Rabindranath Tagore _ Gora

1. Blm

Kalkta'da yamur mevsimi balamt. Sabahki bulutlar dalmt, gkyz prl prld. Yapayalnz ve isiz gsz olan Binoy
birinci kattaki evinin verandasndan, yoldan geenlerin bitip tkenmeyen gidi gelilerine bakyordu. niversiteyi bitireli uzun
zaman olduu halde henz evlenmemiti. Doru drst bir ii de yoktu. Geri gazetelere birka makale yazm, birka miting
dzenlemiti fakat btn bunlar yaamn doldurmaya yetmiyordu. Bu sabah, belirli bir ii olmamas nedeniyle sinirlenmeye

balamt:

Kar dkkann nnde, gezginci airlerin giydii alacal bulacal bir giysi giymi olan bir dilenci trk sylyordu:

Yreim sanki bir kafes,

Oraya bilinmedik bir ku bilmem nasl girip kyor,

Yakalayabilsem onu

Aknn ipiyle balayacam.

Binoy, adam yukar artp bu bilinmedik ku stne sylenen trky yazma isteini duydu iinde. Ama nasl ki gece yars,
hava birdenbire souyunca insan elini uzatp stne ikinci bir rt ekmeye enirse o da ona seslenmeye endi. Binoy'un
kafasnda sadece trknn melodisi nlyordu.

Tam o srada evin nnde bir kaza meydana geldi. ki atl bir fayton kk bir arabaya arpt ve yana devrilen kk arabay
yolun stnde ylece brakp, btn hzyla uzaklat. Binoy sokaa frlad. Arabadan onyedi onsekiz yalarnda bir kz kmt.
htiyar bir adam da inmeye alyordu. Onlarn yardmna kotu. htiyarn sapsar olduunu grnce, "Yaralanmadnz ya e-
fendim?" diye sordu.

htiyar glmsemeye alarak:

Hayr, bir eyim yok! diye yant verdi. Ama glmseyii abucak silindi yznden. Bir yerinin ard belliydi. Binoy koluna
girdi; kayg iinde kendine bakan gen kza dnerek, "Evim urackta, gelin," dedi.

htiyar bir yataa yerletirince gen kz gzleriyle nerede su bulabileceini aratrd. Bir testi yakalayp babasnn yzne hafife
su serpti, bir yandan da yzn yelpazelerken Binoy'a "Acaba bir doktor artabilir miyiz?" diye sordu. Binoy doktoru artmak
iin uan gnderdi.

Gen kzn arkasnda duran Binoy, kzn duvarda asl duran aynadaki hayaline bakyordu. ocukluundan beri btn gnlerini
Kalkta'daki evinde almaya vermiti. Dnya hakkndaki btn bilgilerini kitaplardan renmiti. Ailesindeki kadnlardan baka
hibir kadn tanmamt... imdi aynada grd bu kzn hayali bylyordu kendisini... Kadn izgilerine btn ayrntlaryla
bakma sanatndan habersizdi. Ama bunlarn iinde bir sevgiyle dokunmu olan bu gen yzn tutkulu yumuakl yepyeni,
harikulade bir dnya ayordu gzlerinin nne. Bir an sonra ihtiyar inleyerek gzlerini at. Gen kz ona doru eildi ve titrek
bir sesle, "Yaralandnz m babacm?" diye mrldand.

htiyar oturmaya alarak:

Neredeyim ben? diye sordu.

Binoy abucak ona yaklat: "Dinlenin biraz, doktor neredeyse gelir."

O anda doktorun ayak seslerini duydular. Doktor muayene sonunda ar bir durum olmadn ve biraz alkol kartrlm scak st
iirilmesini salk vererek gitti. Doktor giderken, gen kz babasnn biraz huzursuzlatn sezdi. Bunun nedenlerini anlayan kz,
eve gider girmez hem vizite cretini, hem de ila parasn gndereceini syleyerek onu yattrd. Sonra Binoy'a dnd.

Ne harikulade gzleri vard. Binoy bu gzlerin ufak m, byk m, kara m, kahverengi mi olduunu dnmedi bile... lk bakta
itenlii grlyordu. En ufak bir utangalk ve tereddt yoktu bu gzlerde. Ak yreklilik ve kuvvet okunuyordu bunlarda.
Binoy ekinerek: "Doktorun creti nemli deil... Me-

rak etmeyin... Ben..." diye konumaya balad ama gen kzn kendine dikilen gzleri cmlesini bitirmesine engel oldu. Doktorun
cretini demelerini kabul etmesi gerektiini anlad. htiyar alkol aramaya gerek olmadn sylyordu fakat kz "yi ama
babacm, doktor salk verdi," diye direniyordu.

"Doktorlar her frsatta alkol salk verirler," diye yant verdi. "Bir bardak st iersem gcm toplarm."

Biraz st itikten sonra Binoy'a dnd: "Artk gidelim. Korkarm sizi ok rahatsz ettik," dedi.

Gen kz bir araba getirilmesini syledi ama, babas yavaa: "Ev sahibini daha fazla rahatsz etmeyelim, hem evimiz urackta.
Yryebilirim oraya kadar," dedi. Ancak kz buna raz olmaynca babas da srar etmedi. Delikanl araba bulmak iin dar kt.

Gitmeden nce gen kzn babas ev sahibinin adn renmek istedi. Onun "Binoy - Busan - aterji" diye yant vermesi izerine
kendi adnn "Pare andra - Bataarya" olduunu ve ayn sokakta 78 numarada oturduunu syledi. Sonra da "Vaktiniz o-lur da
bizi grmeye gelirseniz ok seviniriz," diye ekledi. Gen kzn baklarnda da ayn davet okunuyordu. Binoy hemen imdi onlarla
birlikte gitmek isteini duyuyordu iinde... Fakat bunun doru bir davran olup olmayaca iin duraksad; araba hareket ettii
srada gen kz onu hafife selamlad. Binoy iinde bulunduu aknlktan, karlk bile veremedi bu selama.

Binoy odasna dndkten sonra bu halinden tr kendine lanetler yadrd durdu. Bu yeni dostlar ilk grd andan ayrldklar
zamana kadar olup bitenleri; davranlarn bir bir aklndan geirdi. Batan sona kadar davrannn hi de ho olmad kansna
vard. Bo yere ne yapmalyd, ne yapmamalyd, ne demeliydi, ne dememeliydi diye dnr dururken gzleri birdenbire gen
kzn kulland ve yatan stnde unuttuu mendiline takld. Mendili avucuna ald srada dilencinin syledii trknn ara
namesi aklna geldi:

Yreim sanki bir kafes

Oraya biiinmedik bir ku bilmem nasl girip kyor.

Saatler ilerliyor, scak gitgide artyordu: Yollarda bir araba akn balamt. Bugn kendini iine veremiyordu Binoy. Kk evi
ve evresindeki insan rkten bu koca kent birdenbire bir peri masal, olanaksz eylerin gerekletii, irkinliin gzellik olduu
bir dnya oluvermiti. Temmuz gneinin prl prl yanan alevi kafasnda tutuuyor, damarlarnda dolayor ve gz kamatrc bir
k perdesi dncelerini rtyordu.

Birdenbire, yolda evlerin nnde durup numaralarn inceleyen yedi sekiz yalarnda bir olan ocuu grd. Neden olduunu
bilmeden, olann kendi evini aratrdn kestirdi. "Kesinlikle buray aryordur!" diye haykrd. Koarak aaya indi, olan eve
ard. ocuun yzne sevecenlikle bakyordu. Olan bir mektup uzatt, stnde bir kadn eliyle ngilizce olarak kendi adnn
yazlm olduunu grd... Kk: "Ablam bunu size vermem iin gnderdi beni," dedi... Zarfn iinden bir miktar para kt,
baka hibir ey yoktu... ocuk hemen gitmek istiyordu, fakat Binoy odasna kmas iin srar etti. Ablasndan daha esmerdi fakat
ona o kadar benziyordu ki: Binoy'un yrei sevin doldu, baylmt olana. ekingen bir ocuk olmad grlyordu: Odaya
girerken duvarda asl bir tabloyu gstererek: "Bu kim?" diye sordu.

Bir arkadamn resmi, diye yant verdi Binoy.

Bir arkada resmi, ama kim?.. Binoy glerek:

Tanmazsn ki! dedi. Ad Gurmohan, ama ben ona Gora derim. Snf arkadam.

Okula gidiyor musunuz?

Hayr, bitirdim okulu.

Sahi mi? Bitirdiniz ha?..

Binoy kk konuun hayranln kazanma isteinden alamad kendini:

Tabii ya, bitirdim! dedi.

Kk olan hayranlkla bakt ona ve iini ekti. Elbette kendisinin de belki gnn birinde byle okulu bitireceini dnyordu:
Binoy adn sorunca, "Sati andra - Mukerji!" diye yant verdi.

Binoy dalgn dalgn:

Mukerji mi? diye tekrarlad. Bir anda ahbap olmulard. Binoy, Pare Babu'nun z babalar olmadn, ama ocukluklarndan
beri onlar yetitirmi olduunu rendi. Ablasnn ad vaktiyle Radharani idi. Ama Pare Babu'un kars onun adn deitirmi,
Suarita koymutu.

Sati gitmeye hazrland zaman Binoy. "Yalnz gidebilecek misin?" diye sordu ona:

Olanck gururu incinmiesine:

Her zaman yalnz giderim ben! dedi.

Binoy, "Ben de geleyim seninle!" dedii zaman erkekliine dokunulmu gibi: "Neden? Ben yalnz gidebilirim!" diye kar koydu
ve yalnz gittiini anlatmak iin de bir sr yk anlatt.

Binoy'un onu, evinin kapsna kadar gtrmekte neden bylesine direndiini kk olan anlayamazd. Sati ieri girmesini
syleyince Binoy kesin olarak reddetti:

Hayr, imdi olmaz. Baka gn gelirim!

Binoy eve dndkten sonra zarf eline ald. Adresi tekrar, tekrar ylesine dikkatle okudu ki her izgiyi; her ayrnty ezberledi.
Sonra zarf para ile birlikte bir ekmeceye koyup kilitledi. Bu paray, en gerektii zaman bile harcanmayacakt.

2. Blm

Yamur mevsiminde karanlk bir akamd. Gk kaln ve nem ykl bulutlarla kaplyd. stnden sessizce uup giden bu ar ve
kasvetli bulutlar altnda Kalkta kenti, ban kuyruunun altna sokup tostoparlak olmu koca bir kpek gibi hareketsizdi. Bir gn
ncesinden beri aralksz yaan yamur, yollan amur iinde brakacak kadar srekli, fakat bu amurlar silip sprecek kadar
iddetli deildi. leden sonra drde doru yamur dindi. Ne var ki kapkara bulutlar hl yerinde duruyordu.

Bu alacakaranlk iinde, evde oturmak kadar dar kmann da tad yoktu. katl bir evin atsn oluturan taraa-da iki
delikanl hasr taburelere oturmutu. ki dost ocukluklarnda, okul dn bu taraada oynam, snav zaman boydan boya
dolaarak derslerini ezberlemi; iddetli scaklarda yemeklerini orada yemi, sabahn ikisine kadar orada tartm, gn doarken
srayarak uyanm ve hasrn stnde uyuyakaldklarn grp armlard: niversiteyi bitirdikten sonra birinin bakan,
tekinin genel sekreteri olduu Hint Vatanseverler Birliinin aylk toplantlar da bu taraada yaplmt. Bakann ad
Gurmohan'd, ama arkadalar ona Gora derlerdi: lk bakta u-zun boyuyla brlerinden ayrlrd. Fakltedeki Profesrlerinden
biri ona, beyaz renginden tr karl da adn vermiti. Boyu bir seksen vard, iri kemikliydi. Elleri kaplan penesini andryordu.
Sesinin tonu yle derin, yle sertti ki; bu sesi duyan yerinden srayarak: "Bu da kim?" diye sorard. ok byk ve enerjik bir
yz vard. enesi ve ene kemikleri son derece i-riydi, kalar yok gibiydi, kntsz aln kulaklarna kadar iniyor, ince, ksk
dudaklar stnde bumu bir kl gibi dmdz uzuyordu. Kk, keskin gzleri uzak ve grnmeyen bir amaca

ynelmi bir okun ucu gibiydi. Ama bir anda yakn bir amaca ynelir ve ona ulaabilirdi. Gurmohan'n gzel olmad apakt:
Bununla beraber onun varlnn farkna varmamak olas deildi ve hangi toplulukta olursa olsun varln kabul ettirirdi.

Arkada Binoy iyi aileden gelen btn Bengalli okumularn ounda grld gibi alakgnllyd, ama zekiydi... nce
yapsyla, canl zekasnn birlemesi yzne zel bir anlam veriyordu. niversitede daima ok iyi notlar alm, burslar kazanmt.
Okumaktan pek tat almayan Gora bu konuda onunla yanamaz, fikirleri Binoy kadar abuk kavrayamazd. Bellei de onun kadar
gl deildi. Nitekim btn snavlarda Binoy destek olarak, Gora'y peinden srklemiti.

Bu rutubetli austos akamnda iki arkada yeniden tartmaya dalmt. Gora: "Dur da ben de syleyeyim biraz. Geen akam
Abinas, Brahmo Samaj' eletirirken, sadece salam ve normal bir dncesi olduunu ortaya koymutu. yle olduu halde ona
kar neden ate pskrdn? "ayorum sana!" diye yant verdi.

Onun ne kadar krc konutuu ak bir ekilde belliydi gibi geliyor bana.

Eer byle dnyorsan sen yanlyorsun demektir... Toplumun, kendisinin bir paras olduu halde, keyiflerince davranarak
onu yok etmek isteyen hainleri skunetle karlamasn, onlara hogrrlk gstermesini bekleyemezsin elbette. Kim bilir belki de
toplum hi kt niyeti olmayan bu insanlar zerinde yanlr ve onlarn iyi dediine kt der. Bu da kendisine meydan okuyanlarn
aka bir cezaya arptrndan baka bir ey deildir.

Kim bilir; belki de doaldr bu, dedi Binoy. Ancak ben bir davrann doal olduu iin haka olduunu kabul edemem.

YoooL. Adaleti brak bir yana! diye szn kesti Gora. Dnyada belki gerekten haktanr kimseler vardr. Ama btn brleri
de doal ve normal olanla yetinirler. Yoksa deil almak, yaamak bile olanakszlard. Eer kk adamlar

kendilerini Brahmo'lar gibi gsterip evliyalk taslarlarsa bakalar tarafndan anlalmamay, dahas kfredilmeyi nceden gze
alm olmalar gerekir. Tut ki dmanlarnz, kibirlendiiniz zaman sizi alklasnlar, bu ok ar bir istek... Eer bu byleyse
insanlk ok acnacak bir durumda demektir.

Bir mezhep veya bir partinin mahkum edilmesine ve kfredilmesine bir diyeceim yok. Ama kiisel saldrlara gelince...

Bir mezhebe kfretmek neye yarar ki? Bu, sadece o-nun fikirlerini eletirmek demektir. Ben sorumluluu bireylere yklemek
istiyorum. Ya sen, soylu kii, sen de onlar birer birey olarak eletirmiyor musun?

Doru, ben de yle yaptm, diye itiraf etti Binoy. ou zaman da korkuyorum ondan, dahas aslnda utanyorum da.

Gora birden parlayarak:

Hayr Binoy, diye haykrd. Olanaksz. Kesinlikle olmaz byle bir ey.

Binoy bir an sessiz kald, sonra da:

Peki, neden olmazm? diye sordu.

Aka grlyor ki, sen kararszlk iindesin.

Kararszlk iinde ha?... diye fke ile bard Binoy... Sen de pekl biliyorsun ki eer istesem u anda gidebilirdim onlar
ziyareteDahas oraya arlydm da. Bununla beraber gryorsun ki gitmiyorum.

Evet, gryorum. Ancak gidemediini de bir an aklndan kardn yok. Gece gndz gitmiyorum oraya diye dnp
duruyorsun, git de bu i bitsin bari!..

Benim oraya gitmemi gerekten mi salk veriyorsun? Gora dizine yumruunu indirdi:

Hayr, salk vermiyorum. Onlara gidecein, onlarn safna geecein gn dnyorum. O gittiin gn onlarn gerekten
sofrasna oturup mezheplerine yazlacak, ksa bir sre sonra da Brahmo Samaj'n en ateli hatiplerinden biri olacaksn.

Binoy glmseyerek:

Bak hele! Daha neler olacak?., diye sordu.

Gora ac ac:

Daha ne olsun? lmek istiyorsan l. Bir Brahma olu olan sen elbet de gnn birinde salam bir inek gibi oraya gidecek, btn
geleneklerimizi, ilkelerimizi frlatp atacaksn... Tpk pusulas bozulmu bir kaptan gibi her eit yn duyusunu yitirerek ve
gemiyi kyya ulatrmak iin yerine gre sertlie, yerine gre "bo inanlara bavuracaksn. Senin dncene gre en iyi gidi de
gemiyi rzgara brakmak olacaktr. Ancak sana bir alay kant sayp dkecek kadar sabrm kalmad. Git oraya. Gerekirse koa koa
git ama, cehennemin kysnda ne yapacan bilmez halinle beni daha fazla sinirlendirme!..

Bir kahkaha att Binoy.

Hekimin yzst brakt hasta her zaman lmez... Ben daha sonumun geldiini gsterir bir iaret grmyorum!..

Gora byk altndan glerek:

Sahi mi?., diye sordu.

Evet.

Nabzlarnn atnn yavaladn da m duymuyorsun?

Kesinlikle hayr! Aksine ok kuvvetli atyor.

Peki, senin kastnn dnda gzel bir elin sana bir yemek sunduu zaman bunun tanrlara yarar bir len gibi olacan da
sezinlemiyor musun?..

Binoy kpkrmz kesilerek:

Yeter artk... Sus!., dedi.

Peki yleyse neden kzardn? diye kar koydu Gora... Szn ettiim gzel el gne nlar karsnda gizlenen ieklerden
deil ki. Bu gzel bayan herkese elini skma iznini veriyor, a-ma sen bu konuya st kapal biimde bile dokunulmas karsnda
fkeleniyor, krlyorsun.

Bana bak Gora, kadna sayg duyarm ben. stelik kutsal kitaplarmz...

u duyduun duygular karsnda kutsal kitaplara azna alma. Senin bu dediine sayg denmez. Ne dendiini sylersem daha
ok kzacaksn bana.

Hibir neden gstermeden iddia ediyorsun. Kutsal kitaplar kadnn, yuvasnn olduu iin saygya deer olduunu
retir, diye diretti Gora. ngilizlerin, erkeklerin gnllerini tututurduu iin kadna gsterdikleri sayg ile bunu birbirine
kartrmamak daha iyi olur. Binoy:
Ara sra bozulabiliyor, diye bu kadar soylu bir duyguyu ktlemek doru mu?., diye sordu. Gora sabrszlkla:

Bak Binoy, diye yant verdi. Aka grlyor ki, sen kendi kendine karar verme yeteneini yitirmisin. Benim sana yol
gstermem gerekiyor. ngiliz kitaplarnda kadn hakknda, aslnda temelinde istekten baka bir ey olmayan bir alay arlklar
gsterebilirim sana. Sadk bir e, bir ana olarak kadn bizim saygmza, hayranlmza layktr. Ama onu bu temelden indirip
ekiciliini vmeye kalkarlarsa ona hakaret etmi olurlar. Pare Bab'-nun evinin etrafnda seni bir kelebek gibi dndren ey,
ngilizlerin ak dedii eydir. Maymun gibi ngilizleri taklit edip de bu ak bir mezhep olarak kabul etme.

Kam yemi bir tay gibi yerinden srad Binoy: Yeter artk yeter!., diye haykrd. ok oluyorsun Gora!.. ok mu
oluyorum?., diye yant verdi Gora. Daha asl noktaya bile gelmedim. Dpedz syleyeyim: Kadnla erkek arasndaki normal
ilikiler konusunda, tutkular her eit saduyuyu silip sprdtinden onlar iirletirmemiz gerekir.

Eer kadn erkek arasndaki ilikileri tutkular kirletiyorsa neden sadece yabanclar ktlemeli? Ayn tutku ahlaklarmz bile
kadnn, kendisinden kanlmas gereken kt bir ey olduu yolunda vazedecek kadar iddetli arlklara srklemiyor mu?
Bunlar iki zt, iki ayr eitte grlen ayn dnce tarzdr. Birini eletirirsen tekini eletiri d brakamazsn. Gora
glmseyerek:

Seni tanyamam olduumu imdi anlyorum, dedi. Senin durumun korktuum kadar umutsuz deil. Kafan felsefe yapma
yeteneinde olduuna gre akla korkusuzca oynayabilirsin.

Bununla beraber, kendine gelmenin de vaktidir artk. Senin btn gerek dostlarn bunu istiyor.

Sen ldrmsn! dedi Binoy. Akla ne alveriim var benim?.. in rahatlasn diye syleyeyim ki Pare Babu ve yaknlarna
derin bir saygm var, o kadar. Kim bilir belki bundan tr de aile hayatlarn grmeyi merak ediyorum.

Kabul edelim ki merak ediyorsun da ondan. Bu meraktan kurtulsan iyi edersin artk. Bu aratrmalarnn yarm kalmasnda ne
ktlk var ki?.. Kesin olan u ki, yrtclar trndendir onlar. Eer gzlerin seni onlara ok yaklatrrsa sen Hinduluu-nun son
belirtisini de yitireceksin.

Binoy:

Yanlyorsun Gora! diye kar koydu. Senin yle halin var ki, sanki btn g ve karakteri Tanr sana vermitir, btn tekiler
de gsz ve kaypak kimselerdir.

Bu sz yepyeni bir fikirle kariamasma iddetle etkiledi Gora'yi- Binoy'un srtna iddetli bir yumruk indirerek:

Doru. Doru sylyorsun bunu, benim en byk hatalarmdan biridir bu.

Tanrm! diye inledi Binoy. En byk yanlglarndan biri de belkemiimin ne kadar iddete dayanabileceini hesap etmemen
Gora!

Tam bu srada Gora'nm son derece iman olan vey abisi Mohim soluk solua merdiven banda grnd ve "Gora!.." diye
seslendi.

Gora yerinden kalkt. Karsnda sayg ile ayakta durarak:

Ne istiyorsunuz?., dedi. Mohim:

atmza yldrm m dt acaba, diye grmeye geldim, ne kadar heyecanlsn bugn? Seni grenler ngilizleri Hint
Okyanusuna dktn sanr. Yengen iddetli bir ba arsndan yatyor. Senin aslan gibi kkremelerin canna okuyor onun!..
Mohim aaya inmek zere oradan ayrld.

.#"
3. Blm

Binoy'la Gora taraadan ayrlacaklar srada Gora'nn annesi geldi. Binoy onu saygyla selamlayarak eilip ayana dokundu.

Anandamoyi'yi her gren, onun, Gora'nn annesi olduunu derhal anlard. nce, gzel endaml bir kadnd. Salar krl-lamt
ama, pek fazla fark edilmiyordu. lk bakta krk yalarnda olduu sylenebilirdi. Yznn son derece ince izgileri bir sanat
elinden km gibiydi. ok ince ve keskin bir zeka lts vard yznde. Teninin renginin Gora'nnki ile hibir ilikisi yoktu.
Sari'sinin altna bir korsaj giyii kendisini btn tanyanlarn dikkatini ekerdi. Zira o yllarda sadece, baz modern gen kadnlar,
byle giyinmeye balamlard. Ancak eski kuaklar, korsaj giymenin Hristiyanlara zg bir ey olduu dncesiyle bunu ho
grmyorlard. Anandamoyi'nin kocas, Krinadayal ynetim kadrosunda bulunduu iin, Anandamoyi uzun zaman Ben-gal'den
uzakta yaad. Bundan tr vcudu rtmenin utanlacak ve gln bir yan olmadn kabul ediyordu. Silip sprmek, ykamak,
diki dikmek, yama yamamak, hesaplan tutmak gibi btn ev ilerini yapt, akrabalarna, dahas konu komusuna yardm ettii
halde hi de ok ii varm gibi bir hali yoktu. Anandamoyi bir yandan Binoy'un selamna karlk verirken te yandan: "Ta zemin
katndan ne zaman Gora'nn sesini duyarsak anlarz ki Binoy gelmitir. Bu son gnlerde ev o kadar sakindi ki, neden gelmediinizi
soruturuyordum kendi kendime. Hasta mydnz yavrum?., diye sordu.

Binoy biraz duraksayarak:

Hayr anacm, hayr. Hasta deildim. ok yamur yayordu da...

Yamur yayordu! diye szn kesti Gora. Yamur mevsimi geince Binoy bu kez de gnei bahane edecek! Byle eyler
daima neden olarak gsterilebilir. nk bunlar kendilerini savunamazlar: Oysa neden gelmediini Binoy kendi biliyor.

Samalama Gora! diye kar koydu Binoy.

Evet yavrum, Gora'nn byle dnmesi doru deil! nsann keyfi her zaman yerinde olmaz... Kimi zaman insanlardan
holanr, kimi zaman da yalnz kalmak ister. nsanlara sitem etmemeli. Binoy, benim odama gel de bir eyler yiyelim. Sevdiiniz
yemekleri hazrladm size.

Gora iddetle ban sallad.

Hayr, hayr anne. Binoy'un odanzda yemek yemesini kabul edemem!

Sersemlii brak! dedi Anandamoyi. Yemee seni armadm ya. Babana gelince; ylesine banaz oldu ki, nerede ise kendi
elinden kmayan hibir eyi azna koymayacak! Ancak Binoy benim sevgili yavrum, senin gibi kaba sofu deil. Sen de o-nun
keyfince hareket etmesine zor kullanarak engel oluyorsun.

Evet anne, doru syledin! diye yant verdi Gora. Engel olmak istiyorum ona. Lahmi gibi Hristiyan bir hizmetiyi yanmzda
tuttuumuz srece de sizin odanzda yemek yemeyeceiz.

Anandamoyi kederli bir sesle:

Byle eyleri nasl syleyebiliyorsun yavrum?., diye aknlkla bard. imdiye kadar yediklerini o piirmemi miydi?
ocukluundan beri sana bakan o deil mi? Daha yakn zamana kadar sadece onun hazrlad Chutney'li yemekleri yedin. Hele
su ieine yakalandn zaman canla bala sana nasl baktn u-nutur muyum sanyorsun?

Gora sabrszlkla:

yleyse anne ona bir maa balayn, bir para toprak satn aln ve kk bir ev yaptrn ama bizim yanmzda durmasn.

Gora, btn borlarn para ile denebileceini mi sanyorsun? O ne para pul istiyor, ne de toprak. Seninle yaamak istiyor,
yoksa lrm, diyor.
Gora boyun eerek:

"^neyecek. Kutsal kitaplarn yazdklar harfi harfine ye neli. Anne, siz byk bir Pandit'in kzsnz, nasl OIL Kurallarna bu
kadar saygszlk ediyorsunuz, sasvomm H

-yleyse yanmzda kalsn fakat Binoy odanzda yemek cek. Kutsal kitaplarn yazdklar harfi harfine yerine geti-\nne, siz byk
bir Pandit'in kzsnz, nasl olur dr J"

m'y **

Anandamoyi gSn^r

ac duyar-

olurdu.

)ru tuttuum

, byk }m benim din-

layca yendiimi sanma. imdi yalanp da e-

mekli olunca birdenbire hibir eyi ho grmeyen bir din adam

olup kverdi, ama onun gelimelerini izleyememem ki. Atalar

mn v7 kni' h."-~ -- nden bir bir ko-

. , ..,. jitivereceini mi

sanyorsun?

Pekl, pekl. Atalarmzdan sz etmeyelim, nasl olsa onlar kar koymuyorlar! diye yant verdi Gora. Ama elbette bizim iin
kimi kurallar kabul etmemiz gerekiyor. Dahas kutsal yazlara sayg duymasanz bile sevgi hakkm unutamazsnz. Anandamoyi
yorgunlukla:

Benim yanmda bu hak zerinde direnmeye gereksinilin var m? Bunlarn neler olduunu biliyor muyum ben?.. Her kocam ve
olunumkiyle atmas houma m gidiyor sanyorsun? Seni kollanma ilk aldm gn btn bu ilikileri konann :>-';m biliyor
musun? nsan bir bebei emzirirken, hi-~ stan bir kastn mal olmadfn, kesin olarak hisse-n bu yana, aa bir kasttan, ya da
Hristiyan ol-

duu iin herhangi bir insan hor grrsem Tanr seni elimden a-lacak gibi geliyor bana. Btn dualarmda: "Sen sadece yuvamn
gibi kollarmn arasnda kal, ben kim olursa olsun herkesin e-

linden su ierim" dedim.

Anandamoyi'nin bu szleri zerine Binoy'un iini belirsiz bir tasa kaplad. Ancak derhal dncelerine en kk bir kuku
glgesinin bile dmesine meydan brakmad.

Gora da ne yapacan bilmez durumdayd. Anne, sizin dnce tarznz anlyorum, dedi. Dindar ailelerde doup byyen
ocuklar ac duymazlar bundan. Tanrnn sizi balayaca fikrini kim soktu kafanza? Anandamoyi:
 Bu fikri, seni bana veren soktu aklma! diye yant verdi. Nasl direnebilirdim buna? Bana bal bir ey deil ki bu. Ahh...
Benim sersem olum, bilmem ki senin lgnlna alasam m, glsem mi? Ne yazk ki elimden bir ey gelmiyor... te en son a-
cayipliin de Binoy'un odamda yemek yemesine izin vermemen. Gora glerek:

Olanak bulsa bir ok gibi frlard oraya, stelik itah da yerinde. Ama anne buna karn kar koyacam yine de. Bir B-
rahman'n olu olduu iin gzel yemeklerin tadn daha unutmam olmaldr. Bu soylu doua layk olmadan nce, kendine
egemen olabilmek iin epey zveride bulunmas gerek. Ayanzn tozu topra olaym, bana gcenmeyin anne.

Hayr, hayr. Neden gcenecekmiim? Ne yaptn sen bilmiyorsun ama, brak da bari ben syleyeyim. Seni byle
yetitirdiim iin byk bir kayg var iimde... Ne olursa olsun senin dev diye adlandrdn eyi kabul edemiyorum. Bununla
beraber benim odamda yemek yemesen de, sabah akam seni yanmda grmek yetiyor bana. Binoy; sevgili yavrum, neden byle
kederli duruyorsun?.. ok, duygulusunuz, benim krldm sanyorsunuz, inann ki krlmadm. zlmeyin... Baka bir gn sizi
aracam, yemekleri gerek bir Brahman'a piirteceim. Bununla beraber, ikinize de haber vereyim ki, suyumu, Lahmi'nin
elinden imeye devam edeceim!., dedi ve odadan kt.

Binoy bir an sessiz durdu, sonra Gora'ya dnerek yavaa: "Biraz ileri gidilmi olmuyor mu Gora?.." dedi.

leri giden kim?..

-Sen!..

Yksekten atarcasma:

Kl kadar ileri gitmi deilim! dedi Gora. kimizin de kendi snrlar iinde kalmas gerektii kansndaym. Dahas bir ine ba
kadar ak verilirse sonunun neye varaca kestirilemez.

Ama senin annen o!., diye kar koydu Binoy.

Annem olduunu biliyorum, bunu bana anmsatmana gerek yok! diye yant verdi Gora. Kimin annesi benimki kadar deerlidir,
bunu da biliyorum! Ama bir kerecik gelenee sayg gstermezsem, belki gnn birinde anneme de sayg gstermem. Beni dinle
Binoy, sana unu syleyeyim; Yrek iyi bir eydir; a-ma her eyin en iyisi deildir.

Binoy biraz durduktan sonra: "Bak Gora. Annenin szleri son derecede etkiledi beni bugn! dedi. Kafasnda bir artniyet olduu,
onu bize syleyemedii iin ac ektiini sanyorum.

Gora sabrszlkla:

Ph... dedi. Alabildiine hayal kuruyorsun, iyi deil bu. Zaman yitirtir sana! diye karlk vejdi.

Binoy:

Sen evrende olup bitenlere hi dikkat etmiyorsun... O zaman kavrayamadn eyleri hayal edip duruyorsun! Sana aka
syleyeyim, ou zaman annenin iinde kendisine ok ar gelen bir sr tadn, gnlk yaantsyla badaamayan, bundan
tr de bu yaanty acl klan bir fikrin peinde olduunu sezinledim. Onun szlerini daha dikkatli dinlemelisin Gora.

Duyurabildikleri kadarna dikkat ediyorum! diye yant verdi Gora. Daha teye gitmeye kalkmyorum; yanlmaktan korkuyorum
da ondan.

4. Blm

Sdece dnce sz konusu olduu zaman insan soyut fikirleri kabul edebilir. Ama bu fikirler, kiilere uygulanmaya kalklnca
gerek deerlerini yitirirler. Bu sz, hi deilse kendini duygularna kaptran Binoy iin dorudur. Nitekim bir tartmada, bir
ilkeyi ne kadar ateli bir ekilde savunursa savunsun, sre hareket etmeye geldiinde, insanlarn ne yapaca dncesi stn
gelirdi. Gora'nn kendisine bellettii kurallardan ne kadarn onlarn gerek deerinden, ne kadarn da byk dostuna duyduu
sevgiden tr kabui ettiini ayrt etmek ok g oluyordu. Gora'nn evinden ayrldktan sonra, bu yamurlu akamda amurlu
yollarda ar ar yryor, teorinin kurallar ile kiisel duygular atyordu iinde. Gora, iinde bulunduklar ada toplumu gizli,
ak saldrlardan kurtarmak iin zellikle besin ve kast konusunda daima tetikte bulunmak gerektiini syledii zaman, hi
direnmeden kabul ediyordu Binoy. Dahas buna kar kanlara da bu ilkeyi ateli ateli savunmutu. Bir kale her yanndan
saldrya urad zaman, ieri girilmesine olanak veren, en kk yol, patika, kap, pencere, dahas bir duvar atla nnde bile
nbet tutmak bir hogrszlk rnei saylamaz.

Binoy, babasn hi tanmyordu. Annesini de ocukluunda yitirmiti. Kyde bir amcas vard ama, kendisi uzun sredir
Kalkta'da yalnz bir renci yaam yayordu. Anandamoyi kendisine tantld gnden bu yana da, ona "Anne" diyordu. ou
zaman odasna gider, sevdii yemekleri yaptrmas iin taklrd ona. ou zaman da yemek koyarken Gora'yi kayrdn
syleyerek annesini sulard. Binoy, iki gn ziyaretine gitmezse kendisini merak ettiini, nazlanmalarnn da houna gittiini
biliyordu. Ve ite imdi toplum adna, onun odasnda yemek ye-

mesi engelleniyordu. Acaba kadn buna katlanabilecek, kendisi de bunu ho grecek miydi? Glmseyerek:

"imdi artk sizi davet ettiim zaman yiyeceklerinize el srmeyecek, yemeklerinizi gvenilir bir aya piirteceim!.." demiti.
Bununla beraber odasna ekilince ne kadar zlmtr, diye dnyordu Binoy evine dnerken.

Yalnz odas karanlk ve karmakarkt. Ke bucaa kitaplar, katlar datlmt. Binoy bir kibrit akt. Uan parmak izleriyle
kirlenmi olan lambay yakt. Bronun stndeki beyaz masa rts ya ve mrekkep lekesi iindeydi. Bu odaya girer girmez
boulacan sand. Yalnzlk; bir insann yokluu, insan sevgisinin bulunmay onu umutsuzluk iine srkledi. lkesinin
kurtuluu ve toplumun korunmas gibi devler ona belirsiz, yapmackl eylermi gibi grnyordu. En gerek olan ey, gzel ve
prl prl bir temmuz sabahnda kafese girip sonra da uan "Bilinmeyen ku"tu... Ama Binoy, dncelerini bu "Bilinmeyen Ku"a
yneltmemeye karar vermiti. Kafasn rahatlatmak iin Gora'nm kendisini sokmad Anandamoyi'nin odasn dnmeye
balad.

Yer son derece temiz; bir yanda bir kuu kanad gibi ilemeli beyaz bir rt serili yumuak yatak, baucundaki tabure stne
yerletirilmi yanan lamba. imdi ii zerine eilmi olan A-nandamoyi renk renk ipliklerle alacal bir rt ilerken, hizmetisi
Lahmi onun dizleri dibine oturmu ve komik Bengal ivesiyle gevezelik ediyor olmaldr. Anandamoyi bir kaygs olduu zaman
hep bu rty iler. Binoy da btn dikkatiyle iine gmlm o-lan bu yze bakard.

Kendi kendine: "Bu sevgi dolu, kl yz, beni bir yanl yapmaktan korusun. Benim iin vatanmn bir sembol olsun ve beni
dev yolunda dimdik ayakta tutsun..." diyordu. inden o-na, "Anne..." diyor ve "Sizin elinizle uzatlan yemein iyi olmadn
yazan hibir kutsal kitap yoktur..." diye tekrarlyordu kendi kendine. Odann sessizlii iinde byk duvar saatinin tik taklar
duyuluyordu. Orada durmak, dayanlmaz gibi geldi Binoy'-a... Duvarda lambann yaknnda bir kertenkele, bcekleri yakal-

yordu. Binoy bir an bunlara baktktan sonra ayaa kalkt, emsiyesini ald ve dar kt. Nereye gideceini kararlatirmamt.

lk niyeti elbette Anandamoyi'nin evine dnmekti, ama birdenbire pazar olduunu hatrlad. Gidip Brahmo Samaj'n yannda vaaz
veren Keub Babu'y dinlemeye karar verdi... Bu saatlerde vaazn sona ermekte olduunu biliyordu ama, niyetini deitirmedi.

Oraya vard zaman vaaz bitmi, cemaat dalyordu... emsiyesinin altnda sokan kesinde beklerken byk bir skunet
iinde Pare Babu'nun ktn grd. Yannda ailesinden drt be kii vard. Ama Binoy'un gzleri, bunlarn arasnda, bir sokak
feneri aydnlnda bir an yan gen bir yze takld. Sonra tekerlek sesleri duyuldu ve grup karanln okyanusunda bir su
kabarc gibi dald.

O akam tekrar Gora'nm evine gitmeyi dnmyordu artk Binoy. Dncelerine gmlm olduu halde eve dnd. Ertesi gn
leden sonra, sokaa tekrar kt zaman, uzun uzun dolatktan sonra Gora'nm evine gitti. Bulutlu ve karanlk bir akam inmiti
ortala, eve girdii srada Gora henz lambasn yakp yaz yazmaya balamt... Gzlerini kadndan kaldrarak:

Eee... Binoy, hangi rzgar att bugn byle? dedi. Binoy, bu szlere kulak asmad:
Sana bir ey sormak istiyorum, Gora, dedi. Syle bana, senin iin Hindistan bir gerek mi?.. Onu apak grebiliyor musun?..
Hindistan senin gece gndz aklndan kmyor, ama nasl tasarlyorsun onu kafanda?..

Gora, yazsn brakt ve btn dikkatini toplayarak bir an Binoy'a bakt. Sonra kalemini masaya koyup iskemlesine yasland ve
aklad:

Okyanus ortasnda oraya buraya savrulan bir geminin kaptan, ister ii banda olsun, ister olmasn, nasl ki her an yaklaaca
liman dnrse, ben de onun gibi, her an Hindistan' dnyorum!

Peki senin Hindistan'n nerede?., diye srdrd szlerini Binoy.

:3 jn> tu

\TV Si

"= J T3 E F . .= ^

E -S E

a> JZ x >t>o

-* C XJ

._>^3 -o .E c o ^

- c QJ r? S =.= T3

E i5 5

* x>

ro - .= ^

^ r--ri:O5j~
ll/CCUr^Ul-

W Q.

_r E ^2

ro

3 (> " <o C

"O m _ -^

QJ - .:

^s^f

5 "a^ x c ^

* 3 ro ro

f= S X5

? O

,t OJ <LI

X >

O >v
O "<v a; a.

^ oa

kopyas. Byle bir taklitilie btn zekamz ve kalbimizi verebilir miyiz?.. Byle yaparsak knt yoluna bsbtn
gmlrz.

Gora, konuurken odaya Mohim girdi. Elinde Hookalf vard, ar admlarla ilerliyordu. Aylak grnlyd. Bu saatte
brosundan dner, biraz kahvalt ettikten sonra kapsnn nne oturur, ttn iner, sigara ier, sonra ei dostu gelir, iskambil
oynamak iin salona geerler... eri girince Gora ayaa kalkt, Mohim Hookah'ndan bir soluk ekerek:

Sen ki Hindistan' kurtarmak iin canla bala alyorsun, nce kardeini kurtar da greyim seni!

Gora, soran gzlerle bakt ona. Mohim yeniden sze balad: "Broda alan yeni Avrupal, hayvann biri. Yz buldok kpeine
benziyor. Biz Babu'lara da Babuin7 diyor. imizden birinin anas lse, yalandr diye izin vermiyor. Ay sonlarnda bir tek Bengalli
memur cretini tam alamyor. nk her birisi para cezasna arptrlmtr. Birka gn nce onun hakknda gazetelerde imzasz
bir mektup yaynland. Bunu benim yazdm sanyor. Ve yanldyla kalmyor, eer buna sert bir yalanlama yazmazsam beni
kovmakla tehdit ediyor. imdi, niversitemizin reisi olan ikinizden, bana yle: "En mkemmel adalet", "Tkenmek bilmez iyilik
kayna," "En ince nezaket" szlerinin serpiti-rildii, sindirimi kolay gzel bir mektup yazmanz istiyorum.

Gora sesini karmad ama Binoy glerek:

Dada bu kadar yalan bir tek cmleye sdrmak olas m?., diye sordu.

nalarn nabzna gre erbet vermeli, diye kar koydu Mohim. Bu baylar o kadar iyi tanyorum ki, onun iin hibir ey
aknlk uyandrmyor bende. ki yzllklerine gelince, ne desen azdr. Eer bir eyi gerekli buluyorlarsa hibir ey durduramaz
onlar. lerinden biri, bir yalan sylerse, btn ete bir o-lur, akallar gibi koro halinde ulurlar. Biz kendi vatandalarmz

ele vermenin sevap olduunu dnrz, onlar byle dnmez. nann bana, ele gememek kouluyla, onlar aldatmak gnah
deildir.

Bu son szler zerine Mohim makaralar yle salverdi ki, Binoy glnsemekten alamad kendini.

Onlarn karsna kp gerei syleyerek utandracanz umuyorsunuz! diye szlerini srdrd Mohim. Eer yce Tanr size
bu trl bir akl vermemi olsayd, klelie dmezdi lke... Okyanus tesindeki bu koca hayvann, bir iddet hareketinde
kendisini sust yakaladmz zaman suratn neden gizlemek gerekliliini duymadn anlamaya balyor musunuz?.. Suratnz
kapatmak yle dursun, susuzmu gibi kskacn batrr. Nasl, yle deil mi?..

Tanr bilir ya, doru! diye yant verdi Binoy.

yleyse onlar pohpohlayp yumuatmak iin yalan deirmeninde bir damla basnl ya kullanr da, onlara: "Oo... Erdemli
kiiler, yce azizler, daarcnzdan bize bir sadaka, bir para ekmek verme ltfunu esirgemeyin" dersek ksmetimizin u-fak bir
paras elimize geer. Bylece ayn zamanda onlarla aramzda patlak vermesi olas, bir sava da nlemi oluruz. Eer
dnrseniz, gerek vatanseverliin bu olduunu greceksiniz. A-ma Gora kzyor bana. nanlarna, btn benlii ile
balandktan sonra, bana, aabeyisine byk bir sayg da gsteriyor. Ama benim szlerim bugn ona aabey sz gibi gelmiyor.
Baka ne yapabilirsin ki kardeim?... Hatta sahtecilik zerinde bile aka konumalym. Ne olursa olsun Binoy bu mektubu
yazacaksn bana. Biraz bekle de, bu konuda aldm btn nodan getireyim sana.

Mohim hookah'n ekerek dar kt. Gora, Binoy'a dnd ve ona:

Binoy, onun odasna git de, ben yazm bitirinceye dek ne olursun oyala onu!... dedi.

" Hookah: Hindistan'da yetien karabiber aac. Hintliler yapraklarn inerler.

Babuin: Yazar, burada bir kelime oyunu yapyor. Hinte'de Babu bay anlamna gelir. Babuin'de Afrika'da iri bir maymuna verilen
addr.

5. Blm

Anandamoniyi, kocasnn ibadet ettii odann kapsn vurdu. "Duyuyor musun beni?.." diye sordu. eri girmeyeceim,
korkmayn, ama ibadetinizi bitirdiiniz zaman bir diyeceim var size. imdi yannzda iki yeni Sannyasis olduuna gre, Tanr
bilir sizi ne zaman grebilirim artk. Bunun iin sesleniyorum size. Duanz bitirir bitirmez, bir dakika iin odama gelmeyi
unutmayn!..

Bunlar syledikten sonra, gidip yeniden ev ilerine koyuldu. Esmer tenli, ksaca boylu, imanlamaya meyilli bir adamd
Krinadayal Babu. Yznn en gze arpan yan kocaman gzleriydi. Yznn te yan hemen hemen, sert, akl byklar ve
sakal arasnda yitmi gibiydi. O da btn perhize ekilenler gibi koyu renkli ipekli kumatan bir giysi giyer, ayanda nalnlar
vardr ve bir bakr marapadan su ier. Bann n ksm dazlaktr a-ma, etraftaki uzun salarn tepesine bir topuz halinde toplar.
Vaktiyle Kalkta'dan uzak yaad sralarda o da alayndaki askerler gibi keyfince yasak etler yer ve arap ierdi. O zamanlar,
keileri, sannyasisleri ve her eit din adamn hor grmeyi ve a-lay etmeyi bir eit kabadaylk sayard. imdi ise, aksine ibadet
ettike ediyor, dinin buyruklarn yerine getiriyordu. Bir sannyasis grr grmez yeni bir din ibadeti renecei umuduyla gidip
hemen dizlerinin dibine oturuyordu... Snrsz bir aba ile kendisini kurtulua ulatran gizli yollar, mistik kuvvetler elde etmeye
olanak salayan areleri aratryordu.

lk kars ocuunu doururken ldnde yirmi sekiz yandayd. Annesini ldren bu olun yzn grmeye katlanamayan
Krinadayai ocuu kaynpederine brakp, umutsuzluk bunalm iinde her eyden vazgeip batya doru gitti... Alt ay sonra da
Benares'in byk Panditlerinden birinin ksz torunu

Anandamoyi ile evlendi. Yukar Gani kentlerinden birinde levazm memuru oldu ve amirlerinin de gzne girmeyi baard.
Karsnn byk babasnn lm zerine, baka vasisi olmad iin, onu yanna ald ve birlikte yaad.

Bu sra sipahi ayaklanmas patlak vermiti. st dzeyde birka ngilizin cann kurtarma frsatn karmad. Armaan olarak
kendisine rtbe verildi ve toprak ayrcal tannd. Ayaklanma son bulduktan ksa bir sre sonra da istifasn verdi. O zaman yeni
domu olan Gora ile birlikte Benares'e dnd. ocuk be yama basnca Krinadayal Kalkta'ya yerleti. Kayn babasna
brakt byk olu Mohim'i de yanma alp renimine balatt. imdi Mohim, babasnn eski patronlarnn kayrmasyla girdii
Maliye Bakanlnda, canla bala almaktayd.

Gora, ocukluundan beri hem komu ocuklar, hem de okuldaki arkadalar arasnda barol oynamt. Balca zevki,
retmenlerin rahatn karmakt. Bir sre sonra, ulusal marlar syleyen niversite rencilerin korosunu ynetmi, ngilizce
konferanslar vermi, gen devrimciler etesinin nl bir ba olmutu. Sonunda bu civciv niversiteli renciler Kulb'nn
Kabuunu atlatp da erginlerin toplantlarna katlp gagasn takrdatmaya balaynca, Krinadayal'a ok elenceli bir konu
ortaya km gibi geldi.

Evin dnda Gora, n salamaya balamt ama evde onu kimsenin ciddiye ald yoktu. Mohim memur olduu iin onu
durdurmaya almak zorunda olduunu hissediyor, "Szde vatansever" diye onunla alay ediyordu. Anandamoyi, Gora'nn
ngilizlere duyduu bu dmanlktan iten ie ok zlr, onu yattrmaya urasa da bir ey elde edemezdi. Aslnda Gora
sokakta bir ngiliz'le kavga etme frsat knca kendinden geerdi. Ayn zamanda Brahmo Samaj'm ekiciliine de kaptrmt
kendini. Bu vaizlerin zellikle Keub Sandrosen'in konumalar bylyor-du sanki onu.

Tam bu srada Krinadayal birdenbire ar sofulua varan bir dindarla kaptrd kendi. Gora'nn odasna girmesine bile
katlanamyordu. Evin bir blmn sadece kendine ayrd ve bu-

raya da kei kesi adn takt. Sadece ad takmakla kalmad, bir tabelaya da yazd. Onun bu trl davrann Gora'nn kafas
almyordu. "Bu trl lgnlklar kabul edemem. Katlanamam bunlara ben!" diyordu.

Gora, gerekten babasyla btn ilikilerini koparp atmak zere iken Anandamoyi araya girdi. Belirli bir dereceye kadar onlar
uzlatrd. Frsat dtke Gora babasnn evresindeki panditlerle ateli ateli tartyordu. Aslnda birer silleyi andran bu szlere
tartma denemezdi. Bu pandit'lerin ounun bilgileri ktt ama son derece hrsl ve paraya dkndler. Onlar yrtc saldrlaryla
dehet iinde brakan Gora'ya kafa da tutamyorlar-d. Bununla beraber ilerinden birine, gen delikanl sayg duyuyordu.
Krinadayal bu panditin Vedanta felsefesini yorumlamasn istemiti. Balangta Gora her zamanki gibi pervaszcasna kafa
tutmak istemi, ama biraz sonra silah dmt elinden. Gora bu ilahiyatnn sadece derin bir bilime sahip deil, ayn zamanda
ok da zeki olduunu grmt. Yalnz Sanskriteyi, onun felsefe ve geleneini renmi bir adamn bylesine geni ve gl bir
zekaya sahip olabileceini aklna getiremezdi Gora. Kiilii ylesine bir kuvvet ve skunetle, ylesine sabr ve derinlikle
prldyordu ki, Gora istemedii halde panditin karsnda cesaretinin krldn duyuyordu. Gora onunla birlikte Vedanta
felsefesini incelemek istemiti. Hibir eyi yarm yamalak yapmad iin btn varlyla bu dncelere gmld.

Onun bu fikirlere boulup kald gnler, bir ngiliz misyonerinin, gazetelerde Hindu dinine ve toplumuna saldrd ve bu
konuda tartma at zamana rastlar. Gora hemen ate ald. Her ne kadar Hintli rakipleriyle atma frsatn her buluunda onlar
kk drmek iin elinden geleni ardna koymasa da kendi lkesinin toplumuna bir yabancnn bylesine saygszlk gstermesi
onu ileden kard. Derhal kavgaya katld ve savunmay stne ald: Vatanna yneltilen en kk bir eletiriyi, en kk bir
ktlemeyi kabul edemiyordu. Karlkl bir sr yazmadan sonra, gazetenin sahibi atmaya son verdi. Ama Gora i-liklerine
kadar sarslmt. Hint dini zerinde ngilizce bir kitap

toplumunun ve dininin en iyi olduunu gsteren kantlar toplamaya alyordu.

"Memleketimiz insanlarnn yabanc mahkemeler karsna kmasna ve yabanclarn yasalarna gre yarglanmasna iddetle
kar koymalyz. Yabanc modellerle boyuna kendimiz karlatrp bbrlenmek veya aalk duygusu duymak da gereksizdir.
ster gelenekler, ister inan, ya da kutsa! kitaplar sz konusu olsun, doduumuz memleketimizi dnrken, ne bakalarnn
karsnda, ne de kendi kendimize kar bir utan duymalyz."

Bu fikirlerle dolu olan Gora Ganj'daki kutsal ykanma trenlerine katlyor, sabah akam ibadet ediyor, konuaca kimselere,
yiyecei yemeklere son derece dikkat ediyordu. Hatta tepesinde bir Tiki brakmt. Her sabah gidip ana ve babasnn pabularnn
tozunu siliyor. Dahas vaktiyle ahmak yerine koyup hibir ie yaramaz bir adam olarak sayd Moltim odaya gider girmez ayaa
kalkyor ve bir aabey nasl selamlanrsa yle selamlyordu. Bu yz seksen derecelik dn Mohim alaya alma-mazlik etmedi,
ama Gora bunlarn hi birine yant vermedi.

Szleriyle ve davranlaryla rnek olmutu Gora. Kendi evresinden gerekten coan bir genler grubu toplad. Bu genler onun
renimiyle bilinlerinde eliik itilimleri badatrmaktan duyduklar skntdan kurtuluyor gibiydiler. "Artk kantlar a-rama
gereksinimi duymuyorum, der gibi avunmu bir durumlar vard: yi veya kt uygar veya barbar olmamzn bir nemi yok artk.
Elverir ki kendi kendimizi bulmu olalm.

Bununla beraber Krinadayal, Gora'da birdenbire oluan bu deiiklikten honut grnmyordu. Aksine, gnn birinde o-nu
yanna ard ve: "Dinle yavrum, dedi. Hindu dininin kutsal kitaplar g ve gizemlidir. Risbis tarafndan kurulan dinin
temellerinin herhangi bir kimse tarafndan anlalmas olas deildir. Bunu tm olarak anlayamayacak olduktan sonra en iyisi bu
ie hi girimemektir. Bir ngiliz eitiminden gemi olduun halde zihnin daha yeterince olgunlamam. lk nce Brahmo
Samaj'a ynelmitin. Bu senin zihinsel yapna daha uygun dyordu.
Ben de memnundum bu tutumundan. Ama bu gn tuttuun yol, senin yolun deil. Bunun hi de iyiye varmayacandan korkarm.

Ne diyorsunuz baba?., diye kar koydu Gora. Hintli deil miyim ben?.. Hindu dininin en derin anlamn bugn anlamasam,
yarn anlayacam. Dahas hepsini anlamasam bile bunun benim iin biricik yol olduunu seziyorum. Hint aslndan gelmenin
verdii stnlk bu kez de bana bir Brahman ailede doma frsatn verdi. Bylece birbiri ardnca Hint doktrini ve toplumu i-inde
dou en sonunda beni amacma ulatracaktr: Eer yanlr da, u tuttuum yoldan uzaklarsam oraya ulamak iin daha ok
sknt ekeceim.

Bununla beraber Krinadayal ban sallad:

Hayr, yavrum, dedi. Hindu olduunu sylemek byle olmaya yetmez. Mslman olmak kolaydr. Herhangi bir insan
Hristiyan da olabilir ama Hindu!.. Bu bambaka bir eydir.

Elbette yle! diye yant verdi Gora. Bununla beraber madem ki Hinduyum o halde eii atlam saylrm. Yava yava
gelimek iin yoldan sapmamam yeter.

Krinadaya!:

Korkarm akl yoluyla seni kandramayacam yavrum! diye yant verdi. Sylediin bir dereceye kadar doru... Senin Karma'n
sayesinde, bal olduun dine er ge nasl olsa ulaacaksn. Bunu nlemek kimsenin elinde deildir. Eer Tanr isterse; bizler onun
aralar olmaktan baka neyiz ki?.

Krinadayai'm Karma doktrinine kucak asnda olduu kadar, benliini Tanrnn ynetimine braksmda da kendine zg bir
rahatlk vard. Onun iin Tanr ile zdelik de, Tanrsalla ykselme de byleydi. Kartlar badatrmak gereini duymazd
bile...

6. Blm

Karsnn ricasn hatrlayan Krinadayal ykanp yemeini

kez giriyordu bu odaya. Her eyden ve evresinden ayr durabilmek iin kendi hasrn yere yayp dikkatle oturdu stne. Anan-
damoyi sze balad: "Evliyal koparp almaya giritiiniz gnden bu yana ev ileriyle ilginizi kestiniz. Gora hakknda son
derece kayglym!..

Neden?.. Korkacak ne var?..

Ne olduunu aka syleyemem! diye yant verdi A-nandamoyi. Ama Gora u Hindulua dald yolda giderse dengesini
salayamayacak bir felaket olacak. Onun eline kutsal ipliin ucunu vermenizi yasaklamtm ben size. Ama o zaman bugnk
kuruntularnz yoktu ve: "bir parack iplikten ne kar?" diyordunuz. Bu gn bir iplikten daha ok ey var ortada. Onu nerede
durdurmay dnyorsunuz?..

Doal ki btn suu bana yklyorsunuz!., diye homurdand Krinadayal. Balangtaki yanl size yklenemez mi?.. O-nu
yanmzda alkoymada direnen siz deil miydiniz?.. O zamanlar ben de ne derin dnebilir, ne de din ilerinden bir ey anlardm.
Bugnk durumumu aklma bile getiremezdim.

stediinizi syleyin. O zamanki davranmn dine aykr olduunu kabul etmiyorum. Bir ocuumun olmas iin neler
yapmadm biliyorsun. Bana ne salk verildiyse hepsini yerine getirdim. Ne Mantra'lar syledim, ne kadar muskalar tadm. Gnn
birinde Tanrya bir sepet beyaz iek adadm dmde. Bir an sonra iekler yitti. Onlarn yerinde iekler gibi, bembeyaz bir
ocuk grdm. Onu grnce ne hale geldiimi anlatamam. Gzlerim yaia doldu. Onu hemen yakalayp gsmde smsk
sarlacam zaman uyandm. Tam on gn sonra Tanr bana Gora-

'yi armaan etti. Nasl brakabilirdim onu?.. Elbette mrm boyunca onu barna basacaktm. ok ac ektim. Elbette bunun i-in
bugn bana anne diyor. Ne garip koullar iinde ocuun bize geldiini anmsarsnz. O akam her yan kan ve ate iinde i-ken,
ngiliz bayan gelip evimize snd. Ayn gece olumu dourduktan sonra ld. Ben bakmasaydm bu ocuk lrd. Sizin iin ne
nemi var ki? Bir Padre'nin yanma yerletirirdiniz onu. Onu bir Padreye nasl brakabilirdim?.. Padre onun hibir eyi deildi ki.
Onun yaamn m kurtarmt? Bir ocuu bylesine dourmak! Kendim dourmu olsaydm daha m az gizemli olacakt?.. Bana
ne derseniz deyin, yavrumu bana veren, onu elimden almadka, onu asla brakmayacam!..

Bunun byle olduunu bilmiyor muyum? diye yant verdi Krinadayal. Ne olursa olsun, siz Gora'nzla dilediiniz gibi uran.
Ben bir eye karacak deilim. Onu bizim ocuumuz olarak tanttnz iin kutsal kua sardrdnz beline. Bununla beraber
dzenlenmesi gereken iki konu var. Yasal olarak Mohim benim btn malma...

Mallarnz bltrmenizi kim istiyor sizden?., diye szn kesti Anandamoyi. Btn varnz younuzu Mohim'e braksanz,
Gora metelik istemez. Artk tam bir erkek o. renimini tamamlad. Yaamn kazanabilir. Bakasnn malna neden gz diksin?
Bana gelince onun bu duruma gelmesi bana yeter de artar bile!..

Hayr, onu hibir eysiz brakmaya niyetim yok! diye kar koydu. Hkmetin bana verdii toprak, ylda bin rupi kadar bir gelir
getirir. En zor olan sorun onun evlenmesi... Olan oldu artk. ster gcenin, ister gcenmeyin. Daha ileri gidip Hint dini trenlerine
uygun olarak evlenme yoluyla bir Brahman aileye katlmasna gz yumamam.

Ganj'n suyunu eve pskrtmyorum diye bu konuda

sizden ayr dndm, bu ilerin farkna varmadm m san

yorsunuz?.. Neden onu bir Brahman aile iinde evlendireyim?..

Neden dediklerinize kzaym?.. ?

Siz kendiniz de bir Brahman kz deil misiniz?.. ^,

nemi yok bunun. Epey zamandr kendi kastmla bbrlendiim yok. Mohim'in evlendii sralarda benim pek dinle
badamayacak alkanlklarmdan dolay az m glkler kt or-tayai.. O gnden bu yana ses karmadan her eyden uzak
durdum. Hepsi de benim Hristiyan, ya da bilmem ne olduumu kabul etmeye hazr. Bana ne derlerse desinler hi fkelenmiyor,
sadece yle yant veriyorum: "pekala Hristiyanlar da insan deil mi? Sizler Tanrnn sevgili kullarsnz da neden sizi nce
Patan'-lar, sonra Byk Moollar, imdi de Hristiyanlar dize getirdi?..."

Krinadayal sabrszlkla;

Ooo... Kark bir tarih bu! diye yant verdi. Siz kadnsnz,'o kadarn anlayamazsnz. Toplum denen bir olay vardr ve kimse
bunu bilmezlikten gelemez. Hi olmazsa bunu anlayabilirdiniz.

Bu konuda kafa patlatacak deilim! dedi Anandamoyi. Bildiim u ki Gora'y kendi ocuum gibi yetitirdikten sonra imdi de
sofuluk rol oynamaya kalkarsam yalnz toplumu deil, kendi vicdanm da alaltm olurum. Kendi vicdanma kar sayg
duyduum iin en kk bir eyi bile gizlemekten kandm. Trenlere katlmadm ak ak herkese gsterdim... Bu
davranm karsnda bana yneltilen btn hakaretlere gs gerdim. Bununla beraber asl nemli olan gizledim. Bu konuda
Tanr'ya kar gnah ilemi olmaktan korkuyorum... Dinleyin beni, ne o-lursa olsun Gora'ya her eyi aka sylemek gerek diye
dnyorum.

Hayr, hayr! diye haykrd Krinadayal. Ben yaadka olmayacak bu. Gora'y tanyorsunuz. Bu, kendisine sylendii zaman
neler yapabilecei kestirilemez. Bundan baka btn toplum karsnda da biz sulu oluruz. Ayrca, hkmet de bamza i a-
abilir. Gora'nn babasnn ayaklanmada ldrld bir gerek. Annesi de gzlerimizin nnde ld... ler dzelince, resmi ma-
katrilara haber vermek zorunda idik. ayet byle bir ey olur da bir rezalet karsa benim dinsel almalarm ne olur, bamza
daha ne trl felaketler gelir!

Anandamoyi ses karmyordu. Ksa bir sessizlikten sonra Krinadayal sze yeniden balad: "Gora'nn evlenmesi iin bir fikrim
var. Pare Bataarya benim niversite arkadamdr. Ksa bir sre nce emekliye ayrld. Eitim mfettiiydi, Kalkta'ya yerleti.
Yzde yz bir Brahmandr, evinde evlenme yanda birok kz bulunduunu duydum: Eer onu oraya gnderebilirsek,

sonra Tanr bilir ne olup biteceini.

Anandamoyi:

Nasl!.. Gora bir Brahmo-Samaj'n yanna gidecek ha!.. O gnler geti artk onun iin!., diye bard.

Anandamoyi konutuu srada Gora odaya girmi, titrek bir sesle:

Anne!., diye seslenmiti. Ama odada babasn grnce

aknlkla durdu. Anandamoyi ona doru ilerledi. Byk bir sev

giyle: >

Ne var yavrum? Ne istiyorsun?., diye sordu. \&

nemli deil, sonra syleyebilirim. o

Gora kapya yneliyordu ki Krinadayal: '

Seninle konumak istiyorum Gora! diyerek onu durdur

du. Dostlarndan biri, bir Brahmo-Samaj, ksa bir sre nce Kak

kta'ya gelip yerleti. Beodon sokaj civarnda oturuyor. S

Pare Babu mu?., diye sordu Gora. ;

Krinadayal ararak: i

Onu tanyor musun yoksa?.. :

Binoy sz etti ondan. Onun evine ok yakn oturuyor!..

Pekala yleyse! diye szlerini srdrd Krinadayal. O-*

nu ziyaret edip nasl olduunu bana bildir.

Bir an duraklad Ciora. Kafasnda bu fikri enine boyuna N

yor gibiydi.

Pekala, yarn sabah erkenden giderim!... dedi. Gora'nn bu ziyareti hemen kabul edii Anandamoyi'yi artmt.

Ama bir anlk sessizlii bozan gene Gora oldu. Hayr, unuttum, yarn gidemem!..

Neden gidemezsin?., diye sordu Krinadayal. Yarn Tribeni'ye gitmem gerek.

-Tribeni'ye mi?..

-Yarn orada gne tutulmas iin ykanma treni kutlanacak!..

ayorum dorusu, dedi Anandamoyi. Dindarlkta da

ok ar gidiyorsun. Kalkta'da Ganj yok mu ki, ta Tribeni'ye kadar ykanmaya gideceksin?..

Gora yant vermeden odadan kt. Tribeni'de ykanmaya karar veriinin nedeni, oraya haclarn gelmesindendi. inde duyduu
her eit eliiklii, yarglar sarsmak, kendi lkesinin halkyla tek bir varlk haline gelmek ve onlara btn gnlyle: "Ben
sizinim, siz de benimsiniz..." diyebilmek iin her frsattan yararlanmak istiyordu.

7. Blm

Bir sabah, erkenden uyanan Binoy, fecir aydnlnn, yeni domu bir ocuk glmseyii gibi dn grd. Gkte birka beyaz
bulut tembel, tembel uuuyordu. Verandada ayakta durmu, tpk buna benzer baka bir sabahn ansn kafasnda canlandrd
srada, bir elinde bastonu, br eliyle Sati'i tutmu olduu halde Pare Babu'nin sokaktan aa doru indiini grd. Sa-ti,
Binoy'u grr grmez: "Binoy Babu" diye bararak el rpmaya balad. Pare Babu ban kaldrarak ona bakarken, o acele
acele merdivenlerden indi ve eve girmek zere onlar kapda karlad. Sati ona doru koup: "Binoy Babu, neden bize hi
gelmediniz? Hani sz vermitiniz?., diye sordu.

Binoy glmseyerek kk olann omzunu okad. Pare Babu bastonunu dikkatle masaya dayayp oturdu ve: "Geen gn siz
olmasaydnz bilmem ki ne yapardk! Bize kar o kadar naziktiniz ki!"

Ooo... Hibir ey deil, rica ederim bundan sz etmeyin, dedi Binoy.

n: . r_ I. -: _ .._!_ - j; i-. r_^;_ n?

glmseyerek:

Kpek mi? Hayr yok! dedi.

Peki ama neden?..

Kpek almak hi aklma gelmedi de ondan! Pare Babu onun imdadna yetiti:

Kaza gn galiba Sati size gelmi. Sizi rahatsz etmi olmasndan korkarm. O gnden o kadar ok sz ediyor ki, ablas geveze
adn takt ona.

Binoy: Keyfim yerinde olunca ben de gevezelik ederim, i-kimiz gayet iyi anlatk deil mi Sati Babu?..

Sati soruturmalarn srdryor, Binoy ona yantlar veriyor, Pare Babu pek az konuuyordu. Ara sra glmseyerek bir iki
kelime ile sze karmakla yetiniyordu. Tam ayrcal srada:

Evimizin numaras 78. Dosdoru gidin, soldaki ev.

O bizim evi biliyor. Geen gn benimle kapya kadar eldi, diye szn kesti Sati.

Bunda ekinecek bir ey yoktu ama; Binoy sust yakalanm gibi mthi bir utan duydu.

Pare Babu ayaa kalkarak:

ok yakn komuyuz, dedi. Bu kadar yakn olduu halde insann birbirini tanmamas ancak Kaikta gibi bir Kentte yaa-
masndandr.

Evet, elbette... diye kekeledi Binoy.

 Binoy, konuklarn kapya kadar gtrd ve bir an arkalarndan bakt. Pare Babu bastonuna dayanarak ar ar yryor, Sati
boyuna gevezelik ediyordu.

Binoy dnyordu: "Pare Babu gibi bir ihtiyara mrmde rastlamadm. Ayakkablarnn tozunu silmek isterdim onun. Hele u
Sati ne canayakn ocuk. Byd zaman kim bilir ne sevimli bir insan olacak. Ak kalpli olduu kadar da akll."

htiyar ve kk ocuk ne kadar canayakn olurlarsa olsunlar onlara bunca sayg ve sevgi duymasna neden elbette bu deildi.
Bununla beraber Binoy bu konularda ince eleyip sk doku-mazd. "imdi kabalk etmemek iin Pare Babu'nun evine gitmeliyim
artk!" diye dnyordu. Ama Gora'nn ve Partisinin Hindistan': "Dikkat! Oraya gitmemelisin!" diyordu kendine.

Yaamndaki her eit olayda. Partizan Hindistan tarafndan gelen bu sese boyun emiti Binoy.

Kimi zaman iinde kukular da uyansa boyun eemezlik etmezdi bu sese. Ama imdi iinde buna kar bakaldran bir ses
duyuyordu. Bugn bu Hindistan sadece yadsmann simgesi gibi

geliyordu ona.

Uak, yemein hazr olduunu bildirdii zaman Binoy daha V|kanmamt bile. Vakit leyi gemek zereydi, bayla iaret e-
d'P: "Hayr, evde yemeyeceim yemeimi! Gidebilirsin sen! di-

yerek ua yollad. Earbn bile almadan, emsiyesini yakalad gibi sokaa kt: Doru Gora'nn evine gitti. Her leyin
Gora'-nn Hint Vatanseverler Birlii brosuna gidip leden sonray, parti yelerini harekete geirecek mektuplar yazmakla
geirdiini biliyordu. Hayranlar onu dinleyebilmek iin orada toplanr, ona candan bal olan yardmclar hizmet etmeyi bir onur
bilirlerdi. Gora evde yoktu. Binoy adeta baskn yapar gibi Anandamoyi'nin odasna girdi. Anandamoyi yemeye oturmak zereydi.
Lahmi de onu yelpazelemek zere ayakta hazr bekliyordu. Anandomiyi ararak:

Ne var, ne oluyor?., diye bard. Binoy onun karsna oturarak:

Kamm a anne! dedi. Biraz yiyecek verin bana. Anandamoyi:

Ne fena, Brahman a da yeni gitti! diye takld.

Binoy:

Benim buraya Hindu dininden olan bir ann yemeini yemeye mi geldiimi sanyorsunuz?.. Byle olsayd kendi uann
piirdiini yer, yle gelirdim. Ben sizin yemeinizi blmeye geldim anne. Lahmi, bana bir bardak su verir misiniz?

Binoy, bir yudumda suyu iti. Anandamoyi bir tabak ald, iine yemek koyup uzatt. Binoy uzun zamandr oru tutanlarn
alyla yedi yemei.

Anandamoyi byk bir tasadan kurtulmu gibiydi. Onu bylesine mutlu gren Binoy avunduunu hissetti. Keya ieklerinin
kokusu oday doldururken Anandamoyi diki dikmeye oturdu. Binoy ayak ucuna yerleti, ban onun koluna yaslad: Tpk
eskiden olduu gibi dnyay unutarak onunla' gevezelie dald.

8. Blm

Bu ilk engeli krdktan sonra yeni bir bakaldrma dalgas sard Binoy'un iini. Anandamoyi'nin evinden ayrld zaman u-uyor
gibiydi, ayaklan yerde deildi sanki. Birka gndr zihnini allak bullak eden, kukular yaratan srrn her rastladna anlatmak
istiyordu.

Tam 78. numarann nne geldii srada kar ynden gelen Pare Babu'ya rastlad. "Buyurun, buyurun! dedi Pare Babu. Sizi
grdme ok memnunum. Sokaa bakan alma odasna soktu onu. Odada mobilya olarak kk bir masa, aralkla tahta bir
kanepe; iki de kamtan koltuk vard. Duvarlardan birinde -sa'nn ban temsil eden renkli bir gravr, brnde de Keab andra
Sen'in bir fotoraf aslyd. Masann stnde dzgn katlanm gazetelerin stne kurundan bir arlk konmutu. Bir kede,
kk bir kitaplkta ciltli kitaplar sralanmt. Kitapln stnde, st rtl bir kre vard. Binoy oturdu, bekledii kimsenin
kap aralndan girivermesi dncesiyle yrei arpmaya balad.

bir ilgj d

Bu srada Pare Babu aklyordu: "Suarita her pazartesi dostlarmdan birinin kzna ders vermeye gider. Sati de kendi yanda
bir oullan olduu iin ablasyla birlikte gider. Ben de onlarn yanndan geliyorum. Gecikmi olsaydm sizi karacaktm. Bu taber
zerine Binoy bir yandan avunma, te yandan bir hayal krkl duydu iinde. Pare Babu ile konumak kolay oluyordu. Konuma
srasnda Binoy kendi yaamn anlatmt ona: k-s"z bymt, halasyla amcas kyde yaar, topraklarn ilerdi. niversitede
iki kuzeni ile birlikte okumutu. By yksek ankemede avukatt, k Koleradan lmt. Amcas Bi-y un yarg olmasn
istiyordu ama, kendisi, yarglk iin hi-

uymuyor, vaktini de bouna geiriyordu. Konuma bir

saat kadar uzamt. Grnrde bir neden olmadndan ziyareti uzatmak Binoy'a terbiyesizlik gibi geldii iin hemen ayaa
kalkt ve: "Dostum Sati'i evde bulamadma zgnm. Kendisine b. nim geldiimi syler misiniz?., dedi.

Biraz beklerseniz onlar da grrsnz! diye cevap verdi Pare Babu. Nerede ise dnerler. ylesine sylenmi alan bu szden
yararlanmay dnmekten utan duydu Binoy.

Pare Babu azck diretse kalacakt, ama ev sahibi gereksiz laf etmiyordu. Besbelli, insanlar kendi isteklerine kar tutmak gj. bi
bir alkanl yoktu.

Evine dnmek iin bu kadar acele etmesine hibir neden yoktu. Gazetelere yaz yazyordu, herkes de onun ngilizce'sini -
vyordu ama birka gnden beri almak iin kendini toparlaya-myor, masann banda, akl orada burada dolayordu. Bundan
tr evine giden yolun tam tersi bir yn tutturdu... Birka adm atmt ki bir olan ocuunun: "Binoy babu... Binoy Babu!..."
diye bardn duydu... Ban kaldrnca bir arabann kapsndan Sati'in eliyle iaret ettiini grd. Binoy bir sar ve beyaz bir
korsaj kolu grd. Bylece de arabadaki dier yolcunun kim olduunu anlamt: Bengal geleneklerine gre Binoy'un arabann i-
cine bakmas doru deildi. Sati derhal arabadan atlad, dostunun elinden tutup:

Ne olur Binoy Babu, bize gidelim! diye yalvarmaya balad.

imdi sizden geliyorum!

Ama ben orada deildim ki, olmaz gidelim! diye direndi Sati.

Binoy daha fazla kar koyamad. Sati onun elinden tutmu olduu halde eve girerken:

Baba! Bak Binoy Babu'yu getirdim!., diye baryordu.

htiyar, odasndan kt ve glmsedi:

nat ellere dtnz Binoy Babu! Sati'den kolay kolay yakanz kurtaramazsnz artk. Sati, ablan ar! Binoy orada soluk
solua, kalbi arparak bekledi. Pare Babu fark etti bunu.

Soluk solua geldiniz, eytann biridir bu Sati!

Sati kz kardeini odaya sokunca, Binoy'un ilk duyduu Hafif bir esans kokusu oldu. Sonra da Pare Babu'nun:

Rada, Binoy Babu bizi grmee gelmi. Anmsyorsun o-nu deil mi?... dediini duydu.

Binoy utana utana ban kaldrd zaman Suarita'nn kendisini selamladn ve karsnda oturmak zere bir iskemle ald-n
grd. Bu kez kendisi de eilip selam verme frsatn kar-

mad.

Evet, dedi Suarita. Binoy Babu arabamzn yanndan geiyordu: Sati onu grr grmez arabadan atlad. Onu yakalad. Binoy
Babu belki iiniz vard, ilerinizi altst etmediimizi umarm!...

Binoy Suarita'nn kendisine sz syleyeceini dnmeye

bile cesaret edememiti, ylesine armt ki,

Hayr, hayr, hibir iim yoktu. Kesinlikle rahatsz etmedi beni!..

Sati ablasnn giysisini ekitirerek:

Didi, anahtar ver, mzik kutumuzu gstermek istiyorum Binoy Babu'ya!.. diyordu.

Suarita glmeye balad:

Nasl? Hemen mi?.. Bay gevezenin dostlar bir an rahat edemezler! nce canlan sklmadan, ses karmadan mzik kutusunu
dinlemek zorundalar. Binoy Babu, size unu haber vereyim: Kk dostunuzun zulmnn snr yoktur!.. Bakalm nasl
katlanacaksnz bunlara!

Binoy, Suarita kadar doal yant veremeyeceini hissediyordu. Kendi sklganln gizlemek iin son derece byk bir aba
harcayarak kesik kesik birka cmle syleyebildi:

Hayr, kesinlikle... rica ederim... ok houma gidiyor bu benim!...

Sati ablasnn verdii anahtar ald, gidip mzik kutusunu

Setirdi. Camdan bir ekmeceydi bu. inde ipekten dalgalar s-

Unde duran kk bir gemi vard. Yukar kaldrld zaman bir

ejodi alyor ve gemi bu havann ritmine uyarak sallanyordu.

'> akn gzlerle bir Binoy'a, bir gemiye bakyordu. Binoy

heyecann frenleyemiyordu. ocuun sayesinde yava yava sklganln yenmee ve Suarita ile konuurken ona bakma
cesaretini bulmaya balad. Bu arada Pare Babu'nun kzlarndan Lila gelip, annesinin hepsini yukarda verandada beklediini
haber verdi.

9. Blm

Yukarda; taraada, stnde beyaz bir rt olan, etrafna iskemleler sralanm bir sofra hazrlanmt. Parmaklklarn dnda bir
sra iek sakss sralanmt. Eilip baknca, yol boyunca giri aalarnn yamurdan prldayan yapraklar grlyordu.

Gne batmamt henz, eik klar taraann bir kesinde hafife yansyordu. Pare Babu, Binoy'u oraya kard zaman
ortada kimsecikler yoktu. Ama biraz sonra Sati, yannda beyaz siyah tyl bir zaarla birlikte geldi. Ad Kde (Kk) idi
zaarn. Sati onun trl oyunlarn gsterdi. Selam vermesini, ban yere kadar eip biskvi istemesini biliyordu. Bu pek
vnlecek gsterilerle Sati bbrleniyordu. Kude'ye gelince, onun hibir eye aldr ettii yoktu. En deerli ey nndeki u
biskviydi.

Ara sra yakndaki odalardan birinde glmelerle kesilen kadn konumalar duyuluyordu. Bu seslere kimi zaman bir erkek sesi
de karyordu. Bu nee akm Binoy'un iinde hafif bir istekle kark, bilinmedik bir tatllk uyandrd. Kendi aile evresinde
hibir zaman gen kzlarn byle neeli akmasn duymamt: Ve imdi bu mzik, ylesine yakn, bununla beraber ylesine
ulalmaz bir eydi ki, zavall Binoy kendinden geiyor, Sati'in gevezeliklerini bile duyamiyordu.

En sonunda Pare Babu'nun kars yannda kz ve uzaktan akrabas olan bir delikanlyla grnd. Kadnn ad Baroda i-di. Pek
gen olmad halde zene bezene sslenmiti. Vaktiyle sade bir mr srmken sonra birdenbire en ileri sosyete dzeyine
ykselme kaygsna kaptrmt kendini. pek Sari'si hr hr hrdyor, topuklu ayakkablar yeri kuvvetle dvyordu. Brahma
olanla olmayan ayrmada byk bir zen gsterirdi. Bundan t-" Suarita'nn adn deitirmi Radharani koymutu.

En byk kzn ad Labonya idi. Etine dolgun, neeli, top-

IUIM yddinid ydiKin, ueuiKuuuyd Udyar DIF KIZUI. I uvaridK Dir yz, kocaman gzleri, esmer teni, yal bir cildi vard.
Belki

bu alanda ok sert davranyordu. Okeli ayakkabdan nefret ettii halde giymesi gerekiyordu. leden sonralara ziyaretlere
gidilecei zaman rujunu ve pudrasn annesi srerdi... iman olduu iin vcuduna uydurulan korsaj smsk durur, annesinin
elinden kurtulup da tuvalet odasndan kt zaman presten km pamuk yuman andrrd. Onun k Lolita byn tam
tersiydi. Uzun boylu, daha koyu renkli, incecik, bana buyruk bir kzd. Her zaman sessiz olduu halde yerine gre dokunakl,
alayl konuma frsatn karmazd... Annesi onun karsnda iin iin titrer, elinden geldii kadar onu gcendirmemee alrd.

En kkleri Lila ancak on yandayd. Bir olan ocuu gibi boyuna Sati'e satar, onunla dvrd: Balca tartma
konularndan biri de Kde'nin kimin olduuydu... Kpee sorulsa ocuklarn ikisinin de sahibi olmasn istemezdi. Ama yine de
Sati'in sert davranlarn Lila'nn boarcasna okaylarna yelerdi.

Bayan Baroda taraada grnr grnmez Binoy ayaa kalkm, yerlere kadar eilerek onu seiamlamt. Pare Babu o-nu:

te, geen gn evinde kaldm dost!... diye tantt. Baroda cokunlukla:

Ooo... diye, bard. Ne kadar iyi davranmsnz! Size kar ylesine borluyuz ki!..

Ama Binoy minnet duygusunun bu tr gsterisi karsnda o kadar utand ki, uygun bir yant bulamad. Kendisini, gen kzlarla
gelen gen adama tanttlar. Ad Sudhir'di ve henz niversitede lisansn hazrlyordu. Canayakn bir hali vard. Rengi akt.
Kk bir by vard ve gzlk takyordu. Yerinde durami-yordu. Onun akalar ve taklmalar gen kzlar pek elendiriyordu.
Kzlar boyuna onu ekitiriyor ama, onsuz da edemiyorlard. Onlarla yry yapmaya, sirke veya hayvanat bahesine gitme-

her an

hazrd. Sudhir'in herhangi bir artniyete dayanmayan

itmiti- lk nce onun bu davrann ho grmemi ama biraz sonra bunun yerini bir kskanlk almt.

Baroda sze balam olmak iin:

3 Bir iki kez sizi Brahmo-Samaj'n hizmetinde grdm

1 sanyorum! dedi.

Binoy, arada srada vaaz dinlemeye gittiini, biraz zr di-

leme havas tayan bir eda ile sylerken, sust yakalanm gibi olduunu hissetti.

Galiba niversiteye gitmiyorsunuz? diye srdrd Baro-

da.

Hayr, niversiteyi bitirdim.

Hangi dereceyi elde ettiniz? L isans yaptm.

Bu yant zerine, yan gstermeyen bu gen adama Baro-da'nin gzle grnr bir sayg duyduu apak ortaya kt... ini
ekerek Pare Babu'ya dnd:

Bizim Mamu'muz da sa olsayd o da lisans yapm olacakt! dedi.

s lk ocuklar olan oullan dokuz yanda iken lmt...

i Bayan Baroda ne zaman snavlarn kazanan, iyi mevkilere geen, | ya da kitap yazan delikanllardan sz edildiini duysa;
hemen o-| lu aklna gelir, yaasayd onun da ayn eyleri yapm olacan | sylerdi.

i Olunu yitirdikten sonra kznn meziyetlerini etrafnda-

| kilere tantmann grev olduunu sanyordu. Bir punduna d-| riip Binoy'a kzlarnn okumaktan ne kadar zevk aldklarn
anlatt | ve ngiliz mrebbiyenin onlar ne kadar zeki ve ne kadar meziyet-| lj Olduunu gizlemedi.

1 Kz kolejinde Vali yardmcs ile karsnn da hazr bulun-

| klar bir trende datlan armaanlar iinde Labonya'ya en

yuksek armaan olan Yasemin gerdanlk verilmiti. Dahas bu a-

aaa Vali yardmcsnn karsnn yapt komplimanlar da duy-

mal< onuruna erdi Binoy.

Baroda szlerini bitirirken:

Hadi yavrum, git de ilediin haly getir!, dedi.

Ynle ilenmi papaan ban btn akraba ve e dost bili-yordu. Mrebbiye ile bu rtye aylarca emek vermilerdi. Aslnda
Labonya'nin emei pek de byk deildi. Bununla beraber her yeni gelene gsterilirdi. nceleri Pare Babu buna kar koymak
istemi, fakat bunlara aldr edenin olmadn grp vazgemiti.

Binoy, bu sanat yapt karsnda ne trl bir hayranlk duyduunu anlatmaya alrken elinde Pare Babu'ya bir mektup getiren
hizmeti girdi ieri. Mektubu okur okumaz Pare Babu'-nun yz aydnland:

Bu bay derhal yukar arn!... dedi hizmetiye.

Kim gelmi? diye sordu Bayan Baroda.

Eski arkadam Krinadayal'n olu.

Birdenbire Binoy'un yrei duracak gibi oldu. Sapsar kesildi, bir saldrya kar koymaya hazrlanyormu gibi kollarn ka-
vuturdu. Gora'nn bu ailenin davranlarndan holanmayacan, her biri hakknda ne dneceini biliyordu. Bunun iin de
onlar savunmaya hazrlanyordu...

10. Blm

Suarita ikindi kahvaltsn koridorda bir tepside hazrlad. Sonra, tepsiyi bir uaa verdi. Kendisi de gelip taraada yerine o-turdu.
Hizmeti arkasnda Gora olduu halde ieri girdi... Uzun boyu, beyaz teni, herkesin dikkatini ekti. Alnnda Ganj'n kiliyle
yaplm kastnn bir iareti vard. Kaba kumatan bir dhuti ve kordonlarla tutturulmu eski moda bir ceket giymiti. Ayana
giydii kyl tipi sandaletlerden parmaklar grnyordu. Modernlie bakaldrmann canl bir rnei gibi girdi ieri. Dahas
bylesine dvken kkrtc klkla Binoy bile grmemiti onu.

Aslnda Gorx'nn ii mthi bir isyan duygusu ile doluydu: Bu isyann, zel bir nedeni de vard. Bir gn nce vapurla Tribe-
ni'deki ykanma treninde bulunmak zere gitmiti. Yol boyunca uradklar iskelelerde yanlarnda bir iki adam bulunan kadn
haclar yolcu olarak gemiye biniyorlard. Kendilerine yer bulmak i-in dirsek atyor, itip kakyorlard. Dahas ilerinden bazlar
amurlu ayaklaryla gvertede kayp yere dm, kimilerini de tayfalar suya yuvarlamt.

Kendilerine yer bulmay baaranlarn ou da kalabalkta arkadalarn yitirmilerdi. Daha kts yamur da yamaya balamt.
Herkes saanak yamurdan srlsklam oluyor ve stnde durduklar gverte yapkan bir balkla svanyordu. Bu zavall
kadnlarn yzlerinde korkun bir umutsuzluk, gzlerinde yrekler acs bir kayg okunuyordu. ok zayf, ok nemsiz yaratklar
olduklarndan ne kaptan, ne de tayfalardan bir yardm grmeyeceklerini biliyorlard. Bunun iin de azck kmldasalar utanyor ve
rkyorlard. Bu umutsuzluklar iinde onlarn yardmna ko-an sadece Gora idi.

Birinci mevki gvertenin parmaklklarna dayanan bir ngi-'iz ile, modern davranlar olan Bengalli bir Babu (beyefendi) si-

gara iiyor, konuuyor, bu manzaraya bakp eleniyorlard. Ara sra haclardan birinin skntl bir durumunu gren ngiliz
kahkahay basyor, Bengalli de ona katlyordu. Bunlarn bu trl e- i lendikleri gren Gora, en sonunda dayanamad. Birinci
mevki gverteye kt. Gk grltsn andran bir sesle:

Gora'y tepeden trnaa kadar sert bir bakla szmekle yetindi a-ma Bengalli:

Utanmak m? diye yant verdi: Evet bu zavall yaratklarn sersemliinden utan duyuyorum.

Gora'nn yz kpkrmz olduu halde:

Bu zavall cahillerden daha kt ve kaba yaratklar var- JL

dr, bunlar da kalpsiz kimselerdir. H

Kzmaya balayan Bengalli: * fl

Defol buradan!., diye yant verdi. Birinci mevkiye bin-M

meye hakkn yok senin!.. flj

Elbette!., diye yantlad Gora. Benim yerim senin gibi a-fl damlarn deil, bu zavalllarn yandr.Bununla beraber beni birin- fl
ci mevkiye bindirmek zorunda brakmamanz salk veririm size. jfl

Ve koarak aadaki gverteye indi.H

Bu olaydan sonra ngiliz yeniden gvertedeki koltuuna o- fl turup ayaklarn parmaklklara dayad ve romann okumaya dal- M
di. Bengalli arkada yeniden konumay denedi ama, konutura- 1, mad onu. O zaman u vatandalar olan srden ayr olduunu
1 gstermek iin garsonu ard ve tavuk kzartmas smarlad. Garson ancak ekmek, ay ve tereya verebileceini syleyince
Babu. ngilizce olarak: "Ne rezalet! Nasl oluyor da, gemide bir \ ey bulunmuyor!., dedi. Arkadann bu istekten haberi bile
yoktu. Biraz sonra ngilizin elindeki gazete uunca Bengalli onu yakalayp sahibine vermek iin yerinden srad. ngiliz kendisine
teekkr bile etmedi. andernagor'da gemiden inerken ngiliz apkasn kararak: "Davranmdan dolay zr dilerim!.." dedi ve
hzl hzl yryp gitti.

Gora'y ldrtan, kendi vatandalarndan iyi yetimi birinin bu grn nnde bir yabanc ile birleip, zavall halkn ac

mu karsnda stnlk taslayarak glebilmesiydi. Her eit

hkaret ve kstahla kendi vatandalar meydan veriyordu. Halk

ut|u vatandalar tarafndan bir hayvan gibi gdlmeye alm,

Tnu doal.ve hakl buluyordu. Bu boyun emenin kaynan

Gora, memleketin iine gmld derin cehalette gryor ve

bu da arna gidiyordu... Ancak onu asl yaralayan ey yetimi,

kumu vatandalarnn, bu utancnn, bu hakarete uramann

ykn omuzlarna alacaklar yerde, kendilerini bunlarn stnde

tutmalaryd.

te bundan trdr ki, iyi yetimi kimselerin pek nem verdikleri yararsz ilikileri, hie saydn gstermek iin babasnn
gnderdii bir Brahman'n evine byle, alnnda Ganj'n kilinden yaplm bir iaret ve kyl klyla gelmiti.

"Oh Tanrm!.. te sava yolunda bir Gora!.." dedi Binoy, kendi kendine, Bu ruh halinde bulunduu zaman Gora'nn neler deyip,
neler yapabileceini dndke kalbi atlayacak gibi oluyor ve bir mcadeleye kar koyabilmek iin btn gcn toplamaya
alyordu.

Bayan Baroda Binoy'la konutuu srada Sati taraann bir kesindeki parmakla trmanmaya urayordu: Ama Gora'y grr
grmez bu i, onun iin btn ekiciliini yitirdi. Yavaa Binoy'un yanma geldi, gzleriyle yiyecekmi gibi Gora'y szerek
sordu:

Sizin arkadanz m?...

Evet! diye yant verdi Binoy.

Gora, Binoy'a bir gz attktan sonra onu grmezlikten geldi. Kalabalktan hi de ekingenlik duymayarak Pare Babu'yu
selamlad. Bir iskemle alp, masadan biraz uzaka bir yere oturdu. Allm kurallara gre kadnlarn nnde bulunduunu
belirten hibir iaret yapmamas gerekirdi.

Bayan Baroda bu pis klkl herifin yanndan kzlarn uzak-latrmayi dnd srada Pare Babu, Gora'y eski bir dostun |Iu
diye takdim etti. Bunun zerine Gora, ona doru dnp se-larrJ verdi. Binoy, Suarita'ya Gora'dan sz etmiti, .ama bu gele-nin
Gora olduunu henz anlamamt.

lk bakta ona bir soukluk duydu. Okumu kimselerin bu trl kaba sofuluklarna ne alknd, ne de katlanabilirdi.
Pare Babu ocukluk arkada Krinadayal hakknda sorular soruyor ve niversitede okuduklar yllarn anlarn anlatyordu.

"O zamanki renciler arasnda biz, en berbat din dmanydk. Geleneklere zerre kadar sayg gstermez; yasaklanan yiyecekleri
yemeyi balca grev bilirdik. Ka akam Mslman lokantalarnda yemek yemi ve Hint toplumunun reformlar zerinde
saatlerce tartmzdr.

Baroda:

Peki, dostunuz bugn ne dnyor acaba?., diye szn kesti.

imdi byk bir titizlikle din yolunda! diye yant verdi,

Gora.

Baroda kmsediini gsteren bir atelilikle:

Utanmyor mu?., diye sordu.

Gora glerek:

Utanma, zayf karakterli olmann bir belirtisidir! dedi. yle insanlar vardr ki, kendi babalarndan bile utanrlar!

Vaktiyle Brahman deil miydi?..

Ben de Brahman'm dedi Gora.

Peki, imdi belirli bir biimi olan bir Tanrya inanyor musunuz?., diye sordu kadn.

Pare Babu skunetle:

Biim, Tanrszla snr izmektir!., diye szn kesti.

Hibir eyi sonsuz dnmek olas deildir!... diye srar etti Gora. Sonsuzluk kendini aa vurmak iin bir biim almak
zorundadr. Yoksa nasl aa vurulabilirdi?.. Dnce nasl szde btnlne ererse sonsuzluk ancak biiminde gerekleir.

Baroda inanmadn gsterircesine ban sallayarak:

Yani bir biim iin hapsedilmi, snrlan olan bir Tann'-nn ekilsiz ve snrsz salt bir Tann'dan daha kusursuz olduunu mu
ileri sryorsunuz?... dedi.

Benim neyi ileri srdmn nemi yok! diye yant verdi Gora..

Suarita birinin kp da bu kstah gence haddini bildirme-

..,*.. r-- :; ,r*miIHen Hilivordu. B-

sim V1 nOy'u.. ._

nn konumasndaki iddet, mesi iin gereken gc ala...., . meti bir kap iinde scak su getirmiti. Suarita'nin ay
hazrlamas gerekiyordu. O, bu ile urarken Binoy, onun aklndan geenleri renmek ister gibi zaman zaman gen kza
bakyordu.
 Her ne kadar Binoy ile Gora arasnda din konusunda byk ayrlk yoksa da, Binoy arlmadan geldii bu Brahman e-vinde
Gora'nn bu kadar uzlamaz bir dmanlk gstermesinden znt duyuyordu. Pare Babu'nun rahatszlkla kendine hakim oluu,
gler yzl dinginlii iki tarafn kantlarn da aan yce dncesi Binoy'un iini hayranlkla dolduruyordu. Hele Gora'-nn
saldrganca davranyla karlatrnca: "Grnlerin nemi yok!..." diye dnyordu. Ona gre deerli olan, biricik gerek,
insandaki gnl rahatlyd. u veya bu kant, tekinden daha gl grnse, bundan ne kard ki? nemli olan insann

yaants idi.

Tartma, srasnda Pare Babu, zaman zaman gzlerini kapayarak iinin derinliklerine gmlyordu. Adetiydi bu onun. Zihni
byle, derin dncelere dald anda yzn klandran gnl rahatl karsnda Binoy bylenmi gibi duyard kendini.
Binoy, bu yce insana Gora'nn iten bir sayg duymamas karsnda byk bir hayal krklna uramt. Eer byle bir sayg
duysayd, bylesine ar bir dil kullanmazd.

Suarita, aylar doldurduktan sonra, konuklarn hangisinden balamak gerektiini renmek iin Pare Babu'ya bakt. Bayan
Baroda Gora'ya bakarak:

yle sanrm ki, ay imeyeceksiniz siz!... dedi.

Gora kararl bir tavrla:

Evet!

Neden?., diye yeniden sordu Baroda, kastnzdan uzaklamaktan m korkuyorsunuz?.. Gora:

Evet! diye yant verdi. !

Demek kasta inanyorsunuz?..

Kast benim tarafmdan kurulmu deil ki, inanmamak e-limden gelsin!.. Topluma boyun emek zorunluunda olduuma gre
kasta da sayg gstermem gerek.

Topluma kr krne boyun emek zorunda msnz?,.

Topluma boyun ememek, onun dzenini ykmak olur.

Ne zarar var ki bunda?..

Byle olunca, insann bindii dal kesmesinde ne zarar var ki, diye de sorabilirsiniz.

Suarita krgn:

Neye yarar bouna tartmak! dedi. Bizimle yemek istemiyor, ite bu kadar!..

Gora, gzlerini Suarita'ya dikmiti. Bu srada gen kz Bi-noy'a bakarak duraksayarak sordu:

-Ya siz?..

Binoy mrnde ay imemiti. oktan beri de Mslmanlarn yapt ekmekle biskviden azna koymuyordu... Ama bugn
kendisine arlamak iin sunulan eyleri yiyip imek zorunluluunu duyuyordu. Bunun iin glkle Suarita'ya bakarak:

erim elbet!., dedi. Sonra, Gora'nn alayl alayl glmseyen yzne bakt. Ama ayn cesaretle iti. Hem de ac bulduu ve
hi holanmad halde.

Ne ince ocuk u Binoy! diyen Baroda, Gora'ya arkasn dnerek tmyle onunla ilgilenmeye balad. Onun bu davrann fark
eden Pare Babu, iskemlesini yavaa Gora'ya yaklatrarak, hafif sesle konumaya balad.
 Yeni bir konuk geldiini bildirdiler. Herkes bunu Panu Babu diye karlad. Ama asl ad Haran andra Nag'd bu yeni gelenin.
Dostlarnn evresinde zeki ve kltrl bir adam olarak tannmt. Ortalkta bunu dorulayacak bir belirti olmamakla beraber
Suarita ile evlenecei sylentisi dolayordu. Buna kzn gnlnn yatkn olduuna kuku yoktu. Suarita'nn kz kardeleri
kendisine taklrlard bu konuda. Haran bir ilkokulda retmenlik yapyordu: Bayan Baroda basit bir retmene pek fazla bir deer

vermezdi. Onun kendisi iin dnd damatlar yksek devlet memurluu peinde koan gzpek, atlgan genlerdi.

Suarita, Haran'a bir fincan ay verirken Labonya ona gz krpp/ eytanca glmsedi. Bu davran Binoy'un gznden
kamamt- nk bu ksack zamanda olan eylere kar gzne, a-lk olmad bir keskinlik gelmiti. Binoy; Haran ile
Sudhir'in bu aileyle bu kadar ili dl olmalarnda Tanrnn bir adaletsizliini gryordu. Evin kzlarnn alaylarnn kurban
oluyordu biareler. te yandan Suarita'nn iinde Haran'in gelmesiyle bir umut domutu. Eer fikirleri urunda arpmaya hazr
grnen bu yeni ampiyon u kendini beenmi Gora'y yere arparsa, gen kz cn alm olacakt. Baka zamanlar Haran'n
tartma merak Suarita'nn cann skard. Ama bugn bu cokun sz dvsn sevinle karlyor ve onun kavga gcn
artrmak iin, ay ve pasta ile besliyordu.

Pare Babu:

Bak, Panu Babu! te dostumuz... diye sze balad.

Panu Babu; Pare'in szn kesti:

Oo... yi tanrm onu ben. Bir zamanlar bizim Brahma Samaj'n ateli bir yesiydi! Bunlar syleyerek ayn yudumlamak
zere arkasn Gora'ya evirdii vakitler, ancak birka Ben-galli hkmet memuru olabilmek iin Londra'da snav verebilmilerdi.
Sudhir bunlardan birinin ngiltere dn nasl karlandn anlatt. Haran, kzgn bir tavrla sze kart. Btn gcn
kullanarak:

Ne nemi var bunun? Bengalliler snav kazansalar bile ynetici olamayacaklardr! dedi ve bir Bengalli'nin bir ili ynetecek
gten yoksun olduunu syleyerek Bengalli karakterindeki eitli kusurlar ve zayflklar sayp dkt.

Bu szleri dinlerken Gora'nn yznn kzard belli oluyordu.

Arslan kkremesini andran sesini elinden geldii kadar yumuatmaya alarak;

Eer itenlikle byle dnyorsanz, u sofraya oturup tereyal ekmei tknmaya utanmyor musunuz?

Haran aknlkla kalarn kaldrarak:

Peki, ne yapmam istiyordunuz?., diye sordu:

Ya Bengalli'lerin bu kusurlarn yok etmeye almalydnz ya da gidip kendinizi amalydnz. Ulusumuzun hangi i olursa
olsun elinden gelmeyeceini sylerken vicdannz szlamyor mu hi? ayorum, nasl olup da lokmalar boaznzda kalmyor!..

Haran:

Doruyu sylemek gnah m?., diye sordu. Gora hararetle szn srdrd:

Balayn ama, eer sylediinize sahiden inanyorsanz, bu kadar pervaszca yksek perdeden nutuk ekmemeliydiniz. Siz de
bunun doru olmadn biliyorsunuz. te bu kadar dinginlikle konuabilmenizin nedeni bu. zin verirseniz unu syleyeceim
size Haran Babu. Yalan gnahtr, iftira daha byk gnahtr. Ama insann kendi z yurttalarna yalan ve iftiralarla hakaret etmesi
gnahlarn en bydr.

Haran'n fkesi gittike artyor, btn vcudu titriyordu. Gora szlerine unlar ekledi:
 Memleketimizin halk arasnda en yksek adamn yalnz kendiniz olduunuzu mu sanyorsunuz. Tek banza kalkp onun iin
aznza geleni sylemek yetkisini kendinizde greceksiniz de, bizler, atalarmzn adna, sizin sulamalarnz karsnda sabrla
susacak myz sanyorsunuz?...

Bu szler Haran iin, ilk tutumundan dn yolu brakmamt. Bu kez sulamalarn daha da byk bir yan tutarak srdrd.
Bengalli toplumunun birok uursuz adetlerini sayd dkt ve bunlar var olduka bu rkn kurtuluu iin hibir umut olmadn
syledi.

Sayp dktnz uursuz gelenekleri kendiniz bildiiniz iin sylemediniz! dedi kmseyen bir eda ile Gora. Bunlar
ngilizlerin kitaplarndan renip satyorsunuz. ngilizlerin rezilce a-detleri de ortaya koyarsanz bunlar sylemeye hakknz
olabilir.

Pare Babu konuma konusunu deitirmek iin byk bir aba gsteriyordu. Ama fkeden kplere binen Haran' susturma

lasl'S1 yoktu- Bu srada gne batmak zereydi. Bir bulut kmesinden szlen kzl nlar ge vurmutu. Tartmann bu en
iddetli annda bile, tatl bir mzik dolduruyordu Binoy'un yreini.

Her akamki derin dncelere dalma zaman geldii iin Pare Babu taraadan ayrlarak baheye indi, bir Sampak'n altna
oturdu. Baroda Gora'dan tmyle nefret ediyordu. Ama Haran da holand insanlardan deildi. Bunun iin az sonra
tartmalarna katlanamaz oldu. Binoy'a dnerek:

Haydi Binoy Babu, ieriye girelim!., dedi.

Bayan Baroda tarafndan kendisine gsterilen zel ilgiden sevin duyduunu gstermek iin, Binoy sessizce kadnn ardndan eve
girdi. Baroda kzlarna kendisiyle beraber gelmelerini buyurdu. Bu srada, tartmann sonunu beklemenin yararszln kestiren
Sat, kpeini alarak dar kmt. Baroda; Binoy'a kzlarnn meziyetlerini vmek frsatn ele geirmiti. Labonya'ya dnerek:

Al bmn getir de cicim, Binoy Babu'ya gster! Labon-ya albmn her yeni komuya gstermeye o kadar alkt ki, hep
bunu istemelerini bekliyordu. Bunun iin de tekilerin tartmasnn bittiini grse zlecekti. Binoy albmn ilk sayfasnda
Moore ile Longfellovv'un ngilizce iirlerini grd.

Ba harfler ve iirlerin balklar zene bezene, etraf ssl harflerle yazlmt. Binoy itenlikli bir hayranlk gsterdi... nk bir
gen kzn ngilizce iirleri bu kadar byk bir incelikle kopya etmesi, o zamanlar olduka az grlen bir meziyet saylrd.
Binoy'un kendisine artk tahammlle boyun ediini gren Bayan Baroda kk kzna dnerek:

Lolita, hadi u ezberlediin iiri oku ekerim!., dedi. A-ma Lolita ok kararl bir biimde yant verdi:

Hayr anne, yapamam. Bir kelimesini bile hatrlamyo-""TI!.. Sonra da yzn pencereye evirerek dary seyre koyuldu.
Baroda Binoy'a, Lolita'nm ok alakgnll olduu iin vlmen holanmadn anlatt.

ocukluundan beri byleydi bu kz. Annesi kendi szn-den ald gle, byle diyordu.

Sonra Lolita'nm bildii gzel paralardan bir iki rnek verdi. Bundan baka metin bir ocuk olduunu, yaralansa bile, hi
alamadn syledi. Tpk babasna benzemiti bu bakmdan.

En sonunda sra Lila'ya gelmiti. Okumas rica edilir edil

mez, budalaca, gdklar gibi ezberledii manzumeyi, bir solukta

okudu: :

"Parla, parla kk yldz..."

 Okuduunun bir kelimesini anlamad anlalyordu. Programn son numarasnn ark sylemek olduunu sezinleyen Lolita
odadan kt.

Darda tartma adamakll kzmt. Haran herhangi bir kanta gerek grmeden, byk bir hiddetle azna geleni sylyordu.
yle ki bu kadar onursuzluk karsnda derin bir znt ve utan duyan Suarita Gora'dan yana olmutu. Zaten kendisine egemen
olma gcnden yoksun olan Haran, onun desteini de yitirince bsbtn kendini kapp koyuvermiti.

Gittike akam glgelerine brnen gkyzn kaln yamur bulutlar karartmaya balamt. Yaseminden gerdanlklar satan
gezginci satclarn barmalar duyuluyor, yol kenarndaki yeilliklerin arasndan kan ate bcekleri ortala yaylyor,
yakndaki gln yzne karanlk kyordu. Bu srada Binoy, ayrlmak iin izin istemek zere verandaya gelmiti... Pare Babu
Go-ra'ya unlar sylyordu:

Ne zaman isterseniz buyurun bize! Karde gibi severdim Krinadayal' ben. Konutuumuz, mektuplatmz da yok ama,
ocuklukta edinilen dostluklar, etimizden, kanmzdan bir para gibidir. Babanzla olan eski yakanlmdan dolay size de ok
yaknlk duyuyorum iimde. Pare Babu'nun dingin ve sevecen sesi, Gora'nn hesapl cokunluu zerinde adeta byl bir etki
yapmt. Geldii zaman ihtiyar adam adeta saygszca selamlamti, ama imdi ayrlrken iten gelen bir sayg ile eilmiti
nnde. Hibir hareketiyle Suarita'nn orada olduunun farknda olduunu belli etmemiti. nk bunu aa vuran en kk
davran o-na ok byk kabalk olarak grnrd.

Binoy'da Pare Babu'yu yerlere kadar eilerek selamladktan sonra Suarita'y hafife selamlad. Ama yaptndan utanm gibi
Gora'nn arkasndan hzl hzl yrd. Gidenlerle vedalama-mak " Haran ieri girmiti. Masann zerinde bulduu bir B-
rahmo ilahiler kitabn kartrmaya balamt!.. Ama iki konuk gider gitmez, derhal verandaya dnerek Pare Babu'ya:

Saygdeer efendim, ne diye kzlarnz byle nnze gelene tantyorsunuz?., diye sordu.

O ana kadar duygularn aklayamad iin can sklan Suarita:

Eer babamz sizin gibi dnm olsayd sizi de tanm olmayacaktk!., dedi.

Haran dncesini aklayarak:

Yalnz, sizin evrenizden olan insanlarla iliki kurmak daha iyidir!... dedi.

Pare Babu glmeye balad:

likilerimizi yalnz bizim evremizin iinde brakarak bizi Zenana sistemine sokmak istiyorsunuz. Ama bence gen kzlar, her
eit gr savunan kimselerle tanmal. Bylece dar dnceli kalmaktan kurtulmu olurlar. Neden kanalm bundan?..

Ayr grte kimselerle tanmasnlar demedim! diye Haran yant verdi. Ama bu delikanllar bayanlara kar nasl dav-
ranlacaini bile bilmiyorlar.

Pare Babu:

Hayr, hayr! diye kar koydu. Sizin grgszlk olarak kabul ettiiniz ey, utangalktan baka bir ey deil. Kadnlarn
topluluklarnda bulunmazlarsa bundan hibir zaman kurtulamaz-

11. Blm

Haran o gn Gora'ya haddini bildirmeyi ve Suarita'nn gzlerinin nnde zafer bayran dalgalandrmay ok isterdi.
Balangta, Suarita da bunu ummutu. Ama iler hi de byle gitmemi, tam tersi olmutu. Suarita Gora'nn toplumsal ve dinsel
fikirlerini benimseyemezdi, ama kendisi de tpk onun gibi rkna sevgi besliyordu. Hibir zaman memleketinin durumunu
tartmam olmakla beraber, halklarnn urad alaltc davranlara kar Gora'nn ate pskrmesi karsnda, akl ve kalbiyle
o-nun protestolarna katlmt.

O zamana kadar Anavatana kar duyulan inancn bu kadar byk bir kuvvet ve cesaretle aa vurulduunu grmemiti... Bunun
iin Haran'n hzn alamayarak, Binoy ile Gora'y arkalarndan ekitirerek, grgsz budalalar demesi zerine, Suarita onlardan
yana olmak zorunda kald.

Bununla beraber Gora'nn, kendisinde uyandrd isyan duygusu tmyle yatm deildi. O gittikten sonra bile, o saldrgan ve
kendini beenmiesine davrannn sarsntsn duyuyordu iinde. Gora'nn, yapmackl bir biimde, sanki ilkelerine ok sk
balym gibi grnmesinin, bir eit meydan okuma olduunu sezmiti Suarita. Onun bu davrannda iten gelen bir i-nantaki
doallk yoktu aslnda. nancnn da kendini doyurmad anlalyordu. fke ve bbrlenme etkisiyle olduu kadar, kar-
sndakileri hrpalama amacyla byle davranmt. O akam sofrada olsun, Lila'ya masal sylerken olsun, Suarita, varlnn ta
derinliinde dinmeyen gizli bir sz duydu hep. Bir dikenin vcudunda nereye battn bilirseniz karabilirsiniz. Suarita
verandada yapayalnz otururken duyduu acnn yerini bulmaya alyordu. Akamn serin karanlnda, elinde olmadan
yreinde tutuan atei bo yere sndrmee kalkmt. Omuzlarna ken ne

olduunu bilmedii arlk, alamak istei veriyordu ona, fakat gzlerinden ya kmyordu.

Suarita, tanmad bir gen adamn alnnda, bir meydan okuma gibi, kast alametiyle gelip de tartmada yenilememesi ve
gururunun knlamamas yznden zgn deildi. Gen kzn akl byle bir aklamay deersiz bularak reddediyordu. Sonra, iini
dolduran kederin nedenini anlayverince birden yz kzard. Bu gen adamn bir iki saat karsnda oturmu, dahas onu hasmna
kar zaman zaman savunmutu bile. Ama o Suarita ile hi ilgilenmemi, stelik giderken de, ona Allahasmarladk bile
dememiti. imdi onu byle derinden yaralayan eyin bu ilgisizlik olduunu aka anlyordu. Binoy da, kadnlarn topluluunda
bulunmaya alk olmayanlarn beceriksizliini gstermiti, ama bu beceriksizlik alakgnlllkten doan sklganlktan ve
cesaretsizlikten ileri geliyordu ki Gora'da izi bile yoktu bunun.

Neden Suarita, Gora'nn bu krc ilgisizliini kmseye-miyor, zihninden atamyordu bir trl? Onun bu ilgisizliine karn
tartmada taraf tutamayacak kadar kendine egemen olamayn dndke utancndan kahroluyordu.

Yalnz bir kez, Haran'n ileri srd bir dncenin iyi niyete dayanmadn syledii zaman, Gora ban evirip ona bakmt.
Kukusuz ekingenlikten eser yoktu bu bakta. Ama ne olduunu da okumak mmkn deildi. Erkekler arasndaki bir tartmaya,
dncesi sorulmad halde karmasn, cesaretine ya da kendisini gstermek isteine mi balyordu? Ama ne nemi vard onun
yle, ya da byle dnmesinin?... Bununla beraber Suarita zntden kurtaramyordu kendini bir trl. Bu olay unutabilmek,
belleinden silebilmek iin nefsiyle savam verip durmutu bouna. Sonra iinde Gora'ya kar bir fke dodu ve bu kendini
beenmi, bo inanlara sapl genten nefret ettiine kendini inandrmaya alt.

Ancak her eye karn, sesi gk grltsn andran bu dev gibi adamn metin ve kararl baklarn anmsayarak utan duyuyor,
kendine olan gveni sarslyor, onun karsnda kendini kulm gryordu.

Bu eliik duygularla btn huzuru kaan Suarita ge saatlere kadar uyuyamad. Lambalar sndrlm, herkes odasna
ekilmiti. Sokak kapsnn kapandn duyunca, hizmetilerin de ilerini bitirdiklerini ve yatmaya gittiklerini anlad...

Bu srada Lolita geceliiyle grnd ve bir ey sylemeden balkona kp parmakla yasland. Suarita glmsedi. nk
Lolita'nn kendisine gcendiini anlamt. Suarita bu gece Loli-ta'nn yatanda yatacan vadetmiti, ama tmyle unutmutu
bunu. Unuttuunu kabul etmek, kardeini yattrmaya yetmeyecekti. Asl su unutmakt. Sonra Lolita, bir vaadi hatrlatacak
yaradlta bir kz deildi. nce zntsn belli etmeden yatmaa karar vermiti. Ancak zaman getike krgnl artmt. Buna
u-zun sre dayanamayarak, hibir ey sylemeden, gzne uyku girmediini gstermek iin yatandan kalkp dar kmt.

Suarita yerinden kalkarak yavaa kz kardeinin yanma gidip pt.

Lolita'cm gcenme bana!... dedi. Lolita mrldanarak

biraz ekildi:
Gcenmek mi? Neden gcenecekmiim? stediin gibi

otur sen.

Suarita elinden tutarak yalvard:

Hadi, ekerim, gidip yatalm!

Lolita hi yant vermedi, yerinden kmldamamt. Az sonra Suarita onu yatak odasna srkledi. te yalnz o zaman Lolita
bouk bir sesle:

Niye bu kadar ge vakte kadar oturdun?.. Saatin on bire geldiini biliyor musun? imdi de ok uykun olduu iin ene
alamayacaz.

Suarita kardeini kucaklayarak:

Bala beni cicim!., dedi.

Bylece kabahatini kabul edince Lolita'nn fkesi geiverdi, hemen yumuad.

Bu kadar uzun zaman oturup kimi dndn Didi? Ha-

ran' m?..

Suarita darlm gibi bir hareket yaparak:

Aman, sus!... dedi.

Lolita, Haran'a katlanamyordu. O kadar ki, bu konuda kz kardelerinin yapt gibi, Suarita'ya taklmak bile gelmiyordu
irinden. Haran'n Suarita ile evlenmek istediini dnnce ileden kyordu.

Bir sre hi konumadlar, sonra Lolita:

Ne ho adam u Binoy Babu, deil mi Didi? diye sordu. Bunu Suarita'nm iinden geenleri renmek iin sorduuna kuku
yoktu.

Evet canm, Binoy Babu ok kibar tavrl bir insan. Ama Lolita'nn bekledii yant deildi bu. Bunun iin yeniden sze

balad:

Ne dersen de Didi, u Gora katlanlmaz bir adam.

Ne korkun suratl ey! stelik de son derecede kendini beenmi! Nasl bir izlenim brakt senin stnde?..

Bana ok banaz bir insan olarak grnd! diye yant verdi Suarita.

Lolita:

Hayr, hayr. Bu deil! diye kar koydu. Amacmz da banazdr. Ama bu ayr bir ey... Dncemi aklamyorum.

Evet, gerekten ayr bir ey bu.

Glerek bunu syleyen Suarita'nm gznn nne Go-ra'nm geni, beyaz alnndaki kast alameti geldi, fkesi yeniden canland.
Gora bu haliyle onlara adeta haykrarak:
Ben sizden ayrym!., der gibiydi.

Suarita'nm iinde doan isyan duygusunu sndrebilmesi iin Gora'nm btn o gururu ve meydan okuyuu ile yerden yere
vurulduunu grmesi gerekiyordu.

Yava yava, iki kzkarde konumaz oldular. Uykuya dalmlard.

Saat ikiye doru Suarita uyand. Kulana saanak halinde yaan yamurun sesi geliyordu. Odann bir kesindeki gece kandili
snmt. Zaman zaman cibinliin arasndan, bir imein Parlts grnyordu. Gecenin sessizlii ve karanl iinde durmadan
yaan yamurun rlts kulaklarn doldurmutu. Suarita

yreinin daraldn hissetti. Yatan iinde bir yandan br yana dnp duruyordu. Uykuya gmlm olan Lolita'nn yzne
imrenerek bakyor, uyumak istiyor, ama uyuyamyordu bir trl. Can fena halde sklmt, kalkt balkonun kapsn aarak, terasa
kt. Uzun zaman, o hafif bir rzgarla serpilen yamuru seyretti. Akamki btn olaylar srasyla gznn nne geliyordu.
Gora'nn tartmasnn harareti ve batan gnein nlaryla a-lev alev parlayan yz, o zaman duyup da sonradan unuttuu btn
fikirler canlanyordu zihninde. Gen adamn sesi yeniden

nlyordu kulaklarnda:

Sizin okuma, yazma bilmeyen, cahil dediiniz kimseler, benim de aralarnda bulunduum kimseler, Sizin bo inanlar
dediiniz ey, benim imanm. Memleketinize sevgi beslemedike ve halknzn yannda yer almadka, sizin Anavatan hor gren
bir tek kelimenizi bile dinlemeye katlanamam!

Haran, ona yle yant vermiti: "Byle bir davran memleketin kalknmasna nasl yardm edebilir?.."

Bunun zerine Gora kkrercesine haykrmt: "Kalknma ha?.. Memleketin bundan nce sevgi ve saygya gereksinimi var. Biz el
ele vererek birlemi bir halk olursak, kalknma kendiliinden zmlenir, ayrca politikanzla memleketi bin paraya
bleceksiniz. Yurdumuzda bo inanlarn egemen olmasn bahane e-derek, siz bo inan sahibi olmayanlar kendinizde stnlk
kuruntusuna kaplyor, ona yksekten bakyorsunuz. Benim dileim, daima stnlk kazanmak iin bile olsa, teki
yurttalarmdan kesinlikle ayrlmamaktr. Kaynam tek bir halk kitlesi olduumuz zamandr ki, bugn smsk sarldmz
geleneklerimizden hangisinin yaayamayacana o vakit memleketimiz ve memleketimizin

Tanrs karar verecektir.

Ama, btn bu gelenek ve grenekler, memleketin birlemesini nlemektedir, diye kar koymutu Haran.

Gora da:

Eer memleket birlemeden, btn kt gelenek ve grenekleri kknden skp atmay gerekli buluyorsanz, bu okya' nusu ne
zaman gemek isterseniz her seferinde suyunu kurutma-

iz gerekecek demektir. Kalbinizden atn gururu ve hor grmeyi de herkese iten bir alakgnllkle yaklan. Greceksiniz ki o
zaman sevginiz btn kusurlar ve btn ktlkleri silip sprecek. Her toplumun kusurlar ve zayf yanlan vardr. Ama insanlar
birbirine bal kaldka, btn zehirleri etkisiz brakacak gc bulurlar kendilerinde. Bozulup dalma kaynaklar daima hazrdr
etrafmzda, fakat yaam aladka gsz kalr bunlar. ller <-rr yalnz. Msaadenizle unu belirteyim ki, ister sizin
araclnzla, ister yabanc misyonerlerin aracl ile olsun, dardan gelecek hibir reform giriimine boyun eecek deiliz!

Peki, neden?., diye sordu Haran.

nk insan kendi anas babas tarafndan kusurlarnn dzeltilmesine katlanr. Ama, bu ii polis yapmaya kalkarsa bundan
ilerlemeden ok, fke doar. Onun buyruklarna boyun emek onurumuzu krar. nce kardeliimizi kabul edin. Ondan sonra bizi
yola getirmeye kalkarsnz. Yoksa doru bir gr bile ileri srseniz, bu yalnz ktlk getirir!
 Bylece Suarita, Gora'nn szlerini btn ayrntlaryla a-nmsamti. Anmsadka da kalbini dolduran ac artyordu. Sonunda
bitkin derek gelip yataa uzand. Elini gzlerinin stne koyarak, uykusunu karan bu dnceleri zihninden kovmaya
alyordu. Ama yz, kulaklar cayr cayr yanyor, beyninde birok dnceler kaynap, arpyordu.

12. Blm

Pares Babu'nun evinden ayrldktan sonra, sokakta Binoy. j

Gora, dostum biraz daha yava yryebilirsin herhalde! ' dedi. Senin bacaklarn benimkilerden daha uzun: Yavalamazsan,
sana yetieceim diye soluk solua kalacam.

Gora ters ters:

Bu akam canm yalnz dolamak istiyor. Tek bama dncelerime dalmak istiyorum! diye yant verdi.

Binoy fena halde krlmt. Gora'ya bakaldrarak, geleneklerle olan balarn koparm oluyordu. ayet Gora bunun i-in
kendisine sitem ederse yrei ferahlayacakt. Bylece bir frtna, dostluklarnn havasn arlatran bulutlan temizlemi olacak ve
o da daha rahat soluk alacakt. Binoy, Gora'nn fkeyle kendisinden ayrlmakla kendisine bir zarar vermi olacan sanmyordu.
Tantklar gnden beri ilk kez gerekten bir kavga onlar birbirinden ayryordu. Bunun iin imdi, bu karanlk, kasvetli gecede,
yamur altnda, zaman zaman duyulan gk grltleri arasnda yrrken yreinde gittike artan bir sknt duyuyordu. Sanki
yaam birden her zamanki akndan ayrlm, yeni bir yne

dorulmutu.

Karanlklar arasnda Gora bir yana gitmiti, kendisi de te

yana.

Ertesi sabah kalkt zaman, bunalmnn azaldn hissetmiti. Akam kendini bouna kedere kaptrdn dnd... imdi Gora
ile olan dostluunun Pare Babu ile ilikilerine engel olacan anlyordu. Bir gn nce bu olaydan duyduu derin kederi
dnerek glmsedi. Hemen atksn omzuna atp, neeyle yrfr yerek Gora'nn evine doru yola koyuldu. Gora, alt katta
oturmu, okuyordu. Binoy'a daha sokakta iken grmt ama, gzlerini elindeki gazeteden ayrmamt.

Binoy, tek szck sylemeden, gazeteyi elinden ekti.

yle sanyorum ki, aradnz ben deilim. Herhalde ya-lyorsunuz! dedi. Gora... nk ben bo inanlara bal, bir Hindu, bir
Gurmohan'm.

Binoy:

Bana yle grnyor ki, yanlan sizsiniz. Ben Binoy'um; bu Gurmohan'in bo inanlara bal dostu..

Ama Gurmohan ylesine doru yola gelmez bir kiidir ki bo inanlara bal olduu iin kimseden zr dilemez.

Binoy da yledir, ama bakalarndan kendi bo inanlarn benimsemelerini zorla istemez.

Bir dakika iinde iki arkada, yle ateli bir tartmaya dalmlard ki, konu komu, Binoy'la Gora'nn bir araya geldiini ok
gemeden duymutu.

En sonunda Gora:

Pare Babu'nun evine gittiini yadsmana ne gerek vard?., diye sordu.

Binoy glerek:

Hibir gereksinme duymadm bunun iin. Yadsm da deilim. nk o zaman evlerine gitmemitim. lk kez olarak dn ayak
attm o eve...

Gora alay ederek:

Dikkatimi eken u oldu: Oraya girmeyi bildin ama, kmay becerebildiinden kuku duyuyorum!

Binoy:

Belki de yle bir yaradlm var ki, sevdiim ve saydm kimseden kolayca ayrlamyorum. Byle olduumun bir kant da
sensin.

Demek bundan sonra da gideceksin oraya yle mi?

Neden oraya gidip gelen yalnz ben olacakmm? Sen

Ben gidebilirim, ama dnerim de. Oysa sende grd-Sm belirtiler dnn olmadn gsteriyor. ay nasld? -Ac! Peki
yleyse?..

-Ama reddetmek bana daha ac geldi.

-Toplumu kurtarmak iin nazike hareket etme yeter mi?

Her zaman deil. Ama dinle Gora, duygularmz toplum kurallaryla att zaman...

Gora sabrszlanarak Binoy'un szn kesti:

Duygular!., diye kkredi. Toplumun senin gznde ok az deeri olduu iin her bahaneyle duygularn onunla atyor.
Toplumun karn zedeleyen, hareketlerin derinliini ve arln bir dnsen bu konumaya duygular kartrmaktan utanrdn.
Pare Babu'nun kzlarnn hatrn krmak seni bu kadar derinden zyor. Buna karlk, senin bu kadar sudan bahanelerle btn
toplumu ayaklar altna alman beni yaralyor.

Binoy dargn bir tonla:

Sahiden Gora, bir fincan ay imek toplumu ayaklar altna almaksa, diyebilirim ki bu eit hareketler memleketin yararna
olacaktr. ayet toplumun bu eit snavlardan gemesine engel olursak onu bsbtn zayflam, gten drm oluruz!

Sayn Bay! diye yant verdi Gora. Btn bu masallara karnm tok benim. Toy bir delikanl yok karnda. imdi sz konusu olan
sorun, bsbtn baka... Hasta bir ocuk kendisine verilen ilac yutmak istemedii zaman, annesi, ona bir zarar gelirse kendisinin
de buna katlandn gstermek ve g kazandrmak i-in bundan biraz ier. Burada sz konusu olan ey, sadece tedavi deil,
sevgidir. Byle bir sevgi olmaynca, annenin davran ne kadar akla uygun olursa olsun, ana ile ocuun arasndaki ba sarslm,
istenilen sonu elde edilmemi olur. Senin bir fincan ayna saldrmyorum ben. Beni zen memleketimize kar ballk
gstermemen. Pare Babu'nun kzlarn krmak pahasna da olsa ay imemek gerekirdi... Yurdumuzun bugnk durumunda,
btn ruhumuzla ona balanmak ilk devimizdir. Bu devi yerine getirdikten sonra ay imeli miyiz, imemeli miyiz sorunu
abucak zmlenebilir.

Binoy:

yle grnyor ki, ikinci bir fincan ay imen iin epey zaman gerekecek! dedi.

Hayr, uzun zaman gemesi iin neden yok. Neden bana ykleniyorsun bu kadar? Hindu toplumundaki btn sevmediin
eylerle birlikte, benim de yakam brakmalsn. Yoksa Pare Babu'nun kzlarn inemi oiursun.

Bu srada, odaya Abna girdi. Abina, Gora'nn bir rencisi idi. Ama onun rettiklerini bayalatran bir kafas vard.
rendiklerini de kaba saba bir dille yayyordu etrafna.

Bununla beraber Gora'yi anlamayanlar Abina' tmyle anladklar kansna vararak onun konumalarn verlerdi. Abina ok
kskanrd Binoy'u. Frsatn bulduu zaman, en budalaca fikirleri ileri srerek onunla boy lmeye kalkard.

Binoy, onun budalaca szlerine dayanamaz, szn keserdi. Bunun zerine Gora da tartmaya katlr, kavga alanna atard
kendini. Abina da, Gora kendi dncelerini savunur diye -nrd. Abina'n geliiyle, Gora ile her trl uzlama olanann
ortadan kalktn gren Binoy, kalkp, erzak dolabnn nnde o-turmu sebze ayklayan Anandamoyi'nin odasna gitti. Kadn:

Epeydir sesinizi duyuyorum, ok erken gelmi olmalsnz! dedi. Kahvalt ettiniz mi?..

Baka bir gn olsa Binoy hayr, der ve Anandamoyi'nin ikram ettii eyleri afiyetle yerdi. Ama imdi:

Saolun efendim. Kahvalt ettim de geldim! dedi.

O gn, Gora'ya yeni bir fkelenme bahanesi vermek istemiyordu. Arkadann kendisini tmyle balayacan biliyor, uzakta
tutulduunu hissetmek onu fena halde skyordu... Oturdu, cebinden bir ak kard, Anandamoyi'ye yardm olsun diye Patates
soymaya balad. Bir eyrek kadar sonra aa inince, Go-ra ile Abina'n birlikte dar km olduklarn grd. nce Go-ra'nn
odasnda hibir ey yapmadan oturdu, sonra eline bir ga-Zete alarak dalgn dalgn ilan sayfasn gzden geirdi. Sonra defin derin
iini ekerek evden kt gitti... Evine urayp kahvalt atikten sonra, acaba tekrar Gora'ya gitsem mi, diye sinirli sinirli "nd.
Arkadana daima aadan almt imdiye kadar. Ama U2n, kendi onurunu dnmese bile, dostluklarnn erefini d-5rrnek
zorundayd... Gora'ya olan vefakarca ballnn, Pare

Babu'ya gsterdii yaknlk yznden sarsldn hissediyordu. Gora'nin kendisine atmasn, yldrmlar yadrmasn
bekliyordu. Ama bu ekilde kendisinden uzaklaacan hatrndan bile geirmemiti. Sokakta biraz yrdkten sonra tekrar evine
dnd, dostluklarnn yeniden hakarete uramasndan korkarak Go-ra'ya gitmekten vazgeti.

13. Blm

Bylece birka gn getikten sonra, Binoy, oturup Gora'-ya mektup yazmaya karar verdi. Ama yazs bir trl ilerlemiyordu.
Bunu kam kaleminin ucunun iyice yontulmam olmasna balad, bir bak alarak uzun uzun sivriltmeye koyuldu. Byle urap
dururken aadan ardlar. Kalemini masann stne att, bararak kotu: "Buyurun, Mohim Dada!"

Mohim yukan kt ve Binoy'un yatana rahata yerleti. Odadaki btn eyay gzden geirdikten sonra:.

Dinle beni Binoy, dedi. Senin beceriksizliinden kuku duyduum yok, sonra sana ait eylerle ilgilenmiyor deilim. Ama u
yeni kuaktan genlerin odalarnda ne bir damla pan bulabilirsin, ne de iecek ttn!

Binoy'un bozulmu olduunu grnce bir an durdu, sonra szn srdrd:

Hani gidip Hookah almak niyetindeysen, beni de dnmeni rica ederim. Bana ttn ikram etmezsen ho grrm ama,
dorusu bu ya, bir delikanlnn eliyle acemice doldurulmu bir Hookah'i reddetmek elimden gelmez!

Mohim orada duran bir yelpazeyi eline ald, bir sre yelpazeledikten sonra, buraya neden geldiini aklad:

u pazar gn leden sonra yatp uyuyacak yerde, kalkp sana gelmenin elbette bir nedeni var. Senden bana bir hiz-mette
bulunman isteyeceim!
Binoy:

Nasl bir hizmet?., diye sordu.

nce yapacan vaat et ki, syleyeyim.

Elbette, bu benim elimde olan bir eyse...

Yalnz senin elinde. Evet demen yeter.

Neden ekmiyorsunuz bugn byle. ok iyi biliyorsunuz ki, ben ailenizden saylrm. Elimden gelirse elbette yardm ede-rim
size!

Mohim cebinden bir avu pan yapra kard, birazn Bi-noy'a ikram ettikten sonra, kalan azna atarak inemeye balad ve
yle dedi:

Kzm Sasi'yi bilirsin. irkin saylmaz. nk gzellik bakmndan babasna benzememitir. Byd artk. Evlendirmenin
yolunu bulmalym. Geceleri uykum kayor, hibir ie yaramaz adamn birisine decek diye!

Ne diye tasalanyorsunuz byle?., dedi Binoy, ona kuvvet vermek isteyen bir sesle. Onu evlendirmek iin daha vakit var
nnzde.

Senin de bir kzn olsayd, anlardm benim kaygm! diye Mohim iini ekerek yant verdi. Yllar geiyor, ya byyor.
Kendiliinden evlenecek biri de kmyor ki. Bu i byle uzadka kahroluyorum. Ama sen bana umut verirsen beklerim elbette.

Binoy, birden byk bir sknt duydu.

ok zgnm ama Kalkta'da yle pek fazla tandm yok! diye mrldand. Ailenizden baka dostum da yok diyebilirim.
Ama birini bulmaya alacam.

Sai'yi tanrsn, nasl bir kz olduunu biliyorsun onun. Binoy glerek:

Tabi! dedi. Bebekliinden beri tanyorum, gzel kzdr!..

yleyse, uzaklarda birini aramana gerek yok, yavrum. Sana vermek istiyorum onu!..

Mohim bunlar sylerken yz sevinle aydnlanmt. Bu sefer ciddi olarak telalanan Binoy:

Ne dediniz?., diye bard.

Patavatszlk ettimse bala beni. Kukusuz, senin ailenin dzeyi benimkimden daha stn. Ama sen modern bir eitim
grdn iin bir engel olmaz bu.

Binoy:

Hayr, hayr!., diye yant verdi. Bu bir aile sorunu deil/ ama dnn bir kez, o kadar kk ki...

Ne demek istiyorsun? diye Mohim kar koydu. Sai tam evlenecek yata. Hintli kzlar, memsabp deildirler. Ulusal
geleneklerimizi inememeliyiz!

Mohim yle kurbann kolay kolay salvereceklerden deildi. Binoy penesinden kurtulamayacan anlyordu. Sonunda:

Dnelim bakalm! dedi.

stediin kadar dn. Zaten buraya, mutlu gn kararlatrmaya gelmedim.

Akrabalarmn fikrini almalym.

Elbette! diye szn kesti Mohim. Kukusuz danmak gerek onlara. Amcam yaadka onun isteine kar duramayz!

Bunlar syleyerek cebinden yine pan kard, ii olmu bitmi gibi kabul ettiini gsteren bir tavrla kp gitti: Birka ay nce
Anandamoyi st kapal bir biimde Sai ile evlenmesini dokundurmutu, ama Binoy dikkat etmemiti buna. Bugn de buna pek
hevesi yoktu. Ama bu fikir kafasna girmiti imdi. ayet bu evlenme gerekleirse, Gora'nn ailesine katlacak ve onu bir daha
kimse kovamayacakt buradan.

Evlenmeyi bir gnl ii sayan ngiliz geleneini her zaman yadrgamit. Bunun iin de Sai ile birlemesinde olanaksz bir ey
grmyordu. Gerekten, imdi Mohim'in nerisi az ok houna gitmiti. nk ona, gidip Gora'y akl danma frsat veriyordu.
Hatta Gora'nn, Sai ile evlenmeyi kabul etmesi iin srar edeceini umuyordu. Hele pek stne dmezse Mohim'in araya
girmesini rica edeceinden emindi. Yava, yava bu dncelerle 'ine dt bunalmdan kendini kurtard ve Gora'y bir an
nce grmek zere evden kt. Gora'nn evine yaklat srada Sa-ti'in kendisine seslendiini duydu. Beraberce eve girerken
kk |lan, cebinden kard mendiline sarl bir kad gstererek:

Bilin bakaym ne var bunun iinde?., diye sordu. Binoy, ir sr olmayacak eyi sayp dkt; Bir kpek yavrusu, bir kuru ara
var, dedi. Sat bunlara hep, hayr, hayr diye yant veriyor-u- Sonunda, paketi aarak, iindeki kara meyveleri gsterdi:

Nedir bunlar?., diye sordu Binoy geliigzel birok mey-e 'smi syledikten sonra yenildiini kabul edince. Sati, Ran-

gnderdiini, annesinin de bunlar Binoy'a yolladn syledi.

O vakitler Birmanya cevizlerine Kalkta'da pek rastlanmyordu. Binoy bir tane alarak avucunun iinde skt, sallad:

jrerken, Bmoy glmeler, konumalar duydu.

Sudhir, Labonya'nn albmn saklad ekmecenin anahtarn kapmt. Edebiyat dnyasnda n kazanmaya heveslenen

ti, Binoy'un bilgisizliine glmeye balad:

Sakn bunu srmaya kalkmayn, bakla kesip iini yemek gerek!., dedi.

Be dakika nce kz kardeleri, Sati'e bunlarn sert kabuunu bo yere kemirterek elenmilerdi. imdi de o, Binoy'Ia elenerek
baarszlnn acsn karyordu.

Binoy Babu! dedi Sati. Annem, vaktiniz varsa benimle beraber bize gelmenizi syledi, bugn Lila'nin doum gn.

Binoy:

Yazk, gelemeyeceim, baka yere gidiyorum! dedi.

Peki, nereye?..
Arkadamn evine.

Hani, u grdm arkadanza m?..

Evet.

Sati bunun, onlara gelmesine engel olacak bir neden olduunu kabul etmiyordu. Bir arkadann evine gidiyordu, hem de
kendisinin katlanamayaca bir arkadann evine: Binoy'un byle bir arkada grmek istemesi bile ona dokunmutu. Bu arkada,
kendi retmeninden bile sert grnyordu... Hele o algl kutuyu ona beendirmek sz konusu deildi.

Bunun iin: "Hayr, Binoy Babu!" diye ayak diredi. Benimle geleceksiniz!"

Ksa bir sre sonra Binoy ona boyun emek zorunda kald. Duygularndaki atmaya, zihnine gelen itirazlara karn, sonunda
kendisini yenen kn elinden tutarak yrmeye balad. Binoy bu az bulunur Birmanya meyvelerinin zel olarak kendisiyle
paylalmas kadar, byle bir hediyeden daha ok bir yaknlk ifade eden ar karsnda sevin duymutu.

Pare Babu'nun evine yaklarken Haran'n ktn grd: Yannda tanmad birileri vard, herhalde. Lila'nn doum gn-

vard. Sudhir, bunlar konuklara okuyacam diye tehdit ediyordu onu. Binoy sava alannda grnd srada, iki cephe
arasndaki dv en ateli devresindeydi. Onu grnce Labonya ve -tekiler kala gz arasnda svtlar. Sati de elenmek iin
arkalarndan kotu.

Az sonra Suarita ieri girerek:

Annem bir dakika beklemenizi rica ediyor! dedi. Hemen gelecek. Babam bir dostunu ziyarete gitti, o da neredeyse gelir.

Binoy'un rahat etmesi iin ona Gora'dan sz at. Glerek unlar syledi:

yle sanyorum ki, bir daha adm atmaz buraya.

Byle dnmenizin nedeni nedir? Binoy sordu.

Herhalde, biz kzlarn erkek konuklarn yanna kmamz houna gitmedi! diye aklad, Suarita. Onun sadece kendini ev
ilerine veren kadnlara sayg gsterdii anlalyor.

Binoy bu gre kar syleyecek bir ey bulmakta glk ekiyordu. Aksini syleyebilse pek mutlu olacakt, ama nasl
syleyebilirdi doru olmayan bir eyi?.. Bunun iin:

Bence Gora, gen kzlar btn dncelerini ev ilerine vermezlerse, evlerine olan ballklarnda kusur ederler, diye
dnyor!., eklinde bir eyler syledi.

Suarita:

Acaba siz de dostunuzun grne katlyor musunuz?

Binoy o zamana kadar, kadnlarn toplumdaki durumunu dzenleyen kanunlar hakknda Gora ile bir dncedeydi. Gazellerde bu
anlamda yazlar bile yaynlanmt, ama imdi, byle br gre katlmakta duraksyordu.

Byle bir konuda tmyle gelenein esiri olduunuzu kabul etmek gerek. nce kadnlar evin dnda grmek bize dokuyor, bu
grnme alk deiliz nk. Bunun iin, kendini

hakl gstermek iin bunun yakksz ve ho olmayan bir ey olduunu ileri sryor. Bunun asl nedeni gelenek. leri srlen
kantlar bahaneden baka bir ey deil.
Suarita sorular ve ileri srd dnceleriyle konumay hep Gora etrafnda dndryordu. Bylece Binoy itenlikle arkada
hakknda dncelerini anlatt. Daha nce hi bu kadar i-nandrc bir aklamada bulunmu deildi.

Gora bile kendi fikirlerini bu kadar ak bir biimde ortaya koyabileceinden kukuya debilirdi. O anda hissettii dnce
saydamlnn ve her zaman grlmeyen anlat, gcnn etkisiyle Binoy'un duyduu sevin ve nee yznden okunuyordu.

Kutsal Kitap, diye srdrd szn. nsann kendi kendini tanmasn emrediyor. Kendini tanmak da zgrle ermek
demektir. Size unu syleyebilirim ki, dostum Gora, Hind'in kendi kendini tanmasnn canl simgesidir. Herhangi bir insan gibi
grmeye olanak yoktur onu. Geliigzel bir olay bizim zihinlerimizi u veya bu yne ektii halde ya da bir yeniliin ekiciliine
kaplarak ynmz ardmz halde, byle bir hale kar koyup gl bir sesle: Kendini bil, diyen tek adam Nantram'dr.

Suarita btn bunlar can kulayla dinledii iin konumann bir trl sonu gelmeyecekti. Ama birden yandaki odadan Sati'in
ince sesiyle bir manzume okuduu duyuldu:

"yle zgn zgn

Sylemeyin bana yaamn bo bir rya olduunu..."

Zavall Sati hibir zaman konuklarn nnde bilgisini gstermek mutluluuna erememiti. ou kez konuklar can sknts
iinde, Lila'nn okuduu ngilizce iirleri dinlemek zorunda braklrd. Ama Baroda, iki ocuun birbiriyle yarma halinde
olmasna karn bir kerecik olsun Sati'e manzume okutmamt, ama Sati bu ie arlmam ve stnln kantlayamamit.
"""la bir ey yapmaya kalksa hemen krlard. Bunun iin, biti, dada kendisi iin manzume okumaya balamt... Suarita
mekten alamad kendini. Bu srada Lila ieri dald, koarak Susa' rita'nn yanna geldi, kulana bir eyler fsldad.

Saat drd vuruyordu. Pare Babu'lara gelirken, Binoy erken dnmek kararndayd, imdi kendisinden bu kadar sz ettik-Gora'yi
grmek iin daha byk bir istek domutu iinde. Saatin ka olduunun farkna varnca hemen kalkt.

Suarita:

Bu kadar erken kalkmak zorunda msnz? dedi. Annem ray yapyor, biraz daha kalamaz msnz?..

Binoy bu soruyu bir buyruk kabul ederek, yeniden yerine oturdu. Labonya, srtnda gzel bir ipekli giysiyle ieri girerek ayn
hazr olduunu; annesinin taraaya kmalarn rica ettiini

bildirdi.

Binoy ayn ierken Bayan Baroda can sklmasn diye ona btn ocuklarnn yaam yklerini eksiksiz anlatt. Lolita, Sua-

rita'y dar ' "" -'-

Labonya kalr

hareketlerini vmt. O gnden beri, bir konuk olduu zaman,

hemen yerli yersiz rgsn eline alyordu:

Pare Babu tam gne batarken geldi. O gn pazar olduu iin evdekilere Brahmo Samaj trenine gitmelerini nerdi. Bayan
Baroda Binoy'a dnerek kendisini oraya gtrrse pek memnun olacan syledi. Binoy kar koymad. ki arabaya blndler ve
Samaj'a gittiler. Ayin bittikten sonra, arabaya binecekleri srada, Suarita rpererek:

Bakn, diye bard, Gurmohan Babu!

Hi kukusuz, Gora onlar grmt, ama grmezlikten gelerek svt.

Arkadamn bu nezaketsizlii Binoy'u ok zd, onun

indisini de tekilerin arasnda grmt.

Btn gn iini aydnlatm olan mutluluk snverdi birden.

Sui ! '

Binoy gibi

0|ursa olsun, Gora'nn bozguna uramasn diledi.

14. Blm

Gora sofraya oturduu zaman, Anandamoyi zihnini kurcalayan konuyu ortaya att.

Binoy geldi bu sabah! dedi. Grmedin mi sen? Gzlerini

tabandan ayrmadan, Gora, ksaca: Evet grdm! diye yant verdi. Uzun bir sre konumadlar. Sonra Anandamoyi:
ocuun, bir znts var galiba. imdiye kadar onu hi bu kadar keyifsiz grmemitim. Hali houma gitmedi! dedi.

Gora tek szck sylemeden yemeini yiyordu. Anandamoyi, herhalde ok sevdiinden, biraz da korkuyordu ondan ve Gora'nn
kendisine amad bir konu zerinde durmakta tereddt ederdi. Ama o gn Binoy onu ok dndrd iin szn srdrd:

Dinle beni Gora, dndm sylediim iin gcenme bana. Tanr insanlar eit eit yaratm. Sonra bunlarn hepsinin de
bir yoldan yrmelerini istemi deil. Binoy seni btn gnlyle seviyor. Sonra sen ne yaparsan ho grmeye hazr. Ancak senin
de onu da kendin gibi dnmeye zorlaman iyi bir sonu vermeyecek.

Gora'nn tek yant:

Anne, ltfen bana biraz daha st veriniz! demekten te

gemedi ve konuma burada kesildi.

Anandamoyi, yemeini bitirdikten sonra, dnceli dnceli yatana oturarak diki dikmeye koyuldu. Bu srada Lahmi, bo
yere onu, bir hizmeti kadnn ahlakszl zerinde tartmaya sokmaya altktan sonra, le sonras uykusuna dalmak iin

uzand.

Gora, vaktinin uzunca bir blmn mektup yakmakla geirdi. Sabahki fkesi herhalde Binoy'un gznden kamamt-

vandan yazarken bir yandan da ayak sesini duymak iin kulak ka-1 "'--" -''i^i"i U\Aa Rinov grnmedi.

N Gora artk yazya son vermeye karar verdii srada ieri

.. _. . _^l,.-[/ hnman tnnva (Tirfil!

Sai'nin evlenmesi zerinde dndn m?..

" -"' -"--I! l/-!n 1/ahahatlivmU P-

bi susmaktan baka bir ey yapamad. Bunun zerine Mohim amcalk grevinin ne olduunu ona anmsatarak, nianllarn hayati-
mn yks- ,

durum yznden gerekli drahomay bulmaktaki glkler zerinde uzun uzun konutu.

Sonunda Gora'ya bu ie bir are bulamadn aka itiraf ettirince, Mohim, Binoy'u ileri srerek, ona bu sorunun
zmlenmesinde bir kolaylk gsterdi. Mohim iin bunlar byle dolambal yollardan sylemek gerekli deildi. Ama kardeine
kar nasl davranrsa davransn, biraz korkuyordu ondan.

Gora, byle bir ie Binoy'un adnn karacan aklndan bile geirmemiti. stelik iki arkada, btn varlklaryla kendilerini
memleketlerinin hizmetine verebilmek iin evlenmemeye karar vermilerdi. Bunun iin u yant vermekle yetindi:

Ama acaba Binoy evlenmek isteyecek mi bakalm?..

Mohim:

Ne biim Hindu'sun?., diye parlad. Btn o alnnza ilettiiniz kast alametlerine ve Tiki'lere karn, ngiliz eitimi iliklerinize
ilemi. Ama bilirsin ki kutsal kitaplar, btn Brahmanlarm oullarna evlenmeyi buyurur.

ayet bu neri iki gn nce yaplsayd Gora, bununla hi 'Igilenmezdi. Ama bugn byle dnmyordu. Ne olursa olsun B|noy'u
aramak iin bir bahane kmt ortaya.

Peki, Binoy'un ne dndn renirim.

Bunu renmene gerek yok, dedi Mohim. Sen nasl d-

n'm tasarm desteklersen, bu yeter. Bunun iin soruna bitmi g-%le bakabiliriz.

Hemen o akam Gora, Binoy'un evine gitti. Kasrga gibi j. eriye dald. Binoy'un odasnda kimse yoktu. Hizmetiden Bi-noy'un
Pare Babu'larda olduunu rendi: Pare Babu'ya, ailesine ve btn Brahma Samaj'a kar bir kin dalgas doldurdu iin, ve btn
varl bu isyan duygusuyla ahlanarak hzla Pare Ba-bu'nun evine doruldu. Amac btn dndklerini olduu gibi syleyerek
o evin havasn solunmaz hale getirmekti.

Ama, oraya varp da hepsinin akam ayini iin Samaj'a gittiini renince, Binoy'un da onlarla olup olmadn kendi kendine
sorarak tereddde kapld. Belki de doruca Gora'nn evine gitmiti. Gora, sabrszln glkle yenerek her zamanki gibi hmla
Brahmo Samaj'a kotu. Kapya geldii zaman Baroda'nun arkasndan Gharri'ye binen Binoy'u grd. Demek ki bu utanmaz adam
yabanc kzlarla sokakta dolamaktan ekinmiyordu. lgn! Nasl da kolaylkla tuzaa dmt! Artk dostluklarnn hibir
anlam kalmamt. Gora rzgar gibi kap oradan uzaklat. Binoy ise, arabann karanlk kesinde sessizce oturup pencereden
darsn seyrediyordu o srada...

Bayan Baroda vaazn etkisi altnda kaldna hkmederek onu dald derin dncelerden ayrmaya cesaret edememiti.

15. Blm

Gora evine dndkten sonra doruca taraaya km, bir aa bir yukar arnlamaya balamt. Bir dakika sonra soluk solua
Mohim grnd:

nsann kanatlar olmadna gre, ne diye eytana uyup da katl evler yaparlar bilmem ki?.. Gkteki Tanrlar yeryz
yaratklarnn oralara kadar trmananlarn ho grmezler herhalde. Binoy'u grdn m?

Soruya dorudan doruya yant vermeden Gora:

Sai'nin Binoy'la evlenmesi olanaksz! dedi.

Neden?.. Binoy ret mi ediyor?

Ben reddediyorum.

Mohim akna dnmesine kollarn havaya kaldrarak:

Ne?., diye bard. Yine ne esti aklna? Nedenini re-

nebilir mym bunun?

Binoy'un uzun sre inanlarmza sk skya bal kalamayacan anladm. Bunun iin ailemizin iine sokmak uygun bir ey
olmaz.

Mohim:

Laf!., diye pskrd. Yaammda ok yobaz grdm a-ma, sen hepsine ta karttn bunlarn. Hani nerdeyse Benares'in
Panditlerini bile glgede brakacaksn. Onlar inanlarna sayg gsterilmesini yeterli bulurlar! Sen ise inanlara sk skya ball
art sayyorsun. u gnlerde kalkp da, Hristiyan olduklarn sanarak, btn herkesin arnmasn istersen amam buna!..

Birka szck daha konutular. Mohim szlerine unlar ekledi:

Kzm, nme ilk gelen grgsz ve anlaysz birine ve-

. deilim herhalde. yi bir eitim grm insanlarn ou ki-

m zaman kutsal kitaplarn kurallarndan birini, ellerinde olmadan

inerler. Bunun iin onlar ayplayp, onlarla alay edebilirsin. A-ma ne diye benim kzcazm evlenmesine engel olarak
cezalandryorsun?.. Her eyi alt st eden bir adamsn sen!..

Mohim aa inerek doru Anandamoyi'nin yanna gitti: Anne! dedi. u Gora'y yola getirmelisiniz! Ne var? Ne yapt ki?..
Mohim olanlar anlatt:

Sai'ciimle Binoy'un evlenme iini hemen hemen yoluna koymu, bu tasarm Gora'ya da kabul ettirmitim. imdi kalkm,
Binoy'un iyi bir Hindu olmadn sylyor. Szde din kurallarna uygun olmayan davranlar varm! Bir ie onun ad
karyorsa, bunun ne demek olduunu bilirsiniz. Eski din ulularnn dnda Gora'ya etki yapabilecek tek insan sizsiniz. Onunla
konuursanz kzmn gelecei salanm olur. Binoy'dan daha iyi

bir ksmet bulunamaz ona!

Mohim, Gora ile konumasn ayrntlaryla anlatt. Anan-damoyi, Gora ile Binoy arasndaki anlamazln gittike derinle-ip
aralarnda bir uurum aldn hissederek, ok zld. Yukar kp Gora'nn yanna gitti. Gora, taraay arnlamaktan
vazgemiti, odasnda kitap okuyordu. Bir iskemleye oturmu, baka bir iskemleye de bacaklarn uzatmt. Annesi bir iskemleye
otururken ayaklarn indirip ayaa kalkt, yzne bakmaya balad:

Gora, sevgili olum! diye sze balad Anandamoyi. Beni dinle, B'moy'a ksme... Benim gzmde iki kardesiniz siz, aranzda
bir anlamazlk olmasn dnmek bile beni zer. Gora yumuak bir sesle kar koydu: Arkadam dostluumu hie sayp,
kafasnn dorusuna giderse peinden zaman harcamak zorunda deilim herhalde!

Aranzdaki anlamazln nedenini bilmiyorum, evladm. Ama Binoy'un sizi birletiren balan koparmak istediini dnrsen,
dostluunun ne deeri kalr?

Anne, biliyorsunuz ki, ben saa sola sapmadan doru yolda yrmek istiyorum. ayet biri, iki gemiye birden binmeye kalkarsa,
benden yana olan ayan ekmesini rica ederim. Bu i"1 sonunda onun, ya da benim ac duyacamz umurumda deil'---
Peki ama, ne geti aranzda?., diye sordu Anandamoyi. Bir Brahmo-Samaj ailesine konuk olarak gitmiti. Btn suu hu

mu?

Bu uzun bir yk, anne!

Ne kadar uzun dersen de. Ben de bir kelime sylemek istiyorum. Sen sebatl bir insan geinirsin, bir eye bir kez sarldn m,
bir daha brakmam dersin. Peki niye Binoy'a bu kadar az balsn? u senin Abina, senin yolundan ayrlmak isterse, onu kolayca
brakr msn? O halde, o kadar vefal bir arkada olduu iin mi Binoy'dan ayrlmak sana bu kadar nemsiz grnyor?..

Gora hi ses karmad, dnceye dalmt. nk Anandamoyi'nin szleri, birden onun dncelerine k serpmiti. O zamana
kadar dostluu greve feda ettiine inandrmt kendini. imdi bunun tam tersi olduunu kavryordu: Binoy'a iten bir duygu ile
en ar cezalar verebilirdi. Bunun da nedeni; onun, Gora'nn dostluunun gerektirdii eylerin hepsine boyun ememesi olurdu.
Bu dostluun gc Binoy'u Gora'nn iradesine boyun emesini gerektirmekteydi. Gora'nn btn derdi, bu gerein yerine
getirilmemi olmasyd.

Anandamoyi szlerinin etkisini sezer sezmez baka bir ey sylemeden gitmek zere yerinden kalkt. Ama Gora yerinden
sram, portmantoda asl duran atksn ekip almt.

Anandamoyi:

Dar m kyorsun?., diye sordu.

Binoy'a gidiyorum!.

Yemek yiyip de gitsen?..

Binoy'u da buraya getireceim, beraber yeriz!

Anandamoyi aaya inmek iin geriye dnmt. Birinin Merdivenden ktn duyarak durdu.

Bak, Binoy!.. dedi ve bir an sonra da Binoy grnd.

en adam grnce, Anandamoyi'nin gzleri yala doldu. Sevecenlikle:

Herhalde yemek yememisinizdir, yavrum? dedi.

Hayr, anne.

O halde burada yersiniz.

Binoy, Gora'ya bakt. Gora'nn gzleri glyordu.

ansm varm, ben de sana geliyordum.

Anandamoyi'nin yrei tmyle ferahlamt, iki ark3^*'

brakarak odadan kt. ki gen birer iskemleye otu ara. Ama ikisi de zihinlerine egemen olan konuya deinmeK cesaretini
bulamyordu kendinde. Gora nemsiz bir iki lafla konumaya giriti:

Olanlar iin yeni gelen jimnastik retmenini grdn

m? Mkemmel bir adam!

 Yemee kadar bu eit eyler sylediler birbirlerine. Yanna geldikleri zaman Anandamoyi, konuma tarzlarndan, onlar
birbirinden ayran bulutlarn datmadn anlamt!

Bunun iin yemek bittii zaman:

Vakit ge oldu, Binoy. Geceyi burada geirin. Evinize

haber yollarm ben! dedi.

Binoy, ne dndn renmek istercesine Gora'nn

yzne bir gz atarak yant verdi:

Bir Sanskrit atasz, yemek yiyen, bir kimse Krallar gibi hareket etmelidir! der. Bunun iin bu gece kaldrmlar
arnlamayacam, burada kalacam.

Bundan sonra iki arkada, ak taraaya kp, bir keye serilmi olan rtnn stne oturdular. Sonbahar mehtab gkyzn
aydnlatmt. Beyaz, hafif bulutlar, uyku perileri gibi ayn nnden geip gidiyordu. Her yanda atlar ufka kadar uzanyordu. Yer
yer aalarn tepeleri birbirinden ayryordu bunlar ve hepsi birden, maddi varl olmayan bir glge ve k senfonisi o-
luturuyordu. Yakndaki bir kilisenin saati on biri ald. Dondurmaclarn barmalar dinmiti. Az sonra gidip gelen tatlarn
grlts de kesildi. Evin nnde uzanan aalkl caddenin sessizliini hibir ey bozmuyordu imdi. Yalnz zaman zaman, ya bir
kpein havlamas, ya da bitiik komularn ahrndaki atn, tahta blmeye naln vurarak kard ses duyuluyordu.

ki arkada uzun zaman konumadan oturdular. Sonunda Binoy, nce kararsz, ama gittike kendini heyecana kaptrarak btn
dndklerini aa vurdu: "ok doluyum Gora. Bunun

jin iimi dkmeden yapamayacam. Beni kendine balayan dncelerle ilgilenmediini biliyorum. Ama sana bunlar
amadka, kendi kendimi yemekten kurtulamayacam. Bu km iyi rni, kt m, bunu bilmiyorum. Ama, buna kar durmak
elimde deil- Bu konuda ok ey okudum ve imdiye kadar da bu konuda bilinmesi olas her eyi bildiimi sanyordum. Tpk bir
gl resmine bakarken, insann yzme zevkini duyduunu sanmas gibi. Ama imdi tmyle suyun iine girince iin bu kadar basit
olmadn anlyorum.

Bu giriten sonra Binoy, yaamn alt st eden olaanst olaylar, elinden geldii kadar Gora'ya anlatmaya balad...

imdi, diyordu. Ben artk gecelerle gndzler arasnda dalgalanp durmaktaym. Gkler en ufak bir atlak olamadan beni
sarmada ve bahar balyla dolu bir kovan gibi iimi en tatl duygularla doldurmakta. Her ey yakn geliyordu imdi ona. Her ey
ona dokunuyor, her ey yeni bir anlam kazanyordu. Hibir zaman btn btn doay bylesine sevebileceini dnmemiti.
Gkyz ne kadar gzel ve akla durgunluk verecek bir ekicilikteydi imdi. Sokaklar dolduran bu tanmad insanlarn seli bile
derin bir gerekle ykl gibiydi. Her karsna kana hizmet etmek geliyordu iinden. O da, gne gibi btn gcn evrenin
sonsuz hizmetine adamak istiyordu.

Binoy'un konuma tarzna baklrsa, zellikle birini dnd anlalyordu. Bir ad ileri srmekte, dahas bir ad ileri sre-
cekmi gibi olduunu dndrmekten ekinir gibi bir hali vard. Konutuu iin bir vicdan azab duyuyor gibiydi. Ho
karlanamayacak bir serbestlikle konuuyordu, adeta bir gnah iliyordu. Ama byle bir gecede, arkadann yannda, bu sessiz
yldzl g-Stin altnda iinden coan istee kar koyamyordu. Ne gzel bir yzd bu! Yznn anlatm yle bir heyecanla
yaama sevincini yanstyordu ki! Ne parlak zekayd bu. Alnndan yle ulalmaz T derinlie dalmyordu ki, glmsedii zaman,
gzlerinden en sz dncelerinin parlts okunuyor gibi oluyor, ya da zl-ez bir esrara brnerek, inik gz kapaklarnn altna,
kirpikleri-nn glgesine saklanyordu. Hele elleri!.. Bu eller, ylesine by-

leyici hareketlerle szlerini tamamlyordu ki, Binoy bu seziin yaamn, genliini mutlulukla doldurup taracan seziyor,
gs sevin dalgalaryla inip kalkarken kalbinde sevdii hayal canlanyordu.
 Bu yle bir mutluluktu ki, insanlarn ou, bunun hakknda en kk bir fikirleri olmadan, bu dnyadan gp giderlerdi. Yoksa
bu bir lgnlk myd? Sonra pimanlk duyar myd bundan?.. Ama buna bir are bulmak iin vakit oktan gemiti artk. Eer
kendisini srkleyen aknt, kyya getirirse ne l? Ama ak denizlere gtrr de orada boulursa kimse bir ey yapamazd buna
kar. Kurtarlmay bile istemiyordu. Sanki al yazs byle srklenip gtrlmek, gelenekle, grenekle btn balarn
koparmakt.

Gora, hi ses karmadan dinliyordu. ki arkada, byle sakin gecelerde, ay nda, ba baa ok eitli konularda, edebiyattan,
insanlardan, toplumun iyiliinden, gelecek hakkndaki tasarlarndan sz edip tartrlard. Ama hibir zaman bu kadar iten bir
konu zerine konumamlard. O zamana kadar, kimse srrn bylesine amamt Gora'ya. Kimse ona insan kalbinin ta en derin
kelerini aydnlatarak bylesine almamt. O, daima bu eit heyecanlar, airce hezeyanlar gibi grerek kmsemi-ti. Ama,
bugn bunlarla karlamas pek ani olmutu, daha fazla gzlerini kapayamazd. yle ki patlamann iddeti ruhunu sarsm,
arkadann iinde aikaland tatl sarholuk, alev dalgalan halinde benliini sararak kalbinin ta derinliklerine k serpmiti.

sonbahar gecesinde, ay , varln ta zndeki karanlk keleri aydnlatyordu.

Ayn, atlarn arkasna doru indiini fark etmemilerdi... imdi dou taraflarnda belli belirsiz iiyordu, gkyz. Sanki u-yuyan
bir ocuun yzndeki glmseyiti bu!.. Binoy ruhuna ken arl boaltp attktan, hafifledikten sonra biraz utanr gibi oldu.
Bir an durduktan sonra Gora'ya:

Benim bama gelen ey sana baya grnebilir. Belki de bu yzden beni ayplarsn. Ama elimden ne gelir buna kar?

Senden hibir srrm saklamadm imdiye kadar, imdi de kal-bimdekileri boalttm, beni ister anla, ister anlama.

Gora yle yant verdi:

Binoy, gerei sylemek gerekirse bana anlattklarn tmyle anladm, syleyemem! Birka gn nce sen de anlayamazdn
bunlar. unu da yadsmayacam ki, bu kadar engin ve zenginliklerle dolu bir dnyada byle eyler, ne kadar ihtiras ve cokunluk
uyandirsalar da, son derecede yavan eyler olarak grnyor bana. Ama belki de gerekten byle deildir. Bunu kabul ediyorum.
Bu eit duygular bana clz ve bo eyler grnr. nk kuvvetini ve derinliini denemi deilim bunlarn. Ama bundan sonra
senin bu kadar kuvvetle duyduun bu duygular deersiz diye silkip atamayacam. Gerekten de, insan alma alannn dnda
kalan eyleri nemsiz grmezse kendi iini yerine getiremez. Bunun iin de Tanr, her eyi eit aydnlkta gstererek insan
aknlk iine atm deildir. Dikkatimizi toplamak istediimiz alan kendimiz semeli, bunun dnda kalan eylerle ilgi-
lenmemeliyiz. Yoksa gerei bulamayz. Sonra gerein ta kendisi gibi grnen eye ben tapamam, yoksa kendi yaantmn z
anlamn kaybederim. Herkes kendi yolunu sesin!..

Binoy:

Anlyorum! diye bard. Ya Binoy'un setii yol, ya Gora'nn. Ben zenginletirme yolu stndeyim. Sen yadsma yolundasn.

Sabrszca bir tonla Gora yant verdi:

Binoy, hikaye okuma bana. Senin kkl bir gerek karsnda olduunu, bunu grmezlikten gelmenin olanak d olmadn
anlyorum. Eer buna ulamak istiyorsan, kendini tmyle vermelisin, baka yolu yok bunun. Kalbimdeki en yce istek bir Sn,
sendeki bu inana erebiimektir. Bugne kadar sevgiyi kitaplarda okumutum. Bendeki vatan sevgisi de henz kitaplardan
gelmedir. u anda sen, gerein, okuduklarndan ne kadar ayr 'duunu deneyle renmi bulunuyorsun... Btn evreni kucak-
'|yr imdi o. Her yerde onu gryorsun. Tpk bunun gibi be-nrr vatan sevgim de bylesine hkmedici, bylesine apak hale

gelince, hibir yerde ben ondan ayrlamayacam, btn gcm, yaamm, kanm, iliklerime kadar her eyimi, gklerimi, -1
'"" varlm kavrayacak. Yurdumun bu gerek grn u IIIUt .... ..adar gzel, ne kadar grlmemi, ne kadar kl, ne

kadar toz kondurulmaz olacak. Beni saran cokun sevin ve ac dalgalan kar durulmaz alayan iinde yaam da, lm de
srkleyip gtrecek! Seni dinlerken bunu grr gibi oluyordum. Kendini sana kabul ettiren bu deney, beni de yeniliiyle sard.
Bilmem bir gn senin bu yaantn anlayabilecek miyim byle! A-ma senin duygularnn arasnda, zlemini ektiim bir eyin
kokusunu alr gibi oluyorum.

Syle konuurken, Gora, rtnn stnden kalkarak bir a-yukar gezinmeye balamt. Tan yeri aarrken sanki ona bir esin
kayna gelmi gibiydi. Derin bir heyecan sarmt btn benliini, sanki Hint ormanlarnn iindeki eski manastrda okunan veda
Mantra'larn duyuyordu o anda.

Bir an kmldamadan durdu, btn vcudu rperti iin-^ydi. Sanki beyninden bir Lotus fidan* bir anda srp yksele-ik, k
saan ieinin yapraklaryla gkyzn kaplayacakt, jtn varl, btn dncesi, btn kuvveti bu yce gzelliin cokunluu
iinde eriyip gitmiti. Sonra kendine gelerek Gora,

birden:

Binoy! dedi. Duyduun bu sevgiyi bile yceltmek gerek diyorum sana, orada duramazsn. Bir gn beni dayanlmaz gcyle
kendine eken o sonsuz kudretin bykln ve gerekliin gstereceim sana. Mutluyum bugn biliyorum ki seni daha az
yksek ellere brakmayacam.

Binoy yerinden kalkt. Gora'nn yanna gitti. Gora, grlmemi bir cokunlukla arkadan kucaklayarak:

Karde, lme kadar beraberiz. Tek bir insanz artk, bizi hibir ey ayramaz birbirimizden. Hibir engel kamaz yolumu-

Hindu dininde, koruyucu Tann Vlnu'nun gzleri Lotus ieine benzetilir.

Gora'nn cokun heyecan, Binoy'in yreini de sarsmt... Hibir ey sylemeden kendini tmyle arkadann etkisine
brakmt. kisi de konumadan, taraada bir aa, bir yukar yrmeye balamlard. Douda gkyz tutuuyordu. Gora
yeniden sze balayarak:

Karde, dedi. Tapndn Tanra bana gzelliklerle evrili olarak grnmyor. Onu yoksulluk ve alk, aclar ve hakaretler
iinde gryorum. iekler ve ilahiler arasndaki bir ayinde deil, kanlar iindeki yaam kurbanlar arasnda. Ama bu bana yle
derin bir sevin veriyor ki, sadece davasna yrekten bal olan kimse, btn gcn toparlayp en byk zveriye hazr olmaldr.
Bu ball gsterirken hibir tatl hava sarmaz insan. Bu acmasz bir uyantr, zalim ve mthi kudretiyle insann varln ta
temelinden sarsar. Bunu dnmek bile yreimi yerinden oynatyor. ime dolan sevin gerekten erkeke bir sevin iva'nn
dansdr bu... Yaratan ve ykan dans. nsanlarn aratrmalarnn amac, gen eski'nin alevler iindeki doruunda btn yceli-
iyle k saan Yeni'yi sezebilmektir. Bu kanl gkyznden sklp ayrlan, btn engellerden kurtulmu kl gelecei
gryorum... u doan gnde kefediyorum onu. Dinle... Gsmn iinden duyabilirsin bunun arpntlarn.

Bunu syleyerek Gora, Binoy'un elini tutup kalbinin stne bastrd. Binoy son derecede heyecanlanmt.

Gora, kardeim benim, dedi. Sonuna kadar senin yoldanm. And veriyorum sana, bu yolda duraksarsam engel ol buna. Tpk o
etin yazg gibi, sen de acmadan srkle beni. Bir yolda yryeceiz, ama glerimiz eit deil.

Dorudur, ayr yaradltayz. Ama yce bir sevin birbirimize eritecek bizi. Yce bir sevgi, imdikinden daha kuvvetli o-'arak
ikimizi birletirecek. Bu yce sevgi, ikimiz iin de en temelli gerek olmadka atmadan ve yuvarlanmaktan kurtulamayz. Ama
yle bir gn gelecek ki, o gn bizi ayran her eyi unutarak, dostluumuzu bile unutarak, dimdik duracaz birbirimizin yanin-^a;
sonsuz bir zveri kasrgas iinde sallanarak. Bu tokgzl cokunluk iinde dostluumuz en byk olgunlua erecek.

Binoy, Gora'nn elini skarak: Ne kadar isterdim byle olmasn! dedi. Gora szn srdrd:

O zamana kadar sana ok ac ektireceim. Benim bu trl hareketlerime katlanacaksn. nk dostluumuzun kendisini bir
ama diye benimsememeliyiz. Onu her ey pahasna srdrmeye alarak kendimizi alaltmalyz. ayet dostluumuzun daha
stn bir duygu uruna yok olmas gerekiyorsa, bir ey yapamayz ona kar. Ama yaarsa, tam bir dostluk olacaktr bu.

Arkalarnda ayak sesleri duyarak ikisi de irkildi. Dnp baknca Anandamoyi'yi grdler. kisini de ellerinden tutarak yatak
odasnn nne kadar gtrd. Yatn artk! dedi.
 Hayr, anne. u anda uyumamza olaslk yok! Yo... Uyuyabilirsiniz!., diye Anandamoyi, kapy kapad, iki arkada
uzanmaya zorlad. Sonra yatan yanna oturarak yelpazelemeye balad.

Bouna urayorsunuz! dedi Binoy. Uykumuz yok!.. Greyim bakaym ben hurdayken de konuacak msnz? kisi de
uykuya dalnca Anandamoyi grltszce odadan kt. Merdivende Mohim'le karlat.

imdi olmaz! dedi. Btn gece uyumadlar. Zorla yatrdm onlar.

Hey Allah'm, ite dostluk dediin byle olur! u evlenme iini konutular m bari?.. Bilmiyorum!

Mohim yksek sesle kendi kendine: Bir karar vermi olmaldrlar: Ne vakit uyanrlar? Evlenme derhal olmazsa, iler karacak.
Anandamoyi glerek: Onlarn uyumas ileri kartrmaz! dedi. leye doru uyanrlar herhalde.

16. Bfm

Bayan Baroda:

Suarita'y evlendirmeye karar veremediniz mi?., diye sordu.

Pare Babu sakin tavryla sakaln svazlad ve sesini ykseltmeden sordu:

Kiminle evleneceini dnyorsunuz?.. Buna kars u yant verdi:

Nasl soruyorsunuz bunu? Haran'la evlenecei belli deil mi?.. Hi olmazsa byle olacan sanyoruz. Suarita'nm kendisi de
bunu biliyor!

Pare Babu:

Ona kar bir eilimi olduundan pek emin deilim!., diyecek oldu.

Kars:

Tuhaf ey! diye bard. te katlanamadn bir sz.

Bu kzcaz daima kendi kzmz gibi tuttuk. imdi ne diye byklk taslyor byle?.. Haran Babu gibi bilgili ve dindar bir kimse
kendisini isterse, bunu ilgisiz karlayabilir mi?.. Ne derseniz deyin. Labonya ondan gzel olduu halde, bizim kendisini vermek
isteyeceimiz birini geri eviremez inann bana. Suarita'-mn kendini beenmiliini kkrtmay srdrrseniz, kendisine b'r koca
bulmak gleecek!..

Pare Babu, Suarita sz konusu olduu zaman kars ile ta|trnamaya girimezdi.

Suarita'nm annesi, Sati'i dnyaya getirdikten sonra ld-* zaman kzcaz yedi yandayd. Babas Ram Babu yalnz kaln-
rahmo-Samaj'i kabul etmi ve komularnn eziyetlerinden ^fimak iin Dacca'ya snmt. Bu kentin pastanesinde allar Pare
Babu'ya iten bir dostlukla balanmt. Bu dostluk

mala, Suarita'yi denemeye balao, meye kalkt m, kendisini de dene^'

ylesine glyd ki, Suarita babasna gsterdii sevgiyi Pare Babu'ya da beslemeye balamt. Ram Babu, nesi var nesi yoksa
iki ocuuna brakarak lmt. lmeden nce de Pare Babu'-yu ocuklarna vasi yapmt. Bundan sonra iki ksz, Pare'in e-
vinde yaamaya balamlard.

Haran, Brahmo-Samaj'in cokun bir yesiydi. Samaj'n btn almalarna katlyor, akam okulunda retmenlik ediyor, bir
yandan da gazetede yazarlk, kz okulunda sekreterlik, yaparak didinip duruyordu. Herkes, gen adamn toplum iinde, esiz bir
yer tutmasn beklemekteydi. Dahas rencilerinin sayesinde, Samaj'n dnda da, ngilizce'sinin kuvveti ve felsefe alanndaki
bilgisiyle n kazanmt. Bu yetenekleri iin Suarita ona zel bir sayg besliyordu... Btn sekin Brahmo'lara kar olduu gibi.

Dacca'dan Kalkta'ya gelince onunla tanmaya can atmt. Gerekten bu nl insanla tanmakla kalmam, ona kar bir eilim
duymaya balamt iinde. Haran kendisini sevdiini aa vurmamakla beraber, Suarita'nn uygunsuz hareketlerini gidermeye,
yanllarn dzeltmeye, onun cesaretini arttrmaya, ksacas onu kusursuz bir insan yapmaya alarak, bu gen kz ileride
kendisine deer bir e haline getirmek istediini belli ediyordu.

Suarita da bu kadar deerli bir insann sevgisini kazandn anladktan sonra, gurur duymakla beraber, kendisine olan saygs da
artmt. Btn tanyanlar Haran'la evlenmesini uygun bulduklarndan, Suarita da bunu kararlatrlm gibi kabul ederek,
varln Brahmo Samaj'a adam olan insana deer bir e o-iabilmek iin kendini okumaya ve grgsn arttrmaya vermiti.

Evlilii, korku ve sorumluluklarla dolu etin bir yaam olarak dnyordu. Tatl bir yaay olarak deil, etin bir aba o-lacakt
bu. Ve eer bu koullar iinde derhal evlenmi olsalar da, hi olmazsa kocas iin, bir ans saylrd.

Ne yazk ki, Haran kendi yazgsn o kadar nemli saymtj ki, byle sadece karlkl bir balantya dayanan bir evlilii, kendi
onuruyla badamayan bir ey olarak gryordu. Byle nemli bir karar vermeden nce, bundan Brahmo Samaj'n ne lde
yararlanabileceini, her bakmdan renmek istiyordu... Bu a-

insan bakasn dene-

jn&ilizce'deki ve Meta-fizik'teki bi

duyulan bir varlk olmaktan km X ,,

kicii oluvermiti. ' \ Zaman sadece saVg

Ne kadar alacak eydir ki, y ya da ivilmeyen bir

&n eken fizyonomisi, aralarnda H ^U.

sonra ona sevimsiz grnmeye baA,L, u*arita'nm hayran1"

rahmo Samaj'da iyilik, douluk, gX.V5kllfr kuru'duktan

bekisi ve koruyucusu olarak satrAn " m kendsm B"

lnce kiilii gln derecede klN na ne varsa hepsinin

norma! ilikisi sevgiden ve vefal.l.khS ?nra yakmdan gr"

mandr ki, normal insan alak gm,,V nsan,n Ser^ olan

kendine ok gvenen kimse, gerek S i1 Unku uan?k Za"

olur.%yyar< Boburlenen ve

gal'de ngiliz eitimi grenler BhagaX0 *aman Su?arita'nm

ma Pare Babu, Suarita'ya bundan AJ, ? vakitler Ben"

Dahas. btn MababbarataVC* otomazlardl- A"

i kakamyor ve Brahmo evlerind\, aIar okurdu-

yasaklanmasn, istiyordu. Haran, linhh"CIona- Haran bunU

'arca yceltilen btn yap.tlar. okJS Plarn okunmasmn

bunlar da okumamt. Btn kutsal X*1 skya bagh oIan-

'"il onu kendine balamt. " C dikkat ettii '<m>

^lar arasnda yalnz

Bu yolda Pare ile Haran aras,h^n ortaya koymu$ znden kamamt. Pare Babu'nuiK^avm r kikat aleminin soyluluu
okunuyordu S, lk' Suarita nm g" luyordu. nk ondaki saldrgan v%J.kendln verd&' ha" iuk, geri kalan her eyi
glgelendiriy0Nih 'SC bnn akS " tn yaptklaryla gzler nne seriiiy C yeten Brahmo'cu-Samaj'n Haran hakkndaki
anlay.^U^Eyledikleri ve b-Babu'nun dnne saldrdn. tC,kadarkl' Brahm btn vcudu, yaral bir hayvan glblNfc
Haran'mn Pare gal'de ngiliz eitimi grenler BhagaV.^aman Su?ar^a'n.n ma Pare Babu, Suarita'ya bundan^QJ?U- ? vakitler
Ben"

Dahas! btn Mababbarata'y,QsSyi,OkUmaZardl- A"

i kk\ aIar okurdu

Pare Babu'nun, kutsal kitaplar okuma bakmndan Brahmo olan veya olmayanlar arasnda okuduu kadar, baka alanlarda da
hibir ayrm yapmay, Haran' srekli olarak fkelendi ri-' . Ama Suarita kim olursa olsun Pare Babu'yu gizlice bile
eletirmek kstahln gsterene katlanamazd. Haran bu ' 'iki pervaszlyla, onun gznden bsbtn dmekteydi.

yordu di.

di.

Dinsel bir cemaatte kendini herkesten stn gren kimseyi, bakalar da onun kendisine verdii deerde grmeye balar... Pare
Babu, Haran'm iddialarn hibir zaman tartmazd. nk erkes bu gen adama Brahmo Samaj'n temel direklerinden biri zyle
bakyordu. Bu gre ses karmadan o da katlmt. Bunun iin sorunu sadece, acaba Suarita byle bir kocaya layk mdr,
biiminde ele alyordu. Yoksa Suarita'nm Haran'dan holanp holanmadn dnmek, aklna bile gelmiyordu. Bu konuda
kimse Suarita'nm fikrini almaya gerek grmedii iin, o da kendi eilimlerini aratrmamaya almt.

Btn teki Brahmo Samaj'llar gibi, ayet Haran kendisiyle evlenmeye hazr olduunu bildirirse, onun rol, bu evlenmeyi byk
bir dev olarak benimsemekten ibaretti. te Pare Babu, uarita'nn Gora'y savunmak iin Haran'a o sert szleri syledi-,ini
duyduu zaman durum byleydi. imdi o, gen kzn, ileride Kocas olacak insana, herkesin sand gibi, gerekten sayg duyup
duymadn kendi kendine soruyordu. Belki ele aralarnda bilinmeyen bir anlamazlk nedeni ortaya kyordu. te bunun iin de
Baroda Suarita'nm evlenmesi iini ortaya att zaman sessizce karlamamt bunu.

O gn Bayan Baroda, Suarita'yi bir kenara ekip:

Baba'n kayglandryorsun!., demiti.

Bu sz rpertmiti Suarita'y. nk Pare Babu'ya bilme'

den bile azck znt vermi olmak dncesi onu kahrederdi'-

Sapsar kesilerek: :
Nasl? Ne yaptm ki?., diye sordu. *^

Bilir miyim, sevgili kzm? Haran' sevmediini sanyor. Brahmo Samaj'da herkes onunla evlenmene bir oldu bitti gibi bakyor.
Oysaki sen...

Suarita aknlkla szn kesti:

Ama anne, ben kimseye byle bir ey sylemi deilim.

amakta haklyd. Haran'n davran onu ou kez kzdrmt ama, bir an iin olsun, onunla evlenmeyi aklndan bile ge-
irmemiti. Gerekten de, bu konuda kendi mutluluunun sz konusu olmadn kabul etmiti. imdi anmsamt geen gn,
Haran'n davrannn kendisinde uyandrd honutsuzluu, dncesizce, Pare Babu'ya hissettirmiti. Babasnn kaygsnn
bundan ileri geldiini dnerek derin bir vicdan azab duydu.

imdiye kadar, hibir zaman duygularnn anlalmasna meydan vermemiti. Bundan sonra da hibir zaman duygularn aa
vurmamaya kararlyd.

Daha o gn Haran, Pare Babu'larda tekrar boy gsterdi. Bayan Baroda onu odasna ararak dedi ki: "Bakn, Haran Babu,
herkes sizin Suarita'mzla evleneceinizi sylyor. Ama bunu sizin aznzdan bir kerecik olsun duymadm. ayet byle bir
dnceniz varsa ne diye sylemiyorsunuz bunu?..

Artk Haran kz istemeyi daha fazla erteleyemezdi... Suarita'nm kendisinin olduunu kabul etmek gerektiini hissetti. Samaj
yolundaki almalarnda Suarita'nm kendisine yardmc olma konusundaki yetenei sorunuyla kendisine kar gsterecei
ballk konusu ileride ele alnabilirdi. Bunun iin:

Bundan sz etmeye bile gerek yok. Sadece on sekiz yana gelmesini bekliyorum.

Kl krk yaryorsunuz, dedi Bayan Baroda. On drdn gesin yeter.

Pare Babu o gn, ay zaman Suarita'nm davranna a-

' ktandir Haran' hi bu kadar iten karlamamt... Gitme-

a'kt zaman, kendisine Labonya'nn yeni bir ilemesini gs-

receini syleyerek, oturmas iin diretti.

ara e? Babu'nun yrei ferahlad, aldandn, iki sevgilinin

lnda gizli bir anlamazln getiini, ama imdi bartklarm

dnerek glmsedi. Hemen o akam, Haran, Pare Babu'dan resmen Suarita'y istedi, evlenmelerinin daha fazla
ertelenmemesini dilediini szlerine ekledi. Pare Babu aknln gizleme-

misti:

Her zaman, bir gen kzn on sekiz yandan nce evlen-

memesi gerektiini sylerdiniz! dedi. Dahas bu tezi gazetelerdeki yazlarnzla bile savunmutunuz!

Haran:
Bu kural Suarita'ya uygulanamaz! diye yant verdi...

nk, zekas yandan umulmayacak kadar gelimi bulunuyor.

Yumuaklna karn Pare Babu metin bir tavrla:

yle bile olsa, Haran Babu, pek zel bir neden yoksa i-nanlarnza uygun olarak reit olmasn beklemeniz gerekir.

Zayfln aka vurduu iin utan duyan Haran bunu

dzeltmeye kalkarak:

Kukusuz ki bu benim devimdir. Biricik isteim, yaknda Tanrnn ve dostlarmzn huzurunda nianllmz kutlamaktr.

Pare Babu da bu fikre katld:

imdi oldu. Gzel bir fikir bu!..

17. Blm

Gora, drt saat kadar uyumutu. Uyand zaman Bi-noy'un yanbanda uyuduunu grnce, kalbi sevinle doldu. Dnde
ok deerli bir ey yitirdikten sonra, uyannca bunun sadece bir d olduunu gren kimsenin ferahl vard iinde. Arkadan
feda etseydi, yaamnn nasl krlacan daha iyi anlyordu imdi. Gora ylesine heyecana kapld ki, Binoy'u sarsarak uyandrd:

Haydi, abuk kalk, yapacak ok iimiz var.

Gora her sabah, hi amadan, toplumsal bir devi yerine getirirdi. Yaknlardaki yoksullar dolard. Dnd ey onlara t
vermek, ya da yardm etmek deildi. Sadece onlarn arasnda bulunmay istiyordu. Gerekten de aydn kiilerle olan dostluu,
yoksullarla olan kadar byk deildi. Ona amca derler ve gzel bir Hookah ikram ederlerdi.

Gora, onlarla yaknlk salayabilmek iin nargileyi imek zorunda kalrd. Bunlar arasnda Gora'ya en ok hayran olan bir
doramacnn oluydu. Nanda idi ad. Yirmi iki yandayd, babasnn atlyesinde alarak, tahta kutu yapyordu. Btn sporlarda
byk baar gsteriyordu. Oradaki Kriket takmn en iyi o-yuncusu idi. Gora bir nianclk kulb ile bir Kriket kulb kurmutu.
Buraya ye olarak ald doramac ve demirci ocuklar, 'yi ailelerden genlerle eit haklara sahipti. Bu kark evrede, Nanda
beden hareketlerinde abucak stnlk elde etti. Bunun |5'n de niversite rencilerinin ou kskanyordu onu. Ama Gora'nn
koyduu sk disiplin onlar Nanda'nn kaptan seilmesi-ne boyun emek zorunda brakmt.

Birka gn nce, Nanda bir arala ayandan yaralanmt. Unun iin kriket alannda grnmemiti. Akl, Binoy'la dolu o-n Gora,
onunla ilgilenememiti. Bunun iin o gn, Nanda'nn

hatrn sormak iin, doramacnn oturduu mahalleye yolland-lar. Evin kapsnn nne gelince ieriden alaan kadnlarn
sesle-rini duydular. Nanda'nn ne babas, ne de aileden bir erkek vard

ortada.

Gora komu bir dkkandan Nanda'nn ldn, cenazesine de llerin yakld Gbat'a gtrldn rendi. Nanda ' lmt
demek! O sapasalam, gl kuvvetli, salk ve iyilikle dolu Nanda; bu gen yanda lmt. Gora donup kald bu haber
karsnda. Nanda basit bir doramacnn oluydu. lrnn acsn evresindeki pek az kii duyacakt. Bu da ok srmezdi, a-ma
bu lm, ok zalimce bir hakszlk olarak grnmt Gora'-ya. Delikanlnn ne kadar yaam dolu olduunu yakndan biliyordu.
imdi yaayan ka kiide ondaki canllk vard? lmn nedeni anlalmt; tetanozdu. Nanda'nn babas bir hekim armak
istemiti. Ama annesi cinlerin olunun bana dolandn syleyerek bir byc getirtmiti. Adam sabaha kadar hastann
baucunda anlalmaz bir eyler mrldanm, yarasn kzgn demirle dalayarak hastaya bsbtn ikence etmiti. Nanda Gora'-ya
haber vermeleri iin yalvarmt, ama annesi onun da bir hekim getirtmekte srar etmesinden korkarak haberi ulatrmamt. ki
arkada oradan ayrlrlarken: Ne ahmaklk ve korkun ceza! diye Binoy homurdand.

Gora:

Bu sanki bizim dmzda bir budalalkm gibi, bakasnn stne atarak kendini avutma Binoy! dedi. ayet bu budalaln
derinliini ve cezann bykln gz nne getirirsen, sadece zldn sylemekle kendini kurtaramazsn.

Gora, fkesi arttka admlarn sklatrarak yryor, Binoy da bir ey sylemeden ona ayak uydurmaya alyordu-Ksa bir sre
sustuktan sonra Gora yeniden konumaya balad:

Binoy, bu olaydan kendimi o kadar abuk kurtaramam. Bu arlatann Nanda'cma ektirdikleri, beni perian etti... Btn
lkeyi de smryor. Olay tek bana ve geici olarak kabul

etmek olas deil!

Binoy hep susuyordu. Gora srdrd: ,

Binoy, u anda ne dndn ok iyi biliyorum. B-bunlara bir are olmadn, olsa bile, henz ok uzak, oldu-

n felaketler ne kadar byk olursa olsun, bir ilac vardr ve bu da bana baldr. Etrafm eviren bunalma, umutsuzlua, utanca
daha fazla seyirci kalmak elimde deildi!

Binoy:

Bu kadar yaygn, bu kadar korkun bir yoksulluk karsnda gvenimi korumak cesaretini bulamyorum kendimde dedi.

Hibir zaman bu yoksulluun sonu gelmeyeceini kabul etmi deilim! diye yant verdi Gora. evremizdeki btn gler bize
saldryor. Ama bir kere daha ant veriyorum: Yurdumuzun zgrln elde etmesinin olanaksz olduuna inanma. Bu
zgrln gerekleecei inancn yreklerimize iyice yerletirerek, daima hazr olmalyz. Sen, elverili bir anda Hindistan'n
zgrlk savann balayacan bulutlu bir dnce halinde kafandan geirmektesin. Oysa unu bilmeni isterim ki, kavga oktan
balamtr ve her dakika srp gitmektedir. Bizim buna ilgisiz ve rahatlk iinde durmamzdan byk alaklk olamaz.

Binoy:

Dinle Gora, dedi. Seninle aramzda u ayrlk var: Sen, her gn etrafmzda olup bitenlere, dahas uzun zamandan beri a-lik
olduumuz olaylara, hi kanksamadan, yepyeni eylermi gibi bakyorsun. Ama bize gelince; biz farknda deiliz bunun. Tpk
soluduumuz havaya alk olduumuz gibi... Btn bunlar bize ne sevin veriyor, ne ac. Sadece ilgilenmiyoruz o kadar. Gnle-
r!n!'z b0^1^ iinde geip gidiyor, ne vatanmzn, ne de kendi kiiliimizin oluan olaylarla ilintisini kuramyoruz.

Gora'nn yz birden kpkrmz kesildi, alnnn damarlar 5'ti, yumruklarn skarak ift atl bir arabann arkasndan koma-ya
aad. Btn soka yerinden oynatan bir sesle:

Durun, durun!., diye haykrd.

teki sokan kesini dnen k giyinmi iko Bengalli et-na baknd, sonra kamsn iri yan atlarnn srtnda aklatarak

gzden yitip gitti. Yal bir Mslman a yolun bir tarafndan -teki tarafna geiyordu. Banda bir zembil vard. Herhalde
Avrupal efendisinin evine bir eyler gtryordu. Dnyaya yksekten bakan k Babu, arabasnn nnden kamas iin
seslenmiti, a-ma ihtiyar, herhalde sar olduu iin iitmedi, az kalsn ineniyordu. Kendini kurtarabildi, fakat dengesi bozularak
bandaki sepetin iindeki meyveler, sebzeler, tereya ve yumurtalar sokaa dkld. fkeli araba sahibi, budala diye barp,
kamsyla vurarak gemiti. Adamcaz:

Al lah, Allah!., diye iini ekerek, iki bklm yere eilip dklenleri yerden toplayp sepetine doldurmaya urayordu. Gora
yanma gelip yardma koyuldu. Zavall a byle iyi giyinmi bir adamn kendisi iin zahmete katlanmasndan ok utanmt.

Neden zahmet ediyorsunuz Babu? Hibir ie yaramaz artk bunlar! dedi.

Gora hareketinin bir yarar vermeyeceini biliyordu. Dahas bu zavally sktn da anlamt. Ama sokaktan geenlere hi
olmazsa, kibar bir adamn baka bir kibarn zalimliini dediini ve bylece inenen bir hakk savunduunu gstermek istemiti.
Sepet yeniden dolduktan sonra Gora:

Ziyannz sizin kaldramayacanz kadar byk. Bizim e-ve kadar gelin de yerine iyisini koyalm bunlarn. Hem byle bir
hakarete katlandnz iin Allah sizi de cezalandrr.

Mslman:

Al lah suluyu cezalandrr, ne diye beni cezalandrsn? diye sordu.

Gora:

Hakszln nnde boyun eden de suludur. nk bylece dnyadaki btn ktlklere gz yummu olur. Belki beni
anlamyorsunuz, ama unu bilin ki, din, ktleri cesaretlendirecek kadar saf olmay buyurmaz. Peygamberimiz bunu ok iyi bildii
iin, ktle boyun emeyi yasak etmitir!

Gora, kendi evi uzakta olduu iin, ihtiyar Binoy'un evine

gtrd. i-

Eve girince, yaz masasnn nnde durarak:

Para ver bana!., dedi. Binoy:

Bir dakika, dedi. Gidip anahtar getireyim.

Fakat, Gora masaya kuvvetlice bir yumruk indirince, kil skld. ekmece ald zaman Pare Babu'lann byk bir aile
fotoraf grld: Binoy bunu kk dostu Sati'in araclyla elde etmiti. Gora, gerekli paray verdikten sonra ihtiyar savd.
Fotoraf hakknda tek szck sylemedi. Bu konuda birka szck konumalar, ikisini de ferahlatrd ama, yine de bir ey
konumadlar.

Gora ayaa kalkt:

Eh, ben gidiyorum!

ok naziksin dorusu, dedi Binoy. Demek yalnz gidiyorsun. Annene yemeye arl olduumu bilmiyor muydun? Ben de
geliyorum.

Beraberce evden ktlar. Yol boyunca Gora azn amad. Binoy, Gora'nn niin sustuunu tmyle anlamt, fakat bu
ekingenlii kracak kadar cesareti yoktu. nk dostunun zihninin takld noktada aralarndaki ba sarsan sert bir engel vard.

Gora'lara geldikleri zaman Mohim'le karlatlar. Kapnn nnde durmu, soka gzlyordu. ki arkada grnce:

Nerede kaldnz? Evvelki gece sabaha kadar bir kaldrmda szp kaldnz sanmtm. Hadi Binoy, derhal ykanmalsn!..

Binoy'u brakp Gora'ya dnd Mohim:

Bak, Gora. u sana sylediim ii ciddi olarak dnmelisin. Binoy'un inanlar senin gnln kandrmyorsa bile, daha iyisini
nereden bulacaz? Kzm isteyen adamn yzde yz Hindu olmasn istemen yetmez, eitim grm olmas da gerek. unu
bilmelisin ki eitimle beraber inanlara sk ballk reetesi kutsal kitaplarmza uygun olabilir. Bununla beraber senin de bir kzn
olsayd, sen de benim gibi dnrdn.

Gora:

Bu ii ele alacam! dedi.

Bu sz Mohim'e artk dne karar vermekten baka ya-Pacak bir ii kalmadn dndrmt.

lk frsatta Gora, Binoy'a:

Mohim, senin Sai ile evlenmen iin araya gireyim diye, bask yapyor. Ne dersin?..

nce sen ne dndn syle bana.

Bunun o kadar fena bir i olmayacan dnyorum.

Eskiden baka trl dnyordum. kimiz de evlenmemek iin anlamam mydk? Byle karar verdiimizi sanyorum.

E, kabul edelim ki, sen evleneceksin de ben evlenmeyeceim.

Neden, ayn kutsal yolculukta ayr hedefler?

nk hedeflerimizin ayr olduunu sandm iindir ki byle salk veriyorum sana. Tanr baz insanlar ok ar bir ykle
dnyaya gnderir, bazlar ise tatl bir hafiflik iinde yaarlar. Bu iki eit yaratn bir arabaya koulabilmesi ve tekiyle at ba
gidebilmesi iin birine daha fazla yk yklemek gerekir. kimizin ayn admla yryebilmemiz iin, senin evlilik yaamnn
ykne katlanman gerek.

yle olsun, dedi Binoy. Peki, vur srtma bu yk, kabul ediyorum.

Ama, ayrca bu yk sana uygun geliyor mu?..

Madem ki ama bana yeni bir yk yklemek, u veya bu, tula ya da ta olmu, nemi yok bunun.

Binoy, Gora'nn bu evlenmeye kar gsterdii yakn ilginin nedenini anlyordu. Arkadann, kendisinin Pare Babu'nun
kzlarndan birine balanmasn nleme kaygs Binoy'u elendiriyordu. le yemeinden sonra, uzanp bir gece nceki
uykusuzluklarnn acsn kardlar.

Akam oluncaya kadar ikisinin arasnda hibir konuma olmad. Taraaya ktklar zaman Binoy gkyzne bakarak:

Bak, Gora. Sana bunu sylemek istiyordum. Bizim vatanmza olan sevgimizde byk bir eksiklik var. Hindistan'n sadece
yarsn dnyoruz.

Anlayamadm? Ne demek istiyorsun?

Hindistan'a sadece erkeklerin yaad bir lke gzyle bakyoruz, kadnlarla hi ilgilenmiyoruz.

ingilizler gibisin sen de, dedi Gora. Her yerde kadnlar grmek istiyorsun. Evde, ev dnda, her yerde, yemeklerimize
elencelerimize, almamza katlmalarn dnyorsun. Bunun idn, senin fikrin kabul edilirse kadnlar erkekleri glgede
brakacak! Bylece senin yargn da yarm oluyor.

Hayr, hayr! diye yant verdi Binoy. Eletirilerimden yakan byle kurtaramazsn. Ne diye benim bu konuda ngilizler gibi
dnp dnmediimi aratryorsun. Ben sadece, memleketimizin kadnlarna gereken saygy gstermediimizi sylyorum.
rnek olarak seni alaym. Aldanm olma korkusuna kaplmadan diyebilirim ki, sen lkemizi dnrken, dncende kadnlara
en kk bir yer vermiyorsun. Memleket anlaynda kadnn hibir rol yok. Kanmca hakl bir anlay deil bu.

Annemi grp tandm gnden beri, onu btn Hint kadnlarnn rnei olarak sayyor ve bunlarn yerlerinin ne olmas
gerektiini biliyorum.

Kendini aldatmak iin birtakm cmleler dzyorsun... nsann ailesindeki kadnlarla olan yaknl, bu konuda gerek bir bilgi
edinmeye yaramaz. Biliyorum ki, topluluumuzla ngiliz toplumunu karlatrmaya kalksam seni fkelendiririm... Byle bir ey
yapacak deilim. Bundan baka kadnlarmzn, toplum yaamna hangi lde ve ne biimde karacaklarn bildiimi de ileri
srecek deilim. Ama una inanyorum ki kadnlar, Pudrah'n arkasnda sakl kaldka memleketimiz bizim iin gerek
olgunluunu bulmayacak.

Nasl ki zaman, gece ve gndz diye iki grnm gsteriyorsa toplumda da kadn ve erkek diye iki ayr grn var. Normal
bir toplumda, kadnlar gece gibi sakl kalr, ilerini kimse grmeden, sahnenin ardnda yerine getirirler. Toplum doal bici-mini
yitirdii zaman, gece; gndzn ilerine el atarsa sonucu ne o|ur bunun?.. Gecenin gizli eylemi durur, yava yava yorgunluk a|t3r,
dinlenme olanakszlair ve erkek de kendini sarholua vereden varln srdremez. Eer kadnlarmz d almalar ala-nna
srklemek istersek, onlarn rahatlk iindeki almalar bo-Zu|r, topluluun tutkular ve mutluluu sarslr ve bunun yerini

18. Blm

kullanmak deliliktir.

Gora, senin teorini tartmak istemiyorum. Ama benim ileri srdm kantlan rtm deilsin. Asl sorun...

Dinle, Binoy! diye Gora szn kesti. Bu konuyu tartmay srdrrsek, sonunda ciddi olarak kavga edeceiz. unu a-a
vuraym ki, kadnlar hibir zaman, u anda senin dnn stnde olduu gibi, benim dnm stnde bir etki yapma-

mlardr. Bunun iin de, : nak yok. imdilik bu konut

Bylece Gora, konuyu kah atlan bir tohum, ilk frsa

lmna nla-

dnlar gr alannn dnda tutmu ve umman *..

siklik, ya da bir zarar gelebileceini aklndan geirmemiti. O gn, Binoy'un cokunca konumas kadnlarn var olular olayn

kmutu. Fakat, kadnlarn yerinin ne oldu-

gunu ve D

Akam st, Binoy gitmek uzw.w

sini yanna arp sordu: _

_ . ., i-,^\r-\rir M

1 ! ->"Umna karar ver-

kntl bir glmseme ile:

Evet anne, Gora patan rol oynuyor! dedi.

 de bir ey zerinde duraksama olunca abucak bir kalkarsnz. Dnecek vaktiniz yok deil. Kendi ileriniz da kendiniz karar
verecek yatasnz.

ok tatl bir kzdr Sai, dedi Anandamoyi. Bununla t>e' raber ocuka hareket etmeyin yavrum, sizi iyi tanrm, zihnirZ de
bir ey zerinde duraksama olunca abucak bir karar vermeV k kii k deil Kendi ileriniz hak^-i

Evine dnerken btn yol boyunca Binoy, Anandamoyi'-nin sylediklerini dnyordu. Hibir zaman onun grlerini hafife
almamt. u anda iine bir kaygnn ktn hissetti...

Ertesi sabah uyand zaman iinde yle bir izlenim vard: Gora'nn dostluuna uygun bir hayat demekle, btn
zorunluluklardan kurtulacan umuyor, Sai ile bu srekli evlilik bann inanlara sk balamaya kar olan zorunluluktan
kurtulacana i-

nanyordu.

Bu evlilik ba Gora'nn kendi hakkndaki, Brahmo ailesinden bir kzla evlenirse, inanlara sk skya ballktan ayrlaca
yolundaki yersiz kukusundan da kurtaracakt. Bunun iin, Binoy Pare Babu'lara, hi ekinmeden, daha sk gidip gelmeye
balad. Sevdii insanlarn evinde, kendini kendi evindeymi gibi hissetmekte hibir glk ekmiyordu. Bunun iin Gora
yznden duyduu tereddtten kurtulunca, az zamanda, bu ailenin bir bi-reyiymi gibi davranlmaya baland kendisine.

nceleri, Lolita, Binoy'a kar dmanca davranyordu. Ama Suarita'nin ona zaaf olduu yolundaki kukusu ortadan kalknca
davrann deitirdi.

Suarita'nn Binoy'a zel bir yaknlk gstermediini aka grnce, kar koymaktan vazgeti ve Binoy Babu'nun son derecede
sevimli bir insan olduunu direnmeden kabul etti.

Haran bile Binoy'a kar kukulu davranmiyordu artk... Aksine, Binoy'un kibar davrant bir insan olduunu sk sk yine-"yordu.
Bylece Gora'nm bundan yoksun olduunu st kapal 0|arak sylemi oluyordu.

Binoy hibir zaman, Haran'la tartmaya girimedii iin

^ay saatinde hibir zaman atma olmuyordu. Bununla birlikte,

aran yokken, Suarita Binoy'u, toplumsal konuda fikirlerini a-

klamaya kkrtyordu. Gora iie Binoy gibi iki aydnn, memleketlerinin bo inanlarn nasl hakl gstereceklerini renmek
merakn yenemiyordu. ki genci dorudan doruya tanmam olsayd, byle bir denemeyi, dnmeye bile demez, diyerek kar
koyard. Ama Gora'y tand ilk gnden beri kmseyip zihninden atamyordu. Bunun iin, bir frsat kar kmaz konumay
Gora'nm teorilerine yaayna getiriyor, sorulan ve kar koymalaryla konuyu gittike daha derinden kavramaya alyordu.
Pare Babu, serbest bir eitimle, Suarita'nn btn mezheplerin grlerini renmesi gerektiini dnmekteydi. Suarita'nn
yolunu aracandan korkmad iin bu eit tartmalara

engel olmuyordu.

Bir gn Suarita yle bir ey sordu:

Syleyin bana Binoy Babu, Gurmuhan Babu itenlikle kast sistemine inanyor mu, yoksa onun yaymak istedii fikirler,
memleketine olan balln ar bir anlatm mdr?

Bir merdivenin basamaklar arasndaki dzey ayrlklarn kabul edersiniz deil mi?., diye Binoy yant verdi. Bunlardan
kimilerinin tekilerden yksek olmasna kar koymuyorsunuz herhalde?
Evet, kukusuz. nk yukar kmam gerek, ama bu

gerei dz arazide kabul etmiyorum.

Doru sylediniz! dedi Binoy. Merdivenin varlk nedeni, yani kastlar ayrlnn amac, insanlara ykselme; en aa
basamaktan, insanln hedefi olan noktaya kadar, birbiri ardnca gelen yaantlardan geerek kma olana vermektedir. ayet
hedefimizi oluturan toplum ya da maddesel yaam ise, ayrlk kurmaya gerek yoktur.

Korkarm ki, sylediinizi pek iyi anlayamadm. Soruma yant bekliyorum. Sizce kast sisteminin kurulu amac gerekte?"

mi midir?..

Maddesel alemdeki baary belirtmek o kadar kolay de' il! diye Binoy yant verdi. Hindistan, toplumsal soruna ycelik'e dolu
bir zm yolu getirdi, bu da kast sistemidir. Bu zmn geerli olup olmadna karar verilmeden nce btn dnya

denenmelidir. Avrupa daha doyurucu bir forml yaratamamtr. Orada toplumsal yaam, bir dvten baka bir ey deildir. Hint
tarafndan nerilen zm kesin baarya ulamadan, gerekten insanca bir toplum gerekletirme amac sallantda kalacaktr.

Suarita utanga bir tavrla:

Gcenmeyin bana!., dedi. Ne olur syleyin, bu anlattklarnz sadece Gurmohan Babu'nun grleri midir, yoksa siz de
sylediklerinize inanyor musunuz?

Binoy glmseyerek:

Dorusu dedi. Benim inanm Gora'nnki kadar salam deil. Yapmzdaki bozukluklar, kast sistemindeki ktye
kullanmalar grdke kukularm aa vurmazlk edemiyorum. Ama Gora, "phe, sadece byk bir varla, miskince bir gzle
bakmaktan ileri gelir" diyor bana. Krk dallara, ya da kuru dallara bakp bunlar aacn temel eleri olarak saymak, dnce
hafifliinden baka bir ey deildir. Gora, kuru dallara balanlp ka-Immamasm, aacn btnl iinde kavranmasn istiyor.
Ona gre ancak o zaman anlamn anlamak olasym.

Kukusuz, kuru dallan bir yana brakmak gerek, bununla beraber meyveleri gzden geirmeye hakkmz var. Kast sistemi
memleketimize ne meyve verdi?

Sizin, kastn meyvesi dediiniz ey, yalnz kast sisteminin deil, memleketimizdeki btn koullarn eseridir. Sallanan bir dile
srmak isterseniz, cannz acr. O vakit btn dilerinizi sulayamazsnz. Kabahatin sallanan bu dite olduunu dnrsnz-
Birok nedenler gibi hastalk ve dknlk sarm bizi, Hint'-ln simgesi olan fikri bozduumuz gibi, bunu daha da iyiye doru
gtrememekteyiz. te bunun iin Gora durmadan bize cesareti-mzi arttracak eyler sylyor ve diyor ki: "Salam olmaya
ali-nz- Gl olmaya alnz."

Peki yle olsun. Ama bir Brahmin'e (Brahman papaz) rUtsa| bir varlk gzyle bakar msnz?., diye szn srdrd arita.
Bir adamn ayann tozuyla baka bir adamn annaca-na benlikle inanr msnz?..

Bir insan yceltiimiz yaratc olmuyor mu?.. Onu yceltirken, bir bakma bu ycelie zorlam olmuyor muyuz kendisini.
ayet gerek Brahmin'ler yetitirmi olsaydk bu Hind'in gerekletirdii byk bir baar olmaz myd?.. Bizim gerekten kutsal
insanlara, stn insanlara gereksinimimiz var. Sadece bunlar btn kalbimizle, btn ruhumuzla istesek sahip olurduk byle
insanlara. Ama bunlar gelip geici bir hevesle istemekle yetinirsek, dnyay eytanlarla doldurduumuz iin memnun olacaz.
yle eytanlardr ki onlar, ilemeyecekleri su yoktur. te byle yaratklarn ayaklarnn tozunu balarmzn stne silkeleyerek
yaamlarn kazanmalarna gz yumuyoruz.

Peki, szn ettiiniz bu insanst varlk var m bir yerlerde?..

Onlar, burada, Hind'in kendilerine duyduu gereksinimde onlara doru gsterdii abada sakldr. Tpk, bitkinin, tohumun
iinde sakl olduu gibi. Baka lkeler Wellington gibi generaller, Nevvton gibi bilginler, Rofschild gibi milyonerler yetitirmeyi
diler. Ama memleketimizin zlemi Brahmin'dir. Korku bilmez, cimrilikten tiksinir, bunalmn yener o. Yoksulluk doru yoldan
artmaz Brahmin'in Ruhu en yce varlkla srekli bir kaynama halindedir. Hindistan salam zekal, sakin ve zgr B-rahmin'e
sahip olmay ister. te ancak ona sahip olduktan sonradr ki kurtulua erecektir. Krallarn nnde ba eenlerden, boynunu
zalimin boyunduruuna uzatanlardan deiliz biz. Bizi iki bklm eden kendi korkumuzdur. Hrslarmzn ana tutulmuuz, kendi
lgnlmzn tutsayz... Meer ki gerek Brahman derli toplu karakteriyle bizi bu korkudan, bu hrslardan, bu il" gnliktan
kurtarsn. Ondan bizim iin savamasn, bizim iin birtakm ilere girmesini, bize dnya nimetleri getirmesini beklememeliyiz.

O ana kadar dinlemekle yetinen Pare Babu sze kart: .

Hindistan' tandm iddia edemeyeceim gibi, Hindistan'n neyin zlemini duyduunu ve buna kavuup kavumad?1' m,
kuku yok ki bilmiyorum. Ama unu renmek istiyorum, "a" ima gemi zamanlara dnmek kuku mudur? abalarmz, ^

...iu.1 uv$ yere gemie

doru uzatmakla nas/l bir yarar salayabiliriz ki?

ou kez ben de sizin gibi konuup, dndm! dedi Bi-noy. Yalnz Gora "gemii lm ve yitmi varsaymakla, ldrebilir
miyiz?" diye soruyordu. Gemi bizim aramzda yaamaktadr, nk bir gn hakikat olacak ey yitmez.

Suarita:

Arkadanzn gr, basit bir insann gr deildir! diye kar koydu. Byle olduuna gre nasl ofup da btn lkenin
eilimini dile getirdiimizden emin olabilirsiniz. Binoy kar koyarak:

Arkadam Gora'nm inanlara smsk bal olmalarn i-eri srerek vnen baya insanlardan olduunu sanmayn... O-mn
nemli sayd ey, Hinduizmin derin anlamdr, buna grlmemi bir gvenilirlikle sarlr. Bu konuda zellikle duyarlk gsterir.
Kendisine bu hususta ne dndn sorarsanz, size yle diyecektir: "Evet, dine btn buyruklar, btn ayrntlaryla inanrm.
Kastn en kk bir dokunmayla yklacana, anlnn yasaklanm yemekleri yemekle bozulacana inanrd. Btn bunlar ok
dorudur. Ama bunun basit teori olduunu da biliyorum." Bu gr dinleyicilerine ne kadar sama grnrse grnsn o bunu
olduu gibi, en kesin biimde sylemekten ekinmez. Kurallara harfi harfine kl krk yararcasma uyulmasn ister. Buna neden,
iyi yarg verme yeteneinden yoksun kiilerin ayrnt noktalarna nem vermemeleri yznden en yaamsal ilkelere sayglarn
yitirmelerinden, ya da dmanlarna zafer kazanm olduklarn ilan etme frsatn vermeleri korkusudur. Bunun iin, bu noktada
bana kar bile geveklik gstermez. Pare Babu;

. Brahmo'lar arasnda da bu karakterde kimseler var!.. dedi. Bunlar ne olursa olsun, Hinduizmle her trl balanty ko-Parmak
isterler... Bu insanlar normal bir mr srmekte glk ferler. Davranlarn ya vanmar.n. w. w-.

nl'gavar,-ni kuvvot ..

biliriz ki, her snftan yobazlar yle sylerler: "Hakikat bana ba-ldr, ben hakikate deil..." Bana gelince, Tanrya yalvarrm ki
hakikate tapan, sade, gsz bir insan olarak kalmama izin versin veya bir Brahmo tapnanda, ya da bir Hindu tapnanda ona
tapnaym ve dardan kimse tapnmama engel olmasn.

Bunlar syledikten sonra Pare Babu bir sre derin dncelere dalarak konumad. Bu birka szlk, btn tartmann tonunu
ykseltmi gibiydi.

Bu da szcklerin dorudan doruya anlamlarndan deil, ama btn bir yaam denemesinin verdii cokunluktan ileri geliyordu.
Surarita ile Lolita'nn yzlerinde babalarna olan derin sevginin parlts belirmiti. Artk Binoy da fikirlerini kant gstererek
tartma gereini duymaz olmutu... Gora'nm bakasna hi hak tanmadn anlyordu.

Hakikate erenlerin dncelerinden, szlerinden, davranlarndan yaylan gvenli huzur yoktu Gora'da. Binoy, Pare Ba-bu'yu
dinlerken bu gerei derin bir ac duyarak kavramt.
 O akam, Suarita yattktan sonra Lolita gelip yatann u-cuna iliti. Suarita, Lolita'nn zihnini baz dncelerin kurcaladn
ve bunlarn da Binoy'la ilgili olduunu sezmiti. Bu konuya

girebilmek iin:

Gerekten ok seviyorum, u Binoy Babu'yi! dedi.

Lolita:

nk hep Gurmohan Babu'nun lafn ediyor da ondan!

Lolita'nn ne demek istediini anlamakla beraber ii anlamazlktan geldi Suarita:

Sahiden, Binoy Babu'nun, Gurmohan Babu'nun dncelerini anlatmas beni ok elendiriyor, dedi. Sanki kendisi gzmn
nne geliyor. Lolita kuru bir sesle:

Beni hi de elendirmiyor, ierliyorum! dedi.

Suarita ararak:

Neden?., diye sordu.

Gora'dan baka bir ey yok, hep Gora, Gora. Arkada Gora nemli bir adam herhalde ama, kendisi de nemli bir adam deil
mi?

Kukusuz yle... Arkadana kar besledii sevgi neden onun da deerli bir adam olmasna engel olsun?., diye glerek sordu
Suarita.

Arkada ylesine egemen ki ona, kendini gstermeye bir trl frsat bulamyor. Bu haliyle adeta kahve dvcsnn hk
deyicisine benziyor. Hk deyiciyi ho karlamadm gibi, kahve dvcye de sayg duymuyorum hi.

Lolita'nin byle ateli konumas Suarita'nn pek houna gittii iin glmeye balamt. Lolita szn srdrerek:

Sen istediin kadar gl! dedi. Ama ben byle glgede kalmak istemem. Bir an bile sindiremem bunu iime:. rnein sen
herkes ne derse desin, bir an bile beni glgede brakmak istemezsin. Senin yaradlna aykr bir ey bu. te bunun iin de seni bu
kadar ok seviyorum. Sen bunu babamzdan rendin. O-nun gznde herkesin ayr bir yeri vardr.

Evdekiler iinde Pare Babu'ya en ok bal olanlar, bu iki gen kzd. Sadece "Baba" sznn edilmesi bile heyecanlandrrd
onlar. Suarita:

Nereden aklna geldi, babamz bakasyla karlatrmak?., diye kar koydu. Sen ne dersen de ekerim, Binoy Babu ok gzel
konuuyor.

Peki .ama, grmyor musun, fikirlerindeki bu inandrc g, bunlarn kendi fikirleri olmayndan ileri geliyor? Kendi
fikirlerini savunsa, belki daha akla yakn ey olurdu. Ve bylesine basmakalp cmleler gibi grnmezdi bize. Byle olmasn
yelerdim ben.

Bu konumaya ne diye kzyorsun, canm?.. O da Gur-mohan'n grlerini benimsiyor.

Eer byleyse, bence korkun bir ey bu. Tanr bize bakalarnn fikirlerini yayalm diye mi akl ve bunlar pek gzel biimde
olsa bile, anlatalm diye mi bir az verdi?.. Cehennemin dibine gitsin byle gzel yetenek!..
Binoy Babu'nun, Gurmohan Babu'ya kar besledii sevginin, dncelerini de birletirdiini grmyor musun?

Gurmohan Babu'nun etkisinden kurtarmaya

diyor. Onun yerinde bir bakas olsayd Brahm<

kar gazetede yazryaynlard. Ama geni dne

da sana kar besledii beenme duygusu ile, babamza M? ---

duu saygy kantlar. imdi bize den, onun tek bana ayak

durabilmesine yardm etmektir. Binoy'un sadece, Gora'nm a

trinlerini vaaz etmek iin yaamasn aklm almyor. ,

Tam bu srada Sat, "Didi!" diye bararak odaya daW-Binoy onu sirke gtrmt, vakit epey ge olmakla '7era&ml. mrnde
ilk kez grd oyunlar anlatmak iin, ii ine yordu. zlenimlerini anlattktan sonra:

Havr havr hayr!., diye parlad Lolita. Aldanyorsun. Binoy'Go rn'eS- kabuenrneye alm, dostluk deil bu, ?!!?.\7,
?J!,.,,oHnin dP. arkadasn.nkiler gibi olduuna .ste-

rini sevdii zaman,

beni hakl bulmuyor musun.-'..

Suarita sorunu bu adan grmyor Gora'nm stnde topland iin Binoy'u da ayr Dr sorun udraK incelemek gereksinimi
duymamt. Bunun iin de Lolita'ya dorudan doruya yant vermedi.

Peki yle olsun... Varsayalm ki haklsn, ne olacak?.. Onlar balayan balan gevetmek ve Binoy'u dostundan kurtarmak
istiyorum.

Neden bunu denemiyorsun ekerim?.. Benim bunu denemeye kalkmam fazla bir ey deitirmez. Ancak sen de kafan bu ie
verirsen, bir sonu elde edebiliriz.

Suarita, Binoy'un stnde etkisi olduunu biliyordu... Bununla beraber bu neriyi savuturdu:

kzlarna

Lolita yine: D.m.mia hpraber. senin deerini anladktan sona kendini

Lolita:

Peki ne yant verdi?., diye sordu.

Kzlar kaplan grnce korkarlar, dedi. Ama ben hi korkmadm.

Sati bunlar syleyerek erkeke bir vnme ile elini gsne vurdu. Lolita:

Sahiden u senin ahbap Binoy, mthi cesur bir adam. Dinle Didi, syleyelim de bizi de sirke gtrsn.
Sati:

Yarn bir matine var! dedi.

Lolita:

ok iyi, yarn gideriz! diye yant verdi.

Binoy akna dnmt bunu duyunca.

Sirke gitmek mi?.. Herkesin gz nnde, bir gen kz grubu iinde adrn altnda oturmak ha? Hem de gpegndz!..

Lolita:

Gurmohan Babu'yu kzdrmaktan korkuyorsunuz, deil mi?., diye sordu.

Bu st kapal konuma Binoy'un dikkatini ekmiti. Lolita szn srdrerek:

Gurmohan Babu'nun bu konuda herhalde birtakm dnceleri olmal. Yani gen kzlar sirke gtrme konusunda!..

Binoy, ok arbal bir tutumla yant verdi.

Vardr, elbet.

Syler misiniz nedir bunlar?.. Gidip kz kardeimi getireyim- O da dinlesin.

Atlan ta yerini bulmutu. Bununla beraber Binoy gld.

Bunun zerine Loiita:

., ~Neye glyorsunuz Binoy Babu?.. diye sordu. Dn Sa-,. e^zlar kaplandan korkar demisiniz. Sizin de korktuunuz

zoru meydan okumadan sonra Binoy, kzlar sirke gtrmek d ^Id.

. y y ece Lolitanm gznde

/ ote'<i kz kardelerin gznde de, arkadayla ilikileri bak-ne hallere girdiini dnerek sinirlenmiti.

Sirke gitmelerinden sonraki ilk bulumalarnda Lolita Bi- ^^nb^ber sirke gittiimizi Gurmohan Babu'ya

anlaT Ser Z ferine batm,t,. Binoy rperdi, yz kl. zararak: "Hayr, dedi. Daha anlatmadm.

19. Blm

Bir sabah Gora alrken, Binoy beklenmedii halde ka-geldi ve damdan dercesine: "Ben geen gn Pare Babu'nun kzlarn
sirke gtrdm!" dedi.

Gora yazsn brakmadan yant verdi:

Evet, duydum.

Binoy ararak:
Kimden?., diye sordu.

Abinah'dan, o da sirkteymi o gn!

Gora, yazsn brakmadan ve hibir fikir ileri srmeden sylemiti bunlar.

Gora'nm bunu renmi olmasn ve Abinah'n bunlar nasl allayp pullayp anlatm olacan dnerek Binoy birden utan
duydu. Ama ayn anda, geen gn Lolita ile ekiirken, zihninden bunu atabilmek iin ne kadar sknt ektiini anmsad. "Lolita
benim, bir rencinin retmeninden korktuu gibi senden korktuumu sanyor. nsanlar ne kadar da haksz yarglar veriyorlar.
Kukusuz ki stn meziyetleri iin Gora'ya sayg gsteriyorum ben, ama Lolita'nn dnd gibi deil. Bir gn nce 'te bu
dnceler huzurunu karmt. Gora hl yazyordu... Binoy, Lolita'nn ortaya att bir iki kurnazca soruyu anmsad. Bunlar
zihninden atabilmek iin epey sknt ekmiti. Birden kal-inde bir isyan duygusu canland. Sirke gittimse ne olacak sanki? Jorun
yeniden alevlenmiti iinde). Benim hareketimi Abina ne diye gidip Gora'ya anlatyor? Hem sonra ne diye Gora izin er|yor o
budalann bu ie burnunu sokmasna?.. Gora benim, e-^ndim midir ki nereye gittiimi, kimlerle gezip dolatm syle-zorunda
olaym kendisine? Dostluumuza hakaret saylr bu. biM. ^ny'un o anda Gora'ya ve Abinah'a kzmasnn nedeni

ce Gora'dan baz eyleri saklamak zorunluluunu duymua imdi buna ierledii iin suu Gora'ya stne atyordu. ayej Gora
kendisini eletirdiini gsteren bir iki ey sylemi olsayd ayn dzeyde bulunmu olacaklar, Binoy'un ii ferahlayacakt a-ma
Gora'nn gsterili susuu ona bir yarg edas verdii ijn Binoy'un zihninde Lolita'nn ineli szleri canlanmt.

Bu srada ieri, elinde hookah'la Mohim girdi. Kutusunu uzatarak pan ikram etti. Sonra:

Bizim yapacamz hazrlklar yoluna koydum olum Bi-noy! dedi. imdi i; amcann evet demesine kald. Bu da oldu mu,
keyfimize diyecek yok. Yazdn m kendisine?

Evlenmesi konusunda byle srar edilmesi, Binoy'u bugn ok fkelendiriyordu. Kukusuz ki kabahat Mohim'de deildi... Gora
ona Binoy'un raz olduunu sylemiti. stelik kendisi de raz olmam myd? Gerei sylemek gerekirse Anandamoyi kendisini
bundan caydrmaya almt. Ayn zamanda o da hibir zaman nianls olacak kza kar iinde yle byk bir ilgi duymamt.
Bu biinmde karmakark dncelerle nasl salam bir karar verilebilirdi? Gora'nn, bu konuda bask yapt kesin o-larak
sylenemezdi.

Kendisi kar koymu olsayd Gora da srar etmezdi... Ve imdi de, Lolita'nn eletirilerinin acsn duymutu yeniden.

Ona bu karar verdiren uzun dostluk yllar boyunca Gora'nn kendi stnde kurduu grlmeyen baskyd. Binoy arkadana
kar duyduu ar sevgi, yumuak karakteri ve incelii yznden bu nfuzun altna girmiti. O kadar ki sonunda hkmetme
dostluun yerini ald.

O zamana kadar Binoy bunu aka fark etmiyordu. Ama imdi yadsmak elinde deildi. te bylece Sai ile evlenmek
zorunluluuna boyun emiti.

Hayr, henz amcama yazmadm. Mohim: Kabahat bende! dedi. Ne diye sen yazacakmsn? Bunu yapmak bana der.
Heceleyerek syle bakalm bana tam adn'/ olum!

Binoy:

Neden bu kadar acele ediyorsunuz? diye sordu. nmzdeki iki ayda dn yaplamaz. Sonra Agrahazan geliyor. Bizde uurlu
olmas istenen hibir tren Agrahazanda, yaplmaz. Mohim Hookah'mi duvara dayayarak: Hele, hele Binoy! dedi. ayet bu gibi
bo inanlara aldr edersen, senin grdn modern eitim kulaktan dolma olur. Bu zavall memlekette takvimde zaten uurlu
sayacam tek gn yok. Bir de her aile kendi gemiini kartrrsa iin iinden nasl klr?..
yleyse, nmzdeki iki ayn uursuzluunu ne diye kabul ediyorsunuz?.. Mohim:

Ben mi, asla!., diye bard. Ama elimden ne gelir ki buna kar?.. Biz de Tanrya ibadet etmeyebiliriz, ama aylarla, gnlerle,
ayn hareketleriyle ilgili kurallara boyun emezseniz saygdeer hibir aile sizi kabul etmez evine. unu da kabul etmeliyim ki, bu
geleneklere sayg gstermediimi sylesem de, takvime aldr etmezsem pek rahat hissetmem kendimi... Bizi saran havada, stma
nasl yaygnsa, korku da ylece egemendir. Bunun etkisini atamyorum stmden. Binoy:

te benim ailem de Agrahazan aynn korkusundan kurtaramyor kendini. zellikle teyzem asla raz olmaz buna.

Sorunu bylece, bir sre iin geri atm oluyordu. Mohim de yaplacak bir ey olmadn grerek ekilip gitti. Binoy'un
konumasndan, Gora arkadann kararszlk iinde olduunu sez-miti. Binoy gnlerden beri evlerine gelmemiti. Gora, onun Pa-
j"e Babu'lara eskisinden daha sk gittiini biliyordu. imdi, Sai i-e evlenmekten vazgeer gibi grnmesi Gora'y ciddi ekilde
Alandryordu. Bunun iin almasn brakarak:

Binoy, kardeime sz verdiin halde ne diye onu byle oranszlk iine atyorsun?., dedi.

Binoy, kendine hakim olamayarak u yant verdi: Sz m verdim, yoksa bu benden koparld m?..

Bu bakaldrma Gora'y gafil avlamt. Birden kasld. Dik

bir sesle sordu:

Kim kopard senden bunu?..

-Sen!..

Ben mi?.. Amma da yaptn ha! Ben sana sadece bir iki

szck syledim. Buna sz koparmak m diyorsun?..

Gerekten Binoy sulamasn kantlayacak durumda deildi. Gora doru sylyordu. Bu konuda pek az ey konumulard.
Gora'nin syledii bir iki szck de yle srarla sylenmi olmad iin, bask sz konusu olamazd. Bununla beraber, bir
anlamda Gora'nn, Binoy'un bu ie evet demeye zorlad sylenebilirdi. Kant ileri srmek ne kadar g. ise, sitemde bulunmak
da o kadar yersiz oluyordu. Oysaki Binoy aklszca bir sinirlilikle: Birinden byle bir sz koparmak iin fazla bir ey sylemeye
gerek yok! dedi.

Gora birden ayaa kalkarak:

Geri al bu sylediini!., diye bard. Benim koparmama, ya da almama deecek kadar nemi yok verdiin szn. Dada
Mohim'i artmt odaya, o da telala gelmiti: Size daha balangta Binoy'la Sai'nin evlenemeyecekle-rini, bunu uygun
bulmadm sylememi miydim?..

Evet yle. Baka biri syleyemezdi bunu. Senin yerinde baka biri yeenini evlendirmek iin daha ok ilgi gsterirdi.
Binoy'dan sz almak iin ne diye beni araya soktunuz? Mohim kederli bir tavrla:

Sadece ona karar verdirebilmek iin en iyi yolun bu olduunu grdmden!., dedi.

Gora'nn yz kpkrmz kesilmiti: Rica ederim, beni kartrmayn bu ie!.. Klavuz deilim ben. Yapacak baka ilerim var!.,
diye bararak dar kt.
 Zavall Mohim peinden gitmeye olanak bulmadan, Binoy da oktan sokaa frlamt, artk Mohim iin Hookah'na sarlmaktan
baka are kalmamt.

Binoy birok kez, Gora ile kavga etmiti, ama o zamana kadar hi bu kadar iddetli bir atma olmamt. Balangta t>u

onu rktt. Evine girerken ac bir vicdan azab duyuyordu iinde. Gora'ya indirilen darbeyi dndke can ne azna bir lokma
koymak istiyordu, ne de gzne uyku giriyordu. Hele bo yere ve insafsz bir biimde btn kabahati Gora'ya ykleyiini
dndke, "Hakszm, hakszm, hakszm" diye, kendi kendini

yiyordu.

leden sonra Anandamoyi dikie oturmutu. Binoy bu

srada geldi, yanna oturdu.

Anne, dedi Binoy. Hakszlk ettim bu sabah Gora'ya. Sai ile evlenmem konusunda sylediklerim budalaca eylerdi.

Eh, grdn m Binoy, byle olur insan, bir artniyeti rtbas etmeye kalkarsa. Bu aklamann yaplm olmas iyi oldu. kiniz de
kavganz abuk unutursunuz.

Ama, anne, Sai ile evlenmeye hazr olduumu bilmenizi

isterim.

Bu kadar acele bir kararla ileri bsbtn ktye gtr-meyin yavrum. Bir evlilik mr boyu srer, oysa bir kavgann

hrs, ksa srer.

Bununla beraber Binoy bu gr kabul etmiyordu. Kararn Gora'ya bildirmek elinden gelmedi. Ama, Mohim'i bulup o-na
evlenmelerinde hibir engel olmadn, amcasnn kar kmamas iin de dn drt ay sonra yapmalarnn uygun olacan
syledi.

Mohim:

Nian hemen yapalm! diye diretti.

Kabul. O halde Gora ile anlaarak ii dzenleyelim.

Mohim sinirlenerek:

Yine mi Gora'ya danacaz diye homurdand.

Kesinlikle yapmak gerek bunu.

Peki, madem ki byle gerekiyor.

Mohim daha fazla bir ey sylememek iin azn Pan'Ia

doldurdu.

Mohim o gn Gora'ya bir ey sylemedi, ertesi gn karninin odasna girerken, onu yeniden bu ie raz edebilmek iin v?a etmek
zorunda kalacan dnerek korkutuyordu. Buna
kartn Binoy'un bir an nce gelerek, Sai ile evlenmeye haz.r ol-duil Sdiini nian konusunda Gora'n.n flknn. a.may, sal,k

20. Blm

-Peki yleyse, nian bir an nce yapalm! de< -Bugn pek uysal grnyorsun. nallah birka gn sonra yeniden kar
kmazsn.

-Glk, kar koymam yznden deil, bu istemem

yznden kt.

-O halde rica ederim artk ne kar koy, ne de iste.

Kendi kendime ne yapabilirsem bununla yetineceim. Senin isteine kar klacan nasl dnebilirdim?.. Yoksa bu
evlenmeyi istemiyor musun?

stiyorum elbett.

-yleyse, iin olmasn dilemekle kal, geri kalanna kar-

Gora, Binoy'dan uzak kalrsa onun stndeki etkisini srdrmekte glk ekeceini anlamt.

Binoy'u istenilen snrlar iinde tutabilmek iin kendisinin Pare Babu ile sk ilikiler kurmas gerekiyordu: Kavgalarnn ertesi
gn Binoy'un evine gitti. Delikanl, Gora'nn bu kadar abuk geleceini hi ummuyordu. Binoy, bu beklenmedik ziyaret
karsnda sevinten ok, aknlk duymutu. Hele Gora'nm, hibir dmanlk gstermeden, Pare Babu'nun kzlarndan sz
etmesi aknln bsbtn arttnyordu. Zaten bu konuda Binoy'un ilgisini uyandrmak iin yle byk bir aba gstermeye
gerek yoktu. Bu nedenle iki arkada akama kadar bu konuda konumay srdrdler.

Gece bastrnca evine yryerek dnen Gora, yolda hep bu konuyu dnyordu. Uyuyuncaya kadar da bir trl zihninden
kovamad bunu, Hibir zaman dnceleri bylesine alt st olmamt. Bugne kadar kadnlardan daima uzak kalmt. Ama ite
imdi o da bu anafora kaplm bulunuyordu... Bunun iin ertesi gn Binoy, kendisine:

Hadi, Pare Babu'ya gidelim. Sk sk seni soruyor bana! deyince, duraksamadan kabul etti. nceleri Suarita ile ve Pare
Babu'nun kzlaryla karlat zaman, hibir ilgi gstermemi, aksine kmsemiti kzlar. Fakat imdi, bu kzlar daha yakndan
tanmak iin sabrszlanyordu. ,

Oraya geldikleri zaman karanlk bastrmt. Haran, alt kat-

^ sa'onda bir lambann nda ngilizce yazd bir makalesini

okuyordu. Pare Babu'ya yaz okumak bir bahaneydi Haran iin.

s'l amac Suarita zerinde etki yaratmakt. Suarita, masann

amda oturmu, hurma yaprandan bir yelpaze ile lambann

}gna kar gzlerini rterek, sessizce dinliyordu. Ama, zaman

aiT|an zihni bir eylere dalyor gibiydi.

 Hizmeti, Gora ile Binoy'un geldiklerini haber verince btn vcudu rperdi ve hemen yerinden kalkp darya doru yrd. Bu
srada Pare Babu kendisini durdurarak: "Nereye gidj. yorsun Radha?" diye sordu. Gelenler bizim Gurmohan ile Bi-noy'dan
bakas deil."

Suarita yeniden yerine oturdu. Biraz bozulmutu. Ama Haran'm o can skc yazsn okumay kestiini grerek rahatlad. Gora'y
grmek dncesi onu heyecanlandrmt, ama Haran'la karlaacaklarn dnnce can sklmt. Yeniden kavgaya
tutumalarndan m korkuyordu, yoksa baka bir nedeni mi vard bunun?.. Gora'y grnce Haran'm keyfi kat.. Selamna
isteksizce karlk vererek, bir kede somurtup oturdu. Gora'ya gelince; Haran' grr grmez iindeki btn kavga igds
depremiti.

Bayan Baroda kzyla birlikte misafirlie gitmiti. Akam

st Pare Babu'nun gidip.-kendilerini almas daha nceden kararlatrld iin Gora ile Binoy'dan zr dileyerek Suarita ile
Ha-ran'a, ksa zamanda dneceini ve konuklarla ilgilenmelerini fsldad. Pare Babu'nun ardndan bir dakika gememiti ki, her
zamanki gibi bir kavga patlak verdi.

Tartma bir yargcn ad etrafnda dnyordu. Brownlow adndaki bu yarg Kalkta dolaynda grevde bulunduu srada Pare
Babu ile dost olmutu. Yarg Pare Babu'yu kars ile kzn Zenana'ya hapsetmedii iin takdir ediyordu. Her yl Sahib
yldnmn gzel bir tarm sergisi dzenleyerek kutlard.

Bayan Baroda, geenlerde Bayan Brownlow'u ziyaret etmi ve her zamanki gibi kzlarnn ngiliz edebiyat ve iirindeki bilgisini
anlata anlata bitirememiti. Sahibin hanm, Vali yardmcsnn da eiyle birlikte Tarm sergisine onur vereceklerini, gen kzlar
onlarn nnde ngilizce ksa bir piyes oynarlarsa memnun olacan syledi.

Bayan Baroda bu neri karsnda mest olmutu. te o gj1 prova iin bir ahbaplarnn evine gitmilerdi. Bu elenceye katlma
fikrini Gora iddetle eletirdi. Bunun zerine ngilizlerle Bej1 galli'lerin ilikileri ile Hindistan'da bunlar arasnda toplumsal if'

kilerin kurulmasn nleyen engeller zerinde hrsl bir tartma bagsterdi.

Haran:

Bu bizim halkmzn kabahati. O kadar ok bo inanlara ve kt geleneklere boulmuuz ki, bu yzden ngilizlerin meclisine
kabul edilmiyoruz! dedi.

Gora:

Evet haklsnz. Kabahat hep bizde. ngilizlerin meclisine girecek kadar alaldmz iin utan duymalyz diye yant verdi.

Ama, dedi Haran. ngilizler gerekten deerli kimseleri ok byk bir sayg ile karlyorlar. rnein imdi evinde
bulunduumuz dostlarmz gibi.

Bu gibi kimselere kar gsterilen sayg, tekilerin alalmasn arttrr. Benim gzmde bir hakaretten baka bir ey deildir bu.

Az sonra Haran'm da, Gora'nn da fkesi son snrn bulmutu. Tartma byle srp giderken, Suarita yelpazesinin arkasna
saklanm, Gora'y szyordu. Sylediklerinin hepsini kavrayamyordu. Gzlerini Gora'ya nasl diktiinin farknda deildi adeta.
Gora karsna oturmutu. Kuvvetli kollarn masaya dayamt. Lambann geni alnn aydnlatmt. Zaman zaman bir
kahkaha atyor, ya da fkeyle kalarn oynatyordu. Bununla birlikte bu kadar eitli mimikler arasnda, yznden yle bir vakar
okunuyordu ki, bo bir sz dellosuyla vakit ldrmediini, fakat dncelerinin uzun dnme ve deneme yllarnn rn
olduu anlalyordu. Yalnz sesiyle anlatmyordu dndklerini, yz ve btn vcut hareketleri de inanlarn aklamasna
yardm e-diyordu. Suarita ona bakarken aknlk iinde kalyordu. Sanki mrnde ilk kez, karsnda gerei kavram, teki
insanlara hi enzemeyen b'r insan gryordu. Onun yannda Haran, hareket-er> yznn izgileri, dahas giysisi ile, gln
kalyordu. s1 i,- -^Ora '^'n B'ny ile o kadar ok tartmt ki, onu ok ke-n kiisel grleri olan bir parti efi gibi tanmt.

Ama imdi, her trl partizanca teorinin ve herhangi bir 5ncesinin dnda, insan Gora vard karsnda. lk kez o anda
bir erkek ruhunun ne demek olduunu anlam, kendi varlm u-

nutup gitmiti.

Suarita'nn bylesine kendinden gemi hali Haran'n gznden kamad, bu grnm onun szne gereken gc vermesine
engel oluyordu.

Sonunda dayanamayarak, ayaa kalkt ve sanki yakn akra-basym gibi: "Suarita, syle gelir misiniz, size syleyeceklerim
var!.." dedi. Suarita sanki yzne bir tokat indirmiler gibi yerinden srad. Kukusuz Haran kendisine bu biimde hitap
edebilecek kadar ailenin yakn dostu idi. Sonra baka bir zaman olsayd buna nem vermezdi. Ama imdi Gora ile Binoy'un
nnde bu kendisine bir hakaret gibi grnd. Hele Gora'nn abucak kendisine bir gz atmas, Haran'n hareketini gznde
affedilmez bir saygszlk gibi grnmt ona. nce duymam gibi yapt. Ama Haran adeta fkeyle: "itmiyor musunuz
Suarita?.. Size syleyeceklerim var, baka bir odaya gelir misiniz?., diye yineleyince, Suarita: "Babamn dnn bekleyin o
vakit, sylersiniz!" diye yant verdi.

Bu durum karsnda Binoy ayaa kalkarak:

Sizi rahatsz ediyoruz galiba dedi. Artk gitmek zaman

geldi.

Suarita atlarak yant verdi:

Hayr Binoy, gitmeyin. Babam kendisini beklemenizi rica

etmiti. Nerdeyse gelir!

Sanki o giderse bir felaket olacakm .gibi kaygl bir yalvar vard sesinde.

Bu srada Haran:

Daha ok bekleyemem, gitmeliyim! diyerek odadan kt. Fakat kar kmaz da bu kesin hareketinden piman oldu, a-ma geri
dnmek iin de kanlmaz bir neden bulamad.

O gittikten sonra, Suarita byk bir utan iinde, ne syleyeceini, ne yapacan bilmeden, ba nnde oturuyordu. Bylece
Gora, onun yzn iyice incelemek frsatn bulmutu. Okumu gen kzlarda grdn ileri srd alakgnlllkten uzak
pervaszlktan bir iz var m onda da diye aratryordu.

Kukusuz gen kzn yznde parlak bir zeka okunuyordu. Ama t,u ekingen bir utangalkla ne kadar yumuamt! Alnnda, bir
sonbahar gn grlen gkyznn saf, przszl vard... Susan dudaklar, sylemeyerek tuttuu szcklerin stnde taze bir
tomurcuk gibi grnyordu. Gora, o zamana kadar modern bir kadnn giyiniini gzden geirmemiti. Ama imdi yepyeni
izgilerle Suarita'nn vcudunu saran sarisi, pek gzel grnyordu ona. Gen kzn, pliseli korsajnn yerinden uzanarak masaya
dayanan eli, ince duygularla dolu bir kalbin zarif bir habercisi

gibiydi.

Suarita'nn stne dklen lambann yumuak iinde,

duvardaki tablolarla odann glgelerine gml sekin mobilyalar, maddesel bir eyler olmaktan ok Gora'nm birden bulup ortaya
kard ince bir kadn zevkinin yaratt bir havaya brnmt. Bylece gzn ayrmadan seyrettii Suarita'y, akaklarnda
dalan salarndan, sarisinin ilemesine kadar, btn ayrntlaryla ok yakndan tanyordu. Onu, btn varl ve kiiliiyle ve
btn ayrntlaryla kendine eken bir Suarita vard karsnda imdi.
 Ksa bir sre, konumadan oturmalarnn skntsn duydular. Binoy Suarita'ya doru dnerek birka gn nce tarttklar bir
konuyu yeniden ele ald:

Dediim gibi, bir zamanlar, yurdumuz iin, toplumumuz iin hibir kurtulu umudu beslemiyor, bizim hep byle ngilizlerin
vesayeti altnda yaayacamza inanyordum. Bugn yurttalarmzn ou da byle dnmekte. Bylesine bir dnle insanlar
ya kendi karlarnn peine taklp gidiyor, ya da yazglarna boyun eiyorlar. Ben bile bir zaman, Gora'nn babasnn yardm ile
bir memurluk bulmay ciddi olarak dnmtm. Bereket versin buna kar karak aklm bama getirmiti.

Gora, Suarita'nn yznde hafif bir aknlk ifadesi gre-T*K u aklamay yapt:

Sanmayn ki ben bunlar, hkmete kar duyduum ki-n|n etkisiyle sylemitim. Yalnz, memurlar, sanki kendi hk-
^etleriymi gibi, hkmetin gcyle vnyorlar. Bylece yurt-

talan arasnda ayr bir snf olarak grnmeye balyorlar, bunu her gn biraz daha ak olarak gryorum. Eskiden akrabamdan
biri yarg yardmcsyd. imdi emekli, ama grevde olduu srada bir gn bal olduu yarg: "Baba" demiti. "Bakanlk
ettiiniz mahkemeden ne kadar ok beraat karar kyor?" teki yle yant vermiti: "Bunun ok gl bir nedeni var Sahib.
Sizin gznzde hapishaneye gnderdiiniz insanlar kediden, kpekten farksz. Ama benim kardelerim onlar." O dnemde byle
asilce szleri syleyebilen birok yurttamz vard ve bunlar dinleyen ngiliz'e de rastlanrd. Fakat bugn Devlet hizmetinin
basks altnda, zamanmzdaki yarg yardmclarnn gznde yurttalar neredeyse kpekten farkszdr. Deneme gstermitir ki,
devlet grevlerinin st basamaklarna trmandka yobazlayorlar. Baka bir adamn omuzlarnn stnde ykselince, z
yurttalarnza, aresiz, yukardan bakyorsunuz ve bir kez de kendinizden daha a-a grndler mi, onlara kar hakszca
davranmanzn nne geilemez. Bu durum, ktlkten baka bir sonu vermez.

Bunlar syleyerek, Gora masaya yle bir yumruk indirdi ki, lamba salland.

Binoy glmseyerek:

Gora, dedi. Bu masa devlet mal olmad gibi, lambann da sahibi Pare Babu'dur.

Bu sz zerine Gora kahkahay salverdi. Evi bir anda neesiyle dolduruvermiti. Suarita kendisine yneltilmi bir aka
karsnda Gora'nn byle bir ocuk gibi glebilmesine hem am, hem de pek ho bulmutu bunu. Derin dncelere sahip
olanlarn, bylesine iten glebileceklerini sanmyordu besbelli.

Gora o akam ok konutu. Suarita ise, hi ses karmadan dinliyordu. Gen kzn yznden, sylediklerini benimsediini
okuyarak, ii sevinle dolup tamt. Sonunda dorudan doruya Suarita'ya:

unu hatrdan karmamanz isterim. Aslnda yanl olmakla beraber ngilizlerin gl olduunu, bizim de gl olmak iin
onlara benzememiz gerektii dncesi asla gereklemeye' ektir. Onlara yknerek, kendimizi yitirmemize karlk onlara

da benzemeyeceiz. Tanr akna Hindistan'n varlnn derinliklerine kadar girin. yisiyle ktsyle benimseyin onu.
Ktlkleri, ortadan kaldrmaya aln, ama hep iinden; olaylar kendi gzlerinizle grn, dnn bunlarn stnde, bunlara
cepheden balcn, btn varlnzla balann onlara. Sadece karsna geerek, iliklerinize kadar Hristiyan'ca dncelere sahip
olarak bakarsanz onlara, hibir ey sezemez, anlayamazsnz. Sadece yaralarsnz onu ve hibir zaman yardmna koamazsimz.

Gora rica ettiini sanyordu. Ama bu bir buyruktu. Bu szler ylesine bir stnlkle sylenmiti ki, karsndakinin benimseyip
benimsemediine bakmyordu.

Suarita, ba nnde, Gora'nn bu kadar ateli, dorudan doruya kendisiyle konumasnn heyecanyla, kalbi arparak
dinliyordu. stnden btn ekingenliini atarak alakgnllce bir sadelikle:

Bu ana kadar hibir zaman memleketimi bu kadar byklk iinde ve bylesine gerekten dnmemitim. Ama size bir ey
sormak istiyorum: Vatanla din. arasnda nasl bir iliki var? Vatan ycelten din deil midir?
 Tatl bir sesle sorulan bu soru Gora'y duygulandirmti... Hele Suarita'nn bunlar sylerken gzlerinin ald ifade bsbtn
arttrmt bunu. u yant verdi:

Vatan ycelten ey, ki vatandan da byktr, herkese ancak vatann iinden grnr. Tanr Birliini, sonsuzluunu eitli
biimlerde aa vurur. Hakikatin tek olduunu, bunun iin de hakiki tek bir din olduunu ileri srenler, hakikatin yalnz bu
cephesini, tekliini benimsemi oluyorlar ama, ayn zamanda hakikatin snr olmadn ihmal ediyorlar. Ben unu diyebilirim ki
sjze, Hindistan'n gklerinde, dnyay aydnlatan gnei grebilirsiniz. Bunun iin okyanusu ap bir Hristiyan kilisenin iinde o-
tormak gerekmez.

Demek istiyorsunuz ki, Tann'ya doru gitmek iin Hindistan'n ze! bir yolu vardr. Nedir bu yol?

Syleyeyim! dedi Gora. Ulu, sonsuz varlk, kukusuz, disini birtakm snrlar yaratarak gsterir. Saatin ve srenin,

gizemli olann ve ak olann srekli akn canlandrr. Hem hi sfat yoktur, hem de saysz sfatlar vardr. Biimi yoktur ama
saysz biimlere brnr. Baka memleketlerdeki insanlar, Tan'-r'y bir tanmn iine sdrmaya altlar. Kukusuz Hindistan'da
da, insanlar, Tanr'y u ya da bu zel grn iinde gstermeye kalktlar: Ama hibir zaman bu grnn kesin olduunu
dnmedikleri gibi bu grnlerden birinin, ya da tekinin tek olduunu tasarlamadlar. nanan hibir Hintli yoktur ki, Tanrnn
yceltici sonsuzluu iinde, tapanlardan her birine daha kiisel o-larak zel cephesiyle grndn kabul etmemi olsun.

Suarita:

Akll tapanlar sz konusu olduu zaman, hakknz var belki. Ama ya byle olmayanlar?., diye sordu.

Bence her memlekette ve her zaman bilgisiz kii, hakikati bozar.

Suarita:

Ama bizde hakikati, baka her yerden ok bozmu deiller midir? diye diretti.

Belki. Evet, gerekten de Hindistan Tanr'nin birbirine zt olan cephelerini; ince ile kabay, dta olanla derini, ruhu ve bedeni
tanmak istemiti. nce taraf kavramayanlarn elinde kaba taraf kavramak olasl vard. te bilgisizlikleriyle alacak yanllara
dtler. Bununla birlikte, Hindistan'n, hakikat olan Tek'e ulamak iin izledii byk atlmlardan ayrmamalyz kendimizi.
Btn cisimlemeleri, soyutlamalaryla, maddi olduu kadar manevi grnleriyle de, ister zne ister iten sezgisine bal
olsun, ona ulamaya aba gstermeliyiz.

Suarita, derin dncelere dalmt, bunu gren Gora, szn srdrd:

Rica ederim, beni bir kaba sofu gibi grmeyin. Din ku-rallarma sk skya bal kalmay yle birdenbire kabul ediverm
insanlardan da deilim. Benim szlerimden bylelerinin vereceK leri anlam karmayn. Hint dininin eitli grnler iinde bel'
ren o derin ve grkemli birliini ve bu yoldaki abalan dno - >---J:.-J~~^^^.r^cmo --^kalanr. Bu duyS11'

yurttalarmn en yoksulu, en zavallsyla, toz toprak iinde yuvarlanmaya kar duyabileceim tiksintiyi nler. Hint'in bu mesaj
anlayan gnller gibi anlamayanlar da var. Byle bir farkllk, kendimi btn Hindistan'la bir tutmaktan, memleketimin halkyla
birlemekten alkoyamaz beni. Kukum yok ki, Hint'in ruhu bu halkm iinde, iin iin ama durmadan ileyip yol almadadr.

Gora bu szleri ylesine gl bir sesle sylemiti ki, du-var|arla, odadaki mobilyalar sarslyormu gibi geliyordu. Bu szleri
Suarita, ilk hamlede btnyle kavrayamamt. Ama gerei reten bir esinlenmenin bu ilk dalgas ok kuvvetli bir etki b-
rakmt stnde ve bu esinlenme yaamn aile, ya da bir mezhe-bin snrlar iine sktrlmayacam strap verici bir kuvvetle
anlatmt ona. Bundan sonra baka hibir ey konuulmad arala-rnda. nk o srada, merdivenden ayak sesleri ve genlerin
glmeleri duyuldu. Pare Babu, kzlaryla beraber geliyordu. Sud-hir de her zamanki gibi akalaiyordu onlarla. eri girip de
Go-ra'y grnce, Lolita ile Sati ciddileerek, durdular. Labonya ise hemen dar kt. Sati Binoy'un yanna sokuldu. Lolita bir
iskemle alarak, hafife Suarita'nn arkasna saklanarak oturdu. -eri en son giren Pare Babu:
Epey geciktim. Haran Babu gitmitir herhalde! dedi. Suarita'nn yant vermediini gren Binoy: -Evet, dedi. Bekleyemedi.

Gora ayaa kalkp Pare Babu'nun nnde saygyla eilerek:

Biz de gitmeliyiz! dedi.

Bu akam sizinle konumak ksmet olmad, dedi Pare Babu. Umarm ki, frsat bulduka beni grmeye gelirsiniz.

Gora ile Binoy salondan karlarken Bayan Baroda ieri giriyordu. ki gen arkada onu selamladlar. Kadn:

Ne?.. Bu kadar erken mi gidiyorsunuz?., diye bard. Gora, serte, "Evet," diye yant verdi. Bunun zerine Baroda Bi-noy'a
dnerek:

Binoy Babu, ama yemee kalmalsnz bizimle. Sizi byle bira kamam, hem syleyeceklerim var.

Annesinin bu ars zerine Sati, sevinten yerinde srayarak, Binoy'un elini tutup bard:

Evet, anne; evet, brakmayn Binoy Babu'yu, bu akam

bizde otursun!

Binoy'un duraksadn gren Baroda Gora'ya dnd:

Binoy Babu'nun sizinle gitmesi gerekiyor mu mutlaka gereksiniminiz var m ona? diye uzatt.

Gora acele acele:

Hayr, hayr. Hi yok. Sen kal Binoy, ben gidiyorum!

dedi. Sonra abucak kp gitti.

Bayan Baroda Gora'dan Binoy'un kalmasna raz olmasn isterken, Binoy glmseyerek kendisine bakan Lolita'ya bir gz
atmaktan kendini alamamt. Binoy'un Lolita'nn bu ufak tefek alaylarna gvenmemesi gerekirdi. Bununla beraber, onun szleri
diken gibi batyordu. Yerine oturduu zaman, Lolita:

Binoy Babu, dedi. Gitseydiniz, akllca bir i yapm olurdunuz!

Binoy:

Neden?., diye sordu.

Annemin amac tuzaa drmek. Yargcn yldnm gnnde oynayacamz piyeste bir erkek oyuncu eksikti, annem bu
boluu sizinle doldurmay dnyor.

Al lah gstermesin! diye Binoy bard. Hi beceremem

bu ii!

Lolita glerek:

Bunu anneme hemencecik sylemitim, dedi. Arkadanzn, bu oyunda oynamanza izin vermeyeceini haber verdim

kendisine.
Binoy, atlan bu taa hemen karlk verdi: Arkadamn grlerini tartmann yeri deil imdi, fa'

kat mrm boyunca bir oyunda rol alm deilim. Ne diye beni

semi anneniz?..

Ya biz? diye iini ekti Lolita. Bizim buna alk olduumuzu mu sanyorsunuz?..

O srada Bayan Baroda ieri girmiti. Lolita:

Anne, dedi. Arkadandan izin almadan; bouna Binoy Babu'nun oynamasn istemeyin.

Binoy'un can ok sklmt:

Arkadamdan izin almak sz konusu deil, dedi. Sadece beceremem bu ii.

Hi cannz skmayn! diye Baroda bard. retiriz size Bu kzlarn sizden daha yetenekli olduklarn m sanyorsunuz?.- Ne
budalalk!

Binoy kaderine boyun emekten baka are bulamamt.

21. Blm

gtrmek iin kendine ekiyordu onu. yle bir lke ki, gz alc ieklerle bezenmi aalar, bilinmeyen nehirlerin kysna
glge-

Pare Babu'nun evinden ayrldktan sonra, Gora, her zamanki gibi hzl hzl evine dnecek yerde, iine gmlm, dlere dalm
olarak nehir boyuna indi. O zamanlar Ganj' ve kylarn henz agzl bir kazan hrsnn oluturduu irkinlikler kuatmamt.
Ne yanndan demiryolu geiyordu, ne de stnden bir kpr ykseliyordu ve k akamlan, ar derecede kalabalklaan kentin, is
ykl pis soluu gkyzn kirletmiyordu. te o zaman, nehir, ta uzaklardaki Himalaya'nn tertemiz doruundan, Kalkta'nn
tozlu ve civcivli merkezine kadar huzur veren selamn iletirdi.

Zihni daima kiisel ileriyle dolu olan Gora'nn doa, dikkatini ekmemiti hi. O kadar ki, kendini eviren dnyada kendisini
uratran eylerin dndaki varlklarn farkna bile varmamt.

Ama bu akam, yldzlarla bezenmi karanln iinde gkyznn mesaj, kalbini heyecanla doldurmu, yepyeni bir sarsnt iine
atmt onu. Nehrin yznde tek krk yoktu. skeleye demirlenmi kayklarn fenerleri parlyordu. Oysa, karanlk, kar kydaki
aalarn stne km gibiydi. Mteri yldz gecenin uyank bilinci gibi btn bu sahneye egemendi. O zamana kadar kendi
dnce ve eylem dnyasna kapanmt. imdi ne olmutu byle?.. Birden, doayla i ie gelivermiti. Nehrin derin karanlk
sulan, aalkl karanlk kylar, bann stndeki sonsuz ve karanlk gkyz bir snak gibi geliyordu onu. Gora bu akam,
kendini doann arlarna braktn hissediyordu. Yolun kenarndaki bir baheden gelen egzotik bir sarmak kokusu yre-
indeki kaygy yattrarak iini huzura kavuturmutu. Su gz krpyordu ona, insanlarn, zerinde durup dinlenmeden didin"
dikleri topraktan da uzaklardaki bilinmeyen bir lkeye srklenip
lerin sav

Orada engin, saf yldzl gn altnda gnler saflkla alm bir gzn merte bak kadar berraktr ve geceler inik kirpiklerin
altnda titreen, ekingen hayaletleri andrmaktadr.

Gora'nn btn benliini tatl bir hava sarmt ve bu imdi onu hi grmedii, bilmedii, yaradln balangcndaki derinliklere
doru srklyor gibiydi. Btn varl sevin ve ac dalgalar iinde sarslyordu. Kendini yitirmiti. Nehrin kysnda ayakta
duruyordu. Bu sonbahar gecesinde, gzlerinde yldzlarn titrek prlts, kulaklarnda kentin belirsiz uultular... Karsnda
evrenin, rtl, anlalmaz gizleri... O kadar uzun zamandr egemenliine boyun emedii doa cn alyordu imdi ondan.
Etrafnda sihirli an rerek, sk skya topraa, suya, ge balayarak ve onu gnlk yaantsndan kopararak.

Gora, bu umulmadk olay karsnda alt st olmutu: Nehrin kysndaki geni merdivenin basamaklarnda birinin stne
kverdi: Orada oturarak, bo yere bana gelen bu artc eyi, bunun kendisine izmi olduu yaam plannda nasl bir yer
tutacan bo yere aratrp duruyordu... Bununla savamak ve yenmek gerekir miydi?.. Ama, hrsla yumruklarn skarken bir ift
tapnlacak gzn ekingen, zeka fkran, ama tatl bir alak-gnllk anlatm tayan baklarn anmsad. ki yumuak elin zarif
dokunuunu yeniden duyar gibi oldu. Birden, anlatlmaz bir sevinle rperdi. imdi karanln verdii bu esinlenmenin derinlii
karsnda sorunlar ve kukular silinip gidiyordu. Oradan u-zaklairsa bunu karacandan korkuyordu.

Geceleyin eve dnd zaman Anandamoyi:

Niye bu kadar geciktin yavrum?., diye sordu.

Bilmiyorum anne. Uzun sre nehrin kysnda oturdum.

Binoy seninle beraber deil miydi?

Hayr, yalnzdm.

Anandamoyi buna ap kalmt. nk o zamana kadar ora'nin byle gece vakti, tek bana, Ganj'n kysnda oturup

dncelere dald olmamt hi. Hareketsizlik ve sessizlik jj

de, hlyaya dalmak alkanl yoktu. Olu dalgn dalgn y^,

yerken, Anandamoyi onu gizlice szyordu. Yznden, o gn

kadar grmedii bir sinirlilik, bir heyecan okunuyordu. Bir sr*

sonra: e

Bugn Binoy'un evine gitmitin deil mi?., diye sordu.

Hayr, bugn leden sonra Pare Babu'lara gittik. Bu baz tahminler yrtebilmesi iin, Anandamoyi'ye bir ipucu veriyordu.
Biraz sonra ekinerek sordu.

Btn aileyle tantn m?..

Evet, hepsiyle! diye yant verdi Gora.

Galiba gen kzlar konuklardan hi ekinmiyorlar?

Hayr, hi ekindikleri yok.

Baka zaman olsayd, Gora bu yant sesinin tonuyla an-lamlandrrdi, ama bugn bunu sylerken hibir eletiride bulunmay
Anandamoyi'yi artmt.

Ertesi sabah; Gora gnlk iine balamak iin her gnk gibi abuk abuk hazrland. Douya bakan penceresinin nnde uzun
zaman, etrafyla ilgisini kesmi gibi, ayakta durdu. Caddenin tesindeki aalkl yolun ucunda bir okul vard. Okulun avlusunda
yal bir jambolan yapraklarnn stnde, yeni doan gnein kzl nlarnn hafife dedii bir sis rts dalgalanyordu.

Gora, dary seyrederken, sis yava yava dalyor ve gnein parlak nlan yaprak kmesini kvlcm saan sngler gibi
deliyordu. Bu srada sokak gittike kalabalklam, grltler artmt. Birdenbire, Gora, Abena ile bir iki arkadann aal
yoldan geldiklerini grd. ine gmld tatl hlyalardan kurtulmak iin silkinmek zorunda kald. Oysa ki az nce bunu
aklndan geirmemiti. "Hayr, doru deil!" Bunu kendi kendine o kadar kuvvetle sylemiti ki, sarsntsn ta derinden duydu ve
o kendini odadan dar att. Arkadalarn karlamaya hazr olmad ijn kendi kendine ac ac sylendi. imdiye kadar hi byle
bir ey olmamt. Bir daha Pare Babu'lara gitmemeye karar verdi. Bu aileyi zihninden bsbtn skp atmak iin, Binoy'dan bir
sre uzak durmay bile gze alyordu.

Arkadalaryla konuurken, Hindistan'n ortasndan geen a yolda, yaya olarak bir geziye kmay tasarladlar. Yanlarna nara
almayacaklar, gittikleri yerlerdeki insanlarn konukseverlii ile yaayacaklard. Buna karar verince, Gora, byk bir cokunlukla
sevincini aa vurdu. Bylece btn skntlardan kurtulup krlarn yolunu tutacan dndke btn benliini ok gl bir
sevin kaplamt. Sadece bu gl atlma amac bile, onu hapseden tuzaktan kurtarm gibi geliyordu kendisine.

Bu yolculuun hazrln yapmak iin evden ktktan sonra okuldan kam bir ocuk gibi sokaklarda kouyordu... Dnyada en
deerli eyin yalnzca alma olduuna, iinden att btn duygularn ham hayalden baka bir ey olmadna inandrmaya
alyordu kendini.

Bu srada Krinadayal elinde, kutsal Gani suyu dolu bir testi ile eve geliyordu. Omzunda da stne Tanrlarn adlar yazlm bir
earp vard. Gora koa koa giderken ona arpt. Kendisini sarst iin utancndan, eilip balamas iin babasnn a-yaklanna el
srmeye eildi... Fakat Krinadayal, birden geri giderek:

nemli deil; nemli deil! dedi. Sonra olunun yanndan syrlp ileri geti.

Gora'nin dokunmasiyla, sabahleyin Ganj'da ykanarak elde ettii btn etkinliini yitireceine inanyordu.

Gora, hibir zaman babasndaki bu temiz kalma tasasnn, kendisinden ekinecek kadar ileri gidebileceini aklndan geirmemiti.
Bu tiksinmeyi, en kk kirden korunmak iin hibir eye dokunmama isteine balyordu.

Krinadayal, sanki kast d bir insanm gibi, Anandamo-yi'den uzak durmuyor muydu? Her zaman ii bandan akn grnen
Mohim ile de pek az karlamaktayd. Btn ailede yalnz torunu Sasi'ye yaknlk gsteriyor, ona Sanskrite metinlerle, ok S|k
ibadet kurallarn retiyordu. Bunun iin Krinadayal, rke-rek gerileyince, Gora, babasnn davrann glmseyerek karla-d''
Gerekten de Krinadayal olunu derece derece kendinden uzaklatrd iin, Anandamoyi'nin din kurallarn skdan skya

bal olmayn knamakla beraber, Gora btn sevgisini geleneklerden bu kadar kurtulmu olan annesine vermiti.

Yemeini bitirdikten sonra, Gora giysilerini bir paket yapn ngiliz gezginleri gibi srtna ast, sonra Anandamoyi'nin yanna

giderek:

Anne, dedi. Birka gnlk bir yola gidiyorum, izin verir

misiniz?

m
Niin gidiyorsun?

Ben de pek iyi bilmiyorum. zel olarak yapacam bir ey yok. Sadece geziye kmak iin.

Anandamoyi'nin sustuunu grnce Gora: Bana engel olmayn, anne! diye yalvard. Beni tanrsnz. Kei, ya da serseri
olmamdan korkmayn. Sizden uzun zaman ayr kalamam, bilirsiniz bunu!

Gora hibir zaman annesine olan sevgisini bu kadar aka anlatmamt. Bunu yapt iin biraz da can skld. Anandamo-yi,
iinde cokulu duygular duymakla beraber, olunun duygusunu anlayarak onu rahat ettirmek iin:

Binoy da geliyor mu seninle? diye sordu. Ah, ite anneciim. Sanki Binoy olmazsa, olunuzu alacaklar sanki! Binoy
gelmiyor. Sizin ona oian bo inancnz ykmak istiyorum. nk sa ve salim dneceim. Hem de Bi-noy'un korumas olmadan.

Ama arada srada bana mektup yazarsn herhalde? Yazmayacam sylersem iyi yapm olurum. Kimse almaz Gora'nzi.
Korkmanz iin hibir neden yok. Sandnz gibi yle paha biilmez bir hazine deilim. Yanmda gtrdm ufak tefee
gelince; ayet biri bunlara gz koyarsa, armaan ederim kendisine ve buraya dnerim. Yaamm tehlikeye sokarak savunmaya
kalkmam. nann bana.

Gora, annesinin ayann tozuna el srmek iin eildi... A-nandamoyi olu iin dua etti ve onu yola kmaktan vazgeirmeye
almad. Karsndakine tela, ya da korku verebileceini dnerek onun yapmak istediklerine kar gelmezdi hibir zaman..-
Yaam boyunca o da birok engellerle ve birok tehlikelerle kar-

ut,

Onun u andaki merak, Gora'nn, bir tehlikeyle kar karya bulunduu dncesinden ileri gelmiyordu. Bir akam nce Gora'-
nn manevi bunalm geirdii ve bu yolculuun da bundan ileri geldii kukusu domutu iinde.

Gora evden kp da sokakta ilk adm att srada, elinde koyu krmz iki gl ile Binoy grnd. Gora:

Binoy, dedi. Bakalm, uurlu bir ku musun, yoksa uursuz mu?

Ne o, geziye mi kyorsun?..

Evet.

Nereye?..

Nereye? diye Gora glerek yineledi.

Bana daha doru bir yant veremez misin?

Hayr, git anneme sor. Sana bildiini syler. Benim hemen yola kmam gerek.

Bunlar syleyerek Gora hzl hzl uzaklat. Anandamoyi'nin odasna girince Binoy, kadnn nnde diz kerek, glleri a-
yaklarnn stne brakt. Anandamoyi bunlar alarak sordu:

Nereden geliyor bu gller Binoy?.. Dorudan doruya ona yant vermeden Binoy:

Elime ne zaman gzel bir ey gese, duanz almak iin ayaklarnza sermek isterim. Ama zihniniz bir eyle urayor galiba
anne!..

Neden byle dediniz?..

nk bana elinizi vermeyi bile unuttunuz.

 Anandamoyi bu unutkanln giderdikten sonra, oturup leye kadar konutular. Binoy, Gora'nn bu anlalmaz yolculusunu
aydnlatacak bir ey syleyememiti. Yalnz Anandamoyi, kendisine bir gn nce Gora'y Pare Babu'lara gtrp gtrmediini
sorunca, orada olup bitenlerin hepsini bir bir anlatt. Kadn, en kk ayrntlarna kadar dikkat kesilerek bu anlatlann dinliyordu.
Binoy ayrlaca srada:

Anne! dedi. Size sunduum sayglarm kabul ettiniz mi, barnzn sindii bu iekleri gtrebilir miyim?

Anandamoyi glleri glerek kendisine uzatt. Bu iekler? sadece gzellikleri iin bu kadar nem vermi olmadn, bunlara
daha derin bir ilgi beslediini anlamt. Binoy, gittikten sonra u-zun uzun duyduklar zerinde dnceye vard ve Gora'nn
mutluluu iin ve hibir eyin Binoy'Ia olan dostluklarna glge drmemesi iin yana yana dua etti.

22. Blm

Bu iki gln bir yks vard. Bir akam nce Gora Pare Babu'lardan ayrlnca, zavall Binoy'u, u yargcn yl dnmnde
oynanacak piyeste rol alma nerisinin sknts iinde brakmt. Bu piyes Lolita'y da sarmamti, dahas yks cann skyordu,
ama ne olursa olsun Binoy'u da bu ie srklemeye kararlyd. Gora, cann skyordu. Bunun iin de, elinden geldii kadar
Gora'nn istemedii eyleri yapmak iin Binoy'u kullanmak istiyordu. Kendisi de Binoy'un, arkadana daima boyun eiine neden
katlanamadn bilmiyordu. Ama nefretinin nedeni ne olursa olsun, Binoy'u arkadann tutsaklndan kurtarmadka rahat soluk
alamayacakt. Bunun iin, muzipe ban sallayarak:

Neden istemiyorsunuz sayn bay? Nesi varm bu piyesin?., diye sordu.

Piyes iin sylenecek bir ey yok belki. Ama yargcn karsnda oynamak houma gitmiyor.

Sizin dnceniz mi bu, yoksa baka birinin gr m?

Ben, bakalarnn dncelerini anlatmakla devli dei-''m- Kald ki, bunu yapmak da g bir ey. Size sylediklerim (belki
inanmayacaksnz ama) benim kendi dncelerim. ster Kendime zg szcklerle olsun, ister bakasnn kulland sz-cklerie
olsun!

Lolita glmsemekle yetindi, fakat bir an sonra:

Dostunuz Gurmohan Babu, bir yargcn arsn geri evir-; eyi bir meziyet sayyor, bunu ngilizlerle savamann bir yolu o-
aral< gryor.

Binoy olduka ateli bir tonla:

b Arkadann dncesi bu veya deil, esas olan, benim

bu A^^dmdr... dedi. Onlarla savamann bir biimi de

e'l ni? Bizi kk parmaklaryla ararak onur kazandrdk-

larn sanan bu adamlara boyun emekten vazgemedike, onu-rumuzu nasl koruyabiliriz?..

Yaradltan onurlu bir kzd Lolita. Binoy'un byle bir tasa gstermesi houna gitmiti. Ama kantnn zayfln hissetmekle
beraber, alaylanyla Binoy'u hrpalamaktan da alamyordu kendini.

Sonunda Binoy:

Bakn, dedi. Ne diye byle tartp duruyoruz? Neden a-ka bana: "Bu piyeste bir rol almanz istiyorum," demiyorsunuz. O
zaman sizin bir isteinizi yerine getirmek iin dncelerimi feda etmenin zevkini duyardm.

Amma da yaptnz ha?., diye armasna bard Lolita... Neden byle diyecekmiim? ayet itenlikli bir dnceniz varsa,
ben sizden bir ey istedim diye feda m edeceksiniz onu? Ben bunu gerekten sizin z dnceniz olup olmad zerinde

duruyorum.

Peki yle olsun, diyelim ki benim kendime zg dncem yok, bu konuda. Sonra bir isteinize kar bunlar feda etmemi de
istemiyorsunuz, diyelim ki imdi ben, ileri srdnz nedenleri yerinde bularak, oynamay kabul ediyorum.

Bu srada ieri Baroda girmiti. Binoy ayaa kalkarak: Ltfen rolme almam iin ne yapmam gerektiini

syler misiniz?..

Baroda istedii olduu iin pek memnun:

Hi tasalanmayn bundan. Size retiriz. Yalnz provalara aksatmadan gelin, yeter! dedi.

Peki. imdi gidebilirim artk.

Hayr, hayr: Yemee kaln! diye Bayan Baroda srar etti.

Binoy:

Bu akam beni balamanz rica edeceim.

Yo... Olmaz, Binoy Babu. Kalnz.

Ve Binoy da kald. Ama her zamanki gibi rahat hissetmiyordu kendini. Suarita da bu akam dncelere dalm grn11 yordu.
Binoy'la yaptklar tartmaya katlmam, verandaya

rak bir aa, bir yukar dolamt. Artk konuma da son bulmu grnyordu.

Lolita'ya veda ederken, Binoy, yznn ciddiletiini grerek:

Bu da benim ansm, dedi. Yenilgimi kabul ettiim halde size yaranamadm bir trl.

Lolita hi yant vermedi. Arkasn dnd. Hi yoktan alayacak bir kz deildi, ama gzlerinin yala dolduunu hissediyor; bunu
nleyemiyordu. Ne oluyordu yleyse?

O halde kendisine Binoy'u yaralamak iin btn bunlar yaptrtan, ama sonunda da kendini yaralatan nasl bir gt bu? Binoy,
piyeste rol almay reddettike Lolita'nn inad da artmt. Ama raz olur olmaz, onu kandrmak iin duygusu hrs snver-miti
birden.

Gerekten de imdi, Binoy'un oynamamak iin ileri srd nedenler gittike zihninde yer ediyor ve onun sadece kendisinin
houna gitmek iin boyun ediini dndke ii burkuluyordu. Kendisinin houna gitmesinin Binoy iin ne nemi olabilirdi ki?
Yoksa bu sadece incelik olsun diye mi yaplmt, onun kendisine kar byle davranmasna nem mi veriyordu sanki? Peki ama
neden imdi bsbtn baka trl davranmak gereksinimini duyuyordu Lolita?..

Zavall Binoy'u oynamaya raz edebilmek iin elinden geleni yapmam myd? Ne diye, nezaket gerei bile olsa, srar karsnda
boyun edii iin Binoy'a kzyordu? Gerekten de, sitem edecek kadar ileri gittiine gre bu ie ok nem veriyordu demek
iinden! Her zaman bunald durumlarda, Suarita'dan yar-d'ir isterdi, kendisine. Ama bugn byle yapmad. Kalbinin neden
hzl arptn, neden gzyalarn dindirmek iin bu kadar uramak zorunda kaldn anlayamyordu bir trl.

Ertesi gn, Sudhir Labonya'ya bir buket getirdi. Ortasnda il(i gl vard. Lolita bunlar ayrp ald. Kendisine nedenini sorularnda:
"~Byle gzel ieklerin, bir demetin iinde ezilip kalmas-a Snlm katlanamyor. Bunlarn byle smsk balanmasn ac-

maszca buluyorum!., diye yant verdi. Buketin, balarn zd iekleri, odann ayr yerlerindeki vazolara datt. O bu ile
urarken Sat gelerek: Bugn gidip arkadan grmeye niyetin yok mu? dedi O ana kadar Sati Binoy'u aklndan
geirmemiti. Ama imdi a-nimsatlnca durduu yerde dans etmeye balad. "Elbette gideceim!" diyerek yola kmaya
hazrland.

Lolita ocuu durdurarak:

Bulutuunuz zaman ne yapyorsunuz?., diye sordu.

Sati buna ksaca yant verdi:

Konuuyoruz!

Sana o kadar resimler veriyor, neden sen ona bir ey

vermiyorsun?..

>--. J.^UMO onrHfip- btn resimleri kesiyor-

"*' cvfalar bylece :elmiti ki,

kardelerinden iitmedii azar kalmazd, BU cunyaud ve.......^..

armaana Kams. a...u&u..

Sati'in olduka keyfini karmt ^_, r-,i,-,H& hir hazineyi e

armaana karlk armaan vermek gerektiini renmi olmas

*- ! ' >" fci/i hir demir kutuda zerine

titreyerek saklad bir nazney cmc. v.u ,. _..,

cesaret edemiyordu. Cannn ne kadar skld yznden belli o-kyordu. Lolita yanan skarak:

Cann skma, u glleri ver ona, olsun bitsin! dedi. Karsnda bulunduu sorunun bu kadar kolayca zmlenmi olmas
ocuu pek sevindirmiti. Sati iekleri yakalad gibi, dostuna kar olan borcunu demek zere yola koyuldu. Yolda Binoy'a
rastlad. Arkasndan:

Binoy Babu... Binoy Babu!.. diye seslendi. Glleri ceketinin altna saklayarak:

Bilin bakaym, size ne getirdim burada?., diye sordu. Binoy her zamanki gibi yenilgisini kabul edince iki krmz gl ' kard.
Binoy bunlar grr grmez:

Aman ne kadar gzel gller!., diye bard. Yalnz her-l^e senin deil bunlar. Hrszlk mal eyleri aldm diye kendimi olise
yakalatmaya niyetim yok dorusu! dedi. P Birden Sati'in iine bir kuku dt. Bu iekler benim di-bilir miydi, diyemez
miydi?.. Biraz dndkten sonra, doruyu syledi:

Elbette benim deil! Lolita ablam verdi, size getireyim

diye!

Bylece sorun zmlenmi oluyordu. Binoy Sati'e Allahasmarladk diyerek ayrld. Ama leden sonra onlara gideceine sz
vererek, Binoy, bir gece nce Lolita'nn kendisini ne kadar zdn unutmamt. Kavgac bir insan olmad iin kimseden bu
kadar incitici szler beklemezdi. nceleri Lolita'nn, Suarita'nn izinden gittiini sanmt. Ama az sona, ilikilerinin evcil bir fille
bakcs arasndaki gibi olduunu ve her an hortumuna batan inenin acsn unutmasna olanak bulunmadn anlamt.

Biraz rahat soluk alabilmek iin ii gc Lolita'y honut etmek olmutu: Bir gn nce, evine dnnce, gen kzn alayl ve src
szlerini bir bir anmsad. O kadar ki gzne uyku girmedi. Ben Gora'nn glgesinden baka bir ey deilmiim... -zel
dncelerim yokmu benim. Hepsi yanl bunlarn. Ama Lolita inanyor buna ve beni hor gryor!

te dncelerinin ak bu yoldayd ve btn bu yarglar rtecek kant bulmak iin kafa patlatyordu. Bununla beraber bu
kantlarn bir ie yarad da yoktu. nk Lolita hibir zaman na kar belirli bir sulamaya girimi deildi. Bylece de ona, bu
iddialar rtme frsat vermiyordu. Binoy, kar saldrya Semek iin frsat kollamyor deildi. Ama hibir zaman bu frsa-11
bulamamt. Bu Binoy'u kahrediyordu... Btn bunlar yetmiyormu gibi, yenilgisini kabul ettii zaman bile, Lolita, memnun
2rnmyordu. Bu da onu perian etmekteydi.

"Bu kadar hor grlmeye layk mym ben?.." diye ac ac

^Sunuyordu. Bu durumda, Sati'den (yani onun aracl ile)

o''ta'nin kendisine bu glleri gndermi olduunu renince Bi-

noy sevinten kabna smaz hale gelmiti. Bu harekette o, kenef sinin katland zverinin anlaldn gstermek iin
gnderilmj bir uzlama armaan nitelii gryordu.

nce bu glleri hemen evine gtrmeyi dnmt. A-ma sona Anandamoyi anann ayaklarna srerek kutsallatrmaya

karar verdi.

Binoy o akam Pare Babu'lara geldii zaman Lolita Sati'. in dersini dinliyordu. Binoy'un ilk sz u oldu:

Krmz sava rengidir, uzlama iekleri beyaz olmalyd!

Lolita armasna ona bakt, ne sylediini anlamamt. Binoy daha sonra atksndan bir tutam beyaz iek kararak u-

zatti:

Glleriniz ne kadar gzel olursa olsun onlarda bir fke havas vardr. Gzellikte benim ieklerim onlarla boy lemez ama,
onlar bu alakgnll beyaz giysileri iinde kabule layk grrsnz sanrm! dedi,

Yz kpkrmz kesilen Lolita:

Sizin glleriniz, dediniz. Ne demek istediniz bununla? Binoy kekeleyerek:

Al danyor muyum? Sati Babu, bana verdiin iekler

kimden geliyordu?..

Kimden olacak Didi... Lolita gndermiti o iekleri! Diye yant verdi. erledii belli oluyordu.

Kime vermeni sylemiti?..

Size, doal olarak!..

Lolita bsbtn kzararak, kzgn kzgn Sati'i itti:

mrmde bu kadar budala bir olan grmedim. Sana verdii resimler iin teekkr etmek zere sen deil miydin bu iekleri
vermek isteyen?..

Sati fena halde pirelenerek:

Oras yle ama, ona bunlar vermemi syleyen de sen

deil misin?., diye bard.

Lolita, Sati'le tartmann kendisini bsbtn ele vereceini anlyordu. nk Binoy, glleri gnderenin Lolita olduu"11' ama
kendisinin bunu bilmesini istemediini anlamt.

Binoy:

nemi yok bunun. iekleriniz stndeki vazgeiyorum. Ama izninizle bu ieklerin sahibi olduumdan kuku
duyulmayacan sylemek isterim. atmamza son verip bir uzlamaya varabilmemiz iin size armaan ediyorum bunlar! dedi.

Lolita kzgn bir jestle ban sallad: Ne vakit kavga ettik sizinle, hem nedir bu szn ettiiniz uzlama?..

Demek, bandan sonuna kadar d gryormuum ben!

diye bard Binoy. Ne kavga va ' ' -''''"- HP uriasm.

Nasl ki her parlayan ey altn < mu orada. Ya peki piyeste oyna

da m?..

Bu, bir gerek, ama kavi '" '" ' KI^on

benim sizi raz edebilmek iin bi,

yorsunuz?.. Siz kabul ettiniz, ben de memnun oldum... Hepsi bu

kadar. Ama ayet piyeste oynamaya kar ciddi bir itiraznz var

sa, ne diye kabul ettiniz sanki! " ' J~ u-'''^'"Han

gelmi, ne kar bundan?..

Ve bunlar syleye ' J-J -''*

Her ey istemedikL.. .. ban Lolita, iledii hatay Bino, _ _ , tan vazgemesini ricaya karar vermiti. Ama olaylar baka bir y<

la girmiti.

bu temsilin olmasn ist

Lolita'nn bu ii ' '"J~" An'

kimse ilgisizliinde

yapacakt ki bunu,
ESn * S.'O*, o^aya

Lolita'nm davran Binoy'da u kany uyandrmt... Balangta piyeste rol almay geri evirdii iin hl kendisine kz-

O gn, her zamanki ev ilerinden birine el srmemiti... Her an ihni baka yere kayyor, kitabn sayfalarn birbirine kartryor-
^onra btn dikkatini kitaba toplamaya alyor ve zaafn etmek istemiyordu. Dahas bir aralk Binoy'un sesini duyar gibi
olmutu. Bunun zerine yerinden frlayarak kitab masann stne brakm, salona gitmek iin ayaa kalkmt. Ama, oku-' "u
eye kar bu kadar ilgisizce davrand iin kendi kendine rak, yeniden kitab eline alm ve yerine oturarak, dardaki rltlerle
dikkatinin dalmamas iin kulaklarn tkamt. >-u kez, Binoy'la birlikte Gora da gelirdi. Suarita, onun gelip gelmediini
anlamak iin kulak kabartmaktan alamazd kendini. O-;elmesinden hem ok korkuyor, ama sonra da gelmedii i-v.,^ fena halde
zlyordu. te byle karmakark duygular i-inde bocalarken, Lolita'nn ieri girdiini grd. Kardeinin yzn grnce:

Ne oldu ekerim?., diye bararak sordu. Bir ey yok! diye yant verdi Lolita ban sallayarak. Nereden geliyorsun?..

Binoy Babu geldi. Sanrm seninle konumak istiyor. Suarita, Binoy'un yannda baka birinin de bulunup bulunmadn
sormaya cesaret edemedi. Ama, ayet biri bulunsayd, Lolita sylerdi bunu. Bununla beraber Suarita kararszlk iindeydi. En
sonunda ev sahiplii devini yerine getirmek zere, merakn yenmek iin verdii karar ne olursa olsun, dar kt. Lolita'ya:
Benimle gelmiyor musun?., diye sordu. Sen git, ben arkandan gelirim. Lolita bunu sylerken yrei daralmasna iini ekti.
Babam, sokaa kt, ama nerdeyse gelir. Annem, La-bonya ile Lila'y rollerini renmeleri iin profesre gtrd... Gelirseniz
beklemenizi sylememi istedi.

Binoy:

Peki siz oynamayacak msnz? diye sordu. Herkes oynarsa, seyredecek kimse kalmaz!.. Genellikle, Binoy'la Suarita bir
araya geldiler mi, bol bo konuacak ey bulurlard. Ama bugn, grnmeyen bir en

serbeste konumalarn nlyor gibiydi. Suarita her zamanki konuya girmemeye, yani Gora'nn szn etmemeye karar ver-
miti. Binoy'a gelince; Lolita, belki btn ev halk ona, arkada-n,n uydusu gzyle bakyor diye adn anmaktan ekiniyordu.
Kopuk kopuk bir iki cmleden sonra Suarita baka bir are bulamayarak Sati'le albmn iyi ve kt taraftar zerinde
tartmaya kapld. Resimleri iyi bir biimde yaptrmadn syleyerek Sati'i kzdrd. Sinirlenen Sat incecik sesiyle sinirli
sinirli tartyordu.

Bu srada Binoy, getirdii beyaz ieklerin hor grlerek

masann stnde birakl karsnda ok zlm, onuru krlmt.

yle dnyordu: "Lolita getirdiim iekleri incelik iin

olsun almalyd."

Birden bir ayak sesi duyuldu. Suarita, Haran'n ieri girdiini grnce yerinden srad. ardn o kadar aa vurmutu ki,
bunu fark edince Haran'n kendisine baktn grerek yz kzard. Haran otururken, Binoy'a:

E, sizin u Gurmohan Babu gelmedi mi bugn?., diye

sordu.

Bu yersiz soru, Binoy'u sinirlendirmiti.

Neden sordunuz?.. htiyacnz m vard ona?., diye sordu.

Haran:
Sizi onsuz pek seyrek gryoruz da; ite bunun iin sordum! diye yant verdi.

Binoy'un can sklmt. Bunu belli etmekten korkarak sert

bir sesle:

Kalkta'da deil! dedi.

Haran alayl alayl:

Orada burada vaaz vermeye gitmitir herhalde! dedi. Binoy'un fkesi artmt. Hi ses karmad. Suarita bir ey sylemeden
dar kmt. Haran da kalkarak arkasndan gitti. Ama 2en. kz ona yakalanmamak iin abucak uzaklamt. yle ki, Haran
arkasndan:

Suarita sizinle konumak istiyorum! diye bard.

Yorgunum! diye yant verdi ve gidip odasna kapand

Lolita o akam provaya gelmedi. Suarita'ya gelince, ge saatlere kadar, dizlerinin stnde mitation de Jesus-Christ gzleri
darnn karanlna dalm, oturuyordu.

Gzlerinin nnde bilinmeyen grkemli bir lke alm gj. bi geliyordu ona. Sanki bir sevapla gemiteki btn yaantsnn
grn deiivermiti birden. Sonra karanlkta parlayan klar karanlk gecedeki yldz kmeleri gibi, zihnini kayglarla
dolduruyor, uzak, gizemli bir eyler gibi benliini saryordu. "Yaamm ne kadar bouna gemi," diye dnd. "Eskiden
doruluuna gven duyduum dnceler, kukuya brnd imdi. Her gn yaptm iler btn deerini yitirdi. Belki de bu
bilinmeyen, korkun lkede tam olarak renmek, byk bir ideali gtmek ve yaama bir anlam kazandrmak olas myd? O
kadar acayip, o kadar korkun olan bu bilinmeyen lkenin kapsna kim gtrd beni? Neden yreim arpyor byle, neden elim
ayam tutsak oldu?.."

23. Blm

Gnlerdir Suarita ya kitabna gmlyor, ya da odasna kapanyordu. ok dua ediyordu. Pare Babu'nun desteine gittike artan
bir gereksinim duyuyor gibiydi. Bir gn babas odasnda yalnz otururken yanma girdi. Pare Babu kitab elinden brakarak: "Ne
var sevgili Radha?.." diye sordu.

-Hi, baba!., diye yant veren Suarita, kitaplar ve yaz masasnn stndeki katlar dzeltmeye koyuldu, ama hepsi de yerli
yerindeydi bunlarn.

Bir sre sonra:

Baba, dedi. Neden eskisi gibi benimle kitap okumuyorsunuz?..

Pare Babu, sevecen bir glmseyile:

rencimin artk benim derslerime gereksinimi yok! Dedi. Artk okuduunu tek bana anlayabilirsin.

Hayr, hibir eyi anlayacak halde deilim!., diye Suarita kar koydu. Yine eskisi gibi birlikte kitap okumamz isterdim.

Peki yleyse! diye Pare Babu raz oldu. Yarn balarz.

Ksa sren bir sessizlikten sonra Suarita birden:

Baba! dedi. Geen gn Binoy Babu'nun kastlar konusunda sylediklerini neden bana hi anlatmamtnz?
 Bilirsin ki yavrucuum, ben teden beri kzlarmn kendi kendilerine dnebilmelerini, benim grlerimi; ya da bakala-nnin
dncelerine benimsemekle yetinmemelerini istemiimdir. Bir kimseye zihnini bir problem kurcalamadan nce bir teori sunmak,
karn ackmam olan birine yiyecek vermek gibi bir eydir. ^itah karp sindirime engel olur. Ama bana ne zaman bir ?ey
sorarsan, bildiimi sana sylemeye hazrm.

Peki yleyse, soruyorum: Neden bir kast ayrmn kt-%oruz?..

Bir kedinin yan banza oturup da yemek yemesine h' bir ktlk grmezsiniz. Ama kimi insanlar sadece bulunduun'' odaya
girseler, siz elinizdeki yiyecekleri atmak zorundasnz. jns Z nm insana kar gsterdii bu kmseme ve hakaret sistemin' nasl
mahkm etmeyebiliriz?.. Bu adaletsizliin ta kendisi deil de nedir?.. Kendi insan kardeleri iin byle bir kmseme duygu-su
besleyenler manevi bykle eriemezler. Bu kez de kendileri kk grleceklerdir.

Suarita, Gora'dan duyduu bir dnceyi yineleyerek;

Toplumumuzun bugnk alalndan ortaya birok ktlkler kt. Bu ktlkler btn ayrntlaryla yaaymzda kendini
gsteriyor. Bununla birlikte bu, bize kurumlarn derindeki temellerini yermek hakkn verir mi?

Pare Babu, her zamanki yumuakl ile:

u szn ettiin derin temelleri nerede bulacam bilseydim, sana yant verirdim, dedi. Fakat bugn memleketimizde benim
grdm ey, insann insana kar besledii akl almaz nefrettir. Bu da bizim halkmz blmektedir. Bu koullar iinde, hayali bir
derin temelde insan rahata kavuarak, avunabilir mi?..

Suarita, yine Gora'nn dncesini yanklayarak:

Bununla beraber, dedi, memleketimizin gsterdii en temel hakikatlerden biri de insanlar tarafszca gz nnde tutmak deil
midir?..

Pare Babu:

Bu tarafszca gr, sadece aklla bulunmu bir eydir, gnlle ilgisi yok. Bunda ne sevgi vardr, ne de kin. Btn duygulan
yceltmektedir... Ama insann duyduu gereksinimlerine bu kadar yabanc bir kavramla doyurulamaz. Bunun iin, filozof-larca
tasarlanm olan eitlie karn, aa kastlarn Tanr'nn tapnana bile girmelerinin yasaklandn gryoruz. Tanr'nn e-vinde
bile eitlik olmadktan sonra, felsefemizde bunun bir kavram olarak bulunmasndan ne kar?..

Suarita hibir ey sylemeden, Pare Babu'nun szlerim zihninden geirerek kavramaya alyordu.

Sonra:

Peki yleyse Baba, neden bunu Binoy Babu ile arkadana anlatmadnz?., diye sordu.

Pare Babu hafife glmseyerek yant verdi:

Anlamazlar, bu onlarn zekalarnn kt olmasndan deil, fazla akll olularndan. Bunun iin anlamaktan ok bakalarna
anlatmak isterler. Bir gn, en yksek hakikat asndan, yani adalete uygun olarak, anlamak isteini duyarlarsa; bir aklamaya
varmak iin babann aklna gereksinimleri olmayacak. Bugn tamamyla bambaka dncedeler. Bunun iin ne sylesem bir eye
yaramaz!

Her ne kadar Suarita, Gora'nn nutuklarn sayg ile dinliyor idiyse de, onunla babasnn ayr ayr deerlerden esinlenmekte oluu
zyordu onu. Ve bu ayrlk babasnn vard sonutan bir avunma elde edemiyordu. Pare Babu konuurken, iinde rpnd
manevi atmann diner gibi olduunu hissetmiti. Bir saniye bile, Gora olsun, Binoy olsun, kim olursa olsun, baka herhangi bir
kimsenin, Pare Babu'dan daha kuvvetle bir konuya e-gemen olabileceini kabul etmezdi. Tersine, babasnn dncelerine kar
grler ileri srenlere kar fke duymamak elinden gelmiyordu. Bununla beraber, son kez Gora'nn teorilerini, nceleri hissettii
o iten gelen kmseme ile kenara itememiti. te, tpk ocukken olduu gibi Pare Babu'nun kanadnn altna snmak iin
kaygl bir istek duymutu. Kalkt, kapya doruldu, ama geri dnerek elini, Pare Babu'nun iskemlesine dayad.

Baba, dedi. Bu akam murakabeye vardnz zaman yannzda oturabilir miyim?., dedi.

Elbette, yavrum.

Bundan sonra Suarita odasna ekildi, kapsn kapayarak, oturdu ve Gora'nn sylediklerinin hepsini kafasndan atmaya a-"?*'.
Ama, Gora'nn o kendine olan sarslmaz gveniyle parlayan yz gznn nne geliyordu. "Gora'nn szleri sadece birtakm
szckler deil," diye dnd. "Gora'nn ta kendisidir bun-lar- Onun konumalarnn kendine gre bir biimi, bir hareketi Var-
Yaam dolu bu szler: Vatan sevgisinin inan gc ve esin-ettii derin ac yaylyor bu szlerden. Onun grleri yle baka

szlerle karsna klacak eyler deil. Tm adamn kendisidir bunlar ve bu da yle herhangi bir adam deil."

Onu itip kendinden uzaklatrmak iin elini kaldrmaya na-

24. Blm

sil cesaret edebilirdi?.. Suarita iinde korkun bir atmann baladn hissediyordu. Hkrarak alamaya balad... Gora'nn,
onu bu kadar korkun bir duruma attktan sonra, byle yzst brakt iin vicdan azab duymam olmas kalbini derinden
yaralamt ve bu da onu derin bir utan veriyordu.

Binoy'un, Dryden'in "Mziin Gc" adl iirini, dramatik bir slupla okumasna karar verildi. Kzlar da buna uygun giysilerle,
iirin konusunu canlandran bir tablo yapacaklard... Bundan baka, ngilizce arklar syleyecek, iirler okuyacaklard. Bayan
Baroda, birka kez o nemli gne kendisini ok iyi hazrlayacaklarn sylemiti. Kendisi, ok az ngilizce biliyordu ama bu dilde
ok ileri olan bir iki ahbabna gveniyordu.

Bununla birlikte, prova gn, Binoy, kusursuz okuyuuyla dinleyicileri hayrette brakt. Bylece Baroda, bu acemiye klavuzluk
etmek zevkini tadamam oldu. O zamana kadar, Binoy'a ayr bir deer vermemi olanlar bile ngilizce'deki yeteneinden tr
ona sayg gstermek zorunda kalmlard. Haran, gazetesine yaz gndererek yardm etmesini bile istedi... Sudhir'de kendisinin
niversite rencileri derneinde ngilizce konferanslar vermesi iin stne dt.

Loiita'ya gelince; Onun ruh hali bir acayipti. Baz bakmlardan Binoy'un kimsenin yardmna gereksinimi olmay, houna
gidiyordu. Ama ayn zamanda cann skyordu bu. imdi geleneinin farkna varan Binoy'un her konuda kendilerine ders vermeye
kalkmasndan kayglanyordu: Gerekte, Binoy'dan ne istediini, kendisini manevi bir huzura kavuturacak eyin ne olduunu,
Lolita'nn kendisi de pek iyi bilmiyordu. Bunun sonucu olarak en kk olay bahane ederek honutsuzluunu aa vuruyor,
bunun hedefi de Binoy oluyordu. Lolita Binoy'a kar hak-s'zlk ve kabalak ettiini kavrayabilirdi. Bundan znt duyuyor ve
kendine egemen olmaya alyordu. Ne var ki, kk bir bahane ile iindeki bu hn birden kabaryor ve kendisi de bunun nasl
olduunu anlayamiyordu bir trl... Balangta tasarlarn kabul ettirmek iin nasl canndan bezdirircesine stne dtyse,

imdi de bundan vazgeirmek iin byle yapyordu. Ancak, i bu duruma geldikten sonra, Binoy btn planlarn alt st etmeden
ekilebilir miydi? Kald ki, hi kimsenin kestiremedii yeteneini grdkten sonra kendisi ekilmek istemezdi herhalde.
Sonunda Lolita annesine:

Ben bu piyesin provasna katlamayacam!., dedi. Bayan Baroda ortanca kzn ok iyi tanrd. Bunun iin aarak sordu:

Neden?.. Ne oldu ki?..

Yapamayacam, ite bu kadar!..

Gerekten de, Binoy'u bir mez gibi grmemeye baladndan beri, onun nnde iir okumaya, zerine ald canl tabloyu
prova etmeye kar iinde byk bir isteksizlik duyar olmutu. Yalnz bana rolne alyor ve prova ediyordu. Bu da tekiler
iin ortaya byk bir glk karyordu. Onun kendileriyle almamakta ayak dirediini grerek sonunda durumu olduu gibi
kabul ederek provalar onsuz srdrdler.

Bununla beraber, son dakikada Lolita, enlie katlmayacan syleyince Baroda fena halde sarsld. Kendisi ne sylese, ne yapsa
hibir etkisi olmayacan biliyordu. Bunun iin Pare Ba-bu'dan yardm istemek zorunda kald. Her ne kadar, nemsiz
konulardaki zevklerine ve isteklerine karmak detinde deil idiyse de, bu ite aile yargca sz vermi durumda olduundan,
stelik program deitirecek vakit de kalmadndan, Pare Babu Loli-ta'y salarn okayarak:

Lolita, dedi. Tam bu srada oyundan ekilmekte yanl bir ey yaptn grmyor musun?

Lolita alamakl bir sesle:

Oynamayacam, Baba. Gcmn stnde bir i bu!

Roln iyi yapamazsan senin kabahatin yok bunda... A-ma hi yapmazsan sen haksz olursun.

Lolita ban edi. Babas szn srdryordu:

Bak yavrum. Madem ki stne bir sorumluluk aldn, bunu sonuna kadar gtrmelisin. Bundan kurtulmaya kalkmann sras
deil. Onurun bile incinmi olsa, buna da katlanarak stne

aldn ii yerine getirmen gerekmez mi?.. Deneyeceksin, deil mi sevgili kzm?..

Lolita, Babasnn yzne bakarak:

Deneyeceim!., dedi.

Hemen o akam byk bir aba gstererek Binoy'un bulunuunun verdii tereddd silkip att. Canla bala adeta meydan
okurcasna yapt roln.

Binoy, Lolita'nn iir okuyuunu ilk kez duyuyordu. Diksi-yonundaki salamlk ve berraklk iin olduu kadar, iirin anlamn
yorumlamadaki gc ve akllca gvenin karsnda da byk bir hayrete kaplmt. Her trl tahminin stnde hayranlk
duyuyordu. Lolita'nn sesi, sustuktan sonra da hl kulaklarnda yanklanyordu. Bir iirin gzel okunuu dinleyenleri byler, iir,
bysn okuyana da kazandrr. Tpk ieklerin, stnde aldklar dallara yaptklar gibi. Artk Lolita, Binoy'a iire brnm
olarak grnyordu.

O zamana kadar gen adam ac szleriyle hep kayg iinde yaatmt. Tpk insann elini hep, vcudunun acyan yerine gtr;
gibi, Lolita'nn ineli szcklerinden ve alayc baklarndan baka bir ey ayrt edemez olmutu. Gen kz ne zaman aklndan
geirse, tek dncesi ondan kendisine neden byle src szler sylediini aratrmaktan ibaretti. Sonra, kendisine kar duyduu
antipatiyi o kadar gizemli bir ey olarak gryordu ki, bunu aydnlatabilmek iin zihnini yorup duruyordu. Btn bunlar kafasnda
o kadar yer etmiti ki, sabahleyin uyand zaman ou kez, bu dnce ile gzn aar ve her seferinde de, Pare Babu'nun evinin
yolunu tutard. Oraya varnca da, bakalm bugn Lolita ne yapacak diye kayg ile beklerdi. ayet, yanlp da gle-yz gsterirse
Binoy, omuzlarndan byk bir yk kalkm S'bi hissederdi kendini. O zaman btn sorun bu durumun s-rekli olmasn
salayabilmekti... Ama kukusuz, zmlenmesi SU bir sorundu bu. nk onun olanaklarn ayordu. Bunun i-"% bu son
gnlerde hi kurtulamad bunalmdan sonra, Loli-a nin iir okuyuu Binoy'u ylesine derinden ve grlmedik bi-vmde
heyecanlandrmt.ki, bundan duyduu sevinci aklaya-

myordu bir trl. Lolita'nn yannda, iir okuyuu hakknda bir fikir ileri srmekten ekiniyordu. nk vgsnn iyi karlann
karlanmayacan, gen kzn bundan memnun olup olmayacan kestiremiyordu. Bunun iin Binoy, Bayan Baroda'nn yanna
gidip ona ald. Lolita'nn baars karsnda duyduu hayranl anlatt... Bu da Baroda'nn, Binoy'un bilgi ve zekas hakkndaki
grn bsbtn glendirmiti.

Olayn, bu ile ilgili teki kii zerindeki etkisi de olduka acayip olmutu. Diksiyonun iyi olduunu, denize alm kahraman bir
gemi gibi saldran dalgalara kar koyduunu anlar anlamaz Binoy'a kar duyduu btn fkesi ortadan kalkvermi onu
yaralamak iin duyduu istekten de iz kalmamt. Artk provalarda byk bir aba gsteriyor ve bylece Binoy'la sk sk
buluuyorlard. Dahas ona akl danmay bile kt bulmuyordu.

Lolita'daki bu deiiklikten sonra Binoy, stnden sanki bir ta kalkm gibi hafiflik duydu. Yreinde ylesine bir hafiflik
hissetti ki, gidip Anandamoyi'nin yanndaki, her zamanki gibi, afacan ocuk roln oynamak geldi iinden. Kafasndan binbir
dnce geiyor, gidip bunlar Suarita ile tartmak istiyordu. Ama bir sredir onu grd yoktu hi. Lolita'yla en kk
konuma frsatn karmyordu. Bununla birlikte yine de ok temkinli davranmak gereini duymaktayd... Gen kzn arkada
hakknda, dahas kendi hakknda nasl bir eletirici dnyle yarg verdiini biliyor, dncelerini iinden geldii gibi aa
vurmaktan ekiniyordu. Kimi zaman Lolita kendisine:

Neden byle kitap okur gibi konuuyorsunuz?., diye

sormutu.

Binoy ona u yant vermiti:

ocukluum okumakla geti. Bunun iin kafamn ii bir kitap sayfasna benziyor herhalde!..

Lolita bunun zerine:

Rica ederim, diyordu. Gzel konuacam diye uramayn, dndnz syleyin. O kadar dzgn bir anlatmnz var ki
insan bakasnn fikirlerini anlattnz sanacak!..

Bunun iin, aklna, bir fikir, zel bir biim gelir de bir mantk kalb iinde geliirse, Binoy bunu Lolita'ya anlatmadan nce
younlatnp, sadeletirirdi. ayet azndan bir karlatrma filan kaarsa, utan duyuyordu bundan.

Lolita da, sanki bir bulut gemi gibi k sayordu. Bayan Baroda kzndaki deiiklii aknlkla karlamt. Her sylenilene
kar koyan eski huysuz Lolita deildi o artk. Aksine, tekilerin btn almalarna katlyor, provalar srasnda, hazrladklar
piyes zerinde durmadan fikir yrtyor, nerilerde bulunuyordu.

Bu alanda Baroda'nn taknl kimi zaman daha lml olma kaygsyla frenleniyordu. O kadar ki, nceleri, Lolita'nn
ilgisizliinden can sklrken, imdi; bu ar ilgisi onu tedirgin etmeye balamt.

Lolita, bu yeni srekli abas iinde Suarita'nm da zaman zaman peine dyordu. Ablasnn kendisiyle glp konumasna
karn Lolita ablasnn yannda soukluk duyuyor ve her seferinde yanndan zlerek ayrlyordu.

Bir gn Pare Babu'ya gidip:

Baba, dedi. Biz, u temsil iin tutsaklar gibi sknt ekerken, Didi'nin byle elinde kitap akama kadar oturup rahatna bakmas
doru mu?.. Neden bizimle gelmiyor?

Pare Babu da, Suarita'nm arkadalarndan uzak durduunu fark etmiti. Bu yalnzlk zevkinin onun iin zararl olmasndan
korkuyordu. Lolita'nn syledikleri de, tekilerin elencelerine katlmas istenilmezse bu yalnzlk eilimin, bir alkanlk hali
almas olasln dndrerek, korkusunu arttrmt. Bunun iin Lolita'ya:

Neden annene sylemiyorsun bunu?., dedi.

Anneme de syleyeceim. Ama daha nce sizin Didi'yi faz etmeniz gerek. Yoksa kabul etmez.

En sonunda Pare Babu Suarita'ya bunu at zaman, birtakm sudan nedenler ileri srmediini grerek hem am hem
^sevinmiti. Gen kz kendisinden istenileni yapmaya hazr olduunu sylemiti. Her gnk angaryasndan kurtulurken, Binoy,

Suarita ile yine eskisi gibi, iten olmay istemiti. Ama, zamanla oluan birtakm deimeler yeniden bant kurmay
engelliyordu. Gen kzn ilikilerinde mesafe koyan hali provalarda karla, malarna karn, artm gibi grnyordu. Gzleri o
kadar dalgn konumas o kadar gevekti ki, Binoy stne dmeye cesaret e'-demiyordu. Roln yapmakla yetiniyor, sonra
salondan kp gj. diyordu. Bylece Binoy'dan gittike daha ok uzaklamt.

Gora'nn bulunmay Binoy'la Pare Babu ailesiyle daha iten ilikiler kurma olanan veriyordu. Ve ne kadar olduu gibi
davranrsa ona o kadar ok yaklayorlard. Bundan baka, o zamana kadar hi grmedii geni bir serbestlikten de yararlanyordu.
te bu koullar iindeyken Suarita'nn kesine ekiliini, kendisinden uzaklam grmt. Baka bir durumda bu, onun iin
ok ac bir yitik oluyordu. Ama imdi, ok glk ekmeden katlanabilmiti buna. Lolita'nn da, Suarita'daki deiiklii grerek
eskisi gibi ona sitem etmemesi de alacak eydi. Acaba, piyesi hazrlarken, iir okurken duyduu byk cokunluun tmyle
etkisi aknda myd?

Suarita'nn elencelere katldn gren Haran da gayrete gelmiti. Yitik Cennet'ten bir para okumay, ve Mziin Gc adl
iirinin okunmas dolaysyla, prolog niteliinde olmak zere birka cmle sylemeyi nerdi... Bu neri Bayan Baroda'nn houna
gitmedi. Lolita da memnun olmad bundan. Ama Haran, dncesini oktan yargca yazp sorunu zmt. Bunun iin, Lolita,
belki yarg byle olursa seans uzun bulur da kar durur, dedii zaman Haran, cebinden zafer kazanmasna bir eda ile bir
teekkr mektubu kararak onu susturmutu.

Kimse Gora'nn kt seferden ne vakit dneceini bilmiyordu. Her ne kadar, Suarita, bu soruyu kafasndan atmaya karar
vermise de her sabah bekledii yolcu artk dner umuduyla uyanyordu. te tam Gora'nn kendisine kar byk bir ilgisizlik
gsterdii bu zaman da, zihninin perianl balamt... Byk bir bunalm iinde, bu ac olaslktan kurtulmak iin rpnyordu.
Haran, bir kez daha Pare Babu'ya bavurarak, Tanr adna Suarita ile nian trenlerinin yaplmasn istedi.

pare Babu kar kt.

Fakat evlenme treni daha uzun zaman yaplamaz... Daha nceden birlemeniz doru olur mu sizce?..

Haran:

kimiz iin de, evlenmeden nce birbirimize balanacamz bir dnem geirmemizi gerekli gryorum. Ruhlarmz bu sre
iinde yle bir manevi iliki ile balanacaktr ki birbirine, bu ilk ilikilerimizle, evlilik hali arasnda, devsiz bir balant olacaktr.

Buna kar Pare Babu u fikri ileri srd:

Suarita'nn bu konuda ne dndn renmelisiniz.

Haran srarla:

O oktan kabul etmiti bunu, dedi.

Bununla birlikte, Pare Babu, Suarita'nm Haran hakkndaki duygularndan pek emin deildi. Gidip Haran'm nerisini kzna at.
Suarita, iine dt avarelikten kurtulmak iin ne o-lursa olsun bir destee drt elle sarlmaya hazrd. Yaplan neriyi, bir an
bile duraksamadan kabul etti... yle ki, Pare Babu'-nun btn kukulan dalvermiti...
 Yeniden, Suarita'ya, uzun bir nianlln ykleyecei sorumluluklar anmsatt. ayet, hibir itiraz yoksa, hemen Mr. B-
rovvnlovv'un yldnm gnnden sonra, nian treninin gnn kararlatracaklard. Bu karar, Suarita'ya dncesinin yrtc
bir canavarn elinden kurtulduu hissini vermiti.

Haran'la evlenerek Brahmo Samaj'a sk bir biimde hizmet etmeye karar verdi. Yaamn ilerideki kocasnn yaamna a-yak
uydurabilmek iin, her gn dinsel bir kitaptan, onunla birlikte, paralar okuyacakt. Kendisine byle zahmetli, dahas skc bir yk
yklemi olmak yreini ferahlatmt.

Son zamanlarda Haran'm kard gazeteyi okumaz olmutu. Kararn verdiinin ertesi gn, bu gazetenin bir saysn ald.
Kukusuz direktr gnderiyordu. Gazeteyi alp odasna kapand ve dinsel bir grev yaparcasna, tpk kendisine verilen btn
dersleri ezberleyen iyi bir renci gibi, ilk satrndan son satrna tadar okumaya koyuldu. Ama tam aksi oldu bunun. Tpk pupa

yelken giden bir gemi gibi, bir kayaya arpt: Gzne, "Geriv bakmak hastal" balkl bir yaz iliti. Bunda, ada dnemde
yaadklar halde gzlerini inatla gemie evirenlere iddetle sal dinliyordu. leri srlen kantlar yerindeydi, gerekten de Suari-
ta bu eit kantlar aryordu. Ama daha okumaya balar balamaz yaznn hedefinin Gora olduunu anlad. Ama, aka, att her
kurunun bir insan ldrdn gren bir askerin memnunluu, irkin sevinci yaylyordu btn yazdan. Her szln yaayan
bir insan yaraladn grmekten duyulan bir sevin.

Yazya egemen olan ruh gz yumulamaz bir ey olarak grnmt Suarita'ya. Bu yazda ileri srlen btn dnceleri didik
didik etmek istei dodu iinde.

"Gurmohan Babu btn bu laflan paavraya evirir..." diye dnd. Ve o kl yz, gznn nne geldi. O tok sesi duyar gibi
oldu. Bu hayalin karsnda, bu gzel konumann stnlnn yannda yaz da, yazar da birden o kadar bayalat ki gznde,
gazeteyi frlatp yere att. Gnlerden beri ilk kz Suari-ta, Binoy'un yanna oturarak:

Arkadanzla, sizin yazlarnz yazdnz gazeteden bana gnderecektiniz, ne oldu?.. Okumak zere bana vereceinizi
vadetmitiniz?

Binoy, kendisinde grd deiiklik yznden vaadini yerine getirmeye cesaret edemediini aa vurdu. Sadece unu
sylemekle yetindi:

Hepsi hazr, yarn getiririm!.. Ertesi gn, Binoy, Suarita'ya bir kucak dolusu resimli dergi ve gazete getirdi. Ama Suarita,
aldktan sonra bunlar okumak istemedi ve bir kutuya koydu. Okumamasnn nedeni okumak isteiyle yanp tutumasiyd. Bir kez
daha ayaklanan kalbini huzura kavuturabilmek iin, elinden devinden ayrlma zgrln alm ve onu Haran'm su gtrmez
egemenliine boyun emeye zorlamt.

25. Blm

Bir pazar sabahyd... Anandamoyi, Pan hazrlyordu. Sai de yanna oturmu, betel cevizlerini keserek bir yere yyordu. Bu
srada odaya Binoy girdi. Sai utancndan kat... Eteindeki cevizler yere dald. kisi de birbirlerine taklmay alkanlk
edinmilerdi. Sai, Binoy'un ayakkablarn saklar, bir yk anlatmadan ortaya karmazd. Binoy da, ceza olarak, Sai'nin
yaamndan alnm olaylar bozup deitirerek birtakm ykler uydururdu. Cezann etkisi derhal grlrd. nk kk kz
nce Bi-noy'a yalanc diyerek, yklerin doru olmadn syler, sonra da avaz avaz haykrmaya balard. Sonunda da tmyle
yenilerek kaard. Kimi zaman da ayn eyi Binoy'a yapmaya kalkard ama, uydurma konusunda onunla boy lemezdi. Ancak
ne olursa olsun, Binoy evden dar adm atar atmaz, elenmek iin onun yanna koard. Kimi zaman Binoy'u o kadar bunaltird ki
Anandamoyi'nin ie kararak onu azarlamas gerekirdi. Ama kabahat yalnz onda deildi. nk Binoy onu yle ustaca kkrtrd
ki, sonunda kzcaz kendine hakim olamazd.

te bunun iin, o her zamanki Sai byle, Binoy'u grp de utanarak odadan ekiliverince Anandamoyi glmsedi. Ama neesiz
bir glmseyiti bu. Gerekten, nemsiz grnen bu harekete Binoy da armt. O kadar ki epey zaman hibir ey sylemeden
oturdu. Birden Sai ile yeni ilikilerinin ne kadar yapay olduunu kavramt. Mohim'in evlenme nerisini kabul ederken, sadece
Gora ile olan arkadaln dnm, fakat bu evlenmenin baka bakmlardan neler getireceini dnmemiti.
 Bundan baka, gazetelerin de yazdklar gibi, memleketimizde evlenme zel bir i olmaktan ok, toplumsal bir itir. Bi-ny,
kendisiyle ilgUi olan bu ite, evlenecei kzdan holanp holanmadn dnmemiti. imdi, Sai'nin byle utantan peri-

an bir halde ileriki kocasndan saklandn grnce, gelecekteki ilikilerinin nasl olaca hakkuda bir fikir edinmi oluyordu.
Kendisini bu duruma srkleyenin Gora olduunu dnnce hem ona kar fke duyuyor, hem de kendine kzyordu.

Sonra daha balangcnda Anandamoyi'nin bu ii engellemeye altn anmsayarak ondaki bu derin psikolojik sezie hem
am hem de hayran olmutu. Anandamoyi, Binoy'un zihninden geenleri anlayp, dncesini baka yana evirmek iin:

Binoy, dn Gora'dan mektup aldm!., dedi.

Binoy dalgn bir tavrla:

Ne anlatyor?., diye sordu.

Hi kendisinden sz etmiyor. Mektup, kyllerin iinde bulunduklar ackl durum karsnda duyduu acyla dolu. Gose-para
adl bir kydeki yargcn yapt ktlkleri anlata anlata bitiremiyor.

Gora'ya kar iinde byk bir kin uyunan Binoy, dayanamad:

Gora daima bakasnn kusurlarn grr! Ama, bizim kendi yurttalarmza kar ilediimiz saysz ktlkleri o ho grr ve
fazilet adn verir bunlara.

Anandamoyi, Binoy'un, Gora'ya atanlarn ampiyonu rolnde grnerek, vurmak hevesine kapldn grerek glmsedi. Fakat
bir ey sylemedi. Binoy szn srdrerek:

Anne, glyorsunuz! dedi. Galiba byle birden canmn neden skldna da ayorsunuz. Beni zen eyin ne olduunu
anlataym size. Geen gn Sudhir, kydeki bir ahbabma gtrmt beni. Kalkta'dan ayrldmz srada, yamur balad. Trenin
ilk durduu istasyonda gzme Avrupal gibi giyinmi bir Bengalli iliti. Elinde de bir emsiye vard. Karsnn vagondan iniine
bakyordu. Kadn, kucandaki ocuuyla, onu atksyla yamurdan korumaya abalyor, peronun stnde souktan ve utancndan
titreyip duruyordu. emsiyesinin altnda istifini bozmadan duran kocann grnmyle, bu durumu olaan olarak kabullendii
(kald ki garda bulunanlardan kimse bunu yadrgam grnmyordu) belli olan iliklerine !<dddr slanm kadnn grnmn

yaknca, zengin olsun, fakir olsun, btn Bengal'de hibir kadnn yamura kar da, gnee kar da korunmadn anladm.
Buncan sonra bir daha, kadnlarmza bizim, Tanralarmz gibi sayg gsteririz diye yalanlar savurmamaya karar verdim.

