Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi (H. U. Journal of Education) ??: SS-SS [201?

]
doi: 10.16986/HUJE.2017027115

birlikli FeTeMM (Fen, Teknoloji, Mhendislik, Matematik) Eitimi

Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM
Farkndalklarnn ncelenmesi*

Collaboratively Learning to Teach STEM: Change in Participating

Preservice Teachers Awareness of STEM
Fatma ASLAN-TUTAK**, Sevil AKAYGN***, Seil TEZSEZEN****

Geli Tarihi: 30.06.2016 Kabul Tarihi: 17.04.2017 Yayn Tarihi: 19.04.2017

Z: Bu aratrmada FeTeMM Eitimi yaklam dorultusunda hazrlanm birlikli FeTeMM Eitimi Modl
(FEM) tantlmakta ve modln retmen adaylarnn FeTeMM eitimi alglarna olan etkisi incelenmektedir.
alma, stanbuldaki bir niversitenin son snfnda okumakta olan, kimya ve matematik zel retim yntemleri
derslerine kaytl renciler (N=48) ile gerekletirilmitir. FEM ncesinde ve sonrasnda katlmclar FeTeMM
eitiminin tanm, yntemleri, retmen eitimi ve kendileri iin ne tr destek gerektii konusunda ak ulu
sorulardan oluan FeTeMM Farkndal anketini cevaplamlardr. Katlmclarn uygulama ncesi ve sonrasnda
yaptklar FeTeMM eitimi tanmlarnda Wilcoxon aretli Sralar Testi analiz sonularna gre anlaml bir fark
gzlemlenmitir. FEM uygulamasn tamamladktan sonra, katlmclarn tanmlar FeTeMM eitiminin btnleik
yapsn yanstacak ekilde deimitir. FeTeMM eitimi yntemi ve FeTeMM retmen eitimi ile ilgili kodlar,
frekans analizleri ile betimsel olarak analiz edilmitir. retmen adaylarnn cevaplarnda, FEMin doas ile paralel
olarak, FeTeMM eitiminde etkinlik ve proje temelli, alanlarn bir arada alt bir yntem n plana kmaktadr.
Benzer ekilde, FeTeMM retmen eitimine ynelik seminer ve eitimlere katlm, proje rnekleri gzlemleme ve
deneyim paylamn vurgulamlardr. Bu alma, FeTeMM eitimi konusunda rnek bir model oluturmakla
birlikte retmen eitimi konusunda da bilgi vermektedir.
Anahtar szckler: FeTeMM Eitimi, retmen Eitimi, Kimya Eitimi, Matematik Eitimi

ABSTRACT: The purpose of this article is to introduce Collaboratively Learning to Teach STEM (CLT-STEM)
module which was prepared in the light of STEM education approach and to discuss the influence of it on preservice
teachers STEM conceptions. Participants were chemistry and mathematics preservice teachers (N=48) attending to
teaching methods courses at a university in Istanbul. Participants answered STEM Awareness questionnaire including
open-ended questions about definition, methods of STEM education, teacher education for it and their own needs
about it, before and after completing CLT-STEM. Results of Wilcoxon Sign Rank Test to analyze participants
answers on definitions were significant. After attending CLT-STEM, participants definition of STEM education was
reflecting integrated nature of STEM areas. STEM education methods and STEM teacher education related questions
were analyzed descriptively by frequency analysis. Participants answers focused on activity-based and project-based,
interdisciplinary methods in STEM education indeed these results are parallel to the nature of CLT-STEM. Similarly,
for teacher education, participants discussed attending seminars, observing project examples and sharing experiences.
This study provides an example of STEM education while informing about teacher education in this area.
Keywords: STEM education, Teacher education, Chemistry education, Mathematics education

1. GR
21. yzylda toplumlarn bireylerden beklediklerinin deimesiyle, 21. yzyl bireyinin,
eletirel dnen, yaratc, iletiim becerileri kuvvetli ve ibirlikli bireyler olmas

*
Makalede bahsi geen aratrma, Boazii niversitesi Bilimsel Aratrmalar Projeleri tarafndan desteklenen 9221
numaral proje kapsamnda gereklemitir.
**
Yrd. Do. Dr., Boazii niversitesi, Eitim Fakltesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eitimi Blm, stanbul,
fatma.tutak@boun.edu.tr
***
Yrd. Do. Dr., Boazii niversitesi, Eitim Fakltesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eitimi Blm, stanbul,
sevil.akaygun@boun.edu.tr
****
Boazii niversitesi, Eitim Fakltesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eitimi Blm, Yksek Lisans rencisi,
secil.ozenc@boun.edu.tr
2 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

hedeflenmektedir (Partnership for 21st Century Learning, 2016). Bugnn dnyasnda

karlalan problemlerin doasnn ok disiplinli oluu, bu problemlerin zmnde disiplinler
aras yaklamlarn benimsenmesini gerekli klmaktadr (Akaygun ve Aslan-Tutak, 2016;
Roehrig, Moore, Wang ve Park, 2012). Bu balamda, eitim ihtiyalar ve yaklamlar
deiirken, retmen eitiminde de deiiklikler ngrlmektedir. Bilimsel geliimin nclk
ettii 21. yzylda fen bilimleri ve matematik eitiminin etkinletirilmesi birok lkenin eitim
hedeflerinin nemli bir paras olmaktadr. FeTeMM (Fen, Teknoloji, Mhendislik, Matematik)
alanlarnn btnleik dnlmesi ve okullarda retiminin etkinletirilmesi iin eitli
almalar yrtlmektedir. Bu aratrmada, kimya ve matematik retmen adaylar ile
uygulanmak zere gelitirilen bir FeTeMM eitimi yaklam dorultusunda gelitirilen
modlnn ierii ve bu modle katlan retmen adaylarnn FeTeMM eitimi
farkndalklarndaki deiim ele alnmtr.

1.1. Fen, Teknoloji, Mhendislik, Matematik (FeTeMM) Eitimi

Endstri devrimi ile n plana kan fen, teknoloji, mhendislik ve matematik

alanlarndaki eitimde iyiletirme abalar 1950lerden itibaren ok yol kat etmitir. Belirli
uzmanla sahip insan gc yetitirme amac nedeni ile bahsi geen alanlar ayr ayr ele alnm
ve eitimde branlar ayrmt. Ancak Bilgi ve Teknoloji ann gereklilikleri ile bu alanlarn
ayrmasndan ziyade btnleik olarak ele alnmas ihtiyac domutur. Kkeni 1990l yllara
dayanan fen, teknoloji, mhendislik ve matematik (FeTeMM) eitimi yaklam 21. yzyl
bireylerini yetitirmek zere atlan nemli bir adm olarak kabul edilebilir (Sanders, 2009).
Amerika Birleik Devletlerinde Tm Amerikallar iin Teknoloji (Technology for All
Americans) (1994-2005), ve Teknoloji Okuryazarlnda Mkemmellie lerleme: renci
Deerlendirmesi, Mesleki Geliim ve Program Standartlar (Advancing Excellence in
Technological Literacy: Student Assessment, Professional Development, and Program
Standards) gibi FeTeMM eitimi projeleri Amerikan Ulusal Bilim Kurumu (National Science
Foundation of America [NSF]) tarafndan desteklenmitir (Dugger, 2010). Amerikan Ulusal
Aratrma Konseyine (National Research Council of America) (2011) gre, FeTeMM eitimi
yaklamnn, yksek retimde kariyerlerine FeTeMM alanlarnda devam edecek renci
saysn arttrmak; FeTeMM i gcne katlm geniletmek ve FeTeMM okuryazarlna sahip
bireyler yetitirmek olmak zere temel amac vardr. Gelecein mhendisleri, bilim insanlar
veya teknologlarnn yetiecei eitim sistemlerinde, 21. yzyl becerilerinin kullanlarak icra
edildii FeTeMM eitimi tm dnyada hzla nem kazanmaktadr. FeTeMM eitimi, fen,
teknoloji, mhendislik ve matematik alanlarn btnleik bir ekilde ele alan disiplinler aras bir
yaklamdr (Dugger, 2010). Hartzler (2000), btnleik eitimin renci baars zerine etkisi
zerine yapt meta analizde btnleik eitimin renmeyi glendirici etkisini ortaya
koymutur. Hartzler (2000), inceledii 30 almada, btnleik retim programlar ile eitim
gren rencilerin performanslarnn geleneksel snflarda eitim gren rencilerin
performanslarndan stn olduunu ve btnleik retim programlarnn fen ve matematik
retiminde baarl olduu sonularna ulamtr. Ayrca, rencilerin daha iyi problem zen,
yeniliki, kefeden, zgvenli ve teknoloji okuryazarlna sahip bireyler olmalar btnleik
FeTeMM eitiminin kazanmlar arasnda yer almaktadr (Morrison, 2006).

Disiplinler aras ibirliini vurgulayan FeTeMM eitiminde, rencilerin ibirlii iinde

almalar iin olanak sunulmas gerekmektedir. Disiplinler aras ibirlii, Jacobs (1989)
tarafndan birden fazla alann bir problemi (veya projeyi) ele almak iin btnleik bir ekilde
birlikte almas olarak tanmlanmtr. Capraro, Capraro ve Morgan (2013) proje tabanl
FeTeMM etkinliklerinde rencilerin disiplinler aras problemler zerinde almalarnn gerek
hayatta FeTeMM alanlarnda alan uzmanlarn ibirliine benzediini belirtmektedir. Sonu
olarak, FeTeMM eitiminin btnleik yaps, etkinlikler balamnda vurgulanan disiplinler
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 3

aras ibirlii ile rencilere modellenmektedir. Breiner, Harkness, Johnson ve Koehlera (2012)
gre, FeTeMM eitiminde hedef, bireyi gerek hayattaki bir mhendis, bilim insan veya
teknolog gibi yetitirmek ve bireyin bu alanlara ilikin uygulamalarn bulunduu renme
ortamlarnda deneyim kazanmasna olanak salamaktr. nk iinde bulunduumuz a, artk
formlleri ezberleme ve saylar yerlerine koyma gibi becerilerden daha fazlasn yapabilen
bireylere ihtiya duymaktadr (Read, 2013). Ayrca, fen, teknoloji, mhendislik ve matematiin
birbirine benzer doalar, renme ortamlarnn gnlk hayattaki gibi btnsel olarak
tasarlanmasn gerektirmektedir (Rockland ve dierleri, 2010). Bu nedenle, FeTeMM eitimi
yaklam uygulanrken, dz anlatm gibi geleneksel renme yntemleri yerlerini gnlk hayat
rnekleri zerinden problem zmeye dayal renme ve proje tabanl renme yntemlerine
brakmaktadr (Breiner ve dierleri, 2012). Bu bakmdan retmenler, FeTeMM eitimi
yaklamnn uygulayclar ve renme ortamlarnn tasarmclar olarak anahtar role sahiptirler
(Akaygun ve Aslan-Tutak, 2016).

1.2. FeTeMM Eitimi Konusunda retmen Eitimi

FeTeMM eitiminin amacna uygun bir ekilde gerekletirilebilmesi, retmenlerin bu

konudaki bilgi, deneyim ve becerileriyle dorudan ilikilidir. Bu anlamda, FeTeMM eitiminin
uygulaycs olan retmen ve retmen adaylarnn FeTeMM eitimini deneyimlemelerine
olanak tanyan pek ok program gelitirilmi ve gelitirilmeye devam edilmektedir (Akaygun ve
Aslan-Tutak, 2016; Bracey ve Brooks, 2013; Pinnell ve dierleri, 2013; Wang, Moore, Roehrig
ve Park, 2011).

Wang ve dierleri (2011), retmenlerin btnleik FeTeMM kullanmna ilikin

inanlarn, alglarn ve uygulamalarn daha iyi anlamak adna bir durum almas
gerekletirmilerdir. Bu alma iin seilmi olan, FeTeMM disiplinlerinde grev yapmakta
olan fen, matematik ve mhendislik retmeni, bir yl sreyle btnleik FeTeMM mesleki
geliim programna katlmlardr. Aratrmaclar, seilen okulun teknoloji alt yapsnn
yetersizlii nedeniyle FeTeMM alanlar arasnda teknolojinin btnleik ele alnmas en zor
alan olduunu, problem zme srecinin FeTeMM alanlarn btnletirmede anahtar role sahip
olduunu, farkl alanlarda bulunan FeTeMM retmenlerinin btnleik FeTeMMe ilikin
farkl alglarnn olduunu ve bu nedenle uygulamalarda farkllklar olduunu ve retmenlerin
btnleik FeTeMM hakknda daha ok ierik bilgisine sahip olmalar gerektiinin farknda
olduklarn ortaya koyan sonulara ulamlardr.

niversitenin ibirlii ile gerekletirilen dier bir almada, FeTeMM alanlar

retmenlerinin ibirlii yaparak FeTeMMin btnleik yapsn deneyimlemeleri
hedeflenmitir. Bu almada, lise fen ve matematik retmenleri bir hafta arayla bir
niversitede gerekletirilen 2-gnlk FeTeMM eitimi ve uygulamalar programna
katlmlardr. lk gn yalnzca retmenler, FeTeMM eitimi uygulamalarn grup
almalaryla bir renen olarak deneyimlemi; ikinci gn 4-5 rencileriyle birlikte katlm
ve tm okullardan gelen rencilerin yer ald karma renci gruplarna FeTeMM eitimi
uygulamalar srasnda rehberlik etmilerdir (Akaygn, Aslan-Tutak, Bayazt, Demir ve Kesner,
2015). Programn sonunda katlmc retmenler program deerlendirmiler ve FeTeMM
farkndalklarnn ve becerilerinin arttna ilikin gr bildirmilerdir.

Bu konuda yaplan baka bir almada, Bracey ve Brooks (2013), retmen adaylarnn
fen, teknoloji, mhendislik ve matematik alanlarna ilikin kavramlar retmedeki yeterlik ve
becerilerini artrmak amacyla ibirlikli bir program gelitirmilerdir. Bu programda, retmen
adaylar FeTeMM alanlar uzmanlarnn rehberliinde sorgulama temelli FeTeMM dersleri
gelitirmi ve uygulamlardr. Aratrmaclar, almann sonunda retmen adaylarnn z-
4 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

yeterlikleri, fene kar ilgi ve tutumlarnda gelime olduunu belirtmilerdir. Nadelson, Seifert,
Moll ve Coat (2012), retmenlerin FeTeMM retimindeki yeterliklerini arttrmak, ierik
bilgilerini gelitirmek ve retimde sorgulamaya dayal retim yntemlerinin kullanmn
oaltmak amacyla 4-gnlk bir yaz program tasarlamlardr. Nadelson ve dierleri (2012),
4-9. snf seviyelerinde almakta olan toplam 230 retmenin katld programn sonunda,
katlmc retmenlerin, FeTeMM retim yeterliliklerine ilikin alglar, sorgulama temelli
uygulamalar ve FeTeMM retimine ilikin kendilerini rahat hissetmeleri arasnda olumlu
ilikiler bulunduunu belirtmilerdir.

retmenlerin ve retmen adaylarnn FeTeMM eitimine ilikin bilgi ve becerilerinin

gelitirilmesini amalayan dier bir alma, Pinnell ve dierleri (2013) tarafndan
gerekletirilmitir. retmenlerin mhendislik ve tasarm bilgilerini arttrmaya ynelik
gelitirilen 6-haftalk programa, 10 retmen ve 5 retmen aday katlmtr. Katlmclar,
retim program gelitirme, sorgulama temelli renme ve FeTeMM eitiminin kavramsal
erevesi ile ilgili atlye almalar ve etkinliklerde yer almlardr. Ardndan, mhendislik
fakltesinde okuyan bir mhendis aday, mhendislik fakltesinden bir retim eleman ve
sektrde alan bir mhendis ile birlikte almlardr. Program ktlarn deerlendiren
aratrmaclar, katlmc retmenlerin FeTeMM becerilerini gelitirdiklerini ve okullarnda
FeTeMM eitiminin uygulanmasna liderlik ederek becerilerini gelitirmeye devam ettiklerini
belirtmilerdir.

Baka bir almada, FeTeMM eitimi ve mhendislik uygulamalar, retmen

eitimindeki fen bilgisi laboratuvar derslerine entegre edilmi ve etkileri incelenmitir (Yldrm
ve Altun, 2015). Aratrmaya, bir niversitenin 3. snfnda okuyan 83 fen bilgisi retmen
aday katlmtr. Deneysel bir alma olan bu aratrmada dersler, deney grubunda FeTeMM
eitimi ve mhendislik uygulamalarna gre ilenirken, kontrol grubunda geleneksel yntem ile
devam etmitir. Uygulamann sonucunda FeTeMM eitimi ve mhendislik uygulamalarnn yer
ald deney grubu lehine renci baarlarnda anlaml bir fark bulunmutur. retmen adaylar
iin tasarm temelli fen eitimi uygulamas gelitiren Bozkurt Altan, Yamak ve Bulu Krkkaya
(2016), retmen adaylarnn bu uygulama hakkndaki grlerini incelemilerdir. retmen
adaylarnn tasarm temelli fen eitiminin motive edici ve sorgulamaya dayal retimi
glendirici olduunu belirttiklerini vurgulamlardr. nar, Prasa, Uzun ve Erenler (2016) de
yine fen bilgisi retmen adaylar ile yrttkleri FeTeMM yaklam odakl almalarnda
katlmclarn FeTeMM eitimine katlmadan nce doa bilimlerini sadece matematik ile
ilikilendirdiklerini, eitimden sonra ise doa bilimleri retiminde matematiin yan sra
teknoloji ve mhendislii de kullanmay dndklerinin altn izmilerdir.

Son yllarda yrtlen FeTeMM eitiminin retmen eitimine dhil edilmesine

ynelik uygulamalar artarken, pek ok FeTeMM eitimi almasnda katlmc retmen ya da
retmen adaylarnn ayn brantan (ounlukla fen bilgisi) olduu grlmektedir (Bozkurt
Altan, Yamak ve Bulu Krkkaya, 2016; nar, Prasa, Uzun ve Erenler, 2016). Oysa orlu ve
Robert (2014), farkl branlardan retmen adaylarnn bir arada eitim ald btnleik
retmen eitimi programlarndan mezun olan retmen adaylarnn FeTeMMi daha btnsel
anladklarn belirtmilerdir. Dier adan, Becker ve Park (2011) yrttkleri meta analiz
almalarnda, btnleik FeTeMM eitimi yaklamnn renme zerinde olumlu etkisi
olduunu aklamlardr. Bu konuyu, STEM Eitimi Trkiye Raporunda ele alan Akgndz
ve dierleri (2015) retmen eitimi retim programlarnn disiplinler aras yaklamlar
benimsenerek yeniden dzenlenmesinin ve etkili bir FeTeMM eitimi iin retmen adaylarnn
mhendislik, fen-edebiyat, teknoloji fakltelerinden de eitim almalarnn nnn almasnn
nemli olduunu vurgulamlardr. Bu bakmdan, bu aratrmada, kimya ve matematik
retmen, mevcut lisans eitimleri srasnda, FeTeMM eitimi yaklam dorultusunda
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 5

gelitirilen uygulamalara katlarak birlikte almalar yrtm olmalar bu almay

dierlerinden ayran zgn deeridir.

2001den bu yana FeTeMM eitimi aratrmalarnn says giderek artmakta (Breiner ve

dierleri, 2012), FeTeMM eitiminin uygulayclar olan retmenlerin ve retmen adaylarnn
FeTeMM eitimi konusunda daha donanml bireyler olmalar iin niversitelerin eitim
fakltelerinde FeTeMM eitimi ile ilgili yaplan almalarn arttrlmasnn gereklilii nem
kazanmaktadr (Akaygun ve Aslan-Tutak, 2016; Akgndz ve dierleri, 2015). Bu almada,
retmen adaylarnn FeTeMM eitimine ilikin bilgi ve becerileri arttrmak zere gelitirilen
bir programn gelitirilme srecine dair bilgi vermek ve uygulama sonularna ilikin bulgular
ortaya koymay amalanmtr.

1.3. Aratrmann Problemi

Mevcut retmen eitimi retim programlarnda FeTeMM eitimi yaklamna ynelik

dersler bulunmamaktadr. Oysa, gnmzde 21. yzyl fen bilimleri ve matematik
retmenlerinin FeTeMM eitimi yaklam konusunda eitim alm, yetkin retmenler
olmalar nem tamaktadr. Bu durum, retmen eitimi programlarnn FeTeMM eitimi
yaklamnn balamnda gncellenmesini ve FeTeMM eitiminin programlara entegre
edilmesini gerektirmektedir. almann, bu amala, ihtiyaca ynelik olarak atlan kk bir
adm olduu sylenebilir.

almada, aratrmaclar tarafndan kimya ve matematik retmen adaylar iin

FeTeMM eitimi yaklam dorultusunda 6 haftalk modl gelitirilmi ve etkileri
incelenmitir. Bu makalede aadaki aratrma sorular incelenmektedir:
1. Son snf kimya ve matematik retmen adaylarnn birlikli FeTeMM eitimi
uygulamasna katlmadan nce ve katldktan sonraki FeTeMM eitimi tanmlar
nelerdir?
2. Son snf kimya ve matematik retmen adaylarnn birlikli FeTeMM eitimi
uygulamasna katlmadan nce ve katldktan sonraki FeTeMM eitimi tanmlarnda
anlaml bir fark var mdr?
3. Son snf kimya ve matematik retmen adaylarnn birlikli FeTeMM eitimi
uygulamasna katlmadan nce ve katldktan sonraki,
a. FeTeMM eitimi yntemleri hakkndaki grleri nelerdir?
b. FeTeMM eitimi iin retmen eitimi hakkndaki grleri nelerdir?
c. Kendi geliimleri iin ihtiya duyduklar destekler hakkndaki grleri
nelerdir?

