, c ti tng soi, lc nh phong t tun nh, c ting khen ra ngoi, c
sung lm chc Hong Mn K Hu104. i L Thi Tng hng thin ln chc Ni Th Tnh
Tri. Thnh Tng bi chc Hiu U Thi Bo.
ng lm quan knh cn, hnh ng u tun theo l php, khng mt my may lm li, mng
n vua trao cho Tit Vit, c i kinh l hai qun Thanh Ha v Ngh An, coi dn n nm
huyn, mi lo ba ngun, nu c k nghch mnh th u cho quan Trn trng tr; duy c nc
Chim Thnh nhc b chc cng, vua phi thn hnh chinh pht105; ng phng lnh Tit Vit
i Tng, sung chc Tin phong, bt c vua Chim Thnh l Ch C106, lun c thng
chc Ph Quc Thi U kim lnh chc Ch Trn Tit ng Trung Th Mn H, Thng
Tr Quc Thin T Ngha 107 Quc Ph Quc i Tng Qun Khai Quc Cng.
Nhn Tng tc v, thng chc Ph Quc Thi U nhim i thn108 thi Anh V
Chiu Thng109. Trc kia ng c nghe ngi nh Tng mun em binh m qua nhm bin
cnh nc ta ri gy ra chin tranh, ng lp tc tu cng vua rng:
- i cho gic n m nh, bt nhc mnh nh trc i cho chng nht mt nhut kh th
hay hn.
Vua mi sai ng thng lnh i binh, nh ph ba chu Ung, Khm, Lim110 v bn tri ca
Tu, bt sng ngi cng ca ci v s.
Nin hiu Long Ph111 nm u, vua trao cho ng chc Ni Th Phn Tnh p Nha
Hnh in Ni Ngoi Tri S112. Ma ng nm y, i nh gic Din Chu113 l L Gic
cng ph tan c. Nh Tng bo th, hm my chu Lc Lc. ng ra sc p thnh bn
sng Nh Nguyt114, nh ly ngun V Bnh115. em qun tr v, vua rt khen thng; n
lc ng mt116, vua truy tng chc Nhp Ni in Tri Hiu Kim Thi U Bnh Chng
Qun Quc Trng S, tc Vit Quc Cng, cp n lc mt vn nc nh117, cho em l Thng
Hiu k phong tc Hu.
Ngi dn no ham chung ma qu, ng bng huyn hoc dn chng th b ng trng pht
sa thi kh tr phong, cho nn lc by gi c ci Dm T no th u bin ra lm hng
ha ca cc v Phc thn c; nhn dn chu n su ca ng rt nhiu, nn sau khi ng cht, tu
xin lp n n th phng s ng; mi khi c vic cu o thy u linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Ph Quc Cng, nm th t gia phong thm hai
ch Dng V. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Oai Thng, n th sum
nghim, linh ng cng r rt vy.
Tim bnh
L Thi U l mt quan Trung Thng Th. Tri thi ba triu, thu chung khng c t vt,
phng Bc b gy c nh Tng ln, phng Nam bnh c nc Chim mnh, k ci cng
nghip triu miu th ging nh L Phng Hiu, L o Thnh. Sng lm danh tng, cht
lm danh thn, tht l khng ly g lm thn mt vy; ai bo trong phng quan Gim li
khng c nhn vt xut sc nh th, cng nghip v i nh th!
Bn sao Ta c sao Ym T, trong sch Chu L c chc T nhn, u ni v hon quan
(quan gim), m nhng k che lp thng minh ca vua, ri lon chnh s triu, tri qua i
nh Hn, nh ng, nh Tng, nh Nguyn, nh Minh lm mt nc, hi dn k ra khn xit,
m tm c nhng hng tri gan th cha nh M Tn Lng dp lon, L K Nghip tn trung
th thc l rt him.
Nc Vit ta t i nh L nh Trn v trc cha c nghe ci nn quan Gim; nh L trung
hng v sau hon quan c k ngi trn liu ban, cc quan vn v u xu ph trc ca, sng
thi kt ng phn bi cng l, cht thi vin l sc phong Vng tc. M m snh vi
Sn lng, nh ca ln hn Vng ph, nhng ai trng thy u cng cm gan. Ch duy bit
phng vic cng nh Hong Ng Phc, em lng knh cn th vua, ly iu nghim minh sa
tr k di, thng thng lnh i qun i nh dp, bnh c ci lon Nguyn Cht, Nguyn
Cu, gic trng thy bng c bo nhau l c ca Mc Nha Tng Cng ri em nhau trnh
i, oai c phc ngi xa nh th, cng nghip rng triu, vang c mi r, mi khi ch
miu ng bn vic chnh s, sng sut qu quyt, nghim nhin c phong th i thn.
Nm Gip Ng, ng lm Thng tng, em qun qua sng Linh Giang, bt c ph tng
ca gic, vo trong m vi vn hng binh nh l vo ci khng ngi, thu ho khng phm,
chung c khng di, nu khng c tr dng hn ngi th u c nh th? Nhn s H Nam
n nay vn cn thng mn m truy tng n tc i Vng, i Chiu Thng nm u, c
t chiu tc ot Vng tc ca cc v hon quan, duy Vip Cng c nhng cu m thi,
cng l cng lun ca thin h ch khng phi ring ca Bng Lnh vy.
Than i! Nht Nam lp quc trn di vi nghn trm nm, tm nhng k danh thn trong
hng quan Ni Th, s xanh i i ghi c nh Vit Cng Vip Cng th c my ngi u?
_________________
Ch thch:
102 Tn h ca Thng Kit c ghi mt cch khc trong m ch ca Anh V, lng Yn
Lc, ph Khoi Chu, tnh Hng Yn. Theo Hong Xun Hn (trong L Thng Kit, quyn 2,
trang 388-390), nhng on lin can n L Thng Kit ca mt ch y cho bit cha Thng
Kit l mt quan thi u i Thnh Tng, h Quch, qun huyn Cu Lu, thuc T Giang
Nay xt cc sch Ton Th v Vit S Lc, ta thy i Thi Tng c thi u Quch Thnh
Dt l tng m Thi Tng sai cm qun nh Nng Tr Cao nm 1048. C th l ngi sinh
ra Thng Kit. Nu qu nh vy th ti sao Thng Kit li thnh h L? M ch Anh V tr
li sn: y v vua ban quc tnh cho ng. Tuy m ch khng ni chuyn y xy ra vo nm no,
nhng c l vo nm ng c ban hiu Thin T Ngha Nam. Vua nhn ng lm con nui, th
t nhin cho ng h L (Hong Xun Hn, Sd, tr.389). Theo bia ca Nh B S, Thng Kit l
tn t, tn hu l Tun (Sd, tr.41).
103 Phng Thi Ha vo pha Ty thnh Thng Long, pha Nam Bch Tho, gn ch r
xung trng ua nga.
 104 Hong mn chi hu l mt chc hon quan. Bn A.751 ca ti khng ni L Thng Kit
tnh thn, nhng chc Hong mn ch hu cho bit r iu y. Bn ca gio s Hong Xun
Hn y hn v chp: v ng c dng mt p, nn mi tnh thn m sung vo chc Hong
mn ch hu. Cng trong Vit in U Linh Tp bn ca Hong Xun Hn: vua thy mt mi
p , cho ng tin ba vn, bo t ym.
105 H chiu nam chinh ngy 24-2-1069, xut qun ngy 8-3-1069.
106 Ch C l Rudravarman III, sau i mng bng ba chu B Chnh a L, Ma Linh tc
Qung Bnh v Bc Qung Tr ngy nay.
107 Bn ca ti chp Thin T Ngha (em nui vua) c l hp l hn bn Hong Xun
Hn chp Thin T Ngha Nam (con nui vua) v L Thng Kit lc y 51 tui, trong khi
L Thnh Tng mi 46 tui. Nhng bn ca Hong Xun Hn hp vi bia Nh B S v lch s.
L Thng Kit c l l ngha ca L Nhn Tng.
108 Nhn Tn ln ngi ngy 1-2-1072, lc y mi 7 tui. L Thng Kit c thng chc v
ng h b Lan Thi Phi, m vua Nhn Tn, khuynh o Hong thi hu Thng Dng
h Dng. 4 thng sau ngy ng quang ca Nhn Tn, L o Thnh phe Thng Dng b
ging lm binh b th lang, nm sau Thi hu b p phi cht theo L Thnh Tng.
109 Anh V Chiu Thng l nin hiu th hai ca L Nhn Tn. Lm vua t 1072-1127, Nhn
Tn c tt c 8 nin hiu: Thi Minh (4 nm u), Anh V Chiu Thng (9 nm sau), ri n
Qung Hu, Hi Phong, Long Ph, Hi Tng i Khnh, Thin Ph Dc V, Thin Ph Khnh
Th.
110 Th t Ung, Khm, Lim khng c ng, phi l Khm, Lim, Ung. Cuc bc chinh
khi s t 15-9-1075.
111 Long Ph l nin hiu th 5 ca Nhn Tn, bt u t 1101 n 1109.
112 T 1082 n 1101, L Nhn Tn trng thnh, L Thng Kit lui v trn Thanh Ha,
dng cha Linh Xng, Hng Nghim. Sau khi L Nhn Tn i nin hiu l Long Ph, L
Thng Kit c mi v triu gi chc t tng. Lc y ng 83 tui. Chc mi ca L
Cng l mt chc cn thn, qun c mi vic trong v ngoi cung in.
113 Din Chu v pha Bc tnh Ngh An v c l gm mt t t Thanh Ha, Vit in U
Linh Tp khng ni r v L Gic. L Gic hc c php ph thu, dng m binh sai khin
qun lnh gi (Cng Mc, chnh bin, IV, 3b 42)
114 Bn Nh Nguyt: Nh Nguyt l khc sng Cu chy qua lng Nh Nguyt, ch ca
sng C L chy vo sng Cu, cch Thng Long 20 cy s. Mt trn ny quyt nh s thng
bi ca i bn. Phng tuyn ca qun Tng di 30 cy s nhng phng tuyn ca ta cng rt
vng chi. Cui cng, ta thng mt cch v vang nh ti iu khin rt tinh vi ca L
Thng Kit v cng nh tinh thn rt cao ca qun s (xem thm chuyn Trng Ht, cng
trong tp ny, tr.46).
115 V Bnh: tc Nh Nguyt, hay sng Cu
116 L Thng Kit sinh nm 1019 mt vo thng su nm At Du (1106) ti Thng Long,
th 86 tui (Cng Mc, chnh bin, IV 5)
117 Chc tc ca L Thng Kit (theo bia cha Linh Xng v li gii thch ca Hong
Xun Hn (Sd, tr.386): Bia Linh Xng, dng sau khi L Thng Kit mt, k cc chc tc
ca ng nh sau: suy thnh hip mu, th chnh, t l, dc i cng thn, th thng th lnh,
khai ph ngh ng tam ti, nhp ni ni tri tnh tri, kim hiu thi u, kim ng s i
phu, dao th ch trn tit s, ng trung th mn h bnh chng s, thng tr quc,
thin t ngha , ph quc thng tng qun, vit quc cng, thc p nht vn h, thc tht
phong t thin h. Ngha l: k by ti c cng, trung thnh, by mu, cm tit, gi chnh, gip
vic, ph t; coi vic ti thng th, c quyn m ph, ngang vi tam ti, c vo ni, coi tt
c cc vic chu trong cung, lnh chc thi u ng u cc qun; kim chc ng s i phu
kim sot vic chnh, Kinh coi vic qun tt c cc trn, cng coi vic b th, hng ngy n
gn vua bn vic; hm thng tr quc, c cng bt c tng gic; em nui vua; chc
thng tng gip nc, tc quc cng, hiu Vit, c phong lc hng mt vn h, c
tht phong lc bn nghn h.
BO QUC TRN LINH NH BANG QUC THNH HONG
I VNG (Thn sng T Lch)
Xt S, Giao Chu K v truyn Bo Cc th Vng vn h T, tn Lch, lm quan Lnh
Long ; Vng vn Long , lng trn b sng nh118, gia t khng ho ph lm, t gia
ly s hiu lm trng, ba i nhn nhng nhau khng ring bit.
Thi nh Tn th u Hiu Lim, c li chiu biu dng mn l ca Vng, gp nm mt
ma thiu n, chiu ong la kho cho Vng, ly tn Vng l T Lch t tn thn.
Thi vua Mc Tng nh ng, nm Trng Khnh th hai, quan H L Nguyn H119
thy ngoi ca bc thnh Long Bin c dng nc chy ngc, a th kh quan mi tm ch
cao ro di Ph L n; quy ch tr liu l ca kp tng i, bn hng vy trn, nh ca
san st, y l c trch ca Vng lc sinh thi vy. Nhn c hi y, quan H tit tru t
ru, mi tt c cc k lo hng thn n n ung, ri thut chuyn mun tu xin phng
Vng lm thnh hong th trn di mt lng, mu tnh bn bc vi nhau rt l tha thip.
Khi y bn tnh vic khi cng lm n th, chng bao lu n th lm xong th l mt to
n ln, nguy nga trng l; ngy khnh thnh, trm iu ma u c, n ch vang tri. t
bi ngi m p, ngi bi c m long trng, c phi vy khng?
m y, Nguyn H ang yn lng nm bn ca s, ht nhin mt trn thanh phong o o
thi n, vi cun ct bay, rm lay n ng, c mt ngi ci mt con hu trng t trn
khng chy xung, my ru bc ph, o xim sc s, ni vi Nguyn H rng:
- Mng c S qun u cho ta ch thnh, nu S qun c gio ha c dn trong thnh cho
ht lng ht sc th mi sung c nhim v ca quan th mc, mi xng vi trch nhim ca
mt bc tun lng.
Nguyn H vi t xin vng, hi n h tn th khng p. Ht nhin tnh dy mi hay l
mng. Kp n lc Cao Bin xy thnh i La, nghe Vng linh d, lp tc em l in t bi
chc Ph Thnh Hong Thn Qun.
Thi L Thi T di thng mng thy mt ng u bc, phng pht ng trc b rng,
ci u ly hai hy h vn tu. Vua ly lm l, hi tnh danh th ng tu r lai lch nh th. Vua
ci bo rng:
- Tn thn cng gi c hng la trm nm hay sao? ng lin p:
- Mong mun hong nh Thi Sn bn thch, thnh th v cng, trong triu ngoi qun
thi ha, bn thn khng ch hng ha mt trm nm m thi.
Vua tnh dy, khin quan Thi chc em ru n t, phong lm Quc Thng Long Thnh
Hong i Vng. Dn c cu o hoc th nguyn iu g, lp tc thy ha phc linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong hai ch Bo Quc; nm th t, gia phong hai ch
Hin Linh, nm Long Hng th hai mi mt, gia phong hai ch nh Bang.
Tim bnh:
Ci c ca qu thn rt l thnh vy. Tuy rt ti m rt sng, rt kn m rt h. Cho nn bo
rng: thng minh, chnh trc gi l Thn, khng nn ly thc tc m o lng c. Xem nh
vic linh d ca T Vng h chng nn s hay sao?
i! Vng vn con nh dng di trm anh, ch vo ni bin bi, tu nh ly c, hiu
ha lng ging, ln nh tha thip, gn xa vui vy; ch nh nt tt hiu m u c khoa
hiu lim, c li chiu ch khen thng, nh ngho ly s thanh bch gi mnh, ch tho ngy
thng, hn k tm thng gp bi.
Tuy sinh tin c ci vinh danh nc Bc chiu nu, sau khi cht anh linh phi thng khng
mt.
Ban u bo mng cho Nguyn H m i cao, gc rng t mng n, k li bo vo trong
mt L m mun dm cn nhc, mt hng phng chiu xung Thin th, mun th ting
linh khng dt, th so vi cc ngi sng lm chc Khanh Tng, cht c vua bao phong, h
chng phi trong kh m c d, trong d m c kh hay sao?
____________________
Ch thch:
118 Theo Cng Mc (tin bin, IV, 31) th T Lch l mt nhnh sng Nh. Theo Thanh Nht
Thng Ch sng T Lch i t pha ng thnh ph Giao Chu chuyn sang pha Bc ri i sang
pha Ty thng n sng Nhu. Xa kia c ngi tn l T Lch y, cho nn gi sng y l
sng T Lch. Hi u nin hiu Vnh Lc (1403-1424) nh Minh, Hong Phc li o thm,
nhn i tn l sng Lai T. Nay pha ng tnh H Ni, huyn Th Xng c mt ca sng,
y l ch phn lu t sng Nh.
119 V L Nguyn H, Cu ng Th (quyn 17 thng, t 5b) vit: Nm Bo Lch nguyn
nin (825) thng 5, L Nguyn H An nam tu xin di chuyn h ph sang b sng pha Bc.
HNG KHNH KHUNG QUC TRUNG V T TR I VNG
(Phm C Lng)
Xt S k: Vng h Phm tn l C Lng. Thi vua Thi Tng nh L, nhn ph H c
nhiu nghi n, quan s s khng th quyt nh c. Vua mun lp n th thn, cu nhng v
thn no anh linh hin hch, c thnh tch r rt trn hon cho nhng k gian t n n
bi yt thn khng dm man tr. Vua mi tm gi trai gii, thit n t hng trnh co vi
Thng .
m y Thi Tng mng thy mt vin S gi o , phng lnh ch ca Thng , sc t
Phm C Lng lm H Ph Ngc Tung Manh Ch. Vua hi li rng:
- Th th l ngi no, hin gi chc g triu ta? S gi ni:
- ng y l quan Thi u triu vua L i Hnh y; lm ti th tn trung bo quc, ch th l
mt by ti ca x tc; ng l ngi ngay thng d di, c ng gi sinh; sau khi mt, Thng
xt hi th trong trng khng c mt li no, hin b chc Nam To Cuc Trung Tuy L Lc
Quan.
Hi n nhn duyn i trc, c iu g lm li khng th u tha rng:
- ng y ng l mt ngi tt lnh, chu ni quan Chu Mc V An l Phm Chim, con
quan Tham Chnh l Phm Man; em quan U l Phm Dt, Phm Chim gip Ng Tin Cha
c cng khai quc, phong chc ng Gip Tng Qun; Phm Man gip Nam Tn Vng lm
quan Tham Chnh H; Phm Dt gip vua inh Tin Hong v vua L i Hnh rt nhit
lit, lm quan Thng Qun Hiu; C Lng gip nh inh sau v nh L, c cng t mnh,
lm chc Ch Huy S, h gi qua nam nh Chim Thnh chm c u vua gic, c
phong Thi U. Ph t huynh i ny qua i khc u c ting khen.
Vua Thi Tng rt ly lm phi, bn phong tc Hong Chnh i Vng, sau i li l Hng
Thnh i Vng. m y, vua mng thy Vng i m, mc o, ai lng, ro bc n ly
trc long tr. Vua ly lm l sai quan vn thn chm lm bi k chp tch l.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong hai ch Khung Quc, nm th t gia phong hai
ch Trung V. Nm Trung Hng th hai mi mt, gia phong hai ch T Tr.
Tim bnh
Nhng nh ngc, nh lao i xa, u th ng Cao Dao, bi v ong Cao Dao ly ti nng ca
mt ngi by ti thnh trit lm chc S s, th ci c khoan gin, gi ci chc don minh,
trm h hp trung, bn phng gi ng; hnh vin th ng, c hnh pht nhng cu ng cho
c hnh pht vy, ng Phm Nh Nam cn ly lm cong hay thng, nghe mnh tri th t c
ch g?
ng Phm Thi U ngi ra th no m cng nhin dm lm Minh Ch ch ngc tht? K
v gia th th chm ni i Ng, Tn, ci nga triu inh, L, th c khc g bn tu thi
lp cng danh?
Lm quan vi nh inh ri tr v nh L, nay li lm ti nh L, nu i by gi c ci kin
bt trung bt hiu, qu n cng nh th ng c x hay khng, hay l khng x? Truyn c ni
rng: Mnh khng c iu li mi ch ngi c. ng Minh Ch nu c linh thing, v tt
dm ni rng: x kin ta cng nh ngi vy!
Ngi i sau c bi th rng:
Vi nn tm hng mng xch y.
Bo cho Thi U gi Hnh Ty,
Nam To trong cuc tri T Lc;
U gia n qu S s
Hng thnh qu sn nu hin d,
Vn quan khc chp hy k.
Nghn thu tra n inh, L n,
Minh Ch khn b x l g?
 THNG KHUNG QUC T THNH VNG (L Phng Hiu)
Vng h L tn Phng Hiu, ngi lng Bang Sn (c ch gi l Bng Sn, by gi l x
Dng Sn, huyn Hong Ha) ph Thanh Ha (nay l tnh Thanh Ha). C ngi bo Vng
l chu nh Phin Hu nh; Vng thn hnh cao i, k v, my ru di v rm, sc mnh
hn ngi. Thi ng cn nhc qun, c k nh giu Lng Giang mn ngi c sc mnh
ginh rung Vng ly tay nh c khm trc m nh khng mt ngi no dm chng c.
Sch Vit s B Di c chp: thiu thi, Vng hng dng c hai lng C Bi v m X tranh
nhau a gii, dng n gm gio nh nhau. Vng xn tay o bo ngi lng C Bi rng:
- Ch mt mnh ta c th ch hng vn a.
Cc ph lo c mng mi dn nhiu cm ru mi Vng n ung no say. Vng n rt
kho, cm dng n ba mi ni ng mi no, ru ung nhiu khng k c. Ngy y, cc