Binoy birden, zntsnn etkisiyle sesini ykselttiinin farkna vararak sustu. Sonra daha sakin bir sesle szn bitirdi:

Anne, sakn baka yerlerde verdiim gibi, imdi bir konferans vereceimi sanmayn. Kukusuz ki byle konumay alkanlk
edinmiimdir. Ama imdi konferans verdiim yok size. imdiye kadar, memleketimizde kadnlarn yerinin ne olduunu
anlamam, dahas bunu dnmemitim bile. imdiye kadar hep, kimse, sylediklerimin benim kendi fikirlerim olduuna i-
nanmadm bildiim halde konuuyordum. Bundan sonra daha dikkatli olacam.

Binoy, bunlar syleyerek, geldii gibi, birden kalkp gitti: Yepyeni bir heyecan duyuyordu iinde.

Anandamoyi Mhim'i yanna ararak:

Binoy'la Sai'nin evlenme ii olmayacak!., dedi. Mohim:

Neden?., diye sordu. Siz mi istemiyorsunuz yoksa?..

Evet, ben bu tasarya karym. nk gereklemeyeceinden eminim. Byle olmasa ne diye kar kaym?
Gora, raz olmutu, Binoy da. Peki neden gerekleme-yecekmi yleyse?.. Elbette siz istemezseniz Binoy evlenmez!

Binoy'u senden iyi tanyorum.

Gora'dan da m?..

Evet, Gora'dan daha yakndan tanyorum onu. Bunun i-in, bu tasarya her ynyle gzden geirdikten sonra buna raz
olmaman gerektiini anladm.

Eh, durun bakalm. Gora gelsin bir kez!

Mohim, dinle beni. ayet byle diretmeyi srdrrsen bir sr can skc olaya neden olacaksn, inan buna! Gora'nn bu konuda
Binoy'la yeniden konumasn istemiyorum!.. Mohim azna bir tutam Pan doldurarak:

Peki, yle olsun. Grrz bakalm!., diyerek odadan

kt.

26. Blm

Gora yolculua karken, yanna drt yol arkada almt. Ama bunlarn hepsi de Gora'nm mthi cokunluuna ayak uy-
duramadlar. Daha ilk gn, Abina'la baka bir gen, hastalandklarn bahane ederek Kalkta'ya dnmlerdi.

tekilere gelince, bunlarn Gora'y yol stnde tek bana brakp dnmemelerinin nedeni, ona olan derin ballklaryd. Bu da
pahalya mal oldu kendilerine. nk Gora, onlar da kendisiyle, durup dinlenmeden koturup durmutu...

Ne kadar rahatsz olursa olsun, bu Brahman gezginlerini konuk eden kyllerin evlerinde kalmay kabul ediyordu. Kyller kme
kme toplanp Gora'y dinliyor, brakmak istemiyorlard. Gora, memleketin; Kalkta'daki kltrl ve varlk iinde yaayan
toplumun dndaki blmnn, gerek durumunu ilk kez imdi anlyordu.

Bu kadar kalabalk olan Hindistan kyls ne kadar blnm, ne kadar zayft ve nasl bir skntl bir yaam iinde rpnyordu!
Ne uyuukluktu bu! Kendi gerek gcnden ne kadar habersizdi ve kendi geim geniliiyle ne kadar ilgisizdi!.. Birbirinden
sadece birka mil uzaklktaki bu kyleri yle toplumsal uurumlar ayryordu ki! Nasl da kendi yaratt uydurma engeller
yznden dnyadaki byk akmlarn dnda kalmt!.. En kk eyler, bu insanlara nasl da nemli grnyor, geleneklerinin
hibirini brakmaya raz olmuyorlard! Gzleriyle grmeseydi, hibir zaman bu yurttalarn ne kadar uyuuk ruhlu olduklarn,
nasl kt bir mr srdklerini, nasl dzensiz bir aba iinde bulunduklarn anlayamazd.

Bir gn mola verdii bir kyde yangn kmt. Gora, byle korkun bir felaket karsnda bile kyllerin glerini
birletirmekten aciz olduklarn grerek aakalmt. Bir karklktr gidi"

yordu. Btn kyller alayp dvnerek, hibir dzenli i grmeden, oradan oraya kouup duruyorlard. Su yoktu. Kadnlar
evlerinde kullanacaklar suyu ta uzaklardan getirirlerdi. En varlkl kimseler bile, evin gnlk gereksinimlerini karlamak iin bir
sarn yaptrmay akl etmemiti. lk yangn deildi bu. Ama herkesi bu yangnlar bir aln yazs sayd iin, su biriktirmeyi
dnmemilerdi bile.

Gora, imdi, en yakn, en nne geilmez gereksinimlerini bile kavrayamayan, gzleri greneklerin karanlna gmlm o-lan
bu kyllere, vatanlarnn hali hakknda vaaz vermenin ne kadar gln olduunu anlyordu. Ama, onu asl artan yol
arkadalarnn grdkleri manzara karsnda en kk bir znt duymam olmalaryd. yle ki, Gora'nm bu kadar
heyecanlanmasn yersiz bulduklar belli oluyordu. "te halk byle yaar!.." diyorlard. Bize ok zahmetli gelen eyi onlar
duymazlar bile!.. O kadar ki, bu zavall kylleri daha iyi yaama kavuturmak iin rpnmay, an bir duygululuk sayyorlard:
Ama Gora, her an, bu zenginini de, yoksulunu da, okumuunu da, okumamasn da ezen ve her admda en kk ilerlemeyi biie
engelleyen korkun bilgisizlik, uyuukluk ve ac yk karsnda derin bir ac duyuyordu.
Son arkadalar da, bir yaknnn hastalandn haber alarak evine dnd iin Gora'nm yannda yalnz Ramapati kalmt.

Yolculuklarn srdrerek, bir nehir kysndaki Mslman kyne vardlar. Uzun sre, altnda konuklayacaklar bir at aradlar.
Sonunda kyn ucunda bir Hindu berberin evini buldular. Bu adam, umulaca gibi, bu Brahman konuklarn "Ho geldiniz!" diye
karlad. eri girdikten sonra, evdekilerden birinin berberle karsnn evlat edindikleri bir Mslman ocuu olduunu rendiler.
Koyu sofu bir Hindu olan Ramapati bundan can-nr> fena halde skldn belli etti. Gora ise, berbere bu yapt-nn bir Hinduya
yakmadn syleyince, adam u yant verdi: Ne fark eder ki bey? Biz Tanrya Hari adyla tapyoruz, onlar Allah ad'yla
tapyorlar. te bu kadar."

26. Blm

Gora yolculua karken, yanna drt yol arkada almt. Ama bunlarn hepsi de Gora'nn mthi cokunluuna ayak uy-
duramadlar. Daha ilk gn, Abina'la baka bir gen, hastalandklarn bahane ederek Kalkta'ya dnmlerdi.

tekilere gelince, bunlarn Gora'y yol stnde tek bana brakp dnmemelerinin nedeni, ona olan derin ballklaryd. Bu da
pahalya mal oldu kendilerine. nk Gora, onlar da kendisiyle, durup dinlenmeden koturup durmutu...

Ne kadar rahatsz olursa olsun, bu Brahman gezginlerini konuk eden kyllerin evlerinde kalmay kabul ediyordu. Kyller kme
kme toplanp Gora'y dinliyor, brakmak istemiyorlard. Gora, memleketin; Kalkta'daki kltrl ve varlk iinde yaayan
toplumun dndaki blmnn, gerek durumunu ilk kez imdi anlyordu.

Bu kadar kalabalk olan Hindistan kyls ne kadar blnm, ne kadar zayft ve nasl bir skntl bir yaam iinde rpmyordu!
Ne uyuukluktu bu! Kendi gerek gcnden ne kadar habersizdi ve kendi geim geniliiyle ne kadar ilgisizdi!.. Birbirinden
sadece birka mil uzaklktaki bu kyleri yle toplumsal uurumlar ayryordu ki! Nasl da kendi yaratt uydurma engeller
yznden dnyadaki byk akmlarn dnda kalmt!.. En kk eyler, bu insanlara nasl da nemli grnyor, geleneklerinin
hibirini brakmaya raz olmuyorlard! Gzleriyle grmeseydi, hibir zaman bu yurttalarn ne kadar uyuuk ruhlu olduklarn,
nasl kt bir mr srdklerini, nasl dzensiz bir aba iinde bulunduklarn anlayamazd.

Bir gn mola verdii bir kyde yangn kmt. Gora, boy le korkun bir felaket karsnda bile kyllerin glerini
birletirmekten aciz olduklarn grerek aakalmti. Bir karklktr g"11

yordu. Btn kyller alayp dvnerek, hibir dzenli i grmeden, oradan oraya kouup duruyorlard. Su yoktu. Kadnlar
evlerinde kullanacaklar suyu ta uzaklardan getirirlerdi. En varlkl kimseler bile, evin gnlk gereksinimlerini karlamak iin bir
sarn yaptrmay akl etmemiti. lk yangn deildi bu. Ama herkesi bu yangnlar bir aln yazs sayd iin, su biriktirmeyi
dnmemilerdi bile.

Gora, imdi, en yakn, en nne geilmez gereksinimlerini bile kavrayamayan, gzleri greneklerin karanlna gmlm o-lan
bu kyllere, vatanlarnn hali hakknda vaaz vermenin ne kadar gln olduunu anlyordu. Ama, onu asl artan yol
arkadalarnn grdkleri manzara karsnda en kk bir znt duymam olmalaryd. yle ki, Gora'nn bu kadar
heyecanlanmasn yersiz bulduklar belli oluyordu. "te halk byle yaar!.." diyorlard. Bize ok zahmetli gelen eyi onlar
duymazlar bile!.. O kadar ki, bu zavall kylleri daha iyi yaama kavuturmak iin rpnmay, ar bir duygululuk sayyorlard:
Ama Gora, her an, bu zenginini de, yoksulunu da, okumuunu da, okumamasn da ezen ve her admda en kk ilerlemeyi bile
engelleyen korkun bilgisizlik, uyuukluk ve ac yk karsnda derin bir ac duyuyordu.

Son arkadalar da, bir yaknnn hastalandn haber alarak evine dnd iin Gora'nn yannda yalnz Ramapati kalmt.

Yolculuklarn srdrerek, bir nehir kysndaki Mslman kyne vardlar. Uzun sre, altnda konuklayacaklar bir at aradlar.
Sonunda kyn ucunda bir Hindu berberin evini buldular. Bu adam, umulaca gibi, bu Brahman konuklarn "Ho geldiniz!" diye
karlad. eri girdikten sonra, evdekilerden birinin berberle karsnn evlat edindikleri bir Mslman ocuu olduu-nu
rendiler. Koyu sofu bir Hindu olan Ramapati bundan can-nin fena halde skldn belli etti. Gora ise, berbere bu yaptmn
bir Hinduya yakmadn syleyince, adam u yant verdi: Ne fark eder ki bey? Biz Tanrya Hari adyla tapyoruz, onlar Allah
adyla tapyorlar. te bu kadar."
 Bu srada gne ortal kasp kavuruyordu. Nehir epey u-zakta kalmt. Oraya gitmek iin uzun bir kzgn kumsaldan germek
gerekiyordu. Berberin evinin yannda kk bir kuyu vard ama, buna Hindu olmayan birinin eli dedii iin suyu kirlenmiti.
Sofu bir Hindu bundan iemezdi. Gora:

Bu ocuun anas babas yok mu?., diye sordu.

Anas da, babas da sa. Ama kszden kalr yeri yok bunun!., diye yant verdi berber.

Ne demek istiyorsunuz?..

Bunun zerine berber olann yksn anlatt. O blgedeki kyllerin yaad arazi, init bitkisi yetitiren plantrlere
kiralanmt. Bunlar, bu topraklara yerlemi olan kyllerle, ellerinden nehir kysndaki verimli alvyonlardan yararlanma
hakkn koparmak iin kavga edip duruyorlard. Btn o blgedeki kyller, haklarn Sahib'Iere brakmlard. Yalnz Gosepara
kynde yaayanlar bu byk aalar kendilerini topraklarndan atmalarna kar koymulard. Mslman'd bu kyller.
Balarnn da kimseden korkusu yoktu. Plantr atmas srasnda, iki kez, polise kar gelmek suuyla hapse atlmt ama boyun
ememiti hi. O yl iftiler, alvyonlardan, vaktinden nce rn saldrmlar, nehir kysna taze taze ymlard. Ama bundan
bir ay kadar nce plantrn kendisi silahl adamlarn banda gelerek toplanan rne zorla el koymutu. Bu srada kyllerini
savunan Mslman ef, Sahib'in koluna yle bir vuru vurmutu ki, adamn kolunu kesmek gerekmiti. Oralarda kesinlikle byle
bir kabadaylk grlm deildi. Bunun zerine, polis saldrtlarak, kyde ve dolaynda ta ta stnde braklmad, her taraf
yangn yerine evrildi. Yama edilmeyen ev kalmad. Hibir kadnn namusu gvencede deildi. Sulu efle birlikte bakalar da
hapse a-tld. Serbest braklanlardan ou da kat. Yiit kylnn evinde yiyecek bir lokma ekmek yoktu. Karsnn ise sari diye
srtna geirerek paavralardan baka bir eyi olmad iin, dar adm atamyordu. Tamiz adndaki biricik oullar, ite, u kk
olan; alktan lmek zereyken kendisini kurtarp evine getiren berbe rin iyi yrekli karsna "teyze" diyordu.

ivit fabrikasnn brolar kyden drt kilometre uzaklktayd. Polis mfettii ile birlikleri orada karargah kurmutu. Daha dn
berberin komusunun dkkanna girmilerdi... Baka bir ilde bulunan kk kayn daf kz kardeini grmek zere oraya gelmiti.
Polis mfetii, delikanly grnce, ortada fol yok, yumurta yokken: "Hah, ite bir dv horozu daha!" diye barmt. "Hem de
bakn nasl da kabaryor!.." Bunlar syleyerek e-lindeki copu var gcyle delikanlnn yzne indirdi. ocuun azndan kan
boand, birka dii krld.

Bu vahet karsnda, gencin ablas, kardeinin yarasna bakmak iin kotu, ama vahice bir yumrukla yere yuvarland... O
zamana kadar, polis, buralarda o kadar iddet gsteremiyordu. Ama imdi kyn btn gl kuvvetli erkekleri ya hapisteydi, ya
da kamlard. imdi, karlk grmeden btn azgnlyla kylere saldrabiliyordu. Allah bilir ne vakit elini ekecekti
buralardan.

Gora, berberin anlattklarndan zihnini ayramyordu bir trl. Ama alktan ve susuzluktan gz dnen Ramapati, daha fazla
dayanamad, berberin szn keserek, birka kez:

Buraya en yakn Hindu evi nerede?., diye sordu. Ber-

ivit fabrikasnn kira tahsildar Madhav atterji adl bir Brahmandr! dedi. Buraya en yakn oturan Hindu o. Evi de fabrika
brolarnn orada. Buradan drt kilometre kadar tede!

Nasl bir adamdr o?... diye sordu Gora.

Hinolu hinin biri. Bundan daha zalim bir haydut grlmemitir. Ama azndan bal akar. Polis mfettiini evinde konuk ett.
Ona harcadklarn bizim srtmzdan karacak imdi.

Ramapati'nin sabr tkenmiti:

Gidelim, Gora Babu! diye berberin szn kesti. Dayanmayacam arak!..

Berberin karsnn kuyudan bir kova su ekerek Mslman njrCU,gUnu ykadn grnce bsbtn ileden kt. O kadar si-
mst Ylmutu ki/ bir dakika bile bu evde oturacak hali kalma-' Yola kacaklar srada Gora berbere:

Bunca saldrya uradnz halde nasl olup da burada kaldnz?., diye sordu.

Berber yle yant verdi:

Btn mrm burada geti. Komularma ok balym. Bu blgede biricik Hindu berber benim. Toprakla iim olmad iin
plantrlerin adamlar bana dokunmuyorlar... Bundan baka kyde hemen hemen benden baka erkek kalmad, ben de gidersem
kadnlar lr korkularndan:

Eh, artk biz gidiyoruz! dedi Gora. Ama, yemek yedikten sonra yine, geliriz.

Bu uzun yknn alktan ve susuzluktan bitkin hale gelmi olan Ramapati zerindeki etkisi, uzlamazlklarda balarna bela
getiren kyllere ierlemek oldu.

Bu Mslman olacak heriflerin glye bakaldracak kadar pervaszlkta ileri gitmeleri, Ramapati'ye gre, lgnln son
kertesiydi. natlar krlarak byle bir ders almay hak etmilerdi. te zaten halkn iinde yalnz bu snf polisle kavga kard ve
genel olarak da kavgann sorumluluu bunlarnd. Ne diye efendilere ve batakilere boyun emiyorlard?.. Bu kstahlklar ne
kazandryordu ki onlara?Yani Ramapati iinden Sahib'lerden yanayd.

Btn kzgn kumlar zerindeki yryleri boyunca, Gora, hi konumamt. ivit fabrikasnn ats grnr grnmez birden
durarak:

Ramapati, siz gidip yemeinizi yiyin. Ben berberin evine dnyorum! dedi Gora.

Ramapati aknlkla bard:

Ne dediniz?.. Yemek yemeyecek misiniz?.. u Brahman'n evinde bir iki lokma yedikten sonra oraya gitseniz daha i-yi olmaz
m?..

Ben yoluna koyarm bu ii. Merak etmeyin! diye Gora

yant verdi. Siz yemeinizi yiyip Kalkta'ya dnn! yle sanyo

rum ki, benim birka gn bu kyde kalmam gerekecek. Siz buna

katlanamazsnz. a

Ramapati'nin srtndan souk bir ter boand. Kulaklarn inanamyordu. Nasl olurdu da bu dini btn Hindu, bu temiz'"

ini yitirmi insanlarn evinde kalacan syleyebiliyordu? Akln m karmt, yoksa lnceye kadar oru tutmaya m karar
vermiti?.. Ama, Ramapati Madhavv iin btn bunlarn zerinde kafa yoracak zaman deildi. Her dakika yzyl gibi geliyordu
ona. Kalkta'ya kama frsatndan yararlanmas iin daha fazla stne dlmesine de gerek yoktu.

Broya girmeden nce dnp, kzgn kumlar zerinden hzl hzl giden Gora'nn heybetli siluetine bir gz att. Ne kadar da yalnz
bir insan hali vard!..

Gora da, alktan, susuzluktan hemen hemen bitkin haldeydi. Ama kastna sadk kalacam diye Madhavv atterji'nin bu
vicdansz haydudun evinde yemek yemek ok arna gidiyordu...

Yz kpkrmz olmutu. Gzleri kan ana gibiydi. Beyni cayr cayr yanyordu. Btn ruhu isyan halindeydi. "Temizlii
maddi bir ey olarak dnmekle ne korkun bir yanl ilemiiz!.." diyordu kendi kendine. Zavall Mslmanlara zulmeden a-
damn elinden ekmek yemekle kastma sadk kalm m olacam?.. Yoksa, onlarn yoksulluklarn paylamakla beraber ilerinden
birini, kastndan uzaklamay da gze alarak yannda barndran adamn evinde yemek yersem, kastmdan ayrlm m olacam?..
Bu sorunun son zm biimi ne olursa olsun u anda byle bir yorumu kabul edemem!

Berber, Gora'nn tek bana geri geldiini grnce at... Gora'nn ilk ii berberin kovasn yakalad gibi, iyice ykadktan sonra
kuyuya sarktp doldurmak oldu. Kovadaki suyu itikten sonra da:

Evinizde azck pirinle dal varsa, piirmem iin bana verir misiniz?.. Ev sahibi abucak istediklerini verdi. Gora yemeini
Piirip yedikten sonra, berbere:

Birka gn evinizde kalabilir miyim?., diye sordu. Go-ra'nn orada kalaca dncesi, berberi akna evirmiti. Yalva-
rrcasna ellerini kavuturarak:

Bunu yapmakla bize onur verirsiniz fakat polis bizim evi &Oz altnda bulunduruyor, eer sizi burada grrlerse, bama
lmedik i kalmaz! dedi.

Ben burada olduka polis klnza dokunamaz. Byle bir ey yapmaya kalkarsa, yapacam ben bilirim!

Ne olur yapmayn? diye yalvard, berber. Beni korumaya kalkarsanz, mahvoldum demektir. Bu adamlar, kendilerini g
durumda brakmak iin, ktlklerine tank olsun diye, dardan birini ardm sanrlar. Beni bir kez beni mimlediler mi
buralarda duramam artk, ky de mahvolur!..

Her zaman kentte yaam olan Gora, adamcazn korkusunun nedenini anlayamyordu. yi bir davay cesaretle savunmann
ktl yenmeye yeteceini sanrd. dev duygusu bu zavall kylleri yarglaryla ba baa brakmasna engel oluyordu. Fakat
berber, yere diz km, ayaklarna sarlarak yalvaryordu: Efendimiz, siz bir Brahmansnz, evimde konuk olmay kabul
buyurdunuz. Buradan gitmenizi rica etmekle byk bir su iliyorum. Fakat, bizde kaldnz srada, polisin yaptklarn nlemeye
kalkarsanz beni tehlikeye atm olursunuz. Bize ne kadar a-cdnz grerek bunu sylemeye cesaret ediyorum.

Berberin bu halini sama bir dleklik sayarak kzan Gora leden sonra oradan ayrld. Bu dnein evinde yemek yedii i-in
kendine kzyordu bile. Akama doru yorgun ve bezgin fabrikann brosuna geldi. Ramapati hi vakit yitirmemiti. Yemeini yer
yemez hemen Kalkta'ya yollanmt. Madhavv atterji, Gora'ya byk bir sayg gstererek, kendisini konuk olmaya ard. Ama
kafas hep kzgn dncelerle dolu olduu iin: Sizin evinizde, bir yudum su bile imem!., dedi. Madhavv, ararak neden
ary geri evirdiini sordu. Bunun zerine Gora, ac bir dille, nfuzunu nasl ktye kullandn, bunun bir rezalet olduunu
anlatt ve oturmay reddetti.

Polis mfettii yastklar arasnda bir tukta'ya uzanm, nargilesini fokurdatyordu. Gora'nn parlamas zerine dorulup o-turdu ve
kabaca:

Hain oluyorsunuz siz?.. Nereden ktnz?.. Gora dorudan doruya yant vermeden: -Ha... Siz polis mfettii olacaksnz,
herhalde? u kadar"_ n syleyeyim ki size, Gosepara'da yaptklarnzn hepsini not e

tim. ayet, bu yaptklarnzdan vazgemezseniz hi olmazsa imdi-

Mfetti alay ederek:

Bizi astracaksnz herhalde?., dedi.

Ahbabna doru, dnd:

imiz var bu kabaday bozuntusuyla. nce dilenci sanmtm. Ama bakn unun gzlerine!.. Onba, gel buraya! diye bard
adamlarndan birine.

ok telalanan Madhavv, mfettiin kolunu tutarak yalvard:

Aman rica ederim mfetti. Hakaret etmeyin bana!

Yine alayl bir tonla mfetti:

Kibar bir bay, gerekten. Ne hakla size hakaret ediyor?.. nk size hakaret etti.

Syledikleri, tmyle yanl saylmaz deil mi?.. O halde ne diye kzyorsunuz?., diye yaltaklanr gibi bir sesle sylendi.
Gnahlarm kabul ediyorum ben. ivit plantrlerinin adam olduum iin ne syleseler yeridir. Gcnze gitmesin ama, polis
mfettiine hinolu hin demek hakaret saylr m acaba?.. Kaplanlarn ii, avlarn paralayp yemektir. Bunlardan acma beklemek
bo bir eydir? E... Ne yapalm, ekmeimizi kazanmann yoluna bakmamz gerek!..

Madhavv'n, bir kar olmadka byle cotuu hi grlm ey deildi. nceden size iyilik mi edeceini, ktlk m e-
deceini kestiremezdiniz. Bunun iin, birisine kar saldrya gemeden nce, bunun iyi ve kt sonularn iyice tartard... Bouna
i yapmaktan holanmazd.

Mfetti, Gora'ya:

Dinleyin beni, Babu! dedi. Biz burada hkmetin emirlerini yerine getirmek iin bulunuyoruz. Siz buna karmaya kalkarz,
haber vereyim ki, bu size pahalya mal olur!

Gora bir ey sylemeden dar kt, peinden gelen Madhavv:

Bize ne syleseniz yeridir, efendimiz! Bizim yaptmz a rnlik. Bu alak mfettiin yannda oturmak bile gnah! Bu a-

damn bana ilettii, zalimlikleri saymakla bitiremem. Am srmeyerek bu. Birka yla kadar kzm evlendirecek kada UZUn
biriktiririm, o vakit karmla birlikte Benares'e ekilerek dine^ dete vereceiz kendimizi. u yaptm iten o kadar bktm k'j' *
man zaman kendimi asaym da bir son vereyim buna diyonZa" Peki imdi geceyi nerede geireceksiniz? Neden benimle yerrTk
yemek ve burada kalmak istemiyorsunuz?.. Sizi rahat ettirmek' in elimden geleni yaparm... Hem de u uursuz herifle karla-
trmam sizi!..

Gora, son derecede itahl bir insand. stelik de btn gn azna bir ey koymamt. Ama, o kadar derin bir tiksinti duyuyordu
ki, burada kalmasna olanak yoktu. Bir ii olduunu syleyerek ayrld.

Durun da, hi olmazsa size bir fener vereyim! dedi Mad-haw.

Ama Gora beklemeden kp gitti. Mfettiin yanna dnen Madhaw:

Bu herif hi kukusuz gidip bizim hakkmzda rapor verecek, dostum! Sizin yerinizde olsam, o varmadan yargca bir haber
salardm!

Ama, neden?., diye mfetti sordu.

Nereden geldii bilinmeyen gen bir Babu'nun, size kar tank toplamaya altn bildirmek iin!..

27. Blm

Yarg B. Brovvnlovv, akam serinliinde, nehir kysnda lasyordu. Yannda da Haran vard. B. Brovvnlovv, arada srada erdii
garden-partiiere Bengaii aleminden ileri gelen kiileri an- blgesindeki yksek okuldaki dl datmna da bakanlk e-de'rdi.
ayet zengin bir ailenin kznn dnne onur vermesi rica edilirse, bu pek de ekici olmayan, ary incelikle geri evirirdi. Bu
jatra elencesine gelmek ltfunda bulunmas iin yaplan ricalar da kabul ederek, bir sre koltua oturarak oyuna ve trklere
katlanmaya alrd... Bir yl nce, bir dava vekilinin evinde verilen bir jatra toplantsnda, iki delikanlnn oyunlarn o kadar
beenmiti ki, bunlardan rollerini yinelemelerini rica etmiti.
 Kars bir misyonerin kzyd, sk sk orada konaklayan misyoner hanmlarn aya arrd. Blgede bir kz okulu amt,
renci saysn olduu gibi tutmaya alrd. Pare Babu'nun kzlarnn gsterdikleri alkanl grerek onlar, imdi bile, orada
oturmadklar halde tevik ederdi. Bayan Brovvnlovv onlara mektup yazar ve Noelde de armaan olarak dini kitaplar gnderirdi.

Bayan Baroda elence baladktan sonra yannda kzlar, Haran, Sudhir ve Binoy olduu halde gelmiti. Btn bu grup resmi
arllarn bulunduu yerde oturtulmutu. Pare Babu grltden, patrtdan holanmad iin Kalkta'da kalmt... Su-arita da
onu yalnz brakmamak iin elinden geleni yapmt a-a, Pare Babu yargcn arsna uymay bir dev saydndan Sekilerle
beraber gitmesi iin diretmiti.

Piyesin ertesi akam, B. Brovvnlovv'un evinde oynanmasna

">z o blgedeki ngiliz dostlarn deil, Kalkta'dakileri de air-?tl> Bundan baka, iyice seerek birka Bengalli'yi de arma-

ya karar vermiti. Sylentiye gre, bunlara bahede ayr bir cad kurulmu, dinlerine aykr dmeyen ikiler sunulmutu.

Haran yksek dzeyde konumalaryla yargc abucak kendisine balamt. Hele Hristiyanla ait kutsal kitaplardaki e-sine az
rastlanr bilgisiyle onda aknlk uyandrmt. yle ki, B Brovvnlovv, kendisine bu yolda bu kadar ilerledikten sonra neden
Hristiyan olmadn sormutu. O akam, nehir boyunda dolarken, Brahmo-Samaj'n yntemleri ve Hindularn toplumsal
sistemlerinde deiiklik yapmaya yarayacak yollar zerinde derin bir tartmaya varmlard. Tam onlar byle konuurlarken Gora
birden yanlarnda grnvermi, Sahib'e yaklaarak:

yi akamlar, baym!., demiti.

Bir gn nce yarg tarafndan kabul edilmek iin bavurmutu. Ama az sonra, uaklara bahi vermek gerektiini anlad. Bu
irkin yola bavurmay reddederek, akam gezintisi srasnda, gzleyerek Sahib'le konuma frsatn ele geirmiti... Haran da,
Gora da tantklarn belli etmediler. Yarg, bu 1.80 boyundaki, iri kemikli, gl kuvvetli gen adam grnce aakal-mt
birden. O blgede byle birisiyle tanm olduunu hatrlamyordu. Bu adamn rengi de, her zaman grlen bir Bengalli'-ninkine
benzemiyordu. Kaba bir dhuti kumandan yaplm, olduka kirli haki bir gmlek giymiti. Elinde bambu kamndan bir baston
vard. Earbn da sark gibi bana dolamt. Gora:

Doruca Gosepara'dan geliyorum!., diye sze balad. Bu sz duyar duymaz, yarg azndan slk gibi bir ses kard.
Kendisine orada polise yaplan soruturmaya bir yabancnn engel olmak istedii bildirilmiti. Demek, sz geen adam buydu.
Gora'y1 y'e^r tepeden trnaa srerek:

Ne tarafta oturuyorsunuz?., dedi.

Ben bir Brahman Bengaliyim.

Bir gazete muhabirisiniz herhalde?..

Hayr.

Peki, yleyse ne yapyordunuz Gosepara'da?

Yaya olarak yaptm bir yolculuk srasnda rasgele ura mtm oraya. Polisin yapt ktlkleri grdm. Daha ba

u-yle keyfe gre iler yaplmasndan korkarak, bunlara engel o-I rsunuz umuduyla size bavuruyorum!

Bu Gosepara ahalisinin bir ekya etesinden baka bir ,lmadn biliyor muydunuz?..
 Bunlar ekya filan deil. Hakszla boyun emeyecek kadar mert ve bamszlklarna dkn insanlar onlar. Bu yant yargc
ileden kard. u, aldklar eitimle ba dnm genlerden biri olarak gryordu Gora'yi- Hafif sesle:

Gz yumulamaz buna! diye mrldand. Sonra yksek

sesle:

Bu blgedeki koullar bilmiyorsunuz!., dedi.

Sesinde bu ii kesip atmak istediini belli eden bir sertlik vard.

Ama Gora kaln sesiyle yant vermekten geri kalmad:

Siz bu koullar benden daha az biliyorsunuz!

Beni dinleyin, size haber vereyim ki, bu Gosepara yksne karrsanz, banza dert aarsnz!..

Gryorum ki, siz de bu kyllere karsnz ve bunlara kar giriilen hakszlklar nlemeye niyetiniz yok! imdi benim i-in
gidip, elimden geldii kadar onlar polis basknna kar koymaya kkrtmaktan baka yapacak ey yok!

Yarg birden durdu ve Gora'ya dnerek bard:

Bu ne kstahlk byle?..

Gora hi yant vermeden ar ar uzaklat. Yarg, Ha-ran'a kmseyen bir tavrla:

Btn bu yeni belirtilerin anlam nedir?., diye sordu. Haran yle stnlk taslarcasma bir tonla:

Btn bunlar, aldklar eitimin stnkr oluundan ile-j"1 geliyor. Hibir manevi eitimden getikleri yok. Bu gibi deli-
anllar, ngiliz kltrnn en iyi yanlarn sindiremiyorlar. Bu da irslerini sadece ezberlemelerinden, hibir manevi eitim
grmelerinden ileri geliyor. te bunun iin de bu nankrler, ngiliz Semenliinin, Hindistan iin Tanr'nn bir ltfundan baka bir
ey olrnadn anlamak istemiyorlar.

Yarg yksek perdeden:

Bu manevi kltr edinebilmeleri iin Hristiyan olm

gerekir! dedi.alan

Haran:

Baz noktalardan bu dorudur! dedi.

Sonra, Hristiyan doktrini hangi noktalarda benimsediin1 hangi noktalarda ayrld konusunda ince zmlemelere gjrjst' Bu
konumaya yarg ylesine kendini vermiti ki, kars gelip ^haber verince, saatin farkna vard. Kadn, araba gezmesinden
dnte, Pare Babu'nun kzlarn yerlerine braktktan sonra kocasnn yanma gelmiti.

Harry, dedi. Eve dnecek misiniz?..

Yarg saatine bakp hayretle bard:

O... Saat sekiz olmu.

Sonra Haran'm elini skarak arabaya binerken:

Sizinle ok iyi bir akam geirdim!., dedi.

Haran, kald yere, tekilerin yanna dndkten sonra, yargla olan konumalarn anlatt. Ama Gora'nm birdenbire ortaya
kndan sz etmedi.

28. Blm

Zavall kyllerden krk yedi kii, tekilere gzda vermek iin yarm yamalak bir yarglamadan sonra hapse atlmt... Yarg
yanndan ayrldktan sonra Gora, bir avukat aramaya koyuldu. Satkori Haidar'm memleketin en iyi avukatlarndan olduunu
sylemilerdi. Yazhanesine girinc, bu hukukunun eski arkadalarndan biri olduunu grd.

Hele bak, Gora sen ha? .. diye bard avukat. Ne aryorsun burada?., diye sordu.

Gora, Gosepara kyllerin! n kefalet karlnda serbest braklmalar iin mahkemeye bir dileke vermek istediini syledi.

Kefaleti kim verecek?..

Ben, elbette.

Krk yedi kiiye kefil olamazsn!

ayet kefaleti kabul ederi rse, normal paray yatrrm.

ok tutar!

Ertesi gnk durumada ke falet karl salverme istei u-sulne uygun olarak ileri srld Yarg, bir gn nceki, o toz
toprak iindeki giysisi- ve sar il <e Gora'y tanr tanmaz, istei kuru bir sesle geri evirdi. Bylece ilerinde on sekiz yanda
delikanllarla seksenlik ihtiyarlar old_ju halde krk yedi kii zindanda ile doldurmay srdreceklerdi.

Gora, Satkori'den bunlarn savunmalarn stne almasn r'ca etti. Ama avukat "Tanklar mereden bulacaksn?., diye sordu.
Olay grenlerin hepsi tutuklanmt. Bundan baka Sahib'in yaralanmasndan sonra btn o cHolaylardaki kyller, alan
sokturma yznden son derecede korkuya kaplmlard.

Yarg, dardan gelen aydfmlarn dzenledikleri bir tertip karsnda olduunu dnmeye balamt. Avukat diyordu ki, e-&er
ben de ok ileri gidersem, be nden de kuku duyar... ngiliz-

175=>

lerle Hintlilerin ortaklaa kardklar gazeteler, yerlilerin takn! k larma bir set ekilmezse ngilizlerin yaamnn mofus'de ok
y knda tehlikeye gireceini yazyordu. Bu basknn korkun bir e olduunu biliyorum. Ama nasl kar koyulabilir buna?..

Nasl m kar konulur?., diye Gora bard. Biz artk

Satkori glerek:

Gryorum ki okuldan beri hi deimemisin. Hibir ey yapamayz. nk oluk ocuumuz var. Her gn ekmek
kazanmazsak alktan lrler. oluk ocuunun lmn gze alarak bakalarnn iinde bulunduklar tehlikelerin sorumluluunu
yklenebilecek ka kii kar?.. Hele, bizimkiler gibi kalabalk ailelerde. Bir dzine insann rahatlkla geinebilmesini salamakla
sorumlu olan insan, stelik baka bir on iki kiinin ykn omuzlarna alamaz!..

Demek bu zavalllar iin bir ey yapmayacaksn yle mi?., diye diretti Gora. Temyize bavuramaz msn?.. Satkori'nin sabr
tkenmiti:

Durumu anlamam grnyorsun. Yaralanan bir ngiliz. Her ngiliz hkmdar soyundandr. Beyazlardan en aa tabakadan
olana bile kar yaplm bir hakaret ngiliz egemenliine kar bakaldrmak demektir. Hibir kazanma ans olmad halde bu
sisteme saldrp da yargcn dmanln kazanmak istemem.

Ertesi sabah, bakentteki avukatlardan birinin kendisine yardm edip edemeyeceini anlamak iin trenle Kalkta'ya dnmeye
karar verdi. Yolda gara giderken umulmadk bir olay onu durdurdu. Bayramn son gnlerinde yerli bir takmla Kalktal renciler
takm arasnda bir kriket ma dzenlenmiti. Konuk takm antrenman yaparken oyunculardan birinin ayana top gelerek
yaralad. Oyun alannn yaknnda byk bir su deposu vard. rencilerden ikisi yaraly deponun yanna gtrmler, bir bezi
suya batrarak yarasn pansuman ediyorlard. Tam bu srada kagelen bir polis, gzn kapayp rencilere vurmaya balamt,
bir yandan da kfrler savuruyordu.

Kalktal renciler bu depodaki suyun kullanlmasnn yasak olduunu bilmiyorlard. Bilselerdi bile byle hibir neden

okken polisin saldrsna alk deillerdi. Gl, kuvvetli ocuk-[rd bunlar. Pek doal olarak, yaplan hakaretin cn almaya
haladlar. Kavgay duyarak baka polisler de koup gelmiti. ram bu srada Gora oradan geiyordu. Bu rencileri yakndan
tanyordu. nk birok kez onlar kriket mana gtrmt. Bunlarn hrpalandn grnce yardmlarna kotu. Polislere:

Kendinize gelin! Rahat brakn bu ocuklar!., diye bard.

Bunun zerine polisler kaba saba kfrler savurarak onun

stne ullandlar. imdi karlkl bir sava balamt. Gora'nn yardmndan cesaret alan ve onun direktiflerine gre hareket e-
den renciler baarl bir saldryla polisleri il yavrusu gibi dattlar. Toplanp seyredenler iin bu pek elenceli bir sahne
olmutu. Ama sylemeye gerek yok ki Gora iin hi de bir elence deildi bu.

Saat e doru, Binoy, Haran ve gen kz oynayacaklar piyesin provasn yapyorlard. Bu srada, Binoy'u tanyan iki renci
gelip Gora'nn ve birok arkadalarnn tutuklandn, ertesi gn yargcn nne karlncaya kadar karakolda tutulacaklarn
haber verdiler. Gora tutuklanmt ha!

Bu haber Haran'dan baka hepsini heyecanlandrd. Binoy eski okul arkada Satkori'ye kotu ve onu komiserlie gtrd. Satkori
para kefaleti karl salverilme isteinde bulunulmasn nermiti: Ama Gora kesin olarak geri evirdi bunu, avukat tutmay da
bir para kefaletini de kabul etmedi.

Satkori:

Kim inanr u Gora'nn okumu bir adam olduuna?.. imdi de okuldaki kadar aklszca hareket ediyor?., diye bard.

Gora:

zgrlm dostlarmn yardmyla, ya da param olduu iin elde etmek istemiyorum. Kutsal kitaplarmza gre, adaleti
yerine getirmek kraln devidir. Adaletsizlik suu onun omuz-'ar'na ker. Ama bugnk hkmet zamannda insann hapisten
kurtulmas iin hakk olan eyi elde etmek iin para vermesi gerekiyorsa, ben bunun iin tek bir pie bile vermem.

Satkor:

-Mslman imparatorlar zamannda^ rvet vermeyenin

kellesi tehlikeye girerdi.

 -Bu imparatorlarn deil, adalet ile uraanlarn kabahati idi. Bugn de byle rvet aian yarglar b ulunabilir. Ama bu-gnk
sistemde, ister davac, ister daval, lstr susuz, ister sulu olsun, bir kimse mahkemeye dmeye grsn. Mahvoldu demektir.
Hele davac hkmdar olur da benim gibi insanlar dava!, olursa btn savclar ve avukatlar hkmetten yana kar ve ben
alinyazmla ba baa kalrm- ayet bir davann kazanlmas ijn hakl olmas yeterse, kral adna davac olan bir basavcya ne l-
zum var? te yandan, ayet bir avukatn savunmas, sistemin ay-rlmaz bir paras ise, neden kar tarafa da bunu salamama!!?..
Buna bir hkmet siyaseti mi, yoksa uyruklarla sava m denir?..

-Ne diye couyorsun byle, dostum?., diye Satkori glerek sordu- Uygarlk bir bonmare mal deil ki. Size gre uygun yarglarn
verilebilmesi W, kanunlarn da e Iverili olmas gerek. ayet kanunlarn yorumlanmas g bir i ijse, bunlar yorumlamak da bir
sanat olur ve o andan itibaren de arz ve talep kanunu

CP ^ncr Yani vrar lkelerin mahkemeleri adalet alnp satlan ie Karr, idin uygdi *

birtakm pazarlardr ve paras olmayanlar haklarn pek elde ede

mezler. Sen kral olsaydn nasl bir sistem kab-ul ederdin, syle ba

kaym?.. , ,

ayet ok dolgun maa$ alan yarglarn bile gizlerini o-zemeyecekleri'kadar kark kanunlar yapm isem, hi olmazsa i-ki
tarafa da hkmet hesabna uzman avukatlar verirdim: Hele, yoksul uyruklarnn, adaleti bu kadar pahal.y a satn almalar,
karsnda, pathan imparatorlarndan, ya da Byk Mool'lardan daha stn olmakla vnmezdim. Satkor:

Eh! Tanrm! Ne olursa olsun, bu mutlu gne erimi o madmua've sen de kral olmadna ve sadece, uygarbir imparator
tarafndan mahkemeye verilmi bir tutuklu olduuna P ya para vermen, ya da dostun olan bir avukatn parasz yardmn

kabul etmen gerek!

r.nra vipk nerdeden:

Benim tarafmdan bu ie kimse karmadan sonucun a-immasn istiyorum! dedi. Bu imparatorlukta hibir aresi olmayanlarn
almyazlarn benimsemek istiyorum!

Binoy, daha akllca hareket etmesi iin yalvardiysa da, Gora hibir ey dinlemek istemiyordu. Binoy'a:

Nasl oluyor da sen burada bulunuyorsun?., diye sordu.

Binoy biraz kzard. ayet Gora hapiste olmasayd, kendisini buraya getiren nedenleri meydan okurcasna aklard. Ama bu
durumda ona dorudan doruya karlk vermeyerek:

Kendimden sonra sz ederim. imdi sz konusu olan sensin! dedi.

Ben bugn kraln konuuyum, benimle Kraln kendisi urayor. Sizin tasalanmanz iin neden yok!

Binoy Gora'yi kararndan dndrmek iin ne yaplsa bo olduunu biliyordu. Bununla beraber bir kez denedi:

Hapishanedeki yemeklerle iyi beslenemezsin. Syleyeyim de yemeklerini dardan getirsinler!

Gora, sabr tkenmiesine:

Ne diye bouna emek harcyorsun?.. Dardan bana yemek getirilmesini istemiyorum. Btn hapishanede yatanlara verilenden
baka bir ey istemiyorum!..

Binoy, tekilerle birlikte oturduklar binaya ok sinirli bir halde girdi. Suarita pencereden onun geliini gzlyordu. Kimsenin
yannda olmak, kimseyle konumak istemedii iin bir odaya kapanmt. Oraya gelmekte olan Binoy'un tasal ve bitkin yzn
grnce yrei gizli bir korkuyla arpmaya balad. Ama byk bir aba gstererek kendisine egemen oldu, kitabn alp odadan
kt. Lolita, pek de holanmad halde salonun bir kesinde diki dikiyor, Labonya da Sudhir'le szlk oyunu oynuyordu- Lila
da onlarn yannda oturmaktayd. Haran, Bayan Baroda "e tasarlanan elenceler zerinde konuuyordu.

Suarita hi ses karmadan, Binoy'un, Gora'mn polisle sabahki atmasn anlatn dinliyordu. Lolita'nn yz kpkrmz
olrnutu. Elindeki diki, dizlerinin stnden yere kaymt.

Bayan Baroda:

zlmeyin, Binoy Babu! dedi. Bu akam yargcn karsna, ben kendim Gurmohan Babu'nun iini aarm.

Binoy:

Rica ederim byle bir ey yapmayn! diye yalvard. Go-ra'nn kulana giderse mrnn sonuna kadar balamaz beni.

Sudhir:

Ama ne olursa olsun savunulmas iin bir eyler yapmak gerek! diye kar kt.

Bunun zerine Binoy onlara, Gora'ya para kefaleti karlnda salverilmesini istemeye raz edebilmek iin nasl uratn ama
onun avukat tutmay bile reddettiini anlatt.

Btn bunlar dinlerken sabr taan Haran, alayl bir sesle:

Amma da yapmack ha!., diye bard.

O zamana kadar, kendisi hakkndaki gerek duygulan ne olursa olsun, Lolita Haran'a hep sayg gstermi, hi tartmaya
girimemiti. Ama bu kez, ban fkeyle sallayarak:

Yapmackla hi ilgisi yok bunun! diye bard. Gora Babu hakli. Herhalde yargcn devi bizi ezmek. nk savunma zorunda
kalyoruz. Ona nce ykl bir para dedikten sonra ayrca, kendimizi penesinden kurtarmak iin avukatlara da para a-ktmak
zorunda myz? Byle bir adaletsizlie uramaktansa, hapiste yatmak daha iyidir.

Haran, Lolita'ya aarak bakt. Onu ocukluundan bari tanrd. Byle dnceleri olabileceini aklndan bile geirmezdi. Bu
yakksz parlayndan dolay sert bir biimde azarlayarak:

Bilir bilmez ne konuuyorsunuz? Gryorum ki, kitaplardan ezberledikleri eyleri kltr diye satan baz niversite kakn
genlerin abuk sabuk szleri banz dndrm! dedi ve Gora ile yargcn bir gn nceki konumalarn sonradan yargcn neler
sylediini anlatt. Gosepara iini Binoy yeni duyuyordu, bu da kaygsn bsbtn arttrd. nk artk yargcn Gora'y1
salvermesi olasl bsbtn azalyordu.

Haran, bu yky anlatmakla gtt amaca ulaamad, tam aksi oldu. Suarita, Haran'n, Gora ile karlamasn saklayarak
gsterdii kklk karsnda fena halde sarsld... Hepsi de,

Haran'm Gora'ya kar besledii alaka kin karsnda derin bir nefret duyuluyorlard.

Suarita azn amad. Bir aralk protesto etmek zereydi. Ama kendini tuttu. Kitabn eline alarak, sinirli sinirli sayfalarn
evirmeye balad. Parmaklan titriyordu. Lolita, meydan okurcasna:
 Haran Babu'nun yarg gibi dnmesi umurunda deil. Btn bu olaylar Gora Babu'nun ne yksek ruhlu insan olduunu
kantlyor.

29. Blm

Kaldklar yere dndkleri zaman, ok iddetli bir tartma

yapldn anlad. Lolita, akama yargcn evine gitmeyeceini

sylemiti- Bayan Baroda'nn fena halde can sklmt. Haran da

parmak kadar bir kzn byle ba kaldrmas karsnda ate ps-

i/iirvordu.

O gn Vali muavini geleceinden, yarg, saat tam on buukta mahkemeye gelmiti. Hkme balayaca davalar abucak
bitirmek niyetindeydi. rencileri savunan Satkori Babu, arkadana yardm etmek iin bu frsat kullanmak istedi. Olaylarn
gidii ona en iyi yolun suu kabul etmek olduunu dndrmt.

Savunmasn bu ekilde yaparak, sanklarn genliini ve deneyimsizliini de deinerek yargtan balamas dileinde de
bulundu. Yarg, sanklar, yalarna ve sululuklarna gre be sopadan, yirmi sopaya kadar dayak cezasna mahkm etti. Go-
ra'nn avukat yoktu. Savunmasnda polisin iddet gstermesinin nasl bir rezalet olduunu kantlamaya alt. Yarg sert bir
biimde szn keserek, grev banda polise saldrd iin bir ay ar hapse mahkum etti. Hkm aklarken Gora'nn bu iten
yakay ucuz kurtardn da szlerine eklemeyi unutmad. Dinleyiciler arasnda Sudhir'le Binoy da vard. Fakat Binoy, Gora'ya
bakmaya cesaret edememiti. Boulacak gibi olmutu.!. Mahkeme salonundan dar att kendini. Sudhir onu kaldklar binaya
gtrmek istedi. Banyo yapar, yemek yersin! diyordu.

Binoy onun sylediklerine kulak vermemiti. Mahkemenin avlusundan geerek bir aacn altna oturdu:

-^-Siz gidin, ben birazdan gelirim! dedi.

Sudhir gittikten sonra Binoy orada ne kadar oturduunu bilmiyordu. Gne batmak zere iken tam karsnda bir araba -

grd" Hemen ayaa kalkt. Suarita'nn heyecanl bir sesle: -Gelmez misiniz, Binoy Babu?.. dediini duydu.

cbiri ko-

numad.

Birka kez kz olsun; olan olsun, hibir disipline girmeyen modern genlikten yaknd. Bu da, her eit adamla ahbaplk e-dip,
bu gibilerle abuk sabuk eyler konumalarndan ileri geliyordu. Binoy gelir gelmez, Lolita hemen yanna gitti.

Binoy Babu, dedi. zr dilerim sizden. Yaptnz eletirilerin doruluunu anlamayarak size kar ok hakszlk ettim. Kendi
darack evremizin dnda ne olup bittiini bilmediimiz i-in bu kadar yaniliyoruz. imdi burada bulunan Haran Babu, bu
yargcn ynetiminin Hindistan iin Tanr'nn bir ba olduunu sylyor. Ben de bunun karsnda, bu lanetli ynetimi Tanr'nn
yerin dibine sokmasn, iimiz yana yana dilediimizi sylemek istiyorum. Haran fkeyle atlarak bard:

Lolita, siz...
Ama Lolita arkasn dnerek bard:

Susun... Sizinle konumuyorum ben. Binoy Babu ne kadar srar ederlerse etsinler, boyun emeyin. Bu akam o piyesi dnya
yklsa oynamamalyz.

Bayan Baroda kznn szn kesmeye alarak:

Lolita, ok cici kzsn sen. Binoy Babu'y brak da tuvalini yapp yemek yesin. Saatin bir buuk olduunu biliyor musun?.. Ne
kadar yorgun olduu yznden belli.

Binoy:

Burada yemek yemek olanaksz. Yargcn konuuyuz.

Bayan Baroda nce aadan alarak Binoy'dan kalmas iin ncada bulundu, bylelikle ii kapatmak istiyordu. Ama kzlarnn
ipsinin sustuklarn grnce parlad:

Ne oluyor, size kuzum? Suarita, rica ederim, Binoy Baya sz verdiimizi, birok kimselerin arl olduunu, sz-u^
tutmak zorunda olduumuzu syler misin?.. Sonra ne der-r b'zim iin? Bir daha kimsenin yzne bakamaz olurum.

Suarita, susuyordu. Binoy binadan karak biraz ted k' nehirde ileyen vapurlarn yanat iskeleye gitti. ki saat son Kalkta'ya
hareket edecek bir vapur vard ki, sabahleyin sekiz doru orada olurdu.

Haran, Gora'ya ve Binoy'a kar duyduu fkeyi, ar szlerle aa vuruyordu. Suarita telala oradan uzaklaarak odasna
kapand.

Biraz sonra arkasndan gelen Lolita, onu yataa kapanm yzn ellerinin arasna alm olarak buldu. Lolita kapy kilitledi'
sonra yavaa kardeinin yanna oturarak salarn okamaya balad. Suarita biraz skunet bulduktan sonra da, yavaa ellerini
yznden ekti. Kardeinin yzn grr grmez de kulana:

Didi, diye fsldad. Kalkp Kalkta'ya dnelim. Bu akam yargcn evinde oynamamz olanaksz.

Suarita uzun bir sre yant vermedi. Ama Lolita bu dncesini yineleyince, yataa oturarak:

Hayr. Dnmek istemiyorum. Beni babam gnderdi buraya. Onun isteini yerine getirmeden nasl dnebilirim?..

Ama babam btn bu olup bitenleri bilmiyor ki. Bilseydi, kukusuz bizden burada kalmamz istemezdi. Suarita yorgun bir
hareketle:

Bundan nasl emin olabiliriz ki?., diye sordu.

Bak bana! diye yeniden sze balad Lolita. Gerekten roln yapabilecek misin? Sonra da ssler iinde sahneye kp iir
okuyabilecek misin?.. Ben tek bir szck syleyecek halde deilim.

Evet, ekerim. Ama yine de cehennem azab bile olsa imdi buna katlanmamz gerek. Nasl kanabiliriz bundan?.. Bu gn
btn mrm boyunca unutabilir miyim sanyorsun?

Lolita, Suarita'nm uysallna ierlemiti. Annesinin yanna dnerek:

Siz gelmiyor musunuz anne?., diye sordu. Baroda merakla:

-Ne oluyor bu kza?., diye bard. Akam saat dokuzda hazr olmalyz.
Ben Kalkta'ya dnecek misiniz diyorum? Baroda: Syledii eye bakn unun!., diye bard. Sonra Sud-hir'e dnerek:

Peki, siz de kalyor musunuz burada Sudhir Dada?., diye

sordu.

Sudhir, Gora'nn mahkum ediliine zlmt. Ama byle sekin bir Sahib'ler topluluu karsnda, yeteneini gstermek isteine
kar koymak elinden gelmiyordu. Duraksadin gsteren bir eyler mrldand. Ama temsilde bulunmas gerektiini de
sylemekten geri kalmad. Baroda:

Btn bu yklerle vakit yitiriyoruz, dedi. Gidip dinlenelim. Yoksa bu yorgun yzlerle insan iine kamayz... Herkes saat
bee kadar yatsn!

Bunlar syleyerek hepsini odasna gnderdi.

Gzne uyku girmeyen Suarita ile yatann iinde dimdik oturan Lolita'dan baka herkes uyumutu. Kalkta'ya gidecek o-lan
vapur, birka kez ddk ald.

Hareket zaman gelmiti. Tayfalar iskeleyi alacaklar srada, st gvertede ayakta dururken, telala vapura binmeye alan bir
Bengali hanmn grd... Boyu bou ve giyinii Lolita'y andryordu. nce Binoy gzlerine inanamad. Ama yanna gelince artk
hi kukusu kalmad. Bir an kendisini almaya geldiini dnd, sonra onun da bu akam yargcn evine gitmek istemediini
anmsad. Lolita tam kalkaca srada vapura yetimiti. Tayfalar, manevra yaparlarken Binoy, son derece heyecan iinde Lo-
lita'y karlamak zere aaya kotu.

Lolita:

st gverteye kalm! dedi. Binoy akna dnmt:

Ama vapur kalkyor! dedi.

Lolita:

Biliyorum! dedi ve daha fazla beklemeden merdivene doruldu.

Vapur ddn ttrerek hareket etti. Gvertede, Loli-

a ya bir koltuk bulup getiren Binoy; merakla ona bakyordu. Lo-f ita:

Kalkta'ya gidiyorum! diye akla*; Burada kalamaz

dm!.. ' '; -;< - r

Peki, ya tekiler ne derler?..

u ana kadar kimse bilmiyor. ki satrlk bir ey yaz. dm. Okuyunca renecekler!., dedi.

Bu bana buyrukluk karsnda Binoy epey heyecanlanmt. Duraksadni gsteren bir sesle:

Ama yine de... diyerek oldu. Lolita szn keserek: Vapur kalkm olduuna gre, neye yarar, ama filan demek?., diye
sordu. Anlamyorum. Kz olduum iin her eyi hi kar koymadan neden kabul edecekmiim?.. Bizim iin mmkn, mmkn
olmayan ve iyi, kt yerlerinin bir anlam var. Bu oyunda oynamaktansa kendimi ldrrm daha iyi.

Binoy, anlyordu ki artk olan olmutu. Bunun, yerinde bir i olup olmadn dnerek zlmeye yer yoktu. Biraz sustuktan
sonra Lolita:
 Arkadamz Gurmohan Babu'ya kar ok hakszca davranmtm! dedi. Bilmiyorum neden, ne vakit yzn grp, sesini
iitsem, ona kzyordum iimden. Her zaman yle iddetle konumas, sizin de her zaman onun sylediklerini onaylamanz beni
sinirlendiriyordu. ster szle, ister hareketle olsun, zorlanmak houma gitmiyordu. Ama imdi anlyorum ki, Gora Babu, bakalar
kadar kendisini de ok sk kurallar iine sokuyor. te bu saygya deer bir otoritedir. mrmde ona benzeyen baka birini
grmedim.

Lolita, yalnz Gora hakknda yanl yargya varm olmasndan pimanlk duyduu iin deil, fakat u yapt iin verdii
kaygnn iini kemirmeye balad iin de durmadan konuuyordu. Bundan baka vapurda Binoy'dan baka arkada olmamasnn
da, bana ne skntlar getirebileceini nceden dnmemiti. Ama ne kadar ekingenlik gsterirse ilerin o kadar sarpa
saracan dnerek geliigzel gevezelie balad.

Bu srada Binoy syleyecek ey bulamyordu. Zihnine iki dnce taklmt: Yargcn Gora'ya verdii eziyetler ve yapt!1
hakaretle, kendisinin bu yargcn evinde oynanacak olan piyeste

rol almak zere buraya gelmekle onurunu tehlikeye drm ol-mas. imdi, Lolita'nn karsndaki skntl durumu da teki
tasa-|anna ekleniyordu. Btn bu olaylar bir araya gelince syleyecek tek szck bulamyordu. Eskiden olsayd, Lolita'nn
gsterdii bu atlganl ho karlamazd. imdi byle bir duygu ona aykr geliyordu.

Gerekten de, Lolita'nn kana kar duyduu aknl, gsterdii cesaret iin duyduu hayranlk da karmaktayd... Sonra,
btn tekilerin arasnda yalnz Lolita ile ikisinin, Gora'-nm urad hakaret karsnda, Gora'ya gerekten ballk gstermi
olmalarndan da mutluluk duyuyordu. Topluma meydan okumalarnn oluturaca zc sonular, Binoy'a dokunmayacakt. Ama
Lolita, gnlerce bunun acsn ekecekti. Nasl yanlmt da Lolita'nn hep Gora'ya dman olduunu sanmt?.. Dndke bu
kzn hakszl ho grmemesi, aalk temkinli olma tlerini hie sayarak inancn aa vurmaktaki kahramanl karsnda
ona olan hayranl bsbtn artyordu. Duygularn saklamak istedike de bu izlenimleri, bsbtn glenmekteydi. Lota'nn
kendisini inanlarna kuvvetle bal olmadn dnerek kendisi hakknda iyi dnceler beslememi olmasna imdi hak
veriyordu.

Doru bildii yolda, yaknlarnn vmelerine, ya da yermelerine srt evirmek hibir zaman elinden gelmemiti. Ka kez Gora'nn
houna gitmez diye, ya da zayflkla sulanmak korkusuyla olduu gibi grnmekten ekinmiti. Sonradan birtakm aldatc
kantlarla Gora gibi dndne kendini inandrmaya almt.

Lolita'nn ahlaknn stnl, dnce zgrl imdi a-ka grlyordu ve bu lde de ona kar olan saygs artyordu.
Vaktiyle, hakknda o kadar hakszca yargya vard ve iinden eletirdii iin Lolita'dan kendisini balamas iin byk bir istek
duyuyordu imdi. Artk, Lolita'nn soylu ve kahramanca davrannn nda kadnlar hakknda -bundan sonraki gr-nuh,
kendi yazgsn da zenginletirdii izlenimini duyuyordu.

30. Blm

Kalkta'ya varr varmaz Binoy, Lolita'y Pare Babu nun e-vine gtrd. Birlikte yaptklar bu vapur yolculuuna kadar Binoy,
Lolita'ya kar besledii duygulan tam olarak bilmiyordu. Zihni hep, onunla aralarndaki atma ile urayordu. Btn a-mac,
her karlamasnda bu ele avuca smaz kzla arasndaki atmaya bir ara verebilmekti. Daha nce, Suarita, Binoy'un ufkunda
bir akam yldz gibi domutu. Onda kadnln btn o saf yumuakl saryordu insan. Bu mucizeli seziin getirdii sevin
gen adamn ruhuna byk bir ferahlk vermiti. Sonra baka yldzlar belirmiti. Dnyann balad bu k enliini tanttktan
sonra, bu ilkinin ufkun ardnda nasl silindiini fark etmemiti. Dik bal Lolita vapura adm atar atmaz, Binoy kendi kendine:

Artk Lolita ile ikimiz, yan yana, btn topluma kafa tutabiliriz! demiti. Sonra, Lolita'nn, znts arasnda btn tekilerden
ayrlp ona katldn da bir trl zihninden atamyordu. Lolita'nn amac ne olursa olsun, artk Binoy onun iin tekilerden farksz
bir varlk deildi. imdi onun yannda yalnz kendisi vard. Btn ailesi ondan uzaktayd, ama o, Lolita'nn yan bandayd. Bu
ilidl olma durumu, hemen parlayveren bir imek nasl frtna ykl bulutlan sarsarsa onun varln da yle sarsyordu.

Lolita geceleyin kamarasna ekildikten sonra Binoy'un gzne uyku girmedi. Ayakkablarn kararak, grlt etmeden
gvertede dolamaya balad. Yolculuk boyunca Lolita'nn yannda nbet tutmak gerekmiyordu: Ama imdi birden omuzlarna
yklenivermi olan sorumluluu ok gzel tadn yudum yudum tatmaktan ayramyordu kendini ve bunun iin de, bou bouna
sabaha kadar uyumamay gze ald.

Gecenin karanlnda anlatlmaz bir derinlik vard... Przsz ve saf gkte yldzlar kmelenmiti. Nehir boyunca sralanm olan
aalar, gk kubbesine salam ve kapkara bir dayanak gibi bir araya toplanmt. Aada, nehrin hzl ve sessiz ak. Ve btn bu
engin ereve iinde uyuyan Lolita. Olan biten buydu... Sadece Lolita, tatl bir huzur iindeki rahatn Binoy'un ellerinin arasna
brakmt. O da bu emaneti dnyann en deerli bir armaan gibi benimsemiti. Bunun iin de onun stne titriyordu. Yanlarnda
ne baba, ne ana, ne de kimse vard yaknlarndan. A-ma, Binoy'un uyank durmas sayesinde, Lolita, gzel vcudunu, buluverdii
yataa brakm, tasasz ve kaygszca derin bir uykuya dalmt. Gsnden gelen dzgn soluklar, uykusundaki iirin ritmiydi
sanki... Salarnn sk rgs zlmemiti. Btn o kadn inceliini anlatan yumuack elleri tam bir gven iindeki kendini
brakla, rtnn stnde dinleniyordu... O hi yerinde durmayan evik ayaklan, sona eren bir enlikteki son mzik namesi gibi
hareketsizdi...

te Binoy'un zihnindeki tablo... Tpk bir kabuun iindeki inci gibi, Lolita bu sessiz, yldzl geceye brnerek yatyordu imdi...
Binoy iin bu derin uyku, en nemli eyiydi dnyann. "O uyurken ben bekliyorum..." diyordu. inden syledii bu iki szck
gsnn ta derinliinden gelip bir zafer borusunun sesi gibi azndan karken, daima gklerde Koruyan'n sessiz mesajna
karyor gibiydi.

Ancak bundan pek baka bir dnce de zaman zaman aysz gecenin karanlna bakarken iinden geiyordu: "Bu akam, Gora
hapishanede!.."

O gne kadar Binoy arkadann her trl sevincini ve kederini paylamt. lk kezdir ki bu byle olmuyordu. Binoy, Gora gibi
insanlar iin hapishane, gerekten bir ile olamazd. Ama, arkadann yaamndaki bu nemli olayn bandan beri, Binoy
arkadandan ayrlm ve bu ie hi katlmamt. Acaba yaamlarnn bu birbirinden ayrlan akmlar yeniden birleirse bu boluk
bilinebilecek miydi? Acaba o eine az rastlanr, hibir zaman sarslmam olan dostluklarnn sonunu mu haber veriyordu bu?

Ve ite imdi de, gecenin saatleri akp giderken, Binoy bir doluluk duyuyordu iinde. Ac tatl anlarla dolu gemi gnleri
anmsyor Gora'y getiriyordu gznn nne ve sonra da gzlerini karanlklara dikerek dnyordu.

bu tehlikeli servene atlmakla toplum yasalarn nasl pervaszca inemi olduunu anlamamt. Babasnn kendisine en kk
bir sitemde bulunmayacan biliyordu. Ama onu asl ezen, babasnn susuu olacakt.

Binoy, byle durumlarda, yaplacak en iyi davrann ne o-lacana karar veremiyordu. Kendisinin de yannda olmasndan
Lolita'nn sknt duyup duymayacan renmek iin:

Ben gitsem, daha iyi olur diye dnyorum! dedi. Loli-

ta telala:

Hayr, hayr. Babam beraber greyim.

Lolita'nn bu kadar ateli ateli yant verii Binoy'un yreini sevinle doldurmutu. devinin, kukusuz; Lolita'nn babasnn
evine gelmesiyle sona ermediini biliyordu.

.-- -_. .,,, KiM hS-b ha&hvordu birbiri-

den saryor ve destek olmas iin eline sarlyormu gibi geliyordu ona. ayet babas Lolita'ya bu sersemce ve grg kurallarna
aykr davran iin darlrsa btn sorumluluu stne alarak sylenenlere katlanacak ve eletirilere kar onu koruyacakt.

Yalnz Lolira'nn zihninden ne getiini ok iyi bilmiyor-">:<%w'nn'b<pnriUini korumasn istemiyordu. Yannda bulun-

rett ve yapmuuuu, i <u^**,*,*. , ,

tmyle bilmesini istiyordu. Babasnn, kendi hakknda verecei yarg ne kadar sert olursa olsun buna katlanmaya hazrd:

Sabahtan beri Binoy'a kar bir fke vard iinde... Bu fkenin akllca bir ey olmadn biliyordu. Ama alacak ey, bu

honutsuzluu, azalacak yerde artmt. Vapurdayken bambaka bir ruh hali iindeydi. ocukluundan beri, kendisine sama
sapan iler yaptran kaprisleri vard: Ama bu ka, ciddi bir iti. Binoy'un da ie karm olmas nemliliini arttryordu. Ama
yeniden, Lolita'nn kaygsna, yasaklanm bir zevk gibi, ok derin gizli bir sevincin cokunluu da karmaktayd.

Byle yabanc saylacak birine dayanmak, yaknlarndan kimsenin ya da toplumun aracl olmadan bu serveni yaam olmak,
kukusuz ki g bir durum yaratyordu. Bu da insann huzurunu karacak bir eydi. Bununla birlikte Binoy'un o yaradltan
incelii, btn bu serveni yle tertemiz bir havaya brmt ki, onun btn bu olaylar srasndaki efendice davrann, rahata
deerlendirme olanan bulabilmiti. Bu Binoy, hi de, oyunlarna ve elencelerine katlrken durmadan gevezelik eden,
akalaan, dahas hizmetilerle senli benli olan Binoy deildi. imdi, kendisini korumak bahanesiyle onun zerinde yle bir etki
yapmt ki, davranlarnda bu kadar temkinli oluu, gen kzn kendisine bsbtn sndryordu.

Kamarasnda; btn bu dnceler, onu uyutmamt... Ban, yastnn stnde, bir yandan br yana, sinirli sinirli saatlerce
dndrm durmutu... Sonunda da, artk sabah olduunu, neredeyse gne doacan sanmt. Yavaa kamarasnn kapsn
ap, darya bir gz gezdirmiti. Sabah oluyordu... A-ma, gecenin i dolu karanl hl bek bek, nehir kysndaki sra sra
aalar kaplamaktayd... Hafif bir rzgar suyun yzn krtryordu. te yandan vapurun makine dairesinden, gnlk ilerin
baladn gsteren grltler geliyordu. Gverteye knca Binoy'un atksna sarnarak bir koltukta uyuduunu grd...

Onun btn gece, bu kadar yakn ve bu kadar uzak uyumadan kendisini beklediini anlaynca kalbi arpmaya balad. Hemen
dnp, titrek admlarla kamarasna gitti. Kapda durarak, bu karanlk ve yabanc kylar arasnda uyuyan Binoy'u seyretti. Kendisi
iin o, dnyay uykusunda bekleyen yldz kmesinin merkeziydi. imdi byle ona bakarken, yrei anlatlmaz tatl bir duyguyla
dolup tayor, gzleri yala doluyordu.

Artk ona, babasnn, tapmay rettii Tanr, sanki gkten inmi de, o engin kollarn aarak kutsamt kendisini. Bu byk
anda, hl uyuklayan nehrin kysn kaplayan koruluun sk yapraklarnn loluu iinde, gecenin karanlyla yeni balayan
gnn ilk aydnl gizemli bir kucaklama ile eriyordu birbirinde...

Evreni oluturan engin yldzl uzayda birka gksel Vina'-nn ie ileyen mzii duyuluyordu. Binoy uykusunun arasnda koluyla
bir hareket yapnca, Lolita telala kamarasna girerek kapy kapatt. Yeniden yatana uzand... Eli, aya buz kesilmiti. Uzun
zaman yreindeki arpnty dindiremedi.

Gn kamaray doldurmutu... Loiita tuvaletini yaparak, gverteye kt, gidip yandaki parmakla dayand... Binoy vapurun
ddyle uyanm; gzlerini douya evirerek, tanyeri-nin aarmasn bekliyordu. Lolita'y yannda grnce, kalkt ve hemen
kamarasna dorulurken, Lolita:

Epey uyudunuz galiba?., dedi.

Binoy:

Evet! Kt bir gece geirmi saylmam!., diye yant verdi.

Sonra ikisi de konuacak bir ey bulamadlar.

Kydaki bambu kmelerini rten iy tabakas, gnn ilk i-klanyla pnl prl parlyordu. ki gen, o zamana kadar byle bir gn
douunu grmemilerdi. Hibir zaman yeni doan gnein dnyay aydnlat onlara bylesine bir heyecan vermemiti. lk kez
arlyorlard ki, gk bombo deildir. Sessiz bir sevin ve hayranlkla yaradln serpilip yaylmasn seyretmektedir. kisinin de
duyulan ylesine comutu ki, kendisini evreni saran yce ruhla birletiriyordu. Bunun karsnda syleyecek sz bulamyorlard.

Vapur Kalkta'ya geldi: Binoy bir araba tuttu. Lolita'y bindirdi, kendisi de yanna oturdu. Araba kentin sokaklarnda i-lerledike
Lolita'nn gittike yzn daha ok ekitip oturmasn nasl aklamalyd? Bu tehlikeli durumda, vapurda Binoy'un kendi yannda
bulunuu ve ilerine bu kadar sk fk karm olmas, bugn de sanki savunucusu imi gibi evine kadar gtrmesi onu ok
dndryordu.

Olaylarn gidii yznden, Binoy'un kendi zerinde bir o-torite kazanm gibi grnmesini iine sindiremiyordu. Davranlar
neden deiivermiti byle? imdi Lolita gnlk yaamnn karsnda bulunurken, gecenin mzii nasl olup da falsolu bir sesle
sona ermiti?.. Bunun iin, evlerinin kapsna gelince Binoy'un:

Artk ben gideyim! demesi fkesini bsbtn arttrd. Yannda o olduu halde babasnn karsna kmaktan korktuunu mu
sanyordu?.. Tam tersine yaptklarndan asla utan duymadn ve babasna her eyi btn ayrntlaryla anlatabileceini aka
kantlamak istiyordu. Bunun iin, sanki kendisi bir su ilemi gibi, Binoy'un svp gitmesini akl almyordu. Onunla olan i-
likilerini eskisi gibi sadeletirmek istiyor, geceki hayallerini ve kararszlklarn gn nda da srdrerek gen adamn gznde
klmek istemiyordu.

31. Blm

Sati, Binoy'la Lolita'yi grr grmez, stlerine atld... kisini de ellerinden tutarak:

Suarita nerede?.. Gelmedi mi? diye sordu. Binoy ceplerini kartrarak:

Sahi Suarita! Nerede acaba?.. Onu yitirdik! dedi.

Samalamayn! dedi Sati, Binoy'u itti. Syle bana Lolita, Didi nerede?

Lolita:

Suarita da yarn gelecek! diyerek babasnn odasna doruldu.

Sati., onlar srklemek isteyerek:

Gelin bakn, kim geldi?., dedi.

Fakat Lolita elini itti:

Canmz skma... Babam greceim.

Sati:

Babam dar kt! diye haber verdi. Uzun zaman da gelmeyecek! Bu sz zerine Binoy da Lolita da rahat bir nefes aldlar.

Kim geldi, demitin?..

Sylemeyeceim. Binoy Babu, bakalm siz bulabilecek misiniz kimin geldiini?.. Ama, iyi biliyorum ki, bulamayacaksnz.

Binoy olmayacak ne varsa syledi: Bir cin, dedi, bir tarihte ad yapm eski bir Vali, dedi. Her syleyiinde, Sati hayr, diyor ve
bu gibi konuklarn gelemeyeceini kantlamaya alyordu.

Binoy, alakgnllkle yenilgiyi kabul etti:

Ah, haklsn. Byle bir kiinin bu evde rahat edemeyeceini dnemedin. Peki ne olursa olsun, ablan imdi bu gizi aydnlatsn,
sonra sen beni arrsn. Byle daha iyi olur.
Hayr, ikiniz de gelmelisiniz!., diye diretti. Lolita:

Nerede bulacaz onu?., diye sordu.

Yukarda!., diye Sati yant verdi.

Evin en st katndaki taraann bir kesinde, kk bir o-da vard. nndeki, ta deli, kk bir veranda gneten ve
yamurdan korurdu buray. Binoy'la Lolita, Sati'in szn dinleyerek yukar ktlar ve verandann talarna serilmi bir rtnn
stnde oturan bir kadn grdler.

Orta yal bir kadnd bu... Kaln caml gzl ile Rama-yana okuyordu. Gzlnn krlan kollarndan birinin yerine balanan
sicim, kulandan sarkyordu. Krk be yalarnda grnyordu. Alnnn stne rastlayan salarnda yer yer aklar vard. Ama
cildinin gzellii yerindeydi ve yuvarlak yz olgun bir meyveyi andryordu. Kalarnn arasnda kastn belirten bir dvme
vard... Hi mcevher taknmamt. Dul bir kadn gibi giyinmiti. Lolita'y grnce, hemen gzln kard, kitabn elinden
brakarak szmeye balad. Sonra arkadan gelen Binoy'u grnce, telala ayaa kalkt, sarisini bana ekerek yandaki odaya
gidecekmi gibi yapt. Ama Sati elini yakalayarak:

Teyzecik, dedi. Neden gitmek istiyorsunuz?.. Bu ablam Lolita, bu da Binoy Babu. Byk ablam sonra gelecek. Bu ksa
tantma, ona yeterli grnmt... Kukusuz, nceden ahbab hakknda geni bir bilgi vermi olmalyd. nk Sati, kendisini
ilgilendiren konulardan sz etme frsatn hi karmazd.

Lolita, hi ses karmadan duruyordu. Sati'in teyze dedii bu kadnn kim olduunu bir trl bulamamt. Yalnz, Binoy'un,
yabanc kadn selamlamaya can atarak eilip ayann tozunu ellediini grnce, o da byle yapt. Bunun zerine teyze odadan
byk bir rt getirerek yere serdi ve:

Oturunuz olum, oturunuz kzm! dedi.

Binoy'la Lolita oturduktan sonra kendi de oturdu. Sati de stne yaslanarak kolunu boynuna att. Kadn:

Herhalde beni tanmyorsunuz! Ben Sati'in teyzesiyim. Annesi benim kardeimdi.

>bo ro "> a

XI O) ^ C

ro ; 3 t_

<* ca

X C CQ ^

- ro o
e e

bnS#

3 >b ra

* , e-3

^'S.5f si

S 73 O

12 -?: -o

O Ol r-

3 O j= W

oi -r CQ ^

o^ o c >*

" ro 3^ f >

A , s c^ S

"o" ro ^:

P "O 5=

oi ro u " * o ro

_ a <- ro c -7; c

s- <- C^ <- '

O a;> 2^ w

1>

a >> a

s S '-

.2 fc x>

I UIUI

uydurarak odasna ekildi ve byle hata iledii zamanlarda olduu gibi alad.

Binoy ii vicdan azabyla kark klme duygularyla kemirilerek, doruca Anandamoyi'nin evine gitti. Sanki ne diye dorudan
doruya buraya gelmemiti? Lolita'nm kendisine gereksinimi olacan dnmek ne byk aklszlkt; Kalkta'ya gelir gelmez;
her eyi bir yana brakp Anandamoyi'ye komamasn, hem de Lolita'ya "Gora'mn annesine gitmeli deil miydiniz?.." dedirtecek
kadar bunu savsaklamasn ite Tanr cezalandrmt. Gora'nn annesini dnmenin, Lolita iin Binoy'dan daha ok nemi olduu
bir an iin olsun dnlebilir miydi?.. Lolita iin, Anandamoyi, sadece Gora'nn annesiydi. Ama Binoy iin analn simgesiydi.

Anandamoyi ykanm, odasnda oturuyordu. Binoy ieri girip de nnde diz kt ve hafife "anne..." dedii srada
murakabeye varm bulunuyordu.

Binoy, diye yant vererek gen adamn ban okad. Dnyada ana sesinden daha tatl ses var m?.. Anandamoyi'nin adn
sylediini duyduu zaman btn varln byk bir huzur kaplyordu.

Heyecann glkle yenerek yavaa:

ok ge kaldm anne! dedi.

Anandamoyi sevecenlikle:

Her eyi biliyorum, dedi.

Binoy akna dnmt:

Haber aldnz demek?., diye bard. Gora'nn karakoldan annesine bir mektup yazarak bir avukatn eliyle gnderdii rendi.
Anandamoyi'ye hapse mahkum edilmesi olasln bildiriyordu. Mektubu u satrlarla son buluyordu:

"Hapishane, Gora'ya hibir etki yapmaz. Ama siz, bu yzden kederlenirseniz buna katlanamaz; yalnz sizin zntnz o-

nun iin bir ceza olabilir. Yoksa yargcn hkm deil. Anne, yalnz olunuzu dnmeyin. Birok annelerin oullan da, susuz
olduklar halde hapishanedeler. Bana da onlara yaplan muamele yaplacak. Ben de onlarn ektiklerini ekeceim..."

"Belki unutmusunuzdur anne, alk ylnda bir gn, sokaa bakan odadaki masann stne param brakmtm. Birka dakika
sonra geldiim zaman parann alnm olduunu grdm. niversite bursumdan attrmtm. Elli rupi kadar bir eydi. Sizin
ayaklarnz ykamak iin gm bir ta almak istiyordum bu parayla. Anlamsz bir fkeyle rpnp dururken Tanr aklm bama
getirerek dedim ki "alnan para, onu alan aa benim baim-dr." Bunu dnr dnmez bo yere zlmekten vazgetim.

Yreim ferahlad..."

"imdi de kendi kendime: steyerek, zntsz, fkesiz, tpk bir snaa girer gibi hapishaneye gidiyorum. Yiyecek bakmndan
belki biraz glk ekeceim. u son gnlerdeki dolamalarm srasnda birok eit ve tabakadan insanlarn konuu oldum.
Bunlarn ounun evlerinde istediim rahat bulamadm gibi, gerekli eyler de yoktu. Bizim isteimizle kabullendiimiz eyler
ile olmaktan kar. Bunun iin benim zorla hapishaneye gtrldpm sanmayn. steimle ve memnunlukla gittiimi

dnn..."

"Evimizde yararlandmz rahatlk, havay ve tatmak

gibi stn bir zevke engel oluyor, kendi kabahatleri yznden, ya da hi kabahatleri olmad halde kree mahkum olan,
hakarete urayan ve bir Tanr vergisi olan bu stn zevkten yoksun kalan nice insanlar var ki, onlar unutuyoruz. Bu insanlar
dnmediimiz gibi, onlarla ortak hibir duygumuz yok. imdi onlarla ayn yaralarn izlerini tamak istiyorum. Yoksa
kendilerini faziletleri satarak, yalnz grnleriyle sayg toplayan insanlara sk skya bal kalarak ruhumun temizliini
kurtarmak istemiyorum...

"u dnyada edindiim deneylerle yaam hakknda ok ey rendim anne. Kendilerine yarg ss verenler acnacak insanlardr.
Hapishaneye gnderenler, kendi haklarnda hkm vermeden bakalar hakknda hkm verenlerin gnahlarnn ce-

lan, nerede ve nasl g-

^CVI 111 I 11^ w.M.

nahlarnn ce;

iin, saygdeer olmann verdii bbrlenme i<

dan olmaktansa, insan iin sululuun belirtisi olan d,

nimda tamak yedir..."

"Benden hayr duanz eksik etmeyin ve benim iin alamayn anne. Efendimiz Krina, gsnde, mr boyunca, Bhri-gu'nun
vurduu tekmenin izini tamt. Dnyadaki gurur ve hakszln saldrlar bu izi, Tanr'nn gsnde gittike daha ok
derinletiriyor. O bu damgay bir ss gibi benimsedikten sonra, siz neden benim iin tasalanacak, benim iin kaygya
deceksiniz?"

Bu mektubu alr almaz Anandamoyi; Mohirn'i Gora'ya

gndermek istemiti. Fakat Mohim:

Ben memur adamm, Sahib izin vermez!., dedi, sonra da, Gora'nn yaptklar iin; sersemlik, budalalk diye atp tutmaya
balad:

Gnn birinde, yalnzca onun kardei olduum iin iimden atacaklar beni!., diye szn bitirdi.

Anandamoyi kocasna danmakta bir fayda grmedi... nk, Gora'nn yapt her eye kzmaya hazr olduunu biliyordu. Gora
hibir zaman gerek bir evlat gibi gnlnde yer etmemiti onun. Gen adama kar adeta bir eit dmanlk besliyordu. Gora,
sanki Vindhya dalarym gibi, evlilik yaamlarn daima ikiye ayrmt. Bir yanda btn o kaba sofuluu ile Kri-nadayal, te
yandan da toz kondurmad Gora'syla Anandamoyi vard. Gora'nn yksn yalnz ikisi bilen kar koca arasnda herhangi bir
ruh yaknl olanakszlam grnyordu. Bylece, Anandamoyi'nin Gora'ya kar besledii sevgi, kendi z hazine-sydi.
Kendisine istemeyerek katlanlan bu aile iinde olunun rahat yaayabilmesini salamak iin elinden geleni yapyordu.
 Btn kaygs tekilere, "Gora'nzn yznden iftiraya uradk. Bamza bu dert Gora'nn yznden ald, bu zarara Gora'nzn
yznden uradk..." dedirtmemekti.

Gora'nn btn yknn kendi omuzlarna ktn biliyordu. stelik de Gora's eine az rastlanr derecede dik bal bir
ocuktu. tekilerin ona kzmalarn ve varln ilerine sindire-

ilerini nlemek g bir i oluyordu. O zamana kadar Anan-

'-'~ "" "'^& hu deli olan,

d. Alnna, gsne, kollarna kutsal Ganj amuruyla birtakm i-aretler yapmt. Bylece arndktan sonra, kimsenin, Ananda-
moyi'nin bile kendine yaklamasna izin vermezdi. Yasak, yasak,

hep yasak...

Anandamoyi iini ekerek pencerenin nnden ayrld...

Mohim'in odasna gitti. Byk olu yere oturmu, gazete okuyordu, bir yandan da ua, sabah banyosu iin gsn ya ile

ovuturuyordu. Anandamoyi:

Mohim, dedi, Gora'y grmek istiyorum, benimle gidecek birini bul. Hapse atlmay istiyor gibi grnd bana. Herhalde hkm
verilmeden grmeme izin verirler.

Sertlik taslamasna karn, Mohim'in Gora'ya kar gerekten bir sevgisi vard:

Uursuz herif, diye bard. Brakn, varsn hapse girsin haydut. imdiye kadar ieri tkmam olmalar mucize!.. Bununla
beraber, gvendii adam artp, eline yeteri kadar para vererek, mahkemeye bavurmas iin derhal yola kard. Dairedeki
efinden izin alabilirse ardndan gitmeye bile karar verdi.

Anandamoyi, Mohim'in, Gora'nn g bir durumda olduunu bildii halde hareketsiz kalamayacan biliyordu. Onun,
yaplabilecek eyleri yapmaya hazr olduunu grnce baka bir ey istemekten vazgeti. nk bu koyu sofu aileden birinin
kendisiyle oraya gidecei iin hayale kaplmyordu. Hi kimse, evin hanmnn, Gora'nn tutukland karakola gidip ayak
takmnn yakksz dedikodularna- uramasna raz olamazd. Bunun iin

" :--!-J- -^, f,7ia diretmedi.

Odasna kapand. enesi kilitlenmiti. Gzlerinden, egemen olmaya alt keder okunuyordu. Lami alayp szlamaya
balaynca, azarlayarak odadan kard. Daima zntsn, kimseye bir ey sylemeden iine aktrd. Ne keder, ne sevin onun
skunetini bozabilirdi. Yreini kavuran aclara yalnz Tanr tankt.

Binoy, Anandamoyi'yi nasl avutabileceim bilemiyordu... Bunun iin birka szck syledikten sonra, hi konumadan yan
banda oturdu. Anandamoyi yle cesaret verici szlere kulak asacak yaradlta bir insan deildi. Devas olmayan dertlerin
tartlmasna girimek istemezdi. kisini de kayglandran konuya deinmeden:

Binoy, dedi. Gryorum ki henz banyo yapmamsnz.

Haydi abuk gidin. Yemek vakti geiyor!

Binoy banyosunu yapp gelerek sofraya oturdu. Onun yanndaki yerin bo oluu Anandamoyi'ye Gora'y anmsatt. imdi
ocuunun hapishanede verilen kuru ekmekle yavan yiyecekten baka bir ey yemeyeceini dnerek ana yrei szlad. Hem de
Gora ana sevgisinden yoksun olduu kadar, tutuklulara yaplan onur krc davranlara da urayacakt. Daha fazla dayanamad,
sudan bir bahane ile odadan kt.
33. Blm

. _. 3 , Lolita ile karlat... Oysa, onu

beklemiyordu. Bu kadar iradeli, bu kadar bana buyruk olduunu bildii kk kznn, pek de kmsenmeyecek bir servene

atlm olduunu sezmiti. i anlamak ist " ' "imine

bakt. Lolita: "Oradan ayrlp geldim Baba... v<ma ,Ouu

dm orada!.." dedi. Babas; bir ey mi, oldu, diye sorunca: "Yarg Gormohan Babu'yu hapse att!.." diye yant verdi.

Gora'nn bu ykye nasl olup da kartn, Pare Babu, nce anlayamamt. Fakat Lolita olan bitenleri btn ayrntlaryla
anlatnca, hi ses karmadan derin derin dnmeye dald. nce Gora'nn annesi iin kayg duydu. Yarg, hi kuku yok,
Gora'y, baya bir hrsz mahkum eder gibi mahkum edecektir, diye dnd: nk adaleti inemeyi det edinmi olduunu
biliyordu. nsann insan zerindeki basks dnyadaki ktlklerin

en korkuncuydu.

Sonra toplumla hkmetin el ele vererek desteklenmesiyle bu ktlk ne kadar yaygn ve ekilmez bir hal alyordu! Gora'-nn
nasl yakalandn dinlerken, btn durum Pare Babu'nun gznde canlanverdi. Babasnn hi ses karmadan dnceye

daldn gren Lolita:

Bu ne byk hakszlk deil mi Baba?., diye sordu.

Her zamanki sakin haliyle yant verdi:

Gora'nn ne kadar ileri gittiini bilmiyoruz. Ama ne o-lursa olsun, inanlar ona ne yaptrm olursa olsun, hibir zaman,
ngilizlerin su dedikleri bir hareketi yapm olamaz... Ama ne yaparsn, yavrum? Adalet anlay zamanmzda bilgilik ve
eitlikten yoksun, derecesi ayrt edilmeksizin her sua ayn ceza veriliyor. ki sulu da ayn hapishanede ayn ileyi ekecek.
Sorumluluu stne alan yok. O zaman suu ortaklaa btn insanlara yklemek gerekiyor!..

Sonra birden konuyu deitirerek: Kiminle geldin buraya?., diye sordu. Lolita, kendini zorlayarak yksek sesle yant verdi:
Binoy Babu ile!..

Kendini o kadar zorlad halde, sknts belli oluyordu... Olay, pek yle sade bir biimde anlatamad. Utancndan hafife

yz kzarmt.

Pare Babu, bu ele avuca smaz, aklna eseni yapan kzn tekilerden daha ok seviyordu ve onu cesurca doruluundan dolay
daha ok beeniyordu... Byle davran tekilerle atmasna yol at lde de bu duygusu gleniyordu... Lolita'-nn
kusurlar sudan eylerdi. Babas bunlarn, onun eine az rastlanr deerinin anlalmasna nasl engel olduunu biliyordu. Bunun
iin, karakterinin bu etin tarafna gem vuralm derken, yaradltan gelen ruh soyluluunun ndrlmemesine dikkat e-

derdi.

teki kzlarnn yz izgileri daha dzgn, tenlerinin rengi daha canlyd. Bunun iin her gren, gzelliklerine hayran olurdu.
Lolita ise, aksine, koyu esmer tenliydi ve yz de kardeleri-ninki kadar biimli olmad iin, gzellii hakknda, ayr ayr
dnenler vard. Bunun iin de Bayan Baroda, Lolita'ya uygun bir koca bulunamayacandan korktuunu, sk sk kocasna
sylerdi.
 Pare Babu'nun tekilerden stn tuttuu Lolita'da bulduu gzellik, yz izgilerinden, ya da tenin renginden deildi. inden
yzne vuran ruh gzelliiydi bu. Sadece kusursuz bir yzn grn deil, karakter salamlndan, cesaretten douyordu bu
gzellik. Bu nitelikler kimi sekin insanlar eker, kimilerini de

iter.

Lolita'nn sosyete yaamnda pek baar kazanamayacan buna karlk daima doru ve iten bir insan olarak yaayacan bilen
Pare Babu, ona kar daima kederle kark bir ilgi gsteriyor ve onu yanndan hi ayrmyordu. tekilerin hi
balamayacaklarn bildii iin, kusurlarn daima ho grrd. Lolita'nn Binoy'la yalnz dndn renir renmez, ileriki
gnlerde nasl saldrlara urayacan kestirmiti. Bu kk temkinsizliiyie

kendisini sulu durumuna dren Lolita'y toplumun, sanki kt

bir ey yapm gibi cezalandracan biliyordu.

Babas sorunu kafasnda evirip evirirken Lolita:

Baba, dedi. Yanl bir i yaptm biliyorum. A

-.- .~_. -i,,r,mcn ^rdkten sonra,

Byle bir soruya yant v

Bunu anladktan sonra

BOyie DK 5UIUJO ;g.,u

iin hibir ey sylemeden, delimen kznn ban dosta

okad.

Binoy'a Lolita'nn vapur yolculuuna hi deinmedi. Akama

doru:

Haydi Binoy, odama gidelim! dedi. Fakat Binoy:

Eve dnmem gerek! diyerek kabul etmedi.

- JimO^i Rinnv. ikinci kat verandasna yle

grnce, masann u le kartrp baktkt;

stnde duran kitaplar, dzeltmek bahanesiy-

ne efkatle bakarak:

vurmasn diye, lambay kenara ekti.

Bana bir ilah syler misin Lolita?.. dedi ve sonra,

kznn yzne
34. Blm

Bayan Baroda ertesi gn tekilerle dnd. Haran, Lolita'nn yapt hareket karsnda o kadar kzmt ki, evine gitmeden, Pare
Babu'yu grmeye geldi. Baroda, o kadar nefret etmiti ki, Lolita'nn yzne bile bakmadan, doru odasna gitti... Labonya ile Lila
da, Lolita'ya kzyorlard... nk onunla, Binoy'un rollerinin kaldrlmas gerekmi, bu yzden de programn iyice ksaltlmas, iki
kz kardein onuruna dokunmutu.

Suarita'ya gelince; o ne Haran'n atp tutmasna, ne de Baroda'nn alamakl yaknmalarna, ne de kzlarn mrldanmalarna
katlyordu. Hi konumadan sessizce bir makine gibi gnlk

:-!. ---: 1 <-- r>.. :, ^,n^A,rn mMon fitlini hl'Vk bT

utan duyan Sudhir, tekilerle birlikte Pare Babu'nun evine gelmeye cesaret edememiti. O kadar srar ettii halde onun, ary
geri evirmi olmasna Labonya fena halde ierleyerek bir daha yzne bakmayacana yemin etmiti.

Haran Pare Babu'nun alma odasna girer girmez:

Artk bu kadar fazla!., diye bard.

Bitiik odadan onun sesini duyan Lolita, hemen oraya gelerek, babasnn arkasnda durdu. Ellerini iskemlesinin arkasna
dayayarak gzn Haran'a dikti.

Pare Babu:

Olup bitenleri Lolita'nn kendisinden rendim: Bunu

tartmakta yarar grmyorum!., dedi.

Haran, Pare Babu'nun her zamanki skunetini bir zayflk belirtisi olarak gryordu. Bunun iin yle kmser gibi:

Elbette olan olmutur. Ama olaya neden olan kabahat ortadadr; tartlmas da gerekir!., dedi. Her yaptn bu kadar ho
grmeseniz, Lolita byle bir ey yapmaya asla cesaret edemezdi. Bu hogrrln kt sonularn, bu utan verici '?V btn
ayrntlaryla rendiiniz zaman siz de anlayacaksnz;..

Pare Babu, sandalyesinin arkasnda bir frtnann patlak vermek zere olduunu hissederek, Lolita'y yanna ekti. Elinden
tutarak, Haran'a sakin bir glmseme ile:

Haran Babu! dedi. ocuklarnz olduu zaman, onlar yetitirmek iin sevecenliin de gerekli olduunu anlarsnz. Lolita
babasnn stne doru eildi. Kolunu boynuna dolayarak kulana:

Baba, suyunuz soudu, gidip banyonuzu yapsanz! dedi.

Haran'n orada bulunuunu anmsatmak ister gibi:

Giderim, daha vakit gemedi! dedi.

Merak etmeyin Baba, siz yokken Haran Babu'yu yalnz

brakmayz.

Pare Babu odadan ayrldktan sonra, Lolita iskemlesine o-turdu. yice yerletikten sonra, gzn Haran'n yzne dikip:

yle grnyor ki, bizim evde herkes hakknda istediiniz gibi fikir ileri srmek iin hakknz var m sanyorsunuz?..

Suarita, Lolita'y ok iyi tanrd. Baka zaman olsayd, kardeinin yznn ne hal aldn grerek dehete kaplrd... Ama bu
sefer skunetle pencerenin yanndaki bir iskemleye oturarak, elindeki kitaba dalm gibi yapt. Suarita yaradltan olduu kadar,
alkanlkla da duygularna egemen olan bir gen kzd. Hele son gnlerdeki zntleri, onu olduundan ok sessizletirmiti.
Ama bu susuun verdii gerginlik nerdeyse kopacak hale gelmiti. Bunun iin Lolita'nn Haran'a meydan okuyuunu sevinle
karlad. Bu bastrlm heyecanlar iin bir supap oluyordu. Lolita yeniden sze balayarak:

Sanrm, Babamn bize kar nasl davranmas gerektiini ondan daha iyi bildiiniz kanisndasnz. Kendinizi bir retmen,
btn Brahmo Samaj'n azarlanabilecek ocuklar gibi gryorsunuz besbelli!

Haran, Lolita'nn bu atakl karsnda akna dnmt. yle bir temiz aznn payn vermeye hazrlanrken Lolita daha

nce davranarak:

Sizin byle byklk taslamanza gereinden ok katlandk. Ama, unu syleyeyim ki size, eer Baba'mza ders vermeye

kalkarsanz, bu evde yaayan hi kimse gz yummaz buna, hizmetiler bile.

Haran kekeledi:

Ama, Lolita, sahiden...

Lolita onun konumasna frsat vermeden:

Rica ederim, dinleyin beni. Sizi biz ok dinledik. imdiye kadar, bir kerecik de siz beni dinleyin. Bana inanmyorsanz e-er,
Suarita ablama sorun. Babamz, sizin olmak istediinizden de yce bir insandr. te bunu bilmeniz gerek. imdi, syleyecek bir
eyiniz yoksa, sklmayn, buyurun syleyin.

Haran fkeden kpkrmz kesilmiti. skemlesinden dorularak "Suarita!" diye bard. Suarita ban kitabndan kaldrarak ona
bakt. Haran szn srdrd:

Lolita'nn sizin nnzde bana hakaret etmesine gz yumacak msnz?..

Suarita ar ar:

Size hareket etmek istemedi! dedi. stedii, sizin Babamza layk olduu saygy gstermenizdir. nann ki, baka hi kimsenin,
ondan daha ok saygya layk olduunu dnemeyiz.

Bir an Haran'n kalkp gidecei sanld. Ama gitmedi. Bbrlenir bir tavrla kendini iskemlesine brakt. Bu evde herkesin
kendisini eskisi gibi saymadn grdke, umutsuzca durumunu kurtarmaya alyor, ama, insann, rk bir destee ne kadar
dayanrsa onun o kadar abuk yklacan unutuyordu. Haran suratn asarak, kskn bir tavrla sus pus olduunu gren Lolita,
Suarita'nn yanna giderek, sanki hibir ey olmam gibi onunla konumaya balad. Bu srada, Sat koarak ieri girdi.
Suarita'y elinden tutup kalkmaya zorlayarak:

Gel, Didi. Benimle gel!., dedi:

Nereye gideceiz?., diye Suarita sordu.

Ne olur, gelsene, bak sana ne gstereceim. Lolita, ona bir ey sylemedin ya?..

Hayr!., diye yant verdi Lolita. Sati'e, Suarita'ya tanmadklar teyze hakknda bir ey sylemeyeceine sz vermi, szn
de tutmutu.

Ama Susarita, konuklarn brakamayaca iin:

Anlald, geveze adam, birazdan gelirim. Bekle de Babamz banyodan gelsin.

Sati sinirlendi. Haran orada olduu zaman, ondan uzaklamak iin elinden ne gelirse yapard. Ama ondan ok ekindii iin,
nnde daha fazla ayak diremedi. Haran'a gelince; onun bir kusurunu yzne vurmak frsatnn dnda, hibir zaman Sati'le
ilgilenmemiti. Ama Sati yine de orada kald. Babas gelir gelmez de, iki kz kardeini ellerinden tutarak dar kard.

Haran:

Susarita ile resmen nianlanmamza izninizi istediim zaman, bunun tarihini geciktirmemeyi de istemitim. nmzdeki pazar
gn olur mu?., diye sordu.

Pare Babu:

Benim buna kar bir diyeceim yok! dedi. Yalnz karar

verecek olan Susarita!

Ama, daha nce size kabul ettiini sylediinize gre... Peki, yle olsun.

35. Blm

Binoy'un can, Pare Babu'lara gitmek istemedi. Ama e-vinde tek bana oturmak da o kadar bunaltmt ki kendisini; A-
nandamoyi'ye gidip:

Anne, dedi. Birka gn sizde kalmak istiyorum.

Binoy, Gora'nn yokluunda, kendisinin orada bulunuunun Anandamoyi'nin avunmasna yarayacan dnmt... Bunu
anlayarak, duyguland. Elini sevecenlikle gen adamn omzuna koydu, ama bir ey sylemedi. Oraya yerleir yerlemez Binoy,
hem onu, hem kendisini biraz kederli dncelerden kurtarmak' iin, ene alp grlt etmeye balad. Ciddi bir tavrla kendisine
pek iyi bakmadn syleyerek taklyordu... Akam o-lup da ortala hzn kt m, Anandamoyi'nin peini brakmyor, ev
ilerine engel olacak kadar, cann sikarcasna stne dyordu.

Sonra, onu odasnn nndeki verandaya kadar srkleyerek, yerdeki rtnn stne oturttu. ocukluk anlarn, babasnn evinde
geirdii yaam, evlenmeden nceki gnlerine ait yklerini anlattrd.

Anandamoyi, byk bir profesrn kk kzyd. Babasnn btn rencileri onu ok martyorlard. Babas ldkten sonra bu
yetim kzcaza herkes o kadar yz veriyordu ki, dul annesi adamakll tasalanmaya balamt.

Bu yknn sonunda, Binoy:

Anne! diye bard. Sizin hibir zaman anne olmam bulunacanz dnemiyorum. yle sanyorum ki, byk babanzn
rencileri, size minicik bir anne gzyle bakyorlard ve byk babanz da yetitiren sizdiniz.

Ertesi akam, Binoy, bir rtnn stne uzanmt. Ba da Anandamoyi'nin dizindeydi.

Anne, dedi. Kimi zaman, Tanr'mn kitaplardan edindiim bilgileri unutturmasn, sizin dizinize snmay, dnyaya benden ve
sizden, baka kimsenin olmamasn diliyorum!., demiti.

Binoy bunlar o kadar umutsuzca sylemiti ki, yreini ne byk bir derdin kemirdii anlalyordu. Anandamoyi hem at, hem
de byk bir kayg duydu. Binoy'un hafif hafif san okamaya balad. Uzun bir sessizlikten sonra:

Pare Babu'lar nasllar, iyiler mi?., diye sordu.

 Bu soru karsnda aran Binoy, rperdi: "Anne'den hibir ey gizlenemez..." diye dnd. "nsann iini okuyor..." Sonra
yksek sesle:

Evet, hepsi iyiler!., dedi.

O kzlar tanmak isterdim. Balangta Gora, onlar hakknda pek iyi dnmyordu. Ama sonradan onu fethettiklerine gre
meziyetli kzlar olmallar.

Binoy hararetle:

Ben de onlar tantmak isterdim size! dedi. Ama Gora'-nn buna kar olmasndan ekiniyordum. Bunun iin hi byle bir
neride bulunmadm.

Anandamoyi:

Bynn ad neydi? diye sordu.

Bu eit sorularla, yantlar birbirini kovalad. Ama Lolita'-nn ad geince Binoy kaamakl cmlelerle konudan uzaklamaya
altysa da, Anandamoyi bu taktie aldanmayarak, glmsedi.

ok akll bir kz olduunu biliyorum onun, dedi. Binoy:

Kim syledi size bunu?., diye sordu.

Siz doal olarak.

nceleri, Binoy, Lolita'nn lafn etmekten herhangi bir ekingenlik duymuyordu. imdi, serbeste konuabildii o gnlerde,
Lolita'nn akllln, Anandamoyi'ye, cokunca vdn unutmutu. Anandamoyi usta bir denizci gibi, btn kayalar syrarak
kayn yrtt ve az sonra, Binoy ile Lolita'nn arkadalklarn belli bal btn ayrntlaryla renmi bulunuyordu.

Binoy, Gora'nn tutuklanmas haberi zerine Lolita'nn nasl iddetle bakaldrdn, kap vapurla beraber gelilerini bile

anlatt. O kadar ateli ateli konumaya balamt ki, o zamana kadarki bezginlikten, stnde iz kalmamt. Bu kadar artc bir
insan, byle hi ekinmeden, serbeste anlatabildii iin o kadar mutluydu ki!..

Yemek vaktini haber verdikleri zaman, susmak zorunda kalnca, bir dten uyanrcasna, Anandamoyi'ye her eyi, yreini
kemiren her eyi anlattn fark etti. Ama o her olay, o kadar doal bir biimde dinlemi ve yorumlamt ki, Binoy, en kk bir
duraksama, ya da utanma duymamt bunlar anlatrken. O zamana kadar, Binoy'un yaamnda analndan saklayacak hibir
serven olmamt. En kk ilerini bile gidip ona anlatmak alkanl vard.

Ancak Pate Babu ailesini tand zamandan beri iinde bir huzursuzluk duyuyor, dncelerini saklamak zorunda kal cann
skyordu. imdi, kendisini sevecenlik ve anlayla dinleyen A-nandamoyi'ye iini aarken byk bir ferahlk duyuyordu...
Geirdii deneyi Anandamoyi'nin ayaklarnn ucuna sermemi olsayd, temizliinden bir eyler yitirecek ve bu lekenin glgesiyle
snkleecekti.

O gece Anandamoyi uzun uzun bu konuyu dnd. Go-ra'nm nndeki yaamn, her gn biraz daha kark bir hal aldn
hissediyordu... Ama buna belki Pare Babu'larn evinde bir zm yolu bulunurdu. Sonunda, ne yazldysa o olur; diye dnerek
gen kzlarla tanmaya karar verdi.

36. Blm

Mohim'le kars taraf artk Sai He Binoy'un evlenmelerine olmu bitmi bir i gzyle bakyorlard. Sai o zamana kadar
bilmedii bir utanma duygusuna katlarak Binoy'un karsna kmaz olmutu. Sai'nin annesi Lakmi'yi ise Binoy ok seyrek
olarak grrd... Bu, Bayan Lakmi'nin utanga olmasndan ileri gelmiyordu, yalnz, gizlilikten holanan bu kadnn odasnn
kaps daima kapl dururdu. Kocasnn dnda, nesi var, nesi yok, her eyini kilit altnda tutard. Mohim de karsnn koyduu ok
sk kurallar yznden istedii gibi hareket edemezdi. Ahbap evresi de ve gidip geldii yerler de bunun iin ok snrlyd.

Lakmi, btn kk dnyasn sk bir kontrol altnda bulundururdu. Uyruklarndan birinin buradan kmas ne kadar g ise, bir
yabancnn girmesi de o kadar gt. Gora da evin, Lakmi'nin egemenlii altndaki blmnde iyi karilanmazd.

Lakmi'nin krallnda yasama, yrtme ve yarg organlar arasnda hibir zaman bir atma olmazd. nk, yapt yasalar
uygulayan da kendi olduu gibi, Asliye mahkemesi de, Temyiz mahkemesi de kendisi idi. Mohim evinin dnda, ahbaplar
arasnda iradeli bir kii olarak bilinirdi. Ama, Lakmi'nin yasasnn getii blgede en nemsiz ilerde bile iradesini gstermek
olanan bulamazd.

Lakmi Purdah'nn arkasndan, Binoy hakknda kararm verip, onaynn aitna mhrn basmt: Binoy'u ocukluundan beri
tanyan Mohim, ona sadece Gora'nn arkada gzyle bakmaya almt. Sai'yi Binoy'a verme dncesini ilk kez ortaya atan
Lakmi olmutu. Damat adaynn balca meziyetlerinden biri de kendilerinden eyiz istemeyecei idi. imdi Binoy eve yerletii
halde, Gora'nn serveni yznden meydana gelen zntl havadan dolay Binoy'la evlenmek konusunu konuamamak

tvjohim'e byk bir azap veriyordu. Ama, pazar gn, artk sabr tkenen Lakmi ie el koydu. Bu dinlenme gn le uykusuna
yatm olan kocasn uyandrarak, eline pan kutusunu tututurup, gerekli eyleri de vererek Binoy'la konumaya gnderdi. O srada
Binoy, Anandamoyi'ye bir arkadann kard derginin son saysndan bir yaz okumaktayd.

Mohim, Binoy'a pan sunduktan sonra Gora'nn nne geilmez, lgnlklar zerine bir nutuk ekti. Daha sonra zihninden
kardeinin cezasn ekip hapishaneden kmasna ka gn kaldn hesaplarken, tmyle rasgele, aghrabazan aynn yarsnn
gemi olduunu anmsad. Bunun zerine konuya girebileceini dnd.

Dinle beni Binoy! dedi. Agbrahazan aynda dn yaplamayacan dnmen sama bir ey. Dediim gibi, bunca kural ve
yasaklarmza bir de aile yaamyla ilgili yasaklan eklersek memleketimizde kimse evlenemez.

Anandamoyi Binoy'un ardn grerek imdadna yetiti:

Binoy Sai'yi kk yandan beri tanr. Bunun iin onun kocas olmak fikrine bir trl alamyor. te bu nedenden Agh-
rahazan ay bahanesini ileri srd.

Mohim:

Bunu, bandan sylemeliydi! diye kar kt.

nsann kimi zaman, zihnindeki sorunlar zmesi iin zaman gerekir. Mohim, neden bu kadar kayglanyorsun? Kukusuz ki,
baka nianlanacak kimse bulunmayacak. Bekle, Gora gelsin. Onun tand evlenmek isteyen birok gen vardr. Bunlardan
biriyle bu ii kolayca zmler.

Yz uzayan Mohim:

Hmm... diye homurdand. Siz tekerlee denek sokma-ydniz, Binoy kar kmazd.

Binoy, bu szlere ierlemiti. Protesto edecei srada A-nandamoyi onu nledi:

Bsbtn haksz deilsin Mohim! dedi. Bu ite Binoy'u k|k'rtmadm. Henz gentir, belki de geici bir duyguya kapla-rak
raz olmutu. Ama iler yolunda gitmedi.

Bylece, Anandamoyi, yldrmlar kendi stne ekerek Binoy'u, Mohim'in saldrsndan korumu oluyordu. Bu da, gsterdii
zayflk yznden Binoy'a utan verdi. Bununla beraber Binoy'un isteksizliini aa vurarak, ii sonuca balamasna meydan
vermeden, Mohim:
Bir vey anne hibir zaman insann z anas gibi duymaz! diyerek, krgn bir tavrla kp gitti.

Anandamoyi, Mohim'in iinden geirdii bu sitemi yzne syleyeceini bilmez deildi. Aile iindeki btn skntlarn suunun,
sonunda, toplumun yasas gereince, vey anaya ykletileceim biliyordu. Ama, hareketlerini bakalarnn dncelerine gre
ayarlamaya alk deildi. Gora'y kollarnn arasna ald gn gelenek ve grenekle btn ilgisini koparm ve devaml eletirilere
uramasna neden olan bir yol tutmutu... Fakat yalan sylemek zorunda oluundan srekli olarak duyduu vicdan azab,
tekilerin ac szlerine katlanmak zorunda brakyordu onu. Bakalar onu Hristiyanlkla suladklar zaman Gora'y barna
bastrarak:

Tanr bilir ya, bana Hristiyan demekle iftira etmi olmuyorlar!., diye dnyordu.

Bylece yava yava, evresinin koyduu kurallara kulak asmayarak, yalnz vicdannn sesine uydu. Bunun iin de Mohim'in gizli
veya ak, yapt hibir ta atma, ona, doru bulmad bir hareketi yaptrtamazd.

Birdenbire:

Binoy, dedi. oktandr Pare Babu'lara gitmiyorsunuz, deil mi?..

oktan, denemez Anne.

Ama yle sanyorum ki, vapurla dnnzn ertesi gnnden beri gitmediniz.

Gerekten de uzun bir zaman gememiti ama, Binoy, bu olaydan nce Pare Babu'lara o kadar sk gidiyordu ki, Anandamoyi
kendisini ancak arada bir grebiliyordu. Bunun iin uzun zamandr oraya gitmiyormu gibi gelebilirdi Anandamoyi'ye- D"
huti'sinin kenarn didiklemeye balad, ama bir ey syleyemedi.

Bu srada hizmeti iki bayann geldiini haber verdi. Bunun zerine Binoy konuklar tedirgin etmemek iin kalktysa da Ananda-
moyi ile, bu bayanlarn kim olabilecei zerinde konuurken, ieri Suarita ile Lolita girdi. Artk Binoy'un ekilip gitmesi olanak-
szlamt. Ses karmadan, beceriksizce olduu yerde durdu.

Gen kzlar, Anandamoyi'nin ayaklarnn tozunu sildiler... Lolita, Binoy'u grmezlikten gelmiti. Fakat Suarita eilip:
"Naslsnz?" diyerek selamlad. Sonra Anandamoyi'ye dnerek, Pare Babu'lardan geldiklerini syledi.

Anandamoyi onlara hararetle "ho geldiniz!" diyerek yle kar kt:

Kendinizi tantmanz gerekmez, sevgili konuklarm... Sizi imdiye kadar hi grmedim, ama sizi kendi ailemden gibi
biliyorum.

Sonra onlar rahata oturttu. Suarita, Binoy'u da konumaya kartrmak iin:

oktan bize geldiiniz yok! dedi. Binoy, Lolita'ya bir gz atarak:

Sk sk sizi tedirgin ederek dostluunuzu yitirmekten korkuyordum da! dedi.

Suarita glerek:

nsann, dostlar tarafndan sk sk tedirgin edilmekten holandn bilmiyor musunuz?

Anandamoyi aka ederek:

Gerekten de bilmiyor. Size bir anlatsam sabahtan akama kadar bana nasl buyruklar verdiini! Kaprisinden geilmiyor!..

Bunlar syleyerek sevecenlikle Binoy'a bakt. Binoy da:

Tanr sabrnz denemek iin beni kullanyor!., dedi. Bu sz zerine Suarita, Lolita'ya dirseiyle dokunarak:

Duyuyor musun Lolita? Acaba biz de bu denemeden geirilip de ok hafif bulunmu olmayalm diye korkuyorum! Dedi.

Lolita'nun bu sorunla ilgilenmediini gren Anandamoyi glerek:

Bu sefer deneye vurulacak olan Binoy'un sabr olacak gibi grnyor. Sizin ailenizin, onun gznde ne kadar byk deeriniz
olduunu bilemezsiniz. nann bana, Binoy, sizleri ve Pare Babu'yu daima kendinden geerek anar!

Anandamoyi konuurken doal grnmeye almasna karn yznn kzarmasn nlemeyen Lolita'ya bir gz att:

Bilemezsiniz imdiye kadar Pare Babu'yi savunmak iin ka kii ile bozutu. Koyu Brahman arkadalar ona Brahmo diye
taklrlar, bu yzden kastndan kartlmasn isteyenler de oldu. Byle banz nnze eip oturmayn, sevgili Binoy'um.
Utanlacak bir ey yok bunda. Ne dersiniz Lolita'cm?

Bu kez Lolita ban yukarya kaldrp bakt, ama Anandamoyi kendisinden yana dnnce yeniden nne edi. Onun yerine
Suarita yant verdi:

Binoy Babu bizimle dost olmak inceliini gsterdi. Bunu bize kazandran bizim meziyetimizden ok, onun katt sempatidir.

Anandamoyi glerek:

Bakn, burada sizin gibi dnmyorum. Binoy' ocukluundan beri tanrm. Gora'dan baka arkada olmamtr. Kendi
evresinden olan kimselerle bile badaamad. Bununla beraber sizi tand gnden beri bizden uzaklat... Bu konu zerinde
sizinle kavga karabilirim. Ama ben de onun gibi ayn sihirli etkinin altndaym imdi. Size kar durulamaz, sevgili kzlarm.

Bunlar syleyerek, Anandamoyi, gen kzlarn enelerini okad, sonra parmaklarnn ucunu pt.

Binoy o kadar sklm grnyordu ki, Suarita acd ve:

Binoy Babu! dedi. Babam da bizimle beraber geldi. Aada Krinadayal Babu ile konuuyor.

Bylece Binoy, kadnlar ba baa brakarak svmak olanan bulmutu.

Bunun zerine, Anandamoyi Gora ile Binoy'un ei grlmemi dostluklarn anlatt. ok gemeden de bu konunun kzlar ne
kadar derinden ilgilendirdiini sezdi. Dnyada hi kimseyi, daha kklklerinden beri btn ana sevgisini verdii bu iki ocuk

kadar sevmemiti. Onlara kendi elleriyle biim vermiti. Tpk gen kadnlarn, Sira'nn simgelerini yapp da sonra onlara
tapnlar gibi. Bu tapt iki varln yklerini yle tatl ve ylesine canl anlatyordu ki, Suarita ile Lolita en kk bkknlk
duymuyorlard onu dinlerken. Kald ki onlarn da Gora ile Binoy'a sempatileri vard. Ama, bu ana sevgisinin sihirli nda iki
arkada yepyeni bir gzle grr gibi oluyorlard.

Anandamoyi'yi tandktan sonra Lolita'nn yargca olan kzgnl yeniden canland. Ama onun ac szlerini Anandamoyi
glmseyerek karlad:

Sevgili yavrum, dedi. Gora'nm hapise atlmasnn bana neye mal olduunu yalnz Tanr bilir. Ama Sahib'e kzamyorum.
Gora'y bilirim; insanlarn yasalarnn, doru bildii eylerin karsna kmasna katlanamaz. Gora, devini yerine getirdi.
Hkmet yetkilileri de kendi devlerini yapyorlar. Eer ortada ac ekmek diye bir ey varsa, alnlarna yazlanlar ac
ekeceklerdir. Gora'nm mektubunu okursanz, onun acdan kamadn, kimseye kar da ocuka bir fke beslemediini
grrsnz. Hareketinin btn sonularn nceden lm, bimi bulunuyor.

Gora'nm zenerek saklad mektubunu bir kutudan karp Suarita'ya uzatt:

Yksek sesle okur musunuz kzm?.. Bir kez daha dinlemek beni mutlu klacak,

Mektubun okunmas bittikten sonra de bir an sustular. Anandamoyi yalnz ana kalbinin duyduu kederden deil, ama a-na
kalbinin duyduu sevin ve vnten gelen birka damla gzyan sildi.

Ne esiz insand onun Gora's! Yargtan balamasn istemek, onu acndrmak iin asla kltemiti. Hapishane yaami-n|n
zorluklarn bildii halde hareketlerinin btn sorumluluunu, bi|erek yklenmiti. Bakasnn stne atmaya kalkmamt... Ma-
dem ki o hi sarslmadan, bana gelene boyun edi, annesi ola-ral< kendisi de, bunun acsna bylece katlanmalyd.

Lolita Anandamoyi'ye bakarken byk bir hayranlk duyuldu. Bir Brahmo evresinin btn nyarglar onun iinde de

kklemiti. Hibir zaman koyu sofuluktan gelen bo inanlarla yorulmu kadnlara kar pek yle fazla bir sayg duymazd.
Btn ocukluu boyunca, Bayan Baroda, Lolita'nn bir kabahatini yzne vurmak istedii zaman, bir Hindu kz gibi hareket
ettiini syler, bu da fena halde onuruna dokunurdu. Anandamoyi'nin szleri, bugn onda kolay kolay silinmeyecek bir hayranlk
uyandrmt. Ne kadar sakin bir kuvvet, ne kadar bilgelik, ne kadar derin bir anlay vard bu szlerde. Heyecanlarna ne kadar az
e-gemen olduunu dnerek Lolita bu kadnn nnde kldn hissetmiti. Scakkanl olamay yznden Binoy'la konua-
mam, ondan yana yle bir gz atamamt bile! imdi Anandamoyi'nin yznde okunan sakin sevecenlik, onun ruhundaki
huzursuzluu yattryor ve evresindekilerle olan ilikilerini daha sadeletirip doallatryordu.

imdi sizi tandktan sonra Gurmohan Babu'nun o ruh gcn kimden aldn anlyorum! dedi.

Anandamoyi glmseyerek:

Bu konuda yanlm olmanzdan korkarm. ayet, Gora benim iin, btn ocuklar gibi bir ocuk olmasayd, bu gc nereden
bulabilirdim?.. Onun bana gelen bu felakete katlanabilir miydim?..

37. Blm

Lolita'nn, Anandamoyi'yi ziyareti srasndaki heyecann aklayabilmek iin biraz daha gerilere gitmek gerek. Birka gndr,
her sabah ilk dncesi u oluyordu: "Binoy Babu, bugn gelmeyecek!" Bununla birlikte, sonradan, yine gelebilecei umudunu
elden brakmyordu. Zaman zaman da belki de gelmitir de salona kacak yerde Pare Babu'nun yannda kalmtr! diye
dnyordu. Zihnine bir kez bu dnce takld m, yerinde duramaz oluyor, odadan odaya koup duruyordu. Beynine en
dncelerden nasl kurtulacan bilemiyordu. Bir an geliyor, gzyalarn glkle tutabiliyor, sonra da kime olduunu bilmeden
(herhalde kendi kendisine) kzp duruyordu. inden yle diyordu: "Ne oluyor? Ne oluyorum ben?.. Bir kar yol grmyorum.
Bu kmazdan kurtulmak iin daha ne kadar bekleyeceim?.."

Lolita, Binoy'un koyu sofu tabakadan olduunu, onunla evlenmesinin sz konusu olamayacan biliyordu. Bununla beraber
gnlne sz geiremiyordu. Zayflndan utanyor, kendinden korkuyordu. Binoy'un kendisine kar kt bir duygusu olmadn
biliyordu. te bu da duygularna kar koymasn gletiriyordu. imdi de Binoy'un gelmesini zlemle bekledii halde,
geliverirse diye de korkusundan lyordu. indeki bu ekimeye gnlerce katlandktan sonra o sabah kendisini ok gsz
hissetti. Binoy'u grnce belki iini kemiren bu znt geer, diye dnd. nk zntlerinin asl nedeninin, Binoy'un
yokluu olduunu gryordu. Sati'i odasna ekerek:

Binoy Babu ile kavga ettiini anlyorum! dedi.

Sonra szn yle srdrd:

Dorusu ya ok acayip bir arkada bu Binoy Babu! Sen K durmadan onu anarsn, Binoy Babu burada, Binoy Babu u-rada
diye. Ama o seni grmek iin rahatn bozmaz.

Hadi canm sen de!., diye Sati bard. Nereden bili-yorsun ki? Elbette beni aryor o da!..
Her zaman olduu gibi Sati, ablasna kar bir zafer kazanmak iin bir eyi yksek perdeden sylemenin yetersiz!iine inanrd.
Bununla birlikte, imdi ortaya elle tutulur bir kant koymak gerektiini anlyordu. Bunun iin doruca Binoy'un e-vine gitti.
Derhal geri dnerek u haberi yetitirdi:

Artk evinde oturmuyor, ite bunun iin de gelmedi! Lolita direterek:

Peki ama nceden de ne diye gelmemiti?..

Uzun zamandr evinde deil de ondan. te bunun zerine Lolita, gidip Suarita'ya:

Didi'ciim, dedi. Gurmohan Babu'nun annesini ziyaret etmemiz gerekmez mi, ne dersin?..

Suarita:

Afna kendisini tanmyoruz ki?., diye kar koydu.

Ne kar bundan! diye bard Lolita. Gurmohan Babu'nun babas, Babamzn eski bir ahbab deil mi?.. Suarita da bunu
anmsamti.

Git babama syle ekerim! dedi.

Fakat Lolita gitmek istemeyince Suarita; "kendisi gitmek zorunda kald.

Elbette, dedi Pare Babu. Bunu daha o zaman dnmeliydik!

leye doru gitmeye karar verdiler. Ama daha karar verilir verilmez de Lolita fikrini deitirdi. Onuru krlm gibi bir
duraksama onu alkoyuyordu. Suarita'ya:

Babamla ikiniz giderseniz, ben gitmeyeceim! dedi.

Olanaksz, diye Suarita kar kt. Babamla yalnz ikimiz gidemeyiz. Beraber gitmemiz gerekir. natlk edip de kararmz
bozma!

Sonunda Lolita raz oldu. Ama bu Binoy'a yenilmeyi kabul etmek demek olmuyor muydu?.. O bu kadar rahata gel" meyeceini
biliyordu da, kendisi peinden kouyordu. Yz kzartc bir eydi byle zayf davran. Kendisini bu duruma du-

rd diye Binoy'a kzyordu. Anandamoyi'ye, ona rastlamak 'mucjuyla gitmi olmadna kendini inandrmaya alyordu, i te
byle grnm olmak iin de Binoy'a gnaydn demedii L\ yzne de bakmamt.

Binoy da, byle davrannn Lolita hakkndaki duygularn aka grmesine ve bunu kabul etmek istememesine bal-vordu...
Lolita'nin kendisini sevmi olabileceini dnmeye, alakgnll engel oluyordu.

Bir aralk Binoy, Anandamoyi'nin odasnn kapsnda grnd. Pare Babu'nun gitmek zere kzlarn beklediini haber ver<ji.
Binoy kapnn kanad arkasna sakland iin Lolita kendisini gremiyordu:

Ne? dedi Anandamoyi; bir ey ikram etmeden kendisini brakacam m sanyor?.. Nasl olur?.. eri girip oturun Binoy, neden
kapnn arkasnda duruyorsunuz yle?

Binoy ieri gererek Lolita'dan olduka uzakta oturdu. Artk Lolita sakinlemiti. Rahat bir ekilde,

Biliyor musunuz Binoy Babu! Arkadanz Sati, bu sabah, kendisini tmyle brakp brakmayacanz anlamak iin evinize
gitmiti!..

Binoy, Lolita'nn kendisiyle konuacan ummad iin gaipten bir ses gelmi gibi rperdi. Sonra, heyecann saklaya-mad
iin utand. O her zamanki, abucak iin iinden syrl-vermek becerikliliini yitirmiti. Kulaklarna kadar kzararak: Sati evime
kadar geldi demek! dedi. O srada evde yoktum. Bununla beraber Lolita'nn bu bir iki szc ona sonsuz bir sevin vermi, bir
karabasan gibi stne ken, her eye kar duyduu kuku dalvermiti. Artk dnyada ondan mutlu kimse yoktu. Kalbinin
derinliinden, kurtuldum diye bir ses ykseldi. Lolita benimle dargn deil, Lolita bana kzmyor.

Onlar birbirinden aynan engeller yi kl vermiti. Suarita glerek:

Binoy Babu, nce bizi yrtc birer canavar gibi grmt. Ya da tepeden trnaa kadar silahlanarak saldrya gee-Cemizi
sanmt! dedi.

Binoy: g

Ses karmayanlar daima haksz kar. Bu dnyada yaknanlar davay kazanrlar. Bununla beraber Didi, byle dneceinizi
sanmazdm. Hem kendiniz ayr duruyorsunuz, hem de bakalarn uzaklamakla suluyorsunuz!

Binoy ilk kez, Suarita'ya Didi, diyordu. Bylece ona kar duyduu kardee yaknl aklam oluyordu. Bu szck gen kza
ok tatl geldi: nk daha ilk tantklar anda birbirlerine duyduklar itenlik ok ho bir biimde canlanm oluyordu. Bu srada
Anandamoyi geldi. Binoy'u kahvalt ederlerken hizmet etmesi iin aaya gnderdi, kendisi de kzlar arlad.

Pare Babu, ge vakit kzlarn alp gitti. Onlar gittikten sonra Binoy:

Anne! dedi. Bugn daha fazla almanza engel olacam. Gelin taraaya kalm.

Kendini g tutuyordu. Beraberce yukar ktlar. Binoy, yere bir rt sererek Anandamoyi'yi oturttu.

Ee... Ne var Binoy? Bana ne sylemek istiyorsunuz?

Hibir ey! diye yant verdi Binoy. Sizin konumanz istiyorum.

iin asl uydu ki, Binoy, Anandamoyi'nin Pare Babu -nun kzlar iin ne dndn renmek iin yanp tutuu-

Sahiden de ok tatl eyler bu kzlar! dedi.

Bu kadar yetmezdi Binoy'a. Konuyu srdrmek iin, a-rada sze kararak bir iki szck sylyor. Pare Babu ailesiyle olan
ilikileriyle ilgili ufak tefek ykler anlatyordu. Bu ayrntlarn hepsinin pek fazla nemi yoktu. Ama Binoy'un bunlara gsterdii
candan ilgi, Anandamoyi'nin hi eksilmeyen sevgisi, taraada ba baa olular, ortala ken bu kasm ay glgeleri en nemsiz
olaya bile zengin ve derin bir anlam veriyordu.

Anandamoyi birden iini ekerek:

Gora'nn Suarita ile evlenmesini ne kadar isterdim!., dedi. Binoy dorularak yant verdi:

Ben de ou kez bunu dnmmdr, Anne. Ne kadar birbirlerinin dengi olurlard.

Anandamoyi dalgn dalgn:

Ama gerekleebilir mi bu?., diye sordu.

Neden olmasn?.. Gora'nin Suarita'ya tutkun olduunu sezer gibi olmutum.

Anandamoyi de Gora'nn kendisini eken bir etki altnda kaldn sezmiti. Binoy'un sz arasnda syledii bir iki eyden de bu
ekiciliin Suarita'dan geldiini de anlamt... Bir dakika hi konumadan durduktan sonra:
Suarita'nn koyu sofu bir Hindu ailesinden biriyle evlenmek isteyeceinden kuku duyarm! dedi.

yordu.

Tuhaf ey, dedi Anandamoyi, beni bunun iin mi iimden ayrdnz?.. Bana nemli bir eyler syleyeceinizi sanmtm.

ayet sizi buraya getirmeseydim, u gzel gn batn gremeyecektiniz!

Sahiden de, sonbahar gnei Kalkta evlerinin tesinden batmaktayd, ama hava skntlyd. Gkyznn rengi pek de gzel
deildi. Gz alc parltsn, ufku kaplayan bir duman per* desi glgelemiti. Ama bu akam, bu hznl gn bat bile B-noy'un
gznde, klar sayordu.

Dnyalar onun olmutu sanki. Anandamoyi:

y.

Bence sorun daha ok, Gora'nn bir Brahmo ailesinden bir kzla evlenmesine izin verilip verilmeyeceidir. Siz kar kmaz
msnz buna?., diye sordu.

Hi kar kmam, inann bana! diye Anandamoyi yant verdi.

Binoy:

Sahi hi kar kmaz msnz?., diye bard.

Elbette, Binoy. Neden kaym?.. Evlenme gnllerin birlemesi zerine kurulmaldr. Eer bu birlik varsa, man-tras'lar
okunmu okunmam, bundan ne kar. Nikah Tanr a-dra kyldktan sonra...

Binoy, iinde byk bir arln kalktn hissetmiti... ; Byk bir sevinle:

Anne, sizin byle konumanz beni hem artt, hem de son derecede sevindirdi! dedi. Bu fikir zgrln nasl el elde
ettiniz?..

Anandamoyi glerek:

Nasl m? Gora'nn etkisiyle.

Ama benim bildiim Gora tam aksini sylerdi.

Ne sylediinin nemi yok. Ondan unu renmi bulunuyorum. nsann iinde tad hakikat ve yine insanlarn nasl sama
sapan konular zerinde tartp boutuklar. Aslnda koyu Hindulukla Brahmo arasnda ne ayrlk var yavrum? Kast ayrm,
insanlarn gnlne hkmedemez. Tanr burada insanlar ayrmaz, yaklatrr. te yine gnllerdedir ki, o insanla birleir. O'nu
uzakta tutarak, insanlar ibadetlerine ve inanlarna gre birletirmeye kalklmas kabul edilebilir mi?

Binoy:

Aznzdan bal akyor, anneciim! diyerek, Ananda-moyi'nin ayann tozunu silmek iin yere eildi. Gerekten sizin
yannzda geirdiim bugn benim iin o kadar verimli oldu ki...
38. Blm

Suarita'nm teyzesi Harimohini'nin gelii Pare Babu'nun evinin havasn adamakll bozmutu. Bu sarsnty anlatmadan nce,
Haimohini'yi, kendi hakknda Suarita'ya bilgi vermek zere syledikleriyle tantmak yararl olur.

Annenden iki ya byktm. Annemle babam stmze titrerdi. Evde baka ocuk yoktu. Amcalarmz da ok severdi bizi.
Hemen hemen kucaktan indiimiz yoktu. Sekiz yama gelince beni, ok tannm zengin ve soylu bir aile olan Roy Sovdhuri'iere
gelin verdiler. Ama mutlu olmam alnma yazlmam. Babamla, kaynatam arasnda bana verilen eyiz konusunda anlamazlk
kt. Kocamn ailesi hasislikle sulad babam hibir zaman balamad. Bundan sonra, kt tehditlerle beni hrpalamay adet
edindiler...

"Olumuz, baka bir kadn alsayd grrlerdi kzlarnn halini!" diyorlard. Babam benim, ne kadar yoksul bir halde ya-atldm
grerek, teki kzn asla zengin bir aileye vermeyeceine yemin etti. te bunun iin annen orta halli biriyle evlendirildi...

Kocamn evi ok kalabalkt. Dokuz yama basnca elli altm kiilik yemein piirilmesine yardm etmek zorunda kaldm.
Herkes sofradan kalkmadan yemek yiyemezdim. Verdikleri hep artklard. ou kez yalnz pirinle dal'den baka bir ey girmezdi
azma. Genel olarak saat ikiye kadar, belki de daha uzun zaman oru tutuyordum. Yemeimi yer yemez tekilerin akam
yemeklerini hazrlamaya balardm. Kendim ancak on bir buukta, hatta bazen gece yars yemek yiyebilirdim. Bana ayr bii"
yatak vermemilerdi. Kimin yannda yer bulursam orada ya-yordum; ou kez de ikesiz olarak. Bana bu biimdeki davra-nar
etkisini gstermekte gecikmedi. Kocam da uzun uzun benden uzak kalmaya balad.

On yedi yama geldiim zaman kzm Manorama dnya-Idi. Sadece bir kz dourduum iin durumum bsbtn ktleti.
Bununla birlikte, bebeim benim iin, bunca horlanma ortasnda, byk bir sevin ve avunma kayna olmutu-Benden baka
kimse, babas bile ona sevgi gstermedii iin stne titriyordum. Canmdan ok seviyordum kzm. y| sonra bir olum oldu.
O vakit durumum dzeldi. En sonunda evin hanm olarak yerimi alabildim. Kaynanam grmemitim. Kaynatam da
Manorama'nm doumundan yl sonra ld... Onun lmnden sonra kocamla, kalan miras blmek iin mahkemelik oldular.
Ar harcamalara boularak birbirlerinden ayrldlar. Manorama evlenme yana geldii zaman, ondan ayrlmaktan o kadar
korktum ki, kymzden on mi! tedeki bir kye gelin gnderdim. Nianls ok yakkl bir delikanlyd. Gerekten bir kartik't.
Yz sevimli, teni ak renkliydi. Ailesinin de hali vakti yerindeydi. Felein sillesini yemeden nce, ite byle Tanr beni ksa bir
sre iin mutlulua kavuturmu, ektiim ilelerin acsn unutur gibi olmutum.... Sonunda kocam da beni sevip saymaya
balamt. Bana danmadan nemli hibir ey yapmyordu...

Felek bu kadar rahat bana ok grd. evrede bir kolera salgn bagstermiti. Kocamla olumu drt gn arayla yitirdim. Tanr
her halde, insann nasl korkun aclara katlanabileceim gstermek iin canm almad...

Yava yava damadm tanmaya balamtm. Kimin aklna gelirdi bu sevimli grnn altnda zehirli bir ylann sakl
olduunu?.. Kzm, kocasnn etrafn eviren aalk bir gruhla dp kalkarak kendini ikiye verdiini nceleri bana
sylememiti. Damadm eitli bahanelerle gelip benden para kopa-ryordu. Ben de gnl holuuyla veriyordum. Dnyada
kimim vard onlardan baka, biriktirdiim paray onlara vermeyip de kime verecektim. Bir sre kzm, kocasna para vermememi
syledi. "Onun istediini yapmakla bsbtn martyorsunuz. Sizden ald parlar kim bilir nerelere harcyor?" diyerek beni
uyard.

Manorama'nm, kocasnn ailesinin benden bu kadar para almasn ho grmeyeceklerini dndn sanyordum. Akldk
ederek, ona yine para verdim.

Bu paralar da onun yok olmasna daha da yardm etti.... Kzm bunu renince alayarak her eyi anlatt. O zaman nasl vicdan
azab ve umutsuzluk iinde kvrandm dn. Damadm bu yola srkleyen en kk kardei imi...

Artk isteklerini yerine getirmediimi grnce, gerek yzn ortaya koymakta gecikmedi. Manorama'ya kar kt davranmaya
balad. Herkesin nnde hakaret ediyordu. Bunu o kadar ileri gtrd ki, yine onun felakete srklenmesine yardm ettiimi
bildiim halde el altndan para vermeye baladm... Ama baka ne yapabilirdim ki?... Kzm hrpalamasna raz olamyordum. Hi
unutmam, ubat aynn sonunda bir gnd... Scaklar, her ylkinden nce balamt. Bahedeki kirazlar iek amaya balamt.
leye doru kapnn nnde bir tahtrevan durdu. inden glerek Manorama kt. Yanma gelerek ayamn tozunu ald:
Ne o Mn? Ne var?., diye bardm.

Glerek u yant verdi:

Hibir ey olmadan annemi grmeye gelemez miyim? Kzmn kaynanas fena bir kadn deildi. Bana u haberi yollamt:

Manorama bir ocuk bekliyor, douma kadar sizin yannzda kalmas daha iyi olur!..

Bu habere inandm. Kocasnn, bu haline bakmadan kzm dvdn, kaynanasnn da bunun getirebilecei sonulardan
korkarak bana gnderdiini nereden bilirdim? Manorama, bana bir ey belli etmemek iin kaynanas ile szbirlii etmiti.
Vcudunu yala ovmak, ya da ykanmasna yardm etmek istediim zaman, beni atlatmak iin birtakm bahaneler ileri sryor,
vcudundaki dayak izlerini benden saklyordu.

Damadm da sk sk geliyor. Karsnn evine dnmesi iin kavga karyordu. nk o yanmda olduka benden para
szlamayacan biliyordu. Ama bir sre sonra karsnn yannda

da utanmadan beni sktrmaya balad. Manorama, hi sars ] mayarak, kocasna para vermeme engel oluyordu. Ama ad'" mm
fkelenip de kzma bir ey yapmasndan korkuyordum" Nihayet, Manorama:

Anne, ekmecenizi verin de ben saklayaym! dedi Ve bylece anahtarlarm ald.

Damadm benden bir ey koparamayacan ve Manora-ma'ya da boyun ediremeyeceini anlaynca, evine dnmesi j-in
eskisinden ok ayak diretmeye balad. Manorama'y kandrmaya alarak:

Aman kzm, istediini ver de yakan kurtar undan... nk neler yapaca bilinmez!., dedim.

Ancak Manorama'cm ok yumuak balyd ama, yerinde de direnmesini bilirdi:

Hayr anne asla gitmem, olanaksz... diye yant verdi. Bir gn kocas geldi, gzleri kan anana dnmt:

Yarn leden sonra bir tahtrevan yollayacam. ayet karm gndermezseniz bu size pahalya mal olur!., dedi. Ertesi akam
tahtrevan gelince, kzma:

Bunu geri evirmek tehlikeli olur, yavrum. imdi git de, haftaya seni aldrrm!... Kzm:

Brakn da biraz daha kalaym burada anneciim... Bu akam oraya dnmekten korkuyorum. Adamlara birka gn sonra
gelmelerini syleyin.

Sevgili evladm, tahtrevan geri evirirsek, u senin sapk kocan bir delilik yapmasn? Sahi Mn, gitsen bence daha iyi olur!

Hayr, anne! dedi. Bugn gitmeyeyim. Kaynatam nmzdeki ayn ortasnda gelecek. O zaman giderim!

Bununla birlikte bir eyler olmasndan korkarak gitmesi i-in diretiyordum. Sonunda ben tahtrevan tayan adamlara yiyecek
hazrlarken Manorama da yol hazrlna balad. Yemee o kadar dalmm ki, kzmn giyinmesine yardm edemediim gibi,
sevdii reellerden vermeyi unutmuum, ayrlrken de an-

cak bir iki szck konuabildik. Tahtrevana binmeden nce, e-ilerek ayamn tozunu ald:

Al lahasmarladk anne! dedi.

 Bunun son veda olduunu anlayamamtm. Bugn bile o-nun gitmek istemediini benim zorladm iim yanarak anmsyorum.
imdeki bu ac hibir zaman dinmeyecek. Manorama o gece ocuunu drerek ld. Haber bana gelmeden nce cesedi gizlice
ve abucak yaklmt. Bunun acsn mrm boyunca aglasam da dindiremeyeceimi anlyorsun deil mi Suarita!

Felaketlerim, btn sevdiklerimin lmyle de sona ermemiti. Kocamla olumu yitirdikten sonra kocamn kk kardeleri
malma, mlkme gz koydular. Ben ldkten sonra hepsinin kendilerine kalacan biliyorlard. Ama bekleyecek kadar sabrlar
yoktu. Onlar knayabilir miydim?... Benim gibi bu kadar perian olmu birinin yaamas bir su deil de neydi?.. ok ateli
istekler besleyen kimseler, nasl olur da artk hibir istei kalmam birinin, kendilerini isteklerinin gereklemesine engel oluuna
gz yumabilirlerdi?.. Manorama sa iken sk davranm, btn haklarm savunmaya ve hibir bask altnda bundan vaz-
gememeye karar vermitim. nk biriktirdiklerimi ona brakmak istiyordum. Kaynlarm, varm youmu kzma saklamam
dndke ileden kyor ceplerinden paralarn aldm sanyorlard. Kocamn Nilkanta adl eski ve bize bal bir ua beni
destekliyordu. Bam rahat olsun diye onlarla bir uzlamaya varmam istemiyordu:

Bakalm kim bizim haklarmz elimizden alabiiirmi?.. diyordu.

te bu ekimeler srasnda Manorama ld. Daha ertesi gn, kaynbiraderlerimden biri gelip malm, mlkm onlara
brakmam, dnyadan elimi, eteimi ekip kendimi ibadete vermemi istedi.

Kardeim, dedi. Grlyor ki, Tanr bu dnya nimetlerinden yararlanmanz istemiyor! mrmzn geri kalannda neden
kutsal bir yere yerleip kendinizi ibadete vermiyorsunuz? Biz size bakarz!.

Gidip mridimi buldum. Ona: :#

stadm, dedim. Beni kvrandran azaplardan nasl kurtulabilirim? Bir ate beni eritip bitiriyor, ne yana dnsem bu ikenceden
kurtulacak bir yol bulamyorum.

Guru'm, beni tapnaa gtrd. Krina'nn simgesini gstererek:

te, kocanz da, olunuz da, kznz, her eyiniz! Kendinizi ona hizmete ve tapmaya vermelisiniz. Bylece zleminize
kavuursunuz ve kalbinizdeki boluk dolar!...

Her gn vaktimi tapmakta geirmeye baladm ve.ruhumu Tanr'ya yneltmeye altm. Fakat o beni almadktan sonra nasl
verebilirdim kendimi ona?.. Ne yazk ki, hl beni kendine a-

Nilkanta:

Nasl?.. Ne yapacaksnz bundan sonra?... dedi.

Kadn iindekileri okuyup da gerekten btn haklarmdan vazgetiimi renince son derece de ierledi. nk efendisinin
lmnden sonra biricik amac, kocamdan kalan

servetimi korumakt.

Bu sadk hizmetkar btn varln bu ie vermiti. Btn bo vakitlerini, yasal kantlar ve nlemler bulabilmek iin hukukularn
yazhanelerinde geiriyor, bu yzden kendi ilerini yzst brakyordu. Aklsz bir kadnn bir kalemde, urunda bunca emek
verdii haklar yok ettiini grnce, daha fazla dayanamad:

Peki yleyse, dedi. Artk benim iim kalmad, gidiyo-

grmacm

Nilkanta'y artp ona:

Nil-Dada, dedim. Kaynbiraderlerimin mlklerinden yararlanma hakkmdan vazgemek ve az bir aylkla yetinmek istiyorum!..

Hayr! diye yant verdi. Siz kadnsnz. Bu gibi ilerle uramamalsnz.

Peki ama, bundan sonra mala, mlke ne gereksinmem

olabilir ki?..

Ne tuhaf dn!., diye bard. Kendi yasal haklarnzdan vazgeeceksiniz yle mi?.. Aklnzdan bile geirmemelisini?

byle bir delilii!

Nilkanta yasann verdii haklardan daha stn bir ey tanmyordu. Fakat ok byk bir azap iindeydim. Bu dnyaya ait
zntlerden nefret etmeye balamtm. Dnyada bana tek bal dostum olan Nilkanta'y nasl krabilirdim?.. Sonunda bir gn o-
na haber vermeden iinde ne olduunu pek iyi bilmediim bir kad imzaladm. Elimde bir ey brakmak kaygsnda olmadm
iin aldatlm olmaktan korkmuyordum. Kaynatamn mlklerinin, ocuklarnn eline gemesini normal buluyordum. mzaladm
kat, sicile ilendikten sonra Nilkanta'y arttm:

Nil-Dada, bana gcenmeyin! dedim. Mlklerimi resmen onlara braktm. Artk bunlara hi gereksinmem yok!

rum...

Ailemizin tapnana sndm. Kaynbiraderlerim orada

da beni rahat brakmadlar: "Gidip bir manastrda oturun!" diyorlard. Onlara yle diyordum: "Benim manastrm, kocamn
atadan kalma ocadr. Aile Tanrmzn ibadet yeri benim si-namdr! "Ama, mlklerinin bir kesinde yer tutmam bile ilerine
sindiremiyorlard. oktan eyalarn getirip, evleri aralarnda paylamlard. Sonunda:

Tapndnz kutsal heykeli gtrebilirsiniz isterseniz!

Buna kar durmayz!., dediler.

Benim duraksadm grnce:

Peki, nasl geineceksiniz? diye sordular. u yant verdim:

Bana baladnz maa yeter!

Anlamazlktan gelerek:

Ne sylyorsunuz?... Maa filan sz konusu olmad!..

dediler.

Bylece evliliimden otuz drt yl sonra, aile ocandan, Tanrsnn simgesini alarak ayrlyordum... Kendimizden Bena-res'e
giden bir hac grubur ' rj CM'^ >-aHq da gnahla-r'rnn yknden kurtulan; diyordum: "Tanrm, beni de kocamn ve
ocuklarmn kavutu-
u geree kavutur!" Ama dualarm dinlemiyordu K Ih-

vunmaya kavumam, gzmn ya dinmemiti. bi a* a"

u insanolunun yaam!.. c ?eycjir

Sekiz yamdayken kocamn yannda yaamaya b m gnden beri, babamn evine hi gitmemitim. AnnerU^'" harani'nin
dnnde bulunmak iin elimden geleni yaptm^ma yarar olmad. Son senin doduunu, kardeimin ld^ haber aldm. Bu
gne kadar Tanr sizi kucaklamama izin verm li. ocuklarm, ksz kaldnz halde bunu yapamadm. Yanr-im btn kutsal
ziyaretlere karn gnlmn birok balarla bu dnyaya bal olduunu anlyordum. Kalbimin sevecek bir varla gereksinimi
vard. Sizi aramaya baladm. Babanzn Hindu dinini ve cemaatini braktn rendim. nemi yoktu bunun benim iin. Anneniz
benim kz kardeim deil miydi?.. Sonunda yaadnz yeri buldum. Bir ahbabm beni buraya getirdi. Pare Babu'nun bizim
Tanrlarmza tapmadn biliyorum. A-ma yzne bakmak, Tanrlarn onu kutsadklarm anlamaya yeter. Tanry honut etmek
iin ona adak sunmak yetmez. Bunu bilmiyor deildim. Bunun iin Pare Babu'nun nasl olup da Tann'nm rahmetini elde ettiini
merak ediyordum. Ne olursa olsun sevgili kzm, bu dnyadan gme saatim gelmemi. Tanrnn yce iradesinin buyruuna bal
bu... Ama henz kavumuken sizlerden ayrlmak bana ok ac gelecek...

39. Blm

Pare Babu, Bayan Baroda yokken Harimohini'yi evine ve en st kattaki bo bir oday kendisine vermiti. Burada sj gjbi yaayp
kastnn kurallarn uygulayabilirdi... Fakat

f l 1*1 t it I

1--1.1 _,,, \,nn<,iA- avnn HII7P-

ninin bsbtn kartn grerek fkelendi ve Pare Babu'ya byle bir eye izin veremeyeceini ak ak syledi.

Pare Babu:

Evimizin btn yk sizin omuzlarnzda! dedi. Kuku yok ki, bu mutsuz dul kadn da kabul edersiniz!

Bayan Baroda, Pare Babu'nun hibir pratik dnceye ve yaam hakknda hibir bilgiye sahip olmadn kabul ederdi. Bir evin
ynetiminin ne demek olduunu bilmediine gre de, ald btn kararlar hatalyd. Ancak bir kez de bir eye karaf vermeye
grsn, ne tartma, ne fke, dahas ne de alayp sr lama kr ederdi. Hibir ey kararndan dndremezdi onu...

Nasl yaanrd byle bir adamla?... Hangi kadn, gerekli olduu halde, kendisiyle kavga bile edilemeyen bir adamla an"
laabilirdi?... Boyun emekten baka are olmadn anlamt.

Suarita hemen hemen Manorama ile ayn yatayd. Ha" rimohini kendisinin ona benzediini sylyordu. Karakterlerin-de de
benzerlikler vard. O da sakin, fakat enerjik bir kzd. Kimi zaman, Suarita'ya arkadan bakarken, kalbi hzla arpyordu... Bir
akam, Harimohini karanlkta oturmu, sessizce alarken, Suarita yanna geldi. Teyzesi, yeenini kollarnn arasnda skarak,
gzleri kapal:

Ah, o geldi, geldi imdi kollarmn arasna. Gitmek istememiti. Ben gnderdim onu. Bu hatamn cezasn ne kadar eksem
azdr. Belki de ektiklerim yetti de o geliyor artk bana-te bak hep onun gl. Oh, benim canm kzm, varm yo-

kesilerek:

sevgisi

-Teyzeciim, ben de uzun zamandan beri ana

gcn bulamad.m ve kalbimin sevgisizlikten k'umdugll'

manlar nnmi -X ... -. . "u"gU

j "/mu} ve

bana gelmi bulunuyor.

Byle syleme, yavrum, byle syleme! Seni dinlerken o kadar mutlu oluyorum ki, korku geliyor iime. Tanrm beni bu
sevgiden de yoksun brakma. Her trl badan kendimi kurtarmaya, kalbimi talatrmaya altm, ama yapamadm. O kadar
zayftm ki. Ac bana Tanrm, yeniden bana vurma. Ey Radharan, sevgilim, uzakla benden, brak beni. Bana balanma.

. Teyze, ne derseniz deyiniz. Beni kendinizden uzaklatramazsnz. Hibir zaman sizden ayrlmayacam. Daima yannzda
kalacam." Suarita bunlar syleyerek, bir ocuk gibi Harimohini'nin dizine yatt. Birka gn iinde Suarita ile teyzesi
birbirlerine derin bir sevgiyle balanmlard bu da Bayan Ba-roda'nn cann bsbtn skmaya balamt.

u kza bakn! diye syleniyordu. Sanki bizden hi, sevgi, sevecenlik grmemi gibi. Bunca yldr teyzesi nerdeymi? Bilmek
isterdim bunu. Kk yatan beri biz byttk, yetitirdik ama imdi varsa teyzecik, yoksa teyzecik. Ka kez sylemiimdir
kocama, u azizeletirip gklere kardmz Suarita duygusuz ve kadir bilmez bir kz diye! Btn emeklerimiz boa gitti.

Baroda, Pare Babu'nun, bu yaknmalarna kulak asmayacan, dahas Harimohini'nin geliinden duyduu can skntsn belli
ederse saygsn yitireceini biliyordu. Bunun iin de fkesi bsbtn artmaktayd, kocas nasl dnrse dnsn, butun akl
banda insanlarn onun grn benimsediini kantlama ya kararlyd.

pu dnceyle, Harimohini iini, nemli nemsiz her -

.. . elen Brahmo Samaj yesine at, onlar kendisine hak

11 rdiri'eye alyor, bo inanlara inanan ve puta tapan bu ka-

evin iinde ocuklara kt rnek olacak diye szlanp du-vorV Bayan Baroda honutsuzluunu yalnz darda aa rm3kla
kalmyor, evin iinde de Harimohini'ye dnyay ce-hennei11 ediyordu. Harimohini'nin yemei iin kuyudan su eken u$m yksek
kasttan olmas gerektii iin o uak, bir baka iste ralStn'iyr^u* Kendisine bunu syledikleri zaman Baroda:

^nemi yok bunun! diyordu. Ramadin yapar bu ii!

Oysa, Ramadin aa kasttan bir uak olduu iin, Hari-mohini'n'r onun ektii suyu imeyeceini biliyordu. Bu kendisine
hatrlatld zaman:

--Madem bu kadar yksek bir kasttanm, ne diye bir B-ranm0 evine gelmi?.. Byle budalalklarla uraacak vaktimiz yok izin
vermiyorum buna! diyordu.

Bu eit frsatlar ortaya knca, grev duygusu, iddet derecesin' buluyordu:

--Brahmo Samaj, diyordu. Toplumsal alanda geveklik gsteriyor, bunun iin de, ilerlemeye eskisinden daha az yardm oluyor!..

$onra da kendisinde kuvvet bulduu srece hibir biimde bu geveklie katlmayacan ileri sryordu. Eer ona kar anlay
gstermezlerse bunu da kendileri bilirdi.

^ayet ailesi kendisine kar olursa buna da katlanacakt. Szn de, en byk azizlerin, en deerli insanlarn bile dmanlk ve
hakarete katlandklarn syleyerek bitiriyordu.

Bununla beraber Harimohini'nin en kk tedirginlik duyduu gze arpmyordu. Aksine, en yksek derecede bir kefaret demi
olmann tadn duyar gibi grnyordu. inde kvrand aclar ancak kendini byle byle sk bir kanaatkarla ve ibatede
vererek avutabiliyordu.

Acy, isteyerek arttrd ve bylece de, ilesini yenmeyi denedii sanlrd. Kendisine ar su bulunmasnda birtakm g-kler
kt zaman pimi yemek yemiyor, yalnz st ve meyve

He yetiniyordu. Bunlar, da nce adak olarak T

Susar fj bil Hmm ,.,-L. ...t... . _ "^ '

avutmak iin:- "* teyzesi kendisin

-Ama, benim iin ok iyi bir ey bu yavrum D

sphn bana uzunt deil, sevin veriyor m> Bu Sl<' di-

Suprita:

-Teyzeciim, diyordu. Eer aa kasttan biri-

su dik l ^SS

Yavrucuum, sen,

Bem in yeni bir yol tutLnZ^JZ an kollarm arasndasm. Bu mutlulu^Sna PaST'" benim i adeta bir baba, bir guru'du". Onun
reSleH " say, gsterme,^. Bu banktan dolay, Tanr'nn^gST

Bundan baka Harimohini Baroda'nn, yapt ufak tefek can s.kc, hareketleri de, o kadar skunetle tayyrd M bt

"endie ^ """"^ *"* B^'^^X i

-E,.. Naslsnz bakalm?.. Her ey isteinize uygun olarak yaplyor mu?., diye sorduu zaman-

veriyordu^' elbme S3'Un' ^^y'Unda!- d/e yamt Bununla beraber ona kar yap.lan bu ufak tefek hakaret-ler Suant3/, ok
zyordu. Yaknmay adet edinmi bir Kz deildi. Hele Pare Babu'nun yannda Baroda'y, eletirir yollu bir ey sylememeye
ok dikkat ederdi. Duyduu ksknln asla d,ar vurmamakla beraber, bu zntler onu, teyzesine gittike daha ok
yaklatryordu. Harimohini'nin kar, koymalarna _ karn, onun btn ilerini stne almt. Harimohini, yeenine zahmet
verdiini grnce yemeini kendi piirmeye kanr verdi. Bunun zerine Suarita:

-Siz ne isterseniz onu yaparm. Ama gereksinimimiz o-J" suyu kuyudan mutlaka ben ekeceim. Bu konuda bir ey dinlemem!.,
dedi.

Sevgili yavrum. Gcne gtmesin sakn, ama bu suyun

Tannma sunulmas gerek!..

Suarita:

Tanrnz koyu sofu Hindu cemaatinin bir yesi midir nn jjn kast kurallarna uymak gereksin?.. Arnm olmam Ona da
bulaabilir mi? diye kar kt.

Sonunda, Harimohini, Suarita'nm gsterdii bu ballk karsnda yenilgiyi kabui etmek zorunda kald ve yeeninin kendine
hizmet etmesine, hibir koul ileri srmeksizin raz oldu. Sati de, ablasn taklit ederek, teyzesiyle yemek yemeye balad.
Bylece Pare Babu'nun evinde kiilik ayr bir aile kurulmu oldu. LcHita iki grup arasndaki tek ba idi. nk Bayan Baroda
teki kzlarndan hibirinin, Harimohini'nin yanna sokulmasna izin vermiyordu. Cesaret edebilseydi, Lolita'ya da yasak ederdi
bunu.

um, her eyim benim. Bunlar syleyerek gzyalar iinde Su-arita'y barna bast. Suarita da alamaya balad. Sesi sk sk
kesilerek:

Teyzeciim, ben de uzun zamandan beri ana sevgisi nedir bilmiyorum. Ama imdi yitirdiim anneme kavutum.. Kimi kederli
olduum zamanlar, kendimde Tanr'ya seslenmek gcn bulamadm ve kalbimin sevgisizlikten kuruduu zamanlar annemi
armmdir. imdi annem arm duymu ve bana gelmi bulunuyor.

Byle syleme, yavrum, byle syleme! Seni dinlerken o kadar mutlu oluyorum ki, korku geliyor iime. Tanrm beni bu
sevgiden de yoksun brakma. Her trl badan kendimi kurtarmaya, kalbimi talatrmaya altm, ama yapamadm. O kadar
zayftm ki. Ac bana Tanrm, yeniden bana vurma. Ey Radharam, sevgilim, uzakla benden, brak beni. Bana balanma.

. Teyze, ne derseniz deyiniz. Beni kendinizden uzaklatramazsnz. Hibir zaman sizden ayrlmayacam. Daima yannzda
kalacam." Suarita bunlar syleyerek, bir ocuk gibi Harimohini'nin dizine yatt. Birka gn iinde Suarita ile teyzesi
birbirlerine derin bir sevgiyle balanmlard bu da Bayan Ba-roda'nn cann bsbtn skmaya balamt.

u kza bakn! diye syleniyordu. Sanki bizden hi sevgi, sevecenlik grmemi gibi. Bunca yldr teyzesi nerdeymi? Bilmek
isterdim bunu. Kk yatan beri biz byttk, yetitirdik ama imdi varsa teyzecik, yoksa teyzecik. Ka kez sylemiimdir
kocama, u azizeletirip gklere kardmz Suarita duygusuz ve kadir bilmez bir kz diye! Btn emeklerimiz boa gitti.

Baroda, Pare Babu'nun, bu yaknmalarna kulak asmayacan, dahas Harimohini'nin geliinden duyduu can skntsn belli
ederse saygsn yitireceini biliyordu. Bunun iin de fkesi bsbtn artmaktayd, kocas nasl dnrse dnsn, btn akl
banda insanlarn onun grn benimsediini kantlamaya kararlyd.

Bu dnceyle, Harimohini iini, nemli nemsiz her -nne gelen Brahmo Samaj yesine at, onlar kendisine hak verdirmeye
alyor, bo inanlara inanan ve puta tapan bu kadnn, evin iinde ocuklara kt rnek olacak diye szlanp duruyordu. Bayan
Baroda honutsuzluunu yalnz darda aa vurmakla kalmyor, evin iinde de Harimohini'ye dnyay cehennem ediyordu.
Harimohini'nin yemei iin kuyudan su eken uan yksek kasttan olmas gerektii iin o uak, bir baka ite altrlyordu.
Kendisine bunu syledikleri zaman Baroda:

nemi yok bunun! diyordu. Ramadin yapar bu ii!

Oysa, Ramadin aa kasttan bir uak olduu iin, Harimohini'nin onun ektii suyu imeyeceini biliyordu. Bu kendisine
hatrlatld zaman:

Madem bu kadar yksek bir kasttanm, ne diye bir B-rahmo evine gelmi?.. Byle budalalklarla uraacak vaktimiz yok izin
vermiyorum buna! diyordu.

Bu eit frsatlar ortaya knca, grev duygusu, iddet derecesini buluyordu:

Brahmo Samaj, diyordu. Toplumsal alanda geveklik gsteriyor, bunun iin de, ilerlemeye eskisinden daha az yardm oluyor!..

Sonra da kendisinde kuvvet bulduu srece hibir biimde bu geveklie katlmayacan ileri sryordu. Eer ona kar anlay
gstermezlerse bunu da kendileri bilirdi.

ayet ailesi kendisine kar olursa buna da katlanacakt. Szn de, en byk azizlerin, en deerli insanlarn bile dmanlk ve
hakarete katlandklarn syleyerek bitiriyordu.

Bununla beraber Harimohini'nin en kk tedirginlik duyduu gze arpmyordu. Aksine, en yksek derecede bir kefaret demi
olmann tadn duyar gibi grnyordu. inde kvrand aclan ancak kendini byle byle sk bir kanaatkarla ve ibatede
vererek avutabiliyordu.

Acy, isteyerek arttrd ve bylece de, ilesini yenmeyi denedii sanlrd. Kendisine ar su bulunmasnda birtakm g-

Kler kt zaman pimi yemek yemiyor, yalnz st ve meyve

He yetiniyordu. Bunlar da nce adak olarak Tanrsna sunard Suarita bu duruma ok zlyordu. O vakit teyzesi kendisini
avutmak iin:

Ama, benim iin ok iyi bir ey bu yavrum. Bu sk disiplin bana znt deil, sevin veriyor.

Suarita:

Teyzeciim, diyordu. Eer aa kasttan birinin elinden su, ya da yiyecek almazsam, size hizmet etmeme izin verir misiniz?..

Yavrucuum, sen, sana retilen yolda yrmesin... -

Benim iin yeni bir yol tutman gerekmez. Sen yanmda-sn kollarmn arasndasn. Bu mutluluk yeter bana. Pare Babu benim
iin adeta bir baba, bir guru'dur. Onun rettiklerine sayg gstermelisin. Bu ballktan dolay Tanr'nn sevgisini kazanrsn.

Bundan baka Harimohini Baroda'nn, yapt ufak tefek can skc hareketleri de, o kadar skunetle karlyordu ki, bunlarn
farknda olmad sanlrd. Pare Babu, her sabah gelip de

kendisine:

E... Naslsnz bakalm?.. Her ey isteinize uygun olarak yaplyor mu?., diye sorduu zaman:

Evet, elbette saolun. Her ey yolunda!., diye yant

veriyordu.

Bununla beraber ona kar yaplan bu ufak tefek hakaretler Suarita'y> ok zyordu. Yaknmay adet edinmi bir kz deildi.
Hele Pare Babu'nun yannda Baroda'y eletirir yollu bir ey sylememeye ok dikkat ederdi. Duyduu ksknln asla dar
vurmamakla beraber, bu zntler onu, teyzesine gittike daha ok yaklatryordu. Harimohini'nin kar koymalarna karn, onun
btn ilerini stne almt. Harimohini, yeenine zahmet verdiini grnce yemeini kendi piirmeye karar verdi. Bunun zerine
Suarita:

Siz ne isterseniz onu yaparm. Ama gereksinimimiz o-lan suyu kuyudan mutlaka ben ekeceim. Bu konuda bir ey
dinlemem!., dedi.

Sevgili yavrum. Gcne gitmesin sakn, ama bu suyun Tanrma sunulmas gerek!..

Suarita:

Tanrnz koyu sofu Hindu cemaatinin bir yesi midir ki onun iin kast kurallarna uymak gereksin?.. Arnm olmam ona da
bulaabilir mi? diye kar kt.

Sonunda, Harimohini, Suarita'nn gsterdii bu ballk karsnda yenilgiyi kabul etmek zorunda kald ve yeeninin kendine
hizmet etmesine, hibir koul ileri srmeksizin raz oldu. Sati de, ablasn taklit ederek, teyzesiyle yemek yemeye balad.
Bylece Pare Babu'nun evinde kiilik ayr bir aile kurulmu oldu. Lolita iki grup arasndaki tek ba idi. nk Bayan Baroda
teki kzlarndan hibirinin, Harimohini'nin yanma sokulmasna izin vermiyordu. Cesaret edebilseydi, Loiita'ya da yasak ederdi
bunu.
40. Blm

Bayan Baroda sk sk, B.lmo ahbaplarn, evine arrd... Arada bir, Harimohini'nin ^racasnn nnde toplandklar da
oluyordu. O zamanlar, Hanmohini byk bir ak yrek-likle, onlara ho geldiniz diyordu. Fakat bu bayanlar ise, kendisine kar
duyduklar nefreti gizleyeniyorlard... Dahas Baroda koyu sofu Hindu geleneklerine kar bir eyler sylerken parmaklaryla onu
gsterirler ve konuklardan kimileri de bu saldrlara katlrd.

Vaktini teyzesiyle geiren Suarita bu saldrlara ses karmadan katlanyordu. Yapabildii tek ey, sylenilen eylerin kendisine
de dokunduunu hareketleriyle gstermek oluyordu... nk teyzenin geleneklerini o da benimsemiti, ecek souk bir ey
verdikleri zaman:

Hayr, saolun, istemiyorum! diyordu. Bunun zerine

Bu odaya girmeyiniz rica ederim!., dedi.

Peki ama neden?..

Teyzemin Tanrs var ieride!

Ay! Bir simge var ha?.. Demek byle eylere tapnyor?.-

Evet, kzcazm! dedi Harimohini. Tapnyorum elbette!.:

Gerekten bir simgeye mi inanyorsunuz?.. Demek bu

kadar sofu bir dindarsnz?..

Dindarlk m?.. Ben zavall bir kadnm! Gerekten dindar olsaydm, bu kadar mutsuz olmazdm!..

Bu konuma srasnda Lolita da orada bulunuyordu. Yz kpkrmz kesilmiti. Konuk, kza dnerek:

badet ettiin varla kar gerekten dindarca bir balln var m sanki senin?., diye sordu.

Ne acayip soru! Baka trl olabilir mi?.. Lolita nefretle ban sallayarak:

Sen sadece dindar olmamakla kalmyorsun. Byle ol

duunu da biliniyorsun!., dedi. _

lyarac

Yoksa bizimle yemek istemiyor musun?., diye soruyor, Susama da, istemediini syleyince ac ac alay ederek:

Biliyor musunuz kk hanm, koyu sofu bir Hindu oldun!.. E... Ne yaparsnz ki, teyzesinden ona da bulat!

O vakit konuklar da:

Ne?.. Suarita koyu sofu Hin.dulua m dnm? Bunun hesabn sormak gerek! diyorlard.

Bu durum Harimohini'yi ok zyor ve Suarita'ya:

Yo, Radharani olmaz byle ey. Yemeini onlarla yemelisin! diyordu.

Yeeninin btn bu alaylara gs germesi, ona ok ac geliyordu. Ama Suarita gidiini deitirmiyordu.

Bir gn bir Brahmo gen kz, meraka derek, Harimohi-ni'nin odasna ayakkablar ile girmek istemiti. Suarita nne geerek:

uarta, aileden tmyle ayr yayordu. Harimohini -nin, Baroda'y kkrtacak her trl hareketi nlemek iin yapt btn
abalar boa gidiyordu.

O zamana kadar Baroda ile Haran'n aralar hi de iyi deildi. Ama imdi tekilere kar cephe birlii yapmlard. Bayan Baroda,
kim ne derse desin, Brahmo Samaj'n ideal temizliini korumaya en ok dikkat eden insann Haran olduunu sylemekten zevk
alyordu. Haran da her nne gelene Bayan Ba-i'oda'nn gerek bir Brahmo ev hanmnn parlak bir rnei olduunu
sylemekteydi. Byk bir anlay ve inanla, Brahmo cemaatinin adnn daima temiz kalmasna, buna hibir leke srmemesine
alyordu. Bu vglerin altnda, kukusuz ki Pa-re Babu'ya gizlice ta atmaktayd.

Bir gn Pare Babu'nun yannda, Haran, Suarita'ya: Demek ki artk, Hindu Tanrlarnn simgelerine adanmam yemekleri
yemiyorsunuz?..

Suarita'nm yz kzard, yaz. masas.n.n stnden

mam gibi yapt. 7

Pare Babu ona sevecenlikle bakarak:

Haran Babu, yediimiz btn yiyecekler, Tann'nm kutsad eylerdir! dedi.

Ama Suarita, bizim Tanr'mzdan ayrlmak zere gih' grnyor!..

Byle bile olsa, bu konuda ona azap vermek onu Tan-r'ya balayacak bir yol mudur?..

Bir nehirde akntya kaplm birini grdmz zaman onun kyya ulamasna yardm etmek istemez miyiz?..

Ona ta atmak, onu kuyuya ulatracak bir yol deildir. Ama, tasalanmamz iin neden yok Haran Babu. Suarita'y kk bir
ocuk olduu gnlerden beri tanrm. ayet o suya dm olsayd, bunu hepinizden nce ben grrdm ve ilgisiz kalmazdm.

Haran:

Suarita burada olduuna gre, kendisi yant vermeli!. dedi. Herkesle birlikte yemek yemediini sylyorfar. Sorun kendisine,
doru mu bu?..

Suarita, mrekkep hokkasna zoraki bir ilgi gstermekten vazgeerek:

Babam, kim olursa olsun, bakalarnn el srd yiyecekleri yemediimi biliyor. Bunu ho grmesi, bana yeter... ayet benim
byle davranm sizlerin hounuza gitmiyorsa, benim iin istediinizi sylemekte serbestsiniz. Ama bu konuda ne diye Babam
zyorsunuz? Her birimize kar nasl engin bir hogrlk gsterdiini bilmiyor musunuz? Bunu byle mi -dllendireceksiniz?..

Haran bu ak yreklilik karsnda ezilmiti:

Suarita da kendi hesabna konumay rendi!.- diye aknlkla dnd.

Pare Babu huzur arayan bir insan olarak bakalarn ilgi' lendirsin veya ilgilendirmesin tartmadan holanmazd. Brahmo
Samaj'm iinde kendine nemli bir yer salamay dnmeden sakin bir mr srmt.

Haran onun bu zgemiini davaya olan ballnn zayf oluu ile yorumluyordu. Onun u szlerini de eletirmiti:

Tanr iki eit insan yaratmtr. Canllar ve durgunlar. Ben jkincisindentm. Tanr, benim gibileri, kendisine uygun ilerde
kullanr. nsann yetenei olmayan bir ii yapmak iin rpnmas bir ey kazandrmaz. Ben artk yalanyorum. Neye yetenein
olduu, neye olmad oktan anlalmtr. Beni zorlamakla iyi bir ey elde edemezsiniz!

Haran, souk kalpleri bile atelemekle vnrd. Kendisinde hareketsizleri harekete geirmek sulular pimanla yneltmek
konusunda kar durulmaz bir g bulunduunu sanrd. Hibir eyin onun btn gcn bir noktaya toplama gc karsnda
dayanamayacana inanrd. Brahmo Samaj yeleri a-rasnda elde edilen elverili btn sonularn kendi yapt olduunu,
kulislerde daima kendi etkisinin belli olduunu kabul e-derdi. Birisi onun yannda, Suarita'y vmeye balarsa bunu kendi baars
sayarak keyiflenirdi. Kendisinin ve evresinin rneinin, Suarita'nm karakterini deitirdiini dnerek bbr-lenirdi. Artk
Suarita'nm yaamnn kendisinin hesabna yazlacak en onurlu bir baar olacan bile dnyordu. u hazin gerileme karsnda
bile, kendine olan ar gveni sarslmamt. nk bunun btn kabahatini Pare Babu'ya yuklyordu.

Haran hibir zaman, itenlikle, koro halinde Pare Babu hakknda yaplan vglere katlmamt. O, kendilerini iyi yola
ynelttiklerinin btn kusurlarn balar, fakat bunlarn bamsz bir yolda, kendi bildiklerine yrmelerini iine sindiremezdi.

Kurbanlarn, elinde tutmak iin savard. Yalnz etkisi az 'an bir lde ayak direrdi. Kurulmu bir makine gibi, durmak nedir
bilmez yenilgisini kabul etmeyerek, kendisini dinleyen kulaklar ayn havayla doldururdu. Haran'n karakterinin bu yan
Suarita'nm ok cann skyordu. Bu sknts kendisi iin deil, fakat Pare Babu iindi. Pare Babu btn Brahmo Samaj'da
tartma konusu olmutu. Bu nasl nlenebilirdi?..

Harimohini, ne kadar glgede kalmak isterse, istesin aile evresi iinde atmalara neden olduunu anlamaya balamt Onun
her gn urad hakaratier de Suarita'nn kederini arttrmaktayd. Bu iin iinden nasl klacan bir trl kestiremi-yordu. te
yandan Bayan Baroda, Haran'la Suarita'nn evlenmelerinin abuklatrlmas iin ayak diriyordu:

Artk keyfine gre hareket ettii iin Suarita'nn sorumluluunu daha fazla yklenemeyiz, diyordu. ayet evlenmesi
gecikecekse teki kzlarm baka yere gtrmeliyim. nk gln hareketleriyle kt bir rnek oluyor onlara. Size unu
syleyeyim ki, ona bu kadar gz yumduunuz iin piman olacaksnz!.. Lolita'ya dikkat ediyor musunuz, hibir zaman bu kadar
dik bal deildi. Kimseye kulak asmayarak, herkesi tedirgin ediinde kimi rnek alyor biliyor musunuz?.. u geen gn beni
utancmdan yerin dibine geiren olayda Suarita'nn parma yok mu sanyorsunuz?.. imdiye kadar hi yaknmadm. nk
Suarita'yi z kzlarnzdan daha ok seviyordunuz, ama imdi aka sylemek isterim ki bu durum byle srp gidemez!..

Pare Babu, Suarita'nn gidiinden dolay deil, fakat e-vin iindeki huzursuzluk yznden son derecede kederlendi. Bayan
Baroda'nn aklna koyduu bir eyi gerekletirmek iin ortal birbirine katacandan kukusu yoktu. abalan boa gittii
lde, daha ok stne derdi bu iin. Eer gerekleirse Pare Babu, Suarita'nn evlenmesinin, sevgili kzn huzura
kavuturacana inanyordu. Bunun iin Baroda'ya:

ayet Haran Babu, Suarita'yi evlenme tarihine karar vermesi iin raz edebilirse, ben kar kacak deilim.

Ka kez bu soruldu kendisine? Bunu renmek isterdim!., diye Baroda bard. ayorum dorusu. Neden onun gnlnn
olmasn bekliyoruz?.. Byle bir kocay nereden bulacak syler misiniz?.. ster kzn, ister kzmayn, sizin bileceiniz ey ama,
Suarita, Haran Babu'ya layk deil.

Suarita'nn Haran Babu iin besledii duygular pek anlayamadm henz. Bunun iin, her eyi aralarnda zmlemeden nce
ie karmak istemiyorum!..

-Ah, anlayamamsnz, demek henz!., diye Baroda havlard. Sonunda kabul ettiniz bunu. nann bana, bu kzn ne dndn
kestirmek olas deil. Benden unu renin ki Suarita'nn ii d bir deil!
41. Blm

Gazetede, Brahmo Samaj'da cokunluun azaldn ileri sren bir yaz kmt. Bu yaznn iinde hibir ad anlmad halde,
Pare Babu'larla ilgili o kadar ok eye deiniliyordu ki, hedefin kim olduu aka grlyor, sluptan da yazarnn kim olduu
anlalyordu. Byle olduu halde Suarita, yazy sonuna kadar okumu ve gazeteyi yrtmaya balamt... O kadar kk
paralara ayrmt ki, gren, kadn atomlarna a-yrmak istediini sanrd.

Bu srada Haran odaya girdi. Bir iskemle ekip yanna o-turdu. Ama Suarita ban kaldrp bakmad bile, o kadar iine vermiti
ki kendini...

Suarita, dedi Haran. Sizinle ok ciddi olarak konumam gerek. Beni dikkatle dinlemesiniz! Suarita gazeteyi yrtmay
srdryordu. Artk parmaklaryla yrtamayaca kadar kk paralara blnnce de makasla kesmeye balad.

Bu ii bitirmeden Lolita grnd. Haran:

Lolita, dedi. Suarita ile konuacaklarm var!

Ama Lolita dar kmak istedii zaman Suarita giysisinden yakalayarak durdurdu. Lolita gitmek isteyerek:

Haran Babu, seninle konumak istiyor!., dedi. Suarita bu sz duymam gibi Lolita'y zorla yanna oturttu. Haran o-iup
bitenden hibir ey anlamamt. Dorudan doruya sylemek istedii konuya girdi:

Evlenmemizi daha fazla geciktirmenin gerekli olduunu sanmyorum. Pare Babu ile konutum. Siz de raz olursanz tarihinin
kararlatrlmasn kabul ediyor. Ben diyorum ki, ayn sekizi pazar...

Suarita szn bitirmesine meydan vermeden:

Hayr!., dedi.

Haran nerisinin bu kadar kesin ve kararl bir biimde geri evrilmesine at. Suarita'y daima bir yumuak ballk rnei olarak
grmt. Onun byle, nerisini tek bir szck i-le, szn bitirmesini bile beklemeden geri evireceini aklndan geirmezdi
bile. fkeyle:

Hayr m?., diye yineledi. Anlam ne bu hayrn?.. Tarihi daha ileri mi atmak istiyorsunuz?..

Suarita sadece:

Hayr! dedi.

Haran akn bir halde:

Ne demek istiyorsunuz, hayr demekle?., diye kekeledi.

Suarita nne bakarak:

Evlenmek istemiyorum! dedi.. Haran'n az ak kalmt:

Evlenmek istemiyorsunuz ha!., dedi. Lolita alay ederek:

yle grnyor ki Haran Babu; dedi. Ana dilinizi anlamamaya balamsnz!

Haran Lolita'ya sert bir bakla bakarak:

 Ana dilimi anlamamaya baladmr sylesem yeridir! dedi. Bundan baka kendisine yalnz sayg beslediim birinin ou kez
sylediklerini de ktye yormaya alk deilim.

Lolita:

Bir insan tanmak iin zaman gerek! dedi. Belki bu sizin iin de byledir.

Hibir zaman szlerimle hareketlerim arasnda aykrlk olmamtr. Kendi hesabma bu nokta zerinde kuku uyandracak
hibir ey yapm deilim. Sylediimin doru olup olmadn Suarita sylesin!

Tam Lolita yant verecei srada Suarita durdurdu:

Dediiniz dorudur, Haran Babu. Bir saniye bile kabahati size yklemiyorum!

Kabahati bende bulmuyorsunuz, o halde neden bana kar byle irkin bir biimde davranyorsunuz?

Suarita kararl bir sesle:

Bunu irkin bulmakta haklsnz! diye yant verdi. Benim de bu irkinlii kabul etmem gerek. nk artk... Kandan bir ses
duyulmutu.

Didi, girebilir miyim?..

Birden byk bir ferahlama duyduunu belli eden bir sesle:

Binoy Babu, siz misiniz?.. Buyurun!., dedi.

Al danyorsunuz, Didi. Binoy Babu deil, sadece Binoy. Bu kadar resmilik altnda ezmeyin beni!., diyerek Binoy ieri girdi.

Haran'n yzndeki ifadeyi grerek, aka olsun diye:

Ah, bana gcendiniz mi yoksa, ka gndr uramyorum diye?., dedi.

Haran kendini zorlayarak bu akaya katlmak istedi:

Gerekten de gcenilecek bir ey bu!., diye balad ve sonra da szn yle bitirdi:

Bununla birlikte kt bir zamanda gelmi olmayasnz diye korkuyorum. nk Suarita ile ciddi bir sorun zerinde
konuuyorduk.

abucak yerinden kalkarken Binoy:

te bu da benim ansm. nsan ne zaman gelmek gerek olduunu kestiremiyor, bunun iin de sk gelmeyi gze alamyor, dedi.

Tam odadan kaca srada Suarita nleyerek:

Gitmeyin, Binoy Babu! dedi.Konumamz bitti oturun!

Binoy, geliinin, Suarita'y g bir durumdan kurtardn anlamt. Bunun iin neeyle bir iskemle ekip oturdu:

Nazike bir neriyi hibir zaman geri evirmem, dedi. Yaradlm byledir. Oturmam m sylediler, derhal kabul e-derim.
Bunun iin Didi, dikkat edin dnmediiniz bir eyi sylemeyin bana. Piman olursunuz sonra...

Haran susmak zorunda kalmt. Ama halinden, yle ijn" dekileri boaltmadan kp gidecek adam olmad anlailyor-du.
 Lolita, Binoy'un sesini duyar duymaz kalbi arpmaya balamt. Bo yere doal grnmeye alt. Bunun iin, Binoy ieri
girdii zaman, bir ahbapla konuur gibi konuamazd. Nasl davranacan, ellerini nereye koyacan bilemiyordu. Dar
kacakt, ama Lolita yine sarisinin eteini tuttu. Binoy da, hep Suarita ile konuuyor, Lolita'ya bir ey syleyemiyordu.
Sklganln ortal lafa boarak rtmeye alyordu.

Ama, Binoy'la Lolita arasnda balayan bu utangalk, Haran'n gznden kamamt. Kendisine son zamanlarda bu kadar
meydan okurcasna davranan Lolita'nn, Binoy'un karsndaki uysal halini grnce, fena halde ierlemiti. Kzlarnn Brahmo
Samaj dndaki kimselerle ahbaplk etmesine gz yumarak evinin iindeki bu ktlklerin alp yrmesine yol aan Pare
Babu'ya kar duyduu fke bsbtn artmt:.. Pare Babu'ya deliliinin cezasn ektirmek fikri de, bir lanetleme gcyle
kafasnda yer etmeye balamt. Haran'n kalkp gitmeye niyetli olmad anlalnca Suarita Binoy'a.

oktandr teyzemi grmediniz: Hep sizi soruyor. Yukar kp onu grmek istemez misiniz?..

nan teyzenizi dnmyor deilim. Siz imdi sylemeden nce ben de bunu dnyordum! diyerek Suarita'nn arkasndan
yrd.

Suarita Binoy'la odadan ktktan sonra Lolita da ayaa

kalkarak:

Bana syleyecek zel bir eyiniz olduunu sanmyorum

Haran Babu! dedi.

Hayr! diye Haran yant verdi. Gryorum ki, baka yerde iiniz var! Sizi tutacak deilim.

Lolita Haran'n ne demek istediini anlamt. Att tatan rkmediini gstermek iin:

oktandr Binoy Babu buraya gelmemiti! dedi. Gidip nunla biraz gevezelik edeyim. Bu srada siz u eserinizi okumak
'^erseniz... Ha... Az daha unutuyordum. Ablamn gazeteyi pa-'anpara ettiini. Bununla birlikte bir bakasnn yazlarn okumaya
katlanabilirseniz, unlar gzden geirebilirsiniz.

Bunlar syleyerek, masann bir kesine zenilerek y* letirilmi bulunan Gora'nn birka yazsn Haran'm nne koyarak,
yukar kt.

Harimohini Binoy'un geliine pek sevinmiti. Yalnz ona kannn kaynad iin deildi bu. Binoy'u, kendisine acayip bir yaratk
gzyle baktklarn saklamayan teki ziyaretilerden farkl buluyordu. Bunlarn hepsi, Kalkta'l, kendisininkinden stn ngiliz
ve Bengali kltr alm kimselerdi. Bunlarn kendisine yksekten baklar yznden, yava yava kabuuna ekilmiti.

Harimohini Binoy'da bir destek buluyordu kendine. O da Kalkta'hyd. Bilgisinin de kmsenecek gibi olmadn renmiti.
Ama hibir zaman onu kmseyen bir davranta bulunmamt. Aksine sevgi ve sayg gstermiti. Bunun iin de, Binoy, birka
gnde, yakn bir akrabaym gibi ihtiyar kadnn kalbinde yer etmiti.

Haran, kendisiyle alay ederek, onuruna dokunmasayd, Lolita, Binoy'un arkasndan hemen Harimohini'nin odasna kamazd. Bu
alay, onu yalnz yukarya kmaya zorlamakla kalmad, oraya varr varmaz da Binoy'la serbeste konumaya srkledi. Gerekten
de, aaya kadar gelen kahkahalar, tek bana braklm olan Haran' fena halde sinirlendirmiti. Haran, az sonra byle tek bana
kalmaktan sklm, Bayan Baroda ile konuursa iindeki acnn hafifleyeceini dnmt.

Gidip, Suarita'nn evlenmeyi reddettiini syleyince, Baroda'nn fkesi son haddini buldu. Haran'a cesaret vermek isteyen bir
tonla:

Haran Babu! dedi. leri oluruna brakmaya hakknz yok. Ka kez sizinle evlenmeye raz olduunu bildirmiti. Btn Brahmo
Samaj da evlenmenize oktan karar verildiini biliyordu. Bugn, hayr dedii iin, bundan vazgeildiini kabul etmeyiniz. Bu
kadar kolaylkla yolunuzdan dnmeyin, metin olun. Bakalm ne yapacak grrz.

Haran' metin olmaya kkrtmasna hi gerek yoktu... nk iinden yle deyip duruyordu.

Prensip gereince sk durmam gerek, Suarita'dan vaz-mek benim iin pek nemli olmasa bile Brahmo Samaj'n o-

Juru tehlikede.

Binoy, Harimohini'yle daha ili dl olmak rin yiyecek . ir rey|er istedi. Bu istei Harimohini'nin ok houna gitmiti. Hemen bir
bakr tepsi ile, meyve, ekerleme, kavrulmu ekirdek ve bir bardak st getirip Binoy'un nne koydu. Binoy glerek:

Bu kadar uygunsuz bir saatte a olduumu syleyerek

teyzemizi skntya sokacam sanmtm. Ama aldanmm.

Tam byk bir itah ile yemee saldraca srada ieriye Bayan Baroda girdi. Kadn ieri girerken, Binoy tabann stnden
elinden geldii kadar eilerek:

Sizi aada grememitim. Buraya az nce geldim!..

dedi.

Fakat Baroda onun selamn grmemi, zr dilemek -

zere sylediklerini duymam gibi grnd. Suarita'ya bakarak: Ah, kk hanmmz; buradaym: Tahmin etmitim zaten. O
burada gnl elendire dursun, zavall Haran Babu, bir ricac gibi aalarda pineklesin ha!.. Bu kzlarn hepsi benim elimde
byd. imdiye kadar byle bir ey grmemitim. Bilmiyorum onu byle davranmaya kim kkrtyor. Evimizde byle eyler
olacan kim dnrd ki!.. Brahmo Samaj'dan herkesin karsna nasl kacaz?..

Baroda'nun bu k, Harimohini'ye ok dokundu. Suarita'ya:

Seni aada bekleyen birinin olduunu bilmiyordum... Haydi git, abuk git yavrum. Bunu dnmeliyim, ben.

Lolita kar kacakt, ama Suarita kuvvetle elini skarak durdurdu ve tek szck sylemeden aa indi. Baroda'nn Bi-ny'u
daha ilk tand gnlerde nasl iyi karladn, ailelerinin ikisiyle ksa zamanda Brahmo Samaj'a ye olacan dnyor ve bu
gen adamn yaamnda bu kadar kesin bir rol oynama iin de vnyordu. Gerekten de, birok kez Brahmo arr)aj'daki
ahbaplarnn nnde bu zaferinden tr kendini

vmt. imdi, Binoy'u ayaklanmada su orta olarak z k Lolita ile birlikte dman cephesinde grnce son derecede k mt,

Lolita, bir iin var m senin?., diye sert bir tonla sordu

Evet, Binoy Babu, yukar kmt, benim de...

Brak, Binoy Babu, kimi grmek istemise onu ziyaret etsin. Sen in aaya!..

Lolita, Haran Babu'nun Binoy'la kendisinin adlarn hakk olmad halde bir araya getirerek annesine bir eyler fsldadn,
derhal sezmiti. Bunu nceden aadan ald halde sonra gereksiz yere dikleerek:

Binoy Babu, uzun zamandr gelmemitir. Bugn ziyaretimize geldi. Kendisiyle biraz sohbet ettikten sonra aaya inerim!.,
dedi.
 Baroda, Lolita'nn sesinin tonundan, boyun emeyeceini anlamt. Harimohini'nin karsnda yenilgisini aa vurmamak i-in
hibir ey syiemedi ve hep Binoy'u grmemi gibi yaparak odadan kt. Lolita'nn Binoy'la sohbet etmek istei, Baroda o-dadan
kar kmaz snvermiti. Bir sre, de hi konumadan; skntl bir hava iinde durdular. Sonra Lolita kalkt, gidip odasna
kapand.

Binoy, Harimohini'nin bu evdeki durumunun ne hale geldiini aka anlyordu. Konumay istedii yne getirdi ve Hari-mohini
de btn bandan geenleri anlatt. yksn bitirirken:

Benim gibi talihsiz bir kadn iin bu dnyada yer yok yavrum! dedi. Benim iin yaplacak en iyi ey, kutsal bir yere ekilip
Tanr'ya ibadet etmektir. Birka kuruum var, bununla bir sre yaayabilirim, daha fazla da yaarsam, bir evde alk ederek
geinirim. Benares'de byle yaayan birok kii var. Ama, ruhum o kadar gnaha boulmu ki, buna karar veremiyorum. Yalnz
kalr kalmaz kederlerimin iinde bunalarak Tanr'y dnmez oluyorum. Kimi zaman delireceim diye korku geliyor i-me.
Boulmak zere olan bir insan iin bir sal ne ise, Sat le Radharani de byle benim iin. Onlardan ayrlacam dnmek bile
beni perian ediyor. Bunun iin de gece gndz onlardan ay-

korkusu kemiriyor iimi. Dnyada her eyimi yitirdikten rl onlara nasl bu kadar kuvvetle balanmazdm? Size iimi

ocuklara kavutuktan so

"pn bir "tatan baka bir ey olmayacak!.. Bunlar sylerken gz-yflann siliyordu.

42. Blm

Suarita aa inince, Haran'in karsnda dikilip durdu:

Bana ne sylemek istiyorsunuz?., diye sordu.

Haran, nce Suarita'ya oturmasn sylediyse de, Suarita oturmad. Bunun zerine sz aarak:

Suarita bana hakaret ettiniz!., dedi.

-Siz de bana hakaret ettiniz!

-Sizi bana balayan sz, geerlidir...

Haran daha syleyecekti ama Suarita szn kesti:

Yalnz szcklerle mi hakaret edilir?.. Bir szck yznden, beni eiliminin aksine hareket etmeye mi zorlamak niyetin-
desiniz?.. Hakikat, aldatc cmlelerden daha deerli deil midir?.. Bir hatam birka kez yinelemi olmam yznden bu hatann
bir hakikat saylmas m gerekir? imdi artk hatam anlam olduum iin, evlenmeye raz olmadm iin verdiim sz
tutamayacam. Asl hata buna bal kalmak olurdu.

Haran, Suarita'nn nasl olup da bu kadar deiebildiim anlamiyordu. Gerei kadar sezi gc ve alakgnlll olmad
iin, bu dncesizce diretmelerinin gen kzn o doal sakinliini ve ekingenliini kaldrdn anlayamyordu. Bunun iin de
kabahati onun yeni dostlarna yklyordu:

Nedir bu kefettiinizi sylediiniz hata?., diye sordu.

Sebep ne bu soruya? Szm geri aldm sylemi olmam yetmez mi?..

Haran direterek:

Ama Brahmo Samaj'a bunu aklayacak bir ey syle' meliyiz! dedi. Brahmo yelerine siz de, ben de ne syleyeceiz.
 Ben bir ey syleyecek deilim. Sizin bir aklama yapmanz gerekiyorsa, Suarita ok gen, ok lgn. ok havai de yin,
cannz ne isterse onu syleyin. Ama aramzda artk yaP1a cak bir aklama yoktur.

Haran:

Bu i byle olmaz! diye bard. Eer Pare Babu...

Bu srada ieri Pare Babu girdi:

E... Syleyin bakalm Haran Babu; benimle konumak m istiyorsunuz? diye sordu.

Suarita dar kmak zereydi, fakat Haran geri ard:

Durun, Suarita, burada bulunmanz gerek. Pare Babu'-nun nnde tartmalyz!..

Suarita dnerek kmldamadan durdu. Haran szn srdrerek:

Pare Babu, dedi. Uzun bir sre getikten sonra, evlenmemiz iin verdii sz geri aldn sylyor! Bu kadar ciddi bir
konuda bu kadar hafife davranlmas kabul edilebilir mi? Bu irkin ite biraz da siz sorumlu deil misiniz?...

Pare Babu, Suarita'nn salarn okayarak hafife ona:

Sevgili kzm, burada kalman gerekli deil, gidebilirsin! dedi.

Byk bir anlay ve sevgiyi aa vuran bu bir iki sade szck Suarita'nn gzlerini yaartt, ekilip gitti. Pare Babu szn
srdrd.

te, Suarita'nn, esasl bir biimde dnmeden, sz vermi olduundan korktuum iindir ki, nian treni iin yaptnz
srarlar karsnda duraksamaktaydm.

Sz verirken esasl olarak dndn, imdi szn geri alrken, bunu iyice dnmeden yaptn kabul etmez misiniz?..

kisi de olabilir. Fakat bu kadar derin bir kuku karsnda evlenmekten vazgemek daha akllca bir i olur!

Suarita'ya kendi yarar iin t veremez misiniz?..

unu bilmelisiniz ki, ben ona yalnz kendi yarar iin -St veririm.

Haran parlad:

Byle olsayd, Suarita bu kmaza dmezdi. Bugn ai-'enizde olup bitenlerin btn kabahati sizin. te yznze kar
sylyorum, bunlarn nedeni hep yanl yarg vermeniz.

Pare Babu hafife glmseyerek:

Bakn bunda tmyle haklsnz. Evimde olup bitenlerin sorumluluunu ben yklenmezsem kim yklenir?..

-Peki yleyse, unu bilin ki, bir gn piman olacaksnz.

Piman olmak, Tanr'nn bir badr. Haran Babu, kt bir ey yapmaktan korkarm ben, piman olmaktan da.

Bu srada Suarita ieri girdi, Pare Babu'nun elini tutarak:

Baba, akam ibadetimizin vakti geldi!., dedi. Pare Babu:

Haran Babu, beni bekler misiniz biraz?., diye sordu.

Haran Babu serte "hayr" diyerek sonunda kp gitti.

43. Blm

Kendi kendisiyle olduu kadar evresiyle de savaa girimi olmas fikri Suarita'ya byk bir aknlk vermiti. Kendi de fark
etmeden Gora'ya kar besledii duygular, durmadan kuvvetlenmi, onun tutuklanmasndan sonra o kadar ak ve kar durulmaz
bir biimde ortaya kmt ki, bundan hibir kurtulu yolu bulamyordu: Kendisini sarsan bu atmaya bir zm yolu
bulabilmek iin, bir trl kendi kendine kalamiyordu. Haran Brahmo Samaj'm kzgn yelerini ayaklandrmak iin elinden geleni
yapmt. imdi bunlar grltleriyle Suarita'ya soluk aldrmyorlard. Gazetelerde de ii alevlendirmeye hazrlandklarn
gsteren belirtiler vard. Her eyden nce, teyzesi yznden ortaya kan sorunu yoluna sokmas gerekiyordu, bu yle keskin bir
hale gelmiti ki, bir an nce bu ii yoluna koymazsa bir felaket olabilirdi.

Suarita, yaamnn aknda bir krizin bagsterdiini anlyordu. Artk o izilmi yollardan yrd, herkes gibi dnd
sakin gnler geride kalmt.

Bu g anlarda biricik dayana Pare Babu idi. Bu bir i hakknda ona akl danmasndan ya da bir t istemesinden ileri
geliyordu. nk Babalnn nnde, dncelerini amaktan ekinir, dahas utan duyard. Pare Babu'nun yan banda
bulunuu, hibir ey sylemese bile, onun iin bir snak oluyor ve o bunda bir babann koruyucu destei ile, bir ana sevecenlii
buluyordu. Pare Babu, bu sonbahar akamlarnda, ibadet saatinde baheye inmiyordu. Dua etmek zere, evin n tarafndaki
kk bir odada otururdu. Ak pencereden giren, batan gnein son -inlan ak salarn ve o skun iindeki yzn aydnlatrd.
Bu anlarda, Suarita sessizce gelip yannda otururdu. O zaman Pare Babu'nun derin dncesine dald ve ruhunun titredii o ruh
dolu derin sessizlik iinde, Suarita kayglar ve aclarla dolu kalbinin huzura kavutuunu duyard.

Pare Babu, sevgili kzn, yan banda, kmldamadan sessizce duran bir mrit gibi grnce, onun derin, esiz bir hazza daldn
anlard ve o zaman kalbinin ta derinlerinden bir dua ykselirdi onun iin.

Btn dncesini, btn duygusunu ulu Tanr'ya balam olan Pare Babu, varln iyilik ve hakikat yoluna adamt. Maddesel
ilerin tasasna dmemiti hibir zaman. Ve yle bir dnce zgrlne ulamt ki, kimseyi iman yolunda olduu kadar, gidi
ynnde de zorlamaktan holanmazd. nsann iyiliine ylesine iten bir inan vard ve kusurlarna o kadar byk bir sabrla
katlanrd ki, kimi hogrsz kaba sofularn saldrsna urard. Bu eit eletiriler onu yaralasa bile, onun sakin mizacn hibir
zaman deitiremiyordu.

te onun bu derin skunundan hi olmazsa birazn varlna sindirebilmek iin, Suarita, o gnlerde ne yapp yapp Pare
Babu'ya sokuluyordu. Kalbini rpmdran ve evresine yaylan atma ile bunald zaman gen kz, huzura kavumak iin ban,
babasnn ayaklarna dayamak gereksinimi duyuyordu:

nce, kendinde sabrla bekleyecek g bulursa, iinde arpan kuvvetlerin, tkenip bozguna urayacaklarn ummutu. Ama bu
umudun gereklememesi alnna yazlm olacak ki, bilinmedik yollara sapmak zorunda kalmt.

Bayan Baroda, Suarita'yi/ eletirilerle yolundan evirmenin olanakszln ve Pare Babu'nun desteini salamayacan
anlaynca, bunun acsn Harimohini'den kard... Sadece, bu kadnn, kendi evinde oturduunu dndke ileden kyordu:
Baroda babasnn lm yldnmnde Binoy'u armt. Btn aile ve dostlar akam yaplacak dinsel trende hazr bulunacakt.
Baroda Suarita'nn ve kzlarnn yardmyla salonu sslemeye alyordu. Kendisi byle alrken Binoy'un Harimohini'nin
yanma ktn grd. nsann keyfi olmaynca, en kk bir ayrnt bile nem kazandndan, Baroda hibir ey yapamaz oldu ve
Binoy'un arkasndan st kattaki odaya kadar kt. Binoy, yerdeki rtnn stne oturup, Harimohini ile ili dl konumaya
dalmt-Baroda Harimohini'ye:
 Dinleyin beni! dedi. Bu evde istediiniz kadar kalabilir, biz de size memnuniyetle bakabiliriz. Ama unu syleyeyim ki, e-
vjmjZCje, putunuzu bulundurmanza gz yumamam.

Harimohini hep kyde yaad iin, Brahmo'lann bir Hristiyan tarikat olduunu sanrd. Bunlarla ilikisi bakmndan insan
bunlarn yannda bana bir ey gelmeden yaayabilir mi, diye daima dnr dururdu.

Onlarn da kendisine bu kadar yakn oturmaktan holanmayacaklarnn ak bir ey olduunu bildii iin, son zamanlarda,
tutumunun ne olmas gerektiini dnmeye balamt... Bayan Baroda'nn szleri artk hibir kukuya yer brakmyordu. Bunun
iin dncelere dalmay brakp bir karar vermek zaman gelmiti. nce, zaman zaman Suarita'sn ve Sati'ini grebilmek iin
Kalkta'da baka bir eve kmay dnmt. Ama sonradan elindeki az bir para ile kentte yaayamayacan anlad.

Bayan Baroda kasrga gibi esip savurarak gittikten sonra, Binoy bir sre ba nnde kmldamadan durmutu. Harimohini:

Kutsal yerleri ziyarete gitmek istiyorum, iinizden biri bana yol arkadal edemez mi, olum?., diye sordu. Binoy:

Sizinle birlikte gitmek benim iin mutluluk olur! dedi. Yalnz hazrlanmamz iin birka gn gerek. Bu srada annemin yannda
oturmak istemez misiniz?

Benim herkese bir yk olduumu grmyor musunuz yavrum?.. Tanr benim omzuma yle bir yk yklemi ki, kimse
arlma katlanamyor. Kocamn, evinde bile benim ykme kazanamadklarm grerek bunu anlamak gerekirdi... Ne var ki
bunu ok ge sezdim ve o zamandan beri kalbimin iindeki boluu doldurmak iin oradan oraya g ettim durdum. Nereye
gittimse mutsuzluumdan kurtulamadm. Artk bu kadar yeter olum, brakn beni. Ne diye yeniden yabanc bir eve kendimi zorla
kabul ettireyim?.. Brakn beni de, gidip dnyann btn a-rln tayann ayaklarnn dibine smaym!.. Artk savaacak
gcm kalmad!..

Harimohini bunlar sylerken, bir yandan da durmadan a-kan gzyalarn siliyordu.

Hayr, teyzeciim, hayr, dedi Binoy. Byle konuman katlanamam. Annemi bakalaryla karlatrmazsnz. Tanr 2a lunda
dnyann btn aclarna katlanm olan bir insan ac d

Vat hirino Mirdim f~./*..: \.:-~: _

- H3 e Ba-

.. . ""akn

...,.ret yerime gotureym, sonra sizin-kine gtrrm!

Harimohini:

nce haber vermek gerekmez mi?..

Oraya gidiimizle haber vermi olacaz!

O halde yarn sabah...

Ama Binoy, szn yeniden kesti:

Niye yarna? Bu akam gitsek daha iyi olur!

Bu srada Suarita geldi:

Annem, trenin balayacan haber vermemi syledi.

Bulunamayacam iin zgnm. Teyzenizle bir iim var!

Gerekte; olup bitenlerden sonra, Binoy Baroda'nm arsn kabul edecek durumda duymuyordu kendini. Bu bir alay gibi
geliyordu imdi ona.

Harimohini, kayglanarak onu aaya inmeye zorlad:

Sonra gelirsiniz benimle konumaya. imdi gidin trende bulunun, sonra yukar karsnz.

Suarita da:

Gelseniz bence iyi olur, dedi.

Binoy, trende bulunmamakla, bu evde balam olan devrimi bsbtn abuklatrm olacan anlamt. Bunun iin tren
salonuna indi. Ama iyi niyeti umulan sonucu vermedi... Trenden sonra souk yiyecek, iecek datlrken, Binoy:

Saolun, a deilim! demiti. Baroda:

Elbette, yukarda o kadar rekleri yedikten sonra bunlar yiyecek itahnz kalr m?., diye alay etti.

Binoy, yaplan sitemi kabullendi. Glerek:

te oburluun sonu budur, dedi. nsan boazna daya-namazsa, byle bir ziyafetten kendini yoksun brakm olur! Salondan
kaca srada Baroda:

Herhalde yukar kyorsunuz?., dedi. Binoy ksaca "evet" dedikten sonra oradan ayrld. Yolda Suarita ile karlanca, ona
yava sesle:

Suarita yukarya gelin, teyzenizin size gereksinimi var!..

diye fsldad.

Lolita, konuklara hizmet ediyordu. Haran'm nnden geerken, Haran:

Binoy burada deil, yukar kt! diye ta att.

Lolita nnde durdu, yzne bakarak, krc bir tonla:

Biliyorum, fakat bana Allahasmarladk demeden gitmez! dedi. Hem sonra buradaki iim biter bitmez ben de yukar
kacam!..

Binoy'un Suarita'ya bir eyler fsldad, bunun zerine

gen kzn onun peinden dar kt Haran'm gznden kamamt. Kendisi de birka kez, oraya toplanm olan Brahmo'la-rn
nnde Suarita'y bir grmeye srklemek istemiti. Fakat gen kz o kadar gze batacak biimde onun bu isteini boa
karmt ki, bu onun iin aka bir hakaret olmutu. Lolita'ya da sulu olduunu dokundurmak isteyii de boa knca iini
kaplayan duygular bsbtn aclat.

Suarita, yukar geldii zaman, teyzesini eyalarn toplam, gitmeye hazr halde grnce; ne oluyor, diye sordu. Harimohini,
yant veremedi, alamaya balad:

Sati nerede?., diye sordu. Haydi sevgili kzm, git syle de buraya gelsin, onu da greyim!

Suarita, btn bunlarda bir ey anlamam gibi Biioy'a bakt. Binoy u aklamay yapt:
Teyzeniz buradan gitmezse, birtakm can skc eyler o-lacak, bunun iin onu anemin evine gtryorum! dedi.

Harimohini de unlar ekledi:

Kutsal yerleri ziyarete gitmeye niyet etmitim. Benim gibi bir yaratk, bakasnn evinde oturmamal. Neden her zaman bin
benim ykme katlansn?..

Suarita da bu sorunu dnm, Baroda'nm evinde kald- srece teyzesinin hakarete uramaktan kurtulamayacan anla-

mt. Bunun iin syleyecek bir ey bulamam ve teyzesinin ya-nma oturmutu. Ortala akamn karanl kmt ama,
henz lambalar yakmamlard. Sonbahar kokularyla dolu gkte yldzlar parldyordu ve karanlkta kimin alad belli
olmuyordu.

Birden, merdivenden Sati'in ddk gibi sesiyle:

Teyze, teyzeciim! diye bard duyuldu.

Harimohini hzla ayaa kalkt: Suarita:

Teyzeciim, bu akam gidemezsiniz, yarn sabah karar veririz, dedi. Babama Allahasmarladk demeden nasl gidebilirsiniz?
ok zlr.

Binoy Babu, Bayan Baroda'nn Harimohini'ye yapt hareketin verdii sinirlilik iinde Pare Babu'yu unutmutu. Harimohi-ni'nin
bir gececik bile bu at altnda kalamayacan dnm, snacak baka yeri olmad iin, Harimohini'ye her eit hakareti
yapabileceini sanan Baroda'ya aldandn kantlamak istemiti. Bunun iin btn dncesi kadn, bir an nce buradan
gtrmekti. Suarita'nn szleri, Binoy'a, Harimohini'nin bu evde yalnz Baroda ile ilikisi olmadn, yaplan kabaca hakaretler,
gsterilen konukseverlik ve sevecenlikten daha ar basmamaly-di. Bunun iin:

ok doru, dedi. Pare Babu'ya Allahasmarladk demeden gidemezsiniz!

Bu srada ati bararak ieri girdi:

Teyze, Ruslarn Hindistan' almak zere olduklarn duydunuz mu?.. ok elenceli bir ey olacak bu deil mi?..

Binoy:

Peki sen kimden yanan?

Elbette ki Ruslardan yana. Binoy glerek:

Ha bak. yleyse korkacak bir ey yok demektir onlar i-in! dedi.

Krizin getiini ve Binoy'un eski haline dndn gren Suarita onlardan ayrlarak sessizce odadan kt.

44. Blm

Pare Babu, henz yatmaya gitmemiti. Kk odasnda o-

turmu, lambann nda Emerson'un bir-kitabn okuyordu. Suarita ieri girdi, bir iskemle ekerek yanna oturdu. Pare Babu
kitab elinden brakarak ona bakt. Suarita kendisim buraya getirmi olan konuya yanamaya cesaret edemiyordu. Dnya iine ait
dertlerin anlatlmasn doru bulmuyordu. Sadece:

Baba, bana biraz kitap okur musunuz?., dedi.

Pare Babu, saat ona kadar, bir yandan da aklayarak kitap okudu. Suarita babasnn rahatn karabilecek olan ince bir konuya
girmeye cesaret edemiyordu. Bunun iin odasna ekilmek zere ayrlrken, Pare Babu:

Benimle teyzen iin grmek istiyorsun, deil mi? diye sordu.

Suarita, babasnn, zihninden geeni kefetmi olmasna at.

Evet, Baba! dedi: Fakat bu akam bununla kendinizi yormayn. Yarn konuuruz bunu. Pare Babu onu oturttu.

Teyzenin burada pek rahat olmad gzmden kam deil. nceleri onun inanlaryla alkanlklarnn, anneninkilerle
atabileceim dnmemitim. imdi bunun annene ne kadar dokunduunu gryorum. Eminim ki, teyzen de rahatsz oluyor
bundan.

Teyzem, buradan gitmeye hazrlanyor.

Ben de onun byle yapacan dnyordum. Fakat b'zden baka tand olmad iin onu sokakta brakamayacama da
inanyorum. Bunun iin de gnlerden beri bu sorunu dzyordum.

Suarita babasnn, teyzesinin g bir durumunu sezip buna lr are aradn fark etmemiti. Evin iinde artk bu kadar aa

km olan huzursuzluun Pare Babu'yu zmesinden korktuu i-in daima ok temkinli hareket etmiti. imdi onun byle
konumas, gzlerini minnetle yaartmt.

Pare Babu:

Ona ok uygun decek bir ev buldum! dedi.

Suarita:

Ama korkarm ki, diye kekeledi.

Kirasn veremez, demek istiyorsun herhalde! Peki ama ne diye kira versin? Sen ondan kira istemezsin sanrm.

Suarita hi ses karmadan hayretle ona bakt. Pare Babu szn srdrerek:

ayet senin maln olan bir evde oturursa kira vermez! dedi.

Bu cmle Suarita'yi bsbtn artt, fakat Pare Babu ne demek istediini aklad:

Senin ve Sati'in Kalkta'da birer eviniz olduunu bilmiyor musunuz? Baban ld zaman bir miktar para brakmt. Bunu
sizin hesabnza ilettim, oalttm, sonra yeteri kadar para toplannca, kentte iki ev satn aldm. Son yllarda bunlar kiraya
vererek, kira parasn bir tarafa koydum. Evlerden birinin kiracs kt. Bu evde kimse olmad iin teyzen rahat rahat oturabilir!

Ama, tek bana yaayabilir mi?..

Sen onun yakn akrabas olduuna gre, neden tek bana olsun?..

te bu akam, ben de size bunu sylemek istiyordum! Teyzem buradan gitmek istiyordu. Onu tek bana brakmamal diye
dndm. Sizin grnz rendikten sonra ben de o-nunla birlikte gidecektim.

Evin yanndaki u aalkl yolu gryorsun deil mi? -

te senin evin bu yolun alt tarafnda: Bizden kap tede... Bi

zim verandadan grlyor. Orada oturursan, kendini bizden ayr

hissetmezsin. nk birbirimizi beraber oturduumuz zamanki

kadar sk sk grrz. ...