2. YNTEM

Bu blmde aratrmaclar tarafndan gelitirilen birlikli FeTeMM Eitimi

Modlnn (FEM) ierii, almann deseni, rneklemi, veri toplama ve analiz sreleri ele
alnmtr.

2.1. birlikli Fen, Teknoloji, Mhendislik, Matematik (FeTeMM) Eitimi Modl

(FEM)

Capraro, Capraro ve Morgan (2013) FeTeMM etkinliklerinde rencilerin disiplinler

aras problemler zerinde almalarnn gerek hayatta FeTeMM alanlarnda alan
uzmanlarn ibirliine benzediini belirtmitir. FeTeMM Eitimi yaklamndaki temel
unsurlardan birisinin bu alanlarn btnleik bir yapda ele alnmas ve disiplinler aras
6 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

almann modellenmesi olduu sylenebilir. Dier bir temel unsur ise FeTeMM eitimi
yaklamnda gereki gnlk hayat durumlarn almak, problem zmektir. Bu yaklamn
temel zellikleri gz nnde bulundurularak fen (kimya) ve matematik retmen adaylar iin
birlikli FeTeMM Eitimi Modl (FEM) gelitirilmitir. Aratrmaclar tarafndan
gelitirilen, iki aamadan oluan birlikli FeTeMM Eitimi Modlnn (FEM) ilk blmnde,
katlmclar en az bir kimya ve en az bir matematik retmen adayndan oluan 3-4 kiilik
gruplar halinde 4 hafta boyunca snf ii ve d etkinliklere katlmlardr. Kullanlan etkinlikler
grup yelerinin disiplinler aras almalarn gerektirecek ekilde seilmi, bylece grup iinde
yelerin kendi alanlarnn uzman gibi almalar hedeflenmitir. FEMdeki ibirlii kelimesi,
alanlarn ibirlii yaparak (disiplinler aras) almalarn vurgulamaktadr. FEMin ikinci
aamasnda, katlmclar grup olarak bir FeTeMM projesi gelitirip, projelerini FEM sergisinde
sunmu ve dier gruplarn sunularn dinlemilerdir. Sergide katlmclar diledikleri gruplarn
projelerini FeTeMM eitimi asndan deerlendirerek snf arkadalarna geri bildirimde
bulunmulardr. FEMin geliimi srasnda ve uygulamalar esnasnda FeTeMM eitimi
alannda uzman akademisyenlerin grlerine bavurulmutur. Bu aratrmada kullanlan
leklerin uygunluu ve tm FEM srecinin deerlendirmesinin yan sra, Yenebilir Araba
etkinlii uygulamasnda bir FeTeMM Eitimi uzman da aratrmaclara katlmtr. retmen
adaylar iin hazrlanan FEMin drt haftalk ierii yledir:

Balang: FeTeMM Farkndal Anketinin verilmesi ve gruplarn oluturulmas.

1. Hafta: FeTeMM eitimine giri yaplan ilk haftada, retmen adaylarndan derse
gelmeden nce, Dugger (2010) ve Laboy-Rush (2011)un makalelerini okumalar istenir.
Derste, grup halinde bu makaleler nda, FeTeMM eitiminin ne olduunu, nasl
yaplabileceini, yntemlerini ve faydalarn tartmalar beklenir. Grup halinde, bir A2 kdna
FeTeMM konulu bir poster hazrlamalar istenir. Hazrlanan posterler snfta uygun yerlere
yerletirilerek tm katlmclarn posterleri grmesi salanr. Daha sonra, FeTeMM eitimi
zerine snf tartmas yrtlr. Bir sonraki hafta iin FeTeMM eitimi zerine bir yanstma
yazmalar istenir. Dersin sonunda, bir sonraki hafta, grup halinde ders dnda yrtecekleri
Okyanuslarn Rengi isimli etkinlik ile ilgili bilgi verilir.
Okyanuslarn Rengi Etkinlii: Orijinali Project Oceaongraphy (Project Oceanography,
1999) kapsamnda gelitirilmi olan bu etkinlik, ierdii fotosentez, deriim ve k gibi temel
biyoloji, kimya ve fizik kavramlar zerinden okyanus bilim retimine giri yaplmasn
hedeflemektedir. Okyanuslarn Rengi etkinlii, FEMde kullanlmak zere aratrmaclar
tarafndan yeniden dzenlenmi; matematiksel modelleme, mhendislik sreleri ve teknoloji
entegrasyonu eklenerek, FeTeMM etkinlii haline getirilmitir. Bu etkinlikte, retmen
adaylarndan okyanuslarn rengine etki eden faktrleri gsteren bir model oluturmalar istenir.
Bu balamda ncelikle bu konuda kendilerine fikir verebilecek baz kaynaklarn QR kodlarn
ieren alma ktlar verilir. Kaynaklardan bazlar aada verilmitir:

Okyanuslarn Rengi konusunda yararlanlabilecek kaynaklar:

1. Suyun Optik zellikleri
http://www.serc.si.edu/labs/phytoplankton/primer/hydrops.aspx
2. NASAnn Okyanuslarn Rengi ile ilgili Sitesi
http://oceancolor.gsfc.nasa.gov/
3. Okyanuslarn Rengi Animasyonu
http://oceancolor.gsfc.nasa.gov/SeaWiFS/HTML/SeaWiFS.BiosphereAnimation.html
4. Okyanuslarn Rengi Aratrmalar
http://oceancolor.gsfc.nasa.gov/DOCS/Presentations/werdell_nio_color_overview.pdf
5. Sanal Kimya Laboratuvar (Spektrofotometre nasl alr?)
http://lsteam.org/iet/spectrophotometer/index.html
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 7

https://www.youtube.com/watch?v=pxC6F7bK8CU

retmen adaylarndan, bir hafta boyunca kendi belirledikleri zamanlarda grup olarak
buluarak bu etkinlii tamamlamalar istenir. Bu etkinliin ders d etkinlik olarak verilmesinin
amac, retmen adaylarnn, grup ii dinamiklerini glendirmek zere birlikte almalarnn
tevik edilmesidir. Bylece, retmen adaylarnn kendilerine uygun zamanlar ve yntemleri
belirleyerek, amalarna ulamak zere grup almas yapma deneyimi kazanabilecekleri
dnlmtr.

2. Hafta: Derse gelmeden nce gruplardan Okyanuslarn Rengi isimli etkinlik ile ilgili
modellerini teslim etmeleri ve ders esnasnda modellerini snfa sunmalar istenir. Snf
tartmas ile Okyanuslarn Rengi etkinliinin ierisine fen, teknoloji, matematik ve
mhendisliin nasl entegre edildii, modellemenin nemi, farkllklar ve snrllklar; ayrca
bu etkinlik ile FeTeMM eitiminin nasl verilebilecei irdelenir. Daha sonra, FeTeMM eitimi
zelinde, grup almalarnn amac ve farkl branlardan retmenlerin bir arada almasnn
nemi, avantajlar ve dezavantajlar zerine snf tartmas yaplr. Son olarak, retmen
adaylarndan Okyanuslarn Rengi etkinlii balamnda FeTeMM Eitimi zerine yanstma
yazmalar istenir.

3. Hafta: Yenebilir Arabalar (Perez, Gibson, Opsal ve Lynch, 2011), etkinlii ders
srasnda grup almas yaplarak gerekletirilmitir. Yenebilir Arabalar etkinlii, Amerika
Birleik Devletlerinde, Ulusal Bilim Vakf (National Science Foundation) tarafndan
desteklenmi, Ulusal Mhendislik Haftas boyunca Illinois Valley Community Collegeda farkl
ya grubundaki rencilere uygulanmakta olan bir etkinliktir. Bu etkinliin FEMe dahil
edilmesinin amac retmen adaylarnn verilen snrl kaynaklar kullanarak, temel fen ve
matematik bilgileri nda, mhendislik ve teknolojinin entegre edildii bir sreci
deneyimlemeleridir. ncelikle, retmen adaylarna etkinlik iin snfa getirilen yiyecekleri
(biskvi, meyve, kraker vb.) kullanarak, sadece yenebilir malzemelerden oluan, 1 metrelik dz
bir zeminde yoku aa brakldnda kendiliinden ilerleyebilen bir araba tasarlayarak
oluturmalarnn beklendii sylenir. retmen adaylarndan, nce malzemelerin neler
olduunu incelemeleri, kt zerinde arabalarn tasarlamalar ve arabalarn oluturmalar
beklenir. ekil 1de bu etkinlik srasnda oluturulmu arabalara rnekler grlmektedir.

ekil 1. Yenebilir Arabalar etkinliinde tasarlanm araba modelleri

8 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

Etkinlik srasnda retmen adaylar cevapladklar sorular ile bu etkinliin ierisine

fen, teknoloji, matematik ve mhendisliin nasl entegre edildiini, karlatklar zorluklar ve
bu zorluklar karsnda nasl zmler rettiklerini; ayrca bu etkinlik ile FeTeMM eitiminin
nasl verilebileceini tartrlar. Etkinlik sonunda snf tartmas ile etkinliin FeTeMM eitimi
asndan incelemesi yaplr. Son olarak, retmen adaylarndan Yenebilir Arabalar etkinlii
balamnda FeTeMM Eitimi zerine yanstma yazmalar istenir.

4. Hafta: Snf ii etkinlik olarak uygulanan Nanoteknoloji ve Origami (Science Buddies

Staff, 2015) etkinlii, maddelerin yapsnn kat katlama ynteminden yararlanarak
modellenmesi esasna dayanmaktadr. Aratrmaclar tarafndan FeTeMM etkinlii haline
dntrlen etkinliin amac, kimyann temel kavramlarndan biri olan allotrop kavramn,
nanoteknoloji uygulamalar ve geometri bilgileri ile birletirerek mhendislik ve teknolojinin
nasl entegre edildiinin bu FeTeMM etkinlii balamnda grnebilir hale getirilmesidir. Bu
etkinlik iin retmen adaylarna 10 adet 25 x 25 cm ebadnda renkli origami ktlar, kt
bardak, 60 cm uzunluunda kurdele ve eitli ktleler sunulur. retmen adaylarndan
nanoteknoloji uygulamalarn dnerek deforme olmadan en fazla arlk tayabilen bir kpr
tasarlamalar ve origami katlarn kullanarak kpry oluturmalar istenir. Daha sonra
retmen adaylarndan ilk kprlerini denemeleri ve denedikten sonra gerekli deiiklikleri
yaparak ikinci tasarmlarn oluturmalar ve kprlerini yeniden ina etmeleri sylenir.
Etkinlik srasnda retmen adaylarna konu zerinde dnecekleri bir alma kd verilir.
Etkinlik boyunca retmen adaylarndan bu etkinlie fen, teknoloji, matematik ve
mhendisliin nasl entegre edildiini, karlatklar zorluklar ve bu zorluklar karsnda nasl
zmler rettiklerini; yine bu etkinlik ile FeTeMM eitiminin nasl verilebileceini
irdelemeleri beklenir. Etkinlik sonunda snf tartmas yaplr ve retmen adaylarndan bu
etkinlik balamnda FeTeMM Eitimi zerine yanstma yazmalar istenir. ekil 2de
Nanoteknoloji ve Origami etkinliinde oluturulmu kpr modellerine rnekler grlmektedir.
Ayrca, FEMin son haftasnda, retmen adaylarna iki hafta ierisinde grup olarak bir
FeTeMM etkinlii tasarlamalar ve alma ktlar ile birlikte bu etkinlii gelitirmeleri
sylenir. ki haftann sonunda retmen adaylarnn etkinliklerini birbirlerine sunacaklar,
deerlendirme ve tartma yapacaklar FeTeMM Etkinlikleri Sergisi olaca duyurulur.

ekil 2. Nanoteknoloji ve Origami etkinliinde oluturulmu kpr modelleri

Kapan: FEMin bu son blmnde, retmen adaylarndan grup olarak gelitirdikleri

etkinlikleri FeTeMM Etkinlikleri Sergisinde sunmalar ve birbirlerinin etkinliklerini
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 9

deerlendirmeleri istenir. Sergi sonunda, snf tartmas yaplarak, gelitirilen etkinlikler

balamnda FeTeMM Eitimi irdelenir ve retmen adaylarndan FeTeMM Eitimi ve etkinlik
gelitirme sreleri zerine yanstma yazmalar istenir. Son olarak, retmen adaylarna yeniden
FeTeMM Farkndal Anketi verilir ve FEM boyunca oluan FeTeMM ile ilgili bilgilerin
grselletirilmesi amacyla grup olarak FeTeMM konulu poster hazrlamalar istenir. FEM
srecini gsteren Belirtke Tablosu Tablo 1de grlmektedir. Sonu olarak, FEM, sadece
FeTeMM etkinliklerinden olumayp retmen adaylarnn okuduklar makaleler, grup ve snf-
ii tartmalar, btnleik yapdaki FeTeMM etkinlikleri, ibirlikli alma ile oluturulan sergi
ve onlarn deerlendirmelerini kapsamaktadr. Ayrca, her etkinliin sonunda yaplan tartmalar
ile FeTeMMin btnleik yaps detaylca irdelenerek FeTeMM eitimi yaklamnn doasnn
pekitirilmesi hedeflenmitir.

Tablo 1: FEM srecini gsteren belirtke tablosu

Zaman Uygulama Ama

FeTeMM Farkndal Anketinin verilmesi FeTeMM n bilgilerinin saptanmasdr.
Gruplarn oluturulmas n hazrln yaplmasdr.
Dugger (2010) ve Laboy-Rush (2011) Alan yazndan birka rnek vererek ve snf tartmas
Balang
makalelerinin okunmas yaparak FeTeMM Eitimine giri yaplmasdr.
FEMin banda FeTeMM ile ilgili ilk bilgilerin
FeTeMM konulu poster hazrlanmas
grselletirilmesidir.
Etkinliin amac okyanuslarn rengine etki eden
faktrler ile ilgili bir model oluturulmasdr.
Okyanuslarn Rengi Etkinliinin Etkinliin snf dnda retmen adaylarndan kendi
1. Hafta
duyurulmas belirledikleri zamanlarda grup olarak buluarak
tamamlattrlmasnn amac, grup almas yapma
deneyimi kazanmalardr.
Etkinliin snfta sunulmas ve snfta tartma
yaplmasnn amac etkinliin ierisine fen, teknoloji,
Okyanuslarn Rengi Etkinlii Modellerinin matematik ve mhendisliin nasl entegre edildii,
2. Hafta
Teslimi, Grup Sunular ve Tartma modellemenin nemi, farkllklar, snrllklar ve bu
etkinlik ile FeTeMM eitiminin nasl
verilebileceinin irdelenmesidir.
Bu etkinliin amac rencilerin verilen snrl
kaynaklar kullanarak, temel fen ve matematik
3. Hafta Yenebilir Arabalar Etkinlii
bilgileri nda, mhendislik ve teknolojinin entegre
edildii bir sreci yaamalardr.
Bu etkinliin amac kimyann temel kavramlarndan
biri olan allotrop kavramn nanoteknoloji
Nanoteknoloji ve Origami Etkinlii uygulamalar ve geometri bilgileri ile birletirerek
4. Hafta mhendislik ve teknolojinin entegrasyonun
grnebilir hale getirilmesidir.
FeTeMM Etkinlikleri Sergisinin FeTeMM Etkinlikleri Sergisi hakknda bilgi
duyurulmas verilmesidir.
FeTeMM Etkinlikleri Sergisinin amac retmen
adaylarnn grup olarak bir FeTeMM etkinlii
FeTeMM Etkinlikleri Sergisi
tasarlamalar ve deerlendirme yaparak bu sreci
Kapan deneyimlemeleridir.
FeTeMM Farkndal Anketinin verilmesi FeTeMM son bilgilerinin saptanmasdr.
FEM boyunca oluan FeTeMM ile ilgili bilgilerin
FeTeMM konulu poster hazrlanmas
grselletirilmesidir.

2.2. Aratrma Deseni

Aratrmada, nicel yar-deneysel aratrma yntemlerinden, Tek Grup ntest-Sontest

Deseni (Gay, Mills, ve Airasian, 2014) kullanlmtr. Katlmclarn FeTeMM farkndalklarn
bireysel farkllklarn gzeterek inceleyebilmek amacyla nicel olarak analiz edilmek zere 8
10 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

ak-ulu sorudan oluan bir anket uygulanmtr. Katlmclarn bu ankete verdikleri cevaplar
vastasyla FeTeMM Eitimi yaklam dorultusunda gelitirilmi bir rnek uygulama olan
FEMin retmen adaylar zerine etkisinin incelenmesi hedeflenmitir.

2.3. rneklem

Aratrma, stanbulda yer alan orta byklkteki bir devlet niversitesinin Eitim
Fakltesinin, Ortaretim Fen ve Matematik Alanlar Eitimi Blmnde son snfta
okumakta olan, kimya (N=22) ve matematik retmen adaylar (N=26) ile yrtlmtr. Bu
niversitede, Ortaretim Fen ve Matematik Alanlar Eitimi Blmnde 5 yl retim veren
Fizik retmenlii, Kimya retmenlii ve Matematik retmenlii Lisansla Birletirilmi
Tezsiz Yksek Lisans Programlar yer almaktadr. Bu programlarda okuyan renciler, ilk
yl boyunca kendi alan derslerini (kimya, matematik), Fen-Edebiyat Fakltesinden, eitim
derslerini de (rnein, eitim psikolojisi) Eitim Fakltesi, Rehberlik ve Psikolojik Danmanlk
Blmnden almaktadrlar. Drdnc ve beinci yllarda alan eitimi derslerini, Ortaretim
Fen ve Matematik Alanlar Eitimi Blmnden almaktadrlar. lk drt yl, retmen adaylar
derslerini dier programlardaki (ngilizce retmenlii, Kimya, Fizik retmenlii vb.)
renciler ile birlikte alrken, son snfta, kendi alanlarna zg olan, alan eitimi derslerini
(rnein, zel retim Yntemleri) sadece kendi programlarndaki renciler ile birlikte
almaktadrlar.

Aratrmann rneklemi, amal rneklem (Baki ve Gkek, 2012) yntemi ile

belirlenmitir. Amal olarak seilen rneklem, bu niversitedeki ortaretim blm
rencilerinin bir arada almaya yatkn olmalar nedeni ile seilmitir. orlu ve Robertin
(2014) almasnda farkl branlardan retmen adaylarnn bir arada eitim aldklar zaman
FeTeMMi daha btnsel anladklarn ortaya kmtr. Hazrlanan FEMin uygulanabilmesi
iin de amal rneklem oluturularak katlmclarn en azndan daha nce baka alandaki
retmen adaylar ile ders alm, etkileimde bulunmu olmas dnlmtr. FEMin
retmen adaylar zerindeki etkisinin aratrlmas amacyla, 2015-2016 akademik ylnn Gz
dneminde son snfta bulunan ve aratrmaclar tarafndan verilen kimya ve matematik zel
retim yntemleri derslerine kaytl olan kimya (N=22) ve matematik retmen adaylar
(N=26) ile yrtlmtr. Tm retmen adaylarnn % 75i kadn, % 25i erkek; bran baznda
kimya retmen adaylarnn % 77si, matematik retmen adaylarnn % 73 kadndr.

2.4. Sre

Aratrmaclar tarafndan gelitirilen ve iki aamadan oluan FEM uygulamas, kimya

ve matematik zel retim yntemleri derslerinde haftada 2 saat olacak ekilde uygulanmtr.
FEM uygulamasnn ncesinde retmen adaylar sekiz adet ak-ulu sorudan oluan
FeTeMM Farkndal Anketini doldurmutur. Ardndan, retmen adaylarnn kendi seimleri
ile belirledikleri 16 grup oluturulmu ve retmen adaylarna alma boyunca ayn gruplarda
alacaklar sylenmitir. Uygulama sreci Blm 2.1.'de detaylca aklanan FEMin
tamamlanmasnn ardndan retmen adaylar FeTeMM Farkndal Anketini yeniden
cevaplamlardr. Bu makalede FEM srecinin banda ve sonunda katlmclarn FeTeMM
eitimi tanm ve bu konudaki retmen eitimine ynelik cevaplarna younlalmtr.
alma ncesinde etik kurulundan alnan izin ile almann etik adan uygun olduu
raporlanmtr. Ayrca tm katlmclar aratrmaya gnll olarak katlmlardr.
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 11

2.5. Veri Toplama Aralar

Nicel aratrmalarda katlmclarn bir durum hakkndaki davranlarn tarafszca lmek

amacyla ak-ulu sorular ieren anketler de kullanlmaktadr (Williams, 2011). Bu amala,
almada, aratrmaclar tarafndan gelitirilmi olan ak-ulu sorulardan oluan FeTeMM
Farkndal Anketi kullanlmtr. Hazrlanan anket, FeTeMM alannda almalar yapan bir
uzman ve kimya eitimi alannda alan bir uzman tarafndan incelenmitir. Uzmanlarn
grleri sorularn aratrmann amacna uygun olduu ynnde olup sadece baz sorularda
ifade deiikliklerine gidilerek kapsam geerlii (Tekin, 1977) salanmtr. Ankette,
katlmclarn teorik erevedeki kavramsallatrmalarn ve pratik uygulamalara ynelik
alglarn deerlendirmek amacyla sekiz soru sorulmutur. Bu makalede paylalan sonularda,
ankette yer alan FeTeMM eitimi tanmna ve FeTeMM alannda retmen eitimine ynelik
olarak sorulan sorular incelenmitir. Anketteki dier drt soru liselerde yaplmakta olan
uygulamalara ynelik olup bu makale kapsamnda ele alnmamtr. Bu almann, yar-
deneysel bir aratrma olmas nedeni ile katlmclara n test ve son testte ayn sorular
yneltilerek uygulanan FEM eitiminin etkisi incelenmitir. Yar-deneysel almann doas
gerei, katlmclara FEMe katlmadan nce sahip olmu olabilecekleri bilgi ve grler de
sorulmutur. Katlmclarn FeTeMM eitimi konusunda snrl bilgi ve deneyime sahip
olabilecekleri dnlm olsa da yar-deneysel almann doasn korumak adna bu sorular
n-testte de katlmclara yneltilmitir. Sonu olarak, bu makalede katlmclarn aadaki drt
soruya verdikleri cevaplar incelenmitir. Sorular ve sorulma amalar aadaki Tablo 2de
zetlenmitir.

Tablo 2: FeTeMM Farkndal Anketinde sorulan drt soru ve sorulma amalar

Soru Sorulma Amac

i. FeTeMM Eitimi nedir?
ii. FeTeMM Eitimi iin sizce en etkili yntem(ler) nelerdir?
Aklaynz.
iii. FeTeMM alanlarndaki retmenlerin etkililiini artrmak
iin neler gerekli olurdu?
retmenlerin disiplinler aras etkinlikleri uygulamaya
hazr olmalar iin ne gibi kaynaklar yardmc olurdu?
iv. FeteMM retimi konusundaki becerinizi gelitirmek iin
ne eit destek almak isterdiniz?
FeTeMM eitimini nasl tanmladklarnn
incelenmesi
FeTeMM eimi ile hangi retim yntemlerini
ilikilendirdiklerinin incelenmesi
FeTeMM farkndalklarnn derinlemesine
incelenmesi
FeTeMM konusunda alm olduklar eitimi nasl
devam ettirmek istedikleri ve kendilerini ne ynde
gelitirmeye ihtiya duyduklarnn incelenmesi

2.6. Veri Analiz Yntemleri

ncelikle, betimsel analiz yaplmas amacyla, katlmclarn FeTeMM Farkndal

Anketindeki ak ulu sorulara vermi olduklar cevaplar ierik analizi teknikleri kullanlarak
veri indirgemesi ile analiz edilmitir. Aratrmadaki ama, nicel analiz ncesinde verinin
indirgenmesi ve katlmclarn cevaplarnn n ve son testte nicel olarak karlatrlmasdr.
Katlmc cevaplar, ak kodlama yaplarak kodlanm, ardndan veri indirgeme amac ile bu
kodlardan nicel analizde kullanlacak kodlar oluturulmutur. Daha sonra, ilenmemi ham
veriye geri dnlerek, her katlmcnn cevabna bir veya daha fazla kod atanmtr. Birden
fazla ifade ieren cevaplar birden fazla kod kullanlarak analiz edilmitir. Bu balamda FEM
ncesi ve sonrasndaki cevaplar karlatrlmtr. Drt soru iin kullanlan tm kodlar
Bulgular blmnde yer alan Tablo 3de verilmitir. Katlmclarn, FeTeMM eitimi
konusundaki retmen eitimi (iii. soru) ve kendi eitimleri iin gerekli grdkleri destek (iv.
soru) iin verdikleri cevaplarn da karlatrlabilmesi iin ayn kodlar kullanlmtr. Veriler
her iki aratrmac tarafndan da kodlanm ve kodlamada uyumsuzluk olmas durumunda
12 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

zerinde konuularak tm kodlarda fikir birliine ulalmtr. Bu ekilde kodlayclar aras

gvenirlik (Orwin ve Vevea, 2009) salanmtr.

FeTeMM eitimi tanm iin verilen cevaplarda kullanlan kodlar FeTeMM eitiminin
btnleik doasn yanstmalar bakmndan sral bir yapdadr. lgi ekme Amal retim
kodu kullanlan katlmc cevaplarnda, FeTeMMin sadece rencilerin dikkatini ekmek veya
renmeyi ilgin klmak iin kullanlmas ele alnrken, Kapsaml retim kodunda alanlarn
ayrk bir ekilde ama daha kapsaml retilmesi ele alnmtr. Bu iki kodda retmen adaylar
FeTeMMin doasndaki btnleik yapdan bahsetmemilerdir. Sonraki iki kodda da,
Alanlarn Bir Arada retilmesi ile farkl alanlarn btnleik yapya ulamadan ayrk ama
ilikili retilmesi aklanmaktadr. FeTeMMin btnleik yapsn ele alan ve bu ekilde
retilmesini belirten katlmc cevaplar Alanlarn Btnleik retilmesi olarak
kodlanmtr. Kodlar arasnda FeTeMM eitiminin btnleik doas asndan sral bir yap
bulunmaktadr. Baka bir deyile, FeTeMM eitimi yaklamnn btnleik yapsn
anlamlandrmalar sralandnda, lgi ekme Amal retim kodu en alt srada yer alrken,
Kapsaml retim kodu onun bir stnde, Alanlarn Bir Arada retilmesi kodu bir stte,
Alanlarn Btnleik retilmesi kodu ise en st srada yer almaktadr. Bu nedenle, n ve son
testlerdeki deiim sral verinin analizi iin kullanlan, parametrik olmayan testlerden
Wilcoxon aretli Sralar Testi ile karmsal olarak analiz edilmitir. Bu aamada Wilcoxon
aretli Sralar Testinin, kullanlmasnn nedeni, sral veri (ordinal) olarak llen n test ve son
test ile elde edilen eletirilmi gzlemleri karlatrmaktr (Rosner, ve dierleri., 2006).
Katlmclarn dier soruya vermi olduklar cevaplar ise frekans hesaplar ile betimsel olarak
analiz edilmitir.

3. BULGULAR
retmen adaylarnn FeTeMM eitimi tanm, yntemi, retmen eitimi ve kendileri
iin ihtiya duyduklar destek zerine yneltilen sorulara verdikleri cevaplarn analiz sonucunda
Tablo 3deki kodlar oluturulmutur.

Tablo 3: Veri analizinde kullanlan kodlar

FeTeMM Eitimi Tanm FeTeMM Eitimi Yntemi FeTeMM retmen Eitimi

FeTeMM Eitimi Destei
lgi ekme Amal retim birlii Zaman
Kapsaml retim Grup almas Fiziksel Kaynaklar
Alanlarn Bir Arada retilmesi Alanlar aras Balant Kurma Mfredat Deiiklii
Tema d Aratrma Kaynak Materyal
Teknoloji Kullanm Deneyim Paylam
Proje Yapma rnek Proje Gzlemi
Modelleme Bilinlendirme
Deney Aratrmaya / almaya Katlm
Uygulama Seminer/Konferans/Eitim
Etkinlik Yapma / rnek Verme Birlikte alma
Mhendislik Sureci / rn Bilgilenmek

3.1. FeTeMM Eitimi Tanm

retmen adaylarnn (N=48) FeTeMM eitimi iin vermi olduklar tanmlar Tablo
3de sunulan drt kod kullanlarak frekans hesaplamalar ile betimsel, Wilcoxon aretli Sralar
Testi ile karmsal olarak analiz edilmitir. Tablo 4de kodlarn n ve son testlerdeki frekans
deerleri; ekil 3te ise grafii verilmitir. FeTeMM Eitimi Tanm ile ilgili oluturulan kodlar
iin katlmc cevaplarna rnekler yledir:
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 13

Tahminim, rencilerin ilgisini eken eitim (n test, lgi ekme Amal retim),
Matematiin, fen, teknoloji ve mhendislikte nasl kullanldn anlatan ve etkili
kullanm iin uygulanan program (n test, Kapsaml retim),
Bir konunun retilmesinde bu drt alann ilikili kullanlmas (son test, Alanlarn
Bir Arada retilmesi),
Fen, teknoloji, mhendislik ve matematii entegre ederek daha etkili anlatm ve
yntemler kullanmak (son test, Alanlarn Btnleik retilmesi).

Tablo 4: FeTeMM eitimi tanm kodlarnn frekanslar

n-Test Son-Test n-Test Son-Test

Kodlar Frekans Frekans Yzde (%) Yzde (%)
Cevapsz 3 2 6 4
lgi ekme Amal retim 4 2 8 4
Kapsaml retim 9 3 19 6
Alanlarn Bir Arada retilmesi 20 20 42 42
Alanlarn Btnleik retilmesi 12 24 25 50
Tema D 2 0 4 0

Bu analizde, frekans deerlerine bakld zaman FeTeMM eitiminin lgi ekme

Amal retim kodunun frekansnn d ve Alanlarn Btnleik retilmesi kodundaki
art dikkat ekmektedir. FEM ncesinde katlmclarn %25i FeTeMM Eitiminin btnleik
yapsn tanmda kullanrken, FEM sonrasnda bu oran %50ye kmtr. Burada retmen
adaylarnn FeTeMM eitimini ilgi ekme amal kullanlan bir retim olarak grmekten
uzaklaarak alanlarn btnleik retilmesine odaklanmalar FeTeMM eitimi konusundaki
alglarnn ilerlediinin bir gstergesi olarak dnlebilir. statistiksel olarak da katlmclarn
n ve son testlerdeki FeTeMM Eitimi tanmlarnda Wilcoxon aretli Sralar Testi analizi
sonucuna gre anlaml bir ilerleme bulunmutur (z= -2.748, p=0.006, r=0.400). Tablo 5te
Wilcoxon aretli Sralar Testi analiz sonular verilmitir.

Tablo 5: FeTeMM eitimi tanm Wilcoxon aretli Sralar Testi Sonular

Son Test-n Test N Sra Sra Z p

Ortalamalar Toplamlar
Negatif sra 8 16.88 135.00 -2.748a .006
Pozitif sra 25 17.04 426.00
Eit 14
14 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

30

25

20

15
n-Test Frekans
10 Son-Test Frekans

0
Cevapsz lgi ekici Kapsaml Alanlarn bir Alanlarn Tema D
retim arada btnleik
retilmesi retilmesi

ekil 3. FeTeMM eitimi tanm kodlarnn grafii

3.2. FeTeMM Eitimi Yntemi

retmen adaylarnn n ve son testlerde FeTeMM eitimi yntemine ynelik olan ii. soruya
vermi olduklar cevaplar 11 kod kullanlarak analiz edilmitir. FeTeMM Eitimi Yntemi ile
ilgili oluturulan kodlar iin katlmc cevaplarna rnekler yledir:
Fen bilimlerinde daha ok uygulama, kimyada daha ok deney (n test, Uygulama),
Srekli ibirlii ve teknoloji entegrasyonu (n test, birlii ve Teknoloji Kullanm),
Projelerin her ya grubuna hitap etmesi ve rencilerin gruplar halinde almas
(son test, Grup almas ve Proje Yapma),
rencilerin aktif tasarlamalar ve ina etmeleri, mhendislik, son-rn arlkl
olmal (son test, Mhendislik Sreci),
Drt alanda da yeterli dzeyde bilgi ve yeti kullanlmasn salayacak etkinlikler
yaptrmak (son test, Alanlar Aras Balant Kurma ve Etkinlik Yapma).

Bu 11 kodun frekans deerleri Tablo 6da ve grafii ekil 4te verilmitir.

Katlmclarn vermi olduklar cevaplar n testte birlii ve Alanlar aras Balant Kurma
kodlarnda younlarken, son testte Grup almas, Proje Yapma, Alanlar aras Balant
Kurma ve Etkinlik Yapma/rnek Verme kodlarnda younlamtr. Basit seviyedeki
ifadesiyle ibirliini anlatan birlii kodu, n testte 12 katlmc tarafndan verilirken, son
testte sadece bir katlmc tarafndan verilmitir.

Bir dier dikkat ekici sonu ise, Mhendislik Sreci kodunun n testte hi
bulunmazken son testte 6 katlmcnn FeTeMM alanlarnn arasndaki balantnn yan sra
FeTeMM eitimi etkinliklerinde mhendislik srecini (tasarm, rn karma) vurgulamasdr.
Benzer ekilde, Etkinlik Yapma/rnek Verme kodu n testte sadece %15 iken son testte
%48ye ykselmitir. Bu deerler Tablo 6da topluca verilmitir. Katlmclarn neredeyse yars
FeTeMM eitimi iin etkinlik yapmann etkili bir yntem olduunu belirtmitir. Keza, Proje
Yapma kodu da yine katlmclarn %27si tarafndan kullanlmtr.
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 15

Tablo 6. FeTeMM eitimi yntemi kodlarnn frekanslar

n-Test Son-Test n-Test Yzde Son-Test Yzde
Kodlar Frekans Frekans (%) (%)
Cevapsz 3 0 6 0
birlii 12 1 25 2
Grup almas 2 1 4 2
Alanlar aras Balant Kurma 4 0 8 0
Aratrma 2 1 4 2
Teknoloji Kullanm 7 11 14 23
Proje Yapma 3 13 6 27
Modelleme 2 1 4 2
Deney 5 4 10 8
Uygulama 17 19 35 40
Etkinlik Yapma / rnek Verme 7 23 15 48
Mhendislik Sreci 0 6 0 12
Tema D 3 2 6 4

25

20

15

10

5 n-Test Frekans
0 Son-Test Frekans

ekil 4. FeTeMM eitimi yntemi kodlarnn grafii

3.3. FeTeMM retmen Eitimi

Katlmclara yneltilen sorularn ncs FeTeMM eitimi iin retmen eitiminde

neler yaplmas gerektiidir. Katlmclarn n ve son testlerde vermi olduklar cevaplar 11 kod
dorultusunda analiz edilmitir. Bu kodlarn frekans deerleri Tablo 7de ve grafii ekil 5te
verilmitir. FeTeMM retmen eitimi (iii. soru) cevaplar ve katlmclarn kendi geliimleri
(iv. soru) ile ilgili olan soruya verilen cevaplar iin de ayn kodlar kullanlm olup kodlar iin
rnek katlmc cevaplar yledir:
Yazl kaynaklar, nceden yaplm rnek projeler yardmc olabilir (n test, Kaynak
Materyal ve rnek Proje Gzlemi),
16 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

STEM eitimindeki st dzey hocalarla anlalarak konferanslar dzenlenebilir (n

test, Seminer/Konferans/Eitim),
retmenlerin, FeTeMM eitimi konusunda daha fazla bilinlendirilmesi, bir takm
eitimlere tabi tutulmalar (son test, Bilinlendirme ve Seminer/Konferans/Eitim),
retmenlerin etkinliini arttrmak iin zaman gerekli olurdu (son test, Zaman).

Tablo 7: FeTeMM retmen eitimi kodlarnn frekanslar

n-Test Son-Test n-Test Yzde Son-Test Yzde

Kodlar Frekans Frekans (%) (%)
Cevapsz 10 0 21 0
Zaman 0 9 0 19
Fiziksel Kaynaklar 5 10 10 21
Mfredat Deiiklii 1 5 2 10
Kaynak Materyal 7 15 15 31
Deneyim Paylam 2 2 4 4
rnek Proje Gzlemi 4 11 8 23
Bilinlendirme 3 3 6 6
Aratrma/alma Katlm 2 1 4 2
Seminer/Konferans/Eitim 8 14 17 29
Birlikte alma 13 13 27 27
Bilgilenmek 5 8 10 17
Tema D 3 2 6 4

Katlmclarn yaklak %20si bu soruya n testte cevap vermezken, son testte ise tm
cevaplamtr. n testte katlmclarn cevaplar dalm durumda olup Birlikte alma kodu
n plana kmaktadr. FEMden sonra katlmclarn FeTeMM retmen eitimi iin eitli
nerileri ortaya kmaktadr. En ok kullanlan kodlar Kaynak Materyal (%31),
Seminer/Konferans/Eitim (%29) ve Birlikte alma (%27) olmutur. Katlmclarn
retmenler iin elektronik ve basl kaynak salanmas ile seminer ve eitimlere katlma
kodlar n teste kyasla son testte art gstermitir.

16
14
12
10
8
6
4
2 n-Test Frekans
0 Son-Test Frekans

ekil 5. FeTeMM retmen eitimi kodlarnn grafii

birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 17

3.4. FeTeMM Eitiminde Katlmclarn FEM Sonras htiya Duyduklar Destek

Katlmclara retmen eitiminin yan sra, kendilerinin geliimi iin FEMden sonra
nasl bir destek istedikleri de sorulmutur. Katlmclarn n ve son testlerde vermi olduklar
cevaplar retmen eitiminde de kullanlan 11 kod dorultusunda analiz edilmitir. Bu kodlarn
frekans deerleri Tablo 8de ve grafii de ekil 6da verilmitir.
Bu soruda katlmclarn %17si n testte cevap vermemitir. Son testte ise sadece 2
katlmc (%4) cevap vermemitir. FEM ncesinde 8 kiinin (%17) cevaplar, rnek projeleri
gzlemlemek, izlemek ve FeTeMM iin eitimlere, seminerlere katlmak olmutur. Kendi
alannda veya dier alanlarda daha bilgili olmak, FeTeMM uygulam retmenlerle
deneyimlerinin paylam veya evrimii platformda baka retmenlerle deneyim paylam
kodlar 7 katlmcnn (%15) cevaplarnda grlmektedir. Baka bir deyile, katlmclarn
%62si bu 4 kodu (proje gzlemlemek, eitimlere katlmak, alanda bilgilenmek, deneyim
paylam) cevaplarnda ifade etmitir. Son testteki cevaplarda da rnek Proje Gzlemi ve
Seminer/Konferans/Eitim kodlar 11 kez (%23) kullanlarak en ok kullanlan kodlar
olmutur. Katlmclar FEM sonrasnda rnek proje grmek ve benzer eitimlere katlmak
isteseler de Bilgilenmek kodunda azalma olmutur. Ancak, dier retmenlerle veya
deneyimli retmenlerle deneyim paylam yine 7 katlmc (%15) tarafndan n plana
kartlmtr. Burada dikkat ekici olan baka bir sonu, nceki soruda kullanlm olan,
FeTeMM iin fazladan zaman, mfredat deiiklii ve bilinlenme kodlarnn bu sorunun
cevaplar arasnda yer almam olmasdr.

Tablo 8: FeTeMM eitimi iin destek kodlarnn grafii

n-Test Son-Test n-Test Son-Test
Kodlar Frekans Frekans Yzde (%) Yzde (%)
Cevapsz 8 2 17 4
Zaman 0 0 0 0
Fiziksel Kaynaklar 1 2 2 4
Mfredat Deiiklii 1 0 2 0
Kaynak Materyal 2 4 4 8
Deneyim Paylam 7 7 15 14
rnek Proje Gzlemi 8 11 17 23
Bilinlendirme 0 0 0 0
Aratrma/alma Katlm 5 6 10 13
Seminer/Konferans/Eitim 8 11 17 23
Birlikte alma 4 3 8 6
Bilgilenmek 7 4 14 8
Tema D 5 5 10 10
18 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

12

10

4
n-Test Frekans
2 Son-Test Frekans

ekil 6. FEM sonras FeTeMM eitimi iin destek kodlarnn grafii

4. TARTIMA ve SONU

Sunulan almada, aratrmaclar tarafndan gelitirilen birlikli Fen, Teknoloji,

Mhendislik, Matematik (FeTeMM) Eitimi Modl (FEM) ile son snf kimya ve matematik
retmen adaylar FeTeMM eitimi ve uygulama yntemleri zerine eitim almlardr. FEM,
teorik bilgilerden ziyade FeTeMMin uygulan ve rnek projeler iermektedir. Katlmc
retmen adaylar grup ierisinde birlikte alarak FeTeMM etkinliine katlm, bu
etkinliklerde her bir FeTeMM alannn nasl ele alndn deneyimlemilerdir. Ardndan,
katlmclar grup olarak kendi projelerini gelitirip sunmulardr. Bu aratrmada FEMe katlan
retmen adaylarnn FeTeMM eitimi zerine olan alglar ak ulu sorulardan oluan n ve
son test uygulamas ile incelenmitir.

Katlmc retmen adaylarnn FeTeMM eitimi tanm iin n ve son testte verdikleri
cevaplar gz nne alndnda anlaml bir fark bulunmutur. retmen adaylar, almann
banda FeTeMM eitiminin ilgi ekme amacyla kullanlan retim olduunu dnrken,
FEMin sonunda bu cevab verenlerin says azalm ve FeTeMM eitimini alanlarn
btnleik retimi olarak dnenlerin says artmtr. Burada zellikle katlmclarn
alanlarn btnleik olarak retimi ynnde alglarnn deitii grlmektedir. FEM iin
gelitirilen etkinliklerde alanlarn btnleik yapda ele alnmasna dikkat edilmi ve katlmclar
ile yaplan etkinlik sonras tartmalarda da nem verilmitir. Btner ve Uzun (2011) fen
retmenlerinin fen ve matematik konular arasnda yeterince balant bulunmadn
belirttiklerini, Kray, Gk, alkan ve Kaptan (2008) ise matematik retmenlerinin matematik
retiminde dier alanlar ile ilikilendirme ihtiyacnn farknda olmadklarn ortaya
koymulardr. Fen ve matematik retiminin entegrasyonu zerine yaplan almalar inceleyen
Kurt ve Pehlivan (2013) zellikle retmen adaylar ile yaplan almalarda katlmclarn alan
ve pedagojik alan bilgilerinin yapacaklar entegrasyon iin engel tekil ettiini dile
getirmilerdir. Oysa, FEM katlmclar, FeTeMM almalar sonucunda alanlar aras ilikiyi
btnleik olarak grebilmilerdir. Bu balamda, katlmclarn FeTeMM tanm iin verdikleri
cevaplar FEMdeki etkinliklerin btnleik doas ile aklanabilir. Btnleik retimin
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 19

FeTeMM eitimindeki olumlu etkileri (Becker ve Park, 2011; orlu ve Robert, 2014) bu
almada da gze arpmaktadr. nar, Prasa, Uzun ve Erenlerin (2016) fen bilgisi retmen
adaylar ile yaptklar FeTeMM odakl almada, katlmclarn, FeTeMM eitimine katlmadan
nce, doa bilimlerini sadece matematik ile ilikilendirmeyi dndklerini; eitimden sonra ise
doa bilimleri retiminde matematiin yan sra teknoloji ve mhendislii de kullanmay
dndklerini belirtmilerdir. Ancak, FeTeMMde dier alanlarn bir alan ile
ilikilendirilmesinden ziyade alanlarn bir arada ve btnleik allmas gerekmektedir.
FEMe katlan retmen adaylarnn cevaplarnda da dier alanlarn kendi alan retimlerinde
kullanm deil de alanlarn btnleik kullanlmasn ne kardklar grlmtr. FEMde
yer alan etkinliklerin btnleik doasnn yan sra retmen adaylarnn farkl alanlardan
katlmclar ile bir arada almalarnn da btnleik yapy vurgulamalarn aklayan bir unsur
olduu sylenebilir.

retmen adaylar FEMe katlmadan nce FeTeMM eitiminde kullanlan

yntemlerin doasnda yer alan ibirliine ok genel olarak deinirken, FEM sonrasnda son
testlerde ibirliinden bahsetmeyip, proje yapma, etkinlik yapma gibi FeTeMM eitim
yntemlerine vurgu yapmlardr. Bu durum, retmen adaylarnn FEM srecinde yaptklar
almalarn etkisiyle, genel bir ibirlii ifadesi kullanmayp, ibirliinin uyguland
yntemleri dile getirmi olmalar ile aklanabilir. Benzer ekilde, FEMin etkinlikler zerine
kurulmas ve tartmalarn etkinlik uygulamalar ile yrtlmesi, katlmclarn son testteki
FeTeMM eitimi yntemi sorusuna verdikleri cevaplarda etkinlik kullanmann artmasn
aklayabilir. Keza, FEM etkinliklerinde mhendislik srecinin, tasarm yaplmasnn,
vurgulanmas ile n testte hi mhendislik cevab gelmezken son testte 6 katlmcnn
mhendislik srecine vurgu yapmasn aklayabilir. Bozkurt Altan, Yamak ve Bulu Krkkaya
(2016) retmen adaylar ile tasarm temelli fen eitimi uygulamas gelitirmi ve durum
almas ile retmen adaylarnn bu uygulama hakkndaki grlerini incelemilerdir.
Katlmc retmen adaylarnn tasarm temelli fen eitiminin motive edici olduunu ve
sorgulamaya dayal retimi glendirdiini n plana karm olduklarn belirtmilerdir.

retmenlerin FeTeMM eitimi etkinliklerini arttrmak iin nelerin gerekli olduu

sorusuna FEMe katlmadan nce verdikleri cevaplarnda birlikte alma ve eitli
kaynaklardan bilgi edinme n plana kmaktadr. FEM sonrasnda bu iki seenein saylar
artm olsa da rnek proje gzlemi ve seminerlere katlma isteinde de art gzlenmektedir.
Bir dier deyile, FEMdeki teorik ve proje uygulamal deneyimleri dorultusunda katlmclar,
FeTeMM retmen eitimi iin rnek projelere ve seminerlere katlmann nemini
vurgulamlardr. te yandan, n testte retmenlerin gerekli zaman bulmalar hibir katlmc
tarafndan belirtilmezken 9 katlmc son testte retmenlere FeTeMM eitimi yapabilmeleri
iin gerekli zaman yaratlmas gerektiini belirtmitir. Dier fiziksel koullarn (maddi, materyal
vb.) iyiletirilmesi ynndeki cevaplar son testte artmtr. FEM sonrasnda retmen
adaylarnn FeTeMM iin zaman ve dier fiziksel olanaklara vurgu yapmas FeTeMM
eitimlerinin tasarlanmasna nem verdiklerinin bir gstergesi olarak grlebilir .

Benzer ekilde, katlmclarn kendileri iin FeTeMM konusunda nasl bir destek almak
istedikleri sorularna her iki teste verdikleri cevaplarda rnek proje gzlemlemek ve
seminerlere katlmak n plana kmaktadr. FEMdeki FeTeMM retmen eitimi
kapsamnda uyguladklar rnek etkinlikler ve sergide farkl projeleri gzlemleyerek
deerlendirmeleri, bu deneyimlerinin devam etmesini istemelerinin bir gstergesi olarak
yorumlanabilir. nk, katlmclar bu iki yntemi kendi geliimleri iin kullanmay tercih
edeceklerini belirtmilerdir. Bu nedenle, FeTeMM eitimi ile ilk kez lisans dzeyinde karlaan
retmen adaylarnn, hizmet-ii dnemlerinde kendilerini bu alanda gelitirmek istemeleri
dikkat ekmektedir. Dolaysyla, FeTeMM eitiminin hizmet-ii dneminde verilmesi kadar
20 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

hizmet ncesi retmen eitimi programlarna entegre edilmesi nerilebilir (Akaygun ve Aslan-
Tutak, 2016; Bracey ve Brooks, 2013; orlu ve Robert, 2014; Nadelson ve dierleri, 2012).

Katlmclarn FEM deneyimleri, FeTeMM eitimi alglarnda belirli dzeyde

deiiklik gzlemlenmesini salamtr. Ancak almann bir niversitede gereklemesi ve
zel retim yntemleri dersleri kapsamnda belirli bir srede tamamlanmas da almann
etkilerinin tartlmasnda snrlama oluturmaktadr. Aratrmaclar tarafndan gelitirilen
FEMin retmen adaylar ve retmenlerle uygulanmas modln gelitirilmesini, etkilerinin
incelenmesini ve FeTeMM eitimini zel retim yntemleri dersleri kapsamnda snrl bir
ekilde ele almak yerine tek bana bir ders olarak retmen adaylarnn yetitirilmesi
nerilebilir.

5. KAYNAKLAR
Akaygn, S., Aslan-Tutak, F., Bayazt, N., Demir, K., ve Kesner, J. E. (2015). Ksaca FeTeMM eitimi:
retmenler ve rencileri iin iki gnlk altay. 2. International Conference on New Trends in
Education, Baheehir niversitesi, stanbul.

Akaygun, S., ve Aslan-Tutak, F. (2016). STEM images revealing stem conceptions of pre-service chemistry and
mathematics teachers. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 4(1),
56-71. DOI:10.18404/ijemst.44833

Akgndz, D., Aydeniz, M., akmak, G., ava, B., orlu, M. S., ner, T. ve zdemir, S. (2015). STEM eitimi
Trkiye raporu: Gnn modas m yoksa gereksinim mi?. stanbul Aydn niversitesi, STEM Merkezi ve
Eitim Fakltesi. [evrim-ii: http://www.aydin.edu.tr/belgeler/IAU-STEM-Egitimi-Turkiye-Raporu-
2015.pdf], Eriim Tarihi: 5 Mays 2016.

Baki, A. ve Gkek, T. (2012). Karma yntem aratrmalarna genel bir bak. Electronic Journal of Social Sciences,
11(42), 1-21.

Becker, K., ve Park, K. (2011). Effects of integrative approaches among science, technology, engineering, and
mathematics (STEM) subjects on students' learning: A preliminary meta-analysis. Journal of STEM
Education: Innovations and Research, 12(5/6), 23.

Bracey, G. ve Brooks, M., (2013). Teachersn training: Building formal STEM teaching efficacy through informal
science teaching experience. ASQ Advancing the STEM Agenda Conference, Grand Valley State
University, Michigan.

Breiner, J., Harkness, S., Johnson, C. C. ve Koehler, C. M. (2012). What Is STEM? A discussion about conceptions
of STEM in education and partnerships. School Science and Mathematics, 112(1) 3-11.

Bozkurt Altan, E., Yamak, H., ve Bulu Krkkaya, E. (2016). FeTeMM eitim yaklamnn retmen eitiminde
uygulanmasna ynelik bir neri: Tasarm temelli fen eitimi, Trakya niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi,
6(2), 212-232.
Btner, S.. ve Uzun, S. (2011). Fen retiminde karlalan matematik temelli skntlar: Fen ve teknoloji
retmenlerinin tecrbelerinden yansmalar. Kuramsal Eitimbilim, 4(2), 262-272.

Capraro, M. M. ve Jones, M. (2013). Interdisciplinary STEM Project-Based Learning. In R. M. Capraro, M. M.

Capraro, J. R. Morgan (Ed.) STEM Project-Based Learning An Integrated Science, Technology,
Engineering, and Mathematics (STEM) Approach (pp. 51-58), Rotterdam, Netherlands, Sense Publishing.

orlu, M. S., ve Robert, M. C. (2014). Introducing STEM education: Implications for educating our teachers for the
age of innovation FeTeMM eitimi ve alan retmeni eitimine yansmalar. Eitim ve Bilim, 39(171), 74-
85.

nar, S. Prasa, N., Uzun, N. ve Erenler, S. (2016). The effect of STEM education on pre-service science teachers
perception of interdisciplinary education. Journal of Turkish Science Education, 13(special issue), 118-
142.

Jacobs, H. H. (1989). Interdisciplinary curriculum: Design and implementation. Association for Supervision and
Curriculum Development, Alexandria, VA, USA: Edwards Brothers, Inc.
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 21

Dugger, W. E. (2010). Evolution of STEM in the United States. 6th Biennial International Conference on Technology
Education Research, Gold Coast, Queensland, Avustralya.

Gay, L.R., Mills, G.E., ve Airasian, P.W. (2014). Educational research: Competencies for analysis and applications.
Edinburgh Gate, England: Pearson.

Hartzler, D. S. (2000). A meta-analysis of studies conducted on integrated curriculum programs and their effects on
student achievement. Yaymlanmam doktora tezi. Indiana University.

Kray, S.A., Gk, B., alkan, . ve Kaptan, F. (2008). Perceptions of science and mathematics teachers about the
relations between what courses for qualified science mathematics education in elementary schools. zcan
Demirel, Ali M. Snbl (Ed.) iinde, Further Education in The Balkan Countries, Volume II. 889-896,
PEGEM, Konya.

Kurt, K. ve Pehlivan, M. (2013). Integrated programs for science and mathematics: review of related literature.
International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 1(2), 116-121.

Laboy-Rush, D. (2011). Integrated STEM Education through Project-Based Learning.

[evrim-ii: http://www.rondout.k12.ny.us/common/pages/DisplayFile.aspx?itemId=16466975, Eriim
Tarihi: 5 Mays 2016.

Morrison, J. S. (2006). TIES STEM education monograph series: Attributes of STEM education. [evrim-ii:
https://www.partnersforpubliced.org/uploadedFiles/TeachingandLearning/Career_and_Technical_Educatio
n/Attributes%20of%20STEM%20Education%20with%20Cover%202%20.pdf], Eriim Tarihi: 5 Mays
2016.

Nadelson, L. D., Seifert A., Moll, A. J. ve Coat, B. (2012). I-STEM Summer Institute: An integrated approach to
teacher professional development in STEM. Journal of STEM Education, 13(2), 69-83.

National Research Council (2011). Successful K-12 STEM education. Washington, DC: National Academies Press.

Orwin, R. G., & Vevea, J. L. (2009). Evaluating Coding Decisions. In H. Cooper, L. V. Hedges & J. C. Valentine
(Eds.), The handbook of research synthesis and meta-analysis. New York: Russell Sage Foundation.

Partnership for 21st Century Learning. Framework for 21st century learning. [evrim-ii: http://www.p21.org/our-
work/p21-framework], Eriim Tarihi: 3 Mays 2016.

Perez, D., Gibson, J., Opsal, S. C. ve Lynch, R. M. (2011). Organizing an edible car contest a how to handbook.
[evrim-ii: http://www2.ivcc.edu/mimic/nsf/Resources%20for%20Teachers/Manual-2011.pdf], Eriim
tarihi: 28 Haziran 2016.

Pinnell, M., Rowley, J., Preiss, S., Franco, S., Blust, R. ve Beach, R. (2013). Bridging the gap between engineering
design and PK-12 curriculum development through the use of the STEM education quality framework.
Journal of STEM Education, 14(4), 28-35.

Project Oceanography (1999). Ocean color lesson I: Energy and color. [evrim-ii:
http://www.marine.usf.edu/pjocean/packets/sp99/s99u1le1.pdf], Eriim tarihi: 28 Haziran 2016.

Read, T., (2013). STEM can lead the way: Rethinking teacher preparation and policy. [evrim-ii:
http://www.cslnet.org/wp-content/uploads/2013/07/STEMCanLeadTheWayReport.pdf], Eriim Tarihi: 25
Nisan 2016.

Rockland, R., Bloom, D. S., Carpinelli, J., Burr-Alexander, L., Hirsch, L. S. ve Kimmel, H. (2010). Advancing the
E in K-12 STEM education. The Journal of Technology Studies, 36(1), 53-64.

Roehrig, G. H., Moore, T. J., Wang, H. H. ve Park, M. S. (2012). Is adding the E enough? Investigating the impact of
K12 engineering standards on the implementation of STEM integration. School Science and Mathematics,
112(1), 31-44.

Rosner, B., Glynn, R. J. ve Lee, M. L. (2006). The wilcoxon signed rank test for paired comparisons of clustered
data. Biometrics, 62(1), 185-192.
22 Fatma Aslan-Tutak, Sevil Akaygn, Seil Tezsezen

Sanders, M. (2009). STEM, STEM education, STEMmania. The Technology Teacher, 68(4), 20-26.

Science Buddies Staff (2015). Exploring Nanotechnology: Fold, Roll, & Stack Your Way to Super-Strong Materials.
[evrim-ii: http://www.sciencebuddies.org/science-fair-projects/project_ideas/MatlSci_p042.shtml] ,
Eriim tarihi: 28 Haziran 2016.

Tekin H. (1977). Eitimde lme ve Deerlendirme. Ankara: Mars Matbaas.

Wang, H. H., Moore, T. J., Roehrig, G. H. ve Park, M. S. (2011). STEM integration: Teacher perceptions and
practice. Journal of Pre-Collage Engineering Education Research, 1(2), 1-13.

Williams, C. (2011). Research methods. Journal of Business & Economics Research, 5(3), 65-71.

Yldrm, B. ve Altun, Y. (2015). STEM eitim ve mhendislik uygulamalarnn fen bilgisi laboratuvar dersindeki
etkilerinin incelenmesi. El-Jezeri Journal of Science and Engineering, 2(2), 28-40.

Extended Abstract
Partnership for 21st Century Learning (2016) identified 21st century learner as
collaborative, creative individuals with critical thinking and communication skills. Complex,
interdisciplinary problems require individuals to be able to work in collaborative
interdisciplinary groups (Roehrig, Moore, Wang and Park, 2012). Due to important role of
scientific and technological development in 21st century, the initiative of STEM (Science,
Technology, Engineering, and Mathematics) started to take attention since 1990s (Sanders,
2009). STEM education can be defined as integration of science, technology, engineering and
mathematics in interdisciplinary manner (Dugger, 2010). Teachers play an important role to
provide necessary problem or project based learning environment for students. Since, todays
teachers are assumed to learned STEM areas with traditional methods, there has been some
programs which were developed to improve preservice teachers to experience STEM education
(Akaygun and Aslan-Tutak, 2016; Bracey and Brooks, 2013; Yldrm and Altun, 2015). The
meta-analysis results of Becker and Park (2011) showed that integrated approach to teaching
STEM areas may have positive effect on student achievement. The report on STEM Education
in Turkey, (Akgndz et al., 2015) addressed revision of teacher training programs to
implement interdisciplinary work of STEM.
Researchers of the present study designed and implemented CLT-STEM
(Collaboratively Learning to Teach STEM) module for secondary school chemistry and
mathematics preservice teachers. CLT-STEM was implemented at a mid-size public university
in Istanbul. Participants were 22 chemistry and 26 mathematics preservice teachers who were
attending last year teaching methods courses. CLT-STEM module was designed to implement
project based learning tasks which were requiring preservice teachers to work in groups to apply
STEM areas as integrated. In the first week, participants were asked to read two articles
(Dugger, 2010; Laboy-Rush, 2011) on STEM education. These readings were discussed in the
class and participants asked to prepare a poster of STEM education conception of their group.
They completed three STEM education tasks (Oceans Color, Edible Car, Nanotechnology and
Origami) with their groups. Then, the groups were asked to develop a STEM education task to
be presented at STEM education exhibit for CLT-STEM. They attended each others
presentation and gave feedback. At the end, participants were asked to work in their groups to
prepare a poster to represent their conception of STEM education. During CLT-STEM,
participants were always working in their small group to complete tasks.
Authors focused on analysis of the following two research questions: (i) differences
between participating senior chemistry and mathematics preservice teachers definition of
STEM before and after attending CLT-STEM, (ii) participating preservice teachers views
(before and after attending CLT-STEM) on STEM education methods, teacher training for
STEM education and support that they need for themselves. Four open-ended questions (STEM
birlikli FeTeMM Eitimi Uygulamas: Kimya ve Matematik retmen Adaylarnn FeTeMM Farkndalklar 23

education definition, methods of STEM education, teacher training for STEM education, their
needs for support for STEM education) were analyzed quantitatively by using codes. The codes
for STEM education definition (interesting, comprehensive instruction, teaching areas together,
and integration of areas) were ordinal in terms of addressing integrative nature of STEM. So, a
non-parametric test for ordinal data, Wilcoxon Signed Rank Test was used to detect any
difference between participants STEM education definitions before and after attending CLT-
STEM. There is statistically significant difference (z= -2.748, p=0.006.), of participants
definitions.
Second question was about methods of STEM education. Eleven codes emerged from
pre and post test. The codes are as follows: Collaboration, Application, Use of Technology,
Research/Investigation, Group Work, Conducting Projects, Modeling, Experiment, Connections
among Areas, Doing Activities/Giving Examples, Engineering Process/ Product. While,
participants pre-test answers were focusing on Collaboration and Connections among
Areas, their post-test answers were mostly Group Work, Conducting Projects,
Connections among Areas, and Doing Activities/Giving Examples. Furthermore,
Engineering Process / Product code was not found in pre-test but about 13% of participants
addressed it in their answers. The last two questions, teacher training for STEM education and
participants needs for further support on STEM education were coded with same eleven codes:
Time, Physical Resources, Curriculum Change, Materials, Sharing Experiences,
Observing Project Examples, Increase Awareness, Participating Research,
Seminar/Conference/Training, Working Together, and Get Knowledge. When
participants were asked about teacher training for STEM education, 20% did not answer the
question in pre-test. Working together code is most common one in pre-test. However, in
post-test participants answers focused on three codes, Materials (31%),
Seminar/Conference/Training (29%) and Working Together (27%). Similarly, participants
answers about their own needs, analyzed with the same eleven codes. Before attending CLT-
STEM, most of the participants (62%) answered as Observing Project Examples,
Seminar/Conference/Training, Get Knowledge, or Sharing Experiences. In post test, each
of the mostly occurred codes, Observing Project Examples and
Seminar/Conference/Training were addressed by 11 participants. An interesting result was the
difference between the codes for previous question (teacher training) and the question on their
own needs. While participants addressed Time or Curriculum Change for what is needed
for teacher training, none of the participants answered about these two for their own needs.
Considering characteristics of CLT-STEM; integration of areas, problem solving tasks
for real world problems, can be seen in changes of participants answers to open-ended
questionnaire questions. Being parallel with the literature (Becker and Park, 2011), significant
change in participants answers for STEM education can be explained by CLT-STEMs nature
of integration of areas. Similarly, about STEM education methods, increase in participants
answers of using activities/projects can be explained by using problem solving tasks/activities
during CLT-STEM. These tasks were incorporating engineering process too. So, it can explain
13% of participants to stress engineering process only in post-test but not in pre-test. The
preservice teachers who get to learn about STEM first time would like to continue during their
in-service years. So, STEM education trainings through project example which integrate all four
areas should be included in professional development of in-service teachers (Akaygun and
Aslan-Tutak, 2016; Corlu and Robert., 2014; Nadelson et al., 2012). The limitations of the study
can also inform for future studies. Because this study was conducted in a single university in
Istanbul with preservice teachers, it should be replicated with participants of other universities
or other subject area teachers.