bc ph lo khon i Vng n ung no say ri, lp tc ra khiu chin vi ngi lng m X.
Hai thn gip chin, Vng xng mnh n trc, nh c gc cy, gi tay ch huy n ch no
thi ch y b tan tnh; chng b thng rt ng, ngi lng m X c kinh, tr rung li cho
lng C Bi.
L Thi T tuyn m hng ngi dng lc sung vo qun Tc V Cm Bnh; Vng ra ng
m u tin, cn lao c lc, rt hp lng vua nn c thng chc V V Tng qun, cng
vi m Thn, Quch Thnh Dt, L Huyn S ngang hng.
Thi T bng120, Thi Tng phng di chiu tc v, Dc Thnh121, V c, ng Chinh122
ba vng u em binh n mu phn, em v binh ca doanh mnh ko thng n i Ni,
chia ca tranh nhau vo trc, nh nhau hn lon; s th cng bc, Thi Tng hong s,
khng bit tnh lm sao bn u mnh i s cho Vng, bo rng:
- Trm nay tin thi lng nan, cho php Khanh c tin nghi hnh s.
Vng phng mnh em v binh trong cung ph ko ra ca cung i ni gip chin, qun
lnh hai bn gip nhau, thng ph cha quyt; Vng phn n tut gm n ca Qung
Dng123, ln ting bo V c Vng rng:
- Bn Vng dm d Thn kh, mit th T qun, trn th vong n tin , di li bi ngha
thn t, thn l Phng Hiu xin em gm n hin.
Ni on, chm ngay chn nga V c Vng. V c Vng gic nga mun n nh
nhng nga qu, b Vng chm u. Binh ba ph thua chy, quan qun ui git khng cn
mt mng, duy ch ng Chnh Vng, Dc Thnh Vng mt mnh thot nn.
Vng tr v tu tip trc linh cu vua Thi T, v n in Cn Nguyn bo tin thng li.
Thi Tng u lo v bo rng:
- Ta s d i c nghip c ca tin , ton c di th ca cha m, u nh sc ca
khanh. Ta thng c s nh ng, thy Ut Tr Knh c gip nn vua, t bo nhn thn i
sau khng ai snh kp, by gi khanh y trung dng li vt qu Knh c xa lm. Vng li
khc m than rng:
 - B h c cm tri t, oai dy bin thu, triu ni trong ngoi theo gi m lt, cc
Vng manh tm d , qu thn trn di u c th git c c, bn thn c sc g u?
Vua bn phong cho lm Thng Thng Tng Qun, phong tc Hu. n gia nm
Thin Cm Thnh V124, Thi Tng nam chinh Chim Thnh, Vng lnh chc tin phong i
ph binh gic, ting dy nc Phin. Sau khi khi hon, vua nh cng hnh thng, chiu ly
hn nghn mu cng in ni Bng Sn, cp cho Vng lm t in, min cho thu la chc
ao.
S chp: Sau khi bnh Chim v, Phng Hiu khng mun tc thng, ch nguyn vua cho
php ng trn ni Bng Sn, qung ai ao mt ci, h ao cm n ch no th cho lm bit
nghip n y. Vua nghe li, Vng mi tro ln chp ni Bng Sn, xch dao nm mt ci,
dao i xa hn mi dm, cm vo a phn lng a M. Vua lin y cho Vng tha thu chc
ao. Cho nn chu i v sau c rung thng cng, u gi l rung chc ao, l do t Vng
lm trc vy.
Vng tn trung th cha, bit c iu g l ni ht; i chinh pht ch no cng thng
ch. Vng c by mi by tui mi cht; th nhn truy nim cng c, lp miu th lm
Phc Thn; thn dn cu o lp tc thy linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Thng Vng, nm th t gia phong hai ch
Khung Quc. Nm Hng Ln th hai mi mt, gia phong hai ch T Thnh, n nay miu v
nguy nga, hng ha khng dt.
Tim bnh
Vng sinh ra dnh d, m sn k ti, sc mnh hn ngi, thy trong S chp tng
cha d c my ngi snh kp. Xem ci sc mnh lc tui tr, la gt ba mu m ch gnh
mt gnh, ba cm hai mi ngi n m ch n mt ba th ci d lc ca Vng ra lm sao!
Nc ta c L Quang H n nhiu v sc mnh, c th so snh vi Vng nh anh em. Cng
nghip ca Vng chp s nh L, thi gii hn Ut Tr Knh c125 vy.
Vng sinh tin c in t Bng Sn, nu ln mt s gp g khng i no c, tha
thu chc ao, mng i vinh sng, n lc cht th c chiu phong Phc Thn, d linh mun
i bt h, miu mo trng tn, tn tui rc r trong t in. Kinh th ni rng: Cng ln
thng ln, h chng phi th ru!
By gi lng Tin Phong, lng Bch Hc thn dn u c phng t, hoc gi thi p ca
Vng ang cn di tch chng?
________________
Ch thch:
120 L Thi T mt nm 1028; L Thi Tn phng chiu ln ngi cng nm y, vo hi 18
tui.
121 Theo sch Thin Nam Trung Ngha Lc ca Phm Phi Hin th Dc Thnh Vng l con
th L Thi T (xem Cng Mc, chnh bin, II,8)
122 ng Chinh Vng tn l Lc (Cng Mc, chnh bin, II,26). Hai Vng kia khng bit
tn l g.
123 Ca Qung Dng, theo Cng Mc l s Qung Phc (Cng Mc, chnh bin, II, 28).
Ch Dng v ch Phc c th lm vi nhau.
124 Thin Cm Thnh V (1044-1088): nin hiu th 5 ca L Thi Tn. Thi Tn nam
chinh nm Gip Thn (1044).
125 Ut T Knh c git c Nguyn Ct cu ch l Th Dn (ng Thi Tng).
THI Y TRUNG TU V LNG CNG (Mc Thn)
Xt S k v i truyn: ng h Mc tn Thn, ly vic chi li bt c lm ngh sinh nhai.
Thi xa L Thi Tng c quan Thi s L Vn Thnh126 nui c mt ngi gia n ngi
i L, gii v thut ch o, hay bin ha my m, khin ngi thc ha ra hnh beo, cp. Vn
Thnh d dnh n m hc c thut y127 ri thit k git a y i, mu tnh vic tim
ngi vua.
Mt hm vua Nhn Tng ng ra Dm m xem c; thuyn rng thung dung, mi cho khoan
nht, ln chi trn h rt vui v, ht nhin thy my ko n trn mt h m mt, i din
khng trng thy nhau, vng nghe ting cc cho vn vt lt m tin n, thp thong c mt
con h ln ang h mm nhe rng nh mun cn, vua trng thy c kinh. Lc by gi Mc
Thn ang vung li bt c, trng thy r rng mi ni vic gp ri, lp tc vung li chp
bt c con h ln, li ha ra l L Vn Thnh128. Vua truyn ly giy st tri li, ci g giam
vo, ri y ln thng lu sng Thao129.
Vua khen Mc Thn c i cng bo h, phong ng lm U Tng Qun, quan giai ln ln
ti Ph Quc Tng Qun. ng mt, vua tng chc Thi U, dng t ng v tc tng ng
m phng s.
n th ng rt linh d, c con mng x trong l ct n, mi khi n ngy sc vng c k
t l, n t di tng b ln, khoanh trn m nm; nhn dn vng lai chng ly g lm kinh
hi, nhng ngi no t u m vo trong n th lin b n cn; m ti, n li chui xung l
ct m . n nay, t v thm trang nghim, thn dn phng lm Phc thn.
Nin hiu Trng Hng nm th t, sc phong Trung Tu Cng. Nm Hng Long th hai
mi mt, gia phong hai ch V Lng.
Tim bnh
H ny i nh Hn gi l h Lng Bc; i nh L, nh Trn gi l h Dm m. Triu L
trnh tn hu vua i ra l Ty H, mt m nc ln thnh i La vy. mi khi n ma thu,
nc lt rt th nc h trong xanh, cng vi tri mt sc; ri cc triu u ly h y lm
ni du ngon. ang khi m php y tri, long nhan tht sc, du cho c nghn c xe, mun
tht nga, cng kh b i ph. Mc Lang ch l mt ngi k chi, i vi quc gia cha tng
c hng mt chc quan nh, mt ht lng kho, m n khi Thin t lm nn th hng hi
chng ngh n mnh, bt h mnh gia sng to, qut m yu m ti, khin cho ng vua c d
tng, di trn c hai ch tht tinh, c d o tr mt phng nam by mi nm, th
cng kh ca ng bit chng no vy.
Ly t cch mt k giang h nhn tn, sinh sng bng ngh chi li, mt mai t ch thn
qu ln ch miu ng, ng ci ti nn m i mo hin min. Sng th lm quan Thi U,
cht th c phong Phc Thn, h chng phi rng my gp hi, c nc vy duyn, nghn
nm mt th, vua sng ti ngay hay sao? Nn chi khut phc c con mng x ln gc i
th, sng chu ti ngh th cng chng ly g lm l vy.
Nay miu trong ht huyn Qung c, phng Vng Th, n th chnh tc, th sum
nghim, cng vi n Kim Ngu phng Ty H i din.
Triu nh L vn quc t, gn y c Phm Tin S ng Bnh, son tho li Sc gia
phong, c cu:
Vi li dy trong h, ha h, k gian thn nt c. Qut my m trn nh, ci rng, v
thin t m my, truyn nhau ly lm mt cu hay, nhng cng ch chp vic thc m thi.
L Vn Thnh ti nn x trm, vua li tha m ch pht lu, chnh hnh nh th tht l lm li.
Ngi i sau c bi th rng:
Qung li ri hay bt h thn.
Trong ngi chng s a gian nhn.
Nghn tng m c ngang thuyn qut;
Mt ch hm yu dc mi vn.
Ting sng mun i ho dng khi;
Cng u mt th vng minh qun.
n nay di miu cn oanh lit.
Hng ha nghn thu thng ng thn.
____________
Ch thch:
126 L Vn Thnh: Hong Xun Hn dn trong cun L Thng Kit trang 430: Theo gia
ph h L Qut x Ph L th L Vn Thnh ngi ng Cu (huyn Gia Bnh, tnh Bc Ninh
ngy nay). V h L, ngi lng Ph L ny. Vn Thnh gp b, lc thn ph b lm quan
Thng Long. C l ch v vy, con Vn Thnh sau nhp tch qu m. Nhng cng c th v c th
hai l Vn Thnh b y vo Thanh. L Vn Thnh u u khoa thi u tin ca nc ta nm
1075, sau c vo cung dy vua Nhn Tng; nm 1084, dn u phi on iu nh v vic
phn chia a gii vi Tng ti tri Vnh Bnh; nm 1085 c b nhim Thi s v gi chc
n nm 1096, l nm xy ra chuyn ny.
127 Vic L Vn Thnh gii v thut ch o l mt vic c thc. Vit S Lc cho cu chuyn
xy ra ban ngy (Vit S Lc II, 192). Cng Mc khng ni r ngy gi. Ch ni l thng 3,
ma xun. Vit S Lc ni l vo thng 11, ma ng.
128 Chuyn ny tiu biu cho s m tn c nh hng ln n chnh tr triu L. S cn
cho bit nhiu chuyn chng rng Nhn Tng, cng nh cc vua L v sau, rt tin o thut, v
c thn kinh d cm xc. Cho nn ch v mt vic xy ra rt thng m Vn Thnh sut b cht.
V thng mi mt, trn m thnh lnh ti trn h, l mt s thng c. Nhng vi tm
thn hay b xc cm ca vua L, khi thy tri ti m mnh cn trn mt nc th vua m ra
hong ht. C l Vn Thnh cng v thy tri ti m vi v sai cho thuyn gp ti h vua v.
Ngi trong thuyn b trng tring khng vng, Vn Thnh phi ngi khom mnh, tay chng vo
thuyn cho vng. Hnh dng trng nh con h. Mt mt khc c l Vn Thnh cng tin vo cc
thut, v c ting sn l hc c php ha h. Cho nn, k trng thy hnh con h trong
thuyn li cng nghi cho y mun hi vua. Cng may cho y. Tuy vua tin d oan, nhng o Pht
gieo mi t tm, cho nn Vn Thnh khng b tru di tam tc nh Nguyn Tri i sau. Cc
nh bnh lun phi nho i sau, nh Ng S Lin cn trch rng: Nhn thn m mu git vua
cp ngi, th m cn tha ti. Lm sai hnh chnh nh vy, y bi v li vua qu sng Pht
(Hong Xun Hn, L Thng Kit tr.421-422).
129 Sng Thao pha Bc huyn Tam Nng, tnh Hng Ha (Cng Mc, IV 2). Theo Vit S
Lc th L Vn Thnh b y ln mt tri thng lu sng Lng (Vit S Lc II, 192). Vit
S Lc khng ni n Mc Thn. L Vn Thnh b y vo sng Lng tc Thanh Ha c l
ng hn v con chu ca L Vn Thnh nh L Qut u Thanh Ha.
TRNG HNG, TRNG HT (Khc ch Thin Hu Tr
Thun i Vng Uy ch Dng Cm Hin Thng i Vng)
Xt S k ca Thin chp th hai Vng l hai anh em. Thi Nam Tn Vng nh Ng i
nh gic L Huy Long Chu, ng qun ca Ph Lan130, m ng mng thy hai ngi y
quan k v, din mo khi ng, n ra mt vua v tha rng:
- Bn nghch tc honh hnh lu lm, chng ti xin tng qun tr chin. Vua ly lm l,
hi rng:
- Bn khanh l ngi no. C ny cha h bit mt; c lng thng cm th nn cho bit
tnh danh.
Hai ngi u sp xung ly, tha rng:
- Bn thn l anh em, vn ngi Ph Lan, nguyn h Trng, anh tn l Hng, em tn l Ht,
u lm tng ca Vit Vng131. Vit Vng b L Nam nh bi, Nam em l vt n
rc bn thn c mun cho lm quan. Bn thn tha li rng: Ti trung chng th hai vua,
gi trinh chng i hai chng, hung h ngi l ngi bi ngha m cn mun khut ci tit
bt di dch ny ? Mi trn vo ni Ph Long; Nam nhiu ln cho ngi n truy n khng
c, mi treo ngn vng cu ngi bt. Bn thn khng cn ng tin thi nn u ung
thuc c m qua i. Thng thng bn thn v ti cht chng phi mnh, sc b chc
Than H Long Qun Ph S, tun hai sng V Bnh v Lng Giang n tn trn ngun, hiu l
Thn Giang Ph S. Trc kia Tin Cha132 trong chin dch Bch ng, bn thn hiu
lc tr thun.
Vua tnh dy, bo em c ru n in t, khn rng:
- Qu c anh linh, hy ph tr chin dch ny, nu c thng li, tc th dng miu v
phong tc, hng ha i i.
Vua mi tin qun vy ni Cn Ln, gic th him tr, khng ai c th vn tro m ln
c. ng n lu qu, qun s u c tr tm. m y vua mng thy hai Vng c binh,
b ng lin thuc u c mt my nh qu thn c, hng ng rt nghim, b lc rt chnh t hi
ti ca Ph Lan. Binh ng anh ng t sng V Bnh n sng Nh Nguyt tin n u ngun
sng Ph Lng; Binh ng em i t men sng Lng Giang vo sng Nam Bnh133.
Vua tnh dy bo vi t hu, qu nhin trn y c ton thng. Bnh xong gic Ty Long,
vua sai S chia ch lp n th, u phong lm Phc Thn mt phng, chiu phong anh l i
ng Giang H Quc Thn Vng, lp n ca sng Nh Nguyt. Cn em l Tiu ng
Giang H Quc Thn Vng, lp n ca sng Nam Bnh.
Thi vua Nhn Tng nh L, binh Tng nam xm ko n bin cnh; vua sai Thi u L
Thng Kit da b sng ng c c th.
Mt m kia qun s nghe trong n c ting ngm to rng:
Sng ni nh Nam Nam
Phn minh tri nh ti thin th.
 C sao nghch l sang xm phm?
Bn chng ri y s bi h.134
Qu nhin qun Tng cha nh tan r. Thn mng r rng, my lng si tc chng
sai.135
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Nh Nguyt Khc ch i Vng, nm th t
gia phong Thin Hu Dng Cm.
Tim bnh
Hn thua c mt l mt l m cng l mt th vy. im lnh, im xu l kh vy. l th
u th kh cng theo m gy nn, nn khi h Tr B sp mt th thn Hoc Sn ly th tre
trao cho Trng T, mi Khit an sp b dit th thn p Giang ly u lu trao cho Hong
Nhan, chng qu l ci l v s phc ca k thin, ci ha ca k dm.
Hai h Trng y l ti Vit Vng, khng chu khut phc vua Nam , ci kh trung ngha
ho nhin thng phng pht khong tri t, khng nn ly t lng my vt m bn lun
vy. Sng lm danh tng, cht l danh thn, cho vua Tn Vng nm thy m gic Cn Ln
ph tan, ngm bi th Nam Quc m qun nh Tng khng b nh t tan v, ly s bo ng
nh th, phong lm Phc Thn, hng c cng vi nghn xa, i n vinh phong tng cu
trng, hai n th ngy nay vn cn, ngi hai bn sng u trnh tn hu, gi ht bng
xng. Tinh anh y dy, nghn trm nm vn thng nh mt ngy, khin cho ng thi,
nhng k cam lng u gic, mu cu ph qu mt thi, u c tri thm mun i, khin
cho ngi ta thn m m hng hi ln nh hai Vng ny vy.
_____________
Ch thch:
130 Ph Lan l sng Lc u
131 Theo i Nam Quc S Din Ca, Trng Hng v Trng Ht can Triu Vit Vng
ng g Co Nng cho Nh Lang:
C ngi: Hng, Ht h Trng
V bin nhng cng bit ng c mu,
Rng: Xa Trng Thu, M Chu,
Hn nhn l gi, khu th l chn.
Mnh gng vng s cn gn,
132 Tin cha tc Ng Quyn
133 Sng Nam Bnh tc sng Thng. n th ca Hng ca sng Nam Bnh, lng
Phng Nhn, bc ngn sng Thng.
134 Bn dch ca Hong Xun Hn:
Sng ni nc Nam, vua Nam coi
 Rnh rnh phn nh sch Tri.
C sao l gic sang xm phm!
Bay s tan tnh cht sch toi. (Sd, tr.287)
135 Chuyn ny bt qu v l lng sng bi ca ngi ta m ba t ra, v nh nho ph ha
cho thm linh. S tht c l nh ti theo Trn Trng Kim, nhn rng th l ca L Thng
Kit. Nhng ni chc l L Thng Kit lm th c th khng c g lm bng c.
Ngy nay c vng ln cn hai sng Cu v Thng, c n hn 290 ngi n th hai v thn
h Trng. n chnh th Trng Hng lng Vng Nguyt, cnh lng Nh Nguyt; v n th
chnh Trng Ht lng Phng Nhn ca sng Thng. V tr n ph hp vi vic qun
Tng qua sng bn Nh Nguyt, cho nn cu chuyn thn m tr k trong Vit in U
Linh c cn c vo s tht t nhiu (Hong Xun Hn, L Thng Kit, tr.303).
CHNG AN MINH NG HU QUC CNG (L Phc Man)
Xt S Thin chp rng: Vng h L tn Phc Man. Vua L Thi T i tun phng n
sng S B u, thy giang sn t kh, phong cnh thng du, nh vua tm thn cm hng, mi
rt ly ru xung trng giang, vi rng:
- Trm xem ch ny non xanh nc bic khc hn mi ni, nu c nhn kit u linh, xin
hng.
m y vua mng thy mt d nhn cao i, mt h ru rng, y phc trang nghim, cn hi
t chnh, n trc nh vua ci u ly hai ly m tu rng:
- Thn vn l ngi lng ny, h L tn Phc Man, gip L Nam lm Tng qun, nh
s trung lit c vua bit tn, mi sai trn th hai gii sn h ng v ng Lm, mi
lo u s khng dm phm bin, mt phng yn n. n lc cht, Thng thng k
trung nn cho gi chc nh c. Nay thn xin k mt vi chuyn B h nghe th. Thi vua
Tng Vng nh ng, thn thng em qu binh theo Khu Ha ph c nghch tc l
Nnh Trng Chn ca Gip Sn, thi vua Tc Tng li ph c gic i Thc Ba T ca
Thn Thch, thi vua i Tng li ph gic Cn Ln, B136 Chu Din. Cao Vng ph
nc Nam Chiu; Ng Tin Cha ph nc Nam Hn, vua L i Hnh ph Tng Binh, mi ln
xut binh chinh pht, thn trn khng em qu binh m tr, thy u c cng. Thn li
thng thng sut qun binh qu thn, vng theo mnh Thin ph gic Chim Thnh trn
Gip Sn. n khi thn mnh mt, u linh khng tn, thn dn knh mn, li s khng ai phng
th, mi lo n cp bc, nhn lp n th phng; bi vy, thn thng phng pht
khong tri my, phm gp khi c dng binh, thn trn khng m h, nghch l nhp khu th
u hn ng c. By gi gp B h loan gi
quang lm, thn xin n bi yt.
Ni on, ngm bn cu th rng:
Thin h ton mng mui
Hy tm n thanh danh,
Gia tri nu nht, nguyt,
Quang diu y chn hnh.

Ngm xong lin bin mt; vua cha kp i p, ht nhin tnh dy, ni li vi t hu; quan
Ng s i Phu Lng Vn Nhm ni:

- l li thn mun hin linh lp hnh tng. Vua sai ngi xin keo, qu nhin lp ng.
Vua sc cho ngi trong chu lp n th, tc tng thn y nh trng thy trong mng,
miu mo sum lit, lm Phc thn mt phng.
Trong thi Nguyn Phong137, Tht t nhp khu, n bin cnh th nga qu khng tin
c; thn dn bit c sc thn m tr mi em dn chng ra c chin, chm c u gic
rt nhiu; gic thua chy tn lon, khng dm tr li dm d b ci na. Khu tc bnh xong,
sch phong Chng An Nam Quc Cng, chiu cho thn y i tn l H X Chng An.
Nin hiu Trng Hng138 nm u, gic Bc li vo n cp, my ch khc u b t chy
c, duy c p ny nh c phng h, mt my lng ma thu cng khng b phm ti.
Gic bnh xong, sc phong Chng An Vng, nm th t gia phong hai ch Minh ng, nm
Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch T Quc, cng ngy cng thm linh ng vy.
Tim bnh
Ci kh tinh hoa ca sng ni, kt li ha ra vng ngc chu bu, nh ngc bch Lam in,
ngc chu D Quang, vn l c ting qu gi xa nay. Cn n nh con ngi cng th, thin
nhn qun t l tinh hoa ca ci kh y. Sng S B u, sn k thu t, ngi ti t linh, L
Tng qun thc l vun c y, kp n lc th vua Nam lm Tng qun, oai nghim
lm ro ngn cho hai x ng v ng Lm. Thn ci ui sao C, quanh vng bit ting,
ci kh anh sn thng t li, ci cng v lit thm k. Ph Trng Chn Gip Sn, git B
Chu Din, bnh nc Nam Chiu, nh nc Nam Hn, ui binh nh Tng, Thn chc khng
ni di ta vy. Trong bi th, li du dng, qu tnh tn danh, khng mun ni vi thn dn
khch tc, dng n c tng, dung mo tn nghim, k ch dn mng u knh ngng.
Xem nh r Tht t rt mnh, mang cung n u, t d n nh Liu H, nh Kim, nh Tng
cc nc ln y cng u trng gi m xp gm gio, hung chi chng ko sang Nam nh gi
cun my n, sm go chp nhong, th m ng ly sc thn lui c binh gic, khin cho
nhn dn c n yn yn nh xa. ch bnh nguyn h c cng c vi dn th c
phng s, th th cng c ca ng bit chng no vy.
Miu nay lng C S huyn An Phng, ch rt chnh, l b rc r, mi nm l nghinh yt
c xng ht, lm mt cnh i hi sng Ht Giang, triu trc i no dn cng uc
tha thu, i vi n Ph ng, n Bch ng cng ngang hng nhau, rt l thnh vng.
Tc truyn rng ng tin s lng Ninh X tn l Nguuyn Mi trn tnh Sn Ty thng
phng mng em l n cng, ng li trong n lng C S, mng thy mt ngi n b eo
ngc, mo vng, o gm, giy thu, xim la, c ci dng iu hoa ghen nguyt thn, ci nhan
sc mt ngc da hng, tay cm mt nhnh hoa mai phe phy n trc ch ngi, gi thanh mt
mt, hng kh ngt ngi; ngi n b y tha rng:
- T khi lang qun thip i vng, trng h vng v mt mnh khng ngi sn sc, nay Tn
gi n y, n th khng ly g lm quang khit. S qun c lng tt, xin nh trng tu li cho.
Nguyn Mi hi li rng:
- Vy ch lang qun tn h l g?
Nng ni:
- Lang qun thip tn l L Tng qun, kim sinh tc l ng tin s lng Thanh Mai tn l L
Anh Tun, hin nay ang i s Tu, xin trnh S quan r.
Ht nhin gi ng lan can, Nguyn Mi tnh dy, th ra l mt gic mng k vng, mi em
cu chuyn trong mng thut li cho ngi lng nghe, v bo sa sang n th li cho t t.
Khi i s v, L Anh Tun thng qua li nh Nguyn Mi i li tr chuyn. Nguyn Mi gi
ngi nh n ch L Anh Tun m bo rng:
- ng ny l Chng An Vng n C S .
L Cng gii vn hc, lm quan n Thng th, quyn th lng ly. Tuy l chuyn mng mi
cha dm tin chc, nhng qua li thm kn, i khi cng h mi manh. ng Phm Trng Ym
vi o nhn Cn Ln i trc, ng Ph Bt vi thy cha Xung H Qun cng phng pht
ging nh vy.
Ph lc:
S tch n th thn x An S
Xt i Vit Ngoi S chp rng: Gia Thng i Vng vn l ngi lng C S (sau i ra
An S). Lc by gi thin h lon ly, k ho kit du h du tn trnh nn.
Th nh, i Vng phong t hn ngi, ti ngh xut chng, nht l ci nga bn cung li
l s trng, rt c uy c, sc mnh voi cng chu thua; n khi th L Nam (ng thi vi
vua Lng V bn Tu) vua trng thy ngi kh v hin ngang, tht l mt bc i trng
phu, c th ng ni mt phng, mi bo vng theo qun ng; Vng hng lp c nhiu
k cng. Sau vua cho mt ci ng l t bin vin him tr, nu khng phi l tay Vng
th chng ai tr ni, ri phong cho Vng chc i tng qun, bo qua trn th ; mi khi
c hiu lnh ca Vng ra thi cc k hng c trn xa, gic cp u n u hng, nhn dn
c an c lc nghip, trong ci yn n, gi tr u mn i n c ca Vng.
Kp n lc nc Lm p (tc l Chim Thnh) vo n cp chu Cu c, bin th co cp,
triu nh bn k xut chinh, cc quan u ni rng:
- Khng c quan Tng qun ng th khng th nh bi gic y c.
Vua mi tuyn chin triu Vng thng sut cc tng lnh i nh, i ph qun Lm Ap
Cu c. Tin thng trn v n kinh , vua thn thng giy lu ri bo quan th thn rng:
- Gp n r quanh t cng mi bit c dng sc, nay quan ng tng qun ch
bn vi mi tn m c ph c gic mnh, thc l k ho kit Sn Ty, nhng bc can thnh
i xa cng chng ly g lm hn c, nn phi c trng thng mi xng cng lao.
Vua mi lc nhng cng phc bin, t tnh l h L, g mt v Cng cha tc l L Nng v
thng ln chc Thi U. T y n sng cng ngy cng thm, li khin lm chc Tham h ph
nghi, gim th c trm quan.
Quan L Thi u thin t trung hu, tnh vn thanh lim, mi khi c kin ngh iu g th
chuyn lo ngay thng, trong triu nu c ai li, trc mt th bt b, gia triu th can gin
chng dung tha mt ai, c n nhng k quyn qu xin v vic ring. Ting tm lng ly, trong
ngoi u gi l Phc Man Tng cng, knh mn ngi c c.
Lc by gi vua Nam ch tm vic bin phng, khin quan Thiu u ra trn ng Lm,
binh quyn tay, uy lnh xa khp, lm lng bi trn sa mc, lm tiu tan lng s hi chin
tranh. No ng tri chn nghip nh L, gi a binh nh Lng n, nm t Su th hai, Trn
B Tin em binh i nh qun Chu Din, sng T Lch, ln lt dp yn.
 Nm inh Mo th t (nm u vua Lng Vn Tr), binh nh Lng tha thng, i n u
l ch khng c ngi.
Vua ti triu L u tht sc, tan r nh ngi v t l, chng bit tnh lm sao, toan mun
triu Thi u.
Thi u ng Khut Liu, nghe c tin y, ngm ngi than th, lng trung kch thch, mi
sai ngi cn th cc ni yu hi ca dinh n. Ht nhin, ang m la chy rc c bn
mt, y ng binh Lng bc gn n trc sn, mi hay lng ngi nham him, mnh
tri khn lng. Vng bn em gia tng nh thot vng vy tnh b khi phc. Nhng
t cng ng xa, t lui khng ng, Thi u nh phi ch tri vch t, thn nhin ung
thuc t tn. Ngi nh phng linh cu a v bn H M (tc nay l cha Ngc Tn, tn sng
ca bn x) chn ct v p m ngoi bi bn x.
_________________
Ch thch:
136 B: tn ring mt nc cc o ngoi b, gm bn o Malaca (M Lai) (theo
Hong Xun Hn, i Nam Quc S Din Ca, tr.93)
137 Nguyn Phong (1251-1258: Trn Thi Tn)
138 Trng Hng nguyn nin (1285, Trn Nhn Tn).
HI THIN TRUNG LIT UY V TR THUN VNG (L y)
Tc truyn Vng hiu L U, khng bit ngi i no, cng chng bit tn h l g,
nhn qua sng gp gi bo chm thuyn m cht, u vn chng tan, thng sng bn, gp lc
gi mt trng thanh, nghe ting ni ci trn khng, li c ting n ca na.
Mt hm trong thn nghe ch sa vang, hin vo mt ngi trai trng, co vi thn dn
rng:
- Ta i n Thng sc phong lm thn Ca Sng.
Thn dn rt kinh d, lp n phng s, mi thng n ngy rm, c con rn mo vng t
di vc b ln vo n th khoanh trn nm ; thn dn tn lm Minh Ch Phc Thn.
Khong nm Nguyn Phong, gic Tht t nhp khu hm kinh s; xa gi vua phi ng ra
ngoi, thun theo dng sng m i, n ch sng y cm thuyn m ng.
n m, thn cho vua chim bao rng:
- B h khng nn ng i xa.
Vua tnh dy, bo quan Trung s ln trn n t hng vi thn xin ng cho gic n.
Qu nhin gic khng n.
Gic yn ri, bn sc phong Hi Thin Thn Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, gia phong hai ch Trung Lit, nm th t, gia phong bn
ch Uy V Tr Thun.
Tim bnh
V thn ny khng c lng mc; tn h cng khng, qua sng b gi lm chm thuyn, thc
mng cho dn thn, mi c n th, n th li c rn, gi v thu thn ra i, cha ht nhn
xa m th chng?
Mt gic mng i Nguyn Phong ng hong c Loan th phong tng, nhng m ch thu
hiu xng l Hi Thin Trung Lit thi ging nh cc bc danh thn nh ng Ngu Vn Trinh,
Khu Trung Mn thng xng Thin Mc Giang Khu Hin Linh Thn Vng, ng hu mi xc
thc.
V li, V Linh Sn Thn m xng l Sc Thin Vng, Thin Mc Giang Thn m xng l L
Hiu U, th ci danh hiu so vi Ph ng ng Thin Vng, Thu Hng Uy Mnh Vng
cng r rng, ngi nghe phi nn cho r.
QU NGH CNG CHNH UY HU VNG (Cao L)
Xt s Thin dn Giao Ch K th Vng vn tn l Cao L, mt lng t ca An Dng
Vng, tc hiu l L hoc Thch Thn. Ngy xa, Cao Vng bnh gic Nam Chiu, ri em
binh i tun chu V Ninh, n a u, mng thy mt d nhn, thn di chn thc, y quan
chnh tc, ngn mo lng tng, ly di bi tc, gi dao lm trm, lng dt gy , bch vua
rng:
- Thn vn tn l Cao L, ngy xa gip An Dng Vng lm i tng qun, c i cng
khc ch, sau v c k i thn l Lc hu gim pha nn b git; Thng thng ngi
ngay thng, sc cho qun lnh mt gii giang sn, hiu l thng tng qun, phm nhng
vic dp gic hoc gt hi u c ch trng ca thn nh ca v Phc thn mt phng. Ngy
nay Minh Cng tho bnh nghch l, hon v thi ha nn phc hon bn b, nhc khng co
t, t phi l vy.
Cao Vng hi rng:
- Lc hu vic g k m sinh ra gim pha? Vng ni:
- Vic u minh khng mun tit lu.
Cao Vng li hi mt ln na. Vng p rng:
- An Dng Vng tc l tinh Kim K, Lc hu l tinh Bch Vin, cn m l tinh Gip Mo
Thch Long, g vi vn tng hp cn vi rng th tng khc cho nn ra th.
Ni on bin mt. Cao Vng tnh dy, em cu chuyn ni vi k liu t, ri hoan h ngm
bi th rng:
t Giao Chu tt p.
Mun th c lu di.
Hin xa c tip kin,
Mi chng ph Linh i.
Li ngm:
Bch Vit yn b ci,
Nh Hn nh ni sng,
Thn linh u gip thun.
L ng cnh phc chng.
C k tu thn vua Cao Vng tn l Tng Cn khen vua Cao Vng rng:
t Vit ni non xa
Nh ng nhn vt mi.
Ngi cao ch kh cao,
ng, tnh Long Thn ti.
 Li ni rng:
Nam quc ni sng p,
Long Thn gp t linh.
Giao Chu thi cht vt,
Ngy sau thy thng bnh.
Tc truyn: Sng i Than l cung qut ca Long Vng hay hng pht vn v, c lng ba
o, thuyn no gp phi thng b trm nch. Nu ai c bit th em l co yt trc, tuy
gia sng, gp phong ba m vn an nhin v s.
Nm u Trng Hng, sc phong Qu Ngh Vng, nm th t gia phong hai ch Cng
Chnh. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Uy Hu.
Tim bnh
Hai con giao khng th trong mt vc su; hai con chim trng khng th u trn mt
cnh, th lc ngang nhau th d sinh him khch, mu lc nh nhau th d khi ha, v vy cho
nn Lc hu s d khng dung c Thch Thn l ti . G, vn hp nhau nn chi rng
tng khc, li ni tht khng k cu. T ch ci dao, tc di cho nm thy V Ninh m n
y mi c nghim nh tn nghim, hng ha i i chng dt.
Khong nm nh V, qun Ty Sn trn n Kinh , k th ho i Nam c Diu V
ngi c sc mnh sut gia nh chng nh, ng V thng hiu binh php Tn Ng, hay ly t
ch c ng, thn xut qu mt, khng ai d c binh c, qun Ty Sn nh mi khng
hn, tr li b ng V ui nh chm c rt nhiu, ly c kh gii ca ci k khng xit
c. Ngi Ty Sn s nh cp, kp lc vua Chiu Thng Tu v, nhn ng V c cng nh
hm c Bc Trn, trao chc Kinh Bc Hnh Trn Th, tc nh Lnh Hu. Sau khi loan gi
vua Chiu Thng tr li Tu, ng V khng chu lm ti Ty Sn, vn nh m vn hn lun.
Ngi Ty Sn dng vng la l vt, trm cch d d ng, nhng cng khng c. Sau v
xut k bt b Ty Sn bt c.
C ngi cho rng Vng l hu thn ca Thch Thn, cha dm ly g lm tin chc lm,
song trong qun chng m c hng ngi ho hip nh th, tng cng l hu kh tinh hoa un
c m thnh vy.
 HO KH ANH LINH
NG THIN HA DC NGUYN TRUNG HU TH A K
NGUYN QUN (Hu Th Phu Nhn)
Truyn Bo Cc chp rng: Nguyn Qun tc l Nam Quc Ch i a Thn.
Xa kia, L Thnh Tng nam chinh Chim Thnh, n ca bin Hon Hi thot b gi to ma
ln, sng cun m m, long thuyn dao ng c h mun chuyn; nguy cp khng ng, vua rt
lo s139.
Gia lc ang bng hong, vua bng thy mt ngi con gi c hai mi tui, mt ta
hoa o, my m mu dng liu, mt sng nh sao, ming ci nh hoa n; nng mc o
trng, qun lc, lng mang ai, du dng bc n bch vi vua rng:
- Thip l tinh ca i a Nam Quc, thc c lng Thu Vn lu lm, xem thi m ra
nu gp c lc tt. By gi gp c Long nhan, ch nguyn sinh bnh c tha, ci xin B
h chuyn i ny nn ht sc mn cn, ton thu hoch thng li. Thip tuy l b liu mong
manh
cng nguyn em sc mn mc nhin ph t B h; ngy khi hon, thip xin chc y bi
yt. Ni on bin mt.
Vua kinh hi tnh gic, nhng li hoan h ngay mi triu t hu n, thut chuyn trong
mng cho mi ngi nghe; tng thng Hu Lm Sinh tu rng:
- Thn c ni l thc sinh trn cy, lng Thu Vn, by gi nn tm cy hoc gi c linh
nghim g chng?
Vua cho l phi, mi bo ngi tu tng i tm cc bi sng qu nhin c mt ci cy,
u rt ging ngi, hnh nh c du sn c ging nh trng thy trong mng.
Vua mi lp hiu l Hu Th Phu Nhn, t hng n trong ng thuyn, t nhin sng gi
m lng, cy ci ht lay chuyn.
Kp lc vua n Chim Thnh, trong khi gip trn nh c Thn gip140, qu c i thng.
Ngy khi hon, ng thuyn u li ch c, sc lnh lp n, gi ma li ni ln nh xa. S
Hu Lm tu:
- xin mt keo, v Kinh S s lp n.
Xin mt keo lin c ngay; gi ma li m lng.
V n kinh , vua bo thy xem t, xy p n th lng An Lng, rt c linh ng, h c
ngi no ph bng nguyn ra, lp tc mc phi tai ha.
Thi vua Anh Tng, nhn tri i hn, qun thn xin p mt ci n hnh trn Nam Giao
t tri, thnh Nguyn Qun lm n ch. Nguyn Qun cho vua nm thy rng:
- Bn b c thn Cu Mang lm ma rt gii.
Vua ly lm mng mi hi ngh qun thn li, nh rc thn Hu Tc phi vi tri, thn
Hu Th phi vi t, lp n Nam Giao m o. Qu nhin c ma to xi x. Vua c
mng, sc h rng:
- Hu Th Phu Nhn c Cu Mang Thn Qun l ch v vic ma xun; t nay v sau phm
n l Lp Xun c con tru t phi em v np n th.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Hu Th Thn a K Nguyn Qun. Nm th t,
gia phong hai ch Nguyn Trung. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong bn ch ng
Thin Ha Dc.
Tim bnh
Trc khi vua nhp mng th m bin mt gc cy kh. Mt ngy tm n thuyn vua m
hiu linh, thu gp gi ma, ui m sng c, gip v cng Lm Ap, khi n th Lng
Hng, lm Hon Khu n ch, lm Hu Th Phu Nhn, nhng xt n lai lch, ch xng l i
a Chi Tinh, danh tch mt m, khng c r rng cho lm, s tch rt l kh hiu. M sao anh
linh r rt, vang di ci trn, h c cu tnh, o ma, lp tc hiu nghim, thi c vua
phong hng cng l rt phi. Cn chiu phng bao phong cc ch th kn o, duy c hai
ch Nguyn Trung khng hiu ra lm sao.
____________
Ch thch:

139 Bn dch v li bnh ca Hong Xun Hn (Sd). Trong lc L Thnh Tng vt b, hnh
nh c gp sng gi to. Sch Vit in U Linh cn chp chuyn thn Hu th a k gip vua
qua b. Chuyn nh sau: khi L Thnh Tn n ca b Hon (?), thnh lnh bo to ma ln,
sng ni ngn ngt. Thuyn vua khng tin c. m n, vua mng thy mt n b, o
trng, qun lc, ni vi vua: Ti l tinh t nc Nam, gi lm mt cy g lu nm i
thi. Nay thi n. Gip vua khng ch nh c gic, m nc nh cn c ch nh. Ni
xong, bin mt. Tnh dy, vua s. em vic hi chung quanh. C s Hu sinh ni nn tm cy g
c thn n. Qun ln ni, thy mt cy g hnh ngi. em xung thuyn. Vua sai em lm
tng, mc o qun nh thy trong mng v ban hiu Hu th phu nhn, v t thuyn vua.
Thuyn bn m khng lc na. Lc c trn v n ch c, vua sai lp n th. Nhng ti n,
ma gi li ni ln. S Hu sinh xin em tng v kinh. Sng gi bn lng. V n kinh vua sai
lp n th lng Yn Lng.
Chuyn trn ny i sau vit, cho nn c s lm. V nh v s Hu sinh, th cc bn sao vit
Hu Lm sinh hay l Hu Lm, sch TUTA/57b c chp chuyn tng thng Hu sinh h Lm,
chc l v y. Nhng Hu sinh mt nm 1064, trc nm Thnh Tng nh Chim Thnh 5
nm.
140 Ngy xut qun l mng 8-3-1069. Trn ng i hay ng v u c rng vng hin
long thuyn, nh ngy 15-3, ngy 18-3 m 31-3. Khi vua em qun v cng thy rng xut
hin, m 19-6, ngy 25-6. c bit l khi thuyn vo ca Thi l b ni ca Chim Thnh, ngy
3-4 c 2 con chim bay theo ng thuyn nh mun dn ng (Vit S Lc II, 13b). Nh vy
rng vng v chim l linh ng ca thn chng?
MINH CH LINH NG CHIU CM BO HU I VNG (Thn
ni ng C)
Truyn Bo Cc chp rng: Vng vn l thn ni ng C (ni y tnh Thanh Ha, tc
danh l ni Kh Phong). Ngy xa, thi L Thi Tng ang lm Thi t, Thi T sai em qun
i nh Chim Thnh141, qun ko n Trng Chu, m ng qun ngh li. Chng khong
canh ba, gia lc mng lung bng thy mt ngi k d, thn di tm thc, tu mi nh kch, y
quan nghim nh, mnh mc nhung phc, tay cm binh kh, ci u khp np tu rng:
- Thn l ch ni ng C, nghe Qun Thng nam chinh chng n nguy him, xin theo tr
thun vng s, sau l c th khip phc c h man, lp cht cng mn.
Thi Tng c mng, v tay cho ngay, ht nhin thc dy th ra l mt gic m. Trn nh y
qu c i tip. Thi Tng khi hon, em l phm n t n, nhn xin rc thn v Kinh
S bo quc h dn. Vua sai ngi i xem ch lp n th t pha ngoi kinh k cha c
ch no quyt nh l tt. m y, Vng thc mng cho vua xin ch t trong i ni, bn
hu cha Thnh Th sau ni rng:
- Ch y tinh khit, trng vo lng ly, xt cho tng tn hn l c tc nhn vy.
Vua lin nghe theo, chn ngy khi cng, chng bao lu m hon thnh. Thi T bng, Thi
Tn tc v. m , Vng li thc mng tu Thi Tng rng:
- Ba Vng lu nay hoi bo d ch, mun huy ng binh gip, xin vua sm lo phng b hu
khi hu hon.142
Vua tnh dy cng cha ly g lm tin chc. n lc tri m sng, qu nhin ng nh li ni
trong mng.
Thi Tng kinh d, chiu phong lm Thin H Minh Ch Thn, thm tc i Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Linh ng i Vng. Nm th t, gia phong hai
ch Chiu Cm. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Bo Hu.
Tim bnh
i Vng l v danh thn ni non, bm th Sc mnh ca Thng , oai c lng ly lu
gia tri t, khng i n Thi qun Th ch bao phong mi r linh d.
Duy thng ci i chm m, lng trn ti tm, nu m lng l khng thm ch v ng
m th Th ch trn i khng tnh ng. Nn chi hng thc mng co r, m ng mi. Khi
, Th ch mi tn, mi knh, mi lp n th phng, ri li theo m phong tng na.
Nu khng phi th th cc v danh thn trong nhn hon, lng no li khng th, ngi
no li khng ly, cu o nh l, m sao c mt mt m m, lung hng hng ha ca nhn
gian m ha phc khng nghe c bo ng, ch chuyn trang sc b ngoi, lu i cho trng l,
th cho rc r ri nghim nhin ngi nga trong y th ra lm ci tr g vy?
_____________
Ch thch:
 141 Khi L Thi Tng ang lm Thi t, vua Thi T sai em qun i nh nc Chim
Thnh. Nm y l nm 1020 (Vit S Lc II, 3b).
142 Thn bo cho Thi t bit c ni lon do 3 vng gy ra. l m thng 3, ngy
Mu Tut, khi L Thi T va bng h (xem Cng Mc, chnh bin, II 30). Thng nm, thn
nhn xut hin in vt cha Vn Tu (Vit S Lc II, 5a). Khng bit thn y c phi l thn
ng C hay khng.

QUNG LI THNH HU UY T PHU NG I VNG (Thn
Long )
Ngy xa, Cao Vng p thnh i La, mt ngy ang tra, vua i b do chi n ca
ng, bng chc thy my m ni ln t pha; trong m m, c mt chm my nm sc t
mt t n ln, tia sng bn ln sao u chi la c mt, kh lnh but ngi. Trong chm my
ng sc, c mt ngi Tin ci rng vng, u i mo xch hoa, thn mc o t h, xim l,
giy , bay ln trong my m, hng l thm lng, n so hp tu, lng l uyn chuyn,
lc thp lc cao, lu c hai khc ri bng nhin tan mt.
Cao Vng kinh d, ng l qu m hin ra yu linh cu nhn gian cu o, ch cng chng
bit g. Va n m y, vua ang ngi chi khng lm g ri ng th mng thy mt ngi y
nh quang cnh ban ngy thy, n trc co vi vua rng:
- Ti l Long Vng Kh Qun y, nghe ng mi lm nh ca, xy p thnh, thn n
tng kin xin ng ng nghi g.
Cao Vng tnh dy, hi ngh than th giy lu ri ni rng:
- Ta khng bit lm chnh tr nn qu thn vt mt ta, s ny l im lnh hay im g?
Ngi ngoi c k bn nn lp n, tc tng ri ly ng, ly st m trn ym i. Cao
Vng nghe li ban th lm y nh vy, ht nhin gi ma o n lm cho bay ct cy, sp
nh l t, li c ng st ln m nghin tan ra nh tro bi; Cao Vng gin, ni rng:
- Ta bit ri, th no cng phi v Bc y. Qu nhin nh vy.
L Thi T cng li ng ch y; ch ng m rng thm, bun bn tp np, bc cn
n thn rt l huyn no; vua mun di n thn n ch thanh tnh, nhng ri li bo:
- Xa lp y, nay khng nn di i ch khc.
Bn sa li rng ct dc theo giy ph, nhng cha ra mt khong l ch n thn.
n m, thn lp tc hin linh, gi bc ni ln, ct bay chuyn, cy gy nh sp, mt dy
ph di u sp xung t, duy ch mt ta n thn y nhin ng sng nh c.
Thi Tng kinh d, xt hi lai do, c ngi bit chuyn tu r u ui. Vua mng bo rng:
- y l thn ch s .
Chiu em l vt n in t, nh tn nin mi lm l t i K Phc, t y gi lm l
thng, sc phng lm Qung Li Vng.
Trc kia, ch ng ba ln b tht ha, gi a ngn la, ph x nh ca u chy ra tro, duy
mt mnh thn t nghim nhin khng my may tn hi.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong hai ch Thnh Hu. Nm Hng Long th hai
mi mt, gia phong hai ch Phu ng, tn tc i Vng, phm trt Thng Tng Thi S.
Trn Quang Khi mt bi th miu rng:
Xa nghe ngi ni i Vng linh
 Nay mi bit rng qu m kinh
La chy ba ln thiu chng ht.
Gi bay mt trn thi khng chnh.
Ch huy vng qu ba nghn chng.
n p yu ma trm vn binh
Xin cy uy tha tr gic Bc,
Khin cho b ci hng thng bnh.
By gi t v nguy nga v linh ng.

Tim bnh
c Khng ni: Ci c ca qu thn rt l thnh vy. ng lc my m ca ng,
ngi tin bn o t h, ci rng vng i mo xch hoa, c th trng m thy r. Cao Vng
cho l loi ma ni, qu bin.
Kp n lc Thn nhp mng cho Cao Vng m ng st cng khng th ym c s linh
thing, ln n th h L m la hng cng khng chy ni s oanh lit. Thn t s cng vi
Hong , in C Lc u c tn trng nh nhau. Than i! Thnh lm thay!
Gn y quan Nguyn Hiu Tho Ph Th c t cho ngi ph mt cu i rng:
Gip tt Chc Dung ba bn la
p tan H vn cn vng.
Ngi ta c ly lm hay tuyt.
KHAI NGUYN UY HIN LONG TR TRUNG V I VNG
Gia nin hiu Khai Nguyn nh ng, Th s Qung Chu tn l L Ng qua lm quan
h Giao Chu ta, ng ti thn An Vin.
Thn ny tip gip gia khong hai huyn Long v T Lim; L Ng thy t ai bng
phng rng ri, cy ci xanh ti, pha sau li gi sng Gi La, thc l mt ni thng cnh,
nhn mi xy p ph ly, sng lp n miu, trong miu thit thn v Huyn Nguyn Qun.
L Ng m mng thy mt ng u bc n ni rng:
- Ci miu nn i tn l qun Khai Nguyn m thn cng nn i tn l Khai Nguyn.
Quan h nghe theo, li lp bia chp s tch biu dng cng c ca v Thin t Khai
Nguyn. Th na lp n, thit tng thn Th a m th cho hin thm oai c, n th t
tn l Qun Gia La, mi khi c cu o u c linh ng, hng ha c cn mi.
u nin hiu Thiu Long nh Trn (nin hiu vua Thnh Tng) thy cha l Vn Thao tu b
li, i tn cha l An Dng; t v sau, tng thuyn nh ma nhm, s n nh my li, xem
cnh, hng mt, du xe v nga y ng. Nhng m vt i sao di, my bay nc chy, tri
bao nm thng nay n li di v lng B u.
Nin hiu Trung Hng nm u, sc phong Khai Nguyn Uy Hin i Vng. Nm th t, gia
phong hai ch Long Tr. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Trung V.
Tim bnh
L Ng l mt quan Thi th, qua lm h nc Nam Giao ta, chnh lnh c dn tin
mn, yu nh ngi nh, thn nh cha con. Lc nhn h lp n th thn, phng s v Huyn
Nguyn Qun. Qun l v thn trn tri, ngi phm tc cha d cm thu c. Ch nh
mt gic mng. Th thn i tn lp qun. T cu o mi linh ng, k n ngi lui, thnh
ra thng hi mt phng. Th th chnh tr quan h tun lng n y mi c thy. Li
cn bia chp cng, nu uy danh ca Thin t, chn t yn thn, nh c tr cho dn chng,
thn giang h m lng lang miu, con ngi nh th cng kh c lm vy.
XUNG THIN DNG LIT CHIU NG UY TN I VNG (Thn
Ph ng)
Xt truyn Bo Cc chp rng: i truyn Vng vn l thn Th a cha Kin S ging
sinh. Xa kia Thuyn s Ch Thnh cha Kin S ti lng Ph ng c lp n th Th a
bn hu cha lm ni tng nim cho thanh tnh. Nm thng chy lu, mt c s tch, bn
thy tang mn khng r chng c. Th dn bn x a vic ma qu th t hng khn vi, lm
xng l Dm T. Kp n lc Thuyn s a Bo sa li cha, cho n th y l Dm T mun
p ph i. Ngy kia gc cy c th ni Thn t c bi k rng:
Php Pht ai gn gi?
i nghe li K vin.
Nu khng ta vun qun,
Sm theo ch khc thin.
Ch ch Kim Cng b,
Du mt ch lan truyn.
y khng, trn vi a.
Tu Pht thnh oan khin.
Cch t lu, Thn li ng hin tm cu k rng:
Php Pht t bi ln.
Uy quang trm mi min.
Mun thn u th ha,
Ba gii thy lan trn.
S ta hnh hiu lnh.
T qu ai dm trn?
Nguyn thng theo th gii,
Ln nh h K vin.
S ly lm l, mi li thit n lm chay, cng dng ton chay c.
Vua Thi T ang lc tim long, bit s a Bo l ngi c hnh cao mi kt lm n vit.
Sau khi chu truyn ngi, thn ng n cha, nh s n gi i ngang qua bn cha; S ln
ting hi rng:
- Pht t, ngi hy thung dung mng Tn Thin T ch?
Nghe c ting: Vng! Tc th thy da cy c bn cu th rng:
c cn khn ln,
Oai thanh lng tm min.
 Ci m nh n hu,
Nhun thm n Xung Thin.
Thi T xem thy lin c bit c t, bn ban hiu l Xung Thin Thn Vng; bi th t
nhin bin mt.
Vua ly lm l, mi bo th tc tng thn, nghi dung hng v, v tm ngi ng hu. Sn
thp xong ri th lm l co thnh, li thy di cy i th c bn cu th:
Mt bt nc cng c,
Theo duyn ha th gian.
Sng choang cn chiu uc,
Bng tt, nht ln non.
Nh S em bi k y tu ln vua, nhng vua Thi T khng hiu l ni g. Sau triu L c
tm i, truyn ngi cho nh Trn. Ch bt cng ch bt ng m, nht bt nh bt. Vua Hu
Tng tn l Sn trn ch nht, di ch sn, nn gi l nht ng sn, th ra thn diu nh th.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Dng Lit i Vng. Nm th t, gia phong hai
ch Chiu ng. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Uy Tn.
Tim bnh
Cha Kin S nay ti lng Ph ng, bn n th Thin Vng, thi Xung Thin Thn
Vng tc l huy hiu Thin Vng. Vit S chp vua L Thi T truy phong Xung Thin Thn
Vng, dng miu bn cha Kin S, th r rng l vic ca Thin Vng, m sao y li chp
l vic thn Th a, th chng bit ra lm sao vy.
My bi k trong bn chp ny, nu chng l ca ngi lo luyn bt nghin th cng l ca
k thm thu thuyn hc, ch khng phi l ca k thp nhang tm thng m c th x xch
mun mt vy. Hoc l kh tt c Giang, tinh anh c li lm Thin Vng m thn l ph
thuc vy chng? V bng ly Th a lm Thin Vng, t ny chng dm tin chc vy.
Hoc gi li bo: Ch Thnh Thuyn S, sau khi cht, anh kh khng tan, thng gi hnh
thn Th a nhng thi u do Ch Thnh Thuyn S lm ra c. Xem nh Dm T mun ph
ri li khng ph, lai sa sang m cng l na. Ngm ngh li th th l ca Thuyn S lm ra
cng cha bit chng.
Tc truyn rng: vua L Thi T lc cn b nh, vi nh s Vn Hnh ti cha y, mi khi
n rm hoc mng mt, nh cha cng l, vua ly on xi n trc. Mt hm thn cho S
mng rng: mi khi c l cng, Hong c nm trc mi. Vn Hnh cho triu tng chng
n trch mng. Vua gin ly bt vit sau lng tng H Php ba ch: Lu vin Chu (y
chu xa). S m y li mng thy thn n t rng:
- Nay vng mnh Hong y i, xin n t bit.
S tnh dy, i xem khp c cc tng, thy sau lng tng thn H Php c ba ch r rng.
S cng bit nt ch l do tay vua vit ra mi khin ly nc ra i. Ra xong, pho tng bng
dng ng xung, v sau cha cng chng lm li tng H Php na.
 Thuyt ny tuy hoang ng nhng Vng lm ch cm trm thn, hnh hi t g u
dm cng mt tri mt trng ginh sng, cng c l nh th.
Cc bi k gc cy, ging ging nh php bi i xa, bi vn trong cy nt ra, cng chiu
ng vi nhau.
Khong nm Bnh Ng nin hiu Cnh Hng, lng An Hng huyn An Qung, la st chy ni,
sng ngy ng Tiu thy gc cy chy tn c vit mt hng: Cy sinh h L, tri t sp t
mt ngi, tri, t, ngi.
ng Tiu em chuyn trnh vi quan Trn cho ngi nghim xem th no, n th ch vn y
nguyn, duy c ba ch Mc sinh l, i ra lm Mi nin qu (cui nm Mi) quan Trn mun
em vic y tu ln vua nhng gp lc nc ang lon nn nh li.
l khng bit ch vo vic g, xin chp li y lu nghim v sau.
TN VIN HU THNH KHUNG QUC HIN LINH NG I
VNG (Sn Tinh)
Xt Giao Chu K ca Tng Cng chp rng: Vng l Sn Tinh cng vi Thu Tinh lm bn
rt thn thit, n ti ng Gia Ninh, chu Phong.
Hng Vng c ngi con gi tn l M Nng, dung mo tuyt lun, nhan sc khuynh
thnh. Thc Vng Phn sai s sang cu hn, vua mun g. Quan i thn l Lc hu cn rng:
- ng y mun dm d nc ta . Hng Vng s sinh ra him khch. Lc hu tu:
- i Vng t rng dn ng, tm k no c k ti d thut m g cho lm r ri thit lp k
binh cho sn th c s g?
Vua nghe phi mi tuyt giao vi Thc Vng ri tm khp trong nc nhng ngi c d
thut. Vng cng vi Thu Tinh u n ng tuyn. Hng Vng bo em ra thi ti; Vng c
thut xem sut ngc ; Thu Tinh c thut nhp vo nc la; ngi no cng c ti linh
thng.
Hng Vng c mng, bo Lc hu rng:
- Xem ti ca hai chng th ta thy u nn g con cho c hai, duy ta ch c mt ngi con gi
m n hai ngi th tnh lm sao? Lc hu tu:
- Vua nn hn vi hai chng h ai ci trc thi c.
Hng Vng cho l phi; vua bo vi hai chng v chun b l vt. Vng v bn h, sut
m bin gp th vt nh l: vng, bc, ngc bu, t gic, ng voi, vi li chim qu, th l, mi
th mt trm. Hm sau, sng tinh sng, Vng n dng hin Hng Vng. Hng Vng
mng lm, g M Nng cho Vng; Vng rc v v em ln ni Li Sn.
n chiu ti, Thu Tinh cng em thu vt n, nh l trn chu, i mi, san h, h phch,
vi li c knh, c ngh, cc th c ngon mi th mt trm, em n by ra dng vua, nhng
M Nng, Vng em v mt ri!
Thy Tinh i n em qun ui theo, toan mun nghin nt ni Li Sn. Vng di ln
trn chp ni Tn Vin, i i cng vi Thu Tinh l k th. C mi nm n ma thu, Thu
Tinh dng nc ln nh ni Tn Vin, dn chng em nhau p gip Vng. Thu Tinh
khng th phm n c.
Linh tch ca Vng rt nhiu, k khng xit.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Hu Thnh Vng. Nm th t, gia phong hai
ch Khung Quc, li gia phong hai ch Hin ng.
Tim bnh
Bi k ny so vi tp Chch Qui r hn, nhng rung, ao, lng, miu, cc vn t sch c rt
c. Xt a mch nc ta, t ni Tiu Cn Ln m n, chia ra ba iu long. Chi gia chia ra lm
ni Tam o. Chi t chia ra lm ni Qu Mn. Ni Tn Vin tc l chi hu vy.
t ny khi t t ni Tn, cao tt my xanh, hnh trn nh ci d ci lng, nhn cao, xanh
p, lm hn ni c danh ting th nht ca nc ta, quanh co bao ln n thnh Thng Long
lm mt ng bng ln, quanh pha nam vo n Ai Chu ngng kt li lm ch Vng i
a ri bng m qua bin Nam Hi, khng bit u m o lng. Cao sng di lu, rng di to
ln, ci kh anh sn c li lm thn Quc Ch.
Cu k truyn li, v bn tho Phong Thu ca Cao Vng c ni: Cao Vng mun dng
thut ym ni Tn Vin, thy Sn Tinh ci: nga n gia tri, mng nhic ri i. Tht l
linh d khng th ni c; duy c chuyn Sn Tinh v Thu Tinh th nhau, tht la qui n,
u c trc nghn vn nm, ly c nng M Nng ri c nm nm n ma thu dng nc
ln, em loi thu mc nh c rng, cng vi loi tn voi rng nh nhau, ri dn c ni li
p ngn nc, nhin hu mi trnh c hi.
By gi th xem, gia lc ma h sang ma thu, ma lt xung xi x, ngp ni lp ng, th
mun lt tri, ri sn dn a chuyn qu thn, ly h n h, bn tin lm s thc. Tuy Thu
thn hoc c khi cng hin d, m bo thu ho nh nhau, th t ny khng dm tin chc vy.
n th n triu Hong L, l t rt long trng, lit vo hng nht trong bn v thn bt t.
Cc lng da theo trin ni, dn chng u c min thu, c thy mi ba lng. My huyn
tip cn nh huyn Minh Ngha, Bt Bt, Tam Nng thay phin nhau n lc tu b Thn cung.
Du cho h, bo, t ngu, voi k hng nghn by, m dn inh ln lm vic, i mt mnh, ng
gia tri, th m my may chng h b xm phm. My m tan hp, cy ci sm ut, tiu ni,
trng tng khm, ch ng trng th c ch ln n th khng c.
Than i! Ni ny ging nh ni Thi, ni Hoa ca nh Minh, m l ni Vn bt ca thnh
triu ta vy.
KHAI THIN TRN QUC TRUNG PH T DC I VNG
(Thn ng Chu)
Xt s Thin chp rng: Vng vn l thn Th a ng Chu143.
Vua L Nga Triu ang lc lm Khai Minh Vng, thc p ng Chu, thng n lng ;
thuyn ang i gia sng, ang lc vua du lm, ht nhin ban ngy ti en, my ko m mt,
ri gi ma o n, vua bo kim ch u trnh, thy trn b cao c n th mi hi ngi
trong thn rng:
- n th y th thn g? Thn dn tha:
- y l n th thn Th a ca ng Chu144.
Vua hi:
- C linh khng? Thn dn tha:
- Dn trong chu ny nng nh v thn y, cu ma, o tnh lp tc thy linh ng. Vua mi
ln ting bo rng:
- Thn nh c linh th lm th no cho lui c gi ma khin bn ny tnh, bn kia ma th
ta mi tin l c linh nghim.
Ni on qu nhin na sng gi, na sng ma, vua khi b t o xim. Vua rt ly lm l,
bo trng tu li miu v.
Ngi ng thi c bi ca rng:
Tt thay i vng oai thanh trng,
ng Chu th a c an c.
Hay khin gi ma khng xm phm,
Na sng tnh ro, na sng ma.

Vua nghe c, thm t ph l phc tri.

Vua cha bng, vua Trung Tng ln ngi, em l Long nh (Nga Triu) mu i s, n n
cu mng. Mng thy mt d nhn ngm rng:
Mun thng tt thng
Mun thnh tt thnh
Phng dn u thun phc
Nc nh hng thi bnh.
Trong nm nm lc nghip.
T by miu an linh.
Thi y xem l y.
 Gia tri xem bng trnh.
Vua tnh dy, khng hiu ngha lm sao, nhng cng quyt ch git anh145.
c ngi vua ri, mi thng ng Chu lm Thi Bnh Ph, phong thn Th a lm
Khai Thin Thnh Hong i Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Khai Thin Trn Quc Thnh Hong i Vng.
Nm th t, gia phong hai ch Trung Ph. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai
ch T Dc.
L Lng Thi lng ng Kh c bi th rng:
Cn khn gy dng i cng thnh,
Ph Dc Thn chu ni tnh danh.
t lng gan bn chnh trc.
Tri vun tai mt rt thng minh.
K thay cng v mun thn phc,
Sng ta hoa vn trm qu kinh.
Oai dy li nh Cng gi ,
Pht ph kh tt tc uy thanh.
Tim bnh

ang lc ma gi ti bi, th kh m lng, m hay khin na sng ma gi, na sng tnh kh,
nh th cng r rng linh d. Nhng v Nga Triu l k hung bi, hng ngi khng lu m cn
theo tr thun gip linh, ngm th thc mng, tuy cu ng nin c ch lo xa, cn n nh
cu Ch phng thun phc, Tht miu an linh th l ph trng thi qu vy.
_____________
Ch thch:
143 ng Chu (theo Cng Mc, tin bin V, 31) l x ng Chu, huyn Kim ng, tnh
Hng Yn nh Trn gi l Khoi L, nh L gi l Khoi Chu.
144 Khi nh Ng mt, Phm Bch H gi ng Chu, t xng l Phm Phng t (Cng Mc,
tin bin V 28). Hin nay ng Chu vn cn n th Phm S qun.
Theo Thn tch x ng Chu (Kim ng Hng Yn) th huyn ng An (Khoi Chu) c
nh h Phm, lm ngh bun bn. Mt hm m Phng At qua lng ng Chu gia tra gp
ma gi ln, vo miu n ma thy ho quang sng rc c mt v Sn tinh bch h hin ra. b
s khip m, tnh ra tnh ma. Sau v c mang, nm Canh Ng (922) ngy 10 thng Ging,
sinh mt con trai t tn l Bch H. Ln ln theo Ng Quyn nh git Cng Tin v qun
Nam Hn. Sau li cng qun thn mu trut Dng Tam Kha, lp Xng Vn. Nm 951, Bch
H xin v lp p ng Chu ngy rm thng 11 (khng r nm) t tri u m, c m my
vng sa xung dinh Bch H, H theo my vng m bin mt, cho nn gi l vua My (xem
Nguyn Vn T, i Nam Dt S, trong Tri Tn s 159).
145 Chuyn ny ni ti L Nga Triu, nhng c nh t ca bi th th Thn c v nh
mun ng h L Nga Triu (tc Long nh) m nu nh vy thc th thn khng thng minh,
chnh trc nh L T Xuyn nh ngha trong bi Ta. Do y, ta c th ng l ngi
c thn gip khng phi l L Nga Triu m l L Cng Un, tng ca L Nga Triu,
ngi cng c thc p ng Chu (xem chuyn Th thn ng Chu trong Thin Nam Vn
Lc Lit Truyn sch s A.1442, tr.47-48) sch Hng Yn Nht Thng Ch (A.963, t 23) va k
vic cu ma ca Nga Triu, va dn mt thuyt khc cho l vic ca L Cng Un nhng
chuyn L Nga Triu c thc p ng Chu l mt vic c thc. Theo Cng Mc (chnh
bin, I 39) khi i nh Ng Man Vng Long nh Phong Chu nm 1006 nhn dp em qun
v n ng Chu, L Nga Triu sai t ng Chu ln lm ph Thi Bnh.
TRUNG DC V PH UY LINH VNG (Thn sng Bch Hc)
An Giao Chu k ca Triu Cng th Vng vn l Th Lnh Trng. Gia nin hiu Vnh
Huy nh ng, L Thng Minh qua lm c Giao Chu thy t ai bng phng nghn
dm, ni sng bao bc n ng ba sng Bch ng, lin tip n ng ba sng Bch Hc, mi
dng qun Thng Linh, t tng Tam Thanh, m ring trc mt ni nh gi l tin mc.
ng khin tc pho tng H Quc Thn. Tng lm xong mi em l, t trm vi rng:
- Trong ny Thn K nu c linh d, sm cho ta nhp mng, hnh trng nh pho tng ny
mi tha lng ta.
m y, L Thng Minh mng thy hai d nhn, my ru nh tng, hnh dung chi chut,
k tu tng n vi mi ngi, u tay cm c tit, trng phch, n so, va i va nh
va thi, bc bc chm ri, ginh nhau trc Tin Mc. Thng Minh hi n tnh danh;
mt ngi xng l Th Lnh, mt ngi xng l Thch Khanh.
Thng Minh xin hai ngi th php thut, ai thng th trc. Thch Khanh nghe ni, nhn
mnh nhy mt ci qua bn kia b sng thy Th Lnh Trng ng trc ri. Thch
Khanh li nhy li mt ci qua bn ny b sng, cng li thy Th Lnh Trng ng trc
ri. Nh vy, Th Lnh Trng c trc.
Tc ngi Th chung ma qu, nay thy tng thn uy nghim, lng u knh s, h c s g
li lm, lo ngi, u n n cu khn, xin keo, u thy linh ng, nghim nhin lm v Phc
Thn mt phng, nhang n khng dt.
Tri my triu, cc v tng soi mi khi c phng mnh i nh k nghch mnh trn
ngun Tam Giang, thng bin l phm, mc binh phc n n bi yt, phn nhiu c
Thn m ph, mc tng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Trung Dc Vng. Nm th t, gia phong V Ph.
Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Uy Linh.
Ph bi th quan Hn lm vin Th c Hc S Nguyn S Hi hu gi vua i nh Ai Lao, n
bi yt n Thn. Th rng:
Ph ra, n c buc lng ngang,
Lnh tt, mong cu gip Tng quan.
Hn yu Th sinh khng ch cy,
Ch xin di miu bo bnh an.
Quan Th c Hc s tn l Vng Thnh Vu hu gi vua i phng ty nh mi lo. Lc
khi hon, vua bo lm bi th t Thn, th rng:
T hu mi vn t Vng linh.
bp Vn Nam i ngoi thnh.
Giang t my may no mn.
Gi a ting hc khip Tn binh.
 Tim bnh
Ng ba sng Bch Hc tc l ch giao hi ca sng Thao, sng L, xanh hai dng u chy
vo sng i Hong. Ni sng xanh trong, phong cnh nh v, trn b sng c i tun ng,
lm mt ch thuyn b bun bn ng c. Mi nm cui ma thu, u ma ng, chim anh v
l thc phm rt qu gi, ch yu hi nh huyn Sn V c lng Trnh X, lng Ph An, huyn
Thanh Ba c lng V Cu, lng V Yn, t ni b kp.
Th Lnh Trng nay lm Thn lng Bch Hc, Thch Khanh nay lm Thn lng Chi Ct hng
c i n phong tng, hng la khng ngt. Cc lng da theo bn sng cng u th c,
c l sn k thu t un c li lm danh thn, nghim nhin lm h v cho thn Tam Thanh, hai
bi th ca hai ng Hc S lu li i khng mt.
Khong nm Cnh Thnh, ng T Tha n ni Tn Vin, m nm mng thy Thn bo:
- Sng ngy c k d nhn n yt ta, ngi nn qut dn sch s cho c quang khit. ng
T tnh dy, lo i qut dn trong ngoi sch s.
n ng ng, c mt ton vi mi ngi n, trong s y c mt ngi ln tui, tc bn
mi, em heo xi n t thn, qu xung khn vi lm rm. L xong, ng T Tha mi n
cho hi v thut li im mng ban m cho ngi y nghe ri xin theo v nh cho bit.
Ngi y bng lng. T Tha theo ngi y i vo trong ni, i n u cng thy rung vn
nh ca san st, i hai ngy cng u nh th c. n ngy th ba, ngi y ni vi ng T
rng:
- Khng phin ng phi theo ti i xa lm g, hy v i, nhng xem ng ba sng Bch Hc,
lc no c thy cm cy c en th lp tc n hi hp, ti khng qun ng u!
ng T bi t tr v.
Khong nm Mu Thn Hong Triu Gia Long, c ging chim hnh nh chim s, k hng
nghn, t h lu bay n ng ba sng Bch Hc, lm chm chi u xung nc, nh th c n
nm ba ngy, thy chim cht ng trn mt sng.
Trn quan em vic y tu v triu, v dng lun c th chim y na, nhng ri ai cng
chng bit ging chim y l chim g.
THIN H LINH NG CHNG V QUC CNG (Thn Hi
Thanh)
Xt bn truyn: ng vn l Phc Thn qun Th Quc. Xa nc Vit ta ni thuc nh
ng, Nam Chiu nhp khu, hm qun p, ui quan h nh ng, chia binh n m
gi.
Ngi trong nc co cp vi nh ng, vua Tng nh ng sai Trng ip lm
tng, lnh nm vn qun qua tho pht. Trng ip bit nam binh ng o, chn ch
khng dm tin. Vua Tng ni gin, khin Cao Bin n thay. Bin bit hi o Bch Hc c
man binh ng gi mi ng mt nghn chic thuyn nh nh bao ni, vt bin vo Thanh
Hi v hai ca b i Nha, Tiu Nha, ri nh ly li Giao Chu, t Trn ch y, Bin a o
thut, p xong Trn ri, lin thit bn th a K, t ru cu m ph. Canh ba m y,
nghe thn ni khng trung rng:
Nu mun xong vic quan,
Nn tm ngun o c,
X cho chnh trc lun,
Nghch ng s v phc.
Bin c mng, bn xy dng o Cung, t tn l h cung, bn t dng n th thn Th
a lm th h cho p mt. Ngi i sau th lm Phc Thn.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Thin H Quc Cng. Nm th t, gia phong hai
ch Linh ng. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Chng V.
Tim bnh
Thn l xem m chng thy, nghe nh khng nghe, m y l gic mng trong m, ting ni
gia khng trung, th l hin hay l n vy? Bo rng: Bin ha khng d c gi l Thn,
khng nn ly tr thut m dm ng, ly hnh tch m cu n.
Binh gia hay mn qu thn huyn hoc dn. Cao H dng binh, i khi bt chc tr
c ca in an ngy xa.
n qun tn nghim, hng ha cung phng, nm thng chy lu mi c linh ng, thnh
knh cho nhiu thn mi cm cch, mi y cho ch phi d u. Tri xt xa nay, n th u
ging nh th c.
LI T LINH THNG HU TN VNG (Nam Hi Long Vng
Qun)
Tc truyn:Vng l Ha Long Tinh Qun. Ngy xa lng Kiu Hn, chu Hng, c hai anh
em ngi h ng, anh tn l Quyt Minh, em tn l Thin X, sinh sng bng ngh nh c,
ngy ngy thng xung bin nh c; mt hm gp mt vt l, hnh dng ging nh phin g,
b di ba thc, sc nh trng chim, theo con nc tri ln. Hai ngi vt ly em v. m li,
trong phin g phng pht c ting nh thi so, v ting ngi mun ni ri li khng ni
na. Hai ngi kinh hi, em qung tr li dng sng, tm qua thuyn khc xin t tc.
m khuya ang ng ngon th mng thy mt ngi n b bo rng:
- Ta l v Nam Hi Long Vng, l cng Ha Long giao cu, sinh ra a con y, s Nam Hi
Qun bit c nn bo mng vi hai ngi; a con l phin g y n bn thuyn y.
Hai ngi ly lm l bn ch em v; n lng An K, phin g ht nhin t thuyn nhy ln
trn b, hai ngi mun mi xin mt keo, qu nhin c, bn dng t v y, bo
th mc khc phin g tc tng, phng s nh thn, hiu l Long Qun.
Ngy sau, triu nh sai Th thn m ngi xung bin tm ngc chu, ch duy con chu nh
h ng tm c rt nhiu. Th thn hi ti sao, con chu h ng em vic y trnh li cho
quan Th thn nghe. Th thn v tu vi vua. Vua sai em nghi v m nhc n rc v. Khi y
c ngc chu rt nhiu, vua mi cho hiu l Thn Chu Long Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Li T Long Vng. Nm th t gia phong hai
ch Linh Thng. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Hu Tn, c nhiu linh
ng vy.
Tim bnh
trong bch thn, duy c Thu thn rt l linh d, lm my lm ma, xoi b v p, hoc vo
ni rng n g, vn , kt b m i ging nh ngi thc, nh th lm g vy? V rng m
ch tnh; ni m cao qu th my m ng li, sng m su qu th giao long sinh ra, nc l
kh dng trong kh m, ngoi ti m trong sng, thy m khng th d c, bi vy thn
lng m linh, xem vic Ha Long rt l qui n. Song vic Thu thn i khi u nh th c,
nn chp li ngi i xem cho .
 TC B
Tc Vit in U Linh Tp ton bin,
T Nghip trng Quc T Gim,
Nhu Nin Nguyn Vn Hin tng b