Suarita'nn yreinin stnden ar bir yk kalkm & oldu. nk Pare Babu'dan ayrlmay bir trl kabul edemyo

Fakat yine de grevinin er ge kendisini buna zorlayacan - -nyordu. Yreinden taan duygular konumasna engel o-rdu.
Bunun iin hi ses karmadan Pare Babu'nun yannda buruyordu. O da dncelere dalm, gitmiti... Suarita onun vasilii
altndayd, onun kzyd, arkadayd, samnn bin paras idi... Onsuz, Tanrya ibadeti eksik kalacak^bi geliyordu ona. Suarita
gelip yannda oturduu gnler ibadeti ona daha verimli olmu gibi gelirdi. Btn o sevecenliiyle genr kzn ruhunu Tanr'ya
doru ykseltmeye alrken, kendisi de daha stn-alemlere doru ykseldiini hissederdi.

teki kzlarnn hibiri Suarita'daki o iten alakgnlllk ve sayg ile yanna gelmezlerdi. Nasl bir iek, gnee doru
dnerse, Suarita da ona doru dner, serpilip alrd. Byle a-teli bir bekleyiin yant da ateli bir ilgi olurdu elbet. Bu duygu,
rahmet dolu bir bulut gibi, nimetlerini datan sevecenlii uyandryordu.

nsann, bylece varlnn en iyi ve en derin taraf, bunu almaya hazr bir ruha sunmasndan daha gzel ne olabilirdi ki! te
onlarn duygularndaki bu uygunluktu ki, onlar bu kadar birbirlerine yaklatrm, kaynatrmiti.

imdi, grnrdeki ba kesmek zaman gelmiti. En saf zsuyu ile, aa, meyvesini olgunlatrmt ve onu imdi topraa
brakyordu. Pare Babu, imdi yreindeki btn acs arasnda, onu bu yree emanet ediyordu. Bir zamanlar, Suarita'nn artk
kendi yaamn yaamas gerektiini anlamt. Onun bu kutsal yaam yolculuuna, zengin bir hazine ile atldn biliyordu.

Dnyann o byk yolunda ilerlerken, gcn bu hazineden alacak, sevinten ve kederden ekecei ilelerden ve harcayaca
abalardan yeni yeni bilgiler edinecekti. Pare Babu imdi 'Cinden yle diyordu: "Git yavrum. Artk benim tlerimin ve kaygl
ilgimin glgesinden syrlmalsn artk. Tanr seni benden Onaracak ve birok deneylerden geirtip dnemeler atrarak, alnma
yazlan yere ulatracak. Dilerim yaamn buna erisin, ylece ocukluundan beri btn sevgisiyle stne titredii Su-?arita'y
Tanr'ya emanet ediyordu.

Pare Babu, hibir zaman Bayan Baroda'ya en kk eletiri yneltmeyi aklndan geirmedii iin, evin iindeki atmalarda da
kendini fazla fkeye kaptrmazd.

Nehir tat zaman sularn, eski dar yatan kapladn a-naforlarn olutuunu ve buna kar tek arenin suyun engin krlarda
yaylp serpilmesine olanak vermek olduunu bilmiyor deildi.

Ailedeki gelenek ve grenek izlerinin, umulmadk olaylarn sarsntsyla silinmekte olduunu gryordu: Bunlarn merkezi de
Suarita idi. Onun nnden btn engeller kaldrlr da, dnyadaki yerini kendisinin bulmas iin serbest brakldktan sonradr ki
evin iine yeniden skunet gelecekti. Bunun iin de; bamszlk iinde uyumlu bir yaama kavumas iin onu azat etmeye
rahatlkla karar vermiti.

Saat on biri vuruncaya kadar; ikisi de konumadan, kmldamadan yanyana oturdular. O vakit Pare Babu yerinden kalkt,
Suarita'nn elinden tutarak verandaya kard. imdi yldzlar, bulutsuz gkte l sld. Yannda Suarita, Pare Babu gecenin
sessizlii iinde dua etti:

"Tanrm, bizi btn yalanlardan kurtar ve izin ver ki, hakikat n stmze serpsin..."

45. Blm

Ertesi sabah Harimohini Pare Babu'ya veda ederek; bir bye kar gsterilmesi gerekli sayg ve selamlarn sunmak zere
ayaklarna dokunurken, Pare Baba, son derecede sklm bir halde, ayaklarn ekerek:

Yapmayn, rica ederim! diye bard. Harimohini gzleri ya iinde:

Ne bu dnyada, ne de br dnyada size olan minnet borcumu asla deyemem. Siz benim gibi mutsuz bir kadna kucak atnz.
Bir bakas bunu isteseydi bile yapmazd... Ama Tanr sizi seviyor, bunun iin bir zavallya yardm etmenize izin verdi.

Pare Babu ok sknt duymutu:

Ben yaplmas gereken eyi yaptm, diye mrldand Suarita...

Fakat Harimohini szn bitirmesine meydan vermedi: Biliyorum, biliyorum. Ama Radharani de sizden, yapt

man onun felakete srklendiini sanm,tim; Tam'nm" o7u bu

en kotu durumd3" -"--.x.-. . -

yada bama bin

bana bile acyabileceim anladm. Bu srada ieri Binoy girdi:

vt ~Teyzeci2im' annem sizi almaya geldi! dedi. Suarita byk bir heyecan iinde ayaa kalkarak:

Nerede?., diye sordu.

Binoy:

Pare Babu, Harimohini'ye:

er eyin hazr olup olmadna bakaym.

Pare Babu gittikten sonra Binoy aknlk iinde:

Teyzeiim, dedi. Sizin bir eviniz olduunu bilmiyor-dum.

Ben de bugne kadar byle bir ey olduunu duymamnz Pare Babu biliyormu. Galiba Ralidani'ninmi bu ev! Binoy
yky dinledikten sonra: Ben de Binoy'un artk birine yararl olabileceini s^nr

Jne ka--iiim iin y yapamayacam

..., binmem gerekiyor.

Yazgmn vermek deil, almak olduunu kabul ediyorum.

Az sonra arkasnda Suarita ile Lolita olduu halde Anan-damoyi geldi. Harimohini kendisini selamlamak zere yrd: Tanr
birini kayrmak isterse cmerte yapyor bunu! Di-

tuttu ve yanna oturttu. Sonra:

Didi, dedi. Binoy, sizi anlata anlata bitiremiyor! Anan-damoyi glerek:

ocukluundan beri alkanlk edinmitir. Kendisini ilgilendiren bir konu olduu zaman, durmadan onu anlatr: nann bana,
yaknda btn konumalarnn konusu teyzesi olacaktr.
Binoy:

Tmyle doru, iyi sezdiniz. Teyzeme ok ge kavutum ve onu kendime ben teyze edindim. Bunca yldr ondan yoksun
olduuma gre, imdi varlndan bol bol yararlanmalym.

Anandamoyi, bir eyler biliyormu gibi Lolita'ya bakarak: Binoy'cuum, yalnz istediini elde etmekle kalmaz... Elde ettiinin
de stne titrer. Sizi tanm olmasna, umulmadk bir mutlulua kavumuasma deer verdiini biliyorum... Onun sizinle
tanm olmasndan ne byk sevin duyduumu anlatamam. Sizi tandktan sonra o kadar byk deiiklik oldu ki onda. Kendisi
de bunu biliyor.

Lolita yant vermek istedi, fakat syleyecek ey bulamad. O kadar utanmt ki, Suarita yardmna komak zorunda kald:

Binoy, herkesin en iyi yann grmeyi bilir. Bunun iin A dostlarnn en iyi yanlarndan yararlanmak hakki: Bu, tmyle onun
meziyetidir.

Binoy sze kararak:

Anne, dedi. Sanki btn dnya Binoy'unuzla ilgileniyormu gibi neP versiniz onu. ou kez bunu anlatmak istemitim size,
fakat kendimi beenmiliim engel oldu. Benim iin pek de ho olmayan bu gerek karsnda, bunu yapmam gerektiini
anlyorum. Baka eyler konualm anne.

Bu srada, kucanda bir kpek yavrusu ile Sati ieri girdi. Bunu grnce Harimohini, dehetle geri ekilerek:

Aman Sati'ciim, at kucandan u kpei, ne olursun?., diye yalvard.

Sati:

Isrmaz sizi teyzeiim! diye yant verdi. Odanzda bile dolamaz. Biraz okarsaniz uslu uslu oturur.

Harimohini, murdar sayd hayvandan daha da uzaklaarak, yalvarmasn srdrd:

Tanry seversen gtr unu dar, yavrum! dedi. Bunun zerine Anandamoyi Sati'i kendine ekti. Kpek yavrusunu dizlerinin
stne oturttu:

Demek sen, Binoy'un ahbab Sati'sin, yle-mi? diye sordu.

Sati, kendisine Binoy'un ahbab denilmesinde olaanst bir ey grmemiti, hi duraksamadan evet, dedi. Sonra, Binoy'un
annesi olduunu syleyen Anandamoyi'yi szd. Suarita A-nandamoyi'ye pronam yapmas gerektiini anmsatt. Bunun zerine,
Sati can sklarak yere doru eilir gibi yapt.

Bu srada ieri giren Bayan Baroda, Harimohini'ye aldr bile etmeden Anandamoyi'ye serinletici bir eyler ikram etmek 'ttedi.
Anandamoyi:

kramnz kabul etmemem iin hibir neden yok! diye yant verdi. Fakat bir ey almayacam, saolun. Gora dnsn b'r kez,
onunla birlikte konukseverliinizden yararlanrz o za-man, mmkn olursa!

Pare Babu gittikten sonra Binoy aknlk iinde--Teyzeciim, dedi. Sizin bir eviniz olduunu bi|miyor.

iliyormu. Galiba Ralidani'nlnmis'bi

Bnoy yky dinledikten sonra- 5 U

ne ka--'im iin

_, 7ww..nt gerekiyor.

Yazgmn vermek deil, almak olduunu kabul ediyorum.

Az sonra arkasnda Suarita ile Lolita olduu halde Anan-damoyi geldi. Harimohini kendisini selamlamak zere yrd:

Tanr birini kayrmak isterse cmerte yapyor bunu! Di-di, bugn siz de benim dostlarmn arasndasnz! dik lid

dasnz! diyerek elinden tuttu ve yanna oturttu. Sonra:

Didi, dedi. Binoy, sizi anlata anlata bitiremiyor! Anan-damoyi glerek:

ocukluundan beri alkanlk edinmitir. Kendisini ilgilendiren bir konu olduu zaman, durmadan onu anlatr: nann bana,
yaknda btn konumalarnn konusu teyzesi olacaktr.

Binoy:

Tmyle doru, iyi sezdiniz. Teyzeme ok ge kavutum

olduuma gre, imdi varlndan bol bol yararlanmalym

Anandamoyi, bir eyler biliyormu gibi Lolita'ya bakarak: -Binoy cuum, yalnz istediini elde etmekle kalmaz... Elde ettiinin
de stne titrer. Sizi tan.m. olmas.na, umulmad.k bir mutlulua kavumuasna deer verdiini biliyorum... Onun sizinle
tanm olmasndan ne byk sevin duyduumu anlatamam. Sz. tandktan sonra o kadar byk deiiklik oldu ki onda. Kendisi
de bunu biliyor.

Lolita va vermek istedi, fakat syleyecek ey bulamad. u kadar utanmt ki, Suarita yardmna komak zorunda kald:

Binoy, herkesin en iyi yann grmeyi bilir. Bunun iin dostlarnn en iyi yanlarndan yararlanmak hakki: Bu, tmyle onun
meziyetidir.

Binoy sze kararak:

Anne, dedi. Sanki btn dnya Binoy'unuzla ilgileniyormu gibi neP versiniz onu. ou kez bunu anlatmak istemitim size,
fakat kendimi beenmiliim engel oldu. Benim iin pek de ho olmayan bu gerek karsnda, bunu yapmam gerektiini
anlyorum. Baka eyler konualm anne.

Bu srada, kucanda bir kpek yavrusu ile Sati ieri girdi. Bunu grnce Harimohini, dehetle geri ekilerek:

Aman Sati'ciim, at kucandan u kpei, ne olursun?., diye yalvard.

Sati:

Isrmaz sizi teyzeciim! diye yant verdi. Odanzda bile

dolamaz. Biraz okarsanz uslu uslu oturur.

Harimohini, murdar sayd hayvandan daha da uzaklaarak, yalvarmasn srdrd:

Tanry seversen gtr unu dar, yavrum! d.edi. Bunun zerine Anandamoyi Sati'i kendine ekti. Kpek yavrusunu
dizlerinin stne oturttu:

Demek sen, Binoy'un ahbab Sati'sin, yle-mi? diye

sordu.

Sati, kendisine Binoy'un ahbab denilmesinde olaanst bir ey grmemiti, hi duraksamadan evet, dedi. Sonra, Binoy'un
annesi olduunu syleyen Anandamoyi'yi szd. Suarita A-nandamoyi'ye pronam yapmas gerektiini anmsatt. Bunun zerine,
Sati can sklarak yere doru eilir gibi yapt.

Bu srada ieri giren Bayan Baroda, Harimohini'ye aldr bile etmeden Anandamoyi'ye serinletici bir eyler ikram etmek istedi.
Anandamoyi:

kramnz kabul etmemem iin hibir neden yok! diye yant verdi. Fakat bir ey almayacam, saolun. Gora dnsn bir kez,
onunla birlikte konukseverliinizden yararlanrz o za-man, mmkn olursa!

Anandamoyi, onun yokluunda, Gora'nn hon-

noya bakarak: "' n zerine, BarodT^'

miyord^f' *" "* Si de "ur^ "**. Hd^' J Binoy:

^^-ta de burada olduumu size haber vffmek uzerevHI_,

Onlarn da houna gitmiyor. Ama ben dnyaya kocam-ocuklanmn houna gidecek eyler yapmak iin mi geldim? 1/ ''deim,
bu bakalarna pek aklanabilecek gibi bir konu deil. Bnnu yalnz dnyada her eyi bilen anlar.

Bunlar syleyerek, Anandamoyi sessizce dua etmek zere

ellerini kavuturdu.

Harimohini, Anandamoyi iin herhalde bir kadn misyonerin ana derek Hristiyan geleneklerini benimsediini dnd ve
iinde ona kar bir soukluk duydu.

.. .^. misti. Kukusuz ki len yemeklerden yiyor-

maamoyi'nin kast ilerini hi nemsemeyen bir hali vard.

Bu grdkleri Harimohini'nin keyfni karmt. Baroda o-dadan ayrldktan sonra ekine ekine: Didi, kocanz, ey...

Kocam ok sofu bir Hindu'dur! diye yant verdi Anandamoyi.

Harimohini'nin can o kadar sklm ve bunu o kadar belli etmiti ki, Anandamoyi aklamak gereini duydu:

Kardeim toplumsal kurallar, bana dnyann en nemli

gre, bakalann.n hakkmdaki dnc'elerine nem vermez ol-

 Harimohini, bu szlerin anlamn, kavrayamayarak: -Yo kocanz ne diyor?., diye sordu. Kocam holanmyor bundan. Ya
ocuklarnz?..

46. Blm

Cesaretle yr, btn^tlerini toplayarak, yazgnn sana LM ar,nrfan PH tftnm seneye al. Kendini oldu-

anndan

^u yoldan ayrlmazsn. V > ?ardim e*m de' b'Z'm *' nin iin yaptmz ufak tef^leri ^rsun!u nm^ Dualarn, bitirip d.ar^a,
kendIerm,! &m" " ' .rdler. O gn btn k^nn. unutmak isteyen Susar a on dosta kar.lad,. Ama" hemen sald.nya
geerek, yk-

ta'nin gzlerine ya doluyordu. Suarita'nn, yemekten s<

sabah ibadet iin odasna gire .. a , -gamay uidud

buldu, yine her zamanki gibi iekleri dzenlemiti... Labonya ile Lila bu sabah hep bir arada dua etmelerinin uygun olacan
dnmlerdi. Fakat Lolita, Suarita'nn, babalarnn uar-Ms^'. -"--'may ve bu sabah onun duasn alm<

nerek onlar bundan vazgeirrr'

jas ile Suarita'nm ba baa yaay^uma uu Kaynama annn skununu baka birinin bozmasn istemiyordu.

Dualarnn sonunda, Suarita gzyalarn tutamamt..-Pare Babu:

-Suarita, bunca za^""^k S3ttm S0"ra' ya"

h bir adm attnz o gn 0S nudu/; . . imiI cA

Suarita yant verne**** bu falsolu SeS' mhUnU d

duran uyumu bozmutu. Paf!iBat)U: . . .. ,

-Yalnz insann kendin., doru veya egn ydda olduunu gsterir!., dedi. (#** Smu* Sore yargl Vererek' hayali eyler iin
kendimizi iiitriz-
Haran direnerek: , !,-,,,,*,,

-Kznz Lolita'nn, W^ tek ba*ma vapUr y'CU!UgU

da m hayali bir ey! dedi.A-

Suarita kpkrmz ke# N^^^, k.. _...__ ,. ,ran Rabu, bir snr krizi geirmek-

tesiniz. Byle bir ruh hali |J* bulunduunuz s.rada sizinle tar

tmak doru olmaz. ,. . .. .

Haran, kendini stn^ bir iftle bm^r7tm so -Hibir zaman tartan sinirlenmem. Her amar. so mmluluunu kavram. bir i^.md.r Bir
ey syleem, bunu

kendi hesablma sylemem, phmo Sama, adma^^0^

l Lolrtanm Bnoy

lendi hesabima sylemem. ^o Sama, adma^uuyorurfu nk susmakla, yanl bir S yapm? olurum. Lol.ta nm Bnoy

Babu ile birlikte yolculuk e#" ve alIe"'Z'n d6 t l iz Ptm, grmemek iin krolmak gerek Bu yzden yaln s

Pi?man olmakla kalmayacak Brahm Sarnai m^^^*

aeienecek.

mlz bir deil Haran Babu! Bunu

Babu'nun sesin

Siz grmek istemeyebilirsiniz. Fakat Suarita tank ve bize Lolita ile Binoy'un ilikilerinin rasgele bir j dn sylesin. Hayr
Suarita, durun, dar k;,,, yant verin bana. Sorun ciddidir.

Suarita kuru bir sesle:

Ne kadar ciddi olursa olsun sizi ilgilendirin*

'"Sunuz

geri kalamaz!

surece, o sizin hakknzda yarg vermekten

e, ondan

nlmak gerekir.

'niza memnun oldum.

 -/

Bu sefer Suarita, adamakll ileden kmt. Gzlerinde imekler akarak bard:

Siz gidin de kendi evinizde yarg verin, cannz istiyorsa Haran Babu. nsanlara evlerinde hakaret etmenize gz yumamayz.
Haydi, Lolita, gidelim buradan! Lolita yerinden kunildamamiti:

Hayr, Didi, dedi. Svmak istemiyorum. Haran Babu'-nun syleyeceklerinin hepsini dinlemeye hazrm. Haydi, sayn bay,
konuun!..

Haran sze nasl balayacan aratrrken Pare Babu araya girerek:

Lolita'cm, dedi. Suarita bugn bizden ayrlyor. Bu sabah, kavgayla bozmayalm. Haran Babu hatalarmza karn, bizi
balar bugn!

Haran bylece, ok ey anlatan bir sessizlie gmlmek zorunda kald. Bu srada Suarita teyzesinin yanna kmt. Ona u
haberi verdi:

Bugn evdekilerin hepsiyle birlikte sofraya oturup yemek yiyeceim teyze. Cannz sklmasn buna! Harimohini bu haberi tek
szck sylemeden karlad.

,'mn koyu Hindulua tmyle dndn sanyor-

du- Art! ore yaayacan ummutu. Bu ani dn ok cann

lenek!Runun iin de hibir ey sylemedi.

skt- ou Harimohini'nin zihninden geenleri sezmiti.

nann ki teyzeciim. Tanr benim byle hareket ediim-

~~mnun olur Benim kalbime hkmeden yce varlk, bugn

et! Tvemek yememi buyurdu bana. Eer buyruuna uymaz-

bana kzar. Onun fkesinden, sizinkinden daha ok korka-

$3n i/

nm> Harimohini bu szlerden bir ey anlamamt. Baroda'nn hakaretlerine urarken, Suarita onun sofuluuna katlm ve o-nun
urad kt davranlarna onunla birlikte katlanmt...

lanmaz?.. Kukusuz ki, Harimohini, yeeninin kalbinin derinliklerini okuyabilmi deildi. Belki bunu yapamazd da. Aka kar
durmamakla beraber, memnun olmad belli oluyordu. Harimohini. Bir an sustuktan sonra, yksek sesle:

Bir ey syleyeceim kzm. stersen onlarla yemek'ye. Fakat u uan kuyudan ektii suyu ime! dedi.

Amma da yaptnz teyzeciim! Siz de, ben de her sabah bu Ramdin'in ineinden sap getirdii st imiyor muyuz?..

Suarita bunlar sylerken Harimohini'nin gzleri bymt:

Beni bunaltyorsun kzm. Su ile st birbiriyle kyaslanabilir mi?.. Bunlarn ikisi iin de ayr ayr kurallar var. Suarita glerek:

Peki teyzeciim! dedi. Bugn Ramdin'in getirdii suyu imem. Yalnz size unu salk vermeme izin verin:.. Sati'e de yasak
etmeyin bunu, nk dinlemez!

Harimohini:

Oh, dedi. Sati sz konusu olunca i deiir. Kurallara uymamak ye dahas koyu bir sofuluk bile gerektirirse disiplinin dna
kmak erkeklerin ayrcal deil mi?..

47. Blm

Lota derecede yenilmek korkusuna kaplyordu. yle ! zaI^an zaman Binoy ve Gora iie ili dl olmalarna engei ol-

!J Ul Kl Am r\Icm cimH Hn7Q\\-

Haran artk sava alanna atlmt. Lolita'nin, Binoy'la vapur yolculuunun stnden iki hafta geti. Kimileri bu yolculuu
renmilerdi. Kimileri de, Kalkta da, zamanla reneceklerdi. Bu haber iki gnde bir saman alevi gibi yaylverdi. Haran, Brah-
mo'lardaki aile yaamn stn bir dzeyde tutabilmek iin, bu eit biimsiz bireysel davranlar baarszla uratmann gerekli
olduunu birok kiilere sylemiti. Bu i g olmad. nk, bakalarn sulamak ve aykr davranlarndan tr cezalandrma
sz konusu olduu zaman grev ve hakikatin buyruklarna uymamz kolay olur. stelik de Brahmo Samaj'm nfuzlu yelerinden
ou sahte bir alakgnlllk ile Haran'a katlmaktan ekinmeyecekleri gibi, bu g grevi yerine getirmek iin gerekli
heyecandan da yoksun deildiler... Tarikatn bu temel direkleri araba masrafna bile aldrmadan, evden eve dolaarak, bu eit
geleneklere gz yumulursa Brahmo Samaj'm nasl bir tehlikeye srkleneceini anlatmaktan geri kalmadlar. Bundan baka, Su-
arita'nn da Hindu bir teyzesinin evine snd, burada vaktini putlara taparak geirdii, kendini adanmaya ve bo inanlara
verdii haberi de yaylmt.

Bunlar oladursun, Suarita gittikten sonra, Lolita'nn ruhunda, iddetli bir atma bagsterdi. Her akam yatarken asla yenilgiyi
kabul etmeyeceine yemin ediyor her sabah dileini tazeliyordu. nk Binoy'un dncesi btn varln kaplamt. Gen
adamn aadaki salondan sesini duyunca yrei hzla arpmaya balyordu. ki gn st ste grnmezse, krlan o-nurunun
aclan iinde kvranyordu. O vakit eitli bahanelerle, Sati'i Binoy'un evine gnderiyor, dnnde de binbir areye bavurarak,
Binoy'un ne yaptn, ne sylediini onun azndan renmeye alyordu. Bir saplant nne durulmaz bir hal al-

kadar savamaya kararlyd. Gnlerinin bo gememesi iin bir eyler yapmas gerekiyordu.

yle ki, yklerini okuduu kendilerini Avrupal yardmseverlik ilerine veren hanmlara vekalet etmeyi biie dnyordu.

Bir sabah gidip Pare Babu'ya:

Baba, bir kz okulunda ders vermeme izin verir misiniz?

dedi.

Pare Babu, Lolita'y szd ve gzlerinde, kendisini yre-

indeki istein penesinden kurtarmas iin titreyen yalvar okuyarak:

Neden olmasn, kzm? dedi. yi bir kz okulu var m

ki?..

O zamanlar kzlar iin uygun hibir okul yoktu. Byle bir iki zel kurum varsa da, bunlar da ie yarar eyler deildi... nk o
zamanlar yksek sosyete kadnlar henz retim yaamn girmemilerdi.

Lolita dertli dertli:

Hi byle bir okul yok mu? diye sordu.

Pare Babu:

Bilmiyorum! dedi.

Peki baba, biz byle bir okul kuramaz myz?

Korkarm bunun iin ok para ve birok yardmc gerek.

Lolita daima, btn gln insann iinde iyilik yapma isteini uyandrmak olduunu sanr, bu istein karsna kabilecek
olan maddi engelleri hesaba katmazd. Bir saniye kadar bir ey sylemeden oturdu, sonra kalkarak odadan kt. Pare Babu yalnz
kalnca, en sevdii kznn, iini kemiren kederin ne olabilecei zerinde dnmeye balad. Sonra birden, birka gn nce Binoy
aleyhinde sylenenler aklna geldi. ini ekerek kendi kendine:

Gerekten sylenildii gibi yanl m hareket ediyorum acaba?

teki kzlarndan biri sz konusu olsayd, sorun bu kadar nem kazanmazd. Fakat Lolita bir eye btn kalbiyle ve btn
iteniiiyle verirdi kendini: Hibir eyi yarm yapmazd... Sevinleri ve kederleri yar gerek, yar hayal rn deildi.

O gn leden sonra Lolita, Suarita'ya gitti. Ev, yle ka-taslak denmiti. Byk odada yere bir ky durrysi serilmiti. Bir
duvarn dibinde Suarita'nn, tekinin dibinde de Harimohi-ni'nin iltesi vard.

Teyzesi, karyolada yatma alkanlna sahip olmad iin, Suarita da onu rnek olarak, yatan ayn odada yere sermiti...
Duvara Pare Babu'nun resmini asmlard. Bitiik odada Sati'in yata vard, bir masann stnde de kitaplar, defterleri, birka
kalem bir mrekkep hokkas darmadank halde duruyordu.

Sati okuldayd. Evin iinde sessizlik egemendi... Harimo-hini yemekten sonraki uykusuna ekilmeye hazrlanmaktayd. Suarita
da salarn omuzlarna salvermi, yatanda oturuyordu. Dizlerine yaslad bir yastn stne koyduu bir kitab okuyordu.
Etrafnda da yerde baka kitaplar vard. Lolita birden ieri girince, Suarita can sklarak kitab kapamt. Fakat utancndan o-
kuduu sayfay yeniden at. Gora'nm yazd bir kitapt bu.

Harimohini oturarak bard:

Girin ieri, girin sevgili kzm. Suarita'nn sizi grmek i-in ii iine smadn biliyorum. Kederli olduu zamanlar hep
byle kitap okur. Demin, yatarken, sizlerden biri gelse ne iyi o-lurdu diye dnrken ite siz ikageldiniz. yi insan lafnn stne
gelir. Lolita hemen zihnini kurcalayan konuya girdi. Oturur o-turmaz:

Sui Didi, ne dersin, bu evredeki kzlar iin bir okul a-sak nasl olur?..

Harimohini akn bir halde bard:

Durun bakalm, okul da neymi?..

Nasl oku! aabiliriz cicim biz?.. Kim yardm eder bize? Babamza atn m bu konuyu?., diye sordu Suarita.
kimiz de pekl ders verebiliriz! diye Lolita aklad. De|ki Labonya da bize yardm eder.

Sorun sadece ders vermekten ibaret deil. Bir okulu ynetmede uyulmas gereken kurallar ve tzkler vardr. Bu ie elverili
bir salon olacak, renci bulmak, para toplamak gerekecek. Bizim gibi gen kzlarn bunu yapabileceini sanyor mu-

sun?.-

Didi, byle syleme. Kz doduk diye mrmz drt

duvar arasnda tketmemiz mi gerek?.. nsanlara hibir zaman bir yardmda bulunamaz myz?..

Bu szlerin altndaki keder, Suarita'nn yreinde yanksn buldu. Ciddi olarak dnmeye balad. Lolita szn srdrerek:

Bu dolaylarda birok kz ocuu var. Bunlar parasz o-kutacamz sylersek analar, babalar pek memnun olurlar...
Balangtaki birka renciyi burada okuturuz, bylece salon ii de zmlenmi olacandan para diye bir sorun kalmaz.

Harimohini, evredeki yabanc kzlarn ders almak iin eve dolacaklarn dnerek fena halde telaland. Onun btn abalarnn
amac kutsal kitaplara gre, her trl murdarlk tehlikesini ortadan kaldrarak ve Hinduiuun btn kurallarna uyarak hareket
etmekti. nzivasnn bylece inenmesi tehlikesi karsnda iddetle kar kt.

Suarita:

Kendinizi zmeyin, teyze! dedi. ayet bir gn okul aarsak, zemin katnda ders veririz. ocuklar yukar brakmayz, sizi
tedirgin etmezler. Peki Lolita, renci bulursak seninle almaya hazrm.

Ne olursa olsun, denemekten bir zarar gelmez. Harimohini dilerinin arasndan syleniyordu:

Neden hep byle Hristiyanlar gibi hareket ediyorsunuz, sevgili kzlarm? mrmde, Hindu hanmlarnn okul amaya
kalktklarn duymadm.

Pare Babu'larn atsmdaki taraa ile komu evlerdeki tapalardaki kzlarla ilikiler kuruldu. Bununla beraber bir engel,

-- "--lalaryd. BunUn iin, Lolita genel olarak taraadan taraaya konumalardan ek niyordu. Buna karlk, komu ailelerine ait
yklere pek merak" olan Labonya, bu toplantlarn en ateli yelerinden biri idi.

leden sonralar yapt bu ak hava toplamlarnda, La-bonya'nn elinde tarayla grnp salarn taramas ok baarl
olmutu. Bu srada hava yoluyla birok haberler de alnyordu Bunun iin Lolita aaca okula renci toplama iini Labonya'ya
verdi. Tasar, atlarn stnden ilan olununca gen kzlarn ou bunu byk bir sevinle karladlar.

Bu srada Lolita, Suarita'nn evinin zemin katndaki salonu hazrlamaya urayordu. Byk bir abayla yerleri silip sprii-yor,
oday sslyordu. Bununla beraber snf bo kald. Komu aile bakanlar ocuklar okutmak bahanesiyle bir Brahmo yuvasna
ekmek iin giriilen bu ii byk bir fke ile karlamlard. yle ki, kzlaryla, Pare Babu'nun kzlarnn konuup grmelerini
yasaklamay bile bir dev saymlar, kzlarnn akamlar hava almak iin taraaya kmalarn yasaklamakla kalmamlar, onlara
Brahmo arkadalar zerine bir sr ho olmayan eyler de anlatmlard.

Zavall Labonya, artk elinde tarak taraaya kt zaman, komu taraalarda yalnz yallar gryor, genlerin izine bile
rastlamyordu. Onu, yle candan karlayanlar ortada yoktu artk.

Lolita cesaretini krmad:

Bethun okulunun parasn deyemeyecek kadar fakr birok Brahmo ailesi var. Bunlarn ocuklarn okutursak, bu bir yardm
olur! diyordu.

Byle rencileri aratrmaya balad. Sudhir'e de bulmasn syledi. Pare Babu'nn kzlarnn yetenekleri, bilgile1"' ok U
yulmutu. Bu konuda sylenilenler gerei bile ayordu... Bun iin birok ana babalar bu kzlarn parasz ders verecekler'nl 2^
nince ok sevindiler. Az zamanda, yarm dzine kadar ren

rra'nn okulu parlak bir biimde ie balad. Lolita, Pare 'e' le uygula1130^ kurallar ve yaplacak iler hakknda
tartta11 ylesine dalmt ki, kendini dnmeye vakit bulamyor-

^U Labonya ile, snavlardan sonra datlacak dllerle, kimin eti olaca konusunda gerekten attlar bile... Labonya ile M an
arasnda yle byk bir yaknlk olmamakla beraber, Han'n ok bilgili bir insan olduu hakknda duyduklarnn etkisi Itnda
kalmt. retmen, ya da deneti olarak almalarna katlrsa, okulun itibarnn artacana inanyordu. Ama Lolita, Haran'n
adnn anlmasn istemiyor, onun u veya bu biimde giritikleri ie karmas dncesine katlanamyordu.

Yalnz ne var ki, umut verici balangca karn, renci says gittike azald ve gnn birinde okul bombo kald. Snfta o-turup
duran Lolita, en ufak grltde, acaba bir renci mi geliyor diye bo yere umuda kaplarak yerinden sryordu. Fakat gelen giden
yoktu. Saat ikiye kadar bekledikten sonra, Lolita herhalde bir kaza filan olmutur diye yaknda oturan kz ocuklarndan birinin
evine gitti. Kz, dokunsan alayacakt:

Annem gndermedi! diye bard. Kzn annesi:

Bu, btn evi ayaa kaldrd, dedi. Ve ayaklanmaya neden olan eyin de ne olduunu aklamad.

Lolita ok alngand. steksiz grlen birinin stne dmekten hi holanmazd. Nedenini bile sormak istemezdi bunun.

Madem ki bu durum sizi tedirgin ediyor, stnde durmayalm! demekle yetindi.

Gittii baka bir evde de ayr bir telden alyorlard:

Suarita koyu sofu bir Hindu olmu! dediler. Kast tanyormu, gizli gizli putlara tapyormu!

Lolita:

Sizin hounuza gitmeyen bu ise, dersleri bizim evde veri-nz! dedi.

Bu neri de, kar koymalar ortadan kaldrmad. Lolita Unun baka bir nedeni olacana inanyordu. Bunun iin evleri arnaktan
vazgeerek evine dnd, Sudhir'i artt:

Ne oluyor, Sudhir, syler misiniz?

Haran Babu sizin okula kar savaa giriti.

Neden? Didi'nin evinde puta taplyor diye mi?

Sudhir:

Yalnz bundan deil! deyip sustu.

Benim kusurlarm yznden mi?

Sudhir'in azn amadn grnce, Lolita fkeden yz kpkrmz kesilerek bard:

Anlyorum, vapur olay iin beni cezalandryorlar. Anlalyor ki, bizim Samaj'n bir ihtiyatszl balamasn dnmek bo
bir ey! Demek bundan sonra cemaatimize yararl olmam yasak, benim ve Samaj'n ahlaki gelimemiz iin iyi bir yntem dorusu.
Sudhir, bu sulamay yumuatmaya alt:

Tmyle byle deil. Samaj'n ilgilendii ey, Binoy Babu ile arkadann ileride bu okul iine karmalarndan korkuluyor!
dedi.

Bundan korkuyorlar ha? Byle bir ey bizim iin gerekten bir ans olurdu. Samaj bize onlar kadar bilgili yardmclar bulabilir
mi acaba?

Lolita'nn sinirlenmesi karsnda bozulan Sudhir:

Evet, doru! diye kekeledi.Yalnz u var ki Binoy Babu...

Brahmo deil! diye Lolita szn kesti. Bunun iin de Samaj'a gre doal yle mi? Dorusu ya, byle bir Samaj'dan olmak pek
de vnlecek bir ey deil.

Suarita, rencilerinin okuldan ayrlmalarnn nedenini hemencecik anlamt. Hibir ey sylemeden snftan kp, odasna
giderek Sati'in snava hazrlanmasna yardma balamt. Lolita Sudhir'le yapt konumadan dnnde onu orada buldu.

Neler olduunu duydun mu?., diye sordu.

Hibir ey duymadm, ama anlyorum.

Peki, biz tek szck sylemeden kabul edecek my|Z bunlar?..

Suarita Lolita'nm elini tutarak:

Bize yaplanlar hibir ey sylemeden kabul etmeliyiz. Babamzn her eyi ne byk bir skunetle karladn bilmiyor
musun?..

Bununla beraber, Sui Didi, hi kar koymadan ktle katlanmak bence ou kez onu kkrtmak oluyor. Ktle kar tek
are, onunla savamaktr: Peki, cicim, nasl savamal?

Daha bunu dnmedim! diye yant verdi Lolita. Bunu yapp yapamayacam da bilmiyorum. Ama kesinlikle bir eyler
yapmak gerek. Bizim gibi kendi halinde kzlara saldrmaktan u-tanmayanlar, kendi haklarnda ne kadar iyi dnrlerse
dnsnler, bu yaptklar hareketlerle ne derece alaldiklarn grmyorlar. Elbette ki onlarn bizi hrpalamalarna gz yumacak
deiliz. Sonucu ne olursa olsun savamalyz.

Lolita bunlar syleyerek ayan yere vurdu. Suarita sessizce Lolita'nn elini okad, sonra:

Sevgili Lolita'cm, nce, btn bunlar iin Babamzn ne dndn renelim. Lolita ayaa kalkarak: Ben de ona
gidiyordum zaten! dedi. Lolita, evlerine dnd zaman, Binoy'un da morali bozuk bir halde kapdan ktn grd. Bir an
konuup konumamak arasnda duraksadktan sonra, Binoy, gen kzn yzne bakmadan selam vererek geip gitti.

Lolita kalbinin kzgn oklarla dellnir gibi olduunu hissetti ve abucak eve girip doru annesinin odasna kt. Annesi, masasnn
bana oturmu, bte defterine dalm grnyordu. Baroda kznn yzn bu halde grnce kaygland, sonra yine dikkatle
hesaplar incelemeye-koyuldu. Sanki ailenin btn itibar puniarn doru olmasna bal imi gibi. Lolita masann yanna bir
iskemle ekerek oturdu.

Annesi, bir kerecik olsun ban kaldrmad. Sonunda Loli-

Anne! dedi.

Baroda yakman bir sesle:

Dur bir dakika yavrum. Grmyor musun ki... Son yeniden hesaplarna kapand.

Sizi fazla rahatsz edecek deilim! dedi Lolita. Sadece Bi-noy Babu'nun buraya gelip gelmediini renmek istiyordum.

Baroda gzn hesap defterinden ayrmadan: Evet! diye yant verdi. Ona ne sylediniz?..

Oh... Anlatmas ok uzun srer bunun. Lolita ayak direyerek:

Acaba benden sz ettiniz mi ona, diye renmek istiyorum?

Hibir kaamak yolu kalmadn grerek, Baroda, kalemi elinden brakt, kzna bakarak:

Evet, yavrum! dedi. Seni konutuk. lerin ok ileri gittiini grmemi miydin?.. Samaj'da herkesin aznda bu. Bunun i-in
tehlikeyi Binoy'a haber verdim.

Utancndan Lolita'nin yz kpkrmz kesildi.

Babam Binoy Babu'nun buraya gelmesini yasaklad m?..

Bununla uraacan m sanyorsun?., diye bard Baroda. Eer urasayd bunlarn hibiri olmazd.

Ya, peki Haran Babu yine eskisi gibi buraya gelecek mi?

Bayan Baroda hesap defterini yeniden eline ald:

Lolita, seninle tartmak istemiyorum. Canm skma benim, yapacak ok iim var.

Baroda, Lolita'nin okula gitmesinden yararlanarak, o gn Binoy'u artp kesin olarak konumutu. Lolita'nin bunu
renemeyeceini umuyordu. Bunun iin oyununun anlaldn grerek ok bozuldu. Bylece bu ii sessiz sedasz zmleme
abasnn boa gittiini, can skacak yeni olaylarn bagstereceini anlyordu. Btn fkesi beceriksiz kocasnn stnde
toplanyordu. Byle bir yaratkla bir aileyi ynetmek bir kadn iin ne ar bir ykt!

Lolita'nin kalbinde frtnalar kopuyordu. Pare Babu'yu o-dasnda yaz yazarken buldu. Hibir giri yapmadan, damdan d-
ercesine:

Baba, Binoy Babu bizimle arkadalk edemez mi?

lk bakta Pare Babu durumu kavrad. Samaj'lan iinde jjne j<ar yaplan kkrtmalar bilmiyor deildi ve bunun ze- He ciddi
olarak dnyordu. Lolita'nin Binoy iin besledii duygularn derinliini bilmeseydi, bakalarnn dedikodularna aldr,
etmeyecekti. Lota Binoy'u sevdiine gre, onlara kar -^evinin ne olduunu soruyordu kendi kendine. Koyu Hinduluk-tan aynl-
p da Brahmoculuu benimsediinden beri ailesinin iince k kez bir kriz patlak veriyordu. Bunun iin, zihnine eitli kayg ve
kukular gelirken byk bir azap iinde bulunan vicdan kendisine bir gerei aka gsteriyordu. Anasnn, babasnn dininden
ayrlrken nasl yalnz Tanr dncesinden baka bir eye boyun ememise bu g anda da hakikati, toplum yaamnn
gerektirdii ihtiyatllklarm stnde grmesi gerekti. Byle hareket etmekle aldanm olmayacakt. Bunun iin Lolita'nin sorusuna
yle yant verdi:

Binoy Babu bence deerli bir insan. Gzel bir karakteri var. Akll olduu kadar da kltrl.

Lolita bir sre konumad, sonra:

Gurmohan Babu'nun annesi son gnlerde iki kez bize geldi, dedi. Ben de Sui Didi ile onun ziyaretine gitmek istiyorum!

Pare Babu bu fikri kabul ettiini hemen sylemek istemedi. nk, btn hareketlerinin ve szlerinin gizlendii bir srada bu
ziyaret, etraflarnda koparlmakta olan skandali bsbtn iddetlendirirdi. Bu ite hibir ktlk grmedii iin de, bunu yasak
etmeyi olanaksz gryordu.

ok iyi, gidin. Eer ok iim olmasayd, ben de gelirdim sizinle.

48. Blm

Binoy, Pare Babu'lara^ hibir artniyeti olmadan gidiinin, Brahmo cemaatinde kyamet koparacan aklndan bile geirme-miti.
nceleri oraya giderken ekingen olduu kadar, bu evrede serbeste hareket edip etmeyeceini bilmediinden temkinli
davranyordu. ekingenlii getike bir tehlike olabilecei dncesi de kalmamt. imdi, kendisinin hareketinin Brahmo
Samaj'-da, Loli'ta'nn adnn kartrld bir skandalin patlak vermesine neden olduunu renince yldrmla vurulmua dnd.
zellikle ona en ok dokunan, Lolita'ya kar besledii duygunun sade dostluu ok amakta oluuydu. Onlar ayran toplumsal
uurumlar karsnda byle bir duygu beslemenin bir su olduunu dnyordu. ou kez konuk olarak kendisine bu kadar
gven gsterilen bu evdeki gerek durumunun ne olduunu kendi kendine sormutu. ou kez iinden kendisinin bir sahtekar
olduu duygusu geliyor, kalbinden geenleri aa vursa nasl utan iinde kalacan dnyordu.

te bu durumda iken, bir gn Baroda'dan bir tezkere ald. leden nce gelip kendisini grmesini rica ediyordu. Geldii zaman
kadn:

Binoy Babu; siz bir Hindu'sunuz deil mi?., diye sordu.

Binoy bunun byle olduunu kabul edince:

Hindu cemaatinden de ayrlmaya niyetli deilsiniz galiba?., dedi.

Gerekten de byle bir ey dnmedii yantn verdi. Bunun zerine Baroda sadece:

Byle olunca neden?., dedi.

Bu yarm soruya Binoy kesin bir yant bulamad Sanki sahtekarl sonunda aa karlm gibi ban evirerek oturdu--Demek
ki gneten, aydan, havadan bile salamak istedii ^

herkes renmiti burada. inden kendi kendine: "Pare Babu ne dnyor? Lolita ne dnyor? Suarita ne dnyor
acaba?" diyordu.

Bir melein yanlmasyla bu cennette ksa bir sre yer bulabilmiti, fakat kabul ediliinden bu kadar ksa zaman sonra
kovuluyordu imdi.

Utancndan, ban bile kaldrmayarak evden ayrld. Pare Babu'nun evinden kt srada Lolita'ya rastlaynca bir an ona
kabahatini aklayp bu kesin ayrlk annda btn dostluklarn ykmay dnmt. Ama bu itiraf yaparken neler syleyeceini
bir trl bulamyordu. Bunun iin, sadece ban Lolita'dan yana hafife emi, bakmadan geip gitmiti.

Eskiden Binoy, Pare Babu ailesi iin bir yabancyd, imdi de bir yabanc olmutu. Onun iin bu birbirinden ne kadar farklyd.
Neden bugn bu kadar byk bir boluk duyuyordu?.. Eskiden yaamnda hibir eksiklik duymazd. Gora ile Anandamoyi onun
yaamn dolduruyordu. Ama imdi kendini sudan km bir balk gibi duyuyor ve ne yana dnerse dnsn, iinde bulunduu
duruma bir are bulamyordu. Canl kentin bu kalabalk sokanda, kentin stne ken ykntnn soluk ve hazin imgesini
gryordu. Birden benliini saran hilie kendi de ayor, duygusuz ve sar ge soruyordu felaketinin nedenini.

Birden adnn arldn duydu:

Binoy Babu, Binoy Babu!..

Etrafna bir gz atnca, ardndan koan Sati'i grd. Binoy ocuu kucaklayarak:
Ne var bakalm yle kardeik?.. Ne oluyor arkadam?., diye alamakl bir sesle sordu.

Pare Babu'lardan olan bu ocukla dostluunun ona bu andaki gibi derin bir haz vereceini hibir zaman dnmemiti.

Sat:

Neden bize gelmiyorsunuz?., diye sordu. Yarn Labonya

'te Lolita Didi de yemee bize gelecekler. Teyzem sizi de aryor.

Binoy, Harimohini'nin olanlar duymadn anlamt:

Sati Babu, teyzene sayg ve selamlarm gtr ve gelemeyeceimi syle.

Sati, Binoy'un elini tutarak yalvard:

Neden gelemeyecekmisiniz? Gelin ne olur. ayet baka yere sz vermiseniz, zorla getiririz sizi.

Sati'in diretmesi iin zel bir neden vard. Okulda ona konusu hayvanlara kar iyi davranmak olan bir kompozisyon -devi
vermilerdi. 50 zerinden 42 almt. Yazsn Binoy'a gstermeyi ok istiyordu. Ahbabnn ok bilgili ve akll bir insan olduunu
biliyordu. Onun yaptnn deerini ancak bu kadar salam zevki olan bir kimse bilebilirdi. ayet, Sati Binoy'a devinin pek gzel
olduunu syletebilirse, dehasna sayg gstermekte kusur ettii takdirde kendini beenmi Lilo'ya meydan okuyabilecekti.
Gerekten teyzesine Binoy'u artan kendisiydi. nk, Binoy'un, kompozisyonu hakkndaki grn aklad srada
ablalarnn da bulunmasn istiyordu. arsn geri evirmesi, Sa-ti'i fena halde sarsmt.

Bunun zerine Binoy kolunu ocuun boynuna dolayarak:

Gel Sati, haydi bize gidelim, dedi.

Sati, devi cebinde olduu iin bu neriyi geri evirecek kuvveti bulamad kendinde. Tam snav srasnda olduu iin vaktin bu
kadar deerli olmasna karn, edebiyat alannda n kazanmak isteyen bu delikanl Binoy'un arsn kabul etti.

Binoy ocuu geri gndermeye bir trl karar veremedi ve saduyuyu hie sayarak eletiri fikrinin yokluunu kamtlarcas-na
Sati'in devini gklere kard. Bundan baka birini gnderip ekerlemeler aldrd. Sati'i pek sevindirdi. Kk olanla birlikte
Suarita'nn evinin yaknlarna kadar geldi. Ayrlrken de kendisini artan bir heyecanla:

E, Sati, ben gidiyorum artk! dedi.

Fakat Sati elinden tutarak srklemeye alyordu:

Hayr, olmaz, siz de gelin! diye aslyordu.

Fakat bu seferki diretmesi boa gitti.

Binoy, bir ryadaymi gibi Anandamoyi'ye kadar gitti Kadnn ii vard. Binoy, Gora'nin her zaman uyuduu taraaya

bakan odaya gitti, kimsecikler yoktu. ocukluundan beri imdi-kadar ne mutlu geceler, gndzler geirmilerdi burada. Ne
kadar neeli gevezelikler yapmlar, ne kadar ciddi kararlar vermiler, tartmalara dalmlard. Ne kadar dosta kavgalardan sonra,
yine ne kadar sevgiyle anlamaya varmlard. Binoy imdi bu eski gnlerin havasna gmlp bu gn unutmak istiyordu. Fakat
yeni kurduu dostluklar yoluna engel oluyor ve bu aleme yeniden girmesini nlyordu.

O zamana kadar, yaamnn merkezinin ne vakit yer deitirdiini ve ynnn ne vakit deitiini bilmiyordu. imdi hibir
kukuya dmeyecek kadar kesin olarak bunu anlamak onu dehete drmt.

Anandamoyi kurutmak iin atya amar sermiti: le zeri toplamaya gelip de Binoy'u Gora'nn odasnda grnce ard.
Hemen ona doru koarak elini omzuna koydu:

Nen var Binoy? Neden yznz bu kadar soluk?., diye sordu.

Binoy oturarak:

Anne, Pare Babu'lara gitmeye baladm zaman Gora bana kzyordu. O vakit kzmasn haksz buluyordum. imdi o-nun
haksz olmadn, benim haksz olduumu ve budalaca hareket ettiimi anlyorum.

Anandamoyi hafife glerek:

Sizin pek yle akll bir ocuk olduunuzu syleyecek deilim. Fakat unu renmek isterim, bu ite ne gibi aklszlk yapm
olmalsnz?

Anne, bizim geleneklerimizin' ne kadar birbirine aykr olduunu bir an bile dnmedim. Onlarn dostluklarna ve
yaaylarna bakarak aldm rneklerden duyduum zevkle yetindim. Bu ilikiden can skacak birtakm sonular kabileceini
hi aklma getirmedim. Anandamoyi de:

Bana anlattklarnzdan ben de byle bir ey olabileceini dnm deilim, dedi.

Anne, evrelerinde onlara kar gerekten bir frtna opmasna neden olduumu bilmiyorsunuz. Bu konu etrafnda o

kadar byk bir grlt koparlyor ki, ben hibir zaman... A-nandamoyi szn kesti:

Gora, sk sk, ok doru bulduum u fikri ileri srerdi ve derdi ki: Bir yerde grlen sahte bir skunetten daha kt birey
yoktur. nk bu, temeldeki bir dzensizlii gizler. ayet bunlarn Samaj'larnda bir frtna kopmusa, bunda zlecek bir ey
grmyorum. Sonunun iyi olacan greceksiniz. Esas olan sizin drst olarak hareket etmi olmanzdr.

te, Binoy da bu noktada sknt duyuyordu. Davrannn kusursuz olup olmadna karar verememiti. Lolita kendisininkinden
ayr bir evreden olduuna ve evlenmeleri de olanaksz bulunduuna gre, Binoy onu sevmi olmasn gizli bir gnah olarak
gryordu. Bunun cezasn ekme zamannn da gelmi olmas dncesi iini kemirmeye balamt. Birden:

Anne, dedi. u oimukhi ile evlenmem tasarsnn gereklemesi iyi olacak. imdi evreme kuvvetli bir bala balanmak
gerekiyor.

Anandamoyi alay ederek:

Anlalyor ki, oi'yi karnz olarak deil de, kendinizi balayan bir zincir olarak almak istiyorsunuz. Ne kadar talihli kzm
Soi de!., dedi.

Tam bu srada, hizmeti, Pare Babu'nun kzlarnn geldiini haber verdi. Bunu duyunca Binoy'un yrei hzl hzl arpmaya
balad. nk, Anandamoyi'ye kendisinden yaknmak zere geldiklerinden ve daha temkinli hareket etmesini rica edeceklerinden
de hi kuku duymuyordu. Telala yerinden kalkarak: Anne, ben gidiyorum! dedi. Fakat Anandamoyi onu

durdurdu:

Gitmeyin, Binoy aada bekleyin biraz. Binoy aaya -

nerken kendi kendine:

Bouna geliyorlar buraya. Yaplan unutulmaz. Bir dana onlara gitmektense, lmek daha iyidir benim iin. Bir gnah cezas,
sizi yakc bir ate gibi kavurup bitirirse, gnah ileyen haline geldikten sonra bile bu ate snmez.
 Genellikle, Gora'nn oturduu zemin kattaki salona girecei srada Mohim grnd. Gbei rahatlasn diye akfan'mn
dmelerini iliklememiti.

Binoy'un elinden tutarak:

Ooo, Binoy da buradaym. Ne iyi oldu. Seni grmeyi ok istiyordum! dedi.

Binoy' odasna gtrd. Pan kutusundan bir yaprak bet-hel kararak ona ikram etti.

Hizmetiye:

Ttn getir! diye bardktan sonra, zihnini kurcalayan konuya dald.

Bu soruna zmlenmi gzyle bakabiliriz. O halde... Mohim birden, Binoy'un eskisi gibi dirennediinin farkna vard.
Cokunluk gstermemekle beraber, sorunu uzaklatrmaya da niyetli grnmyordu. Mohim nikah tarihinin kararlatrlmasn
istediini syleyince Binoy:

Gora dnd zaman buna karar veririz! dedi. Mohim memnun bir halle:

Bu da birka gnden fazla srmez! dedi. Souk bir eyler ister misin, Binoy? Cann bir eye sklm gibi. nallah frasta filan
deilsindir!

Binoy souk bir ey istemediini syleyince, Mohim kendi, aln bastrmak iin ieri gitti. Binoy Gora'nn masasnn stnde
duran bir kitab eline alarak kartrmaya balad... Sonra kitab brakt. Odann iinde bir aa bir yukar dolamaya koyuldu. Bu
srada bir hizmeti gelip kendisini yukardan beklediklerini haber verdi.

Kimi bekliyorlar? diye Binoy sordu:

Sizi.

Yukarda kalabalk var m?..

Evet.

Sonra snava gtrlen bir renci gibi hizmetinin ardnn yrd. Kapda duraklad, fakat Suarita her zamanki iten, doa
sesiyle:

Giriniz Binoy Babu! dedi.

Kendisiyle gen kzn konutuunu duyunca o kadar sevi misti ki, dnyalar onun olmutu sanki.

eri girdii zaman Lolita da, Suarita gibi yznn soluk luunu grerek armt. Yznde hl bir gn nceki umulmadk ar
sarsntnn izlerini tayordu. Her zamanki gler yz alt st olmutu. Lolita bunu grnce ok zld. Bununla beraber az ok
sevindiini de gizleyemedi. Baka bir gn olsayd Binoy'la konuurken sze nereden balayacan bilemezdi. Ama o gn grr
grmez:

Oh, Binoy Babu size bir ey iin akl danmak istiyoruz dedi.

Bu szckler Binoy'u sevin iinde brakt. Hazla rperdi. Bir anda o soluk kederli yz aydmianverdi. Lolita szn srdrerek:

Biz kz karde, bir kz okulu amak istiyoruz! dedi. Binoy coarak bard:
Sahi mi? Ben de oktandr bir kz okulu amay dnr dururdum.

ip her trl ilikiyi kendisine yasak ettiini hi mi bilmiyordu? aj'iarn iinde, kendilerine kar sitemli bir kkrtmaya giriil-
Hpinden de mi haberi yoktu? nerisini kabul etmekle yanl bir v yapp yapmayacana, Lolita'ya zarar verip vermeyeceini
[fiyordu. te yanan bir iyilik amacyla kendisinden istedii ardm geri evirebilecek kadar irade gc gsterebilecek miydi?

Lolita da daha az aknlk iinde deildi. Binoy'dan byle

t>ir istekte bulunabileceini aklnn kesinden geirmezdi. Aralarndaki iliki ok kark bir hal almam myd?.. te Lolita
bunlar imdi bsbtn etrefil bir hale getiriyordu. Lolita'nm kendiliinden byle bir neride bulunmu olmas Suarita'y da
rktmt. Lolita'nm aka bakaldrdn anlyordu. Fakat bu yola zavall Binoy'u da srklemesi doru muydu?.. Bu
dncelerle Suarita, olduka kayg ile:

Bu ii nce Babamzla konumalyz! dedi. Bunun iin Binoy Babu, kz okullar mfettii oldum diye nmeyin imdi-

-O halde bize yardm etmelisiniz. -Elimden geleni yapacama gvenebilirsiniz. Syleyin bakaym, ne istiyorsunuz benden?

Hindu aile byklerinin, Brahmo olduumuz iin bize gvenleri yok. Bu yolda bize destek olmalsnz. Binoy heyecanl bir
sesle:

Merak etmeyin. Onlar kandrmasn bilirim ben dedi. Anandamoyi de:

yi yapar bunu! dedi. Tatll ve inandrc szleriyle insanlar elde etmenin stne yoktur Binoy'un. Lolita:

Bize okulun tznn yazlmasnda, programn hazrlanmasnda, konularn seilmesinde, ders vermede, snflarn saysnn
kararlatrlmasnda yardm edersiniz.

Bu sorunlar, Binoy kolayca znmeyebilecek durumda olmakla beraber, byk bir sknt duydu. Lolita, Baroda'nn, aile

Bu anmsatma, Binoy'a Suarita'nn, bir rezalet kmasna meydan vermeden Lolita'nm nerisini nlemek istediini anlatyordu.
Bunun iin kendisi de o kadar temkinli davranmak gereini duyuyordu. Suarita'nn ailelerinin karlaaca glklen tmyle
kavram olduunu gryordu. Peki, Lolita nasl olurdu da bunu bilmezdi? O halde? Btn bunlar bir muammadan baka bir ey
deildi Binoy iin. Lolita:

Elbette, diye kabul etti. Babamzn fikrini almalyz. Binoy Babu'nun kabul ettiini ona syleriz. Eminim kar kmayacaktr.
Okulun ynetiminde bize yardm etmesini de rica ederiz.

Anandamoyi'ye de bakarak:

Siz de unutulmu deilsiniz! dedi. Anandamoyi glerek:

Elbette, her zaman snf sprrm! dedi. Yapabileceim baka bir ey grmyorum!

Binoy:

~Bu kadar yeter de artar bile anne! dedi. Meer ki oku-iumuz tertemiz olsun.

Suarita ile Lolita, gittikten sonra Binoy sevinten uuvo-du. Bu srada Mohim Anandamoyi'nin yanna gelerek:
 Binoy'un uzlama yoluna girdiini gryorum. Bu SJ |1e. men zmlemek iin bundan yararlanmalyz. Sonra yine duun-
cesini deitirebilir.

Anandamoyi aknlk iinde:

Nasl! diye bard. Binoy ne zamandan beri bu evlenmeyi kabul etmiti?.. Bana hi byle bir ey sylemedi. Mohim:

Bana bugn syledi! dedi. Gora'nn dnnde nikah gnne kadar verilebileceini bildirdi.

Anandamoyi ban sallad:

Hayr, Mohim, kesinlikle yanl anlamsndr.

Ne kadar budala olursam olaym, sylenilenleri anlayacak yataym. Byle dediini ok iyi biliyorum.

Evladm, biliyorum, bana kzacaksn, fakat bu iin stne dmekle bir sr rahatszla neden olacaksn!

Mohim suratn asarak:

Eer siz birtakm rahatszlklar yaratrsanz, rahatsz oluruz doal olarak! diye yant verdi.

Mohim, senin btn sitemlerine uramay gze alrm, fakat ailenin yaamnn sarslmasna gz yumamam. te herkesin iyilii
iin seni uyaryorum.

Mohim kskn bir tavrla:

Bizi kendi iyiliimiz konusunda serbest braksanz, hi siteme uramadnz gibi iler daha da yolunda giderdi... Bizim i-in
hangi biimin uygun olaca sorunun zmn Sai'nin nikahndan sonraya brakrsanz daha iyi olur, deil mi?...

Anandamoyi bu de hibir karlk vermedi. Sadece iini ekti. Mohim de pan kutusundan o bitmez tkenmez bethel -den bir
yaprak ekip aznda ineyerek ekilip gitti.

49. Blm

Lolita, Pare Babu'nun yanna giderek

Brahmo olduumuz iin Hindu kzlar okulumuza gelmek istemiyorlar. Bunun zerine iimizin yrmesi iin bir Hindu'nun
yardmnn yararl olacan dndm. Ne dersiniz Baba?...

Bi r Hindu yardmcy nereden bulacaksn.

Babasnn yanna gelirken, Lolita kendini Binoy'un adn sylemekteki gle ahtrmt, fakat imdi gerekten bunu yerine
getirmek gerekince son derecede ekingenlik duydu.

Yine de byk bir aba gstererek:

Meden g bir ey olsun bu? dedi. Bunu yapabilecek pek ok kimse var. Mesela Binoy Babu ya da...

Ya da szcnn kullanlmas ok gereksizdi, cmle havada kald.

Pare Babu:

Bnoy mu? diye bard. Peki Binoy ne diye bunu kabul etsin?..

Bu sz Lolita'nn onuruna indirilmi ar bir darbe oldu... Babas bilmiyor muydu, buna Binoy'u raz edebileceini? Sadece:
Geri evirmesi iin neden yok!... demekle yetindi. Bir sre sustuktan sonra Pare Babu:

Sorunu btn cepheleriyle gzden geirirse kabul etmez! dedi.

Loli ta kpkrmz kesildi, sarisine asl anahtar destesiyle oynamaya balad. Pare Babu kznn kederli yzn grerek zld,
fakat avutmak iin hibir ey sylemeyi dnmedi. Lolita yava yava ban kaldrp babasna bakarak:

Peki yleyse Baba, u okul tasarmz gereklemeyecek mi?... diy sordu.

imdilik bunun nnde birok engel gryorum. ayet bunda ayak dirersen eitli ve ar yaplmasna neden olacaksn.

Dnyada bu baarszl, h.

an'n zafer kazandn grme, Itirazsz kabul etmekten ve Halita iin. Dnyada Babasndan b daha ac birey olamazd Lo-
si iin emir vermesini sindirempa?ka kimsenin bu is-ten vazgeme-sonutan korkmuyordu. Bu aS iine> Kendisi h'bir can
skc Hibir ey sylemeden k , zli^e nas! katlanmalyd?.. Odasnda bir mektup b^u g'tt-

tarada oturan bir okul arkada Yazdan, imdi evli olan ve

okumaya balad: $lr>dan geldiini anlad. Mektubu

"Sizinle ilgili baz syfentju

oktandr bunu yazmak istiyor geldi kula2|ma- k zldm. Bununla beraber, geen gn, an Sana' vakit bulamam|.tim. mektup
aldm. nsana aknlk ' sy|emeyeceim birinden bir var ki, bana bunlar yazann ne^erecek peyler yazyordu. u da tam bir
gvenim yok. Dediine erece do2ru syledii hakknda necekmisin. Eer bu doruysa ^re sen bir HinU genciyle evle-

Lolita fkeden kprerek 1. V"b"

me sarlarak u karl verdi: dakika bile geirmeden kafe-

"Senin duyduun haberin H -

mak iin mektup yazm olman ru 0up olmadlm bana sor' mdr ki bir Brahmo Samaj y * .?a$tm- mann bu kadar zayf
kuku duyabiliyorsun?... Bundan h"'" yazdl2|mn doruluundan le evlenmemi dnrken nasl H ?ka' benim bir Hindu Senc'y"
sun. una inan ki birok dindar ?ete kaP|ld'|n da anlatyor-bunlarla evlenme olasl beni Q^ asil Brahm0 Senci vardr ki' du
genci var ki, herhangi Brahmo ?tr< Buna karlIlk br kl H'"" ce onur kazanm olur.Bundan ba u '' bunlar!a evlenmekle sade-
Pare Babu'ya gelince o J[ a yazabi'eceim birey yok." elere dald. Sonra, Suarita'nn al|maktan vazgeip dn-kaygl
yzn grnce, fena hald^'"6 gitti- Suarita Babasnn bilmiyor deildi. nk kendisi d * rkt> zntsnn nedenini

lemeye alyordu. Suarita ile batgQnlerdir ayn sorunu zm'

Pare Babu: as yalnzca bir odaya girdiler.

-Sevgili kzm, Lolita zerin^

zaman geldi! dedi. e ciddi olarak dnmemizin

Suarita sevecenlikle J,,.

-Bilmiyorum Baba! o skanc]alla uramyorum. Yalnz -evremizde <0&

, oiita'nn... , n gren Suarita, kendi dn-

L Pare Babu'nun dura*

cesini ortaya att: ( dndklerini bana serbeste sy

-Lolita imdiye kada'^ eskisi gibi almadn gryo-lerdi. Fakat son zamanlarda rum. Anlyorum ki-- .. ^rek:

Pare Babu szn ke> )e a,r bjr yuk var ki, yalnz kald -Lolita'nn kalbinde^aya cesaret edemiyor. Dorusu bu zaman
kendisi bile buna bak guIk ekiyOrum. Ne dersin, Sibakmdan en iyi yolu seme^ masna izin vermekle yanl bir noy'un
serbeste evim>ze &

i mi yapm oldum? \, Binoy Babu, soylu yaradll bir

-Baba, biliyo"'sunuz Jzim evremizdeki, retim grm insan. unu sy!eyeyirT1 ki' .^sek ruhlusuna az rastladm, genler
arasnda bu kaCar y yeni bir gerek kefetmiesine: Pare Babu heyecanla/^km var! diye bard. te onun Hakkn var
R^^'.^memiz gerek. Tanrnn gznde de bu yksek ruhluluUnU d^/i bir insandr. Bu noktada yanlm nemli olan budur.
Binoy inelim.

olmadmz iin Tannya u%rahlamasna derin derin soluk al-Pare Babu yeniden, '^mu hissediyordu kendini. Tanr-di. Bir
tuzaa dmekten ktf ca davranmamt Ona gre Tanrsna kar hibir zaman hak5^nsuz hakikatin terazisi idi. Kendisi nr>
insanlar tartt terazi ^irhemler kullanmad iin vicdan a-de, evresinin yapt sahte^^bjr 0|ayi anlayacak yerde zn-zabi
duymuyordu. Bu kadar |inj Suarita'nn bana koyarak: tu duymu olmasna ayor^ sen bana hakikati gsterdin!., dedi,
Bugn, sevgi!" kzm/^j|ip babasinn ayaklarna el srerek: Suarita hemen yere^iedi. Ne sylyorsunuz?.. Hayr, hayr Baba,^
insann her eyden nce insan ol-Dar grl kimsel^ r sade gerei unutuyorlar. Tarikat-d"unu, bu ak olduu kacK

lktan ileri gelen dar grrllk yle bir arpk yarg verilmene yol am bulunuyor. Buna gre toplumun Brhmo'c Hindu'luk
arasnda yapt ayrm sonsuz hakikatin de stnde b* nem kazanmaktadr. Son zamanlarda ben Ho h*wr~ .- gyla,
mantkszln anaforunda dolatm < Biraz durduktan sonra Pare Babu: Lofita, bir kz okulu amak tasarsndan vazgemek
istemiyor, bu ite Binoy Babu'nun kendisine yardmc olmasn rica etmek iin benden izin istedi! dedi. Suarita:

Hayr, Baba, hayr!., diye bard. nce bunun zerinde dnmek gerek.

Pare Babu'nun gznde birden Lolita hayali canland... Binoy'a bavurmasna izin istedii zaman, kendisinin bunu geri evirmesi
zerine yznn kederli hali gznn nne geldi. Yrei szlad. Kznn acsn ok iyi anlyordu. Ateli ve atlgan bir kz olan
Lolita toplumun kendisini ayplamasndan ok, bu ayp-'amayla savamasnn, hem de babas tarafndan yasaklanmasn-lan ac
duyuyordu. Bunun iin Pare Babu bu konudaki fikrini tmyle deitirmek isteyerek sordu:

Neden Radha, neden bekleyeceiz?

Baba, Sati sizin bu gizi renmenizi o kadar ister ki!

Sati:

Hi de istemiyorum! diye bararak kat.

Gerekten de, Binoy devini o kadar gklere karmt ki, da ,unu Suarita'ya gstermeyi vadetmiti. Suarita, ocuun I nU'
neden Pare Babu'nun yannda yapmak istediini anladn ylemeye gerek yoktu. Zavall Sati, bu dnyadaki en gizli dvelerin
nedenlerinin bile ou kez kolaylkla anlalabileceini bilmiyordu.

_ m
... juarita'nn kulana bir eyler fsldad. Suarita:

Hayr, imdi olmaz!., diye yant verdi.

Yarn okula gidiyorum! diye homurdand Sati, can sklmt.

Pare Babu, sevecenlikle glmseyerek: Ne o Sati, ne istiyorsun?., diye sordu. Suarita:

Oh, Sati... diyecekti, Sati szn kesti. Eliyle ablasnn azn kapayarak:

Syleme, syleme!., diye yalvard.

ayet bu bir giz ise ok iyi bilirsin ki, Suarita sylemez.

50. Blm

Drt gn sonra, Haran elinde bir mektupla Baroda'nn ziyaretine geldi. Pare Babu'yu kandrmak umudunu yitirmiti. Mektubu
Baroda'ya uzatarak:

Daha iin banda dikkatli olmanz haber vermitim size. unu yaptm iin beni ho karlamadnz. imdi bu mektup, size iin
alttan alta hangi noktaya geldiini retecek.

Mektup Lofita'nn taradaki arkadana yazd yantt... Baroda okuyup bitirince:

nceden byle bir ey olacan nasl bilebilirdim?., diye bard. Byle bir lgnl aklmdan bile geiremezdim. Yalnz
izninizle unu syleyeyim ki, yerilmesi gereken ben deilim herhalde. HeDmZ SuMrita'nn frj-ilo-l-s-i ~x. <

silin bakalm. Bmoy Babu ile Gora'y. eve getiren kocamdr. Bi-noy u bizim grmze getirmek iin elimden geleni yaptm.
Tam bu srada ortaya u "teyze" yks .kt.. Tanr bilir nereden eldi bu kadn. Ondan sonra evimizde putlara tap.lmaya baland.
md. Binoy ylesine .nndan .kt. ki, yan.ma yaklamak isteniyor. Btn bu rahats.zl.klann temelinde Suarita var. Onun
aslnda ne biim kz olduunu biliyordum ama, kimseye bir ey sylemiyordum. Ona ylesine zenerek baktm ki, kimse oz
evladm olmadn anlayamazd. te dln gryorum md.. Bu mektubu bana gstermi olmanz bir eye yaramaz. Nasl
uygun grrseniz yle yapn.

Haran byklk gstererek zntlerini syledi ve o gne kadar Bayan Baroda'yi tanyamam olduunu ak yreklilikle
bildirdi. Sonunda Pare Babu'yu arttlar.

Baroda, mektubu masann stne atarak:

Okuyun unu!., dedi.

Pare Babu mektubu tekrar tekrar okuduktan sonra:

Peki ne var?., diye sordu.

Baroda fkeyle:

Peki ne var?., diye yineledi. Daha ne olmasn istiyorsu-nuz? te btn kantlar ortada. Putlara taplmasna, kasta saYg
gsterilmesine, yani her eye izin verdiniz. imdi, kfilannizd3n birini, Hindu ailesinden biriyle evlendirmeniz kalmt. Bunu da
yaptktan sonra umarm ki tvbe ederek siz de Hindu'lara katlacaksnz. Fakat unu haber vereyim ki...

-Bana bir eyi haber vermenize gerek yok! B3na haber vermenin zaman gelmedi henz. Tek sorun, neye gre, Lolita'-nn bir
Hindu ile evleneceini dnm olmanzdr. Bu mektupta size bu zann verecek bir ey yok. Ben de byle bir $ev S01"' m
deilim!

Baroda hrn bir tonla:

imdiye kadar ne ile gznzn alabilecei11' anlayamadm! dedi. ayet bu iin bandan beri kr olmasaydnz, btn
bunlar olmazd. Haydi siz de, bu mektuptan dato a'k bir ey olamaz!..

Haran sze kararak:

Bunun anlamn aklamasn Lolita'dan rica etsek daha i-yi olur sanrm. zin verirseniz ben bunu sorarm kendisine-

Bir szck daha sylemesine meydan kalmadan Lolita ka-S|rga gibi ieri dalarak bard:

-Bakn Baba, bizim Brahmo Samaj'dan imzasz mektuplar geliyor!

Pare Babu, kznn kendisine uzatt tezkereyi okudu, j^ektubu yazan Binoy'la evlenmesini olmu bitmi br i gibi ka-bu>
ederek Lolita'ya kfrler yadryordu. Bundan baka; bu j^ektubu yazan, Binoy'a da aalk birtakm niyetler yaktrarak klsa
zamanda Brahmo karsndan bkarak bir Hindu ft^ evle-neceini yazyordu.

Haran mektubu Pare Babu'nun elinden ald, okuduktan Sor>ra Lolita'ya paylar gibi bir sesle:

Lolita, bu mektup sizi kzdrm. Fakat byle bir mek bun gnderilmi olmas sizin hatanz yznden deil mi?.. Bakt sizin el
yaznzla yazlm olan u mektubu nasl olup da yazabild' niz?..

Bunlar syleyerek, Lolita'nn arkadana yazd yant gn terdi. Lolita, bir ara aknlkla durakladktan sonra:

Ya, aila benim hakkmda sizinle mektuplayormu demek?., dedi.

Haran dorudan doruya yant vermekten ekinerek:

Brahmo Samaj'a kar olan devini anmsayarak bu mektubu bana gnderdi! dedi.

Lolita nnde durarak cesaretle Haran'a sordu:

Kesin olarak Samaj ne sylememi istiyor benim?

Samaj'da sizin Binoy'la evleneceinize dair bir sylenti dolayor. Buna ben hi inanmyorum ama sizin aznzdan
yalanlandn duymak isterdim!

Lolita'nn gzlerinden kvlcmlar salyordu. ki eliyle bir

iskemlenin arkaln skarak:

Rica ederim, neden inanmyormusunuz, bu sylentiye?., diye sordu.

Pare Babu omuzuna dokunarak:

Lolita, dedi. imdi ok sinirlisin. Brakalm imdi bu tartmay. Sonra benimle konuursun.

Haran meydan okurcasna:

Tam ele aldmz srada, ii rtbas etmeye kalkmayn

Pare Babu, dedi.

Bu cmle Lolita'y bsbtn ileden karmt:

Babam bir ii rtbas edecek ha!.. Babam sizin gibilere benzemez. Hakikatten hi korkusu yoktur onun. Hi merak etmeyin, o
hakikatin sizin Brahmo Samaj'nzdan da stn olduunu bilir. Binoy'la evlenmemde, gerekten skandal olabilecek bir ey
gremediim gibi, bunun olanaksz da bulmuyorum!

Haran:

Brahmo dinine girmesi yolunda ilk admlar atld m? "'"

ye sordu.

Bir eye karar verilmi deil. Hem Brahmo'culua girmesi neden gereksin?

O vakte kadar Baroda hep susmutu. Bugn Haran Babu'-nun zafer kazanmasn, Pare Babu'nun da yanldn aka syleyerek
pimanln aa vurmasn dilemiti iinden. Fakat kznn bu szleri zerine kendini tutamayarak tartmaya katld.

Lolita deli misin sen? Azndan kan kulan iitiyor

mu?..

Hayt anne, deli deilim. Sylediklerimi de iyice dndkten sonra syledim. Bylece her tarafmdan kskvrak balanm
olmak istemiyorum. Haran Babu ile etesinin oluturduu g-ruptan kurtulmak istiyorum.

Haran ac bir alayla:

Engelsiz bir serbestlik peindesiniz, sanrm! dedi.

Hayt, diye yant verdi Lolita. Benim iin zgr olmann anlam bu yalancln tutsa olmaktan ve bu alaka saldrlardan
kurtulmaktr. Ktlk grmediim ya da dinime aykr bulmadm eylerde Brahmo Samaj ne diye ie karp yolumun stne
engel karyor?..

Haran, yksekten bakarcasina bir tavrla Pare Babu'ya dnerek:

Eh ite, gryorsunuz Pare Babu, sonunda byle bir duruma deceinizi nceden bilmitim. Sizi uyarmak iin elimden geleni
yaptimsa da yarar vermedi.

Beni dinleyin Haran Babu! dedi Lolita. Ben de sizi uyaryorum. Size her alanda stn olanlara byle uluorta t vermekten
vazgein.

Bunlar syleyerek dar kt.

Bakn u utanmaza!., diye Baroda bard. imdi ne ya-Pacaz bakalm.

devimizi yapacaz! dedi Pare Babu. Fakat devimizin ne olduunu bu kadar bulank bir hava iinde seemeyiz... zr
dilerim bu sorunu tartamayacam imdi. Biraz yalnz kalmaya gereksinimim var.

51. Blm

Olan biteni renince Suarita, Lolita'nn ortal nasl kartrdn anlamt. Birka dakika bir ey sylemeden durduktan sonra
kolunu kz kardeinin boynuna dolayarak:
imde bir korku var, canm! dedi.

Neden korkuyorsun?..

Brahmo Samaj'da bu kadar grlt kopsun ha! Ya sonra Binoy Babu raz olmazsa?..

Lolita gvenle:

Olur, dedi. Ve ban nne edi. Suarita szn srdrd:

Biliyorsun ki, Haran Babu, annemize u umudu alad: ayet bu evlenme aresinden kopmasn gerektirecekse, Binoy Babu
buna raz olmayacaktr. Lolita, Haran Babu'ya kar bu biimde davranmadan nce neden bunlar dnmedin?..

Byle konutuuma piman olduumu sanma sakn!., diye tolita bard. Haran Babu ile ondan yana olanlar, eer kovalanan bir
hayvan gibi, beni suyun kenarna iterek tutsak edeceklerine inanyorlarsa yaknda grecekler aldandklann. Denize atlamaktan
korkum olmadn bilmiyorlar. Bu uluyan kpek srsnn penesine dmektense, denize atlamak daha iyidir bence!

Suarita:

Babamza danalm! dedi.

Sana unu syleyeyim ki, Babam beni kovalayanlara katlmaz. Hibir zaman bize engel olmak istememitir. Hibir zaman
kendisininkinden baka trl grler ileri srdmz iin bize kzmad gibi, Brahmo Samaj' da ileri srerek zgrlmz
ksmamitr?.. Annem ka kez onun bu tutumundan dolay fkelenmiti. Babamzn en korktuu ey bizim kendi aklmzla
dnme gcmz yitirmemizdir. Byle yetitirdikten sonra u-

na inan ki, bizi, Haran Babu gibi bir Brahmo Samaj zindancsnn eline teslim etmez.

Peki yle olsun! dedi Suarita. Babamzn kar kmayacan kabul edelim. imdi ne yapmay dnyorsun?

ayet hibiriniz kmldanmazsanz, ben kendim...

Hayr, cicim, hayr. Sen kendin bir ey yapma. Benim bir dncem var!..

O akam, Suarita, Babasna gitmeye hazrlanrken, Pare Babu kendisi geldi. O gnlerde bahede ba dncelerinin, a-irl
altnda eik, dolamak alkanln edinmiti. Ona bu saf karanln iinde dolap, cierlerini, derin soluklarla durgun havayla
doldururken, gnlk ilerin srtmelerinden oluan krklar birer birer silinecek gibi geliyordu... Tek bana kendini verdii
derin dncelerini bir yana brakarak zgn yzyle Suarita'-nn odasna girdii zaman, gen kz, ona kar duyduu sevginin
etkisiyle, oynayacak yerde sessizce yatanda ac eken bir ocuk karsnda Anasnn duyduu znty duydu.

Olanlar sen de biliyorsun sanrm Radha?

Evet Baba, biliyorum. Fakat neden bu kadar kederlisiniz?..

Beni yalnz bir ey kayglandryor. Lolita kkrtt iddetli saldrlara katlanabilecek kadar kuvvet bulacak m kendinde?..
nsan sinirli olduu zaman, kr bir gururun etkisiyle berrak dnemez olur. Hareketlerimizin meyveleri birer birer olgunla-nca,
ou kez bu hareketlerin mantksal sonularna dayanacak kuvvet kalmaz. Lolita kendisi iin en iyi eyin ne olduunu karar
vermeden nce, davrannn sonularn dnd m?.. imdi nasl hareket etmek gerekeceini biliyor mu?

Ne olursa olsun, una inann ki Lolita, toplumun kendisine vermeyi uygun grecei ceza karsnda sarslmayacak.

Bir fke annda byle isyanc bir ruhla hareket ederek karar vermi olmadndan emin olmak istiyorum!

Suarita nne bakarak:

Hayr Baba dedi. Bu umulmadk darbeyi yemeden ok nce derinden derine dnp karar vermiti buna. Lolita yle

kolayca sindirilebilecek bir kz deil. Sonra, Binoy Babu da ok mert bir ocuk, Baba.

Peki, Brahmo Samaj'a girmeye hazr m?

Bunu syleyemem! diye yant verdi Suarita. Gora Ba-bu'nun annesine gitsek nasl olur dersiniz?

Ben de senin gitmenin iyi olacan dnyordum.

52. Blm

Binoy, imdi yatmakta olduu Anandamoyi'nin evinden knca, her sabah kendi evine uruyordu. Bir gn odasnda bir mektup
buldu. mzasz olan bu mektupta Binoy'la Lolita'nn evlenmelerinin olanaksz olduunu kantlamak iin bin dereden su
getiriliyordu. Bu evlenmenin kendisini mutsuz etmekle kalmayarak, Lolita'nn da felaketine neden olaca bildirilmekteydi. ayet
btn bu uyarmalara karn, Binoy tasarsnda direniyorsa, kendisine, Lolita'nn akcierlerinin zayf olduu ve doktorlarn
veremden korktuklar da yazlmt.

Binoy bu mektubu okuyunca utan duydu. Hibir zaman bu kadar aka yalan sylenebileceini aklndan geiremezdi.
Toplumsal geleneklerin kart olmas yznden, Lolita ile evlenmesi herkesin gznde aka olanaksz bir eydi. Bu neden, zaten
eskiden beri, kendi gznde sevgisinin sululuunu gstermeye yetiyordu. imdi kendisine byle bir mektup yazlm olmas
Brahmo Samaj evrelerinde bu evlenmenin kesin olarak olabileceinin dnldn gsteriyordu. Binoy, Brahmo Samaj'lla-
nn, bu bahane ile, Lolita'y nasl saldrlarla hrpaladklarn dnerek kederleniyordu. Lolita'nn adnn bylece uluorta kendi a-
dyla birletirilerek saldrlara uramasn sadece can skc deil;* utan verici buluyordu. Bundan da Lolita'nn imdi, kendisine
dostluk gstermi olduu iin ne kadar kzdn ve tantklarna piman olduunu dnyordu. Belki de artk kendisini grmeye
bile kazanamayacakt.

Ancak insan kalbi ne kadar zayftr. Binoy, kendi kendine ynelttii bu ar eletiriler arasnda, duygularn gittike alevlenmen
derin bir'sevin duyuyordu iinde. Bu sevin hakareti ve u-tanc silip spryordu.

Kendini bu duyguya brakmamak iin Binoy, verandada hzl hzl bir aa, bir yukar dolamaya balad. Sabahn ilk k-

lannda onu sarho eden bir eyler vard. Sokakta

tn k-.^-"' - '

srklemeyecek miydi?.. Bu dalga" jle, Lolita'nn

_Hindu olduunuza ve Hindu cemaatine ister istemez kalacanza gre, Pare Babu'larn evine bu kadar sk sk gi-^ , hlarna
sz gelmesine neden olmanz doru bir hareket
atarnyordu

bir trl. Btn ruhuyla imdi haykryordu: "Lolita benimdir... Yalnz benim!"

t-* -

duyunca, kendine egemen olamyordu artk.

Byle sinirli sinirli verandada dolarken Haran'n evine doru gelmekte olduunu grd. Bir anda imzasz mektubun nereden
geldiini anlayverdi. Haran'a bir iskemle verdikten sonra, her zamanki gibi gler yz gstermeden, onun konumasn bekledi.

En sonunda Haran sze balayarak:

Binoy Babu, siz bir Hindu'sunuz, deil mi?., diye sordu. Elbette.

Soruma gcenmeyin! diye rica etti Haran. ok kez, hareketimizin bir toplumda karklk yaratt zaman kr gibi davranarak
bir soruna sadece tek yanl olarak bakarz... Bunun iinde, ne olduumuzu, snrlarmzn ne olduunu, davranmzn sonucunun
ne olabileceini soran birini dosta karilamalyz!.. Binoy, kendini glmeye zorlayarak: Bu girie gerek yoktu! dedi. Ben yle,
hoa gitmeyecek sorular karsnda app kalacak ya da soru sorana atacak yaradlta bir insan deilim. Ne renmek
istiyorsanz, ne olursa olsun, korkmadan sorunuz. Haran zr dileyerek:

Sizi, isteyerek yaptnz bir kabahatle sulayacak deilim! dedi. Size sadece unu sylemek isterim ki, etraflca dnlmeden
yaplan ilerin meyvesi zehirli olur. Binoy hafife sinirlenerek:

Bana sylemek zorunda olmadnz eyi sylemeyiniz! dedi. Gerekten ne sylemek istiyorsanz, onu syleyiniz.

mi

Binoy:

Beni dinleyin Haran Babu, dedi kar koyarak. Herhangi muptan kimselerin, bir durum hakkndaki dncelerinden -YU
kendimi sorumlu sayacak deilim. Sylentiler geni lde bunlar yazanlarn karakteriyle ilgilidir. ayet sizin Brahmo Sa-
maj'nzn yeleri Pare Babu'nun kzlar iin dedikodu yapp, grlt karacak kiilerse bundan utan duymak onlara der!

Haran bararak:

Peki ama, dedi. Bir gen kz, annesinin kanatlarnn altndan ayrlr da, bir yabanc ile vapur yolculuuna karsa, byle bir
tutum toplumun eletirilerine hedef olmaz m?..

Tmyle rasgele bir olayla, ahlak bakmndan ilenmi bir kabahati ayn plana koyduunuza gre, neden Hindu cemaatinden
ayrlarak Brahmo olmaya gerek grdnz? Ne olursa olsun tartmakta bir yarar grmyorum, Haran Babu. Ben devimin nerede
olduuna kendim karar verebilirim ve sizin yardmnza hibir biimde gereksinimim yok!

Sizi daha fazla megul etmek istemiyorum! dedi Haran. Yalnz size syleyecek son bir szm var. Bundan sonra uzak
durmalsnz. Eer byle yapmazsanz, ok ar bir su ilemi olacaksnz. Pare Babu'lara gidip gelerek ok ktlk ettiniz,
onlara ne kadar zarar verdiinizi henz bilen yok.

Haran gittikten sonra Binoy'un iini kukular kemirmeye balad. Pare Babu o kadar soyluca ve ak yreklilikle, Gora ile
kendisini daima o kadar sevgi gstererek evine armam myd?.. Belki de Binoy biraz an giderek, nezaket snrlarn amt.
Ancak hibir zaman onlara sevgi ve sayg gstermekte kusur etmemiti. Bu Brahmo ailesi hi kimseden grmedii bir yaknlk
gstererek kucak amt kendisine. Bu evin havas yaradlna o kadar uygun gelmiti ki, bu evdekilerin her biriyle olan ilikisi,
yaamna ayr bir deer katmt... imdi, kendisine bunca dost-
 luk gstermi, daima bu kadar scak bir ilgi ile karlam ola ailede byle ac bir an m brakacakt? Neden olduu bu k ' duruma
nasl bir are bulabilirdi? Ne yazk ki, toplum deni|tU varlk, hakikatin yoluna ne byk bir engel karyordu!.. Bino^ la Lolita'nn
evlenmesine hibir geerli neden engel olmamalya" kisinin kaderine egemen olan Tanr, Binoy'un, Lolita'nn mutlu luu iin
yaamn fedaya hazr olduunu biliyordu. Binoy'u bv-lesine nne geilmez bir kuvvetle Lolita'y eken de o deil miydi?..
Onun ezeli buyruklar birlemelerini engellemiyordu. B-rahmo Samaj'dakilerin taptklar Tanr, Binoy'un Tanrsndan baka bir
Tanr myd? Korkun bir yasak, penesini uzatm kalpleri birbirinden ayryordu. Byle olduu halde Tanrnn buyruuna
uymayp da toplumun buyruklarna boyun emek gnah ilemek deil miydi? Ne yazk ki Lolita'y bask altnda tutan bu
buyruklard. Ama, belki de Lolita'nn onun iin duyduu, benliini saran kukularn snn yoktu...

53. Blm

Haran Babu, Binoy'un evinde bulunduu srada ADina^ j rn Anandamoyi'ye, Binoy ile Lolita'nn evlenmelerine karar verilmi
olduunu syledi.

Anandamoyi:

Doru deil! dedi. Abina, kar durarak:

Neden doru olmasn? dedi. Binoy'un bu kzla evlenmesini olanaksz m gryorsunuz?

Bilmem, bu kadar nemli bir eyi benden saklamazd.

Abina, haberi Brahmo Samaj'dan nemli kiilerden aldn syleyerek doruluunda diretiyordu. Ayrca Binoy'un byle ackl
bir sona doru srklendiini grdn ve bunu Gon'ya sylediini szlerine ekledi. Haberi Anandamoyi'ye ilettikten sonra,
aaya inip ballandra ballandra Mohim'e de anlatt.

O sabah Binoy yanna geldii zaman Anandamoyi, gen a-damn yznde derin bir kederin izlerini grmt. Kahvaltsn
verdikten sonra, odasna ararak:

E, ne oldu bakalm Binoy? diye sordu. Binoy. u mektubu okuyun rica ederim anne! dedi, sonra szn srdrd:

Bu sabah Haran Babu gelip beni iyice halad.

Niin?..

Davranmn Brahmo Samaj'da Pare Babu'nun kzlarna

sz getiren bir skandal yarattn syledi.

Lolita ile evlenmenize karar verildiini sylyorlar... Bunda ben skandal karacak bir ey grmyorum.

Eer bu evlenme mmkn olsayd, skandal olmazd... Byle bir evlenme olanaksz olduu halde byle sylentiler yaylak ne
byk ahlakszlk! Hele buna Lolita'nn adnn da kartrmas daha byk bir alaklk.

Kararl davranrsanz onu kurtarabilirsiniz bu sald Gdn*

Nasl, syler misiniz?., diye Biny sordu.

Nasl m? Onunla evlenerek.

Ah, anneciim, neler sylyorsunuz? Binoy'unuz s" konusu olunca her eyi dnebiliyorsunuz. Onunla evlenmek iZ tiyorum
deyince, bunun derhal kabul edileceine inanyor musunuz?.. Bu ite sadece benim harekete gememi mi bekliyorlar?
 Btn bu gevezelikler iin bir neden grmyorum! dedi Anandamoyi. Sadece yapabileceiniz eyi yapmanz yeter... Me olursa
olsun onunla evlenmeye hazr olduumuzu syleyebilirsiniz.

B kadar aklszca bir neri Lolita'ya hakaret olmaz m?..

Neden aklszca diyorsunuz? diye Anandamoyi darld... Evleneceiniz hakknda sylentiler yayldna gre bu evlenme
olmayacak bir ey diye dnlmyor demektir. Dediim gibi, bir dakika bile duraksamanz iin neden yok.

Ama, Gora'ya danmamz gerek anne,

Anandamoyi kararl bir tavrla:

Hayr, yavrum. Bu konuda Gora'ya danmak gerekmez. Gceneceini biliyorum, stelik de gcenmesi houma gitmez... Fakat
ne yaplabilir ki?.. Eer Lolita'ya kar saygnz varsa, onun btn mrnce Samaj'mda byle sylentilerin konusu olmasna
meydan vermemelisiniz.

Bunu sylemek kolayd: Gora'nn tutukland gnden beri Binoy'un ona olan sevgisi iki katma kmt. Arkadana bu kadar ar
bir darbe hazrlamas doru muydu?.. Sonra, toplumsal yasaklar da dnmek gerekirdi. Bunu inemek szle kolay gelir, fakat
harekete gemek zaman gelince her yandan saldr balar. Ortada byk neden olmasa da yakksz hareket etmi olma korkusu,
ne olacan bilmemekten ileri gelen rknt insan tereddt iinde brakr.

Sizi ne kadar ok yakndan tanrsam o kadar aknlk u-yandryorsunuz bende anne. Nasl oluyor da, bu kadar serbest

.. ce|i olabiliyorsunuz? Sanki hi bizim evremizde yaayan

^U on deil gibisiniz. Tanr sizi kanatla m yaratt?.. Hibir en-ui- insan u Z tanyorsunuz.

v Kukusuz Tanr yaammda nme engel kartmad!.. A\ Anandamoyi glerek. Her eyi basitletirdi.

Anne, azmla sylesem bile, iimden bunu yapmak e-den gelmeyecek. Aldm eitime, zekama, tartmalarmza il kyorum
da, sadece bir budala olduumu anlyorum.

Bu srada Mohim odaya girdi. Binoy'la Lolita arasndaki i-likiler zerinde ok kaba bir soruturmaya giriti. Syledikleri gen
adama anlatlamayacak kadar ar geldi fakat kendini tuttu. Mohim kp gidinceye kadar nne bakarak hi yant vermeden
oturdu. Mohim Binoy'la Pare Babu ailesi iin ok ar kfrler savurdu. Binoy'u elde ederek mahvetmek iin ok utan verici bir
komplo kurulduunu, Binoy'un da budalalk ederek bu oyuna geldiimi bara bara syledikten sonra kp gitti.

Giderken de:

Bakalm Gora'ya kar da byle hareket edebilecekler mi? Grrler gnlerini o zaman!., diye bard.

Bylece, her yandan urad saldrlar arasnda Binoy, byk bir cesaretsizlie kaplm, hibir ey syleyemeden olduu yerde
oturup kalmt. Anandamoyi'nin sesiyle rperdi.

imdi ne yapmanz gerekir, biliyor musunuz Binoy?.. Gidip Pare Babu ile konuun. Onunla konuursanz durum anlalr.

geliyordum! Anandam

,m hilmivnrHum; decjj

yi gle-

de jji*1
Birden Anandam^i ske 1

^ biImiyordum/ ded. ^

ayn. nedenle buraya grinle renince ok zidm, >

Wimywum' nk kimi peyleri e^"fmamm ,y, o.acam, dn-

htn - Byle ol-

damoyi'nin kulama kadar

kendi evladm gzyle babalar

duuna gre,

sa olsun, o kadar zS# Bn

s,k,n>,^.^ bu.unab.lr m.y.m? Ne olur- size b r /i ki, ^ya. g?meden^d,m.

|a kararlatrlm bir plana gre

Q$tel\k, Lolita da o kadar inat

^ 1^ yzn aklamaya yanam-

e Karmak gerek. Sylenenleri f kalmad, btn suu da ken-

den olan Lolta'dr. Bino/',

vermeden vapura bineceir1';

yayanlar, bunun ikisinin af^j

yapldna inanr grnyc^

ki, dedikodular geri evirip/

yor. ,

, nne eerek: Babu gerekten...

Bununla beraber \r duyduu gnden beri, ijnd^ dinde gryor.

Suarita hafife kzardm Sanyor musunuz ki *

Dinleyin yavrum! diye Anandamoyi szn kesti. Sua-teredddn fark etmiti. una inann ki Binoy, Lolita i-jelen her eyi
yapmaya hazr. ocukluundan beri kendisini. Bir eye kendini vermeye grsn, btn benli-&lanr ona. Ben daima, kendisini
ayrmak gerekecek bir

-n&lanr on ,
b ela balanmasndan korkardm hep.

Biraz daha serbestlemi olan Suarita:

Lolita'nn onun nerisini reddebileceini dnmeyiniz! Hedi Onun duygularn yakndan bilirim. Binoy Babu cemaatiyle olan
balarn koparabilecek mi?

Elbette. Fakat bugnk koullar iinde byle bir ey

yapmas art m?..

Nasl byle dnebiliyorsunuz anne? Binoy Hindu kald kalbe bir Brahmo kzyla evlenebilir mi?

Kendisi bunu istiyorsa nasl kar durabilirsiniz? Suarita bundan bir ey anlamamt:

Bu nasl olas olur, anlamyorum! dedi. Anandamoyi:

Bu dnyann en sade eyi gibi geliyor bana. rnein bakn, bizim evde, ben ailenin teki bireylerinin yaptklar ibadeti
yapmam. Birok kimseler bana Hristiyan gzyle bakarlar. Byk dinsel bayramlarda, ben kendiliimden bir keye ekilirim.
Glersiniz belki buna, Gora bile benim odamda su imez. Bu benim ailem, kendi ailem, Hindu cemaatini de kendi cemaatim
saymamam iin bir neden midir?.. Ben byle bir ey syleyemem. Bu ailenin ve cemaatin iinde yayorum, yaplan eletirilere
boyun eiyorum ve byk bir glkle de karlamyorum. Eer karma kan glkler dayanlmaz bir hal alrsa, o vakit de
Tan-n'nn bana esinleyecei yolu tutarm. Ancak ne olursa olsun ben sonuna kadar dndm syleyeceim. Beni aralarnda
tut-mak, ya da karmak onlarn bilecei ey.

Suarita, arm bir halde:

Bununla beraber, dedi. Brahmo Samaj'n grlerini bilirsiniz! Diyelim ki, Binoy Babu...

Onun grleri de Brahmo Samaj'nkilere olduka yakndr. Brahmo Samaj'n kendi dndaki yaratklar ayr gren bir

bunlarda olaanst bir ey grmedim.

Suarita'nm yznden, konuma konusunun kendisi olduunu anlamt. ekilip gitmek istedi, ama byle bir ey yapmak iin
hibir bahane bulamad. Anandamoyi, elinden tutup Lolita'y kendi evladiym gibi yanna oturttu.

Gelin, sevgili kzm, dedi, sonra yine Suarita ile konumasn srdrd:

Gryorsunuz ki, iyi ile kt arasnda uyum salamaktan daha g bir ey yok. Fakat bu dnyada ikisi ok kez bir arada
bulunur. Byle bir birleme mmkn olduuna gre, neden ayr dncede iki insan, anlamyorum, neden, mutlu bir birleme
kurmasn? ki varlk arasnda iten bir kaynama, bir gr sorunundan baka bir ey deil midir?

Suarita, ba nnde dinliyordu. Anandamoyi szlerini srdrd:

Sizin de iinde bulunduunuz bu Brahmo Samaj... Birbiriyle evlenmek isteyen iki insana bunu yasak eder mi?., Tanr'nn
dncesinde birletirdii iki varl birtakm buyruklarla birbirinden ayrr m?.. Sevgili kzm, dnyada ufak tefek reti
ayrlklarna gz yummayan cemaat var mdr?.. Bylece asl nemi olan birlie olanak verilmi olmaz m?

Anandamoyi'nin inanlarn bu kadar byk bir cokunlukla anlatmas, sadece Binoy ile Lolita'nn evlenmelerini nleyen
engelleri ortadan kaldrmak iin miydi?.. Bu savunmay yapmakla Suarita'nn zihninden silinmeyen tereddd gidermek amacn
gtmyor muydu?.. nk, onu inandrmak, bu konudaki kaygsn silmek gerekiyordu. Ona gre, eer Binoy, Brahmo olmadan
Lolita ile evlenemezse, bu gnlerde Anandamoyi'nin iinde u-yanan umutlar dalp gidecekti.

Daha o gn Binoy kendisine:

Anne benim Brahmo Samaj'a yazlmam gerekir mi?--Bunu kabul etmek zorunda mym?., diye sormutu. , ...

O da u yant vermiti:

Hayr, hayr, bence gerekli deil bu.

__Ya diretilirse?..

Hayr, demiti Anandamoyi biraz dndkten sonra... Bu konuda diretmelerine boyun eilemez.

Bununla birlikte Suarita Anandamoyi'nin fikirlerini be-irnseyemiyordu. Anandamoyi, onun bu ie henz raz olmadn anlam
ve yle dnmt:

"Yalnz Gora'ya olan sevgim evremin gelenekleriyle olan balarm koparmama olanak verdi. Suarita'nn gnl Gora'ya
akmyor mu? Eer byle olsayd, sonunda bir ayrnt olan eye bu kadar nem vermezdi."

Anandamoyi cesaretinin krlr gibi olduunu hissetmeye

balamt.

Gora'nn hapishaneden kmasna birka gn kalmt. O-nun artk mutlulua kavuaca bir yer bulacan umuyordu. Gora'nn
artk bir yere balanmasnn tam zaman olduunu hissediyordu. Yoksa, bana neler gelebilecei bilinemezdi. Oysa, Gora'y elde
edip kendine balamak deme kzn harc deildi. te yandan Anandamoyi kendisinde Gora'y Hindu ailesinde bir kzla
evlendirme hakkn bulmuyordu. Bunun iin birok kz babasnn nerilerini geri evirmiti.

Gora hi evlenmeyeceini syleyip durmaktayd. Herkes annesinin, onun bu kararna kar kmamasna ayordu. Bunun 'in,
bu kararnn zayfladn hisseder gibi olunca pek sevinmiti. Suarita'nn bu sessizce kar koyusu, ona pek ac gelmiti. Fakat
Anandamoyi, yle yolundan kolayca dnecek kadn deildi. inden:

Eh, grrz bakalm!., dedi.

55. Blm

Pare Babu szlerini yle bitirdi:

Sizin, Lolita'y iinde bulunduu g durumdan kurtarmak iin bir delilik yapmaya kalkmanz istemem. Bizim cemaatteki
kaynama yzeydedir. Bugn kendilerini bu kadar kzdran eyi birka gn sonra unuturlar.

Binoy, Lolita'ya kar olan devini yerine getirmek dncesinden cesaret alarak buraya gelmiti. Byle bir evlenmenin toplum
iinde kendisini birtakm zorluklarla karlatracan bilmiyor deildi. Hele Gora'nn nasl kzacan hi aklndan karmyordu.
Fakat devini yerine getirme zorunluluunu hissederek btn bu skntl dnceleri zihninden kovmak istemiti. Oysaki imdi
Pare Babu bu dev dncesini kenara itiyor gibiydi. Ama Binoy'un yolundan dnmeye niyeti yoktu.

Sizin bana gsterdiiniz dostlua kar duyduum minneti size hibir zaman deyemem. Bunun iin, benim yzmden
ailenizin can skc birtakm olaylara uram olmasna katlanamam. Bu can skc bir hal bir gn srm olsa bile.

Pare Babu:

Binoy, benim dncemi benimsemiyorsunuz, dedi. Bize verdiiniz deer bana sonsuz kvan veriyor. Bununla beraber,
saygnz kantlamak iin kzmla evlenmek istemeniz, onun duygularn pek. fazla dikkate almamak olur. Bugnk skntlarn pek
ciddi eyler olmadn, bu yzden de sizin iin bir zveri olabilecek eyi yapmanza neden olmadn anlatmak istiyorum.

Bir anda Binoy, sorumluluk duygusundan kurtuluvermit'-imdi, zihni, kafesinin kaps alan bir kuun zgrl ile
atlmyordu ileri, yolundaki engeller kalkt halde. Uzun zamandr nefsini zorlay, Lolita'nm ona, ykledii dev duygusunun
etkisi altndayd, bent yklmt. imdiye kadar korkarak, rpererek do*

t alann egemeni oluvermiti. Bunun iin geri ekilmek g ivordu ona. devin elinden tutarak kendisini srkledii yer-fe onu
ezen mstebit imdi:

' Karde, ekilip gidebilirsin, diretmen gerekmez! diyordu Buna u yant veriyordu Binoy'un kalbi. Sen gidebilirsin, fakat
ben kalyorum! Pare Babu'nun hareketi iin baka neden grmediinden

Rinnv:

Ahlaksal zorunluluun, bana ar gelen bir yk yklediini sanmayn. Eer sadece raz olsanz, dnyada bundan daha
sevindirici bir ey olmazd benim iin. Tek korkum...

Pare Babu szn keserek:

Korkmanz iin hibir neden yok! diye bir an bile duraksamadan yant verdi. Hakikat ak o kadar byktr ki:

Suarita, bana Lolita'ya ilgisiz olmadnz aklamt! diye dncesini aa vurdu.

Bu gizli srr, Lolita'nm Suarita'ya atn renince Binoy'un ruhunu bir sevin dalgas kaplad. Aralarnda bunu acaba ne vakit
ve nasl konumulardr, diye soruyordu, kendi kendine. ki kz kardein gizliden gizliye kendisini konutuklarn dnerek,
btn benlii derin bir hazla rperiyordu. Hemen u cevab verdi:

Eer beni ona layk gryorsanz, dnyada bundan byk mutluluk olamaz benim iin.

Pare Babu:

Bekleyin biraz. Karma danmam iin vakit brakn bana.

Baroda'ya dncesini sorduu zaman kadn:

Binoy'un Brahmo Samaj'a girmesi gerekir! dedi. Pare Babu:

Bunu sylemeye gerek yok! dedi. nce bu sorunu zmlemeliyiz. Binoy'u artn! Binoy ieri girdii zaman Baroda: O
halde Samaj'a giri treni iin bir gn kararlatira-'"n!.. dedi.

yit: Binoy:

i Kesinlikle Samaj'a girmem gerekli midir?..

Tamamyla!., diye Baroda bard. Ne sanyordunuz^ Byle olmazsa bir Brahmo ailesinin kzyla nasl evlenebilirsiniz? "

Binoy bir ey sylemeden nne bakt. Pare Babu'nun kzn alacan renince Binoy'u Brahmo Samaj'a gireceine doal bir
ey gzyle baktn dnyordu.

Binoy:

Brahmo Samaj'a kar byk bir saygm var!., dedi. imdiye kadar onun kurallarna aykr bir harekette de bulunmadm. Bu
yetmez mi?..

Baroda:
Grlerimiz birbirine uygunsa girmenizde ne saknca o-labilir?

Hindu cemaatinin benim iin hibir nemi olmadn syleyemem.

O halde sorunu amakla yanl bir ey yapm oluyorsunuz!., diye Baroda zntsn aa vurdu. Galiba bize acdnz iin
ya da yardm etmek zere kzmzla evlenmek istiyorsunuz.

nerisinin bir hakaret saylabildiini grerek Binoy fena halde sarsld. Tam o gnlerde medeni nikah kabul eden kanun
onaylanmt. Gora ile kendisi, gazetelerde bu kanuna kar iddetli yazlar yaynlamlard. Bunun iin Hindu olduunu
aklamadan, medeni nikahla evlenmesi g bir eydi. Pare Babu'nun, Hindu kald halde kzn kendisine vereceini
ummamalyd. ini ekerek ayaa kalkt, yerlere kadar eilip ikisini de selamlayarak:

Balamanz rica ederim, dedi. Kabahatimi daha da artrmamak iin bir ey sylemeyeceim.

Bunu syleyerek kp gitti.

Aaya inerken, Lolita'nn verandann bir kesinde tek bana oturarak yaz yazdn grd. Gen kz ayak seslerini duyarak
ban kaldrp biran, heyecanla bakt. Binoy imdi Lolita'y iyi tanyordu. imdiye kadar kendisine birok kez bakmt. Bugn,
gen kzn gzlerinde esrarl bir sr sakl gibi geliyordu ona.

,. 0 sjyah kirpiklerinin glgesinde Suarita'ya fsldad srr 'n tu Baklarndaki sevgi, yamur serinlii titreen bir bulu-
okunj,nyordu. Lolita ise, Binoy'un baklarnda bir keder ifadesi-tU v/ano sndn grmt. Tek szck sylemeden Binoy,

-|erek Lolita'y selamlad ve merdivenden indi.

56. Blm

Hapishaneden kan Gora, kapda kendisini bekleyen Pare< Babu ile Binoy'u grd. Bir ay byk bir sre deildi. Yaya yO|.
culuu srasnda Gora ailesinden ve dostlarndan daha uzun zaman ayrlmt. Bununla birlikte, hapishanede geen bu bir aydan
sonra, kurtulduu anda Pare Babu ile Binoy'u grnce eski dostlarna kavutuu yeni bir dnyaya gelmi gibi sand kendini.
Sabah aydnlnn iinde Pare Babu'nun sakin yzndeki sevgi ifadesini grnce, ayann tozunu silmek zere eilirken, hibir
zaman duymad bir sevin ve sayg duydu. Pare Babu, Gora'y kucaklad. Gora da Binoy'u elinden tutarak kollarnn arasna
ald. Glerek:

Binoy! dedi. Okuldan beri btn eitimimizi yan yana beraber almtk. Fakat ben, bu okuldan birok dersler alarak seni bir
aama geride braktm!..

Binoy'un bu neeye katlmadn grnce sustu. Binoy, hapisten kan dostunun, tutsakln bilmedii ilesini ektikten sonra da
yine arkada olarak kaldn anlamt. Gora kendisine:

Annem nasl?., diye soruncaya kadar adeta saygl bir biimde sustu ve ancak o zaman:

yi!., dedi. Pare Babu:

Gelin dostum, urada bir araba bekliyor! dedi.

Tam o anda arabaya doru yrrlerken, bir renci grubunun banda Abina soluk solua koarak geldi. Onu grnce Gora
arabaya binmek iin ayan sk tuttu. Abina kendisinden daha abuk davranarak yolunu kesti. Abina ona iyi dileklerini
sunarken, renciler, yksek sesle trk sylemeye baladlar.

"Bugn,

Karanlk ve acl geceden sonra,

Tan yeri aard,

Tutsaklk zincirlerin krld..."

Gora:

Susun!., diye bard.

renciler susarak aknlkla ona bakmaya baladlar. Gora:

Abina, bu ne komedi byle?., diye sordu.

Abina yant vermedi, paltosunun altndan ieklerden yaplm ve b'r muz yaprana sarlm bir kolye kard, bu srada bir
gen, tpk kurulmu bir makine gibi, keskin bir sesle vg o-kumaya balad. Yaldzla yazlm olan bu vgnn konusu Go-
ra'nn kurtuluu idi.

Abina'n uzatt kolyeyi iten Gora, fkeli bir sesle:

Ne diye bu gln sahneyi dzenlediniz?.. Beni komedi trupunuza almak iin, bir ay bu yolun kenarnda m geirdiniz?., diye
sordu.

Gerekten de Abina oktandr bu karlama trenini hazrlyordu. Byk bir etki yapacan dnerek, kendi.kendini
beeniyordu. Byle bir buluun btn onurunu kendisine saklayabilmek iin, Binoy'u bu tasarsna katmamt. nk, szn
ettiimiz zamanlarda henz bu can skc pandomina gelenek olmamt. Abina, daha nceden bu treni anlatan bir yaz
hazrlamt. Sadece bir iki ayrnty Kalkta'ya dnnce, yazy gazetelere gndermeden nce tamamlamak zere brakmt.

Gora'ya:

Hakszlk ediyorsunuz byle konumakla! dedi. nk siz hapiste yatarken biz de aclarnz paylatk. Geen bir ayn her gn
barmz en byk aclarla kavruldu.

Yanlyorsunuz. Abina, barnza yakndan bakarsanz, hibir yank izi gremezsiniz.

Fakat Abina enesini kapatmak niyetinde deildi:

Hkmet sizi kk drmek istedi ise de, bugn Aziz Anamz Hindistan' temsil eden bizler, bu onur kolyesini...

Gora:

Bu aka, tadn kard artk!., diye Abina'la mezlerini tersleyerek itti, Pare Babu'ya dnerek arabaya binmesini rica etti.
Pare Babu, yerine otururken yrei ferahlam olarak derin

bir soluk ald. Gora ile Binoy da hemen arkasndan arabaya bindiler.

Gora, Kalkta'ya vapurla gelerek ertesi gn evine gitti. Evin nnde bir kalabalk kendisini karlamak iin bekliyordu. Kendini
bunlarn arasndan kurtararak abucak eve girdi. Annesini arad... Anandamoyi sabahleyin erkenden ban/osunu yapmt. Gora
ayann tozunu silerken, o zamana kadar tuttuu gzyalarn salverdi.

Krinadayal Ganj'da ykanp gelince, Gora ona doru gitti. Yalnz pronam'larn uzaktan yaparak ayaklarna dokunmad. K-
rinadayal yeteri kadar uzaklkta oturdu. Gora:

Baba, gnahlarm balatmak iin ile doldurmak sti-

Hayr, o kt bir ey yapm deil. Ben temiz deilim.

nemi yok bunun! diye Anandamoyi yant verdi. Binoy byle eylerden kayg duyan kimselerden deildir.

Binoy bundan kayg duymayabilir, fakat ben duyuyorum! Yemekten sonra iki arkada, bir aydr, kimsenin ayak atmad
yukardaki odaya ktlar. nce syleyecek bir ey bulamamlard. Binoy, btn geen ay boyunca zihnine egemen olan <eyi
Gora'ya nasl aacan bilemiyordu. Gora'ya gelince, Pare Babu ile ailesi hakknda bir sr ey sormak istiyordu, fakat Bi-noy'un
sze balamasn bekliyordu. Bir gn nce, Pare Babu'ya kzlarnn salklarn sormutu, bu sadece bir nezaket iiydi. Onlarn iyi
olduklarna emin olmaktan daha baka eyler renmeye

yorum! dedi.

Krinadayal:

Ben hibir neden grmyorum, bunun iin! dedi.

Hapishanedeki btn zntm yalnz dince temiz olmayanlarla temastan kanma olanakszl idi. Kendimi imdi bile hl
kirlenmi gibi hissediyorum. Bunun iin arnmam gerekiyor.

Krinadayal adeta nefretle:

Hayr, hayr! diye bard. Byltme byle. Bu dnceni kabul edemem.

Dinleyin beni dedi Gora, panditlerin fikrini alacam.

Pandit'lere danmaya gerek yok! diye Krinadayal kar kt. Senin durumunda hibir arnmaya gerek grmyorum.

Gora, dininin buyurduu arnma konusunda bu kadar titiz olan bu adam, olu sz konusu olunca, kurallarn, ya da yasaklarn
uygulanmasnda yalnz Gora'nm koyu sofuluun gerektirdii titizlii gstermesini tevik edecek yerde buna kar durmasn bir
trl anlayamamt.

O gn Anandamoyi yemekte, Binoy'u, Gora'nm yanna

oturttu. Fakat Gora:

Anne, Binoy'un iskemlesini benden biraz uzaklatrmasn istiyorum!., dedi.

Neden? Bir ktlk m yapt? diye Anandamoyi aknlkla bard.

can atyordu.

Mohim ieri girerek oturdu. Merdivenden kt iin soluk solua gelmiti. Dinlenir dinlenmez:

Binoy, dedi. Bir aydr Gora'nm dnmesini bekliyorduk. Artk gelmi olduuna gre vakit geirmeden gnn kararlatralm.
Sen ne dersin Gora?.. Neden sz ettiimi biliyorsun.

Gora glmeye balad. Mohim:

Glyorsun ha?., dedi. Aabeyinin dncesini unutmadn gryorsun. Kabul et ki, bir kz masal deildir, varln u-
nutmk da kolay olmaz. Glme Gora, bu kez her eyi yoluna sokmak gerek.
te, her eyi yoluna sokacak durumda olan adam burada.

Onun bunu yapabileceine inanyorsan kendini aldatm olursun. Bu kararsz adam m yapacak bunu? Sen geldiine gre artk
ii sana brakyorum!

Binoy derin bir sessizlik iinde oturuyordu. Kendisiyle ilgili bir aka yapld halde azn ap bir ey sylememiti... Gora,
birtakm glkler olduunu hissederek:

Davetiyeleri gndermeyi-, pasta ve ekerlemeleri smarla-

ay> stme alrm, dedi. Trende de hizmet etmeye hazrm.

alr>z kznzla Binoy arasnda yaplacak bir evliliin sorumluluu-

yuklenemem. Btn bu gnl ilerini dzenleyen Tanr ile

pek itenliim yok. Uzakta durup, oradan sayglarm sunmak istiyorum.

Mohim:

Uzakta durmakla, iin iinden syrlacam sanma!., dedi. Hi kimse, bu Tanr'nn seni ne zaman yoklayacan bilemez Senin
hakkndaki planlarn bilmiyorum. Yalnz Binoy'la ilgili olan tasarsn syleyebilirim. Onu pis bir iin iine sokmak zere. Sana
sylyorum imdiden, bu ii eline alacak yerde, bunu Ak Tanrsna brakrsan sonunda piman olursun.

Gora glerek:

Beni ilgilendirmeyen bir iten tr sorumluluk yklen-mektense piman olmay yelerim! dedi. Kabul edersem daha ac
biimde piman olurum sonra. Byle bir tehlikeyi gze alamam!

Brahmin olarak domu olan bir ocuun onurunu, kastn ve itibarn hie saymasna gz yumabilecek misin? Nerede kald
senin herkesi Hindu'luun devlerini yerine getirmesi iin rpnman, nefsini yemeden imeden yoksun brakman? Bak, en yakn
arkadan, bir Brahmo ailesinden kz alarak kastn feda etmek zere... Bir daha insanlarn nne kamazsn Binoy, bana
gceneceksin belki, fakat birok kii bunlar senin arkandan Go-ra'ya anlatmaya hazr. Bu ii yapmak isteyen bir sr insan var:
Ben hi olmazsa bunu senin yannda sylyorum. Byle herkes i-in daha iyi. ayet, sylentiler uydurma ise, yalanla bunlar, bu i
bitsin. Doruysa, aka syle!

Mohim gittikten sonra da Binoy azn amad. O zaman, Gora ona dnerek sordu:

Binoy, nedir bu yk?.. Binoy:

Tek tek birka olay sralamakla durumu, uygun bir biimde aklamak g. Bunun iin sana olan bitenleri srasyla
anlatacam. Bununla beraber, bu dnyada her ey insann istedii gibi olmaz. Olaylar nce sessizce ve ar ar geliir gibi
grnyor. Av arayan kaplanlar gibi orada, burada dolar, sonra, birden, hi haber vermeden stnze atlr. Haberler nce kln
altnda kzr, sonra birden alev saarak ortaya kar. Bundan sonra da sndrlemez olur. Bunun iin ok kez kendi kendime, in-

jin zgr olmann tek yolu, tam bir hareketsizlik iinde yaamaktr, derim.

Sen tek bana hareketsizlik iinde yaarsan zgrlk ne-sindedir bunun? teki btn insanlara hareket etmek uygun
dyorsa, seni kmldamadan durmaya brakacaklarn m san-vorsun?.. Btn dnya hareket halinde olur da, bir sen
kmldamadan durursan, beklediinin tam tersi olur. Sonunda tuzaa dersin. Bundan tr, bakalarnn hareketinin seni gafil
avlamamas iin/ tam tersine daima uyank, daima tetikte olman gerekir.
 Hakkn var! dedi Binoy. Ben her zaman gafil avlandm. Bu kez de hazrlkl deildim. Frtnann nereden geleceini nceden
kestiremiyorum. Fakat ite geldi, durumu aresiz kabul etmek gerek. Hoa gitmeyen olaylara srt evirmek bir eye yaramaz.
nk bunlarn hi olmamas daha iyi olurdu.

Gora:

Neyin sz konusu olduunu bilmeden, bir fikir sahibi olmak g! dedi.

Binoy kendini skp, durumu Gora'ya aka anlatmaya balad:

Elimde olmadan, Lolita'yla yle bir durumda kaldm ki, ayet kendisiyle evlenmezse; btn mrnce cemaatinin haksz
saldrlarna urayacak.

Gora szn keserek:

Seni bu duruma sokan eyi daha belirli bir biimde anlat bana! dedi.

Bu uzun bir yk! diye yant verdi Binoy. Azar azar anlatacam sana bunu. imdilik anlattmla yetinmen gerek.

yle olsun, ben de bu kadaryla yetineyim. Yalnz unu syleyeyim ki, olaylarn nne gemek olanaksz ise, sonular
karsnda ah, vah etmenin hibir yarar yok. Buna gre Lolita cemaatinin saldrlarna uruyorsa, buna kar elimizden bir ey
gelmez. Binoy:

Bunun aresi benim elimde! diye aklad.

Ne iyi yleyse! dedi Gora. Yine de aresinin senin elinde olduunu sylemek yetmez!.. nsanlar gereksinim iinde ol-

duklar zaman, alabilir, ya da adam ldrebilir. Onlarn gereksinme iinde olmalar hrszlklarn ve cinayetlerini yasallatrr
m?.. Lolita ile evlenerek ona kar devini yerine getirmeye hazr olduunu sylyorsun. Bunun, senin bata gelen devin
olduuna inanyor musun? Topluma kar devlerin yok mu?

Binoy, topluma kar olan devini yerine getirmek iin, nce bir Brahmo kzyla evlenmeye karar verdiini sylemeyi dnd,
fakat bu dncesini aa vurmad. Sadece:

Bu noktada anlaamadmz sanyorum, dedi. Eer ben topluma kar bir davranta bulunuyorsam, bu beni eken bir ey
olduundan deil, toplumla bireyin deerlerini tartyorum. Bunlarn stnde, her eyin stnde tutmamz gereken din var. Nasl
ki benim ilk devim kendimi bir kii uruna feda etmek deilse, toplum uruna da feda etmek deildir. Benim en byk -devim
dini ve ahlak korumaktr. Gora bu szlere ierleyerek:

Toplumun ve bireyin haklarn yadsyarak tek bana e-gemen olmak isteyen bir dine sayg gsteremem! dedi. Bu szler,
Binoy'un onuruna dokunmutu: Ben gsterebilirim! diye bard. Din toplumun ve bireyin temelleri zerine kurulmamtr.
Toplum ile fert, ona baldr. Eer sen dini, toplumun gtt amalara gre tanmlamaya kalkarsan, o anda bu da yklr. Gerek
bir din, zgrlnn -nne engeller karr da, biz bu can skc engellerle savarsak topluma kar gerek devimizi yerine
getirmi oluruz. Loiita ile evlenmekle kt bir hareket yapmam olduuma gre, as! topluma aykr hareket ediyorum diye
yolumdan dnersem gnah

ilemi olurum.

yi ile kt hakknda yargya varacak tek yarg sen misin?.. Byle bir evlenme ile ocuklarn nasl bir duruma sokacan'
dnmelisin!..

Byle dnmekle, toplumdaki btn hakszlklarn srp gitmesini salam olacaksn. O halde ne diye Avrupal amirinin
hakaretlerine ve tekmelerine katlanan zavall bir memuru k-tlyorsun?.. O da ocuklarnn geleceini dnyor, yle deil
 Binoy, Gora ile tartmasnda imdiye kadar hi yaklamad bir noktaya gelmiti. Birka hafta nce, Hindu cemaatiyle balarn
koparma fikri karsnda btn benlii irkildi. Bunu kafasnn iinden bile geirmezdi. ayet imdi Gora ile olan anlamazln
aa vurmam olsayd, fikirleri yine eski zihin alkanlnn yolunda giderdi. Oysa ki, atma ilerledike eilimi ile birlikte -
devinin ne olduu hakkndaki duygusu gleniyordu.

ki arkadan birbirine kar giritii sava kzyordu... Byle durumlarda Gora akl yoluna bavuracak yerde, dncelerini
grlmemi bir iddetle ortaya atard. Her zaman olduu gibi Binoy'un ileri srd kantlan kknden ykmak istiyordu. Fakat bu
kez, nnde birtakm engeller bulunduunu gizlice hissetmekteydi. Aralarnda sadece fikir arpmas olduu zaman, Gora iyice
fkeye kaplr, coard. Oysa ki burada eti ve kemiiyle iki insan mcadele ediyordu ve o, btn hatiplik gcne karn, kendisine
frlatlan ok gibi szleri karlayamiyordu. nk, frlatlan oklar, duygulu ve acl bir insan yreine demekteydi. Sonunda;

Bu sz dellosu tmyle yararsz! diye bard. nk bu konu akl yoluyla bulunan sonucu elverili deil. Bir duygu sorunu
sz konusu. Bununla beraber bir Brahmo kz ile evlenerek memleketinin halkndan ayrlman beni ok kederlendiriyor. Bunu
yapabilirsin. te ayrlmz da burada...

Byle bir davran benim aklm almaz. Senin balarnla benimkiler atyor. Benim bu kandan, candan bal olduum noktadan
Hindu cemaatine bu kadar ar bir darbe indirmeye hazr olduuna baklrsa ona olan bann zaten zayf olduuna i-nanilacak.
Benim amacm ve dileim, sen ne kadar kusur da bul-san, Hindistan'dr. Onun stnde kimse yoktur benim gzmde; ne sen, ne
kendim ve ne de baka biri!.. Beni ondan uzaklatracak bir ey yapmam, ufack bile olsa.

Sonra Binoy'un yant vermesine meydan vermeden bard:

Brak Binoy, bouna bu konu zerinde tartma benimle, tn dnya Hindistan' braksa, onu hakaretlere bosa, yine de

ben, bu kastlarn elinde inleyen, batl inanlara gmlm, putlara tapan aziz Hindistan'n iine yuvarland onursuzluu bile
paylamak istemem! Beni ondan ayrmak istiyorsan, nce beni

kendimden ayrmalsn.

Gora, ayaa kalkt, verandaya karak, bir aa, bir yukar gezinmeye balad. Binoy ses karmadan olduu yerde oturuyordu.
Uak gelip, aada birka kiinin, Gora'y grmek istediini syledi. Gora bu frsattan yararlanarak, aaya indi. Kapda b-

J- -"-->- AUmoc'i orSrH. Gora Abina'-

"'ir hal

plm kolyeyi kabul etmeyiini gklere karan bir nutuk ekmeye koyuldu:

Gurmohan Babu'ya olan saygm daha da artt! diyordu. oktandr onun bakalarna benzemeyen bir insan olduunu
gryordum. Dn bykbir adam olduunu kefettim. Ona sayglarmz sunmaya gitmitik, fakat o kendisine yaplan karlama
trenini geri itti. Gnmzde pek az adam yapar bunu. Bu hareket alay etmek isteyenlerin azn tkamaya yeter.

Bu szler Gora'y utandrd. Abina artk adamakll cann skmaya balamt, sabr tkenerek:

Abina! diye bard. Sizin anladnz anlamda onur, bir hakaretten baka bir ey deildir. Beni sokak ortasnda tertiplediiniz
bu komediye katlacak kadar dncesiz mi sanyorsunuz? Bunu geri eviriimi de byk adamlk alameti sayyorsunuz. Bir jatra
hazrlayarak, kap kap dolap bu amala ba toplamay m umuyorsunuz?.. Hibiriniz daha yararl bir ey yapamaz msnz?..
Benimle almak isterseniz, bunu doru bulurum. Yalnz rica ederim. "Yaasn, yaasn..." diye bararak dolap durmayn.

Bu azarlama Abina'n hayranln arttrmaktan baka sonu vermedi. Gzlerinden k salarak orada toplananlara dnd.
Dikkatlerini kendine ekmek ister gibi hali vard:

Sizin sayenizde bu kadar soylu bir esinlemenin belirtisini grmek mutluluuna erdik. Bu ok gzel zveri szleri Anavata
na sonsuza dek onur getirecektir. Gerekten de byle bir adama btn varlmzla balanabiliriz.

Bunlar syleyerek Gora'nm ayann tozunu almak zere eildi. Gora can sklarak geriledi: Abina szn srdryordu.

Gora Babu, size sayglarmz sunmak iin yaptmz gsteriyi geri eviriyorsunuz. Fakat sizin iin dzenleyeceimiz bir
enlikte bulunmay geri evirmezsiniz herhalde. Bunu btn ayrntlaryla gzden geirmi bulunuyoruz. Buna gelmelisiniz!

Gora u yant verdi:

Armmadka, bir yemekte sizin aranzda oturamam!

Arnmak! Abina gzlerini parlayarak haykrd:

Byle bir eyi hi birimiz aklmzdan geirmezdik! Gora Babu Hindu dininin kurallarn bozmaz!

Orada bulunanlarn hepsi enlikle arnmann ayn gne getirilmesini pek uygun grd. Bu trene memleketin en nl pan-
ditlerinden birka da arlacakt. Bylece onlara, Gora'nm arnma trenlerini yerine getirmekle gsterdii ballkla, gnmzde
bile Hindu dininin yaamakta olduunu kantlayacaklard. Tren gn ve yerini de kararlatrmak istediler. Gora, bunun kendi e-
vinde olmasnn g olacan ileri srnce, ateli yandalarndan biri, Ganj kysnda baheli bir kk olduunu syledi ve
gerekli hazrlklarn burada yaplmasn nerdi. Bundan baka o gnn

harcamalarnn, hazr bulunanlar arasnda bllmesine karar verildi.

Tam ayrlacaklar srada, Abina ellerini dinleyenlere doru sallayarak yeniden ateli ve tumturakl bir nutka balad:

Burmohan Babu bana kzm olabilir. Yalnz, insann yrei dolu olunca, duygulara sz geirmek olanakl deil. Veda'la-r|n
selametini salamak iin, bu kutsal Hint topraklarnda avatar-ar dnyaya gelmi bulunuyor. te bu gn de dinimizi koruyacak jj"
avatarmz var. Btn dnyada alt mevsimin grld tek e Hindistan'dr. Ve lkemizde de zaman zaman ortaya kan atarlar
onun egemeni olmaktadr. Ne mutlu bize ki, bu hakika-' grm bulunuyoruz. Haydi kardeler, hep bir azdan: "Yaa-Gurmohan
Babu!" diye baralm!

Abina'n nutkuyla coan kalabalk, avaz avaz bairmay balaynca, Gora utancndan orada duramayarak kat. Hapisha ne
gnlerinden sonra zgrlne kavutuu bugn, kendini byk bir cesaretsizlie yuvarlanm olarak hissediyordu. Hapi$ha. nede
eli kolu bal yaarken, kt zaman byk bir heyecanla memleketi iin almaya balayacan hayal ediyordu. Bugn de
kendine her zamanki soruyu soruyordu:

Yazk, nerede benim vatanm? O yalnz benim iin var deil mi?.. te, mrmn btn tasarlarn ve umutlarn paylatm
eski arkadam, kendini gemie ve gelecee balayan yllardan sonra, tutulduu gen kzla evlenerek, bu balan koparmak zere.
Hem de ii szlamadan. te bir yanda da u herkesin benim partimden sayd u adamlar. Bunlara ka kez fikirlerimi akladm
halde imdi kalkm, beni Hindu dinini koruyan bir a-vatar diye gsteriyorlar. Onlara gre ben kutsal kitaplardaki ruhun cisim
halinde dnyadaki grnym! Ya peki Hindistan'n yeri ne oluyor?..

Alt mevsim!.. ayet bu alt mevsimin etkisi u Abina cinsinden meyveleri olgunlatrmak ise, bu mevsimlerin saysnn a-
zaimasndan bir ey yitirmi olur muyuz?..

Bu srada bir uak gelip annesinin kendisini grmek istediini syledi. Bu haber Gora'y rpertti. Kendi kendine:

Annem beni aryor!., dedi.

Bu szckler onun iin yeni bir anlam kazanyordu. Kendi kendine: "Ne olursa olsun, annem var ve beni aryor. Beni herkese
balayan ba olacak. Benim bakalarndan ayrlmama i-zin vermeyecek. Odasnda, yannda oturarak bana en yakn olanlar
greceim. Hapishanede de annemin beni ardn duyuyordum. Orada da gryordum onu. te imdi zindandan knca beni
aryor, ben de yanna gidiyorum."
imdi bu k gnnde, donuk gibi yzne bakarken, Abina ve Binoy'la olan atmalar ona aalk bir eyler olarak grnd.

Parlak gnein altnda, Hindistan ona kollarn uzatyor gibiydi. Gzlerinin nnde nehirlerinin ve ormanlarnn, dalarnn

kentlerinin ta Okyanus kylarna kadar uzandn grr gibi ye vordu ve sonsuzluktan berrak ve tertemiz bir k dklyordu
Hindistan'n stne. Gora'nn yrei sevinle dolup tayordu. Gzlerinden ya geliyordu. Hi bezginlii kalmamt. Btn var-I
m ile meyveleri ok uzak grnen, Hindistan urundaki almasna sevinle hazrlanyordu. Baklaryla Hindistan'n enginliini
kucaklayamasa bile, onu derin dncelerinde buluyor ve en k-rk bir znt duymuyordu... Kendi kendine diyordu ki:

"Annem aryor beni. Yanna gidiyorum. Onda evreni aydnlatan varlk var. Hem o kadar uzak, fakat her dakika hazr olan
varlk. Onu lmn tesinde, yaamn ortasnda tutan, gelecein eksikliini ve bugnn sefaletini an ve erefe bryen kuvvet.
Ona gidiyorum. Annem beni sonsuz derecede uzak, sonsuz derecede yakn olana doru aryor."

Bu sevincin ortasnda Abina'Ia Binoy'u kendinden ayrt e-demiyordu. Sanki gnn btn gereksiz ayrlklar bir ahengin i-cinde
erimi gibiydi.

Gora, Anandamoyi'nin odasna girdii zaman yz vecdle parlyordu. Grd her eyin ardnda mucize dolu bir varlk gizliydi
sanki. nce ieri o kadar hzl girdi ki, annesinin yannda oturann kim olduunu tanyamad. Suarita ayaa kalkarak kendisini
selamlad. Gora:

Siz gelmitiniz demek, oturunuz rica ederim, dedi. "Siz gelmitiniz demek," derken normal bir eyden deil de, olaanst bir
eyden sz eder gibi bir hali vard.

Bir zamanlar Gora, Suarita'dan kanyordu. Btn o yolculuu boyunca, daha sonra bandan geen davalar srasnda en kzn
hayalini zihninden karmt: Fakat hapishanede yatt-S' sre, Suarita'nn ans iinde canlanmt. Uzun zaman, Hindistan'da
kadnlarn da yaadn pek az aklndan geirmiti. Su-arita na bu hakikati kefettirmiti. Bu kadar eski ve bu kadar uyk bir
gerei birden kavray, salam yapsnda byk bir rsnt yapmt.

...^aPsnanedeki hcresine gnein aydnl ve darnn se-nn'ii girdii zaman, iine bir hzn ker, dnya ise yalnz onun

yaptna ak bir ?lan ve erkeklerden ibaret bir toplumun yaad yer olarak grnmezdi ona. Hayallerinin arasnda o kadar gzel
olan teki dnyaya egemen olan iki Tanrsal varlk da birden ortaya kar, yldzlarn da esiz bir parlaklkla, onlar sararken
btn bunlar evreleyen gkyz de tatl maviliiyle, hepsinin ardnda nefis bir fon yaratrd. Biri doduu gnden beri tand
bir ana sevgisiyle aydnlanmt, tekinin zeki, alakgnll ve gzel bir yz vard. Yaamna yeni giriyordu bu yz.

O dar ve kasvetli hapishane iindeki gnlerinde, bu yz a-

nsyla canland zaman, eilimine kar duramyordu Gora. De

rin dnceye varmak, bu hapishane yaam iinde, zindann ile

lerini, gerei ve z olmayan bir rya haline getirmekteydi. Kal

binin arplar, sanki maddi olmayan birtakm dalgalar halinde

-'-- > --.. R. rammtlar. iekler ve

y kZr Pl5 an SrUnUn nemi' derindeki sertlii amamaktayd. Gora'nn gsterdii iddet, Binoy'un da idde gstermesine
neden olmu ve Binoy anadasjmn dnn tu buz etmeye yeltenirken. n h.. H,",n-,^...J. . . . *UIIU*UMU uz
dnmemiti. Aralannda patlak veren "kavgadan ^00^-va, alann. Bnoy'a b.rakmamaya karar vermiti

"Kendimi koruyacam diye, Binoy'u da korumaya kalkarsam, Bnoy yok oldu demektir" diye dnyordu.

ca doludizgin hayallerine brakmt kendini: Buna da mazeret o-

tarak yalnz gerekten konulabileceini dnmt. _

Hapisten kt zaman Pare Babu'yu grnce yureg. se-

zar azar aydnland onun iin. u

eken eyin, sadece Pare Babu'nun kiiliine bal olmadn anlamt.

imdi Gora yeniden savaa hazrlanyor, yenilmeyecei i-in sz veriyordu kendine. Vapurun gvertesinde oturarak, tenli-

olmaya karar verdi.

malarnda sz konusu olan gerek, kendisinin

jrdu ki tak-57. Blm

Suarita'nin nnde Gora derin derin dncelere dald... Onun gznde o herhangi bir yaratk deil, bir fikirdi. O Suari-ta'da,
Hindistan kadnln gryordu. Suarita, onun gznde imdi vatannn aile ocaklarndaki tatlln ve safln, sevginin ve
erdemin bir insan biimine brnm anlatmyd. imdi onun, annesinin yannda oturuunu grmek mutlulukla doldurup tar-
yordu yreini. Btn Hint ocuklarnn stne k tutan Tanrsal bir varlkt o. Hastalara bakan, mutsuzlar avutan ve sevgilisiyle
en zavalllar bile selamete erdiren bir varlkt o. imizde aclar ve mutsuzluklar iinde kvranan en zavalllarn bile yardmna
koan, kin nedir bilmeyen, mihraplarda tapnlmaya layk olduu halde, en layk olmayanlara bile ii titreyerek el uzatan bir gt
o. Suarita onun iin, gzel ve becerikli ellerin btn ilerimizin stne vurduu zveri damgas, ve Tanrnn, insanlar
dllendirdii sabrl ve gl akn ebedi armaanyd.

Kendi kendine yle diyordu:

"Anlyorum ki, Tanrnn bu ban grmemiiz. Anlyorum ki, bize gizli kalm, hi nemi olmayan eyleri, onu gzlerimizden
saklam. Sefaletimizin bundan daha ak belirtisi olabilir mi?"

Gora, kadn szcnn vatann asl ad olduunu dnd. O, Hindistan'n kalbinin ta ortasnda oturmaktadr. Onun
hizmetileriyiz biz. Memleketin felaketi ona sratlan hareketlerden domaktadr. Bu hareketler karsnda kaytsz kaldmz i-
in, erkek olduumuzdan utanmalyz.

Gora, zihnine saldran bu dncelere ayordu. O zamana kadar Hindistan hakknda besledii dncelerin, kadna layk olduu
yeri vermeden ne kadar eksik kalacan aklndan geir-memiti. Memlekete kar grev anlay, kadn hakknda belirsiz

ve zsz bir anlay tadka, ne kadar yarm yamalak kalacakt! Grev anlaynda kuvvet vard, z yoktu, kaslar vard fakat
sinirden yoksundu.

Gora birden unu sezdi ki, kadnlarmz ne kadar kendimizden uzaklatrr, yaammzda onlara az yer verirsek erkeklik
durumumuz o kadar zayflayacaktr. Bunun iin Suarita'ya:

Demek siz geldiniz, dedii zaman, szlerinde gelenek olmu bir nezaketten ok fazla bir eyler vard. Selamnn iinde sevinci
ve yeniden duyduu hayranlk gizliydi.
 Gora'da hapishane yaamnn izleri grnyordu. Eskisi gibi salam yapl bir insan olarak gze arpmyordu. Hapishanede
verdikleri yiyecekten o kadar irenmiti ki, aa yukar tutuklu kald bir ay boyunca oru tutmutu. Salar da ksa kesilmi
olduu iin yznn zayfl bsbtn belli oluyordu.

Gora'nm zayflam olduunu gren Suarita'nn iinde o-na kar kederle kark saygl bir yaknlk domutu. nnde e-ilip
ayann tozunu almak geldi iinden. Gora ona saf bir alev gibi grnyordu imdi. Ne yakt belli olan, ne de duman grnen bir
alev, tatl bir heyecanla karan saygs, gsn sktryor, tek szck sylemesine engel oluyordu.

Sze ilk balayan Anandamoyi oldu:

imdi anlyorum, bir kzm olsayd ne kadar mutlu olacam, dedi. Senin yokluunda Suarita'nn bana ne byk destek
olduunu sana anlatamam Gora. Eskiden zntnn de gzel bir karl olduunu, bize ummadmz sevinleri ve huzuru
getirdiini bilmezdim. Kendimizi kedere kaptrrz, fakat Tanr'nn aclarmz arasnda bize gnderdii yardm bilemeyiz. Belki,
al-akgnllnz incitiyorum sevgili kzm. Yannzda, o kederli gnlerimde bana ne tatil bir skunet kazandrdnz
sylemekten kendimi alamyorum.

Bu szlerden utanarak nne bakan Suarita'nn yzne minnetle bir gz att. Sonra Anandamoyi'ye-.

Anne, nasl kederli gnlerinizde sizin kayglarnz payla-tysa* bu mutlu gnlerinizde de gelerek sevincinizi arttryor. Byk
kalpli kiiler, insana candan dost olurlar.

Binoy, Suarita'nn ekingen halini grerek:

Didi, diye haykrd. Bir hrsz yakaland zaman btn kurbanlar etrafn sararlar, biz de imdi sizi ele geirdik.
Sylediklerimize katlanacaksnz. Nereye kaabilirsiniz ki? Sizi tandm gnden beri sizin iin kimseye bir ey sylememitim.
Susuyordum, fakat sizin gerek deerinizi anlamtm ve bunun uzun zaman gizli kalmayacan biliyordum.

Anandamoyi alayl bir biimde:

Susuyordunuz. Evet, yaradltan iine kapank bir ocuksunuz. Fakat inanmayn szne anacm, daha sizi ilk grd gn,
ve, ve bitiremedi.

Binoy:

Duydunuz ya Didi, dedi. Benim bir insann meziyetini nasl anladma ve minnet borcumu dediime tanm da var.

Suarita:

Bunu yapmakla kendi meziyetinizi gstermi oldunuz!

dedi.

Binoy kar kt:

Meziyetlerimi benim azmdan renmemeliydiniz. Bunun saysn renmek isterseniz annemi dinleyin. arrsnz. Ben bile
onu dinlerken hayranlk duyuyorum. Annem yaamm yazmay stne alrsa gen lmeye razym.

Bakn, nasl da abuk sabuk konuuyor bu ocuk! dedi A-nandamoyi... Bylece buzlar krlmt. Suarita gidecei srada:

Bu gnlerde bize gelmez misiniz? diye Binoy'u davet etti, fakat Gora'y armaya cesaret edememiti. Gora bunu neden
yaptn pek anlayamad ve biraz krld.

Binoy gibi herkesle rahata ahbap olamayna, her evreye sokulamayna hibir zaman zlmemiti. imdi ise karakterinin bu
yannda byk bir eksiklik olduunu hissediyordu.

58. Blm
 Binoy, Suarita'nr 'Ai *ini ' grmek zere ard^,.... syledii u anda bile bu sorunun hibir zaman kapanmayacan
biliyordu. mr olduka iki gruptan hibiriyle balarn kopara-

mayacakt.

O zamana kadar Binoy'un esas znts, ii Gora'ya nasl

aacan dnmekti. Onun iin Gora sadece bir kii deildi. Gora onun iin genliinin inancn ve fikirlerini simgeliyordu.
Yaamnn destei idi. Yakn arkadalklar, Binoy iin, sevin gibi bir yaam kaynayd. Gora ile aralarnda oluan bir
uyumazlk, kendi kendisi ile uyumazlkt. Bununla birlikte ilk darbe indirildikten sonra g bir i karsndaki tereddt de
dalmt. Lolita ile olan ilikisiyle ilgili sorunu Gora'ya atktan sonra Binoy kendini daha kuvvetli hissediyordu. Bir ameliyattan
nce, hasta ok kayg iindedir. Fakat etine neter vurulduktan sonra, duydu! acya, bir i ferahl da karr. nsana hayalinde ok
korkun g len bir ey, gerekte daha az zahmetlidir.

Binoy, yalnz kald zaman bile henz soruna cepheden bakmak cesaretini bulamyordu kendinde. imdi, bunu evire evire
incelemek zere ilk adm atlmt. Binoy da, Gora'ya kar i-leri srecei kantlan aratrmaya balamt. Gora'nn kendisine
yneltecei itirazlar tuzla buz edeceine inanyordu... Eer, G< ra ona yle dzenli bir tartma frsat verirse, azck atelense !
le; kesin bir. zme ulaabilecekti. Fakat ne yazk ki Binoy, C ra'nn ciddi bir tartmaya yanamadn gryordu. Bu tutumu
Binoy'u sinirlendirmiti. Kendi kendine:

Gora ne anlamak, ne de kendi dncesini aklamak istiyor. Sadece sert eletirilerle yetiniyor. Bu sertlik karsnda yelkenleri
suya indirecek miyim? Ne olursa olsun ben doru yolda-

Kendi kendine bunlar sylerken doru yolda szcklerinin, canl bir eylermi gibi iine dolduunu hissetti. Gora'ya kafa
tutabilmek iin gl bir destee gereksinimi vard. Hakikati kendine yardmc yaptktan sonra bunu kendi kendine yineleyip
duruyordu. Hakikat nn, kendisine rehber olduuna inandktan sonra nefsine de sayg duymaya balad. Suarita'yla giderken
imdi, ba dik yryordu.

Byle gururla yrme nedeninin, hakikatin kendisine destek olmas m, yoksa baka bir ban gc m olduunu Binoy pek
kestiremiyordu.

Oraya vard srada Harirnohini yemek hazrlyordu. Binoy, mutfan kapsndan bir Brahman ocuuna uygun gelecek bir
yemee arl olduunu syledi. Sonra birinci kata kt. Su-arita diki dikiyordu. Ban kaldrmadan, kendisini ilgilendiren
konuya girdi:

Beni dinleyin Binoy Babu, dedi. Byk bir engel olmad halde, tmyle d nedenlere dayanan bir muhalefetin karsnda
gerilememiz doru mu?., dedi.

Gora ile tartmas srasnda Binoy, bu tezi savunmutu. imdi Suarita ile konuurken bunun tersini ileri sryordu. Onu
dinleyen biri Gora ile arptn anlayabilir miydi?

Siz de tmyle dtan gelen muhalefetlere nem vermiyor musunuz? diye sordu.

Bunun aklamas var, diye yant verdi Suarita. Bu muhalefetler tmyle dtan gelmiyor. Biz Brahmo'larn cemaati din
ilkeleri stne kurulmutur. Oysa sizin bal olduunuz cemaat i-se toplumsal nitelikte yasaklar ve buyruklarla ynetilmektedir.
Buna gre Lolita iin bal olduu cemaati terk etmek manevi yaamnn temelinden uzaklamak olur, siz bu kadar byk bir
fedakarlk yapm olmayacaksnz.

Bunun zerine dinin tmyle kiisel bir i olduunu ve dinle herhangi bir kurulua katlmay bir tutmamak gerektiini ileri srd.

Bu srada ieri giren Sati, Suarita'ya bir mektup ve bir gazete getirdi. Sati, Binoy'u grnce pek heyecanland ve Cuma

gnn pazara evirmek olas olmad iin zld. Bir dakika i-cinde Binoy'la Sati neeli bir konumaya daldlar. Suarita bu
srada gazeteyi okumaya balad. O bir iki satr yazy Lolita gndermiti. Gazetede, tannm bir Brahmo ailesiyle bir Hindu
arasnda evlenme ba kurulmak zere olduu haber veriliyordu. imdilik bu tehlike gen adamn, reddetmesi sayesinde
atlatlmt. Bu haber etrafnda gelien yazda Brahmo ailesinin zc zaaf yannda gen Hindu'nun inanlarndaki salamlk
vlyordu. Yaz, bu karlama sonucu olarak, Brahmo ailesini hi de iyi gstermeden, sona eriyordu. Btn bu yorumlara karn
Suarita Binoy'la Lolita'nn evlenmelerinin gerekli olduuna inanyordu. Ve bu sonuca basit bir tartma ile ulalamayacan da
anlyordu. Bu nedenle, Binoy'un orada bulunduunu bildirmeden, bir tezkere yazarak Lolita'y ard. Cumay pazar yapmaya
elverili bir takvim bulunmadndan Sati okula gitmek iin hazrlanmak zorunda kald. Suarita ds kalkarak Binoy'dan zr
diledi. Tuvaletini yapmaya gidiyordu.

Binoy odada yalnz kalnca, tartmann harareti yitti. inde yine o heyecanl, kaygl gen adam uyand. Saat dokuza geliyordu,
yoldan geenler seyreklemiti. Sessizlii bozan yalnz Su-arita'nm, yaz masasnn stnde duran alar saatinin tik taklaryd.
Odann havas yava yava Binoy'un ruhunu kaplad. Odadaki eyann en kk ayrntsna bile bir yaknlk duyuyordu i-inde.
zerindeki her ey yerli yerinde dzeltilmi masa ve sandalyelerin arkalarndan ilemeli rtler, koltuun altna serilen geyik
postu, duvardaki tablolar, kk bir etajere sralanm krmz ciltli kitaplar, btn bunlar imdi onun zerinde byleyici bir etki
yapyordu ve Binoy, iki dostun birka gn nce sessizlik ve yalnzlk iinde geen konumalarn, ekingen ve tatl bir rperile
hl odann havasnda dalgalandn duyar gibi oluyordu. Binoy, o gn Suarita ile Lolita'nn oturularn, durularn gz nne
getirmeye alyordu.

Ve Pare Babu'nun:

Sizin Lolita'ya ilgisiz olmadnz, Suarita'dan rendim! demesini eitli biimlerde yorumlamaktan haz duyuyordu.

Tatl ve sakin bir melodiyi andran heyecan, imdi Binoy'-un btn benliini sarmt. Bir artist, bir air olamadndan bu
heyecan biimlendirememesi onu ok dertlendiriyordu. Sadece harekete geebilse, amacna ulaacan anlyordu. Ne are ki bu
ama karanlkt, hareket aralarn ele geiremiyordu. Basit bir perde onu dileinden ayryordu ve ayn zamanda onu bu hedeften
son derece uzaklatryordu. Binoy, bu perdeyi yrtacak gc bulamyordu kendinde.

Harimohini kapda grnerek, Binoy'a souk bir eyler imesini nerdi. Onun reddetmesi zerine odaya girip oturdu. Pa-re
Babu'larda oturduu gnlerde Binoy'a byk bir sempati duymutu, fakat Suarita ile oradan ayrlp da, benim diyebilecei bir eve
getikten sonra btn konaklardan tedirgin oluyordu. Suarita'nn son zamanlarda toplumsal bakmdan doru olmayan
davranlarn, ahbaplarnn etkisine balyordu. Binoy'un Brah-mo tarikatndan olmadn biliyordu, fakat nasl olup da Hindu
kurallarna harfi harfine uymadn bir trl anlayamyordu. Bunun iin de imdi bu Brahman ocuunu, kendisinin Tanrlara a-
dad yemee armay can istemiyordu. O gn, konuma srasnda Binoy'a unlar syledi:

E, syle bakalm, evladm. Bir Brahman ocuu olduunuza gre her gn akam ibadetini yerine getiriyor musunuz?..

Binoy kendini yle savundu:

Bakn teyzeciim. Bize gece gndz o kadar ok metin ezberlettiler ki, akam ibadetinde ne okuyacam unuttum.

Harimohini:

Pare Babu da ok okumu, lakin yine de sabah akam kendi dinin ibadetini yerine getiriyor.

Teyzeciim, Pare Babu gibi ibadet edebilmek iin baz terimleri unutmu olmak yetmez. Ben de onun yksekliine eri-
ebilseydim onun gibi dua ederdim.

Harimohini sert bir tavrla:

Onun yksekliine eriemediinize gre, neden atalarnzn ibadetini yerine getirmiyorsunuz?.. Hibir ey olmamak daha m
iyi?.. Eninde sonunda insan dinsel bir yaratktr. ster Rama'-

ya, isterse Ganj'e tapsn, yine de ne olursa olsun sizin bu gidiiniz doru deil.

Bu srada Lolita'nn ieri girmesiyle sz kesildi. Gen kz, Binoy'u grnce hafife rperdi ve Suarita'nn nerede olduunu
sordu.

Harimohini:

Radha ykanmaya gitti! dedi.

Lolita geliini aklamak zorunda imi gibi:

Beni Suarita artm! diye ekledi.

Peki yleyse! dedi Harimohini. Otur da bekle, ge kalmaz!

Harimohini, Lolita'nn da buraya gelmesinden pek holanmyordu. nk Suarita'y eski evresinden tmyle koparmak ve
kendi basks altna almak istiyordu. Pare Babu'nun teki kzlar eve pek sk gelmiyorlardi: Fakat Lolita'nn sk sk gelerek,
Suarita ile sonu gelmez konumalara dalmas houna gitmiyordu. Bunlarn gevezeliklerini ya eve ait bir iin hemen yaplmas
gerektiini syleyerek ya da Suarita'nn kitap okurken baka eyler dndn, gereken dikkatle okumadn, bunun iin de
bundan beklenen, meyveyi elde edemeyeceinden yaknarak kesiyordu. Bununla birlikte Suarita okumaya dald zamanlar da, o-
kumann kzlar iin yararsz olmakla kalmadn, zararl bile olduunu sylemekten geri durmazd... in dorusu u idi ki,
Suarita'y istedii gibi avucunun iine alamayan Harimohini, bunun kabahatini kah okumaya, kah yeeninin ahbaplarna
yklyordu.

Lolita ve Binoy'la bir arada oturmak cann skyordu ihtiyar kadnn. Onlara ierlemekle beraber, yanlarnda durmak iin
zorluyordu kendini. ki gen arasnda gizli bir ba olduunu hisseder gibiydi. Bunun iin de yle dnyordu:

"Sizlerin cemaatlerinizin kurallar buna izin verse bile, ben byle kepazece bir yaknla ve Hristiyan'ca davranlara atmn
altnda gz yumamam."

Lolita'nn da can sklyordu. Bir gn nce Suarita ile birlikte Anandamoyi'ye gitmeye karar vermiti. Tam yola kaca srada
da cesaret bulamamt kendinde... Gora'ya, kukusuz say1

gs vard, bununla beraber, ne olursa olsun kendisine zarar dokunacan dnerek iinde ona kar gizli bir dmanlk vard.
Bu inanc o kadar kuvvetliydi ki, Gora'nn hapisten kt gnden beri, Lolita'nm Binoy hakkndaki duygular deimiti. O
zamana kadar, Binoy'un stnde etkisi olduu iin kendi kendine vnyordu. Binoy'un, arkadann etkisinden kendini kurtara-
mamas, bir zayflk belirtisi gibi geldii iin Lolita'nm cann skyordu. Binoy da, Loiita'nm ieri girdiini grnce, tasalanmti.
Gen kz hakknda bir trl deimez bir fikir elde edemiyordu. kisinin adlar etrafnda dedikodular yapld gnden beri, zihni
altst olmutu, dnceleri mknats frtnasna tutulmu bir ibre gibi dnp duruyordu. Lolita da, Binoy'u kardeinin evinde
grnce, gen adamn teredddn yenerek.krize bir son vermek i-in buraya ardn anlamakla beraber Suarita'ya ieriemii.
Harimohini'ye bakarak:

Didi'ye gitmek zorunda olduumu syleyin. Baka zaman yine gelirim! dedi.

Sonra, Binoy'a bir kez bile bakmadan odadan kt. Hari-mohini artk odada kalmasn gereksiz grerek, evinin iine bakmak
zere kalkp gitti.

Binoy, Lolita'nm gzlerindeki, tutmaya alt fkeyi fark etmiti. Fakat oktandr bunu grmyordu. Artk gen kzn
duygularnn deitiini sanarak kayglarndan kurtulmutu. Lolita'nm daima kendisini inelemekten holand o kt gnlerin
artk geride kaldn sanmt. Ama Lolita'nm silahlan paslanarak krlen-memiti. imdi yine kullanmaya balyordu bunlar.

Onun fkesine katlanmak zaten ok g bir eyken, Binoy gibi ili bir kimseye, Lolita'nm kendisini anlamayp, hor grm
olmasna katlanmak bsbtn g geliyordu. Lolita'nm, kendisini Gora'mn basit bir uydusu olarak gsterdii kmseyen antipati-
yi anmsyordu. imdiki teredddn da gen kzn bir korkaklk belirtisi sayacan dnerek altst oluyordu. Gerek bir grev
duygusundan doan titizliini Lolita'nm dleklik saymas ve yannda bu sorunun almasna en kk bir frsat vermemesi ho
grlebilecek bir ey deildi...

. Bu sorunu tartma olanann elinden alnmas Binoy iin en byk ceza oluyordu. nk kendisinin fikir arpmasnda
uzman, sz yarnda da becerikli olduunu, savunduu bir tezi baarya gtrmede esiz olduunu biliyordu. Anlam
olmadklar hallerde, Lolita hibir zaman Binoy'a davasn savunmak frsatn vermedii gibi, imdi u anda da onu bundan yoksun
brakmt.

Masann stnde duran bir gazeteyi grerek, sinirli bir hareketle ekip gz att. Alt kurun kalemle izilmi bir iki satr grd:
Okudu, burada Lolita ile kendisi birtakm yarglarn ve yorumlarn konusu ediliyordu. Lolita'nm, iinde bulunduu cemaatin bu
gibi hakaret dolu saldrlarna daima hedef olacan anlyordu. Bundan baka, bylesine onurlu bir yaradlta olan bu gen kzn,
kendisini bu biimde horlanmaktan kurtarmak iin harekete geecek yerde ince toplumsal ilke zmlenmelerine dalmas
karsnda nefret duyacan da fark ediyordu. Bu yrekli gen kzn herkesin ne diyeceine aldr etmeden gsterdii cesaretle
kendi durumunu karlatrnca utan iinde kald.

Banyosunu yaptktan ve okula gitmeden Sati'in karnn doyurduktan sonra Suarita keder iinde oturan Binoy'un yanma geldi.
Gen adam o kadar zgn grd ki, nceki konumalarn srdrmekten vazgeti. Binoy yemee otururken, dini arnmay
umursamad iin Harimohini azarlad:

Binoy, madem ki artk Hindu buyruklarna uymuyorsunuz, Brahmo olsan daha iyi.

Binoy biraz krlmt:

Hinduluu, baka dinden olanlarla temas, yahut da baz yiyeceklerle ilgili birtakm yasaklar ve buna benzer anlamsz
kurallardan ibaret saydm gn Hristiyan, ya da Mslman olurum. Bununla beraber henz Hindulua olan inancm da yitirmi
deilim.

Binoy, Suarita'nm evinden ayrldktan sonra, birbiri ardnca urad sarsntlarla zihni o kadar perian olmutu ki, imdi
kendisini yapayalnz ve ortada kalm bir insan gibi hissediyordu. Ar ar, ba nnde yrrken bu anormal durumun nedenini

aratryordu. Kk bir parka gelince bir aacn altndaki bir iskemleye oturdu. Eskiden etin bir sorunla karlanca, sonucu a-
r olsun olmasn bunu Gora'ya aard. kisi ba baa verince daima bir zm bulurlard. Fakat bu yol kapalyd ona. in iinden
tek bana syrlmak zorundayd.

Gnein nlar bulunduu yerdeki glgeleri delmeye balaynca, yeniden yola koyuldu: Yrmeye henz balamt ki,
kendisine seslendiklerini duydu: Binoy Babu!..

Bir saniye sonra kk dostu gelip elinden tutmutu. O gn cumayd. Sati, okul hafta tatili iin kapal olduundan, eve
dnyordu.

Haydi Binoy Babu, beraber eve gidelim! dedi. Olanaksz! diye yant verdi Binoy. Neden?

Bu kadar sk gelirsem sonra sizin evdekiler bkar benden. Sati bu bahaneyi, zerinde durmaya demez sayarak yeniden:

Rica ederim, gelin! dedi.

Sati, evdekilerle Binoy arasndaki ilikilerin nasl byk bir sarsnt geirdiini bilmiyordu. Kk olann gsterdii bu iten
canayaknlk Binoy'u adeta heyecanlandrd. Pare Babu'nun btn aile bireyleri arasnda yalnz bu ocuk kendisine gigesiz bir
sevin veriyordu. Yalnz onun ruhunda hibir kukunun glgesi yoktu ve onunla arasndaki sevgiyi toplumdan gelebilecek hibir
tehlikenin korkusu sarsmyordu. Kolunu Sati'in omzuna atarak Binoy:

Haydi, kardeik, seni evinin kapsna kadar gtreyim! dedi.

Sati'e byle sarlrken, onu ocukluundan beri saran Su-arita ile Lolita'nn sevgisinin tatl lkln duyar gibi oluyordu.

Sati durmadan ene alyordu. Onun bu tatl gevezelikleri arasnda Binoy bir an, yaamnn stne ken glkleri ve sorunlar
unutur gibi olmutu.' Suarita'nn evine giden yol, Pare Babu'larn nnden geiyordu. Yoldan yaz odas grnyordu.

gjnoy bakmaktan kendini alamad ve masasnn banda oturan Pare Babu'yu grd. Birisiyle mi konuuyordu, bunu fark
edemedi. Yalnz arkasn sokaa dnerek, bir taburenin stnde bir renci gibi oturmakta olan Lolita'y grd.

Suarita'nn evinden ayrldktan sonra Lolita'nn sinirleri o kadar bozulmutu ki, zntsn yenmek iin baka hibir are
bulamayarak, sessizce babasnn odasna girmiti.

Pare Babu'nun varlndan insan saran yle bir huzur havas yaylyordu ki, ii iine smayan Lolita ou kez heyecanna
egemen olabilmek iin gelir, hi ses karmadan babasnn yannda otururdu.

O gn Pare Babu kzna:

Ne var Lolita? diye sordu.

O da yle bir yant verdi:

Hi, baba. Ama odanz o kadar gzel ve serin ki.

Pare Babu, onun kederli olduu iin kendisine sndn anlamt. Onun da kalbinde gizli bir keder vard. Bunun iin gnlk
yaamn kiisel sevinlerinin ve kederlerinin ykn hafifletecek dncelere vermiti kendini.

Baba kzn bu ba baa konumalarnn grnm karsnda Binoy olduu yerde durdu. Artk Sati'in gevezeliklerini dinlemez
olmutu. Kk olan ona bir sava taktii soruyordu. Bir kaplan srsn yetitirerek, kendi ordusu ile dman ordusu a-rasma
soksa, kesin olarak zafer elde edemez miydi?.. O vakte kadar sorularla yantlar dzenli olarak birbirinin ard sra geliyordu. imdi
Sati bekledii yant alamaynca, dalgnlnn nedenini anlamak iin Binoy'a bakt. Binoy'un gzn diktii yere baknca
Lolita'y grd ve seslendi:

Lolita, Didi, Lolita, Didi, bak okuldan dnerken Binoy Babu'ya rastladm, buraya getirdim.

Lolita iskemlesinden srayarak ayaa kalkmt. Pare Babu da eilip darya bakt. Binoy btn bu rahatszlklara neden olduu
iin zr diledi. Ne var ki, Sati'i savarak Pare Babu'nun evine girdiinde Lolita'nn odadan kp gitmi olduunu grd. Baba
kz ba baa otururlarken bir haydut gibi gelip huzurlarn

kardn dnerek, ekine ekine ve can sknts iinde oturdu.

Karlkl olarak, gelenek olduu zere birbirlerinin salklarn sorduktan sonra, Binoy:

Hindu geleneklerine olan ballm, daha dorusu her gn biraz daha fazla bunlarn dna ktm iin acaba Brahmo
Samaj'a snabilir miyim, diye soruyordum kendi kendime. Bunun iin sizin bana rehber olmanz ne kadar isterdim.

Daha bir eyrek saat nce bu fikir pek silik biimde Bi-noy'un zihninden gemiti. Pare Babu o kadar at ki, bir an hibir ey
sylemeden durdu. Sonra:

Sorunu her bakmdan iten olarak gzden geirdiniz mi? diye sordu.

Byle bir konuda, uzun boylu bir incelemeyi gerekli bulmuyorum. Sorun sadece insann iyi ile kty birbirinden ayrt
edebilmesinde. Bu bir ballk sorunu. Aldm eitim, d olaylara kr krne boyun emeyi dinin esas olarak kabul etmeme
engel oluyor. nsan bunlara boyun eerse, her admda birtakm birbirini tutmaz durumlara der. Hindu sofularla ilikimi srd-
rrsem hareketlerim her an onlara aykr gelecek, buna da hakkm olmadn dnyorum. imdi baka hibir kaygya
kaplmadan, srp giden bu hataya bir son vermek gerektiine inanyorum. Yoksa, kendime kar olan saygm yitireceim.

Pare Babu'nun bu kadar uzun bir aklamaya gereksinimi yoktu, fakat bu, kararn pekletirebilmek zere Binoy iin gerekliydi.
imdi, iinde iyi ile kt arasnda geen arpma sonunda, nefsini ktden temizlemekle zafer kazanm olmann gururu ile
gs kabaryordu. imdi erkeklik onuru sz konusuydu. Pres Babu:

Din konusundaki grleriniz Brahmo Samaj'nkine uygun mu? diye sordu.

Binoy bir an sustuktan sonra:

Dorusunu sylemek gerekirse, bir zamanlar inan sahibiydim. Bu konuda kavgalara bile giriirdim. imdi ise din bakmndan
pek gelimemi olduunu anlyorum. Bunu sizi tandktan

sonra anladm. Hibir zaman derin bir din gereksinimi duymadm. Bunun iin de, inancm yzeysel kalan bir duygudan baka bir
ey deildi. Sonu olarak iinde bulunduum toplumda yrrlkte olan dinin izinden yrmekle yetindim. Birtakm sudan
kantlara dayanyordum. Hibir zaman hangi dinin doru olduunu aratrmadm. Zaferini benimsediim dinin doru olduunu
kantlamak bana yetiyordu. Bu kantlama ne kadar g olursa, o kadar vnyordum. imdi bile bir gn, doal ve iten din i-
nanlarna sahip olabileceime gvenim yok. Bununla birlikte ei-verili bir ortama girerek ve bana rnek olacak kimselerle dp
kalkarak bu yolda ilerleyeceimi umuyorum. Ne olursa olsun zekama aykr gelen birtakm ilkeleri, zafer sancaklar sallayarak,
ileri srmek dknlnden kurtarm olacam kendimi.

Durumunu Pare Babu'ya aklarken, yeni ruh halini destekleyecek olan nedenler Binoy'un zihnine doluyordu. yle ki imdi bu
kadar cokunlukla konuan, gen adam, bugnk kararn uzun bir i atmasnn sonunda vermi olmalyd. Bununla beraber
Pare Babu, kesin kararn vermeden nce bir sre beklemesinin iyi olaca zerinde diretti: Bu da Binoy'da Pare Babu'nun, kendi
tasarsnn salamlndan kukuland kansn uyandrmt. Bu muhalefet onun inadn bsbtn arttrd ve kendine ok gveni
olduunu, hibir eyin onu isteinden dndremeye-ceini syledi. kisi de, Lolita ile evlenme tasarsna deinmedi.

Onlar konuurken, Baroda bir i bahanesiyle ieri girdi, sonra Binoy'u grmemi gibi yaparak dar kt. Binoy, Pare Babu'nun
karsn arp, kararn ona da bildireceini sanmt. Fakat Pare Babu bu konuda tek szck sylemedi. Zaman gelmediini
dnerek bunu gizli tutmay uygun grmt. Binoy, Baroda'nin kendisine kar gsterdii fkeli kmsemeyi iine
sindiremedii iin kendini tutamad. Arkasndan giderek, nnde eildi ve:

Bugn, Brahmo dinini renip Brahmo Samaj'a girmeye karar verdiimi sylemeye geldim. imdiye kadar beni hor grmenize
karn, artk buna layk greceinizi umuyorum dedi akn baklar arasnda.

Baroda hayret iinde kald, geri dnp Pare Babu'nun yanna gelerek, Pare Babu'yu sorar gibi bakt. Pare Babu da:

Binoy, kendisini dinimize sokmam iin bana ricada bulundu, diye aklad.

Bunu iiten Baroda, bir zafer sevinci duydu. Ama bu sevin pek de saf deildi. Kocasna ders vermek iin byk bir istek vard
iinde. Bir kez, bir peygamber gveniyle kocasna, yaptna ac ac piman olacan sylemiti. Bundan baka btn cemaat
alkalanrken kocasnn gsterdii vurdumduymazlk da Baroda'y ileden karmt. yle ki, imdi btn glklerin sona ermi
gibi grnd u anda iten, doya doya sevinemiyor-

du. Yksek perdeden:

Ona bu karar birka gn nce verdirmi olsaydnz, bizi

bunca kaygdan, hakaretten korumu olurdunuz.

Tasalarnz, uradmz hakaretlerle filan bunun bir ilgisi yok. Binoy Brahmo Samaj'a girmek istiyor, ite bu kadar.

Baroda:

Sadece bunu mu? diye sordu.

Binoy:

Vi cdanm, uradnz hakaretlerin ve tasalarn kaynann ben olduumu sylyor! dedi. Pare Babu:

Dinleyin beni Binoy, dedi. Bu dini kabul etmeniz sizin i-in ikinci derecede nemi olan bir i olmamaldr. Bizim bugn i-cinde
bulunduumuz glklerden kurtulmamz iin bize yardm etmek amacyla byle ar bir harekete kalkmamanz tembih
etmitim size. Baroda:

Kukusuz oras yle! dedi. Bununla beraber bizi bu can skc ie srkledikten sonra bir keye ekilip rahata oturmaya hakk
olmadn syleyeceim.

ayet insan skunetini koruyacak yerde, duygularna kaplarak hareket ederse sonu herhalde bsbtn karr. Neden hep
harekete gemekten sz etmeli? En iyisi ou kez byle yapmamaktr.

Baroda iini ekerek:

Tabii, ben aptalm zaten. Hibir eyden anladm da yok. Bununla beraber neye karar verildiini renmek isterim.
Yapacak ok iim var.

Brahmo dinine kabul treninin pazar gn olmasn istiyorum. Buna gre eer Pare Babu...

Pare Babu:

' -'.....' '' *IUmln "^rar <;a!avacas

temem. uogruudu uu5U/u___......

Birden, Binoy cesaretinin krldn hissetti. nk henz rahmo Samaj'n yneticilerinden, kendinin cemaate alnmasn
isteyecek durumda deildi. Lolita ile kendi adn bir araya getiren bu cemaat olduu iin buna bsbtn cesaret edemezdi. Nasl
bir dilek mektubu yazmalyd? Bu mektupta nasl bir dil kullanmalyd? Bu mektubu Brahmo Samaj'n gazeteleri yaynlandktan
sonra herkesin karsna nasl kacakt? Bunu Gora da, Ananda-moyi de okuyacakt. Sonra mektubu olduu gibi
yaynlamayacaklar iin Hindu okuyucular Binoy'un umulmadk bir biimde, Brahmo Samaj'a girmeye can attn------M'
"braklard. Oysa ki, bu geree uygun deildi. ay^. mezse Binoy'un utan duymas gerekeo

Binoy'un susmas karsnda telalanan Baroda: Doru, unutuyordum az kalsn. T" "~ n! rahmo Samaj'da bizden baka kimseyi
tan nun. Yoluna koyarz bunu. Hemen gidip nan... ym. Vakit yitirmeydim. Pazar, gzn ap kapayncaya kadar

gelir.

Kapnn nnde bunlar sylerken Sudhir merdivenden kyordu. Baroda onu ararak:

Sudhir, Binoy pazar gn Brahmo Samaj'a giriyor!., dedi.

Sudhir mest olmutu. Binoy'u ok beenirdi. Onun Brahmo Samaj'a katlacan dnerek ok sevindi. Bu kadar zeki iyi eitim
grm, ngilizce'yi bu kadar kusursuz bilen bir insann B-rahmo Samaj'a katlmamasn akla uygun bulmuyordu. Binoy gibi

deerli adamlarn, kendi cemaatinin dnda kendini rahat duymadn dnerek gs vnle kabarmt. Bununla birlikte:

Giri trenini pazara nasl yapacaksnz, haberi yayacak kadar vakit yok ki! diye kar kt.

nk Sudhir, bakalarna da rnek olmas iin Binoy'un katlnn her yana duyurulmasn istiyordu.

Hayr, hayr! dedi Baroda. Pazara yaparz bunu. abuk, Sudhir gidip Haran Babu'yu bulunuz.

u Sudhir'in zavalllna bakmal ki, deminki cokunluu i-inde Brahmo Samaj'in yenilmez gcnn ortaya kn grrken,
imdi pek vnemiyordu. Bu ii her yana duyurmak iin yaplacak i o kadar basit gibi grnmken, imdi almaz glklerle
dolu gibi geliyordu. Binoy, Baroda'nn Haran'i ardn duyunca gitmek zere ayaa kalkt, fakat Baroda onun uzaklamasn
istemiyordu. ok beklemeyeceini, Haran'n hemen geleceini syledi.

Binoy zr dileyerek:

Balayn, kesinlikle gitmem gerek! dedi.

Kurulan tuzaktan kendini kurtarr da, dnebilmek iin serbeste soluk alrsa her eyin daha iyi gideceini hissediyordu: Dar
kmak zereyken Pare Babu, elini omzuna koyarak:

Acele karar vermeyin, Binoy! dedi. Skunete ve huzura erin. Derinliine dnmeden; btn yaammz etkileyecek olan bir
adm atmayn.

Kocasnn bu szleri Baroda'y ileden kard.

Davranlarnn sonularn gz nnde bulundurmayanlar, bakalarn ve kendilerini birtakm glklere atarken hareketsiz
kalrlar, ite bunlar, baka kaamak yolu bulamaynca da: "Sakin olun ve derin derin dnn" diye t verirler. Siz derin derin
dncelerinize gmlebilirsiniz. Ama, biz bu srada tehlike iindeymiiz, ne umurunuzda.
Sudhir, Binoy'la birlikte dar kt. Ziyafet sofrasna oturmadan nce yemeklerden tatmak isteyen adamlarn tela iindeydi.
Binoy'u Brahmo dostlarnn yanna gtrp, bu gzel haberi vererek imdiden iin zevkine varmak istiyordu... Fakat Sud-

hir'in haberi yayma yolundaki bu cokunca istei Binoy'un can skntsn bsbtn arttrmt. Haran'a beraberce gitme nerisine
kulak asmayarak elini Sudhir'in elinden kurtarp kat.

Biraz uzaklamt ki, Abina' grd. Yannda kendi partisinden iki kii ile hzl hzl gidiyordu. Binoy'u grnce durdular.

O, ne iyi diye bard Abina. te Binoy Babu. Bizimle gelin Binoy Babu!

Nereye gidiyorsunuz?

Kaipor bahesine, Gurmohan Babu'nun kefaret trenini hazrlamaya gidiyoruz.

Binoy:

Hayr, vaktim yok! diye yant verdi:

Abina ararak bard:

Ne!.. Bu kefaretin ne byk bir olay olacan anlamyor musunuz?.. ayet ortada nemli bir eyler olmasayd, Gurmohan
Babu buna karar vermezdi. inde bulunduumuz gnlerde Hindular glerini gstermek zorundadrlar. Bu tren btn halkmzn
stnde byk etkiler yapacak. Btn blgelerden en nl panditleri bu trene aryoruz. Bunun yanklar btn Hindu
cemaatinde duyulacak. Herkes hl yaadmz renecek. Hin-duluun lmediini anlayacaklar.

Binoy, Abina'm elinden yakasn kurtarp yoluna devam

59. Blm

Baroda'nn haber gndermesi zerine eve gelen Haran, ciddi bir tavr taknarak:

Yapmamz gereken ey Lolita'y artp, onunla bu ii tartmaktr! dedi.

Lolita ieri girince, Haran kt haber verecekmi gibi yksek perdeden:

te Lolita, size byk sorumluluklar ykleyecek olan saat geldi, att. Bir yanda dininiz, te yanda da eiliminiz var. imdi
bunlardan hangisine bal olduunuzu gstermek durumundasnz.

Bunlar syleyerek, szlerinin etkisini bekler gibi bir tavr taknd: Adalete olan byk akmn nnde, btn alaklklarn
titreyeceini, btn riyakarlklarn gp gideceini dnyordu. Bu kadar parlak manevi bir atlm, Brahmo Samaj iin
gerekten son derecede deerli bir hazine idi. Bununla birlikte Lolita azn ap tek szck sylemedi. Susuu, Haran' szlerini
srdrme zorunda brakt:

Herhalde biliyorsunuz ki, Binoy Babu ya sizin bulunduunuz durumdan dolay ya da baka bir nedenle. Brahmo Sa-maj'a
girmek iin bavurdu.

Lolita iin bilmedii bir haberdi bu. Hibir gr ileri srmemekle beraber, gzleri parlad. Ama tpk bir heykel gibi
kmldamadan oturuyordu.

Haran szn srdrerek:

Pare Babu, bu karardan herhalde ok memnun olmaldr! dedi. Fakat bizim de sevinmemiz sizin kararnza bal... Bunun iin
sizi Brahmo Samaj adna bu anlamsz tutkudan kendinizi kurtarmaya ve kalbinizi yalnzca din bakmndan yoklamaya
aryorum. Bunu da gerekten, sizi sevindirecek bir durum olup olmadn kendi kendinize sorarak yapmalsnz.

Lolita, hep yle sessiz ve hareketsiz duruyordu. Gittike artan bir kuvvetle, eliyle oturduu koltuun kenarn skyordu.
Haran:

Ka kez, kiisel duygunun, insann karakterini zayflattn grmmdr! dedi. Bununla beraber insann zaaflarn da ho
grmek gerektiini biliyorum. Bu zaaf, sadece; bir tek kiinin yargsn etkilemekle kalmaz da, birok baka insann yaam
zerine etki yapar ve bunlarn dayandklar kurumlarn temellerini tehlikeye drrse, bunun balanabileceim dnr
msnz Lolita?.. Tanr bunu balamamza izin verir mi?

Lolita ayaa kalkp Haran'n karsna dikilerek:

Hayr, hayr, Haran Babu! diye bard. Bizi balamanza gerek yok. Sizin kmalarnza alz. Bizi balamaya
kalkmanz asla iimize sindiremeyiz.

Bunlar syleyerek kap gitti.

Baroda, Haran'n szleriyle ok sarslmt. nk ne pahasna olursa olsun Binoy'u elden karmak istemiyordu. Haran'a ne
sylediyse yarar vermedi. Sonunda fkeyle yanndan ayrld. Kimse bu kadar acayip bir durum meydana gelebileceini
kestiremezdi. Ne Pare Babu, ne Haran Babu kendisini tutuyordu. Eskiden Haran aleyhinde besledii dnceler imdi yeniden
zihninde canland.

te yandan Binoy da, Brahmo Samaj'a girme fikri henz zihninde belirsiz bir haldeyken, kararn hararetle aklamken, Samaj'a
usulne uygun biimde bir dilekte bulunmak gerektiini ve Haran'a danlmak istendiini rendikten sonra, bu iin her yana ilan
edilmesi dncesi karsnda byk bir korkuya kaplarak irkilmiti. Bir snaa ve de gereksinim duyuyordu. Fakat bu
konuyu Anandamoyi'ye bile amay olanaksz gryordu. O-raya kadar yrmeye bile kalkmad, doru kendi evine gitti, birinci
kata karak, odasna girdi, kendini yatana att.

Akam olmutu. Hizmeti lambay getirdii zaman Binoy onu geri gnderdi. Bu srada Sati'in aadan kendisine seslendiini
duydu. Bu ses Binoy'u canlandrd. Sanki bir ln ortasnda bir yudum su imi gibiydi. Btn bu geirdii skntlar arasnda

onu avutabilecek tek insan Sati'di. Onun sesini duyar duymaz bezginliinden kurtuldu.

Yataktan frlayarak:

Ne var, kardeik?.. diye bard. oraplarn ayana geirmeden aaya kotu. Merdiven banda, kk i avlunun
kenarnda Sati'le Baroda'y grd.

Bu zmlenemeyen sorunu yeniden ele almak, yeniden mcadeleye girimek gerektiini anlamt. Binoy ikisini de yukar
kartt. Baroda, Sati'i verandaya gnderdi. Binoy, ocuun bylece uzaklatrlmasndan duyaca znty azaltmak, iin
kendisine, resimli bir kitap verdi, sonra da yanna bir lamba koyarak bitiik odalardan birine oturttu.

Baroda vakit geirmeden saldrya gemiti:

Binoy, Brahmo Samaj'da kimseyi tanmadnz iin, bir mektup yazn da bizim mahallenin rahibine vereyim. Yarn sabahtan
tezi yok, pazar gn giri treniniz iin gerekli, ileri yerine getireceim. Artk kendinizi daha fazla zmeniz iin neden yok.

Binoy'un yrei daralmt, bir szck bile syleyemiyordu. Byk bir uysallkla mektubu yazp Baroda'ya uzatt... Koullar ne
olursa olsun, artk btn tereddtleri ortadan kaldrp, geri dn olana brakmayacak bir davranta bulunmann gerekliliini
hissetmiti. Baroda da Lolita ile evlenmelerine yle st kapal bir biimde deindi.

Baroda gittikten sonra, Binoy o kadar byk bir tiksinti duydu ki, Lolita hakkndaki dncesi bile bunun etkisi altnda kald.
Kendi kendine, acaba Baroda'y insan tedirgin eden bu a-ceiecilie Lolita m tevik etti? diye soruyordu... Kendine kar o-lan
saygsyla birlikte, bakalarna kar duyduu sayg da eriyip gidiyordu.

te yandan Baroda, yanklar yaratacak bir haberi Lolita -zerinde yapaca etkiyi dnerek sevin iindeydi. nk, Lolita'nm
Binoy'u sevdiini kefetmiti. Brahmo Samaj bu evlenme konusunda dalgalanmaya balad zaman, kabahati Lolita'dan baka
herkesin stne atmt: Birka gnden beri, Loiita ile he-
 men hemen hi konumamit. Bununla beraber, imdi ektii bunca znt sayesinde bir zm yolu grnnce havai kzyla
anlamaya ve ona bu sevinli haberi iletmeye can atyordu. Loli-ta'nin babas ileri kmaza sokmu, Lolita Binoy'u evlenmeye
raz edememiti. Haran da hibir yardmda bulunmamt. Ksacas, yalnz o, Baroda, tek bana btn glkleri yenmiti. Evet,
e-vet, bazen yarm dzine erkein baaramad bir ii, bir kadn yapabiliyordu.

Baroda eve dnnce, Lolita'nm biraz tedirgin olduunu syleyerek erkenden yattn rendi. inden glerek yle
dnyordu:

Gidip ona kuvvet vereyim!

Sonra eline bir lamba alarak, kznn odasna gitti. Lolita yatmamt, bir divana uzanarak kitap okuyordu. Annesini grnce
yerinden srad:

Nereye gitmitiniz anne? diye sordu.

Lolita, annesinin yanna Sati'i alarak Binoy'a gittiini rendii iin bunu sert bir biimde sormutu.

Binoy'la konumaya gittim.

Niin?..

Baroda fkelenmeden:

Evet niin? Beni kendine dman biliyorsun deil mi, nankr kz!..

te bak ,niin? diyerek Binoy'un mektubunu uzatt. Mektubu okuyunca Lolita'nm yz kpkrmz kesildi. Hele Baroda,
Brahmo Samaj'a bavurmas iin Binoy'a bask yaptn syleyince bsbtn kzard. Baroda, kendisinden baka kimsenin bu ii
beceremeyecei iin vnenebileceini de sylyordu. Lolita yzn iki eliyle kapayarak, yzkoyun divana uzand. Annesi
sevincini aa vurmaktan utandn dnerek, odadan kt.

Ertesi sabah, Brahmo Samaj'a gtrmek zere istedii zaman, mektubun yrtlm olduunu grd.

60. Blm

Ertesi gn leden sonra Suarita Pare Babu ile konumak zere gitmeye hazrlanrken, uak, bir beyin kendisini ziyarete
geldiini haber verdi.

Kim bu bey, Binoy Babu mu?., diye sordu.

Uak, Binoy Babu olmadn, ok uzun boylu, kumral bir bey olduunu syledi. Bu belirtileri renince rperen Suarita, uaa
ziyaretiyi yukar almasn syledi.

O gn Suarita, tuvalet yapmay unutmutu. Aynaya baknca kendini beenmedi. Bununla birlikte vakti olmad iin salarn
dzeltmek, giysisine ekidzen vermekle yetinerek alma odasna girdi. Masann stne Gora'nn kitaplarn braktn
unutmutu. Gora da tam bu masann nne oturmutu. Kitaplar gzlerinin nne serilmiti. Suarita bunlar ne saklayabilirdi, ne
de ortadan kaldrabilirdi.

Teyzem, oktandr sizi grmek istiyordu, gidip geldiinizi haber vereyim! dedi.

Sonra odadan kt, nk Gora.ile babaa kalmaya cesaret edemiyordu. Birka dakika sonra Harimohini ile birlikte dnd.

Harimohini, Gora'nin yaamn, inanlarn, sofuluunu Bi-noy'dan daha yeni renmi ve bu vesileyle, Suarita'dan le
yemeinden sonra onun kitaplarndan bir para okumasn istemiti. Tmyle anlamamakla beraber, Suarita'nm okuduundan
Gora'nn kutsal kitaplara candan bal olduunu, yazlaryla bugnk toplumun gevekliini protesto ettiini sezmiti. Ne olursa,
olsun, uyuklarken ninni gibi gelmiti ona bu fikirler. Gora'ya kar byk bir hayranlk duyuyordu. Ona gre ngiliz eitimiyle
yetimi bir adamn, dininin temel direi gibi kalmasndan daha erdemli, eine az rastlanr bir hal olamazd. Bu Brahmo evinde o-
 turduu srada rastlad zaman, Binoy'u ok sevimli bulmutu a-ma, yava yava, onu tandka, zellikle kendisinin bir evi
olduktan sonra, gidiindeki zayflklar houna gitmemeye balamt. nceden Binoy'a ok deer vermi olmas, ona kar ar
derecede sert davranmasna yol amt. Bu nedenden Gora ile tanmak iin byk bir sabrszlk duyuyordu. Gora'ya bir gz atar
atmaz ard. Bunda hi olmazsa Brahman'a benzer bir eyler vard... Gzlerindeki parlt bir kurbann alevini andryordu. U-zun
boyu ve ak renk teni ile iva'ya benzemekteydi. Gora'ya kar iinde yle bir sayg uyanmt ki, gen adam kendisine pro-nan
yapmak zere eilirken sklarak geri geri gitti.

Sizin sznz etmilerdi bana! dedi. Sizi grnce, nasl olup da hapse atabildiklerine ayorum.

Yarglar da sizin gibi olsayd, hapishanelerde yarasalarla, farelerden baka kimse kalmazd.

Hayr, yavrum, hayr. Bu dnyada hrszlarla, dolandrclar eksik deil. Bu yargcn gz krm. Sizin herhangi bir insan
olmadnz, kendini Tanrya adam bir adam olduunuzu anlamak iin size bir bakmak yeterdi. Sadece buralar doldurmak iin
insanlar hapishaneye atmak doru mudur?.. Tanrm! Ne a-cayip adalettir bu!..

Gora:

Yarglar, insanlarn yznde Tanr'nn n grmekten korktuklar iin, gzlerini kanun kitaplarndan ayrmazlar. Yoksa,
bunca insan hapse, dayaa, srgne, dahas aslmaya mahkum ettikten sonra rahata yemek yiyip, uyuyabilir miydi?..

Harimohini:

Vakit bulduka Radbarani'ye yazlarnzdan paralar o-kutuyorum. Okumasndan beri de bu fikirleri sizin aznzdan duymak
zevkine ermek istiyordum. Ben cahil, mutsuz, zavall bir yaratm. stelik de yle ok eye aklm ermedii gibi bir eye uzun
zaman dikkat edemem. Bununla beraber sizin bilgeliklerinizden birazn bana da ileteceinize kuvvete inanyorum.

Gora, ona hi karlk vermeden ve aksini de, sylemeden, alakgnllce bir tavrla susarak oturuyordu.

Souk bir eyler almanz isterdim. Uzun zamandr, sizin gibi gen bir Brahman gelmedi evimize. Bugn size yalnz sande
ikram edebileceim. Baka bir gn de yemeye buyurursunuz.

Harimohini sande getirmeye gittii srada, Gora ile yalnz kalan Suarita; iinde bir bunalma duymutu.

Gora birden:

Bugn Binoy sizi grmeye geldi mi?., diye sordu.

Evet.

Kendisini grmedim. Fakat kendisini buraya getiren konuyu biliyorum.

Sustu. Suarita da hi konumuyordu. Gora yeniden sze balayarak:

Binoy'u, Brahmo kurallarnza gre evlendirmeye urayorsunuz? Sizce drste bir hareket midir bu?

Bu sz Suarita'ya fena halde dokunmutu. Bir anda ekingenliinden ve teredddnden eser kalmad. Gora'nn yznn ta
ortasna bakarak:

Bizim Brahman geleneklerimize gre kylan bir nikahn iyi bir ey olmadn sylememi mi bekliyorsunuz?., diye sordu.

nann ki, dedi Gora. Sizin bo eyler sylemenizi beklemem. Bir tarikatn basit yandalar gibi konuamayacanz biliyorum.
Sizin, u kendi evrelerinin ye saysn arttrmak iin alan adam toplayclardan olmadnz bilmiyor deilim. Sizden kendi
grnz aklamanz isterdim. Yoksa bakalarnn yarglarnn etkisiyle deerinizi drmenizi deil. Kendinizi sadece bir
tarikatn mridi saymamalsnz.

Suarita tartmaya atlmak zere btn karakter kuvvetini toplayarak:

Ya siz de, sadece bir partinin mridi deil misiniz? diye yant verdi.

Hayr, diye bard Gora. Ben bir Hindu'yum. Bir Hindu olmak, bir partiden olmak anlamna gelmez. Hindular bir ulusu
oluturmaktadrlar. Hem de ylesine engin bir ulus ki, bunlarn ulusallklar kesin snrlarla tanmlanamaz. Nasl ki, Okyanus
iindeki dalgalardan ayr ise, Hinduluk da tarikatlardan ayrdr.

-O halde, diye yant verdi Suarita. Madem ki Hinduluk bir parti deildir, neden Hindular arasnda particilik fikri bu kadar
gl?..

Eh, dedi Gora. Bu dvlen bir adam ne diye kendini savunuyor demeye benzer. Neden kendini savunuyor?.. Yayor da ondan.
Yalnz talar, ne kadar vurulursa-vurulsun karlk vermez.

Hindular benim dinin z saydm eyi, bir tehlike sayyorlarsa buna ben ne yapabilirim?

zninle unu syleyeyim ki, siz, size grev gibi grnen eyi yerine getirirken, Hindu ulusu denilen bu koca varl
yaralamaktasnz. Bunun iin bir krln, ya da bir hatann kurban o-lup olmadnz, sorunu btn ynleriyle dnp
dnmediinizi aratrmalsnz. Dnce alkanlklarnz ve zihin tembelliiniz yznden mensup olduunuz cemaatin
fikirlerinin tek deerli ve geerli fikirler olduunu ileri srerek iddete bavurmaya hakknz yok. Bir fare, bir geminin blmesini
kemirerek deldii zaman igdsne gre hareket eder ve btn toplumla birlikte kendi snan da harap ettiinin farkna
varmaz. Hareketlerinizin yalnz tarikatnz zerindeki deil, btn insanlk zerindeki etkilerini de dnmelisiniz. Btn insanl
gznzn nne getiriyor musunuz? Ne kadar eitli gereksinimleri, iinde yaayanlarn ayr ayr yaradlta olduklarn, saysz
eilimlerini dnyor musunuz? Btn insanlar dnyann ayn blgesinde yaamyor. Kimi bir da eteinde, kimi de deniz
kenarnda. Ovalarda yaayanlar da var. Bunlarn hibiri de hareketsiz durmuyor, hepsi durmadan gelimek zorunda. Bunlarn
hepsine tarikatnzn otoritesini kabul ettirmek iddiasnda msnz?.. Gzlerinizi kapayarak, btn insanlarn birbirine benzediini
ve bunlarn Brahmo Sa-maj'a ye olmak iin dnyaya geldiklerini mi dneceksiniz? E-er sizin dnceniz bu ise, u saldrgan
uluslardan ne farknz kalr?.. Bunlar maddi kuvvetleriyle vnerek her ulusun, insanlk i-indeki zelliinin llmez deerini
yadsrlar... Onlara gre insanln mutluluu, dnyann teki uluslarn boyunduruk altna alarak, yeryzn klelie mahkum
etmelerindedir.

Gora'nn o gr ve grkemli sesi kendisini o kadar heyecanlandrmt ki, Suarita bir aralk, Gora'nn bir tezi savunduunu unuttu.
leri srd fikirler Suarita'nn zihninde o kadar derin yanklar yapmt ki, onun bir teoriyi savunduunu fark etmemiti.

. Gora szn srdrerek:

Hindistan'da oturan kalabalklar sizin cemaatiniz yaratmad, dedi. Bu milyonlarca insann izleyecekleri yolu, salt alklarn
giderecek olan inanc, kendilerine g kazandracak hareketleri gstermeyi kendi tekelinize mi almak istiyorsunuz? Bu engin
Hindistan' nasl olup da tek ve ayn dzeye getirmeyi dnebiliyorsunuz? Bu olanaksz ii gerekletirmeye kalknca engellere
rastladnz zaman, memlekete kar ksknlk duyacak ve glkler de artacak. Sonra da insanlar birbirinden ayr yaratan ve
byle kalmalarn isteyen Tanrya taptnz sanacaksnz! Eer o-na iten olarak tapyorsanz zekanzla ve partinizle vnerek
neden onun yasalarna kulaklarnz tkyorsunuz, onun buyruklarna boyun emiyorsunuz?

Gora, Suarita'nn yant vermeye kalkmadan kendisini, dinlediini fark edince yumuad, biraz dinlendikten sonra yeniden sze
balad zaman daha sakin bir tonla:

Belki, konuma tarzm kulaklarnz biraz incitti! dedi... Fakat bana bir dman karsndaym gibi kar koymayn! Sizi,
yalnz, Hindistan'a dman bir tarikatn mridi olarak grseydim, tek szck sylemezdim. Sizdeki o doutan geni
dnceliliin, bir tarikatn dar snrlar iine skp kalm olmasna zlyorum.

Hayr, hayr, beni dnmeyin! diye bard Suarita. Yalnz konuun, anlamaya alacam..

Sylediklerime ekleyecek ok bir ey yok, dedi Gora.

Zekanzn btn berrakl ile Hindistan' iyice seyrediniz. Kalbinizin btn itenlii ile de seviniz onu. Eer aksine, Hint halkna
Brahmo olmayanlar gzyle bakarsanz, yanlrsnz... Bu halk hor grr ve onun varlndaki btn zenginlii ayrt edemezsiniz.
Tanr insanlar hem dnceleri, hem davranlaryla, hem inanlar, hem de gelenekleriyle birbirinden ayr yaratm.

Fakat insan olmalar bakmndan temelde hepsi birdir... Ayr ayr herkes de, bende de bulunan bir e var ki, Hindistan'n
btnne aittir bu. ayet onun szn kendimize mal edebilirsek, btn kklkleri ve eksiklikleri silip sprecek ve bize engin
ve grkemli gerei gsterecektir ve bu gerein iinde yzlerce yllk bir ibadetin gizi meydana kacaktr. te biz, kller
arasnda daima parlayan, gemi alarn fedakarlklarnn alevini gremiyoruz. Hi kuku yok, bir gn gelecek bu alev, zaman ve
mekan snrlarn aarak btn dnyay aydnlatacak olan atei tututuracak. Hindin byk gemiinin deersizliini dnmek
bile hakikate irkef atmaktr... Ateizmden baka bir ey deildir.

Suarita ba nnde dinliyordu. Gora'ya bakarak sordu:

Ne yapmam nerirsiniz bana?..

Syleyeceim baka bir ey yok. Yalnz bir szck syleyeceim. unu bilmelisiniz ki, Hindu dini, barnda, tpk bir ana gibi,
deiik dnce ve grte insanlar toplamtr... Baka bir deyimle, insanda yalnz insan grr, bir tarikatn mridini deil,
yalnz bilge kiiye deil, bilgisize de sayg gsterir, bundan baka zel bir bilgelie deil, btn biimleriyle bilgelie deer verir.
Hristiyanlar eitli inanlar kabul etmek istemezler. Onlara gre, bir yanda Hristiyan dogmacl te yanda da ebedi lanetlen-
milik vardr. kisinin arasnda baka bir yol yoktur. Eitimimiz Hristiyan etkisi altnda olduu iin, Hinduluun gsterdii
eitlilikten utanrz. Anlamyoruz ki Hinduluk, bu eitlilik iinden, birlii gerekletirecektir. ayet Hristiyanln bize
benimsettii yarglardan kendimizi kurtaramazsak, Hindu dininin anl hakikatlerini anlayamayz.

Suarita, Gora'nn szlerini dinlemekle kalmyordu. leri srd fikirler gzlerinin nnde, bir canl varln biimini alyor;
derin dnnn iddeti iinde Gora'nn bahsettii uzak gelecek, onun szleriyle grnr hale geliyordu. Suarita, her zamanki
ekingenliini unutarak Gora'nn heyecannn cokunluunu iinde aydnlanan yzne dalp kalmt. O, bu yzde, dnyay
yneten yce amalarn gizine ermi, doast gizli bir kuvvetin ifadesini sezer gibi oluyordu. Suarita Brahmo Samaj'dan kl-

trl ve akll adamlarn hakikatin temelleri zerine tartmalarn dinlemiti. Gora'nn cmleleri, basit birtakm kantlar deildi.
Bunlar, bir geree can veriyordu.

Gora'nn szleri, duyulara o kadar aklkla arpyordu ki, bu, o szleri dinleyeni kavrayp srkleyen bir g katyor, onlara hem
zihne, hem de kalbe egemen olma olana veriyordu. Suarita'nn gznn nnde imdi, yldrmlarn hakimi Indra alevler iinde
canlanmt. Szcklerin derin ahengi kalbine arpntlar veriyor, ruhunda imekler akyordu. Dnme yeteneini yitirmiti ve
kendi dncelerinin hangi noktalarda Gora'nnkile-re uygun dtn, hangi noktalarda attn anlamaz olmutu.

Bu srada Sati odaya girdi ve Gora'dan her zaman rkt iin, ondan mmkn olduu kadar uzak durarak, ablasna yaklap:

Haran Babu geldi! diye fsldad.

Suarita, sanki kendisine vurmular gibi, titredi. inde bulunduu durumda, bu vakitsiz gelen konuun kendisini tedirgin
etmemesi iin ok ey verirdi. Gora'nn, Sati'in fsldad ad duymadn umarak, yerinden kalkt ve telala odadan kt.
abucak aaya inerek Haran'a:

zr dilerim, sizi kabul edemeyeceim! dedi. Haran:

Neden?., diye sordu.

Suarita, dorudan doruya yant vermeksizin:

Yarn babamn evine gelirseniz orada grrz! dedi.

Zannederim bugn bir konuunuz var?

Suarita, tekrar ak bir yant vermekten kanarak:

Vaktim yok, beni balamanz rica ederim, dedi. Haran ayak direyerek:

Sokaktan, Gurmohan Babu'nun sesini duydum! Burada sanrm?..

Bu sefer, hafife kzararak:

Evet, burada!., demek zorunda kald.

Tamam! diye bard Haran. Ben de onunla konumak istiyordum. Eer iiniz varsa beni onunla yalnz brakabilirsiniz!

dedi ve Suarita'nn kabul etmesini beklemeden merdivene doruldu. Suarita da arkasndan yrd. eri girince, Haran'a hi
bakmadan, Gora'ya:

Teyzem size souk bir eyler hazrlyor. Gidip ona yardm edeyim! dedi.

Aceleyle dar kt. Haran ise kendine nem veren bir insan tavryla iskemleyi ekip otururken:

Epey zayflamsnz! dedi. Gora:

Evet, dedi. Bir aydr sala pek de elverili olmayan bir muameleye uramtm da!

Haran daha yumuak bir tonla:

Doru, herhalde ok sknt ekmi olmalsnz! dedi. Gora alayl bir eda ile:

Beklenilenden fazla deil!., diye yant verdi.

Sizinle, Binoy Babu hakknda konumak istiyorum!., dedi Haran. Brahmo Samaj'a girmek niyetinde olduunu biliyorsunuz
sanrm.

Hayr, bilmiyorum.

Bu giriimini beeniyor musunuz?

Binoy bana ne dndm sormad.

Binoy Babu'nun, alnabilmesi iin inanlarnn yeteri kadar salam olduuna inanyor musunuz?

Kendisi girmek istemise, bu sorunuz gereksizdir,

Bir eyi kuvvetle istediimiz zaman, inanlarmzn ayrntlarn incelemek zahmetine katlanmayz. nsan yaradln bilirsiniz.

Gora konumay burada,kesti:

nsan yaradl zerine bir konuma bana yararsz grnyor. Haran srdrd:

Her ne kadar benim grlerim sizinkilerle uyumuyorsa da, size kar byk bir sayg besliyorum ve biliyorum ki, geerli
olsun veya olmasn, inanlarnz her trl hevese kar koyabilir. Bununla birlikte...

Bana kar hl beslemekte olduunuz bu azck sayg yle pek deerli bir ey midir ki, bundan yoksun olmak, Binoy iin

byk bir kayp olsun? Kukusuz dnyada birok iyilik, birok da ktlk var, fakat siz her eyi kiisel izlenimlerinize
hkmlendir-mek isterseniz, keyfiniz bilir: Yalnz, herkesten sizin yarglarnz benimsemesini istemeyin!

Hani bu sorunun askda kalmasnn byk nemi yok! zninizle Binoy'un Pare Babu ailesinden bir kzla evlenmek iste- Ijj
meine bir itiraznz olup olmadn renmek isterdim. |I

Gora'nn yz kpkrmz kesildi: \

Haran Babu, diye bard. Binoy'la ilgili bir ii sizinle na- % sil tartabilirim?.. nsan yaradl laf hi aznzdan dmediine
gre, Binoy'un sizin deil, benim dostum olduunu bilmeliydiniz.

Ben bu sorunu Brahmo Samaj' ilgilendirdii iin ortaya attm. Yoksa...

Gora sabrszlanarak:

Brahmo Samaj'la hibir ilgim yok benim. Bu nedenle kaygnz benim iin nemli deil!

O srada Suarita ieri girdi. Haran ona doru dnerek:

Suarita, sizinle ciddi olarak konumak istiyorum! Haran kastl olarak byle gereksiz bir ey sylemiti... Amac Gora'ya,
Suarita ile nasl ili dl olduunu gstermekti. Fakat gen kz yant vermedi. Gora da, Haran'n Suarita ile tek bana
konumasna meydan vermeye niyeti olmadn gsterircesine, yerinden kmldamadan oturuyordu.

Haran:

Suarita! diye yineledi. yle gelin, size syleyeceklerim var!

Suarita kulak asmadan Gora'ya:

Anneniz nasl?., diye sordu. Gora glerek:

Annemi daima iyi grdm! dedi ve birden, kendisi hapisteyken Suarita'nn Anandamoyi'yi ziyaretini anmsamit.

Haran bu srada masann stnde duran kitaplardan birini eline ald. Kapanda yazarn adn grnce birka parasn okudu.
Suarita'nn can skld, yz kzard. Oysa, Gora, kendi kitab olduunu anlayarak iinden keyiflenmiti.

Haran:

-Gurmohan Babu! dedi. yle sanyorum ki, bu kitab genken yazm olmalsnz,

Gora glerek:

Ben hl gencim! diye yant verdi. Kimi hayvan trleri i-in genlik geici bir haldir, kimileri iin de uzun srer. Suarita ayaa
kalkarak:

Gurmohan Babu! dedi. Kahvaltnz hazr olmal. Teyzem Haran Babu'nun yannda bulunamaz. Sizi bekliyordur herhalde.

Suarita bylece Haran'a kp gitmesini anlatmak istemiti. O gn o kadar ok sarsnt geirmiti ki, st ste darbe indirmekten
kendini alamyordu. Gora ayaa kalkt, fakat hi istifini bozmayan Haran:

Sizi burada beklerim! dedi. Suarita kar karak:

Beklemenize gerek yok! Vakit epey ge oldu.

Haran kmldamaya niyetli grnmyordu. Gora ile Suarita odadan ktlar.

Gora'ya bu evde rastlayp Suarita'ya kar davrann grmesi, Haran'n mcadele azmini kamlamt. Suarita, Brahmo
Samaj'dan bu kadar kolay kurtarabilir miydi kendini? Onu yolundan alkoyabilecek kimse yok muydu? Hangi yoldan olursa olsun
bu kaakl nlemek gerekli. Bir kat alarak Suarita'ya birka satr yazd. Saplantlara sahip bir adamd. Bu fikirlerden birine
gre, hakikat adna konuurken, birisinin hareketlerini yerdii zaman ateli szleri etkisiz kalmamalyd. Hibir zaman, szlerinin
her eyin stnde olmadn ve baka bir gerek bulunduunu, insan kalbini aklna getirmiyordu.

Gora, Harimohini ile epey ene aldktan sonra, bastonunu almak zere Suarita'nn yaz odasna geldii zaman, ortalk
kararmt. Masann stnde bir lamba yanyordu. Haran gitmiti. Kurutma kadnn stne, odaya her girenin gzne arpacak
biimde, Suarita'ya bir mektup braklmt. Bunu grnce, Gora'nn yrei burkuldu. Mektubu kimin yazd, belliydi. Haran'n
Suarita zerinde kimi haklan olduunu sandn biliyordu ama bu adam bu haklarn kabul edilmediini anlamak istemiyordu.

leden sonra, Sati, Haran'n geldiini haber verdii zaman, sarsld belli olan Suarita, acele aaya inip Haran'la birlikte
yukar kmt. Gora, bundan falsolu bir ses duyar gibi olmutu. Sonra Suarita, Haran' yalnz brakarak, kendisini kahvaltya
gtrmt. Bu harekette z ok kabalk grmekle beraber, Gora, byle bir patavatszln Suarita ile konuu arasnda bir
yaknlk bulunduunun belirtisi olacan dnmt. imdi, bu mektup onu sarsmt. Bir mektup gizemli bir eydir. nk
dndan yalnz kime yazld grlebilir. Btn yaam, z iinde sakldr. Bir mektupta, onu grp de dokunamayanlara ikence
eden zel bir kuvvet vardr.

Gora, Suarita'ya baktktan sonra: Yarn gelirim!., dedi. Suarita baka yere bakarak: Peki, diye yant verdi. Tam kaca
srada Gora ekledi: Sizin yeriniz Hindistan'n gklerindedir. Siz benim mem-leketiminsiniz. u veya bu serseri gezegenin peine
taklp srklenmemelisiniz. Kendinize layk olan yere yerletiiniz zaman sizi rahat brakacam. Bu adamlar, bu durumda
dininizi brakmanz gerektiine, inandnz hakikatler de baz kimselerin doktriniyle ilgili deildir. Bunlar, saysz bala sizi
eviren eylere baldr. Kklerinden karlp bir saksya dikmek olas deildir bunlar. Onlar, canllklar ve btn glerini
ancak byle koruyabilirler: Onlara btn deerini verebilmek iin, size daha doumunuzdan nce, ulusunuzun, memleketinizin
iinde ayrlm olan yere yer-lemelisiniz. yle demeye hakknz yoktur: "Benim onlarla ilgim olmad gibi, onlarn da benimle
ilgisi yok!" Eer, dnceleriniz, sizi Tanr'nn ard yerden koparrsa, dininizin hakikati ve onun size verdii kuvvet bir glge
gibi silinip gidecektir. Yarn yine geleceim.

Byle diyerek odadan ayrlrken, odann havasn rpertilerle doldurup gidiyordu. Suarita kendinden gemi gibiydi... Bir heykel
gibi kmldamadan duruyordu.

61. Blm

Binoy, Anandamoyi'ye:

lamtim.

yazdm. Y----- ,..

ktm zaman, ruhum bu hareketime kaplmyor. Anandamoyi ararak sordu:

-- ---!* ~i-> m avlar '

Sizin ruhu.u<.^____..

tklar iinde dnemez misiniz?.. Daima bir ayrntnn etkisiyle bylenip kalmanz m gerekir?.. te bunun iin bu kadar
zayfsnz.

Binoy.

Belki haklsnz, dedi. Benim kl krk yaran aklm, inanmadm eyleri bile ok ince kantlarla kantlayabilir. Yllardar beri
savunduum din ilkelerini de, din bakmndan deil, faka. bir parti asndan savunup durmaktaym. Anandamoyi:

nsan iten bir din gereksinimi duymad zaman bu, byledir! dedi. nk byle olunca, din; zenginlik, an, eref, ya da rk
gibi vnme konusu olmaktadr.

Evet! diye onaylad Binoy. Bizi ilgilendiren din deil. I zim olduu iin dinimizdir. te imdiye kadar da, tmyle alda madan,
benim yaptm da bu. Gl bir inan duymadan iman '-.uiKi orftrnnmpkter^-ma -x rok utan duymuumdur.

Bunun fatMuua v/...___D.....

her eyi arla gtrrsnz. Ve o zaman da iinizde bir boluk duyarsnz ki, bunu doldurmak iin pek ok har kullanmak
gerekmektedir. Eer, inancnz iinizden gelseydi byle bir ey gerekmezdi.

Bunun iin de, dedi Binoy, inanmadm bir dine inanr

gibi grnmemi doru bulup bulmadnz size sormaya geldim.

H> n cu 2" o.
os 3 i

3 w Cu n ~ 5 *? o -< CL (T> Cl id

O. 3

n> o.3 3 8- 5 Cu */> 2~ ^

(TJ 3f 52 co _. 5" 3" Cu 3

x- ^^

Cu 3" Cu c^< ?9 diye o-

3 x-

O at Cu cr 3

v; cu v;

c, -, . Cl O

Cl O 5

. d u m O. X- T3

=- 3 ^

- 3^<

= "< 3 "

Cu 3" Cu -_. Cu LJ. (15 < o. % sy S: o < tmlu Cu C & 3aza, Cl (D Cl

O. C---. l-f 3 i. l led o. f in i nmay O" Cu rt> 3 i- - O- x-n> cu "S. m

3* rr? 5 3 5 ^* ' a Cl ^^ Cu nur s

3 3 t| f\ T* N* Cu =5 c

>radaevine 3 ; o- ". 1> 3 sa/an ferah cak. rtarr bu O 5 3 Cu n ; olu

yd! :u o i 3 lam kar; it laca

o. o- u->~

rt> cu cr a.

a co3 o-, a.

ft Cu _ r ""

9-O-3 P-

a. = P- ~ J S" "< ?3' 3 a. 5

o. 3 g L lo-ss cu rt> a. 5
 3 " Cu m j-i *T rt> 3.

=TS -r-Bi'S.

*o O.

o - t> cr rt)

3" Cu 3 =.

o. cr

tra :

33ms

. rt) 5 "! = ">

C !2. 3 Cu lo <J9< _. ~

T) ^J; ^/- V

? f fss

2. O:

cr s<

" m tro<=

cu rt> a w cu

1 T T"

5" w3

O. 3 < =: =;

5s3

3 to 9: 00 r

<ra ~ CT 3 ,0

:>j o f o - c Si

yn O: Ideki s-& cu VQ< 3 fD

Cu (T) S; d (5 .-i C . mj Cu N

ila rt> 3. 3 rt) *> cr 39

rt) J- rt) rt> TO

377 bir y n bin lere 1 0C)< rt) S{ >< ro =.

