Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

CHUYN : PHN NG HT NHN (phn 1)

I - TM TT KIN THC C BN

1. nh ngha

Phn ng ht nhn l mt qu trnh dn n s bin i ca ht nhn ny thnh ht nhn khc

VD1 : 24 He 147 N 178 O 11H
2. Phn loi

a) Phn ng t pht : L qu trnh t phn r (phng x).

b) Phn ng ht nhn kch thch: L phn ng cn ti s tng tc ca hai ht nhn vi nhau.

Ngoi tr cc phn ng t pht (phng x), phn ng ht nhn kch thch khng xy ra mt cch n gin theo kiu "
trn" cc cht vi nhau nh trong phn ng ha hc. Do cc ht nhn c th lin kt vi nhau (hay tng tc vi nhau
bng lc ht nhn) th chng phi gn nhau hn khong cch c fecmi (10-15m). Lc y Coulomb l cn tr ln khin cho 2
ht nhn khng tin li gn c nhau. Trong VD1, lc y Coulomb gia He v N khong cch fecmi l :
2e.7e
F 9.10 9 3,2.10 3 ( N )
10
15 2

thng c lc cn ny th chng phi lao vo nhau vi vn tc c 3,1.107 m/s. c mt vn tc ln nh vy ngi

ta phi dng cc my gia tc bn ht ny vo ht kia. cng l l do ti sao cc phn ng ha hc xy ra rt ph bin
trong i sng cn phn ng ht nhn th khng.

3. Cc nh lut bo ton trong phn ng ht nhn

* Phn ng ht nhn tun theo 4 nh lut bo ton sau y:

- Bo ton s nuclon (s khi A).

- Bo ton in tch.

- Bo ton ng lng.

- Bo ton nng lng ton phn.

* Gi s c phn ng
A1
Z1 X AZ22 Y A'
Z'1 X ' Z'2 Y '
1 A'2

Biu thc m t bn nh lut bo ton trn l:

A1 + A2 = A'1 + A'2
Z1 + Z2 = Z'1 + Z'2
(7.11)
mX vX mY vY mX ' vX ' mY ' vY '
EXtp + EYtp = EXtp + EYtp

1|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

VD : 24 He 147 N 178 O 11H ; S khi : 4 + 14 = 17 + 1 ; in tch : 2 + 7 = 8 + 1

* Ch :

- Khng c nh lut bo ton khi lng.

- Nuclon bo ton, in tch bo ton, nhng khng bo ton s p, s n.

- Nng lng ton phn ca mt ht bng tng nng lng ngh v ng nng ca ht.

4. Nng lng ca phn ng ht nhn

Biu thc nh lut bo ton nng lng ton phn c th vit l :

E0A + EA + E0B + EB = E0C + EC + E0D + ED

(E0A + E0B) (E0C + E0D) = (EC + ED) (EA + EB)

[(m0A + m0B) (m0C + m0D)]c2 = E (sau) - E (trc)

E = E (sau) - E (trc) (7.12)

gi l nng lng ca phn ng. ngha nh sau: ng nng cc ht trc phn ng l nng
lng cung cp cho phn ng, ng nng cc ht sau phn ng l nng lng thu c sau phn ng. Vy
ngi ta chia ra hai trng hp:

+ Nu E > 0 : phn ng ta nng lng.

+ Nu E < 0 : phn ng thu nng lng.

thun tin khi tnh ton ta thng dng cng thc:

E = [ m0(trc) - m0(sau) ]c2 (7.13)

* Ch : Trong (7.13) khi lng tnh theo kg, c = 3.108 m/s, E s c n v l J. Ngi ta cng
thng dng cng thc tng ng nhng vi h n v khc:

E = [ m0(trc) - m0(sau) ].931,5 (7.14)

Trong (7.14) th khi lng tnh theo n v u, E s c n v l MeV

II - CC CU HI V BI TP C BN THNG GP

1. Tm A, Z ca mt ht cha bit trong phn ng

VD1. Hon chnh cc phng trnh phn ng sau, tra bng tun hon xem X l ht g?
a) 36 Li X 47 Be 01n b) 105 B X 37 Li 24 He c) 1735Cl X 16
32
S 24 He

2|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

2. Tnh nng lng thu, ta ca phn ng

a) Tnh E khi bit m cc ht

VD2. (C 2007): Xt mt phn ng ht nhn: H12 + H12 He23 + n01 . Bit khi lng ca cc ht
nhn H12 MH = 2,0135u ; mHe = 3,0149u ; mn = 1,0087u ; 1 u = 931 MeV/c2. Phn ng trn thu hay ta
bao nhiu nng lng ?
s : ta 3,1654 MeV.
VD3. (C 2009): Cho phn ng ht nhn: 23
11 Na 11 H 24 He 10
20
Ne . Ly khi lng cc ht nhn 23
11 Na ;
2
20
10 Ne ; 42 He ; 11 H ln lt l 22,9837 u; 19,9869 u; 4,0015 u; 1,0073 u v 1u = 931,5 MeV/c . Phn ng
trn thu hay ta bao nhiu nng lng ?
s: ta ra l 2,4219 MeV.
VD4. (H 2010): Plni 210
84 Po phng x v bin i thnh ch Pb. Bit khi lng cc ht nhn Po; ; Pb ln
lt l: 209,937303 u; 4,001506 u; 205,929442 u v 1 u = 931,5MeV c2 . Tnh nng lng ta ra khi mt ht
nhn plni phn r?
s: 5,92 MeV.

b) Tnh E khi bit m cc ht

C th tnh nng lng phn ng bng cng thc :

E = (mC+D - mA+B)c2 = ElkC+D ElkA+B (7.15)

Trong cc m l ht khi ca cc ht nhn tng ng.

Chng minh :

mC = ZCmp + (AC -ZC)mn - mC = ZC (mp - mn) + AC mn - mC

mD = ZDmp + (AD -ZD)mn - mD = ZD (mp - mn) + AD mn- mD
mA = ZAmp + (AA -ZA)mn - mA = ZA (mp - mn) + AA mn- mA
mB = ZBmp + (AB -ZB)mn - mB = ZB (mp - mn) + AB mn- mB
Ly (mC + mD) - (mA + mB) ta suy ra iu cn chng minh.

VD5. (H 2009): Cho phn ng ht nhn: 31T 21 D 24 He X . Ly ht khi ca ht nhn T, ht nhn

D, ht nhn He ln lt l 0,009106 u; 0,002491 u; 0,030382 u v 1u = 931,5 MeV/c2. Tnh nng lng
ca phn ng ?
s : Ta 17,498 MeV.
VD6: Tm nng lng to ra khi mt ht nhn urani U234 phng x tia to thnh ng v thori Th230.
Cho cc nng lng lin kt ring ca ht l 7,10 MeV; ca U234 l 7,63 MeV; ca Th230 l 7,70
MeV.
s:

3|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

c) Bit E, tnh khi lng cc ht

VD7. Cho phn ng : 36 Li 01n 31T 24 4,8MeV . Bit: mn = 1,0087u; mT = 3,016u; m = 4,0015u.
Tnh khi lng ca ht nhn Li theo n v u
s: 6,014u

3. Tnh nng lng ti thiu phn ng xy ra

i vi phn ng ht nhn thu nng lng th nng lng thu vo ca phn ng thu nng lng c
coi l nng lng ti thiu mt phn ng c th xy ra.

VD8. Cho mt ht proton ti va chm vi ht nhn ca nguyn t Beri gy ra phn ng :

9 1 6
Be + 1 H X + 3 Li
4

Gi s ng nng ca cc ht sinh ra khng ng k. Tnh nng lng ti thiu ca ht nhn H

phn ng xy ra. (Cho mBe = 9,01219u ; mp = 1,00783u ; mLi = 6,01513u ; mX = 4,0026u )

III - PHN NG T PHT - PHNG X

i vi phn ng phng x (phn ng ht nhn t pht), bi ton thng t ra l ht nhn m ban

u ng yn. Gi s ht nhn A ng yn phng x ra ht nhn con B v ht tia phng x C:

AB+C

Cc phng trnh cho s bo ton ng lng v bo ton nng lng ton phn l:

(7.16)

EB + EC = E (7.17)

Phng trnh (7.16) chng t hai ht bay ra lun cng phng, ngc chiu. Do cc bi ton v
phng x thng khng hi nhiu v hng chuyn ng ca cc ht m ch hi v ng nng hoc vn
tc cc ht. V ln ta c th vit li l

PB = PC

Ch rng ng nng v v ng lng ca mt ht lin h vi nhau bi cc h thc:

P 2mEd
(7.18)
P2
Ed
2m

Da vo (1.8) ta c th vit li h phng trnh (7.16-7.17) nh sau:

mB EdB mC EdC
(7.19)
EdB EdC E

H phng trnh (7.19) c s dng thun tin tnh ton cc bi ton v nng lng phng x.

4|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

VD1. (H 2008) : Ht nhn A ang ng yn th phn r thnh ht nhn B c khi lng mB v ht c

khi lng m . T s gia ng nng ca ht nhn B v ng nng ca ht ngay sau phn r bng
2 2
m m m m
A. B. B C. B D.
mB m m mB
226
VD2. Ht nhn 88 Ra ng yn phn r thnh ht v ht nhn X (khng km theo tia ). Bit nng
lng m phn ng ta ra l 3,6 MeV v khi lng ca cc ht gn bng s khi ca chng tnh ra n
v u. Tnh ng nng ca ht v ht nhn X.
s: W = 3,536 MeV; WX = 0,064 MeV.

VD3. Cho phn ng phn r 230

90 Th 226
88 Ra + 24 He + 4,91MeV. Tnh ng nng ca ht nhn Ra. Bit
ht nhn Th ban u ng yn. Ly khi lng gn ng ca cc ht nhn tnh bng n v u c gi tr
bng s khi ca chng.
s: 0,0853MeV.
VD4. Ht nhn U234 ng yn phng x pht ra ht v ht nhn con Th230 (khng km theo tia ).
Tnh ng nng ca ht . Cho mU = 233,9904 u; mTh = 229,9737 u; m = 4,0015 u v 1 u = 931,5
MeV/c2.
s: 13,92 MeV.
* Phng x c tia gama
VD5. Urani U234 phng x v bin thnh Thori. Gi s c mt ht nhn Urani ng yn thc hin
phng x , ht nhn con sau khi sinh ra trong trng thi kch thch v phng x tia gama c bc sng
= 1,4.10-14m. Tnh ng nng ca ht v ht Thori.
(Cho mu = 233.9404u ; mTh = 229,9737u ; m = 4,0015u)
s: 13,034MeV; 0,227MeV.

IV - PHN NG HT NHN KCH THCH

i vi phn ng ht nhn kch thch, ta thng gp cc bi ton s dng mt ht nhn hoc ht c

bn (nh p, n, e ) lm n bn vo mt ht khc gi l bia. Ht n chuyn ng vi vn tc ln
cn ht bia th ng yn. (Trong thc t th c nhng phn ng ht nhn ngi ta s dng c hai ht
chuyn ng bn vo nhau, tc l c hai u l n m khng c ht bia Tuy nhin nhng bi ton nh
th l phc tp)

Gi s mt phn ng dng ht n A bn vo ht bia B (ng yn), sn phm phn ng l hai ht C,

D, khng km theo tia gama.

A+BC+D

H phng trnh cho cc nh lut bo ton l:

EC + ED = EA + E

5|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

23
VD1. Dng 1 prton c ng nng Ep = 5,58 MeV bn ph ht nhn 11 Na ng yn sinh ra ht He v X ; khng
km theo bc x .
a) Phn ng trn thu hay ta nng lng. Tnh nng lng .
b) Bit ng nng ca ht l EHe = 6,6 MeV. Tnh ng nng ca ht nhn X.
(Cho mp = 1,0073u ; mHe = 4,0015u ; mNa = 22,9746u ; mX = 19,9504u)
Gii
a) 1 p11Na 2 He10 X ; E = 27,945 MeV
1 23 4 20

b) E' = E + E EHe + EX = Ep + E = 33,525 MeV EX = 26,925 MeV

Hai phng trnh ca hai nh lut bo ton trn ni chung cha gii cc bi phn ng ht
nhn c yu cu tnh ton c th v ng nng v hng chuyn ng ca tng ht. Do cc bi ton
thng c thm d kin ph. Sau y l mt s kiu d kin thng gp:

Loi 1: c thm mi quan h gia vn tc cc ht to thnh.

Vi cc bi ton c thm d kin v vn tc : tc l cc ht sn phm c cng phng
chuyn ng, c ln tun theo t l vB = n.vC th ng nng cc ht sn phm s tun theo t l:

EdC mC 2
n
EdD mD

ta s c trong tay h 3 phng trnh:

PB PC PA (7.20)

EdC mC 2
n (7.21)
dD D
E m
E E E E (7.22)
dB dC dA

a) Cho EA , E ; tm ng nng cc ht to thnh

Loi ny ch cn dng hai phng trnh (7.21) v (7.22) gii.

VD1. Ngi ta dng proton c ng nng Ep = 1,6 MeV bn vo ht nhn ng yn 37 Li v thu c hai
ht ging nhau c cng ng nng.
a) Phn ng ta nhit hay thu bao nhiu nng lng ?
b) Tnh ng nng ca mi ht sinh ra?
(Cho: mH = 1,0073u ; mLi = 7,0144u; mHe =4,0015u ; u = 1,66055.10-27kg = 931,5 MeV/c2)
Gii:
1 p 3 Li 2 2 He .
1 7 4

a) E = 17,41905 MeV.
b) V d ny n gin nn ch s dng (7.12) l ra:
1
E' E = E EHe = E' = 9,51 MeV.
2

6|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

VD2. Bn mt ht c ng nng E = 4 MeV vo ht nhn 14

7
N ng yn th thu c mt ht prton
v mt ht nhn X.
a) Phn ng ta ra hay thu vo bao nhiu nng lng ?
b) Gi s hai ht sinh ra c cng tc , tnh ng nng v tc ca proton?
(Cho: m = 4,0015u; mX = 16,9947u; mN = 13,9992u; mp = 1,0073u; 1u = 931,5 MeV/c2; c = 3.108m/s)
Gii
4
2 He N O p
14
7
17
8
1
1

a) E = -1,93752.10-13 J = -1,21095 MeV

b) Ep = 0,155 MeV v 5,45.106 m/s

b) Cho E, tm ng nng ht n

VD3. Bn ht ( 24 He ) v ht nhn 14
7 N ng yn, ta c phn ng: 24 He 147 N 178 O 11H .
a) Phn ng ht nhn ny to hay thu bao nhiu nng lng theo n v J ?
b) Bit ht p sinh ra c vn tc gp 2 ln ht O. Tnh ng nng ht bn vo theo n v MeV
(Cho mp = 1,0073u, mN = 13,9992u v m = 4,0015u. mO = 16,9947u, 1u = 931,5 MeV/c2)
Gii
a) m = -1,3.10 u E = -1,21095 MeV = -1,93752.10-13 J
-3

b) E = 2,49.10-13 J = 1,556 MeV

27 30
VD4. Ht bn vo ht nhn Al ng yn gy ra phn ng : + 13 Al 15 P + n. phn ng ny thu
nng lng Q = 2,7 MeV. Bit hai ht sinh ra c cng vn tc, tnh ng nng ca ht . (coi khi lng
ht nhn bng s khi ca chng).

s: 3,1 MeV

Loi 2: c thm d kin v hng cc ht to thnh bay ra

Cc cng thc cn lu : S vc t ng lng: H thc lng trong tam gic

PC PD PA
a 2 b 2 c 2 2bc.cosA
EdC EdD EdA E a b c

P 2mEd sin A sin B sinC

P2

Ed
2m

- Khi gii loi bi tp ny ta thng phi v s vc t ng lng, v biu thc cho nh lut bo ton
ng lng c th hin di dng h thc lng trong tam gic (nh l hm s cos). T chuyn
mi lin h v ng lng sang mi lin h v ng nng.

7|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

VD1. Mt ntron c ng nng 1,1 MeV bn vo ht nhn 36Li ng yn, sn phm phn ng c hai ht,
mt l ht nhn 24He bay ra theo phng vung gc vi ht nhn cn li X. Tnh ng nng ca ht nhn
X v He ? Cho mn = 1,00866u; mX = 3,01600u ; mHe = 4,0016u; mLi = 6,00808u.

s: E = - 0,8 MeV ; 0,1 MeV & 0,2 MeV.

VD2. Dng mt prtn c ng nng 5,45 MeV bn vo ht nhn 49Be ng yn. Phn ng to ra ht
nhn X v ht . Ht bay ra theo phng vung gc vi phng ti ca prtn v c ng nng 4
MeV.Tnh ng nng ca ht nhn X v nng lng ta ra trong phn ng ny.

s: EX = 3,575 MeV ; E = 2,125 MeV

VD3. Dng p c ng nng K1 bn vo ht nhn 49 Be ng yn gy ra phn ng: p 49 Be 36 Li .

Phn ng ny ta ra nng lng bng 2,1 MeV. Ht nhn 3 Li v ht bay ra vi cc ng nng ln lt
6

bng K2 3,58MeV v K3 4MeV . Tnh gc gia cc hng chuyn ng ca ht v ht p (ly gn

ng khi lng cc ht nhn, tnh theo n v u, bng s khi).
s: 900
7
VD4. Cho prtn c ng nng KP = 2,25MeV bn ph ht nhn Liti 3 Li ng yn. Sau phn ng xut
hin hai ht X ging nhau, c cng ng nng v c phng chuyn ng hp vi phng chuyn ng
ca prtn gc nh nhau. Cho bit mp = 1,0073u; mLi = 7,0142u; mX = 4,0015u; 1u = 931,5 MeV/c2.
Coi phn ng khng km theo phng x gamma. Tnh gi tr ca gc ?
s: 83,70.
VD5. Bn ht n c ng nng l 2MeV vo ht nhn Li (A = 6, Z = 3) ng yn th thu c ht anpha v
ht nhn X.Ht anpha v ht X c hng chuyn ng hp vi hng ti ca ht n cc gc ln lt l 250
v 300. Phn ng ny ta hay thu nng lng bao nhiu?
p n: Thu 1,637 MeV.
7
VD6. Bn mt ht prtn vo ht nht 3 Li ang ng yn. Phn ng ht nhn to ra hai ht ging nhau
c cng tc v hp vi phng chuyn ng ca prtn gc 300. Ly khi lng cc ht nhn theo
n v u bng s khi. T s ln vn tc ca ht prtn v ca ht X l?
s: 4
VD7. (Bi ny phi da vo p n mi tr li c) Ngi ta dng ht proton bn vo ht nhn 73Li
ng yn, gy ra phn ng. Bit phn ng ta nng lng v sn phm l hai ht c cng ng nng.
Gc to bi hng bay ra ca hai ht c th nhn gi tr no sau y?
A. 600. B. 900 C. 1600 D. 1200
Gii: Hai ht ging nhau cng ng nng cng ln ng lng
Hng ca hai ht i xng qua hng ca ht p. Ta c /2

P 1 2m P K P 1 KP
cos = P = =
2 2 P 2 2m K 4 K

Bo ton nng lng cho ta: KP = 2K - E KP + E = 2K

8|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

Phn ng ta nng lng nn E > 0 KP < 2K

1 KP 1 2K 2
cos = > > 69,30 ; > 138,60 Chn C: gc c th 1600.
2 4 K 4 K 4 2

VD8. Ngi ta dng ht nhn proton bn vo ht nhn bia ang ng yn gy ra phn ng to thnh hai
ht nhn ging nhau bay ra cng ng nng v theo cc hng lp vi nhau mt gc 120 0 . Bit s khi
ht nhn bia ln hn 3. Kt lun no sau y l ng v nng lng ca phn ng?
A. Thu nng lng B. Ta nng lng.
C. E = 0. D. Khng d kin.

____________________________________________

9|Page
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

TRC NGHIM LUYN TP V PHN NG HT NHN 1

Cu 1. Chn cu tr li ng.
A. Nu ht khi cng ln th khi lng ca cc ht nhn cng ln hn khi lng ca cc nuclon.
B. Ht nhn c nng lng lin kt cng ln th ht khi cng nh.
C. Ht nhn c ht khi cng ln th cng d b ph v.
D. Ht nhn c ht khi cng ln th nng lng lin kt cng ln.
Cu 2. Chn cu sai. Phn ng ht nhn tun theo nh lut bo ton:
A. Nng lng. B ng lng. C Khi lng. D. in tch.

Cu 3. Cho phng trnh phn ng: 238

92 U n ZA X 18
37
Ar . Trong Z, A l :
A. Z = 58, A = 143. B. Z = 74, A = 202. C. Z = 58, A = 139. D. Z = 44, A = 140
37
Cu 4. Phng trnh phn ng : 17 Cl ZA X n 18
37
Ar . Trong Z, A l:
A. Z = 1, A = 1. B. Z = 2,A = 3. C. Z = 1, A = 3. D. Z = 2, A = 4

Cu 5. Prtn bn vo nhn bia ng yn Liti ( 37 Li ). Phn ng to ra hai ht X ging ht nhau, ht X l:

A. -te-ri B. Proton C. Ntron. D. 24 He

Cu 6. Cho phn ng ht nhn : 24 He + 27

13 Al X + n. Ht nhn X l :
27 30 23 20
A. 13 Mg. B. 15 P. C. 11 Na. D. 10 Ne.

Cu 7. Cho phn ng ht nhn: 94 Be + 24 He X + n. Ht nhn X l :

12 16 12 14
A. 6 C. B. 8 O. C. 5 B. D. 6 C.

Cu 8. Phng trnh phn ng : 105 B ZA X 48 Be . Trong Z, A l:

A. Z = 1, A = 1. B. Z = 0, A = 1. C. Z = 1, A = 2. D. Z = 2, A = 4.

Cu 9. Prtn bn vo nhn bia Liti ( 37 Li ). Phn ng to ra ht nhn X ging ht nhau bay ra. Bit tng khi
lng hai ht X nh hn tng khi lng ca Prtn v Liti.
A. Phn ng trn ta nng lng.
B. Tng ng nng ca hai ht X nh hn ng nng ca prtn.
C. Phn ng trn thu nng lng.
D. Mi ht X c ng nng bng 1/2 ng nng ca protn.
23
Cu 10. Thc hin phn ng ht nhn sau: 11 Na + 21 D 4
2 He + 20
10 Ne . Bit mNa = 22,9327u ; mHe = 4,0015 u ;
mNe = 19,9870 u ; mD = 1,0073 u. Phn ng trn :
A.thu 2,237 MeV B. thu 45,178 MeV. C.ta 2,327 MeV D. thu 45,178 MeV

Cu 11. Cho phn ng ht nhn 27

13Al15 P n . Khi lng ca cc ht nhn l m = 4,0015u, mAl =
30

26,97435u, mP = 29,97005u, mn = 1,008670u.. Nng lng m phn ng ny to ra hoc thu vo l:

A. To ra 4,275152MeV. B. Thu vo 2,67197 MeV.
C. To ra 4,275152.10 J.
-13
D. Thu vo 2,67197.10-13 J.
37
Cu 12. Cho phn ng ht nhn: 17 Cl X n 18
37
Ar Phn ng ta hay thu bao nhiu nng lng. Cho
mCl 36,9566u; mAr 36,9569u; mn 1,0087u; mX 1,0073u
A. Thu 1,58 MeV B. Ta 1,58 MeV C. Thu 5,81 MeV D. Ta 5,81 MeV

10 | P a g e
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

Cu 13. (H-2011) : Gi s trong mt phn ng ht nhn, tng khi lng ca cc ht trc phn ng nh hn
tng khi lng ca cc ht sau phn ng l 0,02 u. Phn ng ht nhn ny
A. ta nng lng 1,863 MeV. B. ta nng lng 18,63 MeV.
C. thu nng lng 1,863 MeV. D. thu nng lng 18,63 MeV.

Cu 14. Ntrn bn vo ht nhn Liti ng yn gy ra phn ng : 01 n + 36 Li X + 24 He . Cho mLi = 6,0081u; mn

= 1,0087u ; mX = 3,0016u ; mHe = 4,0016u. Hy cho bit phn ng to hay thu bao nhiu nng lng.
A. to 8,23MeV. B. thu 12,66MeV. C. thu 8,23MeV. D. to 12,76MeV.

Cu 15. Cho phn ng ht nhn 37

17Cl + p 37
18 Ar + n, bit khi lng cc ht nhn l mCl = 36,956563u; mAr =
36,956889u. Nng lng m phn ng ny ta ra hay thu vo l bao nhiu?
A. Ta 1,60 MeV B. Thu 1,6 MeV C. Ta 2,56.10-19J D. Thu 2,56.10-19J

Cu 16. Khi bn ph 27
13 Al bng ht , phn ng xy ra theo phng trnh: + 27
13 Al 30
15 P + n. Bit khi lng
cc ht nhn mAl = 26,974u; mP = 29,970u; m = 4,0013u. B qua ng nng ca cc ht sinh ra th nng lng
ti thiu ca ht phn ng xy ra:
A. 2,5MeV. B. 6,5MeV. C. 1,4MeV. D. 3,1MeV.

Cu 17. Cho phn ng : 36 Li01n31T 24 4,8MeV . Bit: mn = 1,0087u; mT = 3,016u; m = 4,0015u. Khi
lng ca ht nhn Li c gi tr bng:
A. 6,1139u B. 6,0839u C. 6,411u D. 6,014u

Cu 18. Cho phn ng ht nhn sau: 12 H 12H 23He n 3,25MeV . Bit ht khi ca 12 H l mD = 0,0024u
Nng lng lin kt ca ht nhn 23 He l:
A. 7,7212 MeV B. 77,188 MeV C. 771,88 MeV D. 7,7188 eV

Cu 19. Di tc dng ca bc x , ht nhn 49 Be c th tch thnh hai ht nhn 24 He . Bit mBe = 9,0112u; mHe=
4,0015; mn = 1,0087u. phn ng trn xy ra th bc x Gamma phi c tn s ti thiu l bao nhiu?
A. 2,68.1020 Hz. B. 1,58.1020Hz. C. 4,02.1020 Hz. D. 1,13.1020 Hz.

Cu 20. Nng lng ta ra ca 10g nhin liu trong phn ng 1: 12 H + 13 H 24 He + 01 n + 17,6 MeV l E1 v ca
10g nhin liu trong phn ng 2: 01 n + 235
92U 139
54 Xe + 95
38 Sr +2 01 n + 210 MeV l E2.Ta c:
A. E1 > E2 B. E1= 4E2 C. E1=12E2 D. E1 = E2

Cu 21. Bn ht vo ht nhn 147 N ta c phn ng: 147 N 178 O p . Nu cc ht sinh ra c cng vn tc v.

Tnh t s ca ng nng ca cc ht sinh ra v cc ht ban u.
A. 3/4. B. 2/9. C. 1/3. D. 5/2.

Cu 22. Cht phng x 210

84 Po pht ra tia v bin i thnh 206
82 Pb . Bit khi lng cc ht l mPb = 205,9744u,
mPo = 209,9828u, m = 4,0026u. Gi s ht nhn m ban u ng yn v s phn r khng pht ra tia th
ng nng ca ht nhn con l
A. 0,1 MeV; B. 0,2MeV; C. 0,3MeV; D. 0,4 MeV

Cu 23. Cho ht prtn c ng nng KP = 1,8MeV bn vo ht nhn 73 Li ng yn, sinh ra hai ht c cng
ln vn tc v khng sinh ra tia . Cho bit: mP = 1,0073u; m = 4,0015u; mLi = 7,0144u; 1u = 931MeV/c2 =
1,66.1027kg. ng nng ca mi ht mi sinh ra bng bao nhiu?
A. 8,70485MeV. B. 9,60485MeV. C. 0,90000MeV. D. 7,80485MeV.

11 | P a g e
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

Cu 24. Cho ht prtn c ng nng KP = 1,8MeV bn vo ht nhn 37 Li ng yn, sinh ra hai ht c cng
ln vn tc v khng sinh ra tia v nhit nng. Cho bit: mP = 1,0073u; m = 4,0015u; mLi = 7,0144u; 1u =
931MeV/c2 = 1,66.1027kg. ln vn tc ca cc ht mi sinh ra l:
A. v = 2,18734615 m/s. B. v = 15207118,6m/s.
C. v = 21506212,4m/s. D. v = 30414377,3m/s.
7
Cu 25. Cho ht prtn c ng nng KP = 1,8MeV bn vo ht nhn 3 Li ng yn, sinh ra hai ht c cng
ln vn tc v khng sinh ra tia v nhit nng. Cho bit: mP = 1,0073u; m = 4,0015u; mLi = 7,0144u;. Gc
gia vn tc cc ht l bao nhiu?
A. 83045; B. 167030; C. 88015. D. 178030.
23
Cu 26. Dng ht prton c ng nng l Wp = 5,58MeV bn vo ht nhn 11 Na ang ng yn ta thu c ht
v ht nhn Ne . cho rng khng c bc x km theo trong phn ng v ng nng ht l W = 6,6
MeV ca ht Ne l 2,64MeV .Tnh nng lng to ra trong phn ng v gc gia vect vn tc ca ht v ht
nhn Ne ? (xem khi lng ca ht nhn bng s khi ca chng)
A. 3,36 MeV; 1700 B. 6,36 MeV; 1700 C. 3,36 MeV; 300 D. 6,36 MeV; 300

Cu 27. Dng ht prton c ng nng l Wp = 3,6MeV bn vo ht nhn 73 Li ang ng yn ta thu c 2 ht X

ging ht nhau c cng ng nng .tnh ng nng ca mi ht nhn X? Cho cho mp = 1,,0073u; mLi = 7,0144u;
m X = 4,0015u ; 1u = 931 MeV/c2
A.8,5MeV B.9,5MeV C.10,5MeV D.7,5MeV
210
Cu 28. Ht nhn phng x Plni 84 Po ng yn pht ra tia v sinh ra ht nhn con X. Bit rng mi phn ng
phn r ca Plni gii phng mt nng lng Q = 2,6MeV. Ly gn ng khi lng cc ht nhn theo s
khi A bng n v u. ng nng ca ht c gi tr
A. 2,15MeV B. 2,55MeV C. 2,75MeV D. 2,89MeV
226
Cu 29. Ht nhn 88 Ra ng yn phng x v bin i thnh ht nhn X, bit ng nng ca ht l: W = 4,8
MeV. Ly khi lng ht nhn tnh bng u bng s khi ca chng, nng lng ta ra trong phn ng trn bng
A. 1.231 MeV B. 2,596 MeV C. 4,886 MeV D. 9,667 MeV
1
Cu 30. Dng proton bn ph ht nhn Beri ng yn: 1p + 94 Be 42 He + X. Bit proton c ng nng Kp=
5,45MeV, Hli c vn tc vung gc vi vn tc ca proton v c ng nng KHe = 4MeV. Cho rng ln ca
khi lng ca mt ht nhn (o bng n v u) xp x bng s khi A ca n. ng nng ca ht X bng
A. 3,575MeV B. 1,225MeV C. 6,225MeV D. 8,525 MeV
Cu 31. Ht c khi lng 4,0013u c gia tc trong xchclotron c t trng B=1T. n vng cui, qu o
ca ht c bn knh R=1m. Nng lng ca n khi l:
A . 25 MeV. B. 48 MeV. C. 16 MeV. D. 39 MeV.
222
Cu 32. Ht nhn 86
Rn phng x . Phn trm nng lng ta ra bin i thnh ng nng ca ht :
A. 76%. B. 98%. C. 92%. D. 85%.

Cu 33. Bn ht vo ht nhn 147 N ta c phn ng: 147 N 178 P p . Nu cc ht sinh ra c cng vn tc v .

Tnh t s ca ng nng ca cc ht sinh ra v cc ht ban u.
A. 3/4. B. 2/9. C. 1/3. D. 5/2.
234
Cu 34. ng v 92 U phng x bin thnh ht nhn Th khng km theo bc x .tnh nng lng ca phn
ng v tm ng nng , vn tc ca Th? Cho m = 4,0015u; mU =233,9904u ; mTh=229,9737u; 1u =
931MeV/c2

12 | P a g e
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

A. thu 14,15MeV; 0,242MeV; 4,5.105 m/s B. to 14,15MeV; 0,242 MeV; 4,5.105 m/s
C. to 14,15MeV; 0,422MeV; 5,4.105 m/s D. thu 14,15MeV; 0,422MeV; 5,4.105 m/s
Cu 35. Ht c ng nng W = 4MeV bn vo ht nhn Nit ang ng yn gy ra phn ng :
14
+ 7N > 11 H + X. Tm nng lng ca phn ng v vn tc ca ht nhn X . Bit hai ht sinh ra c cng
ng nng. Cho m = 4,002603u ; mN = 14,003074u; mH = 1,0078252u; mX = 16,999133u;1u = 931,5 MeV/c2
A. to 11,93MeV; 0,399.107 m/s B. thu 11,93MeV; 0,399.107 m/s
C. to 1,193MeV; 0,339.10 m/s
7
D. thu 1,193MeV; 0,399.107 m/s.
226
Cu 36. 88 Ra l ht nhn phng x sau mt thi gian phn r thnh mt ht nhn con v tia . Bit mRa =
225,977 u; mcon = 221,970 u ; m = 4,0015 u; 1u = 931,5 MeV/c2. Tnh ng nng ht v ht nhn con khi
phng x Radi
A. 5,00372MeV; 0,90062MeV B. 0,90062MeV; 5,00372MeV
C. 5,02938MeV; 0,09062MeV D. 0,09062MeV; 5,02938MeV.

Cu 37. Mt ht nhn nguyn t Hidro chuyn ng vi vn tc v n va chm vi ht nhn ca nguyn t 37 Li

ng yn, sau va chm xut hin 2 ht bay ra vi cng tc nhng theo hai hng i xng nhau qua hng
ca Hidro ban u, gc hp bi hng vn tc ca 2 ht l 1600. Cho mp = 1,0073u ; mHe = 4,0015u ; mLi =
7,0144u ; Vn tc v gn gi tr no nht sau y:
A. 2.107 m/s B. 2,5.107 m/s C. 1,25.107 m/s D. 3.107 m/s

Cu 38. Trong phn ng ht nhn + 14

7 N p + 178O , ng nng ca ht l E1 = 8,5 MeV, ca ht p l E2 =
2,43 MeV. Bit phn ng l thu nng lng vi E = - 1,2103 MeV. Gc to bi hng bay ra ca p v hng
ti ca l :
A. 300 B. 450 C. 370 D. 540
Cu 39. Mt Proton c ng nng Ep = 2,5 MeV bn vo ht nhn Li ng yn. Sau phn ng xut hin 2 ht
bn ra vi cng vn tc v = 2,2.107 m/s theo cc phng hp vi phng chuyn ng ca p nhng gc bng
nhau. Gc c gi tr xp x l :
A. 900 B. 800 C. 700 D. 600.

Cu 40. Bn ht c ng nng 4MeV vo ht nhn

14
7 N ng yn th thu c mt ht prton v mt ht nhn
X. Gi s hai ht sinh ra c cng tc , tnh ng nng v tc ca prton. Cho: m = 4,0015u; mX =
16,9947u; mN = 13,9992u; mp = 1,0073u; 1u = 931MeV/c2; c = 3.108m/s.
A. 0,56 m/s B. 5,5.106m/s C. 1,37.1013m/s D. 5,463.103m/s

Cu 41. Bn ht Derteri 12 D c ng nng KD = 4 MeV vo ht nhn 36 Li ng yn ta thu c 2 ht bay ra vi

vn tc c ln bng nhau. Cho mLi = 6,01348u ; mD = 2,01355u ; m = 4,0015u. Tnh gc gia hai vc t
vn tc ca 2 ht ?
A. = 1260 B. 1710 C. 1580 D. 900.

Cu 42. Bn ht c ng nng K = 5,3 MeV vo ht nhn 49 Be ta thu c cc bon C12 v ntron. Phn ng
ny ta ra nng lng 5,56 MeV. Cho mC = 11,9967u ; m = 4,0015u. ng nng ca ntron bay theo phng
vung gc vi phng ca n l :
A. 2,4 MeV B. 4,2 MeV C. 8,4 MeV D. 4,8 Mev
Cu 43. Mt ht nhn X ng yn, phng x v bin thnh ht nhn Y. Gi m1 v m2, v1 v v2, K1 v K2 tng
ng l khi lng, tc , ng nng ca ht v ht nhn Y. H thc no sau y l ng ?
v1 m1 K1 v2 m2 K 2 v1 m 2 K1 v1 m 2 K 2
A. B. C. D.
v2 m2 K 2 v1 m1 K1 v 2 m1 K 2 v 2 m1 K1

13 | P a g e
 Chuyn phn ng ht nhn - Gv: Nguyn Vit Dng - THPT Chuyn Lng Vn Ty

Cu 44. Chn cu tr li ng. Mt prtn (mp) vn tc v bn vo nhn bia ng yn Liti ( 37 Li ). Phn ng to ra

hai ht nhn ging ht nhau (mx) vi vn tc c ln bng v' v cng hp vi phng ti ca protn mt gc
600. Gi tr ca v' l:
3mx v mpv mx v 3m p v
A. v ' B. v ' C. v ' D. v '
mp mx mp mx

Cu 45. Dng ht prtn c ng nng 1,6 MeV bn vo ht nhn liti ( 37 Li ) ng yn. Gi s sau phn ng thu
c hai ht ging nhau c cng ng nng v khng km theo tia . Bit nng lng ta ra ca phn ng l
17,4 MeV. Vit phng trnh phn ng v tnh ng nng ca mi ht sinh ra.
A. 5,9 MeV B. 9,5 MeV. C. 7,5 MeV D. 5,7 MeV

Cu 46. Bn ht c ng nng 4 MeV vo ht nhn 14

7 N ng yn th thu c mt prton v ht nhn 10
8 O. Gi
s hai ht sinh ra c cng tc , tnh tc ca prton. Cho: m = 4,0015 u; mO = 16,9947 u; mN = 13,9992 u;
mp = 1,0073 u; 1u = 931 MeV/c2; c = 3.108 m/s.
A. 35,80.105 m/s. B. 38,05.105 m/s C. 38,50.105 m/s D. 30,85.105 m/s

Cu 47. Bn ht nhn c ng nng 18 MeV vo ht nhn 14

7 N ng yn ta c phn ng 14
7 N 8 O p .
17

Bit cc ht nhn sinh ra cng vc t vn tc. Cho m = 4,0015u; m p = 1,0072u; m N = 13,9992u; m O

=16,9947u; cho u = 931 MeV/c2. ng nng ca ht prtn sinh ra c gi tr l bao nhiu?
A. 0,111 MeV B. 0,222MeV C. 0,333 MeV D. 0,444 MeV
Cu 48. (C-2011) : Dng ht bn ph ht nhn nit ang ng yn th thu c mt ht proton v ht nhn
xi theo phn ng: 24 147 N 178 O 11 p . Bit khi lng cc ht trong phn ng trn l: m 4,0015 u;
mN 13,9992 u; mO 16,9947 u; mp= 1,0073 u. Nu b qua ng nng ca cc ht sinh ra th ng nng ti
thiu ca ht l
A. 1,503 MeV. B. 29,069 MeV. C. 1,211 MeV. D. 3,007 Mev.

Cu 49. Bn ht nhn c ng nng 18 MeV vo ht nhn 14

7 N ng yn ta c phn ng 14
7 N 8 O p .
17

Bit cc ht nhn sinh ra cng vc t vn tc. Cho m = 4,0015u; m p = 1,0072u; m N = 13,9992u; m O

=16,9947u; cho u = 931 MeV/c2. ng nng ca ht prtn sinh ra c gi tr l bao nhiu?
A. 0,111 MeV B. 0,555MeV C. 0,333 MeV D. p s khc
Cu 50. Ngi ta dng ht prtn c ng nng 2,69 MeV bn vo ht nhn Liti ng yn ta thu c 2 ht c
cng ng nng . cho mp = 1,,0073u; mLi = 7,0144u; m =4,0015u ; 1u = 931 MeV/c2 . Tnh ng nng v vn
tc ca mi ht to thnh?
A. 9,755 MeV ; 3,2.107m/s B.10,5 MeV ; 2,2.107 m/s
C. 10,55 MeV ; 3,2.107 m/s D. 9,755.107 ; 2,2.107 m/s.

14 | P a g e