BI K S TCH SC THIN VNG

Xt sch Thuyn Uyn Tp Anh, i L i Hnh Hong , i S Khung Vit h Ng
thng i chi ni V Linh qun Bnh L, ngm xem phong thu, thy cnh tr rt p nn
mun dng t am . m mng thy mt v thn mnh mc o gip vng, tay bn t cm
gip vng, tay bn hu xch ci bo thp, theo sau hn mi ngi, trng mo c qui ng
s, n trc bo rng:
- Ta l T Sa Mn i Vng, k tu tng u l qu D Soa c, Thin c sc bo qua
nc ny ph h cho h dn, vi ngi c duyn nn mi n y ni chuyn.
S git mnh tnh dy kinh hi, nghe trong ni c ting h ht, lng rt ly lm ght. Sng
ngy, S vo ni thy mt cy rt to, cnh l rm r, li c my sc trm trn ngn cy, mi
bo th rng n xung, qu y nh trong mng, lin khc tng lp n.
Nm Thin Phc nguyn nin, qun Tng vo cp, vua nghe n nay linh ng, bo S n
n cu o.
Lc by gi qun nh Tng ng trong lng Ty Kt, hai bn cha nh nhau, qun Tng t
nhin kinh hi, ko lui ng sng Chi Giang, li gp sng c gi to, giao x ni dy, qun u
kinh s m b chy; Tng nh Tng l Quch Qu ko qun tr v Tu.
Vua lp thm n th v phng t.
Hoc c k ni cc c lo tng truyn rng khng nh v i no, Thin vng sinh mt
lng kia, lc cn nm ni, trong nc c gic, vua sai s gi i m khp dn gian xem c ai ph
c gic th ban cho tc lc.
Thin vng dy hi m, m mi bo r rng nh vy, Thin vng ni:
- Th th m em nhiu cm n y cho con n.
Chc lt n ht vi u cm. Vi thng sau, cao ln hn mi trng, t ra ng m, S gi
a n Kinh s, vua trng thy c mng hi rng:
- By gi ngi mun xin g?
Tu: - Xin cho mt thanh gm di, v mt con nga st.
Vua ban cho, ri Vng cm gm nhy ln nga, ht ln mt ting, xng vo trong trn,
chm qun gic cht ngn ngang. Gic tan ri, b ci c yn lng. Thin vng phi nga v
ni V Linh, tro ln cy a m bay ln tri, o v du tch li, n nay vn cn, ngui trong
thn gi cy y l cy Dch Phc. Ngi trong nc ly lm l, lp n th t, dng tr bnh
chay m cng, nu c cu khn vic g u c linh ng.
 Triu nh L cng n cu o, dng n th lng Co Hng bn h Ty m th t. By
gi lm v Phc thn chp ti T in.
Tim bnh
Ni V Linh l ni ng Thin Vng ln tri. H Hc s vnh th tc l y. Truyn ny
chp li khc xa vi Vit S. S chp r i Hng Vng th su m sao y li ni khng nh
l i no? S chp r l lng Ph ng m sao y li ni khng bit ngi thn no? Nh
chp vic thng nhiu s sut nh th. Lnh Nam Chch Qui chp vic ny so vi y cn r
hn. Tay t cm gio, tay hu xch thp, t hiu l T Sa, th khc vi bn sc Xung Thin. Duy
ging th m ui c gic An, hin thnh m lui c binh Tng, c cng c vi dn, khng
g ln hn na; s d c hng nghn trm nm trai nghi cng vi, hn c cc v thn khc
m c lit vo hng bt t, c phi tnh c m c vy u?
n miu Ph ng ng vo bc nht, bn tng ln nh Thng, ng, Minh, Vin tu tit
phng t rt l thnh knh, mi nm n ngy mng 9 thng t c hi, lm hi ln ca Bc
Giang. Cc tng min thng du st ni V Linh l chn tng, mi khi n l i hi th ly
l b bng ng thc m nhm li nh nhau din li v cng ca Thin vng.
n th lng Co Hng lm cnh p cho Kinh , n u nm lm l t u Xun th
thc l ni hi ca c mt phng. Am linh chi li, chn tng tri hm m oi hoi, lm
lng bi d m phc hi b ci, sui trong nc lng, nc Vit ta yn n vng vng nh bn
thch Thi Sn, thc l nh sc hin tng ca Thin vng vy.
THANH SN I VNG
Ni Tam o l ngn ni c ting ca nc Vit ta. Quanh co sut phng bc, ni di n
nghn dm. Thi triu L, triu Trn vn c chp trong T in, nhng danh hiu v thn
khng c r rt, gp lc binh la nn b tht lc mt.
Triu nh L, vua Nhn Tng Hong , khong nm K T, Canh Ng, gp tri i hn, o
khp bch thn khng thy ma, triu nh mi bn rng: Ni Tam o l danh sn, m vic
phng t th thiu trong T in by gi nn em l n t cu thn gip.
Vua mi khin Vn thn tho sc, phong lm Thanh Sn i Vng, em l n t cu ma,
ngy y n n my ko, bn b ti en, sng ngy ma to nh xi, nm li c ma.
T y v sau, h gp i hn hay ma dm, n cu o u c linh ng, lm v Phc thn
mt phng, c chp T in.
Tim bnh
Ni Tam o ng v phng hng Cn Hi ca chi gia mch t tri Nam ta. Ba ngn
ni nhm li cao ti my xanh cho nn t tn l Tam o, thn ni danh hiu cha r, ch duy
trong lm ni xa c n th Quc Mu l mt v Am thn.
Truyn ng Trn Nguyn Hn chp rng: ng l con chu Hng o i Vng, nh
phng ng trn ni , lc hn vi ly ngh bn du lm sinh nhai, i v ba hm, ba y i
n n th tri ti en, s khng dm i mi ng nh n mt m.
m khuya cha ng, nghe ngoi n c ting gi m bo rng.
- Nay thin nh c ch triu cc thn, Phu Nhn ra i ln chu. Nghe trong n tr li rng:
- C khch ng li, i xa khng tin, thi cc thn hy i i, c vic g th ni li cho bit.
ng ly lm l, c trn trc canh chy khng h ng c, chng n canh t th nghe c
ting gi li, hi rng:
- Phu nhn dy cha?
Thy trong n c ngi i ra ni rng:
- Ba nay thin nh hp c hai vic: Vic th nht l bu c L Li ng Lam Sn ln lm
An Nam Quc Vng, Nguyn Tri Nh Kh lm ph t. Vic th hai l di ng Sn Nam
c mt lng git tru t thn cu ma, ci dao ca tn t b phn tru lp mt, tm mi
khng c n mi ni ngo rng: khng c l thn linh no li n y n cp dao ca ta sao!
By gi nh pht lng y ba nm i hn cho bit.
Ni on ri t bit.
ng nghe r u ui cu chuyn nh vy, sng ngy hi h xung di ng Sn Nam,
tm n lng y, n ng phn ch git tru bi ly c con dao, thy ng rung ca lng y
kh cn nt n c. ng mi xch con dao trnh vi p trng v ni r t s u ui nh vy.
Dn p c s, bin l n n t ti, ri dn dn cng c ma.
ng thy vic y c linh nghim, tt nhin vic khc cng s phi ng mi tm qua ni
Lam Sn, vo sn ng gp L Li nguyn theo lm ti; n khi L Li lm vua, ng c cng
ln phong Khai quc cng thn. Sau ng cht, c lm Phc thn Sn ng.
T y n Quc Mu c xng l linh d, hng ha i i bt tuyt, n miu trang
nghim.
y chng bit c v Sn thn danh hiu khc na khng? Hay ch l Quc Mu m thn m
thi, nn chp li i sau kho cu.
KIN HI MN T
( ph Din Chu, huyn Qunh Lu lng Hng Cn)
Phu nhn h Triu, cng cha nh Nam Tng, m con ba ngi, Phu nhn l con gi t.
Nin hiu Thiu Bu nm u i Trn Nhn Tng, tng Trng Hong Phm nh p
qun nh Tng ni Giai Sn; qun Tng i bi, quan T tha tng Lc T Phu m vua
Binh nhy xung bin, quan qun nhy xung cht theo hai mi vn ngi; Phu nhn m con
ba ngi vn mn thuyn tri n cha Hi Giai, nh s thng, em v nui nng; sau vi
thng, Phu nhn da tht hon nguyn, din mo p , nh s mun t thng, Phu nhn nht
thit c tuyt. Nh s xu h nhy xung bin t t.
Ba m con cng khc, bo rng: M con ta nh s m sng. S v m con ta m cht, lng ta
sao an, ri cng u nhy xung bin cht c.
Thi th Phu nhn tri n ca bin Kin Hi ph Din Chu nc ta, tuy cht lu m ngc
din vn nh sng, ngi bn x ly lm l, vt ln chn ct hn hoi, sau thy c nhiu linh d,
mi lp n th phng. H thuyn bin gp cn gi to sng ln, nguy cp lm, van vi vi Phu
nhn th u c bnh an v s. Cc ca bin u c n th, cng u linh ng.
Tim bnh
ng sau khi su qun tan r, sn h nh bt nc mong manh, thn th cnh bo theo
gi, gi mnh cnh tnh mui da, sng ta thy n nh s, gho ta y ti nh s, nh
ngi m sng, khng n thy ngi cht mt mnh, ci ch ca Phu nhn cng ng thng
lm thay! Tm lng u phn, reo gi ma m khc c sng gn, ci tit tho trinh lit, sut
vng m ngang dc t tri; cu thuyn b nguy ngp, tha lng ngi chim ngng, hin
linh trong m, cu o lp ng, n thing ca bin, ting ni vang di.
Nhng ngoa truyn d s tc k, u lm t vt cho hn ngc bch trng tinh ca Phu
nhn vy.
 TNG B
Ca o nhn qun Tam Thanh

ANH LIT CHNH KH ON TNG QUN

Tng qun tn l Thng, ngi lng Hng th huyn Trng Tn, con ca b v vua L
Hu Tng, theo lnh vua sai ko vo Hng Chu bt cp.
Nh L mt, Tng qun vch gii hn ca chu m chim gi, quan Thi s nh Trn l
Trn Th gi b lm ha vi Tng qun nhng thm khin Hiu V Vng l Nguyn Nn
em trng binh nh p.
Trn nh ang say, qun Trn t Vn Giang ko n n ng trc, Tng qun b Nn
chy v hng ty, b gm chp t u, ch cn dnh mt mnh da, ng ci ai buc li, kh
gin si ln, gic nga chy v hng ng.
n lng An Nhn, thy mt ng gi khn en o di, ng vng tay mt bn ng m tha
rng:
- Tng qun trung lit ngha kh, Thng chn ri. Ch sang p bn kia v ni:
- Ch y l ch huyt thc ca Tng qun, xin Tng qun ng qun.
Tng qun vng, ri thng nga qua bn y, xung nga gi gio m nm, t nhin kin
mi n t ln, chn mt c thi th thnh mt ci m.
Dn thn tc tng m th. Sng Nh H l, miu xung nc, tng tri n lng An
Nhn, lng An Nhn lm miu mi m th. Miu tr mt ra ng ci ng ng Bc, uy linh
hin hch, khch i ng, ngi bun bn qua li trc n, h khng ct nn ci u lp tc
thy s tn hi.
Ngy kia, tn miu tha t nhin t xung t, chc lt li vng dy, nhy ln ngi trn cao,
hp cc bc ph lo li m bo rng:
- Sng ngy phi qut dn sch s, c gi ng n, bn o en i b l Ngi , phi chc sn
y n tip.
Chng u d d.
Sng ngy lo dn dp, khn o n chc sn, i n ngy gn ti khng thy g, ai ny u
mt mi mun ra v. Ht nhin c mt nh s bn bt y di chm t, theo sau mt ch tiu,
qua cu ng trc n ri i thng vo trong. Cc bc ph lo t trm sp xung ly. Nh s
ly lm l mi hi. Ngi trong p tu nh th. Thi y vua Nhn Tng truyn ngi cho con,
xng l iu Ng i Vng, xut gia ni, thng ngy mt bnh mt bt qua li hng thn,
t ai bit n, nhn ngy y i n lng An Nhn th gp chuyn nh vy.
Vua khen, li n mt m, em s Nhn Qu thuyt php cho thn v mi ngi nghe,
v khuyn thn nn th c hiu sinh, sng sm vua tr v Kinh S.
Ngy mai sm ma c dy, thn ta xy v hng ng, nhng ngi qua li trn ng t
y c an ton v s. C sc ch phong thng ng thn, lu Trng Tn c n nay vn
cn.
Tim bnh
Tng qun l k thn ca nc c, phc nh L m th nh Trn, c l khng i chung tri
t, nh Chu lm ngoan dn, nh Thng lm trung thn. Ci cht ngha kh tuy cht cng
nh cn, coi vic ci ai buc u th bit. ng gi ch ch, khin mi p m, gi ngi
trong p c thn ch bo chng? Tng thy An Nhn, nhp mng cho k lo, bit iu Ng
sp n chi, xy thn ta qua hng ng, t trm nm hng la, ho kt nhn duyn,
ng Bc M u, miu n lng ly, khch qua ng phi xung nga, con ht phi king
tn, tri i ngi trung ngha, hu n ng no vy!
LINH THN MIU THANH CM
Huyn Th Xng, phng ng Cc, miu Thanh Cm th v thn C Mc Lit S M Cng.
ng tn h khng r, u tin s nh Mc, lm quan n i Snh.
Lc by gi Trit vng nh Trnh em qun xung phng ng, vua nh Mc b thnh
chy v hng Bc, Trit vng vy qun ui theo, s th qu khn bc. ng bn bn bo
gm, ai vng, do bn h Thi cc ra ng ng Cc, n nga Trit vng li. Vng ra lnh
tm nh, hp cc tng li ngh trm. Xong li ging trng ui theo th Mc cha qua bn
kia sng ri.
Ngha qun Trit vng ko v Ty, Mc li tr v chim c ng Kinh, n ch ng b
chm, dng miu thng theo ng ci, hng ha khng ngt.
Vua Nhn vng khin ph miu y i, di miu c ngi m chn mt ci u lu, c mt
c binh xm li ko nhng vn tr tr khng chuyn ng, ri thi, miu khng b ph na.
Tim bnh
Binh Trnh tha thng, cha Mc chy m, mt g th sinh, thong dong o qun ai vng,
c gan xng n ch tn n lm k hon binh, tht ng thng thay! Tm lng ny khng
khc chi tm lng ca K Th Trung v L Th Lang vy.
Miu m nh c m tn h tht truyn, ci li ca nh chp s tht nhiu lm thay!
 PH LC
Ca o nhn qun Tam Thanh

TRN TRIU HNG O I VNG

Vng h Trn tn Quc Tun, con An Sinh Vng Liu, phong tc l Hng o i Vng.
An Sinh Vng cng vua Thi Tng c him khch; lc ng sp cht, cm tay Vng tri rng:
- My hy v ta ly cho c thin h, nu khng th ta cht chng nhm mt.
Vng tuy vng d nhng trong lng khng ly lm phi, mi khi lm g th ht sc cn thn.
Khong nm Trng Hng, Vng hai ln nh lui qun Nguyn, lm v cng bc nht lc y.
n khi Vng mt, vua lp n th, mi khi c gic n cp ph th ly gm thi trong
n ra nh u c i thng.
Vng tr bnh t Phm Nhan rt linh nghim.
Phm Nhan miu ti huyn ng H lng An Bi, sng Lng Giang. Tc truyn rng: Phm
Nhn h Nguyn tn B Linh, cha l khch bun tnh Qung ng, m l ngi lng An Bi
nc ta, u tin s nh Nguyn, gii thut ph thu, thng ln vo hu cung lm s bt
chnh, b bt c, sp em i chm nhng va gp lc nh Nguyn qua nh ta nn B Linh
tnh nguyn xin lm hng o chuc ti. Nh Nguyn thun cho. Trn nh sng Bch
ng, B Linh b Vng bt sng, em chm lng m, qung u xung sng; c hai ngi k
chi c chi c u lu mi, mi van vi rng:
- Nu nh c linh th gip bn chng ti chi c cho tht nhiu, chng ti s chn ct hn
hoi. Qu nhin ngy y h chi c rt nhiu c, nhiu gp my ngy trc, mi em u lu
ln b chn ct. Hai ngi k chi thng van vi mi B Linh i theo thuyn chi chi, lu
thnh ra quen. B Linh thng ch n b bo hai ngi y gho chi th u c c. hai
ngi mi lp n th phng.
Trc kia, B Linh sp b chm c hi Vng rng:
- By gi Vng cho ti n g? Vng gin bo rng:
- Cho my n sn huyt ca n b.
Sau khi cht, B Linh i khp trong nc, h gp ch no c sn ph l theo ngay v tc th
ngi n b y m man bt tnh, thuc men khng th cha c. Nh bnh n n Vng
cu o, ly chiu c trong n thnh lnh p ln ngi bnh hay tri cho ngi bnh nm,
v ly tn nhang nc thi cho ung th lp tc lnh ngay, c ngi mi em chiu v n nh
l lnh ri, anh linh k nghim nh th c.
Tim bnh
Vng l dng di h ng A, chu li tri ca cha l An Sinh Vng nhng khng chu theo
lon mnh, th th nh l hiu t. Gp bin lon Trng Chng m lp cng ln th nc l
trung thn, duy trung duy hiu, mi che ni ci li ca Tin nhn. Cng trm thin h, ngi tt
nhn thn, ting vang hoa di, sau khi cht li c mun i huyt thc.
 Triu nh Trn, tng v tng vn nhiu k lm danh thn, nh Quc in Ch Linh, Khc
Chung Lp Thch, Quc in Tin Phong nhng cui cng khng lng ly bng Vng,
l trung hiu bo n vy chng?
Nc Mng C qut khi phng Bc, nut nc Linh H, uy hip Cng Kim, nh p
nh C Tng, mang cung tn n u th cc nc ngoi ni bin u trng gi m tan v, em
qun sang Nam o o nh ni l sng bng, gi rung my cun; Vng ch mt nhm tn qun
dm ra chng c, khc no nh ni Thi Sn trng, th m mt hi trng sng Bch ng,
qun Mng C phi thy nghn dm, h chng phi l vic him c tri t sao? Khng
nhng c cng ln vi nh Trn m cng c cng ln vi thin h i sau na, nu khng c
Hng o i Vng th nc Nam Giao phi tc uisam ri vy.
By gi miu ca Vng gip gii Phng Nhn v Ch Linh; lng Vn Kip, lng Ln Sn hai
lng phng s, t y gn C Phao, s thin nhan vn hc; miu lng chng ni, t hu c
ni Nam To, Bc u, mt ng xung sng Hu Giang, cy c um tm, ng xa m trng r
rng nh mt thng cnh Bng Lai, xa gn n cu o, trn ng ong nh dt. Miu chc
c hai ngi, mt ngi lng Vn Kip, xng l Bc Chc, h c ai t ng phng Bc n
hnh hng th ngi ny lm ch. Mt ngi lng Ln Sn, xng l ng chc, h c ai t
ng phng ng n hnh hng th ngi ny lm ch. Mi nm tin bng ca khch i
l ng v Bc u cn nhau, linh d i khi nh th.
Ph xt cc tp th Thi Bnh, Qung K c ni Trung Quc c loi yu h ly hay dm hm
n b. Nc ta khng c ging qui y, duy c t Phm Nhan, ai mc phi n cu ti n
Vng l lnh, vic c khc nhau, ch nn ly hnh tch m cu n.
CHP R S TCH T O HNH I THNH
Xa o Hnh h T, tn hu l L, ng thn tn l Vinh ly o Thch lm Gio tng, lm
quan triu L n chc Tng Quan St, thng qua chi lng An Lng, ci con gi h Tng
tn l Loan, lm nh xm Lang Nam lng An Lng, c ch ng ch qu a, bm sinh ra
o Hnh, c tin phong o ct.
o Hnh lc nh du ng nhng c ch ln; khi nh cng nh khi ra ngoi, ngi i
khng th d bit c, thng cng vi nh nho Ph Sinh, nh o s L Ton Ngha, kp ht
Phan At kt lm bn thn; m thi chm ch c sch, ngy thi cu, thi so, nh bc
lm vui. Cha thng chi mng l phng ng, nhng mt hm, ng ln nhm vo phng Vn
Hnh thy ngn n leo lt nh ht u, sch v ba bi; o Hnh ta n ng m tay cn cm
quyn sch, t mi khng la ry con na; v sau, o Hnh i thi khoa Bch Lin tng gio
c u u nhng ng khng mun lm quan, m ngy ch lo tr th cho cha.
Nguyn ng cha ngy trc ly diu thut phm n Din thnh hu, nh Din thnh hu c
thy php i in dng ph ym git cht i, qung thy xung sng T Lch, tri n cu
Ty Dng, ch nh Din thnh hu , thy dng , cch ngy khng chu tri i. Din
thnh hu s, i bo thy i in; i in n, nim k rng:
- Tng cn gin cha mn tc hay sao? Sng l mt cnh h trng, cht mi thnh B .
Dt li, thy lin tri i, n sng Hm Rng lng Nhn Mc Cu th dng li. Ngi ta thy
c linh d, lng y chn ct ri dng miu, tc tng m phng th, mi nm ngy mng mi
thng ging l ngy k.
B m chn cha Ba Lng lng Thng An, tc nay l cha Hoa Lng, cha y th hai v
thnh ph v thnh mu.
o Hnh chm lo tr th, ngh cha ra k g, mt ba dm thy i in ra i sp lm php
thut u ; o Hnh ly gy nh i in, bng nghe trn khng c ting mng bo thi.
o Hnh qung gy v nh, thng cm v on hn mun qua Ty Thin An hc thm d
thut v chng tr i in, mi cng i vi hai ngi bn l Minh Khng v Gic Hi.
n x X Man, ng s him tr, i rt kh khn ang mun tr v th thy mt ng gi
cho mt chic thuyn con ang do chi trn sng; ba ngi cng n hi rng:
- Tha ng, ng y n qua Ty Thin cn bao xa na. ng gi tr li:
- ng ni him tr, i chn khng i c u. Lo ny c chic thuyn con xin ch gip
cc ngi, v c ci gy con, nhm thng nc Ty Quc m n chng xa l bao nhiu, lo
ch gip.
Ri lo c mt bi k rng:
o l ng nhin gip cc anh,
Khen ai vin hc ch thnh danh.
Mnh mng mun ng qua no kh,
 Ch mt Hong Giang thy thnh sinh.

c xong bi k, nga mt trng chng giy lt n b Ty Thin, c nhiu thn thng linh
php.
o Hnh li gi thuyn, Gic Hi, Minh Khng ln b trc, hc c linh php ri b i
v trc; o Hnh gi thuyn ba ngy, khng thy hai ngi tr v, t nhin gp mt b
lo bn sng lin n vi cho m hi rng:
- B lo c thy hai ngi cu o tr v cha? B lo p:
- Hai ngi y, ta dy cho linh php c o tr v ri.
o Hnh va ly va ni duyn c ba ngi cng i vi nhau nh th no, nay li b nhau,
rt l n hn. B lo nghe ni, bo o Hnh:
- Hy gnh i thng nc v nh, ta s dy linh php cho ngi, cho thm thut thu t v
bi ch La Ni na.
o Hnh hc c tt c, ngh gin hai bn tht c mi nim ch; Minh Khng, Gic Hi i
c na ng, b ch, au bng nh ct, o Hnh dng thut thu t li, bng b v trc,
ri ha ra h m np trong bi rm lng Ngi Cu huyn T Lim, gm tht vi ting, ln cn
u kinh hi.
Minh Khng, Gic Hi i ngang qua y, nhn nhau ngc nhin, b ngoi tuy hi s nhng
trong bng ngh c linh thut li sn c thng minh, bin bit h thc bit qu l o Hnh
ha tng, mi ng lui bo rng:
- My mun bit hu thn ca thn my, n y ta bo cho. Bo o Hnh rng:
- Bn ta cng c Th Tn dy d, o qu trn, hu thn my phi ra li th gian lm
vua, nhng bnh tri kh b trnh c. Bn ta vi my c duyn, phi n cu gip nhau.
o Hnh khi y b ht gin c, cng nhau truyn i php tin, i trn mt nc, bay
khng trung, rng phi xung chu, h phi np, bay ln tri thu t li, mun qui nghn k,
vo thn ra qu, chng ai d c huyn diu. Khi y mi nhng o Hnh lm anh c, Minh
Khng lm anh th, Gic Hi lm em t, ch y nay gi l Bn Kiu.
Minh Khng, Gic Hi t v cha Giao Thu, o Hnh tu luyn cha Thin Phc, ni
Thch Tht; trc cha c hai cy c tng, ngi i gi l long th. o Hnh ngy thng
chuyn c bi ch i Bi Tm La Ni, c c vn nghn ln th cy tng rng xung mt
nhnh. c ch xong, hai cy tng u tri ht. o Hnh tng c Quan Th Am n
ng h, ci sc ph ch ca mnh thu n Thin ng.
Mt hm thy c mt v thn n, chn trc i khng bn t, o Hnh hi:
- Ngi l thn g? Thn tr li:
- t l thn T Trn Thin Vng, cm v ci cng c ca S tng kinh nn n y
hu S S sai khin.
o Hnh t bit lc tr ca mnh vin mn, c th tr c th cha ri mi tr v li
lng c l An Lng, thn n cu An Quyt sng T Lch, phng ci gy xung di nc, ht
nhin ci gy dng thng trn mt nc ri i ngc dng nh bay n cu Ty Dng th
dng li.
o Hnh c mng m rng:
- Php ca ta hn i in ri y.
Ri i thng n ch i in . i in trng thy bo rng:
- My khng nh vic ngy trc hay sao?
o Hnh ng ln trn khng th vng v khng thy g, lin ly gy nh cht i in, li
em thy qung ra sng T Lch tr th xa.
Tr c th cha, lng trn khoan khoi mi i chi khp cc rng ni, tm hi cao tng,
nghe cao tng Tr Huyn Thi Bnh tu hnh c o mi tm n yt kin, t ht chn tm, c
bi k rng:
Lu a phm trn chabit kim.
Chng hay u tht chn tm.
Xin nh ch dy ng phng tin,
Khi n B ngt kh tm.
Tr Huyn cng p li bi k rng:
B quyt chn truyn gi vn cm.
trong y mt thy thuyn tm.
H sa th gii nn ng ni.
Bt tt B cch vn tm.
T o Hnh m mt khng hiu ra lm sao, b i qua cha Php Vn hi s Sng Phm Hi
rng:
- Th no gi l chn tm?
Phm Hi bo cho, o Hnh qut nhin t ng bn tr v cha Thin Phc ni Thch Tht,
tu o luyn php nh xa.
T php lc cng tng gia, lng thuyn thm chn chn, hay khin chim ni, th rng,
tng on n cha i quanh qun, hin lnh t t. H phng dn ai c au m n cu khn
th phi ph nim ch linh nghim tc th, dng o gip ngi, ai ny u i n c.
Lc by gi L Nhn Tng khng c con, cu o u khng linh nghim. Hong Sng
Hin Hu mi o Hnh n nh cng ni chuyn v vic cu t. o Hnh nguyn thc thai
n n Sng hin hu ngy trc. Lc y Phu nhn ang tm gi hu ng, ht nhin
thy o Hnh hin vo trong thng nc. Phu nhn s, ni vi Sng hin hu. Hu vn bit ,
mt bo Phu nhn rng:
- Trong thng nc thy hin hnh tc l chn nhn vo thai cung ri. Phu nhn ng
kinh hi. Phu nhn cm nh c thai. o Hnh t t m v, dn rng:
- H khi no lm bn phi n ni cho ti bit.
n ngy thai thng, Phu nhn thy trong mnh kh chu, chuyn bng mun nhng
khng c. Sng thin hu bo:
- Th th phi gp n bo vi cao tng.
T o Hnh nghe tin bo, bo vi t rng:
- Ta nghip trn cha dt, phi tm ra lm vua nhn gian, khi ht th li lm ch ba mi
ba tri; nu thy chn hnh ca ta b nt ht, l ta vo N Vin ch khng c sinh dit g
u.
t nghe xong, ai ny u cm kch m khc, o Hnh thuyt bi k rng:
Cui thu chng bo nhn v y.
D khin nhn gian ng nh thy.
T du ngi i khng tic,
S xa my li s nay.
c xong, i ln tin ng, va u vo vch , gim chn ln bn , nghim nhin thy r
ra ri ha, nay du in vn cn. Nm y l nm Bnh Thn, nin hiu Hi Tng i thnh th
ba, ngy mng by thng ba ma xun.
T khi Nit Bn xut th, o Hnh lm con Sng hin hu, khng phin dng dc m mau
ln, khng cn hun gio m thng minh, din mo khi ng, ti bin bt chng, vua chiu i
vo cung gio dng, sc phong lm hong t.
Vua Nhn Tng bng, hong t ln ngi tc l vua Thn Tng.
n nm Bnh thn, thi k hai mi mt tui xun, t nhin vua thy thn mnh ha lng
mc vut, dn dn bin thnh h; danh s bn phng cha khng thy khi; Minh Khng,
Gic Hi nghe vua b tt l, qu nghim li ni trc mi lm ra mt bi ca dao m dy cho tr
ht rng:
Mun lnh bnh Thin t,
Phi tm s Minh Khng.
Khi y tr con ht rm, triu nh sai S n cha Giao Thu yt s Minh Khng rng:
- Nay Thin t b k tt, triu nh sai S qua rc S cha bnh cho Thin t.
Minh Khng, Gic Hi ly ci ni nh nu cm ri mi S gi v qun lnh tu tng rng:
- Bn o c nu t cm, xin mi ch qun tm dng ba.
Quan qun n u no n, nhng nim cm nh vn cn. Hai S cng vi S gi xung
thuyn. Minh Khng bo qun lnh rng:
- Cc ngi hy tm ngh ngi, i con nc ln ri i n Kinh S.
 Khi y quan qun trong thuyn u ng ngon c. Hai S lm php cho thuyn khng cn
cho m t nhin i bay nh tn bn, ni ci khonh khc n trn b ng Tn. Hai S
vi gi quan qun dy th thy thp Bo Thin ri; quan qun rt i knh phc. Khi y rc
hai s vo thng trong n vua; cc thy thin h trng thy hai S hnh dung c qui, n mc
qu m th mit th chng ly lm knh n, c ngi yn mt ch chng thm ng dy cho hi.
Hai S mi th tay vo trong ti ly ra mt ci inh st di chng nm tc gm vo ct in,
ly tay v th ci inh lt mt vo ct in. Bo rng:
- Ai nh c ci inh ny ra th cha c bnh Thin t.
Ni i ni li hai ba ln m khng nghe ai tr li g c. Minh Khng ly hai ngn tay tri nh
inh, inh trong ct theo hai ngn tay ra ngay. Mi ngi trng thy u phc diu php.
Minh Khng bo ly ra mt ci nh ln vi mi hai thng du, inh st mt trm ci, mt
nhnh cy he, khin Ng gi n ha n.
Minh Khng nhng cho Gic Hi chm la nu du, la chy bng bng, du si sng sc.
Gic Hi ly tay r vo trong nh, ly ra mt trm ci inh ri Gic Hi nhng li cho
Minh Khng lm php, Minh Khng ly nhnh ho tm vo du, ry khp mnh vua, c ch
rng:
- Qu l lm Thin t, li cn au g!
T nhin lng vut rng ht, lnh ln nh xa ri li lm vua nh thng.
Sau khi vua thng h, cha Thin Phc c linh kh khc thng, ngi trng thy u kinh
hi, em vic y tu ln T Qun; T Qun sai quan n t, tn phong cha y l Thng ng
Ti Linh T.
Cn ch thy ci b trong ng, ngi lng cho l linh d em thy b vo trong lng
phng s. n nin hiu Vnh Tc nh Minh, s Minh qua nc ta, i ngang qua y nghe mi
thm nng nc nh trm hng lin i tm, trng thy thy nm trong lng, din mo nh
ngi sng, cho l ngi tin o thot bn rc v cha Hng Sn lm php ha tng, nhng
la chy khng c, tri qua by ngy m m vn y nguyn khng bin; ngi Minh khng
bit lm sao, toan mun nh bi.
m mng thy mt ngi bo rng:
- Ta tri nh L, nh Trn n nay, chn thn khng nt k linh diu php c phi ngu nhin
m c th u. Lng ny nh mun xin linh ng th phi ly cy m ta mi chn m t
mi c.
Ngi Minh lm y nh li trong mng, qu thy hiu nghim, bn ly ci t cn li m tc
tng, vo trong lng m th bn t cha Thin Phc.
n i vua L Thnh Tng, b Quang Thc Hong Thi Hu khin quan Thi U Trinh
Quc em l vt n trc cu o, bi s vn rng:
Trm nghe Pht vn t bi, cng l ch ch thin, ra dy thnh cho rng thm. Phc khp
qun sinh, n th bn bin. Trm th mnh Hong thin gi ly nghip c, ch lo gnh nng
khng kham, s ni tai ng xy n. V vy, mt lng run s ch lo cho nc th dn an. Nn
ch thn nim kinh thnh, cu tri sc mnh. Knh nghe cha Tin Tch sn c linh ng ngi
u thy nghe, c sai quan V v, trai thanh n trc Phm cung cu xin th kho, phng
chng c nh Thi Mu nh Thng sng hn trm tui, thi cng c nh vua Cao Tng
nh Thanh tm mi chn nm, li cu cho T Vy thnh th v cng, dn lng yn n lm n,
tht nh n t ca Pht khn xit k.
Dng l v c vn xong, thot c im phi thch; Thi Hu trong lng c cm, kt thnh thai
nghn sinh ra Hin Tng Hong .
T nc o, dn cu u c linh d phi thng, nghn thu hng ha, n cha trang
nghim vy.
LINH CHNG LINH NG I VNG T NHIN PHNG
DUNG CNG CHA
(Chuyn Triu Xng v phu nhn)
Thn ny h Triu tn Xng, thi nh ng, sang lm h nc An Nam, xe nga
thng i tun chi trong ht. n lng Minh Lun huyn ng An (Cn n: Ph Bnh Giang
i nh L nh Trn lm ph Hng L, triu L chia ra i lm Thng Hng, ng An xa
vi ng Ho lm mt, trung gian chia lm Nam Bc, ng An thi nh c. n Loan xa l
n Lun, u nin hiu Gia Long i tn n Loan) Triu Xng mn cnh ni l sng trong,
ngi ng t rng, c ch hng mt, c nh ngh chn, cnh tr thin nhin thng ngon
khng chn, nhn lp trng hc pha ng p y, gi l ng Giao Hng hiu.
T dn min ng, nhng trang anh tun mo s u n hc tp, dn c nh c bit
nhiu l ngha. Nhng ngi xa nghe ting cng giy dp n hc. Hc tr ng nh my
nhm, thnh ni hi, ban u cn xng l c thn, sau bit ra lm x n Lun, hc tr
trng ny n sau c rt nhiu ngi thnh t, lm quan vinh hin.
Sau khi ng mt, s dn thng tic nh n, bn nhn ni nn c trng hc m lp n th
Vng, cng vi b v u xng thn c, h c cu o u c linh ng. Tri qua cc triu
gia phong: Bo Hu Ph Vn Dc Thnh Khung T Chnh Thun Dng V Uy Dng Hu c
Ch Nhn i Vng. Phu Nhn: Gia Hnh Trinh Thc T Hu Cng Cha.
(Cn n: nin hiu Quang Thiu nh tin L v sau, nin hiu Hong nh nh Hu L v
trc, ng th b binh ha lun lun, hin thn tuy cn m i ny hng, i khc ph, tn
mt i chng bit u m xt cho ng)
Hong triu Minh Mng nm th hai, ngy hai mi thng by nm Tn t, phng vua Th t
Cao Hong , c chn anh oai, khai b m t, nn nay ni theo mng ln, sng ni hng ,
gia tng Hng o Ph Chnh Trung ng Thn. n nay n miu chnh n, n th trang
nghim, linh d cng r rt hn lc xa vy.
BI BT TNG B TP VIT IN U LINH TON BIN
Nc Vit ta lp quc, sn k thu t, a linh nhn kit, lit vo hng vi cc nc trn ton
cu, nhng k ti nng li lc vn chng km ngi. Duy kh thing un c li, sinh ra c nhiu
bc k ti, sng lm danh tng, cht lm danh thn, n b th k tit ngha, ngi trinh lit,
chnh kh y thng chu lu bng bc khong tri t, hoc tan ra lm o ct, lm Tin
phong, cn mi trn i khng tiu dit.
Xem nh cc sch: Cng D Tip K, Truyn K Mn Lc, Lnh Nam Chch Qui, Tang
Thng Ngu Lc th thy r vy. Nay tp lc ca L T Xuyn, theo trong T in i Trn m
chp ra, cn nhiu iu cha chp nn cn thiu st.
Ta nay qun mnh l b lu, c gng tng b, ng nh li L T Xuyn bo ng hiu s
y vy. Hoc c k bo: nhng chuyn ngi thm , anh lit chnh kh vn c; n nh
truyn thn thng chn kh ca o Hnh, Minh Khng e khng khi qu hoang ng.
Vng! C hoang ng thc, nhng v li truyn li nh vy. Ta cng bo rng: l chp li
nhng vic nghe m thi. Cn nh ly l m suy xt, b iu qui m gi li iu thng th
ti ni ngi xem ch ngi chp c can d g?
Vy nn c vi li lm bi Bt ghi sau ton bin.
m Tut tch nm K T,
Tam Thanh Qun o Nhn .

 Chia s ebook : http://downloadsachmienphi.com/
Tham gia cng ng chia s sch : Fanpage : https://www.facebook.com/downloadsachfree
Cng ng Google :http://bit.ly/downloadsach