K >-^ tL

=J o a o 3

^ 3 1_ o /S ^rt> J^"

o rr rt) 3 3 v; fP *

run"T* ' ?r Cu Cu O. Qj i bil 3* 2. oln CU >n" cu rt> Sizi

3 Cu ^< *<" Q Cu Cu 5" cr

-o C: qg 3" o Cu Di C rt> rt^ -

o? ?T r- rt> C: u- Cu c3 Cu O. (/> o. <S => o.O:

^1 cr Cu

to~o-n-?ao-

~ rt) C

n< u-> 3

rt> ; o.

n> n> == a

rt> Cu O.

3 S" rt)

rt) CU Cu O 3

rt) croc 9?. cr /Ti

o-3 "".

<T >< 3

^ o. o. ^- a<<. cr 3

S *go-I -"-

~ 3 ,-f cu j-

3 it > cr

3* f C c; ans cu r-f 3 na Cu cr adn 3 - d a a q Cu O

_^ CU?r < O. r f-t

O. o. cu Cu rt> cr Cu C 5
IQ< rt> 3 O rt? m Cu *< 2 cu

3 ffg 3 Cu Cu 3 Cu 3 Cu 3^ 3 ST

G ve Jumna nehirle nne doru iten hp tn

n, aralarndaki yle derin ve \ru

mazd.

Lolita gzle

r'nden ,kf,

ar saarak:

3r" kuku duya-

Benimle

__..uuaudinazam. Art/k daha fazla kararszla dmeden bugnk durumunuzda kalmanz/ istiyorum.

Siz de bugnk yerinizden ayrlmamalsnz! dedi Binoy. ayet ak, bu eit ayrlklarla bir araya gelmezse, sadece bunlarn
varl insan isyan ettirir.

Konumalar yarm saat kadar srd. Konumalarnn ana c'tfpjsi birbirlerinin Hindu veya Brahmo olduunu unutmamak; ,^ce
insan olduklarn dnmek oldu. Yalnz bu dnce hi meyen bir atele kalplerini tututurmutu.

Blm

Pare Babu, alma odasnn nndeki verandada oturuyordu. Akam ibadetini henz bitirmiti. Hl derin bir hareketsizlik
iindeydi. Gn batarken, Lolita ile Binoy yanna geldiler ve ayaklarnn tozunu silmek iin eildiler. Pare Babu ikisinin birlikte
geldiini grnce biraz at. Verandada iskemle bulunmad iin:

Gelin, odaya girelim!., dedi.

Hayr, kalkmayn! dedi Binoy ve yere oturdu. Lolita da biraz daha uzaa, babasnn ayaklarnn dibine oturdu. Binoy:

Sizin duanz almaya geldik! dedi. Yaammz boyunca bizim asl rehberimiz o olacak.

Pare Babu'nun hayretle kendisine, bir eyler sorar gibi baktn grerek:

Cemaate kar beni balayan bir sorumluluk altna girmeyeceim. Yaamlarmz en derin balarla birletirecek olan tek m sizin
hayr duanizdr. Tam bir ibadet duygusuyla gnlleri-,.,.; ayaklarnzn ucuna seriyoruz. Sizin araclnzla Tanr iyi o-lan her
eyi verecek bize.

Pare Babu bir an dndkten sonra: O halde Brahmo olmuyorsunuz demek Binoy? Hindu cemaatinin yesi olarak kalmak m
istiyorsunuz? Evet!.

Pare Babu kzna bakt. Lolita onun zihninden geeni anlayarak:

Baba! dedi. Dinim, yine varlmn temeli olarak kalacak ve benim en deerli hazinem olacak. Sakncalarna urayacam
byk can skntlarna karn, dinimizin znn, benimle, inanlar ve gelenekleri benimkilerden ayr olanlar arasnda bir uurum
aacak nitelikte olabileceine inanmak istemiyorum.

CO 2" J 9p< Ct>

cr ~- j

. 3. Sr 5

5. 57

c 3 3>. o g< trp

co O- o,

135

s. 3 B;

o. S ^ cr 3

oo. S&'

2. o. o:

J J (m

SfZ&Z'a-

O" &> ? r? f '

32>:l?

<t> a? j os 3 S ma/ara 5 j !' 1 V s i ' J J J- Op r<r?;>/-> -3' cr "

J j i "* O" ' r^ ^ varker s-

Cr ^T" (D ^ ^ j (T) S" -!3 S n ~ 3 5' 5s 3-J

O. c c 3 ST I SJ--3" 'o/a< r> o =. r-t J s; S" 3 S2 cr-<S . J o S-3 hii adar 3-j <

?- o ^

O. Cr 3

3 2. > o ><

T 2T ?9.< "! trpV

C: J K" CT

j <?> *- m" =

Pare Babu, kalbinin yalnzlna gmlerek, derin dncelere dald. Sonra:

 Dinleyin Binoy! dedi. Memleketimizdeki toplumsal sistem din inanlarna sk skya baldr. evrenizin inanlarn
paylamayan birini buraya nasl sokabilirsiniz?..

Lolita bu dnceyi pek kavrayamyordu. nk kendi evrelerinin teki toplumsal gruplardan hangi noktalarda ayrldn
anlayamamt. Binoy ile ailesinin bireyleri arasndaki farklar nasl nemsenemezse, ikisinin bal olduklar toplumlar arasndaki
ayrlklar da byleydi. Gerekten de, Hindu geleneklerine gre evlenmekte kendisi iin ciddi bir engel grmyordu.

Binoy:

Nikah treni srasnda, Vinu'nun simgesi olan kutsaltaa sayg gsteriliini mi sylemek istiyorsunuz?., diye sordu.

Pare Babu kzna bakarak:

Evet, dedi. Lofita bunu kabul eder mi acaba?

Binoy da ona bakt. Btn ruhunun bu dncede toplandn gryordu. Duygular Lolita'y, hi bilmedii, tuzaklarla dolu bir
duruma srklemiti. O byle bir eyin farknda bile olmamt. Binoy bunu sezdi, iinde byk bir acma duygusu domutu.
Onu kurtarmak, btn oklar kendi stne ekmek gerektiini anlyordu. Bu gzel atla ldrc oklarn arpmasna, bu dik bal
cesaretin krlmasna katlanamazd. Onu kurtaracak ve zafere ulatracakt.

Lolita bir an nne bakarak durdu: Sonra tatl bir bakla Binoy'a;

Gerekten bu kutsal taa din bakmndan, hem de iten bir nem veriyor musunuz?., diye sordu.

Hayr, hi nem verdiim yok! dedi Binoy. Bana gre bu kutsal ta bir Tanr deil, toplumsal bir simgedir.

Sadece bir simge olarak kabul ettiiniz bir eye sayglarnz sunmanz gerekir mi?..

Binoy Pare Babu'ya bakarak:

Nikahmzda, put bulundurulmasn kabul etmeyeceim, dedi. Pare Babu yerinden kalkarak yksek sesle:

Binoy, siz soruna tam cepheden bakmyorsunuz.'., dedi. Sizin, ya da bir bakasnn gr sz konusu deil. Evlenme sadece
kiisel bir i deildir. Toplumsal bir itir. Neden bunu unutuyorsunuz?.. Birka gn sknetle dnn, aceleyle karar vermeyin?..

Bu d verdikten sonra Pare Babu baheye karak, boydan boya gezinmeye balad. Lolita da kmak zereydi, fakat daha
nce dnp Binoy'a bakarak:

stediiniz eyde bir ktlk olmadna gre neden u-tan iinde kalacamz anlamyorum. Sadece, evleniimiz bir cemaatin
buyruklarna uymuyor diye. Toplumlarn, drste davranlarla deil de, byle olmayan davranlarla badatn m kabul
etmek gerek?..

Binoy, Lolita'ya doru ilerleyerek tam karsnda durdu:.

Ne olursa olsun, toplumdan korkum yok. Eer biz vicdanmza dayanarak evlenirsek, oluturduumuz toplum, teki btn
toplumlardan daha deerli olacaktr. Byle deil mi?

O srada, Baroda kasrga gibi verandaya girerek karlarna dikildi:

Binoy! diye bard. imdi de Samaj'mza girmekten vazgetiinizi reniyorum, doru mu?..

Ben bir grubun deil, bir saygdeer gurunun rehberliini kabul edeceim.

O halde btn bu riyakarlklarn sebebi ne? Neden bana yalan sylediniz?.. Neden beni ve Samaj'mzm yelerini aldatarak,
gireceinizi sylediniz ve bu komediyi oynadnz?.. Bunun Lofita'nn bana nasl bir felaket getireceini dnmyor musunuz?

Lolita sze kararak:

 Sama/'rnzn btn yeleri, Binoy'un girmesini ayn biimde karlamyor! dedi. Gazeteleri okumadnz m?.. zerinde bu
kadar zt dnceler ileri srlen byle bir harekette ne yarar var ki?..

Samaj'a, girmezse evlenemezsiniz!

Lolita:

Neden? diye sordu.

Hindu adetlerine gre mi evleneceksiniz?.. Binoy:

-Bu da olanaksz bir ey deil. Glkler beni yolumdan alikoyamayacaktr.'.. dedi.

Baroda bir an ses karmadan durdu, sonra kabaca bard: -Binoy, defolun, kn ve bir daha da ayak atmayn bu

/a

63. Blm

Suarita, o gn Gora'nm geleceinden emindi. Bunun iin de heyecanlyd. Onun geliinin verdii sevince biraz da korku
karmaktayd. nk ilikilerinin her aamasnda, kendisinin ocukluktan beri krlemi alkanlklaryla Gora'nm kendisini
srkledii yepyeni yaam arasndaki atma iinde bir bunalm yaratyordu. te bir gn nce, Gora, teyzesinin odasndaki putun
nnde diz kerken srtna bir haner saplanm gibi olmutu. "Gora'nm putlara tapmasnn ne nemi var?" "Din byleyse bundan
ne kar?" diyerek kendini avutamamt. Gora'nm davrannda kendi iindeki derin inanla atan bir durum grdke, byk
bir korkuyla sarslyordu. Tanr ruhunu bir trl huzura kavuturmayacak myd?

O gn, Harimohini, Gora'y putun bulunduu odaya gtrerek modern dnceleriyle pek vnen Suarita'ya rnek vermek
istemiti. O gnde Gora yine puta tapnt. Suarita; Gora'y aadaki salona gtrr gtrmez:

Bu puta inanyor musunuz?., diye sordu.

Gora, olduka yapmackl bir sertlikle:

Elbette! dedi. Bu sz zerine Suarita hibir ey sylemeyerek ban nne edi.

Onun byle sessizce bir zntye kapldn grmek Go-ra'nin iine dokunmutu:

Dinleyin/size btn hakikati syleyeceim. Putlara inanyor muyum, inanmyor muyum bunu pek ayrt edemiyorum! dedi.
Fakat vatanmn dinine saygm var. Yzyllar boyunca olumu olan ibadete uymak zorunluluu duyuyorum. Bunu Hristiyan
misyonerlerinin yapt gibi nefretle karlayamam.

Suarita dnceli dnceli Gora'ya bakt. O szlerini srdryordu.

Benim dncemi olduu gibi kavramanzn g olduunu biliyorum. nk oktandr bir tarikatta bulunuyorsunuz, bu
karmak duygular zmlemek gcn yitirmisiniz. Sizce teyzenizin odasndaki put, ta bir heykelden baka bir ey deildir
fakat ben onda teyzenizin din sevgisi dolu ince ruhunu gryorum. Bu grnm karsnda insan nasl, fke ve nefret duyar?.. Bu
sevgiyi esinleyen Tanrsal varln tatan bir heykelden ibaret olduunu mu sanyorsunuz?..

Suarita, bu kadar deerli kantlara yant verecek durumda deildi. Bununla beraber bunlar doru olarak kabul etmek de o-
lanakszd onun iin. Gora, bu derecede gl kantlar ileri srd zaman, hasmlarna hi acmazd. Tpk yrtc bir hayvan gibi,
onlar zalimce hrpalamak istei duyard iinde. Bugn ise, Suarita'nn tek szck sylemeden yenilgisini kabul etmi grnmesi
karsnda byk bir znt duydu. Daha tatllkla unlar szlerine ekledi:

Sizin din inanlarnza kar bir ey sylemek istemem. Yalnz ktleyerek put dediiniz eyin, sizin dndnzden daha
geni bir anlam olduunu sylemek isterim. Ona olgun bir inanla bal olanlar, onda, gereksinim duyduklar sma bulurlar, bu
putun lml m, lmsz m, snrl m, yoksa sonsuz mu olduunu bilirler. Size unu kesinlikle syleyebilirim ki
memleketimizde hibir inan sahibi basit bir eye ibadet etmez. badetin verdii mutluluk ve kendinden geme maddi snrlarn
unutulmasnda, sonlu olan da sonsuzun duyulmasndadr.

Suarita:

Byle bir inanca herkes sahip olamaz! diye kar koydu.

Btn ruhlanyla tapmayanlarn ibadetlerini neye ynelttiklerinin nemi yok!.. Brahmo Samaj'da da ateli bir inanca sahip
olmayanlar yok mu?.. Bunlarn btn ibadetleri temelsiz bir bolukta kalr. Samajmzda bu kanl Tanrya tapnldn grmediniz
mi hi?..

Suarita soruya yant vermeden:

nantan byle sz ederken, kendi deneyinize dayanarak m konuuyorsunuz?..

I Gora glerek:

Baka bir deyimle, Tanrya gereksinim duyup duymadm renmek istiyorsunuz, dedi. Hayr. Doutan gelen eilimlerimin
beni baka taraflara yneltmesinden korkarm.

Bunu aa vurmas Suarita'y skunete erdirecek gibi deildi. Bununla birlikle yrei olduka ferahlatmt. Byle konularda,
Gora'nn kendi z deneyinden ald otorite ile konuama-mas Suarita'y az ok rahatla kavuturuyordu.

Ben kimseye din konusunda ders verecek durumda da deilim. Fakat memleketimin insanlarnn inanlarnn alaya alnmasna
katlanamam. Siz yurttalarnza puta tapan budalalar gzyle bakyorsunuz. Ama ben onlara unlar sylemek istiyorum: "Siz ne
budalasnz, ne de puta tapanlarsnz. Siz bilge kiilersiniz. Gerek inan sahiplerisiniz." Bylece sayg gstermekle vatanmn
dinimizin ilkelerinde sakl olan bykln, ayinlerimizin ok kkl deerinin bilincine ermesini istiyorum... Bu hazineye sahip
olmann hak kazandrd gururu ruhunda duymasn istiyorum. Onu alaltlm, kendi iindeki hakikate kar gzleri kr, kendi
kendini hor grmeye hazr bir halde grmek istemiyorum. te a-macim bu. te bugn beni size iten de bu amatr. Sizi ilk
grdm gnden beri zihnimden bir dnce fkrdi. Daha nceleri bu dnce yoktu bende. unu kesin olarak anladm ki,
Hindistan, yalnz erkeklere nem vermekle tmyle kalknamaz. Bir gn yurdumuzu tamamlamak ve onun dncesini paylamak
i-in sizin de yanmda olmanz candan istiyorum. Ben erkek olarak onun iin alr, gerekirse urunda lrm. Onun mutluluk
yolunu aydnlatacak olan atei siz yakacaksnz. Eer siz bununla ilgilenmezseniz, Hindistan'a yaplan hizmetler gzellikten
yoksun kalacaktr.

Ancak ne yazk ki, Hindistan nereye saklanmt?.. Suarita ondan ne kadar uzaktayd?.. Bu vatanna tapan, kendini unutan adam
nereden geliyordu? Neden herkesi uzaklatrp kendi yanna gelmiti?.. Bakalarn brakp neden onu armt kendine?..
Duraksad yoktu hi, engel tanmyordu.

Diyordu ki:

X- tTQ

1^ m u

<" a. ? =

a. 3 3

J J 3

O j =f

O" ^2 oq<

3 Cl (T)
00 (Ti sal Cu q

00 cu \J <n< Cl

n. cu CU d) 3

*<" (T) 3 x- <^

O: x-rc> Cu X" 2 "5

'fen ndi X" (m

^ "22. S"

=r o. r

p o -<

OJ er SJ i ^I - fD

S- c > 1 ' /. r f oiduj>< Cl N 5j"

T /iess ays

S = 3.

liT2_C"3ti.^3x-

a. 5 cl r ' '

lU CU f-

CU O: ^ Q.

cu rc

~ 13'^ 3^.~

^ o. O g

Cu__1 LO

Ot) (T> 3

9! 3 -

1> I

-r- ^ ---------

3-af

_ x-

2 P
(D C -; Jfl

2_ X- <k,_ g- =T

CL 3 ;

-v3 co Si

a. x- 3

3 &; x-

Cu Cu

P -2 ^

A rt ffi

n> cu m "P

9:^ < 8:

co ^< n

J; X- 3

<t> 5: cu

BO( U X-

;*; o

j o. Cl Cu CO

Cl Cu iX

(T)

J L 03 cu

Cu * Cu er

O. c

Cu Cu t"

s-^g?

3- S ^C

, -i cu -t cu ' '" "~

1 ^"3 3-^.'^X-C -O." S u.cu g ..<=

i T3 3 CL CT CU cu ^

(T> "<_ oq<<- =;,

^ O) -2

n x- 3

O: T 00< 3 ~ O. i

<*" =^ S" O.

; x-cr x-

fTJ CU

3 sr

<" 2

n* x- ;

2. S^

^ S" ^

;vj T3 r cu tu s< D. 3-

__ o. py ~ -

^s "

-'" 33 3' O 1 S m" *T1

oa 3 x- de on fi "T fD 3 Si. UE

31s na/ s- Tieye

? 3 r cu 3 Cu

/yo x-rt O: <_ 3" cu Cu cr cu rasr

/D Cu 5 S-

2:^ x- o-

(s tTQc K"

ru Qj

o- =; <*

i 3 CO 3 CD

S^ n>
2. 3 3 Cu cu

">~" - 2. = 2

v< =: x- X-

o. -is 5" H. = " 5: 5: 2 2 2

& gf S o.

Si. 2. M 3

ffQ< 2: u"

3 "

3 3 S"

3 us ~<

!r o er 9-

fi- . o x- S1 5

<?9 X" C: 9: cu O:

n, d 3- 9-^

i. O= C

Lrq a- 2. 3 o

CO X- <T>

75 ^ O"

cr 3 Q- r-f co

=; C 5 Cu (s

X" dald 5f 3 i

3 l. Babas S3

Cu ard 2"9:S -> 3 ^<

</! X" ?3

0 3 >vi = Cu i (T> 1 r^

Si. a. a- a. o-
= ST Q-

X" ~

Cu 1 eem Kendir iarnr t teme 1 o. cu

Cu rbel rita luu

x-rS en ol lli ay eriyle g x- <

S-3 " 3 s

O. ._ _ -< =1 ~

353332

Cu 2

3- Cu

it O" m "9

-2. .- 3 : sr

a P- o

3- 3

Cu

1 X" ,_

2W 5 ^

O n> ~

rur duymutu... imdi iinden, Pare Babu'nun nnde diz kp, adanan bir iek gibi, yetitirdii yreini ayaklarnn dibine
sermek geliyordu iinden. Uzun zaman, el/eri dizlerinin stnde, tpk bir heykel gibi hi kmldamadan oturup kald.

64. Blm

Daha sabahn erken saatlerinden balayarak, Gora'nn odas, ateli tartmalar sahne olmutu. nce nargilesini ekitirerek ieri
Mohim girdi:

Demek, bir sr oyalamadan sonra, Binoy zinciri krd, yfe mi?., diye sordu.

Gora atlan tan farknda olmad, ne demek istediini anlamak iin aabeyinin yzne bakt. Mohim szn aklad:

Komedi oynamaya ne gerek var? Arkadann ileri kimse iin bir sr deil artk, her yerde alkalanyor. Al, oku unu!..

Bunlar syleyerek, Gora'ya bir Bengafi gazetesini uzatt.

Gazetede, Binoy'un o gn Brahmo Sama;'a girme haberi zerine ac bir yaz vard. Yazar, ar szckler kullanarak, Brahmo
Sama; yelerinden birinin, evlenecek bir sr kz olduunu, Gora'nn hapishanede bulunmas srasnda iradesiz bir genci, Hindu
cemaatinden ayrlarak Brahmo ailesinden bir kzla evlenmeye raz ettiini yazyordu. Gora:
 Bu haberi duymamtm! dedii zaman, Mohim, nce buna inanmak istedi. Sonra da, Binoy'un ilerini nasl bu kadar gizlilik
iinde yrtebildiine hayret ettiini syledi.

Sai ife evleneceine sz verdikten sonra kaytarmaya balad zaman, bunun yadsma yoluna sapmann balangc olduunu
anlamamz gerekirdi! dedi.

Onun ardndan soluk solua yetien Abina:

Gurmohan Babu; ne itir bu?., dedi. Hi aklmzdan geer miydi byle bir ey?.. En sonunda bu Binoy Babu... Abina
cmlesini bitirmedi bile. Binoy'un arkasndan atp tutmaktan o kadar byk zevk duyuyordu ki, zlr gibi grnmeye bile gerek
grmemiti. Az zamandan Gora'nn partisinin en nemli -yeleri birbirinin ardndan skn etti. Hepsi de bir araya gelince

Binoy'un davrannn zerine ateli bir tartmaya giritiler. ou u noktada birleiyordu: u andaki olaya amamak gerekirdi.
Hepsi de Binoy'daki karakter zayflnn belirtisini ka kez grmlerdi. Gerekte Binoy'un partiyi hibir zaman tmyle
benimsemediini sylyorlard. lerinden kimileri de Binoy'un kendisini Gora ile eit gstermeye kalkt zaman duyduklar
honutsuzluu aa vuruyordu. Hepsi sayg ile ondan uzak dururken, Binoy, kendini Gora ile ili dlym gibi gstererek;
herkesten ayr grnmeye alyordu. Gora ona dostluk gsterdii i-in, hepsi de onun bu yakksz kendini beenmiliini ho
grmek iin ellerinden geleni yapmlard. imdi bu frensiz kendini beenmiliin sonular grlmeye balanmt.

Gora, btn bu nutuklara yant vermedi, kendisi katlmadan tartmalar dinliyordu... Vakit gecikince konuklar birer birer ekilip
gittikten sonra Gora; Binoy'un kendisine uramadan merdivenden ktn grd. Odasndan karak:

Binoy!.. diye seslendi.

Binoy geri dnerek odasna girince, Gora:

Binoy, bilmem sana kar hakszlk ettim mi, sen de benden uzaklar gibi bir hal gryorum! dedi.

Binoy, nceden, Gora ile kavga etmesinin nne geinmez bir ey olduunu dnerek, kendini buna iyice hazrlamt...
Arkadann zgn halini grp de sesinde bir krgnlk hissedince, o kadar kuvvetle verdii karar bir anda snverdi.

Gora, kardeim, beni yanl anlama. Yaammzda birok deiiklik oluuyor. Bunun iin birok eylerden vazgememiz
gerekiyor. Fakat btn bunlar dostluumuzu feda etmek iin bir neden olabilir mi?

Gora birka saniye sustuktan sonra:

Binoy, Brahmo Samaj'a girdin mi?., diye sordu.

Hayr Gora, girmedim ve girmeyeceim. Hem bunun stnde durmak istemiyorum.

Ne demek istiyorsun?..

unu demek istiyorum ki, artk benim iin Brahmo Samaj'a girip girmememin byk nemi yok.

Eskiden ne dndn, imdi nasl dnmekte olduunu renmek isterdim.

Gora'nn bunu sorarken sesindeki ton, Binoy'un yeniden kavgaya hazrlanmak iin kaslmasna neden oldu.

Eskiden bir kimsenin Brahmo olduunu duyunca ona kzar ve Tanrdan cezasn bulmas iin dua ederdim. imdi byle
dnmyorum. Bir grn baka bir gre kart olabileceini, bir kantn baka bir kantla atabileceim, akl ve dncenin
sz konusu olduu konularda fkeye kaplarak bir kimsenin ktln istemenin barbarlk olduunu dnyorum!..

Bugn bir Hindu'nun Brahmo olduunu grrsen kzmyorsun fakat bir Brahmo gnah kartr da Hindu olursa, iin nefretle
dolup tayor. te dnk tutumunla bugnk arasndaki

fark.
Binoy:

Byle konuuyorsun, nk fkelisin ve dnmyorsun!., diye kar kt.

ayet, derimizden bir ey ksayd da, bukalemunun renk deitirdii gibi biz de dinimizin ilkelerini deitirebilseydik, bu
deiikliin nemi kalmazd. Lakin, insann ta vicdannda yer eden bir eyi pazarlk konusu yapamam. Toplumun kar koymas
ve byle bir giriin gerektirdii btn skntlar olmasayd, din i-nanlarna balanmak, ya da bunlar deitirmek gibi, bu kadar
ciddi bir konuda, insann btn dncelerini bu soruna harcamasn hangi kuvvet salayabilirdi? Bu sknt bize hakikati btn
itenliimizle kabul edip etmediimizi retecektir. Bu etkileri ve onun getirdii cezalar kabul etmek gerekir. Hakikat
alveriinde, hem mcevheri almak hem de bedelini dememek olmaz.

Artk kavga adamakll kzmt. Szckler, birbirine arpan kllar gibi, arpyordu. Bu sz kavgas epey uzaynca Binoy
ayaa kalkarak:

Gora, senin yaradlnla benimki arasnda temelden ayrlk var. Bugne kadar gizlemeye altm. Meydana kacak gibi
olduu zaman bastryordum. nk biliyordum ki sen iinden gelen bir tepkiyi bastracak yaradlta deildin ve silaha sarlmaya

hazrdn. Dostluumuzu koruyabilmek iin daima kendi karakterimi zorladm. imdi anlyorum ki, bu abadan hibir yarar
kmad gibi kmayacak da.

Peki yle olsun. Amacnn ne olduunu aka syle bana.

Bugn tek bama ayakta duruyorum!., diye bard. Artk topluma, kt bir Tanr gibi, insanlar kendine kurban ettirmeden
skunet bulma hakkn tanmyorum. ster sa kalaym, ister leyim, artk kendimi onun buyruklanyla ezdirtmeyeceim.

Gora:

Ve sen de tpk Mahabharata'daki ocuk Brahman gibi bir saman pyle bu eytan ldreceksin, yle mi?., diye alay etti.

Saman pyle onu ldrr mym, ldrmez miyim, bunu bildiimi iddia edecek deilim. Herhalde onun beni penesine alp
kemirme hakkn kabul etmeyeceim. Beni dilerinin a-rasnda inemeye balam olsa bile, bu hakk yadsyacam!..

Sen mecazlarla konumaya baladn zaman szlerini pek iyi kavrayamyorum.

Hayr, sylediklerimi kabul etmesen bile bunlar anlamakta sknt ekmezsin. Sen de bilirsin, din insana doal bir zgrlk
tand halde, toplumun yeme, ime, teki insanlarla temasa geme, ilikiler kurma konusunda bizi nasl keye sktrdn.
Ancak sen de zalimleerek bu zulm hakl gstermeye alyordun. zninle haber vereyim ki, bu alanda artk kimsenin keyfine
boyun eecek deilim. Toplumun benim zerimdeki haklarn, ancak benim onun zerindeki haklarm tand lde
tanyacam. Eer o benim bir insan olduumu dnmeyi reddeder de, bana bir kukla gzyle bakarsa, ben de ona iek
sunmaktan vazgeeceim. Ona duygusuz bir madenden yaplm makine gzyle bakacam.

Ksacas Brahmo olacaksn!

Hayr.

Lolita ile evlenecek misin?..

Evet.

Hindu geleneklerine gre mi nikahlanacaksm?

Evet.

Pare Babu raz oldu mu?..

te mektubu! diyerek Binoy, Gora'ya bir mektup verdi.

Gora bu mektubu dikkatle iki kez okudu. Pare Babu unlar yazmt:

"Sizin kararnzla ilgili olarak kiisel duygularm aklayacak deilim. Dahas sizi bekleyen sakncalarla ilgili sorunu da ortaya
atacak deilim. kiniz de benim inancmn, grlerimin ne olduunu, yesi bulunduum cemaati biliyorsunuz. Lolita'nn
kklnden beri neler renmi olduunu, iinde byd ortamda ne gibi gelenekleri benimsediini bilmiyor deilsiniz.
Kararnz btn bu olaylar gz nnde tutarak verdiiniz iin buna bir ey ekleyecek deilim. Ancak kontrol elden braktm,
ya da metin bir karara varamadm sanmayn. Binoy sizi ok beendiim iin btn gcm toplayarak dndm ve dinin
evlenmenize kesinlikle engel olmad sonucuna vardm. Bunun iin de toplumun karnza karaca engeller nnde boyun
emek zorunda deilsiniz..."

"... Bununlar beraber, size unu da bildirmeliyim ki, eer toplumun izdii snrlar amak isterseniz, ondan daha da
ykselmelisiniz. Sevdiiniz, Yaamlarnzn birlemesi sadece olumsuz bir cephe gstermemelidir, fakat ayn zamanda bir yaratma
ve denge esi de tamaldr. Eer kendi gcnzle, genel dzeyin stne kmazsanz, daha aalara dersiniz. Yazgnz,
mutluluunuz zerinde birok kayglarm var, fakat korkularmla sizi yolunuzdan alkoymak istemem. nk bu dnyada bir
topluluun deeri, zm yolu bulmak cesaretini gsterenlere baldr. Sizleri deiiklikler ve yeni grlerle uyandrr. Bu
uyann habercileri olarak siz" bu sarp yolda ilerleyecek, yaamnzla, bir meale gibi yolunuzu aydnlatacaksnz..."

"... Ben de sizin yanzdayken, kaym sakin limandan karp, frtnaya srmtm. Bunu yaparken de hibir de kulak
asmadm. imdiye kadar buna piman olmadm... Kald ki, piman olsaydm da... te byle fedakarlklar sayesindedir ki, top-

lum nehrinin kutsal sular tertemiz kalr, dinmeyen bir aknt ile arnr. Bazen, ok ksa bir zaman, nehrin kys saldrya urar ve
bundan zarar grr. Bununla birlikte bu zarar nlemek iin, durmadan nehrin aknn nne setler dikerek durgunlua ve salgn
hastala neden olurlar. Siz ikinizi de kar durulmaz bir gle herkesin uyduu kurallarn dna, rahatlktan ve kolaylktan
uzaklara srkleyen bu gcn eline teslim ediyorum. Bu gcn nnde en dindarca sayglarmla eilerek, ona sizi iftiralardan,
hakaretlerden korumas ve yaknlarnzdan ayrmamas iin yalvaryorum. Bu etin yola sizi o srkledi. Bu yolda rehberiniz
olacaktr."

Gora, mektubu okumu, hibir ey sylemeden dnceye dalmt. Binoy:

Pare Babu, nasl raz olduysa, sen de grn aklayarak raz olduunu bildirmelisin! dedi.

Pare Babu raz olabilir. O, nehrin kysna saldran akntnn iinde yzyor. Fakat ben raz olamam. nk, bu aknt, benim
korumakla ykml olduum kylar ykmak tehlikesini gsteriyor. Bizim koruyacamz bu kyda gemiin saysz kutsal anlar
var. Kyy setlerle salamlatrdmz iin bizi ktleyebi-lir, bizimle savaa girebilirsiniz fakat, yldan yla, deerli alvyonlarn
biriktii bu eski ve kutsal yerlerin, iftinin sabanyla alt st edilmesine izin veremeyi. Belki bu bir yitmedir, olursa olsun. Bu
yerler bizim atalardan kalma barnamzdir. Srlecek bir tarla deil. ayet Tarm Bakannz buraya salam kayalar ydmz i-
in bizi eletirirse, bundan da utan duyacak deiliz.

Yani yapacam bu evlilii doru bulmuyorsun yle mi?..

Elbette bulmuyorum. Binoy:

Ama... diye sze balayacakt, Gora szn kesti:

Ve, artk seninle hibir beraberliimin kalmasn istemiyorum!..

Binoy glerek:

Kardeim Gora! dedi. Bu konuda her trl tartma artk yararszdr. nk bugn, imdiye kadar iyice kavramadm

eyi anlam bulunuyorum. Anladm ki insann yazgs byk bir nehrin akna benzer. Durgun gibi gzkrken, kimi sularnn
kuvveti, insan srkler gtrr. Bu eilim ve hz deiiklikleri, bizi yneten Tanr'nm iradesinin eseridir. Yaam, insan tarafndan
yaplm ve bizim nceden izilmi izgilere gre iinden geirdiimiz bir kanal deildir. Bu hakikati iyice kavrarsak, kendimizin
yapma ilkeler tarafndan ynetilmesi tehlikesiyle karlamayz.

Gora kar karak:

 Bir pervane kendini aleve att zaman imdi senin ileri srdn kanatlan kullanr. Fakat bugn sana bunlar kabul ettirmeye
uraacak kadar vaktim yok!

Peki yleyse! diye bard Binoy. Gidip annemi greyim!..

Binoy gittikten sonra, Mohim ar ar Gora'nn odasna girdi. Aznda hep o bitip tkenmek bilmeyen sakzn ineyerek:

Eh, sanrm bir baar elde edemeyeceksin! dedi. Kolay bir i deil bu. oktandr, bu sorun zerine senin dikkatini ekiyorum.
Bu skntlarn gelecei belliydi. Ama sen szlerime kulak asmadn. O vakit ar basp da Binoy'un Sai ile evlenmesini
salasaydk btn bu kark iler meydana gelmezdi. Kime gveneceimi ardm! Senin kendiliinden kefedemediin eyi,
kimse anlamaya zorlayamaz. Kafatasna bir delik asalar bile. Binoy gibi bir ocuun partimizle balarn koparmas yazk deil
mi?..

Mohim, Gora'nn sustuunu grerek srdrd:

Grlyor ki, onu tutmak umudu yok. Ne olursa olsun Sai ile evlenme konusunda epey can sknts verdi bize. Bu konuda
daha fazla bekleyecek deilim. Bizim cemaatin ne kadar sert olduunu bilirsin. nsan penesine dmeye grsn, kurtulu yoktur.
imdi kzma bir nianl bulmam gerek. ini ferah tut. Senin yardmn isteyecek deilim. i tmyle yoluna koydum ben.

Kim olacak nianl?..

Senin Abina.

65. Blm

Harimohini:

Dn akam neden bir ey yemedin Radha?.. diye sordu.

Suarita hayretle:

Nasl?., Yemek yedim dn akam ben!., diye yant verdi.

Ne yedin ki! Bak tabana el srlmemi!

Harimohini kapaklar almam sahanlar gsterdi. Suarita yemei tmyle unuttuunu anlad.

Harimohini karak:

ok fena bir ey bu!., dedi: Bildiime gre Pare Babu byle samalklardan holanmaz. Onun halinde bir skunet ve lllk
var. Senin u gnlerdeki halini bilse ne dnr acaba?..

Suarita teyzesinin neye ta attn kavrad, iine bir korku dt: Suarita, Gora ilikilerinin, kadn erkek ilikisi gibi grlerek,
bir skandal korkusu tayabileceini hi aklndan geirmemi-ti. Teyzesinin bu st kapal bir biimde anlatmak istedii ey nce
kendisini rktmt. Hemen elindeki ii brakt, kararl bir tavrla teyzesine bakt. Gora dolaysyla, kim olursa olsun kimsenin
karsnda, utanlacak bir ey yapm bir insan durumuna drlmesine izin vermemeye karar vermiti.

Biliyorsunuz ki teyze, dn akam buraya Gurmohan Babu gelmiti! dedi. zerinde konutuumuz konu zihnimi o kadar sard
ki, yemei unutmutum. Dn akam size de yanmzda olsaydnz, ne kadar ilgi ekici eyler konuulduunu duyardnz.

Gora'nn szleri, hi de Harimohini'nin houna gidecek eyler deildi. htiyar kadn koyu sofuluk kokan szlerden holanrd.
Oysa, Gora inan konusunda sz ettii zaman bu szler, Harimohini'de heyecan uyandracak nitelikte deildi. Her zaman

bir dmanla savar gibi bir hali vard gen adamn. Kendisi gibi dnmeyenlere, fikirlerini zorla kabul ettirmeye alyordu.
Daha nceden inanm olanlara syleyecek nesi vard ki?..
Gora'nn ateli tartmalar Harimohini'yi ilgilendirmiyordu.

Brahmo Samaj yelerinin dncelerine bal kalarak, Hindu cemaatine katlmay istememeleri ihtiyar kadnn umurunda deildi.
Tek kendisini sevdiklerinden ayran bir ey olmasn da, st taraf iin kaygland yoktu. Bunun iin, de Gora ile konumaktan hi
zevk ald yoktu. Bundan baka Suarita'y etkisi altna aldn grdkten sonra da Gora'nn konumalarndan nefret eder
olmutu.

Para bakmndan Suarita tmyle bamsz, din konusunda, yaay ve davranlarnda ise tmyle serbestti. Harimohini'nin
yeeni zerinde hibir nfuzu yoktu. htiyarlndan baka hibir destei olmad iin, Suarita'nm; Pare Babu'dan baka birinin
etkisi altna girmesinden kayglanyordu. Harimohini, Gora'nn iten olmadna; Suarita'nm gzne girmeye altna i-
nanyordu. Onun ilk hedefinin, gen kzn servetini ele geirmek olduundan bile kukulanyordu. te bylece onu kendisine
dman bildii iin btn gcyle, dmannn oyunlarn boa kartmaya alyordu:

O gn Gora'nn gelmesi sz konusu deildi... Sabahn erken saatinde geldii zaman Harimohini ibadete dalmt. Suarita kitaplar
dzeltirken, Sati geldiini haber verdi. Buna fazla hayret etmedi. Geleceini umuyordu.

Gora yerine otururken:

Eh, Binoy bizden ayrlyor, artk! dedi.

Nasl?., dedi Suarita. Ayrlmaktan ne diye sz etmeli?.. Brahmo Samaj'a girmedi ki.

Girseydi bizden daha az uzaklam olurdu. Hindu cemaatine yapp durmas asl, iin kts. Aka iten olarak
cemaatimizden ksayd daha iyi olurdu.

Topluma ne diye bu kadar byk bir nem veriyorsunuz?., diye Suarita zlerek sordu. Ona olan inancnz doru-

dan doruya iinizden mi geliyor, yoksa kendinizi zorluyor musu-

inde bulunduum koullarda, bu inan iin kendimi zorluyorum elbette. Ayaklarnzn altnda toprak sarsld zaman,
yrmenizi salayabilmek iin salam yere basmak zorundasnz. Her yandan muhalefetle karlatnz zaman szlerinizde ve
davranlarnzda arl kamamz doal bir eydir.

Neden her trl muhalefeti kt ve yararsz sayyorsunuz? Toplum ilerlemeyi engelledii zaman onunla savamak normaldir.

Toplum iin neyin iyi, neyin kt olduunu dnmediimi sanmayn. On alt yanda bir ocuk bile yapabilir bugn bunu.
Hem de kolaylkla. Fakat inan asndan btn bir gre sahip olmak gtr!

Kr krne bir inan bizi kesinlikle hakikate ulatrr m? Bazen de bizi yanl dncelere srkler. zninizle size iten
olarak puta inanlp inanlmayacan soraym. Puta tapmann gerek bir temele dayandna inanr msnz?.. Gora, bir an
sustuktan sonra:

Din alannda, byk bir denemem yok! Fakat gzlerimi kapayp, simgelerle yaplan her ibadetin bir puta tapma olduunu
syleyecek ve bundan baka byle suretlerle yaplan bu ibadetin de en yksek dini inanca varmadn iddia edecek deilim.
Sanatta, edebiyatta, bilimde ve tarihte bile hayal gcnn yeri vardr. Yalnz dinde yeri olmadn kabul edemem. Din, insandaki
gleri en yce derecesine karr. Memleketimizin, put inan yoluyla hayal gc ile bilgelii ve dindarl uyum iinde
bulundurarak, insanla, btn teki memleketlerin sahip olduklarn iddia ettiklerinden daha stn bir hakikati rettiini kabul
etmez misiniz?..

Yunan'da ve Roma'da da puta taplrd.

Bu halklarn putlar din anlayndan ok, gzellik anlayn yanstrd. Oysa bizde hayal gc bizim felsefemizle inancmza
sk skya baldr. Bizim Krina'mz, Radha'mz, iva'mz ve Durga'mz tarihsel bir inancn konular deildir sadece. Bunlar r-

kmzn ok eski felsefesinden domulardr... te byk ruhlarn dindarlklar bu suretlere dayanmaktadr. Roma ya da Yunan
tarihinde bylesine derin bir inanca rastladnz m?..
Yzyllar boyunca oluan bir gelimenin dinde ve toplumda deiiklik meydana getirdiini red mi ediyorsunuz?

Neden reddedeyim bunu?.. Bu gelime yeter ki manta aykr olmasn. Hindistan'da meydana gelecek gelimelerin,
Hindistan'n doal gelime yolunda olmasn dilerim. ayet bu deimeler birdenbire ngiltere'nin doal gelime rneine gre
meydana gelirse, bu batan sona kadar bir baarszlk olacaktr. Ben btn yaamm, herkese, memleketimizin bykln
meydana getiren eylerin memleketimizde bulunduunu gstermeye a-dadm. Anlamyor musunuz bunu?..

Evet, anlyorum. Bununla birlikte; btn bu fikirler benim iin o kadar yeni ki. Sizden duymadan nce bunlar zerinde hi
dnm deildim. nsan bir yerden ayrlp baka bir yere yerletii zaman evreye almas iin nasl zaman gemesi gerekirse,
imdi-bunlar kavrayabilmem iin zamana gereksinimim var. Herhalde bir kadn olduum iin bunda glk ekiyorum.

Gora;

Hi de deil! Kendileriyle tarttm birok erkek bunlar ok iyi anladklarna inanyorlard... Ama inann bana, bunlarn bir
teki, sizin anladnz kadarn anlam deildi. Sizi grdm anda ayr bir sezgi gcne sahip olduunuzu grdm. te bunun
iin buraya sk sk geliyor ve ekinmeden konuabiliyorum. Sizin nnzde btn zlemlerimi aklamakta hibir saknca
grmyorum.

Szleriniz beni ok skntl bir duruma sokuyor. Benden ne beklediinizi, size ne verebileceimi; benden nasl bir hizmet
isteyeceinizi anlayamyorum ve iimde bu kadar ani olarak do* an duygular dile getiremiyorum. Korkarm ki, bir gn, bana bu
kadar deer vermekte yanldnz anlayacaksnz.

Yanlmyorum! Sizdeki eine az rastlanr, kuvvetli kendinize gstereceim. Bu takdire ne kadar layk olduunuzu kantlamak
bana der. Bana gveniniz.

Suarita yant vermedi. Ama Gora'ya gvenmeye hazr olduu susmasndan belliydi. Gora da uzun bir sre konumad, o-dada tek
bir ses duyulmad. Evin nnden geen aalkl yolda uzaklaan seyyar satcnn barmalar ile satt bakr gmlerin birbirine
arpmasndan doan grltler gittike hafifleyerek u-zaktan duyuluyordu.

Harimohini sabah ibadetini bitirerek mutfaa girmiti... Suarita'nm odasnda birinin bulunduunun farknda deildi... Fakat
nnden geerken, ieri bir gz atnca, Suarita ile Gora'-nn hi konumadan oturduklarn grd. Birden yldrmla vurulmua
dnd. Fena halde fkelenmiti. Bununla beraber, soukkanll elden brakmayarak, kapnn nnde durdu:

Radha! diye seslendi.

Suarita kalkp kendisine doru gelirken tatllkla:

Bugn oru tutuyorum, bunun iin halim yok! Haydi sen mutfaa git de, atei yakver. Ben Gurmohan Babu'nun yannda
otururum! dedi.

Suarita teyzesinin amacn sezmiti. Mutfaa giderken i-inden bir kayg duydu. Harimohini, enesini kilitleyip tek szck
sylemeden yerine otururken, Gora eilerek kendisini selamlad. Birka dakika sonra damdan dercesine:

Siz Brahmo deilsiniz yle mi?., diye sordu.

Evet! diye Gora yant verdi.

Bizim Hindu cemaatinesayg gsteriyor musunuz?

Elbette.

Peki bu hareketlerinizin anlam nedir?

Bunu sert bir sesle sormutu.

Gora kendisinde nasl bir kusur bulduunu anlayamayarak hibir ey sylemeden, maksadn renmek ister gibi kadnn yzne
bakt.
Harimohini:

Radha yetikin bir kz. Siz de akrabas deilsiniz! dedi. Byle ne diye gelip konuuyorsunuz onunla?.. Bir kadnn oturup ene
alacak yerde evinin iiyle uramas, gerekir... Byle oturup gevezelik etmek zihnini kartrmaktan baka bir eye yara-

maz. Zeki bir insansnz. Herkes sizi vyor. Eh... Syleyin bakalm, ne vakitten beri memleketimizde byle hareket edilmektedir.
Kutsal kitaplarda hareketinizi hakl gsterecek tek bir satr bulabilir misiniz?..

Bu k Gora'y adeta ezdi. Suarita ile olan ilikilerinin bu biimde yorumlayabileceini aklndan geirmemiti. nce ses
karmad. Sonra:

Suarita Brahmo Samaj'dandr. Kendisinin herkesle serbeste konutuunu grdm iin buna nem vermedim!., dedi.

Harimohini:

Amma da yaptnz ha!., diye bard: Brahmo Samaj'-dan bile olsa, onunla ilikilerinizin yerinde olduunu syleyemezsiniz.
Son zamanlarda birok kimseleri din zerinde dnmeye davet ettiniz. Peki bunlar, byle hareket ettiinizi duyularsa size nasl
sayg gsterirler?.. Dn akam, Suarita ile ge vakitlere kadar oturup konutunuz. Syleyeceklerinizi bitirememi olacaksnz ki,
bu sabah da geldiniz. Sabahn erken saatinden beri ne mutfaa girdi, ne de ibadetini yapt. u ayn dokuzuncu kutsal o-ru
gnnde bana en ufak yardm dokunmad. yi ders vermisiniz dorusu. Sizin ailenizde de gen kzlar var. Onlar da bu eit bir
retim iin ev ilerinden ayrr msnz?.. Elbette yapmazsnz byle bir eyi. Baka biri yapsa, iyi karlamazsnz deil mi?..

Gora kendini savunmak iin hibir ey sylemedi, sadece:

Onun yetime tarzna bakarak bunu dnmemitim! dedi.

Grd eitimden sz etmeyelim. Ne olursa olsun benim yanmda olduka ve ben sa kaldka byle hallere izin veremem.
Onu olduka doru yola getirebildim. Pare Babu'larday-ken, benimle bir araya gelince Hindu oldu diye bir sylenti yaylmt.
Fakat buraya geldikten sonra, u sizin Binoy'la yaptklar, sonu gelmeyen konumalar her eyi alt st etti. Arkadanz B-rahmo
ailesinden bir kzla evlenecek gibi grnyordu, ama bu onun bilecei ey. Birtakm can skc olaydan sonra bu Binoy'-dan
kurtuldum. Pare Babu'lara gidip gelen Haran diye biri daha

2T 2 *r r-

O tu ^

a . ">

2i il

J. _, C 9Q<

s" s- ? Ia

o. = o- n> 3.

1 C J

-T 3-

s: <a.^ 3
2-3 3

5 "S &L

9- tK}

O. 3

^ o. 'S'

-v .rr ^r- C: ="

O: O:

^ S a.

fD D U

^. . =

9- a. 3 e 2. sr

2 n> n"

. 2. .o

1 3

3 VS' C:

3. -2"

X o- n 3

J = O. 3

rj _

El" O. '

a. o ;=

3 < . W O (i

O T do

o. R" =r =

d. C i. j_

^^"

-c

-c; er ~ 3
1 O: j

= a," i) S I S" - 9r " " S" 3

O" ? Cl

a .^ x

o o

=r = ?r ^ O

a. fi) j oq

a. le

"T* (T) t-

d -^ oq j

W 2. =" " 9r S*

Z. C O: Sf- 3

2. 3 < = S" i-

ti J C

0Q< j tfq ?c- S"

J 7T i Oj

r- n> j O 3 <

Bo yere zmeyin kendinizi. Size ancak tek bir ey syleyebilirim: O da Hindu olduumdur!

Demek, Pare Babu'dan aldnz btn din eitimini imdi yeni guru'nuzun ayaklarnn dibine atyorsunuz, yle mi?

Kalbimdeki Tanr benim dinimin ne olduunu biliyor... Bunu da kimseyle tartmak niyetinde deilim.

Eh yleyse izninizle syleyeyim ki, Hindu olduunuz iin kendi hakknzda ne kadar yksek duygular beslerseniz besleyin, bu
size hibir kazan getirmeyecek. u sizin Gurmohan Babu baka bir Binoy deildir. Hindu olduunuzu avaz avaz haykirsaniz bile
elde edemezsiniz onu. Bu. nedenle guru rol oynayp sizi kendinize tilmiz yapmak iten bile deil onun iin. Yalnz sizi evinin
banm yapacan aklnzn kesinden bile geirmeyin.

Bir an iin alk grevini unutan Suarita, imek gibi yerinden srayarak:

Ne demek istiyorsunuz?., diye bard.

unu demek istiyorum ki, Gurmohan Babu sizinle evle-nemez!

Birden Suarita'nn gzleri korkun bir fkeyle parlad:

Benimle evlenmek mi?.. Onun guru'm olduunu sylememi miydim, size?., diye bard:'

Evet, sylediniz. Ama sylemediinizi de anlamak olas!

 Derhal kp gidin buradan! diye bard Suarita. Bana hakaret etmenize izin veremem. Hem unu da haber vereyim ki size, bir
daha sizin yannza kmayacam! Haran alay ederek:

Bir daha benim yanma kmayacakm! Tam bir Zenana hanm: Gerekten "gneten bile kaan" bir Hindu ev kadn. Pare
Babu imdi ektiini biiyor. Bu ihtiyar yanda emeklerinin meyvesini topluyor!.. Bana gelince, topunuza birden
Allahasmarladk!., diyorum.

Haran evden karken, mutfak kapsn vurarak kapayan Suarita, yere kt. Hkrklarnn sesini bomak iin eliyle azn
tkyordu. Yz fkeden kpkrmz olmutu.

Harlmohini bu konumay bir szcn bile karmadan dinlemiti. Suarita'nn szleri en cokun umutlarn bile ayor-

du... Kalbi sevinle arpmaya balamt: "Eh, bouna m bu kadar can ve gnlden dua ettim, Tanrya yalvardm?.." diye
syleniyordu kendi kendine.

badet ettii yere gitti: Putunun nnde secdeye kapand, adaklar adad. Son gnlerde kederli ve sakin bir hal alm olan i-badeti,
dileine kavumasnn sevinciyle pek heyecanl ve ateli olmutu.

66. Blm

Gora kimseyle, Suarita ile konutuu gibi konumamit. O zamana kadar kendisini dinleyenlere grler, bilgiler, buyruklar
sylemiti. O gn, benliinin en derin taraflarn gstermiti. Kendi kendini kefetmi olmann sevinci ona sadece bir g duygusu
vermekle kalmamt. imdi her dncesine artk biraz da heyecan karyordu. Yaam gzellik iinde yzyordu. Bir anda ona
yle gelmiti iti, Tanrlar, onlar iin iinde tutuan atee araplarn aktyorlard, sanki. Bu sevincin akntsna kaplarak, sonucunu
dnmeden, gnlerce st ste Suarita'ya gitti. O gn, birden Harimohini'nin szlerini duyduktan sonra, Binoy'la nasl acmadan
alay ettiini ve byle bir hayale kapld iin ona nasl gldn anmsad... Ayn safln kendisini de arkada gibi ayn kmaza
soktuunu gryordu. Bilmedii yerde uyuyup da, uyannca korkuyla srayan bir insan gibi, Gora btn gcn toplamaya
alyordu.

Eve geldii zaman, Mohim'in kapnn nnde bir sraya ba ak oturarak ubuunu tttrdn grd. nk o gn tatil
gnyd. Gora ieri girince o da peinden geldi. Odaya girip kar tarafa oturduktan sonra:

Gora, dinle beni. Sana syleyeceklerim var. Kzma kardeim. Eer izin verirsen, senin de Binoy'un hastalna yakalanp
yakalanmadn sormak istiyorum. unlara pek dadandn, pek fazla ili dl oldun gibi geliyor bana.

Gora'nn yz kzard:

Tasalanmayn! dedi.

Eh, ilerin bu gidile nereye varaca bilinmez. Tehlikesizce yutacan bir lokma gibi geliyor bu sana. Sonra da dnp dolap
ocaa dnebileceini sanyorsun. Yalnz, arkadandan rnek alarak, yemin iinde bir olta inesi olduunu dnmelisin.

Dur, kama... Daha sylemek istediimi syleyemedim! Duyduuma gre, Binoy'un bir Brahmo kzyla evlenmesine kesin olarak
karar verilmi. Sana, onunla bundan sonra hibir ilikimiz kalmadn haber vermek istiyorum.

Gora:

Elbette, bunu sylemeye gerek yok! dedi.

Yalnz bir ey var ki, annemiz bu kararmza kar karsa bu can skc bir ey olacak. Biz bir aileyiz. Erkek ve kz
ocuklarmzn evlenmelerini gereine uygun biimde yaptrmalyz. imdi evimize, Brahmo Samaj'm bir kolu yerleirse, bizim
iin gidip baka yere yerlemekten baka are kalmaz.

Bu sz konusu olamaz dedi Gora.

Sai'nin evlenmesiyle ilgili konumalar bir sonuca varmak zere. u bizim kaynata olacak adam, kz almakla yetinecek gibi
grnmyor, arlnca da altn istiyor. Bir insann bozulabilir mallar kategorisinden olduunu, fakat altna bir ey olmayacan
biliyor. Bu adama hap yutturabilmek iin epey eker yedirmek gerek. O kadar a gzl bir adam ki, kaynpeder demeye dili
varmyor insann! Bu i, kukusuz bana pahalya mal olacak. Fakat olumu evlendirirken nasl hareket etmem gerektii konusunda
iyi bir ders alm oluyorum. Hani yeniden dnyaya gelip de, babamn aracl ile tekrar evlenebilseydim diyorum. Emin ol ki,
erkek domu olmamn verdii btn olanaklardan olabildiince yararlanrdm. te erkeklikten anlalan ey u: Kz babasn yok
etmek, senin btn o nutuklarna karn Hindularn toplumsal organizasyonuna vgler syleyenlere katlamayacam.

Byle bir ey yapmaya kalksam sesim kslr. Benim Tinco-ury daha on drt aylk. Karmn hep kz dourduu iin hatasn
dzeltmesi ok ge oldu. Ne olursa olsun, Gora, benim olan dnya evine girinceye kadar Hindu cemaatini, dostlarnn da
yardmyla ayakta tutmalsn. Benim iim olsun da isterse sonra memleket Mslman, Hristiyan, ne olursa olsun umurumda deil.
Gora'nn ayaa kalktn gren Mohim, Binoy'u dne armayacaz, yeniden canmz skacak bir duruma dmek budalalk
olur. Artk sen annemizi hizaya getirmeye al.

Gora annesinin odasna girdii zaman onu masasnn bana oturmu, evin o gnk hesaplarn yaparken buldu. Gora'y grnce
defteri kapad, gzlklerini kararak oturmasn syledi. Sonra hemen:

Bir ey hakknda senin fikrini almak istiyorum! dedi. Elbette Binoy'un yaknda evleneceini duymusundur. Amcas bu iten
memnun deil. Ailesinden kimse nikahta bulunmayacak. Btn hazrlklar Binoy yapm da olsa, tren Pare Babu'nun e-vinde
olmayacak herhalde. Bizim evin ikinci katndaki, kuzeye bakan dairenin bu ie uygun deceini dndm. Birinci kat kirada
ama, ikincisi bo imdi.

Gora:

Bu ne bakmdan iyi olacak?., diye sordu.

Ben olmazsam treni kim hazrlayacak?.. Binoy bu ite glk eker. Tren bu dairede yaplrsa ben btn ileri kolayca
buradan ynetirim.

Gora kesin bir tavrla:

Bu olanaksz anne! dedi. Anandamoyi:

Neden? diye sordu. Ben ev sahibinden izin aldm.

Hayr anne, nikah treni burada yaplamaz, inann bana.

Anandamoyi yeniden sordu:

Neden? Nikah Brahmo geleneine gre kylmayacak ki?

Tartmaya gerek yok! dedi Gora. Onun davasn Hindu cemaatinde savunamayz. Binoy cannn istediini yapsn. Biz byle
bir birlemeyi iyi gremeyiz. Kalkta'da bo ev mi yok. Kald ki, kendi evi de var.

Anandamoyi de Kalkta'da baka evler bulunduunu bilmiyor deildi. Ama Binoy'a btn dostlarnn ve akrabalarnn srt
evirmesine ve tek bana zavall bir yoksul gibi kiralk bir evde nikahlanmasma gnl raz olmuyordu. te bunun iin evlerinin
bo ksmnda bu iin yaplmasn dnmt. tekiler kar durmasalard dnn hemen kendi evinde olmas ok rahat olacakt
onun iin.

Madem ki benim bu fikrime karsn, ben de ayr bir ev kiralarm. Yalnz benim iin ok yorucu olacak bu. Madem ki ta-

sarm gerekleemeyecek, artk bunun zerinde dnmek bir eye yaramaz.

Anne, siz bu evlenmede bulunmamalsnz.

Ne diyorsun Gora! Binoy'cuumuzun dnnde ben de bulunmazsam kim bulunur sorarm sana?..

Hayr anne, bulunmamalsnz!

Gora, Binoy'la aranzda gr ayrl olabilir, fakat bu dman olmak iin bir neden midir?

Gora coarak bard:

Anne byle konumaya hakknz yok. Binoy'un dnnde bulunma sevincini tadamamak ok zc bir ey benim i-in. Onu
ne kadar ok sevdiimi herkesten iyi siz bilirsiniz... Sz konusu olan dostluk ve yaknlk deil. Binoy yaptnn sonularn
bilerek hareket etti. Onu iten ben deilim. O bizden ayrld. Buna gre beklediinden daha ar bir tepki ile karlam deil.

Anandamoyi:

Binoy senin bu evlenme srasnda tmyle uzak kalmak istediini bilmiyor deil, ancak yaamnn byle nemli bir annda
benim kendisini yalnz brakmayacam da biliyor. Sana unu syleyebilirim ki Binoy, nianlsndan duam esirgeyeceimi
dnse, evlenmekten vazgeer. Binoy'un ne dndn bilmediimi mi sanyorsun?..

Anandamoyi bunlar sylerken gzyalarn siliyordu. Binoy iin derin bir ac duymakla beraber Gora, direterek:

Anne bir topluma bal olduunuzu ve ona hesap vermek zorunda olduunuzu unutuyorsunuz! dedi. Anandamoyi:

Gora, diye bard. Sana ka kez sylemedim mi ki beni topluma balayan balar kopardm diye? Bana kar gsterilen
soukluktan ve benim herkesten uzak durmamdan belli deil mi bu?..

Anne, sizin byle konutuunuzu duymak beni son derecede zyor.

Yavrum, (bunu sylerken Anandamoyi, yal gzleriyle Gora'y kucaklyor gibiydi), Tanr bilir ki, seni bu zntden
kurtaramayacam!

Gora ayaa kalkarak:

Peki yleyse, gidip Binoy'a, sizi toplumumuzdan daha ok ayrmayacak biimde hareket etmesini syleyeceim. Byle
yapmazsa bencillik etmi olur. Anandamoyi glerek:

yle olsun! Elinden geleni yap. Git konu onunla. Grrz ne olacan!..

Gora gittikten sona Anandamoyi, dnceye dalarak olduu yerde oturmutu. Sonra kalkt, kocasnn dairesine geti. O gn yeni
ayn on birinci gn olduu iin Krinadayai henz yemeini hazirlamamt. Eline Sanskrite yazlm bir din kitabnn evirisini
geirmiti. Geyik postunun stne oturarak bu kitab o-kumaya dalmt. Anandamoyi'yi grnce fena halde keyfi kat, fakat
kadn saygl bir biimde uzakta durarak, kapnn kenarna oturmutu:

ok yanl bir i yaptk!., dedi. Krinadayai, kendini adi birtakm iyi ya da kt ilerin stnde sayard. Bunun iin ilgisiz bir
sesle: Ne gibi yanl bir i?., diye sordu. Gora'dan gerei saklamay srdrmemeliydik. ler her gn biraz daha karyor.

Gora, arnma treni yapmak istedii zaman Krinadayai bu sorunla karlamt. Hemen bunun ardndan da riyazet yntemlerinin
uygulanmasna yle kendinden geercesine dalmt ki, bunun zerinde dnmeye vakit bulamamt. Anandamoyi:

Sai'nin evlenmesine hemen hemen karar verilmi gibi, dedi. Dn de herhalde falgun aynn ortalarnda yaplacak. imdiye
kadar bizim evde byle bir tren olduu zaman Gora'y bir bahane bile baka bir yere gtryordum. Fakat imdiye kadar nemli
bir tren olmad. Yalnz Sai'nin dnnde ne yapacaz?.. Tehlike her gn biraz daha artyor. Bunun iin de her gn Tanrdan
balamasn diliyor, bunun cezas varsa bana ektirmesi iin yalvaryorum. Her gn de, bunu gizlemenin olanak-szlaacan ve
bunun Gora iin bir felaket olacan dnyo-

rum. imdi sizden hibir eyi saklamadan gerei anlatmama izin vermenizi ve bundan doacak eylere katlanmak zere yazgya
brakmanz rica ediyorum.

Krinadayai kendini byle riyazete vermiken Indra'nm gelip onu dald derin dncelerden ayrmasnn ne anlam vard?.. Son
derece sert bir riyazet iinde yayordu. Soluk alma egzersizlerinden son derecede dikkate deer sonular elde etmiti. Yiyeceini
de o kadar ksmt ki, bir deri, bir kemik kalmt. te tam bu baar annda byle bir felaket bana geliyordu.
 Deli mi oldunuz?., diye bard. in i yzn anlatrsanz, birok aklamalarda bulunmak zorunda kalacam... Belki de
maam kesecekler. Polisle de bam derde girecek... Olan oldu bir kez. lerin karmamas iin gerekeni yapn olmazsa, ne
yapalm!

Krinadayai lmnden sonra olacak eylerle ilgilenmeme-ye karar vermiti. O zamana kadar rahat kalmak istiyordu. Ve btn
bu etrafnda olup bitenlerden habersiz olmak iin gzlerini kapamas yetiyordu.

Bir eye karar vermeyen Anandamoyi zgnd, sklmt. Ayaa kalkarken, unlar syledi: "Yznzn ne halde olduunu
bilmiyorsunuz. Vcudunuz..."

Hafife glerek Krinadayal:

Vcudum ha!., dedi ve budalaca kadn tela, karsnda, sesini ykseltti. Doyurucu bir zm bulamayarak, geyik postunun
stne oturdu ve kitabna dald:

Bu srada Mohim, byk salonda sannyasi ile oturup konuuyordu. Konuma, insann en yce amalar ve din yaamnn en derin
ilkeleri gibi etin konular etrafnda dnyordu. Mo-him'in renmek istedii uydu: zerinde aile yk olan bir a-dam, ahirette
selamete erer mi, ermez mi sorunuydu. te mridine sorduu sorun buydu. ylesine derin bir dikkatle dinlemeye hazrlanmt
ki, sanki btn yaam alaca yanta balyd. Sannyasi, Mohim'in yreine kuvvet vermek iin elinden geleni yapyor ve bir aile
babas selamete eremese bile, nnde cennet kaplarnn alabileceini sylyordu. Ama Mohim iin yeterli

deildi bu: O selamete ermek istiyordu. Sadece cennete girmek yetmezdi ona. Ah, bir kez 'u kzn evlendirseydi, sonra
sannyasi'nin hizmetine, girerek selamete ermek iin alacakt. Kimse dndremeyecekti kendisini bu yoldan.

Kzn evlendirmek de kolay bir i deildi. Ah, babas yardm etseydi kendisine...

67. Blm

Gora, Suarita ile olan ilikilerinde hayale kapldn anlyordu. Bunun iin bundan sonra daha temkinli olmaya karar verdi.
Bylenmi gibi olduu iin gerekli kurallara uymada geveklik gstermeye balamt. Sabah ibadetini yaparak odasna girdii
zaman, Pare Babu'nun kendisini beklediini grd. Birden byk bir heyecana kapld. nk, Pare Babu ile olan ilikilerinin
gittike itenlemekte olduu gznden kamyordu.

Gora kendisini yerlere kadar eilerek selamladktan sonra, Pare:

Herhalde Binoy'un yaknda evleneceini biliyorsunuz! dedi.

Gora:

Evet! dedi.

Brahmo geleneklerine gre evlenmeyi istemiyor.

Byle olunca evlenmemelidir.

Pare Babu hafife glerek:

Bu sorunun tartmasna girmeyelim! dedi. Bizim cemaat yelerinden hibiri dnde bulunmayaca gibi, Binoy'un ailesinden
de kimsenin gelmeyeceini biliyorum. Kzmn tarafndan yalnz ben bulunacam. Binoy'un tarafndan da sizden baka
gelebilecek kimse yok. te bunun iin size danmaya geldim.

Gora ban sallayarak:

Niin bana danyorsunuz? Bu ie karmak istemiyorum ben!..

Pare Babu armcasma ona bakarak:

Sahiden istemiyor musunuz? diye sordu.

Pare Babu'nun armas karsnda bir an Gora utanr gibi oldu. Bu utanc da daha byk bir kuvvetle barmasna yol at.

Nasl karabilirim?., dedi.

Pare Babu:

Arkada olduunuzu biliyorum! dedi. nsann asl byle zamanlarda arkadaa gereksinimi olur. yle deil mi?

Evet, onun arkadaym. Yalnz bu arkadalk benim dnyadaki tek ve en nemli bam deil.

Gora, Binoy'un davranlarnda ahlaka ve dine aykr bir ey buluyor musunuz?., diye Pare Babu sordu.

Dinin iki cephesi var! diye Gora yant verdi: Biri sonsuz olan cephesi, teki de toplumsal cephesi. Toplumun yasalar dinin
ifadesi olduu zaman, dini ayaklar altna almadan bunlar u-mursamazlk edemezsiniz.

Says pek ok olan bu yasalarn gerekten dini ifade ettiine inanr msnz?

Pare Babu, bu soruyla, Gora'nn zihninin huzurunu karan bir soruna deinmi oluyordu. Bu huzursuzluk da Gora'y birtakm
kesin sonulara gtrd iin inanlarn formlletirmekte duraksamamt. Aklamalarn temeli uydu: ou kez zorlayc
olan ve toplumu yneten yasalara boyun ememekle, bunlarn temeli olan asl hedefe ulalmasna engel oluruz. Oysa ki bu hedef
gizemli olarak kalmaktadr. Ancak az sayda kimse bunu kavrayabilir. O halde hareketlerimizi, bireysel yarglardan ayr bir
kuvvetin hareketlerimizi ynetmesi gerekir.

Pare Babu, Gora'y sonuna kadar dikkatle dinledi. Bu cretkarlktan biraz can sklmt. Gora szn bitirince, Pare Babu:

Genel olarak Tanr'nn her topluma ayr bir ama verdiini ve bunu da herkesin gremedii konusunda sizinle beraberim.
Bununla beraber insan bu amac anlamaya almal. Yaamdaki balca amacnn, manasn anlamad kurallara, sanki bilinsiz
bir aa dalym gibi, uymak zorunda olduunu dnmemelidir.

Bu szlerden sonra ikisi de ayaa kalkt. Pare Babu:

Amacm, Brahmo Samaj' kollam olmak iin, nikah treninde biraz uzak durmakt. Oysa ki siz, Binoy'un arkada olarak bu
ii sonuna kadar gtrebilirdiniz. Byle durumlarda bir ar-

kada, bakalarnn hnlarn bir akrabadan daha az stne eker. Bununla beraber, ayet Binoy'u yalnz bana brakmay bir
dev sayyorsanz, doal olarak btn sorumluluu benim yklenmem ve her eyi yalnz bama yapmam gerekecek.

Bu son szc duyduu zaman Gora, Pare Babu'nun ne kadar yalnz olduunu kavrayamad. Baroda kendisine kar olduunu
aka bildirmiti. Kzlar da kendisini tutamyorlard, Sua-rita ile Harimohini arasnda bir atmaya meydan vermemek iin
gidip onunla konumamit bile. Btn Brahmo Samaj yeleri dman kesilmilerdi kendisine. Binoy'un amcas da hakaret dolu
iki mektup gndermiti. "Sen, genleri ayartan bir ktlk klavuzusun!" diyordu.

Sokaa karken Abina'la, Gora'nn baka yandalaryla karlat. Bunlar onu grnce aralarnda alayl szler sylemeye
baladlar. Gora onlar paylayarak susturdu:

Saygdeer bir insana sayg gsterebilme yeteneinden yoksun iseniz, hi olmazsa utanp, enenizi kapamalsnz!., dedi.

Gora'nn yeniden partisinin ilerine gmlmesi gerekiyordu. Allm ileri yapmak son derecede cann skyordu. Btn bu iler
ne kadar anlamsz, ne kadar ilgi ekmekten uzakt! inde yaamdan iz olmayan ilere nasl alma denebilirdi ki?.. Nutuk
ekmek, yaz yazmak, toplant dzenlemek deersiz birtakm hareketlerdi. Aksine bunlar gerekten yararl bir yapt meydana
getirmesine engel oluyordu. Gora, hibir zaman gnlk yaamnn boluunu bu kadar derinden duymamt. Hibir ekicilik
bulmuyordu bunda.

Artk almalarna yepyeni bir yn vermek istiyordu. Ancak bylece iinde titreyen bilinmez glere, hibir engele rastla-
maksizn hz verebilecekti.

Bu srada onun arnma treninin hazrlklar ilerlemekteydi. Bu ite, Gora olduka canllk buluyordu. Arnma, sadece hapiste
bulunduu srada kendisine bulaan kirleri deil, her trl kirleri de temizlemekti. Bu ikinci doutan sonra kendisini bekleyen ie
taptaze bir vcutla atlacakt. Arnma treni iin gerekli izin a-lnm, tarihi de kararlatrlmt. imdi Hindistan'n eitli blge-

lerindeki nl panditlerine gnderilmek zere davetiyeler hazrlanyordu. En zengin particiler masraflar karlamak iin gerekli
paray vermilerdi. Herkeste, bu olayn memleket iin byk bir nemi olduu izlenimi vard. Abina ve arkadalar gizli
toplantlar yaparak, Tanrlara iek, pirin, sandal aac meyvesi, pirin ve kutsal otlar sunulurken, panditler tarafndan Gora'ya
"Hindu dininin " sannn verdirilmesinin olas olup olmayacan tartyorlard. Parmen kad zerine yaldzl harflerle
yazlm ve btn panditlerce imzalanm birok Sanskrite sloka'Iar, sandal tahtasndan yaplm kutu iinde Gora'ya verilecekti.
Btn bunlardan baka hazr bulunan bilginlerin en yals ve en saylan Max Mller'in Rig-Veda zerine yazd kitabnn;
maroken ciltli gzel bir basksn Hindistan'n kurtuluunun bir sembol olarak Gora'ya armaan edecekti. Bylece, Hinduluun
bugnk gerile-yii karsnda veda dininin geleneksel adetlerini kurtarmak iin bunca aba gstermi olan Gora'ya kar
hayranlklarn ona layk bir biimde ifade etmi olacaklard.

Her gn Gora'ya haber vermeden, partinin yeleri tasarlanan treni en parlak ve en etkili bir biimde yapabilmenin yollarn
aratryorlard.

68. Blm

Harimohini kayn Kaila'tan bir mektup ald:

"Kutsal ayaklarnzn sayesinde, hepimiz iyiyiz. Sizin de iyilik haberlerinizi gndererek bizi sevindireceinizi umarm" diye
yazyordu.

Harimohini, evlerinden ayrld gnden beri, ne oldu diye merak edip sormak hibirinin aklna gelmedii halde, imdi Kai-la
bunlar yazmt. Btn kardeleri hakknda bilgi verdikten sonra mektubunu yle balamt:

"Mektubunuzda nianlanmam nerdiiniz gen kz hakknda bana daha geni bilgi vermenizi isterdim. Dediinize gre on i-ki,
on yalanndaym, fakat yama gre ok gelimi ve adeta yetikin hali varm! Bu bana hi de istenmeyecek bir ey gibi
gelmedi. Ama, mallarnn tutarn da iyi bildirmenizi isterdim. Bu mallarn sahibi midir, yoksa sadece yararlanma hakk m var
bunu reniniz. Bunlar rendikten sonra aabeylerime danacam. Kar kmayacaklarn umarm. Hindu dinine ok bal
olduunu renmek beni ok sevindirdi. Bununla beraber uzun zaman bir Brahmo evinde yaadnn duyulmamasna alalm.
Kimseye sylemeyin bunu. nmzdeki ay tutulmas srasnda, Ganj'da ykanma treni olacak. Kalkta'ya kadar bir yolculuk ya-
pabilirsem size de gelir, kz grrm."

O zamana kadar, Harimohini Kalkta'da yaamaya almt. Ne zaman iinde, bir gn gidip vaktiyle kocasnn olan evde
yaamak iin en ufak bir umut doarsa, yerinde duramaz olurdu. Buralarda yaad srgn yaam dayanlmaz bir hal alrd onun
iin. Cesaret edebilse, nikah gnnn kararlatrlmasn salamak iin tasarsn Suarita'ya aacakt. Bununla beraber temkinli
olmak gerektiini dnerek bekledi. nk yeenine ne kadar yakn olursa olsun, onun karakterini bir trl anlayamiyordu. Bir

frsat kolluyor, Suarita'y eskisinden daha sk gz altnda bulunduruyordu. Suarita'y gzden uzak tutmamak iin ibadet
zamanlarn ksaltmt.

Suarita da Gora'nn artk eve gelmemeye baladn fark etmiti. Bunda Harimohini'nin parma olduunu dnmekle beraber:

Eh, gelmese bile, yine de o benim guru'mdur! diye dnerek avunuyordu.

nsann yannda bulunmayan bir guru'nun etkisi, bulunandan bazen daha gldr. nk, onun yokluunun verdii -znt ile
insann zihninde onun serptii dnceler, olgunlar, glenir. Suarita, Gora geldii zamanlar tartt konulan, imdi, onun
yaptlarn okuyarak inceliyordu. imdi o yannda olup da bunlar aklasayd, anlayacana gveni vard... Bununla beraber o
ateli yze, o gr sese duyduu zlem gnden gne artyordu. Bu ayrlkla vcudunun bile ktn hisseder gibi oluyordu.

Bir gn leden sonra Lolita, Suarita'ya geldi. Kolunu kz kardeinin omzuna atarak:

E, syle bakalm, Sui Didi?.. dedi.

Ne syleyeyim, kardeiim?

Her ey yolunda.

Ne gne karar verildi?..

Pazartesi.

Nerede?..

Bilmiyorum. Babam biliyor!

Suarita, kz kardeini kollarnn arasnda skarak:

Mutlusun, deil mi?., diye sordu.

Lolita:

Neden olmayaym? diye yantlandrd onu.

imdi istediine kavuunca ve atacak kimse kalmaynca, canlln biraz yitireceksin gibi geliyor bana.

Neden tartacak kimse bulamayacakmm?.. dedi glerek Lolita. Bunun iin evimin dnda birini aramam gerekmeyecek.

Ah! Sahi!., diye Suarita sevecenlikle yanan okad. imdiden hazrlanyorsun demek? Vakit varken syleyeyim Bi-noy'a,
zavall ocuun haberi olsun.

Ge kaldn. Zavall ocuuna haber vermekte. Kurtaramaz kendini artk. Horoskopunda grlen kriz balad. Artk alayp
dvnmekten baka yapacak ey kalmad onun iin!

Suarita ciddileerek:

Sahi mi, Lolita. Ne kadar sevindiimi anlatamam. Yalnz senin Binoy gibi bir kocaya layk olman diliyorum.

Amma da yaptn ha!.. Onun da benim gibi bir kadna layk olmas gerekmez mi? Grdn zaman kendisine syle bunu. Syle
bunu ona da grrsn. Benim hakkndaki dncelerini renince nasl olaanst ve gz kamatrc bir insann sana yaknlk
gsterdiini anlayarak piman olacaksn.

Peki, daha iyi ya!.. te imdi bir kuyumcu gelip bu mcevherleri pahalya mal ediyor kendine. Her ey yolunda demektir! O
halde, artk bizim gibi insanlarn ballklarn ayrt etmeden, denemeden geirmeye gereksinme duymayacaksnz.

Ne? Gereksinme duymayacak mym? Hayr, daima gereksinmem var buna.

Bunu syleyerek Lolita, Suarita'nn yanan imdikledi. Sonra eytanca:

Senin sevgin benim iin son derecede deerlidir! dedi. Bakasna balanarak, bunu benden esirgemene dayanamam!

Suarita, yanan Lolita'nin yanana dayayarak:

Baka kimseye, balanmam! dedi.

Baka kimseye balanmaz msn?.. Emin misin bundan?..

Suarita ban sallamakla yetindi. Lolita yan bana oturarak:

Bak, Sui Didi! dedi. Bilirsin ki, senin baka birine sevgini vermen beni zer. Uzun zamandr sana bir ey sylemedim. A-ma
bugn dndklerimi sylemek istiyorum sana.... Gurmo-han Babu bizim eve gelmeye baladktan sonra... Hayr Didi, u-
tanmyorum bunu sylemekten, syleyeceim... Senden bir eyi saklamadm imdiye kadar. Yine de bu konuya yaklamaya cesa-

ret edemedim. ok zyordu bu beni. Senden ayrlacam u srada daha fazla susamayacam. lk gnlerde Gurmohan Babu'-
nun geliine kzyordum. Neden kzyordum acaba? Bir ey anlamadm m sanyordun?.. Benim yanmda onun adn akmadn
grerek, gcenmitim sana. Bir gn onu bana yeleyeceini dnmek dayanlmaz bir eydi benim iin. Hayr, Didi, brak da
szm bitireyim. Bu dncenin bana ne byk ikence verdiini anlatamam sana. imdi de anlyorum ki, onun hakknda bir ey
sylemeyeceksin... Artk gcenmiyorum. Bilemezsin sevgili Suarita'n, ne kadar sevineceim, eer ikiniz...

Suarita, elini Lolita'nm azna kapayarak susturdu:

Lolita, yalvarrm sana, byle eyler syleme, yerin dibine getim!

Neden, kardeim, o...

Suarita yeniden bunalm gibi yaparak onu susturdu:

Hayr, hayr, hayr... lgnca eyler btn bu sylediklerin. Olmayacak eyler zerinde konumamal.

Suarita'nn bu ar utangalna kzan Lolita:

Gerekten bu kadar fazla canm! Ben kendi gzlerimle grdm sylemek isterim ki sana...

Suarita szn tamamlatmad. Ellerini Lolita'nm ellerinden kurtararak odadan dar kat. Lolita arkasndan koarak:

Peki, dediin olsun, sz etmeyeceim bundan! diye sz verdi.

Hi, ama hi deil mi?..

Bu kadarna sz veremem. Eer bir gn sylemem gerekirse, sylerim. Bunun dnda bu konuda konumayacama sz
veririm.

O gnden sonra, Harimohini Suarita'y devaml olarak gz altnda bulunduruyordu. Gzn ondan ayrd yoktu... O kadar ki,
Suarita da bunun farkna vard. Teyzesinin bu kukucu hali cann ok skmt. Buna ok ierliyordu ama, ses karmyordu. O
gn, Lolita gittikten sonra byk bir bezginlikle masasnn bana geti. Ban ellerinin arasna alarak alamaya koyuldu.
Hizmetinin getirdii lambay istemsdi. Harimohini akam ibade-

tini yapyordu. Lofita'nn evden ayrldn grnce birden odasndan inerek:

Radharani!.. diye seslendi.

Suarita telala gznn yan silerek ayaa kalkt. Harimohini:

Ne oluyor kuzum? diye azarlar gibi sordu. Sonra sert bir sesle, btn bunlardan bir ey anlamyorum!., dedi. Suarita
hkrarak:

Neden gece gndz etrafmda nbet tutuyorsunuz teyze?., diye sordu.

Bilmiyor musun neden olduunu? Nedir anlam bu yemeden, imeden kesilmelerin, bu alamalarn? ocuk deilim ben.
Anlamadm m sanyorsun?..

Suarita metin bir sesle:

Teyzeciim, dedi. nann ki, anladnz bir ey yok. Son derecede yanlyorsunuz fakat ben artk katlanamayacam buna.

Peki yleyse, dedi Harimohini. Tanlyorsam, ltfen bunu aklar msn bana?
Suarita utancn yenmeye alarak:

Evet, aklayacam! dedi. Bana guru'mu tantan fikirler benim iin ok yeni eyler. Bunlar kavramam iin ok dnmem
gerek. Pek fazla da bir gcm yok. Kendimle durmadan atma halinde olmak bana byk bir azap veriyor. Fakat teyze, benim
onunla olan ilikilerime tmyle yanl bir anlam veriyor-sunuz. Hakaret ettikten sonra kendisini evden kovdunuz. Onun
hakkndaki dnceniz hayalden ibaret olduu gibi, benim hakkmdaki dnceleriniz de yanltr. Hakszlk ediyorsunuz. Onun
gibi bir adam alaltmaya gcnz yetmez sizin. Hem sonra, byle zulm etmeniz iin ne yaptm ben?..

Bu son szleri hkrrklarfa kesilen Suarita odadan kt.

Harimohini armt.

Tanrm, mrmde byle laflar duymamtm! dedi iinden.

Bununla beraber, Suarita'nn kendine gelmesi iin yemee kadar vakit brakt.

Suarita sofraya oturur oturmaz:

Dinle beni, Radha! diye sze balad. Ben bir bebek deilim. ocukluumdan beri Hindu dinine gre yetitirildim. Bu dinin
buyruklarnn ne olduunu rendim. Sen bunlar bilmediin iin Gurmohan sana guru'luk taslayabilir. Zaman zaman syledii
nutuklar duydum. Sylediklerinin hibiri geleneklere uygun deil. Kutsal kitaplarn yazdklarn kendine gre uyduruyor. Onun
yanllarn bulmak g bir ey deil benim iin. nk benim de bir guru'm var. Bu eit derslere (izin verirsen) uymaman
tlerim sana. Zaman gelince guru'm seni eline alr, sana gerek mantra'Iar retir. O, seni aldatmaz. Korkma, bir Brah-mo
evinde yaam olsan da, ben senin Hindu cemaatine girmeni salayacam. Hem bunu kim bilecek?.. Evet, yan olduka byk,
ama birok kzlar yalarndan byk grnrler, kim gidip de senin nfusuna bakacak?.. Eh! Para ile insan istediini yaptrr.
Hibir engelle karlamayz. Aa kasttan bir olan ocuunun para ile yukar kasta getiini grmmdr. Seni yie
saygdeer bir Brahmin ailesinin yanna yerletireceim ki, kimse azn ap bir ey diyemez. Bu ailenin bireyleri arasnda
cemaat efleri olanlar bile var.

Bu ok iyi hazrlanm giri, Suarita'da itah brakmad. Azna bir lokma koyacak hali yoktu. Byk bir aba gstererek sakin
olmaya ve bir eyler yemeye alt. nk byle yapmazsa teyzesinin azarlarndan kurtulamayacan anlamt.

Hibir ey sylememesi Harimohini'nin cann skt. yle dnyordu:

"Yani, burann insanlarn anlayamyorum bir trl. Bu kz bir yandan Hindu olduunu ilan ediyor, fakat kendisine bunun i-in
ok gzel bir frsat verdiim zaman da, kulak asmyor sylediklerime. Arnma yapmasna gerek yok. Kimse de kendisine bir ey
soracak deil. yle ustalkla birka rupi datmak yeterdi bu ie. Cemaat kolayca anlard. Ama bu yol da Radha'nn pek houna
gitmezse nasl Hindu olur?"

Harimohini, Gora'nm riyakarln abucak anlamt... Byle bir dzenbazln nedeni ise Suarita'nn gzellii ve serveti

idi. Bir an nce gen kz ve elindeki devlet tahvillerini gvence altna almak iin kaynpederinin evine gtrmeliydi. En iyi are
buydu. Fakat, Suraita'nn sz dinler hale gelmesini beklemek gerekti. Yeenini sndrmak iin gece gndz kocasnn
kardelerinin evini ballandra ballandra anlatmaya balamt. Bu ailenin etkileri hakknda rnekler veriyor ve bireylerinin Hindu
cemaatin-deki baarlarn sayp dkyordu. Onlara kar kan birok kimseler cemaate souk karlanmlard. Buna karlk
Mslmanlar tarafndan kzartlm tavuklar yiyen biroklar da hibir rahatszla uramadan Hindu cemaatinin iinde
kalmlard. Olaylara daha da fazla doruluk havas verebilmek iin Harimohini ayrntlara iniyor, yer ve adam isimleri
sralanyordu.

Evine sk sk gelmesini istemediini Suarita'dan saklamam olan Bayan Baroda, her zaman, szde ak szll ile -nrd.
Bunun iin ne zaman birini halasa, bu ok bilinen erdemine deinmeden yapamazd. Gayet ak olarak Suarita'nn bu evde gler
yz beklememesini belirtmiti. Gen kz da eer sk sk giderse Pare Babu'nun rahatn karacan bilmiyor deildi. Bunun iin,
pek byk bir gereksinme olmazsa Suarita oraya gitmiyordu. Pare Babu onu grmek iin yeni evine geliyordu. Bir zamandr
ileri ve kayglar yznden Pare Babu gelememiti. Suarita, her sabah biraz can sknts ve duraksamasna karn, o-nun
geleceini umuyordu. kisini birbirine balayan ve i huzurunun kayna olan ban hibir zaman kopmayacana inanmaktayd.
Bununla birlikte baka bir ballk, onu baka bir yne doru ekerek derin bir znt veriyor ve rahatn kanyordu. Btn
bunlar yetmiyormu gibi Harimohini de dnyay zehir ediyordu ona. Bunun iin o gn, Baroda'nm surat ediini gze alarak Pare
Babu'nun evine yolland. katl koca binann glgesi dou tarafna yaylmt... nk gne batmak zereydi. Pare Babu bu
blgede, tek bana, ba nne eik, dolayordu. Dncelerine gmlmt...

Naslsn Baba? diye sordu Suarita yan sra yryerek.

Pare Babu hafife rperdi, durdu. Suarita'yi szdkten sonra yant verdi:

-yiyim, teekkr ederim, Radha.

Sonra ikisi yan yana, bir aa bir yukar yrmeye koyuldular. Pare Babu:

Lolita pazartesiye evleniyor! dedi.

Suarita, neden dn hazrl iin gelip kendisine danmadn, yahut yardmn istemediini soracakt. Ama birden, bu
konuya girmesine kar iinde bir eyler duyarak vazgeti bundan. Baka bir durumda hi duraksamadan dorudan doruya ie
giriirdi. Pare Babu, Suarita'nm zihnini kurcalayan soruna girdi: Bu ii seninle konuamadm, Radha! dedi. Neden, Baba?..

Pare Babu, yant vermeden Suarita'nm yzne uzun u-zun bakt. En sonunda gen kz kendini daha fazla tutamad:

Fikrimi deitirdiimi mi sanyordunuz?

Evet! diye dorulad: Seni g bir durumda brakmamak iin danmadm.

Bu srada bir uak gelip Pare Babu'ya bir mektup verdi.

Pare Balu, Suarita'ya:

Gzlm yanmda deil, hava da karard, rica ederim sen okuyuver! dedi.

Suarita mektubu alp okudu. Brahmo Samaj'dan geliyordu. Belli bal yeler altn imzalamlard. Pare Babu'ya, kzlarndan
birinin Brahmo geleneklerinin dnda evlenmesine izin verdii ve bu evlenme treninde bulunaca iin artk kendisini ye
saymadklarn bildiriyorlard. Eer kendisini savunacak kantlar varsa bir mektupla ilk gelen pazar gnnden nce gerekli
aklamay yapmas gerekiyordu. Bundan sonra komite toplanp ounlukla karar verecekti. Pare Babu mektubu cebine koydu.
Suarita hafife elini tuttu. Bu durumda bir sre yrdler. Ortalk iyice kararmt. Caddede bir sokak feneri yanyordu.

Suarita, Pare Babu'yu, ibadet yerine kadar gtrd. Yere bir seccade yaylmt ve bir kandil yanyordu. Pare Babu'nun o gnk
ibadeti her zamankinden daha uzun srd. En sonunda ksa bir dua okuyarak kalkt. badet yerinden ktktan sonra, Bi-noy'la
Lolita'nn konumadan kapnn arkasnda oturduklarn

grd. Onu grr grmez ikisi de yerlere kadar eilerek paro-nom yaptlar. O da, ellerini balarnn stne koyarak onlara dua
etti, sonra Suarita'ya:

Yarn akam sana geleceim kzm. Bu akam yapacak i-im var! diyerek gitti.

Suarita sessizce alyordu. Bir an karanlkta durdu, arkasn verandann duvarna dayamt. Lolita ile Binoy da hi konumadan
oturuyorlard. Suarita gitmek zereyken, Binoy ona doru gelerek yavaa:

Didi, siz de bizim iin dua etmeyecek misiniz?., dedi. Bunlar syleyerek pronam yapmak iin eildi. Suarita'nm bouk bir
sesle kekelediini Tanrdan baka kimse duymamt.

Pare Babu alma odasna giderek Brahmo Samaj'm mektubuna u yant yazd:

"Lolita'nn evlenme treni benim himayemde yaplacaktr. ayet bundan dolay beni karacaksanz, sizi knayacak deilim.
Byle bir durumda Tanrdan btn dileim, eer bir gn btn insan topluluklarndan kovulursam, bana ayaklarmn dibinde bir
snak balanmazdr."

69. Blm
 5zmdan

Gora'ya

, yaama-

_______,..,*.. .;akat artk bununla uramak zaman gelmemi miydi?.. Suarita:

"Benim bir devi yerine getirmem gerekiyor. Ama nedir bu? Bu ie vermeliyim kendimi, fakat nasl?" diye dnyordu.

Bu koullar iinde Gora'ya gerekli buyruklarda bulunabilirdi. Kendisini btn engellerden kurtarr ve bulunmas gereken yere
yerletirirse, o vakit yapaca iin deeri nnde kk de-

lune gveniyordu. Yal-3. ___jna dokunuyordu. Neden g bir i vermiyordu kendine. Ve onun ynettii partide,

keye zarar vermi olmuyor muydu?..

Suarita Gora'nn kendisine deer vermedii iin byle yapt dncesini kafasndan atarak iini rahata kavuturdu.

"Beni bylece brakamaz. Er-ge ekingenliini ve duraksa-

diamaK zorunda kalacaktr: Byklne ve gcne karn bana gereksinimi var. Bunu kendi de azyla sylemiti."

Sat koarak ablasnn yanna geldi: -Didi! dedi.

Ne var bakalm kk geveze?., diye kolunu omzuna a-tarak sordu Suarita.

Lota pazartesi gn evle noy'un evinde kalacam.

Teyzeye haber verdin mi?

Evet, kzd. Btn bunlard; di. Bunun iin sana soruyor""1 ca"

ffltmP rlpmo <->("" fN- '

n syle-

-,___,., JCn ne uersen onu yaparm. Didi

gitme deme sakn. Derslerimi brakmam, her gn alrm. Binoy Babu da yardm eder bana.

imdi bir sr hazrlk arasnda tedirgin edersin onlar! diye Suarita kar koydu.

Hayr, hayr! diye Sati bard. Sz veriyorum hi tedirgin etmem!

Kpeini de gtrecek misin?..

Evet, gtreceim. Binoy Babu bunu ayrca tembih etti. Krmz kada baslm bir davetiye ald. Ailesiyle birlikte bir dn
yemeine aryorlar.

Kimmi ailesi?..

Kim olacak, elbette ben! Sonra algl kutumu da getirmemi syledi. Ne olursun ver ablacim, krmam!

Ah, keke krsan!.. imdi anlyorum, Binoy'un sana neden arkadam dediini. Senin algl kutunu kullanp, dnnde
orkestra masrafndan kurtulacak. Byle dnyor herhalde, deil mi?
Sati sinirlenmiti.

Hayr, hi de deil! diye bard. Dnnde sad yapacakm beni. Sad ne yapar Didi?.. Btn gn oru tutar!

Sati onun bu szne hi inanmad. Suarita ocuu kucaklayarak:

Syle bakaym, kk geveze, ne olacaksn byyence?

Sati'in buna verecei yant hazrd. nk retmeninin ne kadar derin, bilgili ve sonsuz gce sahip bir adam olduunu grerek
ileride retmen olmaya karar vermiti. Suarita bunu duyunca:

ok almalsn! dedi. Sana yardm etsem, beraber alsak nasl olur? Vatanmzn ykselmesi iin elimizden geleni ya-

parz. Hangi memleket bizim memleketimizden daha soyludur? Binlerce yl boyunca Tanrlar onu dnyann en yksek memleketi
yapmak istemi. Dardan bu ykselie yardm etmek iin birok insanlar gelmi! Sonra memleketimizde de byk adamlar
domu! Nice yce hakikatler dile getirilmi burada! Ne eriilmez fedakarlklar gze alnm!.. imdiye kadar dinsel fikirler ka
cepheden incelenmi ve yaamn gizlerini zmlemek iin ka eit yol bulunmu?.. te bizim Hindistan'mz. Onun esiz
zenginliklerini ok iyi anlamalsn, kardeiim, bunu hibir zaman unutmamal, hor grmemelisin. Bugn sana sylediklerimin
anlamn bir gn tmyle kavrayacaksn. Kald ki, imdiden bir eyler sezdiine inanyorum. Yurdunu yceltmeye almak tek
lkn olmaldr.

Sati biraz sustuktan sonra:

Ya, peki, didi. Sen ne yapacaksn? diye sordu.

Ben de kendimi bu amaca vereceim. Bana yardm e-dersin, deil mi?..

Sati gsn kabartarak byk bir vnle:

Evet, dedi.

Evde, Suarita'nn iinde biriken heyecanlar anlataca kimse yoktu. Bunun iin btn o kaynayan duygularn dalga dalga kk
kardeine boaltt. Kulland terimler, bu yataki bir ocuun anlayabilecei eyler deildi, ama Suarita bunun stnde durmad
bile. Yeni edindii kavramlar onda ylesine bir cokunluk yaratmt ki, bir kez iini aydnlatan fikirleri ortaya koyarsa, herkesin,
anlayna gre bunlar benimseyeceini dnyordu. Sati'in hayali, ablasnn szleriyle canlanmt. yle bard:

Byyp de ok para kazandm zaman...

Hayr, hayr, hayr... diye Suarita szn kesti. Paradan sz etme. nk paradan ok daha stn kavramlar olduunu
renmelisin artk.

Bu srada Anandamoyi odaya girdi. Onu grnce Suari-ta'nn kalbi arpmaya balad. Yerlere kadar eildi. Sati de byle
yapmaya zendi. Ama pek beceremedi.

Anandamoyi onu kendine ekerek alnndan pt, sonra:

Size danmaya geldim, sevgili kzm! dedi. nk bavurabileceim sizden baka kimse yok. Binoy, dnn evimde
olmasn istiyor. Fakat byle bir davran geleneklere uygun dmez. Kzn hazrland evde dn treni yaplmaz... Size yakn
bir ev tuttum, Pare Babu'ya haber verip kabul edip etmediini renmeniz iin geldim.

Elbette kabul eder, dedi Suarita. Anandamoyi szn srdrd:

Sonra siz de oraya gelmelisiniz. Nikah pazartesiye olacak. Bu kadar ksa bir zamanda her eyi hazrlamak zorundayz. Ben
yalnz da yaparm bunlar, fakat biliyorum ki, siz yardm etmezseniz Binoy zlr. Sizin yardmnz istemeye cesaret edemedi.
Bana da sizin iin bir ey sylemedi: Bundan da sizin trende bulunmaynzn ona ok dokunacan anladm. Lolita da bundan
byk bir keder duyacak. Gelmeziik edemezsiniz.
Anne, siz bu trende bulunacak msnz?., diye Suarita ararak sordu.

Elbette... Binoy'un evlenmesi sz konusu! Benim her eyle uramam gerek. Bununla beraber, bu tren srasnda kz tarafndan
olacam, Lolita'yi gelip benim evimden alacan syledim kendisine.

Anandamoyi, yaamnn bu kadar nemli bir gnnde annesi, kendisine srt evirdii iin Lolita'ya ok acyordu. Bundan dolay,
gen kzn yalnzlk ve gariplik duymamas iin elinden geleni yapmak istiyordu. Annesinin yerini almaya karar vermiti. Lolita'yi
kendi eliyle ssleyecekti. Nianlsn o karlayacak, gelecek olan ahbaplar da yine kendisi arlayacakt. Sonra yeni evde yle
scak bir hava yaratmak istiyordu ki, Lolita girer girmez buray kendi evi olarak hissetsin.

Suarita:

Byle hareket etmekle birtakm can skc szler duymaktan ekinmiyor musunuz?

Belki olur byle eyler, ama ne nemi var ki? Anandamoyi bunu sylerken, Mohim'in szldanmalarn animsamt.

c 9- er

K v<- ET

in oo

o 5. c

S -O a - ^

O 5T ^ 'cj

*r O. Pl fti -

a. ~ -

~ O: 27

=L a- o. tKj<

O Cu oj'

& 3 ss. o o-

5^<^

p- 2" ~.

^ -t-^ 3 a %

<t> ry 9

3 . ^- 3^^ 5

3 <r5" .?" <

Qi < T

. o.- s:
 3 " tu ^ - -'ocl O. O. fl> . >>< rS Cl<D fB

On cu cu 3 5

J S" u_ 5

3- c- 2

?>r 3

ka ocuklardan farkl yetitirildii iin kendisini ok zorlarsanz, katlanamaz buna.

Bunu bilmiyor muyum sanyorsunuz? Hibir zorlamada bulunmadm kendisi de syler size. Bu konuda hibir ey sylemi
deilim kendisine. Ona Tanrnn uzun mr vermesinden baka bir dileim yok. Ah bilseniz ne mutsuz bir kadnm ben! ou
kez, sonumu dndke uykularm kayor.

Anandamoyi'nin gitmek zere olduunu grnce, Suarita gelip pronamna yapt. Anandamoyi sevecenlikle elini bann stne
koyarak:

Yine gelirim, sevgili kzm, size her eyi ayrntlaryla anlatrm. zlmeyin. Tanrnn yardm ile iler yoluna girecektir.

Suarita hi sesini karmad.

Ertesi sabah Anandamoyi erkenden hizmetisi Lamia'y getirerek, yeni kiralad toz iindeki evi iyice sildirip sprtt. Ortal
tam suya boduklar srada Suarita grnd. Anandamoyi sprgeyi elinden atarak, kotu, onu kucaklad. Sonra yine titizlikle evi
temizlemeye, tahtalar fralayp patlatmaya koyuldu.

Pare Babu, Suarita'ya, gerekli grd eyleri almas iin para vermiti. Ellerine ganimet gemi gibi, Anandamoyi ile Suarita
babaa verip alnacak eylerin listesini yaptlar.

Bir sre sonra, Pare Babu ife Lolita da geldiler. Lolita iin annesinin evinde oturmak olanakszlamit. Kimse Baroda'nn
korkusundan onunla konumaya cesaret edemiyordu. Bu da ona dert oluyordu. Hem bu yetmiyormu gibi Baroda'nn ahbaplar
gelip, kendisini tebrik ediyorlar. Pare Babu, Lolita'yi buradan gtrmenin daha iyi olacan dnd. Gen kz evden ayrlmadan
gidip annesinin ayann tozunu sildi... Baroda kzn oturduu yerde karlad. Bam evirmiti. Gzleri yalyd. Lolita'nn
evlenmesi Labonya ile Lila'y ok heyecanlandryordu. En kk bir bahane, en kk bir frsat bulabilseler, onlar da dne
gideceklerdi. Lolita kendilerine Allahasmarladk derken, Brahmo Samaj'a kar devlerini anmsayarak sert bir surat takndlar.
Kapda, Lolita, Sudhir ile gz gze geldi. Fakat arkasnda nemli birka kii olduu iin, gen adam azn/ ap bir ey sylemedi.

Lolita arabaya binince, bir keye braklm bir paket grd. A-nca iinden gm bir vazo kt. stnde bu yaz vard: "Tanr
mutlu ifti korusun!" yanma da, stnde Sudhir'in adnn ve soyadnn ba harfleri bulunan bir kart ilitirilmiti. Lolita o gn hi
alamamaya kararlyd. Ama baba ocandan ayrld gn, yalnz bu ocukluk arkadann sevgisini aa vurmas karsnda
gzyalarn tutamad.

Pare Babu gzyalarn iine aktrken Anandamoyi onu a-vutmaya atyordu:

Sakn Lolita iin zlmeyin: Kendisini emanet ettiiniz insan ona hibir zaman keder yz gstermeyecek. Eh, sonunda Tanr
benim dileimi de yerine getirdi. Kzm olmamt, imdi benim de bir kzm var. Her zaman Binoy'un karsnn bu eksiklii
gidereceini dnmmdr. te Tanr, beni bu mutlulua kavuturdu. Tanr bana yle bir kz evlat gnderdi ki, bu kadar
mutluluu dmde bile gremezdim.

Lolita'nn evlenmesinin dourduu bunalmn ilk gnnden beri Pare Babu iinde huzur hissetmi ve kendisine bir destek
bulmutu. Orackta iindeki bunaim dailverdi.
 Hapisaneden kt gnden beri Gora'y grmeye her gn birka kii ge/iyordu. Tartmalar ve gelenlerin dalkavuka szleri
arasnda bouluyor, soluk alacak vakit bulamyordu... Evi, oturulmaz hale gelmiti. Bunun iin eskisi gibi krlarda dolamaya
balad. Sabahleyin hafif bir yemek yiyerek evden kyor, ta akam st dnyordu. Kalkta'dan trene biniyor, ok uzak olmayan
bir istasyonda indikten sonra, ky ky dolayordu. Testicilere, zeytin satanlara, aa kasttan kimselere konuk oluyordu. Bu
insanlar, bu ak renk tenli gen Brahman'n onlarn sevinleri ve kederleriyle ne diye ilgilendiini anlayamyorlard. ou kez
ondan kuku bile duyduklar oluyordu. Fakat Gora, onlarn kukularn ve duraksamalarn bir yana iterek, ou kez de kulana
je/en ho olmayan szlere aldr etmeden aralarnda geip gidiyordu. Bunlarn yaaylarn yakndan grdke zihnine u
dnce yerlemiti. Bu kyller, aydn evrelerden daha ok toplumsal zorlamalarn basks altndaydlar. Gece gndz, yiyip
ierken, herhangi bir trende bulunurken, bakalaryla oturup kalkmada her biri tekilerin gz altnda yayordu. Herkes
yrrlkteki kurallara sade bir biimde inanyor ve boyun eiyordu. Bunlar tartmak kimsenin aklna gelmiyordu.

Bununla birlikte geleneklere ve toplumsal basklara olan bu kendiliinden inanlar, bu adamlara gnlk ilerinin yerine geti- j
rilmesinde g kazandrmamaktayd. O kadar ki, dnyada bunlar kadar karn bilmeyen, bunlar kadar gsz ve rkek insan
yoktur denebilirdi. Greneklere sk skya uymalarnn dnda kendileri iin iyi olan eyler hakknda bir fikirleri olmad gibi,
anlatlsa da bir ey anlamyorlard bundan.

Kaba ve korkun bir sofulukla yasaklan dinin temeli sayyorlard. Sanki btn doutan gelen eilimleri, azck kurallarn

dna ktklar zaman kendilerini cezai.

bir a iine alnm gibiydi. Bu da onla . ,... ner saatinde her trl hareketten nlyordu. Bir klelik iine dtkleri bu a e-
' tin zorunluluklardan rlmt. Bir kraln uyruu deil de, bir

tefecinin borlularydlar sanki. Bu klelikte, onlar iyi ve kt gnlerinde birbirine destek olacak bir birlik yaratmalarna
yarayacak unsurlar yoktu.

Gora, gelenein, insanlara yaknlarnn kann emmek iin alet olduunu ve herkesi, kurtuluu olmayan bir sknt iinde
yaattn grmezlikten gelememiti. Birinin zerine ken ar bir toplumsal ykmllk karsnda, tekiler en kk bir acma
duymuyorlard. Zavall bir adamn babas hastalanmt. Adamcazn elindeki, avucundakini ilalara, bakma, perhiz yemeklerine
aktyordu. Kimseden en ufak bir yardm grd yoktu. Aksine, babasnn daha nceki bir yaaynda iledii gnahn cezasn
ektiini ileri sryor, pahal bir trenle bunun kefaretini demek zorunda olduunu ileri sryordu. Nasl ki, polisin, bir ekyalk
iin yapt soruturma, bir ky iin o ekyalktan daha byk bir felaketse, birinin anas, ya da babas ld zaman, yapmak
zorunda ofduu cenaze treni, zavall iin, lm yasndan daha ac bir mutsuzluktu. