Chng 4: i cng v ha hu c

A- Kin thc c bn v nng cao:

1. Hp cht hu c(HCHC): l jhowpj cht ca cacbon ( tr CO, CO2, mui
cacbonat, xianua). Thnh phn ca HCHC nht thit phi c nguyn t
cacbon, thng c H, O,
Khi nhit phn hp cht hu c th lun thu c cacbon hoc hp cht cu
cacbon nh CO2, Na2CO3
2. Cc cng thc biu din HCHC:
Cng thc n gin nht (CTGN) cho bit t l s nguyn t ca cc nguyn t
c trong phn t.
Cng thc phn t( CTPT) cho bit s nguyn t cc nguyn t trong phn t.
Cng thc cu to(CTCT) biu din th t v cch thc lin kt ca cc nguyn t
trong phn t.
3. Thuyt cu to ha hc:
Trong phn t HCHC cc nguyn t lin kt vi nhau theo ng ha tr v th t
nht nh. Th t lin kt gi l cu to ha hc. Su thay i th t lin kt
tc l thay i cu to ha hc s to thnh hp cht khc.
Trong phn t HCHC, cacbon c ha tr $. Nguyn t cacbon khng nhng c th
lin kt vi nguyn t nguyn t khc m cn lin kt vi nhau thnh mch
cacbon.
Tnh cht ca cc cht ph thuc vo thnh phn phn t v cu to ho hc.
4. ng ng, ng phn:
ng ng l nhng cht c thnh phn phan t hn km nhau mt hay nhiu
nhm CH2 nhng c tnh cht tng t nhau.
V d: cng thc ca metan l CH4, cng thc cc cht thuc dy ng ng
metan l CH4(CH2)n hay Cn + 1H2n+4 hay CnH2n+2. Ni cc khc, cng thc chung ca
cc cht thuc dy ng ng metan l CnH2n+2.
Tng t, cng thc chung cc cht thuc dy ng ng ancol no, n chc,
mch h l CnH2n+1OH (n1)
ng phn l nhng cht c cng cng htuwcs phn t nhng khc nhau v cng
thc cu to nn tnh cht ha hc khc nhau.
5. Phn ng hu c: phn thnh cc loi sau:
- Phn ng th: mt nguyn t hay nhm nguyn t trong phn t hu c b
thay th bi nguyn t hay nhm nguyn t khc.
- Phn ng cng: cc phn t hu c kt hp vi nhau hoc kt hp vi nguyn
t hay phn t khc. Nguyn t hay phan t tham gia phn ng cng c lin
kt hoc vng km bn.
- Phn ng tch: Mt vi nguyn t hoc nhm nguyn t b tch ra khi phn
t.
B Cc dng bi tp v phuwong php gii:
1. Dng 1: Vn dng thuyt cu to ho hc:
1.1. Bi tp v khi nim ng ng, ng phn:
Cc cht ng ng c CTCT tng t nhau, ch khc vi nhm CH2. Cc cht
ng phn c CTPT ging nhau, ch khc CTCT.
V d 1: Cc cht sau, cht no l ng ng ca nhau:
H3C CH3
C C

H3C CH3
(I)

H3C CH2 CH3

C C

H3C CH3
(II)
H3C CH2 CH3
C C

H CH3
(III)
CH3 CH2 CH2 CH3 (IV) v CH3 CH2 CH2 CH2 CH3(V)
V CH3 CH=CH2 (VI)
Hng dn gii:
Cc cht (I), (II), (III) v (VI) u c cu to tng t nhau( 1 ni i C=C) v
hn km nhau mt s nhm CH2 nn l ng phn ca nhau.
Cc cht (IV), (V) l ng phn ca nhau v c cu to tng t nhau( ch c lin
kt C-C), hn kem nhau 1 nhm CH2 nn l ng ng ca nhau.
V d 2:
Cac cht no sau y l ng phn ca nhau:
CH3OCH2CH2CH3 (I) , CH3CH2O CH2CH3 (II), CH3CH2CH2CH2OH (III),
CH3CH2COOH(IV).
Hng dn gii: Cc cht (I), (II), (III) u c CTPT ging nhau l C4H10O nn l
ng ng ca nhau.

1.2. Bi tp vit CTCT cc ng phn, s lng ng phn:

Phng php gii:
Bc 1: Tm s lin kt :
Bc 2: Vit mch cacbon:
- Vit mch thng.
- Vit mch nhnh.
Bc 3: in nhm chc.
Bc 4: in s nguyn t H sao cho mi nguyn t C c (s lk+s ngtu H) =4

Vi HCHC c CTPT l CxHyOzNt th y 2x + 2 v

2x + 2 + t - y
S lin kt + vng =
2
V d 1: Vit CTCT cc ng phn ca C5H12
Bc 1: s lk
 2.5 + 2 - 12
+ vng = = 0, nh vy phn t ch c lin kt n C-C v C-H.
2
Bc 2: Vit mch cacbon
Mch thng: C- C-C-C-C
Mch nhnh: C-C-C-C

C
V C

C-C-C

C

Bc 3: in nhm chc, bc ny b qua v khng c nhm chc.

Bc 4: in H.
Ta c 2 CTCT sau: CH3- CH2-CH2-CH2-CH3
V CH3-CH2-CH-CH3

CH3
v CH3

CH3-C-CH3

CH3
V d 2: