Professional Documents
Culture Documents
1. S LC V POLYMER
1.1.1 nh ngha
Polyme l nhng hp cht cao phn t gm nhng nhm nguyn t c ni
vi nhau bng nhng lin kt ha hc to thnh nhng mch di c khi lng phn t
ln. Trong mch chnh ca Polyme, nhng nhm nguyn t ny c lp i lp li
nhiu ln.
Cao phn t l; nhng cht c trng lng phn t ln: cellulose, cht do tng
hp, si, keo dn, gm s
1.1.2 Phn loi
Polyme rt a dng v phong ph. Ty theo tng tnh cht v kh nng ng
dng ta c th chia ra nh sau:
1.1.2.1 Phn loi da vo thnh phn ha hc mch chnh
Polyme mch cacbon (Polyme ng mch) la cc Polyme trong mch chnh ch
c cc nguyn t cacbon nh PE, PS, PP.
Polyme d mch l cc Polyme m trong mch chnh c cha cc nguyn t
khc khc cacbon nh N, O, polyester, polyamit
1.1.2.2 Phn loi da vo cu trc
Polyme mch thng: mch phn t di, tnh bt ng hng rt cao.
Polyme mch nhnh: c cc mch chnh di v c nhng mch nhnh 2 bn
mch chnh.
Polyme mch khng gian (Polyme mng li): cu to t cc mch i phn t
kt hp vi nhau bng lin kt ha hc ngang: nha rezolic, nha reformandehit
Ba nhm Polyme trn khc nhau v tnh cht vt l.
1.1.2.3 Phn loi da vo thnh phn ca monome (mt xch c bn)
Polyme ng ng: khi mch phn t ch cha mt mt xch c s:
-A-A-A-A-A-
Polyme ng trng hp: trong thnh phn mch phn t cha trn hai loi mt
xch c s:
-A-A-B-A-B-A-B-B-B-A-
1
Ti liu K thut Polymer - Nha
1.1.2.4 Phn loi da vo cch sp xp cc nhm chc khng gian
Polyme iu ha lp th: cc nhm th ch 1 pha so vi mch chnh
(Isotactic), cc nhm th ln lt 2 bn so vi mch chnh (Syndiotactic).
Polyme khng iu ha: cc nhm th phn b mt cch ngu nhin trn mch
chnh (atactic).
1.1.2.5 Phan loai da tren tnh chat c ly:
Nha nhiet deo
Nha nhiet ran
Vat lieu compozit - ng dung cua nha nhiet ran
2
Ti liu K thut Polymer - Nha
Co hai loai phan ng tong hp copolyme la: phan ng ong trung hp va
phan ng ong trung ngng:
ong trung hp (ong trung ngng) c ng dung nhieu trong thc te v
lam thay oi, cai thien tnh chat cua cao phan t theo muc ch s dung.
Cac polyme thien nhien thong thng la cac homopolyme, tuy nhien protein
va nucleit axit la copolyme. Tng t a so polyme tong hp la homopolyme, tuy
nhien ta cung co cac copolyme nh SBR (tong hp t Styren va Butadien), ABS
(Acrylonnitrile Butadien Styren).
V du: PS chu c nhiet o, gia thanh re, tuy nhien co nhc iem la gion va
kho nhuom mau. e cai thien tnh chat cua PS ta tien hanh nh sau:
Giam tnh gion, ong trung hp PS vi cao su butadien ta co c cao su
SBR:
nCH2=CHCH=CH2 + mCH2=CHC6H6 (CH2CH=CHCH2CH2CHC6H6)z
Tang kha nang nhuom mau, ong trung hp PS vi vinyl pridil.
Phan ng ong trung hp c s dung nhieu trong cao su tong hp.
Cao su butadien-nitryl (NBR) co kha nang chu c dung moi khong phan
cc nh xang dau:
(CH2CH=CHCH2CH2CHCN)z
Cao su butyl c trung hp t isobutylen va mot lng nho isopren co kha
nang chong tham kh cao.
Copolyme co the la eu an phan bo (M1M2M1M2), co the la thong ke
(M1M1M2M1M1M2M2), co the la copolyme khoi (M1nM2n) hoac la copolyme
ghep nhanh
3
Ti liu K thut Polymer - Nha
Phan ng trung ngng la phan ng tong hp cac cao phan t ma c s phat
trien mach la cac phan ng hoa hoc co ien gia nhng nhom chc hoa hoc mang
hai au mach.
Hoat o cua nhng phan t trung gian (oligimer) giong nh hoat o cua cac
monome khi au. Gia tr phan t mach polyme se gia tang tuan t va t t.
C che tong hp:
Mi + Mj Mi + j
Mi + M Mi + 1
Mi, Mj polyme ang phat trien; M monome.
4
Ti liu K thut Polymer - Nha
tang (E = kT), he qua nay gay kho khan cho viec sap xep lai mang li theo hng
ket tinh.
Nhiet o khi o nht cua he tang en khoang 1013 poise c goi nhiet o
thuy tinh hoa Tg.
Khi chuyen sang trang thai thuy tinh, toan bo tnh chat thay oi, chuyen t
tnh chat cua chat long sang tnh chat cua chat ran. S thay oi nay khong xay ra
ot ngot ma chuyen t t trong khoang nhiet o t 100C en 200C. Do o nhiet o
thuy tinh hoa khong phai la mot iem ma la trung bnh cua khoang nhiet o nay.
Quan he nay ch ra rang: Khi tang lc tac dung va nhiet o (tc ve trai
dng), se lam tang chieu dai mau th va lam giam entropi cua he (giam o hon
on). S giam entropi nay dan en viec sap xep trat t cac mach phan t.
an hoi cao bao gom an hoi tuyet oi va thanh phan entropi tham gia vao:
an hoi tuyet oi, khi bien dang nhiet o va ap suat khong oi, noi
nang thay oi.
Khi bien dang, entropi cua he thay oi. The hien phng trnh sau:
E f
f T
L P ,T T L ,T
Thanh phan:
E
+ : the hien s thay oi noi nang do bien dang nhiet o va ap suat
L P ,T
khong oi (thay oi goc hoa tr, an hoi tuyet oi co he so poison rat nho)
f S
+ T : The hien s thay oi entropi cua he do bien dang sinh
T L,T L P ,T
ra.
Ghi chu:
5
Ti liu K thut Polymer - Nha
Phng trnh tnh ng suat theo nh luat Hook :
Trong khong gian 3 chieu, ng suat theo truc z c tnh : zz E. zz
le bien dang ngang tren bien dang doc khi co lc tac ong mot chieu tren chieu
doc .
6
Ti liu K thut Polymer - Nha
1.2.9 Dung dch polymer
1.2.9.1 Dung dch that: La mot he nhieu phan t co cac tnh chat :
Cac cau t co ai lc vi nhau, nhng chat de phan cc de hoa tan vi nhau.
S hoa tan khong can ngoai lc tac ong.
Nong o khong thay oi theo thi gian khi ieu kien ben ngoai (p,t) khong
thay oi.
ong nhat, ca he ch co mot pha.
Ben ve nhiet ong.
1.2.9.2 He Gel: Polymer trong dung dch co the tao he trng hay khong
tan th ta co cau truc Gel.
Gel loai 1 : Hnh thanh trong cac trng hp:
Polymer mach khong gian trng trong dung moi.
Trung hp hay trung ngng 3 chieu trong dung moi.
Qua trnh ong ran tao mang ngang trong dung moi.
ac tnh : Cac lien ket khong the b pha huy bi nhiet o, khong the co hien
tng thay oi nhiet o. Do vay, Gel loai 1 khong the chay bat c nhiet o nao.
Gel loai 2: c thanh lap t tng tac cua Polymer mach thang hoac nhanh
vi dung moi. Trong he nay, Polymer co cha cac nhom khong phan cc, dung moi
la loai khong tot vi polymer, hay dung moi tng tac tot vi nhom phan cc nay
nhng khong tng tac tot vi nhom phan cc kia.
ac tnh: Lien ket phan t la lien ket lien phan t co ban chat khac nhau
(lien ket vat ly). Cac lien ket nay ben trong nhng ieu kien nhat nh nhng khi
thay oi mot so ieu kien nh nhiet o hay dung moi, lien ket se b pha v, gel se
chuyen thanh dung dch polymer thc. Khi lap lai cac ieu kien ban au th gel lai
thanh lap lai .
1.2.9.3 He phan tan keo
He phan tan keo c hnh thanh khi khong co s tan do khong co ai lc
gia dung moi va polymer .
7
Ti liu K thut Polymer - Nha
Cac tnh chat ien hnh sau:
He khong t ong tap hp tao thanh nhng hat, bau polymer.
Khong ben vng nhiet ong do ton tai be mat phan chia pha rat ro gia
pha polymer va pha dung moi.
He keo la he ton tai hai pha.
8
Ti liu K thut Polymer - Nha
Hien tng ni: la hien tng polyme giam dan ng suat theo thi gian
khi bien dang gi khong oi.
Hien tng an tre: la hien tng mau polime ap ng vi qua trnh at
tai va cat tai khac nhau. ieu nay la do o bien dang luon luon cham hn s thay
oi lc cang. o bien dang khi tang lc luon luon nho hn o bien dang khi giam
lc. Ta co mot nut tre. Nut tre co gia tr cc ai mot van toc at lc trung gian va
mot nhiet o trung gian, ngha la khi van toc at lc hoac nhiet o qua ln hoac
qua nho dien tch nut tre se nho.
Lng nha chay ra khoi mieng dung cu xac nh ch so chay cua nha.
c) o hut am (o hap thu nc)
o hut am c xac nh bang mc hut nc cua nha.
Phng phap o: lay mot mau nha, say kho, can trong lng. Ngam mau
nha vao nc trong 24 gi, lay ra can lai. T le % gia tang trong lng la mc hap
thu nc.
Nha co nhom phan cc : o hap thu nc cao.
Nha khong phan cc: o hap thu nc thap.
o hut am thap th tot v nc hap thu lam giam mot so tnh chat c ly va
9
Ti liu K thut Polymer - Nha
d) o co rut cua nha
o co rut cua nha la % chenh lech gia kch thc cua san pham sau khi a
lay khoi khuon c nh hnh va on nh kch thc so vi kch thc cua khuon.
o co rut cua nha ket tinh ln hn nhieu so vi o co rut cua nha vh.
e) Tnh cach ien
a so cac loai nha cach ien tot nen c ng dung lam cac thiet b ien
gia dung, thiet b vien thong, vo tuyen truyen hnh, cac thiet b cao tan.
Xac nh tnh cach ien bang th nghiem ien the xuyen thung qua mot tam
vat lieu nha co chieu day tnh bang mm (KV/mm) nhiet o 20oC.
f) Tnh truyen nhiet
a so cac loai nha co o truyen nhiet thap nen cach nhiet tot.
Nhng tnh nang c hoc cua nha anh hng ti o ben san pham.
a) o ben keo
La sc chu ng cua vat lieu khi b keo ve mot pha, bieu th bang n v
lc tren mot n v dien tch (n v o: Kg/cm2 hoac N/m2).
Ch so cng o keo cang ln tc vat lieu co o ben keo cang cao.
b) o dan dai:
La t le gia o dai khi lc keo tang en iem t tren o dai ban au, bieu
th bang %.
Vat lieu co o dan dai ln, o ben keo ln th co o deo ln hn vat lieu co
o ben keo ln ma o dan dai nho.
c) o cng:
Bieu th kha nang chong lai tac dung cua mot vat ran e khong b nt, v
hoac st me be mat.
Thiet b o o cng: Shore A,D, thiet b Rockwell, Brinene.
d) o chu va ap:
Bieu th kha nang chong lai mot tai trong ri xuong, va ap vao san pham
ma khong lam nt v san pham.
10
Ti liu K thut Polymer - Nha
Xac nh o chu va ap bang thiet b co mot qua can t o cao nhat nh ri
xuong san pham a c co nh.
e) o chu mai mon:
Bieu th kha nang chong lai tac dung bao mon cua lc lam hao mon vat lieu,
bieu th bang %
oi vi cac san pham nha nh e giay dep, ch tieu nay rat quan trong.
f) o bam mau:
PE co the nhuom mau trang bang cac thuoc nhuom va cac bot mau khac
nhau trong hon hp nong chay trong thiet b tron.
Lng chat mau hu c co the dung la t 0.005-0.2% theo ty le trong lng,
vat lieu nhuom bot mau vo c: TiO2, CrO3 vang da cam va o dung 0.2-1%.
g) Mot so tnh chat khac:
PE tron hp rat kem vi a so Polyme, hon hp Polyme co o on nh tot
neu cho vao PE cac tnh chat sau:
Parafin trong lng cao phan t, polyizobutylen, cao su, polystyrol,
etylcellulose.
Neu tron parafin co nhiet o nong chay tren 520C vi PE th lam tang o
ben c hoc, o cng, giam o tham kh, nhng ong thi cung lam giam o dan
dai, hon hp hai chat nay co the san xuat bnh ng hoa chat.
Hon hp PE vi polybutylen (co trong lng phan t 100000-200000) co
tnh cach nhiet tot va ben hoa hoc cao. Neu polyizobutylen them vao khoang 50%
trong lng polyetylen th lam tang tnh an hoi va chu lanh cua mang.
Nhom tao hnh: nhiem vu la tao hnh san pham. Nhom nay bao gom gan het
cac phng phap gia cong, co the ke: uc ep, un, ep phun, tao hnh nhiet,
Nhom bien tnh: la cac phng phap lam thay oi tnh chat cua vat lieu, san
pham th du tron, keo cang, x ly be mat.
11
Ti liu K thut Polymer - Nha
Nhom tao lien ket: la cac phng phap lien ket cac chi tiet e tao thanh san
pham. Cac phng phap thuoc nhom nay co the ke en phng phap han va dan.
1.4.2 Phan loai theo ieu kien gia cong va trang thai vat lieu.
Nhom 1: vat lieu c gia cong nhiet o cao, ap suat cao va trang thai
chay nht. Th du: un, uc ep, ep phun
Nhom 2: Vat lieu c gia cong nhiet o trung bnh, ap suat trung bnh va
trang thai cao su. Th du: tao hnh nhiet.
Nhom 3: Vat lieu c gia cong nhiet o thng, ap suat thng va trang
thai ran. Th du: gia cong c kh.
Nhom 4: Vat lieu c ot nong chay va rot vao khuon nh hnh.
Nhom 5: Vat lieu trang thai long nhiet o thng c rot vao khuon va
ong ran nguoi. Th du: gia cong cac loai nha epoxy, poliester, PMMA t MMA.
2.2.1 PE ( Polyethlene )
12
Ti liu K thut Polymer - Nha
2.2.1.1 Cong thc cau tao
Ch so chay
STT TEN T TRONG
(g/10phut)
1 HDPE (high density 0.95 0.97 (o ket tinh ln co 0.1 - 20
polyethylene) cau tao mach thang)
13
Ti liu K thut Polymer - Nha
La polymer ket tinh, mc o ket tinh phu thuoc mat o mach nhanh, mach
nhanh nhieu th o ket tinh thap.
o hoa tan:
+ nhiet o thng, PE khong tan trong bat c dung moi nao, nhng
e tiep xuc lau vi kh hidrocacbon thm a clo hoa th b trng.
+ nhiet o tren 70oC, PE tan yeu trong toluene, xilen, amin axetat,
dau thong, paraffin
+ nhiet o cao, PE cung khong tan trong nc, ru beo, acid axetic,
acetone, ete etylic, glyxerin, dau lanh va mot so dau thao moc khac
Khi ot vi ngon la co the chay va co mui paraffin.
Cach ien tot.
o khang nc cao, khong hut am.
PE khong phan cc nen co o chong tham cao oi vi hi cua nhng chat
long phan cc.
Khang hoa chat tot.
Khang thi tiet kem, b lao hoa di tac dung cua oxi khong kh, tia cc tm,
nhiet. Trong qua trnh lao hoa o dan dai tng oi va o chu lanh cua polymer
giam, xuat hien tnh gion va nt.
o bam dnh kem.
2.2.1.5 ng dung
Giay cach ien, day cap va chi tiet ien, mang va tam
San pham khang dung moi va dau nht: thung cha dung moi, chai lo, bao
b
San pham cong nghiep: ket nc ngot, ket bia (can chat chong UV), nap
chai nc tng, nap chai tng t (khong can chat chong UV)
2.2.2 PP (polypropylene)
2.2.2.1 Cong thc cau tao
14
Ti liu K thut Polymer - Nha
CH2 - CH
CH3
n
15
Ti liu K thut Polymer - Nha
2.2.3 ABS (Arylonitrile Butadiene Styrene)
2.2.3.1 Cong thc cau tao
16
Ti liu K thut Polymer - Nha
2.2.6 PS ( Polystyren)
2.2.6 .1 Cong thc cau tao
17
Ti liu K thut Polymer - Nha
2.2.6 .2 Cac thong so c ban
T trong: 1.05 1.1
Ch so chay: 1 8 g/10phut
o ben keo t : 400 450 kg/cm2
o dan dai thap: 1 2 %
o cng Brinel: 14 16 kg/mm2
2.2.6 3 Tnh chat
Vo nh hnh
Khong phan cc, o ket tinh thap, o trong suot cao, de nhuom mau.
o ben c hoc thap, o dan dai thap, o ben va ap kem, gion.
Nhiet o bien dang nhiet thap.
Cach ien tan so cao tot.
Hoa tan trong benzen, aceton, MEK.
Chu hoa chat (kiem, H2SO4, HCl, cac axit hu c) va nc cao.
2.2.6 .4 ng dung
San pham nha tai sinh: ly, hop
Cach ien tan so cao: vo hop, thung ien, ong, vat lieu cach ien
Sn: nha Alkyd bien tnh Styren, sn Epoxy bien tnh Styren
[O CH2]n
2.2.7.2 Cac thong so c ban
T trong: 1.41 1.425.
o ket tinh: khoang 75%.
Chu c nhiet o: 120 1500C
2.2.7.3 Tnh Chat
Nha ket tinh, mau trang sa, nha ban trong suot.
o keo cang cang, o ben uon va module an hoi cao.
18
Ti liu K thut Polymer - Nha
Hut am thap.
Chu hoa chat kha tot.
2.2.7.4 ng dung
Banh rang, hop so, sot cam, tay quay.
Lo xo an hoi, lo xo a.
II.2.2.9 PA (Poliamide)
19
Ti liu K thut Polymer - Nha
20
Ti liu K thut Polymer - Nha
3. NHA NHIET RAN
21
Ti liu K thut Polymer - Nha
3.2.1.2 Phan loi
Polyester c nhiu loi, i t cc acid, glycol v monomer khc nhau, mi loi
c nhng tnh cht khc nhau.
C hai loi polyester chnh thng s dng trong cng ngh composite:
Nha orthophthalic cho tnh kinh t cao, c s dng rng ri, dng
lm cc sn phm compozit a dng ch yu t di mi che, t chu nh hng thi
tit v nh sng mt tri .
Nha isophthalic c kh nng chu mi trng ngoi tri,chu ho cht
tt hn ortho-resin. Loi ny ng dng lm Gelcoat, lm khun, cc sn phm t
ngoi tri (thng cha, b bi.)
3.2.1.3 Tnh cht
N c hiu l tnh cht vt l v cn ph thuc nhiu vo cc yu t:
+ Thnh phn nguyn liu (loi v t l tc cht s dng)
+ Phng php tng hp
+ Trng lng phn t
+ H ng rn (monomer, cht xc tc, cht xc tin)
+ H cht n
Bng cch thay i cc yu t trn, ngi ta s to ra nhiu loi nha UPE c
cc tnh cht c bit khc nhau ty thuc vo yu cu s dng.
Tnh khng ho cht ca UPE :
Khng Acid long : Tt
Khng Kim long: Tt
Khng du, m : Va phi
Khng Hydrocacbon bo : Km
Khng Hydrocacbon thm: Km
Khng Hydrocacbon Halogen: Km
Khng cn : Tt
c tnh vt l ch yu :
Trng lng ring : 1,1 1,46 kg/l
cng (Rockwell) : 70-115
Sc bn ko (MN/m2): 42-91
Mun ko (GN/m2): 2-4,5
22
Ti liu K thut Polymer - Nha
Sc bn nn (MN/m2): 90-250
Co ngt (%): 0,004-0,008
H s thm nc (%): 0,15-0,6
Nhit ring (Kj/g.oC): 0,3
H s dn nhit (W/m.oC): 0,21
H s dn n di (/oC): (9,9-18)*10-5
3.2.1.4 ng dng
Nha Polyester c ng dng rng ri nh nhng vt liu Compozit. S pht
trin ca n hng ngnh cng nghip nha to ra nhng sn phm ng dng th
v.C l hu ht trong lnh vc xy dng v hng khng v tr.
3.2.2 Nha Vinylester
3.2.2.1 Gii thiu
Vinylester c cu trc tng t nh polyester, nhng im khc bit ch yu
ca n vi polyester l v tr phn ng, thng l cui mch phn t do vinyl ester
ch c kt i C=C hai u mch.
3.2.2.2 Tnh cht
Ton b chiu di mch phn t u sn chu ti, ngha l vinylester dai v n
hi, chu ng sut mi tt hn polyester. Vinylester c t nhm ester hn polyester
(UPE), nhm ester rt d b thy phn, tc l vinylester khng nc tt hn cc
polyester khc, do vy n thng c ng dng lm ng dn v bn cha ho cht.
Vinylester chu nhit tt (ch bin dng nhit cao)
3.2.2.3 ng dng
Khi so snh vi polyester th s nhm ester trong vinyl ester t hn, ngha l
vinyl ester t b nh hng bi phn ng thy phn. Thng dng vt liu ny nh l
lp ph bn ngoi cho sn phm ngp trong nc, nh l v ngoi ca tu, thuyn.
Gi thnh Vinylester t gp 2-3 ln UPE.
3.2.3 Nha Epoxy
3.2.3.1 Gii thiu
Nha epoxy c to thnh t nhng mch phn t di, c cu trc tng t
vinylester, vi nhm epoxy phn ng v tr cui mch.
23
Ti liu K thut Polymer - Nha
Epoxy l i din cho mt s nha c tnh nng tt nht hin nay. Ni chung,
epoxy c tnh nng c l, khng mi trng hn hn cc nha khc, l loi nha c
s dng nhiu nht trong cc chi tit my bay. Vi tnh cht kt dnh v kh nng
khng nc tuyt vi ca mnh, epoxy rt l tng s dng trong ngnh ng tu,
l lp lt chnh cho tu cht lng cao hoc l lp ph bn ngoi v tu hay thay cho
polyester d b thy phn bi nc v gelcoat.
Cng thc cu to:
24
Ti liu K thut Polymer - Nha
3.2.3.3 ng dng
ng dng ca epoxy rt a dng, n c dng lm: keo dn, hn hp x l b
mt, hn hp , sealant, bt trt, sn.
4. VAT LIEU COMPOSITE ( COMPOZIT )
25
Ti liu K thut Polymer - Nha
4.3.2 Vt liu composite n dng ht : Khi vt liu tng cng c dng ht,
cc tiu phn ht n phn tn vo polymer nn. Ht khc si ch n khng c kch
thc u tin. Phn loi theo bn cht, thnh phn:
Composite nn hu c (nha, ht) cng vi vt liu ct c dng: si hu c
(polyamide, kevlar), Si khong (thy tinh, carbon), si kim loi (Bo, nhm...)
Composite nn kim loi: nn kim loi (hp kim Titan, hp kim Al,) cng
vi n dng ht: si kim loi (Bo), si khong (Si, C)
Composite nn khong (gm) vi vt liu ct dng: si kim loi (Bo), ht
kim loi (cht gm), ht gm (cacbua, Nit)
4.4 Cu truc vt liu Composite
a. Polymer nn
L cht kt dnh, to mi trng phn tn, ng vai tr truyn ng sut sang
n khi c ngoi lc tc dng ln vt liu. C th to thnh t mt cht hoc hn hp
nhiu cht c trn ln mt cch ng nht to th lin tc.
Trong thc t, ngi ta c th s dng nha nhit rn hay nha nhit do lm
polymer nn:
Nha nhit do: PE, PS, ABS, PVCn c trn vi nha, gia cng
trn my p phun trng thi nng chy.
Nha nhit rn: PU, PP, UF, Epoxy, Polyester khng no, gia cng di p
sut v nhit cao, ring vi epoxy v polyester khng no c th tin hnh iu
kin thng, gia cng bng tay (hand lay- up method). Nhn chung, nha nhit rn cho
vt liu c c tnh cao hn nha nhit do.
b. Cht n (ct)
ng vai tr l cht chu ng sut tp trung v n thng c tnh cht c l cao
hn nha. Ngi ta nh gi n da trn cc c im sau:
Tnh gia cng c hc.
Tnh khng ho cht, mi trng, nhit .
Phn tn vo nha tt.
Truyn nhit, gii nhit tt.
Thun li cho qu trnh gia cng.
Gi thnh h, nh.
26
Ti liu K thut Polymer - Nha
Tu thuc vo tng yu cu cho tng loi sn phm m ngi ta c th chn
loi vt liu n cho thch hp. C hai dng n:
n dng si: si c tnh nng c l ho cao hn n dng ht, tuy nhin,
si c gi thnh cao hn, thng dng ch to cc loi vt liu cao cp nh: si
thy tinh, si carbon, si Bo, si cacbua silic, si amide
n dng ht: thng c s dng l : silica, CaCO3, vy mica, vy kim
loi, n khong, cao lanh, t st, bt talc, hay graphite, carbon kh nng gia
cng c tnh ca cht n dng ht dc s dng vi mc ch sau:
Gim gi thnh.
Tng th tch cn thit i vi n tr, tng bn c l, ha, nhit, in,
kh nng chm chy i vi n tng cng.
D c khun, gim s to bt kh trong nha c nht cao.
Ci thin tnh cht b mt vt liu, chng co rt khi ng rn, che khut
si trong cu to tng cng si, gim to nhit khi ng rn. Ct si cng c th l
si t nhin (si ay, si gai, si lanh, x da, x tre, bng), c th l si nhn to
(si thu tinh, si vi, si poliamit). Tu theo yu cu s dng m ngi ta ch to
si thnh nhiu dng khc nhau : si ngn, si di, si ri, tm si
Vic trn thm cc loi ct si ny vo hn hp c tc dng lm tng
bn c hc cng nh bn ha hc ca vt liu PC nh : kh nng chu c va p;
gin n cao; kh nng cch m tt; tnh chu ma st - mi mn; nn, un do
v ko t cao; kh nng chu c trong mi trng n mn nh: mui, kim,
axt Nhng kh nng chng t tnh u vit ca h thng vt liu PC mi so
vi cc loi Polyme thng thng. V, cng chnh v nhng tnh nng u vit y m h
thng vt liu PC c s dng rng ri trong sn xut cng nh trong i sng.
c. Cht pha long
Tnh cht cu polyester ph thuc khng nhng vo hm lng ni i v
nhm ete, vo mch thm hay thng, mc a t m cn ph thuc vo tnh cht ca
tc nhn ni ngang monomer.
Cc monomer khu mch ngang c dng ng trng hp vi cc ni i
trong nha UPE, to kt ngang, thng l cht c nht thp (dng lng) nn cn c
tc dng lm gim nht ca hn hp, do vy chng cn c gi l cht pha long.
Monomer pha long phi tha mn cc iu kin sau:
27
Ti liu K thut Polymer - Nha
ng trng hp tt vi polyester, khng trng hp ring r to sn phm
khng ng nht, lm nh hng n tnh cht cu sn phm, hoc cn st li
monomer lm sn phm mm do, km bn.
Monomer phi to hn hp ng nht vi polyester, tt nht l dung mi
cho polyester. Lc n ha tan hon ton vo gia cc mch phn t polyester, to
thun li cho phn ng ng rn v to nht thun li cho qu trnh gia cng.
Nhit si cao, kh bay hi trong qu trnh gia cng v bo qun.
Nhit phn ng ng trng hp thp, sn phm ng trng hp t co rt.
t c.
ng rn polyester, ngi ta dng cc monomer : styrene, metyl meta
acrylat (MMA), vinyl, triallil xianuarat, trong styrene c s dng nhiu nht
do c nhng tnh cht u vit:
C nht thp.
Tng hp tt vi polyester, kh nng ng trng hp cao, t trng hp
thp.
ng rn nha nhanh.
Sn phm chu thi tit tt, c l tnh cao, cch in tt.
Kh nng t bc chy thp.
d. Cht tch khun, cht lm kn v cc ph gia khc
Cht rc khun:
Cht rc khun c tc dng ngn cn nha bm dnh vo b mt khun.
Cht rc khun dng trong p tay l loi cht rc khun ngoi c bi trc
tip ln khun.
Mt s cht rc khun: wax, silicon, du m, m heo
Cht lm kn:
Vi khun lm t cc vt liu xp nh g, thch cao th cn phi bi cht lm
kn trc khi dng cht rc khun.
Cc cht lm kn xm nhp vo cc l xp, ngn chn nha bm vo.
Mt s cht lm kn: Cellulose acetate, wax, silicon, stearic acid, nha
furane, vc ni, sn mi
Cht ty bt kh:
28
Ti liu K thut Polymer - Nha
Bt kh lm sn phm composite b gim chu lc, chu thi tit v
thm m b mt.
Lng thng s dng: 0.2-0.5% lng nha.
Lu : nn cho cht ty bt kh vo nha trc khi dng cc thnh phn
khc.
Cht thm t si:
C tc dng tng kh nng thm t si gip s dng n nhiu hn.
Lng dng: 0.5-1.5% so vi n.
Cht tng phn tn.
Cht ngn thot hi styrene.
e. Xc tc Xc tin
Xc tc:
Cc cht xc tc ch c cho vo nha trc khi gia cng. Vai tr ca chng l
to gc t do kch ng cho qu trnh xc tc phn ng ng trng hp.
Tc nhn kch thch cho s to thnh gc t do c th l cht xc tin, bc x
nh sng, tia t ngoi hay nhit . Cht xc tc gm cc loi:
Xc tc Peroxide:
Peroxide : thng dng nht l benzoil-peroxide. N l loi bt trng, tn ti ba
dng: kh (khong 5% m), paste trong nc (khong 25% nc), v thng dng nht
l paste trong tricresyl-phosphonate hay dimetyl phthalate (khong 70% peroxide). N
c dng ng rn nha polyester ( nhit khong trn 80Oc) v thng c
dng vi t l 0,5-2% so vi nha. Khi cho vo nha n thng dng paste. Ngoi ra
cc cht xc tc thuc loi peroxide cn c:
+ Di-t-butyl peroxide (CH3)3-C-O-O-C-(CH3)3
+ Di-acetyl peroxide (CH3)3-CO-O-O-OC-(CH3)3
+ Hydroperoxide
+ t-butyl-hydroperoxide (CH3)3-COOH
+ Cumen-hydroperoxide C6H5-C-(CH3)2-O-OH.
Hai loi MEKP v HCH c dng ng rn ngui cho nha polyester:
MEKP l tn vit tt ca Metyl Ethyl Keton Peroxide, n thc cht l hn
hp ca mt s hp cht peroxide, thnh phn thay i ty thuc vo nh sn xut. N
l cht oxi ho mnh nn phi trnh tip xc vi oxi.
29
Ti liu K thut Polymer - Nha
HCH l sn phm phn ng gia Hydroperoxide vi Cyclohexanol peroxide
v c gi tn l cyclo-hexanol peroxide. Tuy nhin n l hn hp ca t nht hai
trong bn cht sau (theo Criegree, Schorenberg v Becke)
Xc tc azo v diazo
Diazo aminobenzen: C6H5-NH-N=N-C6H5
Dinitric cu acid diizobutyric: NC(CH3)2-N=N-C(CH3)2-COO-CN
Dimetyl ester cu acid diizobutyric: C2H5-OOC-C(CH3)2-N=N-C(CH3)2-COO-C2H5
Cht xc tin:
Cht xc tin l cht ng vai tr xc tc cho phn ng to gc t do ca cht
xc tc. Dng cht xc tin s gim c nhit v thi gian ng rn mt cch
ng k v c th ng rn ngui. Gm cc loi:
Xc tin kim loi: Xc tin kim loi l mui ca kim loi chuyn tip nh:
cobalt, ch, mangan, ceri, v cc acid nh: naphthenic, linoleic, octonic, ho tan
tt trong polymer. Loi xc tc ny thng dng chung vi cc cht xc tc dng
hydroperoxit (MEKP, HCH). Naphthenic-cobalt l loi thng dng nht thng dng.
Ngoi xc tin kim loi dng mui, ngi ta cn dng dng phc, v d: Ferrocen,
dng phc dicyclopentadienyl cu st dng xc tin cho cumen peroxit khi cn
ng rn nhanh nhit khong 800C. Amin bc ba.
4.5 Cac cong ngh gia cong vt liu Composite
Trong cng ngh composite nht thit phi c khun. Sau khi tch khi khun,
b mt sn phm (mt hay c hai mt ty phng php gia cng) bong lng, c mu
sc y , khng qua bc hon tt sn phm nh khi gia cng nha nhit do. V
th, khun ng vai tr rt quan trng trong vic quyt nh cht lng,v p ca sn
phm.
Cng ngh ng dng rng ri nht trong ngnh ti Vit Nam cng nh trn th
gii l cng ngh c tip xc cho sn phm bng lng mt mt, gm hai loi sau :
Tri lp bng tay (Hand lay up).
Tri lp bng sng phun bn (Spray up).
c sn phm bng lng c hai mt,dng cc cng ngh sau :
Cng ngh c chuyn (RTM-Resin transfer moulding)
Cng ngh c nn (compression moulding)
Cng ngh qun si (Filament Winding)
30
Ti liu K thut Polymer - Nha
Cng ngh c ko (Fultrusion)
Cng ngh to lp lin tc (continuous laminating)
Cng ngh c va thy tinh (Plaster Glass)
Cng ngh p phun (injection moulding thermoplastics)
Cng ngh c p c phn ng gia cng (RRIM-Reinforced reaction
injection moulding).
4.6 ng dng
Tu thuyn, bn cha nc, bn cha ha cht
Cu kin nh my ha cht, phng th nghim.
Cu kin trong my in t, vch cch nhit.
V my bay, b phng tn la, cu kin cho ngnh hng khng v tr.
Vm mi che, h bi.
5 CHAT PHU GIA
31
Ti liu K thut Polymer - Nha
5.3 Chat on nh
Bao gom cac loai on nh nhiet, on nh tia t ngoai (con goi la on nh tia cc
tm UV, anh sang ), chat lao hoanham muc ch tranh b pha huy ac biet trong
qua trnh gia cong san pham.
Chat on nh nhiet chu yeu dung cho nha PVC cng va mem, chat on nh
nhiet nham tranh tao thanh noi oi trong qua trnh gia cong.
San pham chat deo c gia cong nhiet o gia nhiet o nong chay va nhiet
o phan huy. Chat on nh them vao chat deo e am bao gia cong c khoang
nhiet o tren.
Cac loai chat on nh nhiet: chat hu c, muoi, cadmium, calcium, kem dung
cho PVC thng chat on nh s dung di dang hon hp. V du: he thong s dung
nhiet Ca/Zn, Ba/Cd
Chat on nh anh sang: bot mau, hydroxybenzo, ester cua acid Acrylic,
hydroxyphenyl, benztriazoles, bao ve chat deo di anh sang mat tri bang cach
lam cham qua trnh giam cap chat lng khi s dung ngoai tri.
32
Ti liu K thut Polymer - Nha
5.6 Chat lam cham chay
Chat cham chay tao nen s khang chay cho chat deo, c che cua chat cham
chay bao gom khong cho phat trien phan ng vi oxygen tren be mat chat deo tiep
xuc vi la hoac sc nong bang cach tao nen mot lp be mat bao ve. Cac loai chat
lam cham chay: thng cha cac nguyen to Aluminium, antimony, boron, brom,
fluor, molibden, sulfur, nitrogen va phosphor. Chat cham chay thng di dang
oxide vo c hay phan t hu c co cha yeu to halogen.
Co hai loai chat cham chay: loai phu gia tac dung vat ly va loai phu gia
phan ng hoa hoc.
33
Ti liu K thut Polymer - Nha
bot mau, mau nc dung cho PVC mem, mau chu (Masterpatch) la mau tao t chat
deo, la chat mau vi nong o cao co the dang hat, vay, tam, mieng
Cac loai bot mau thong dung dung trong nha:
1. Trang : TiO2
2. Vang : mau cua Crom.
3. Xanh: mau cua oxyt ong
5.9 Chat on
Chat on hay con goi la chat bo cng, chat nay co the tang lc keo t va
cai thien mot so tnh chat cua nha nh tang o cng.
Chat on c them vao trong chat deo e cai thien o ben, o chu ng va
giam gia thanh.
Co 2 loai chat on: chat on vo c va hu c nh: Carbonate Litium va
Caolin, Bot Talc c s dung nhieu.
34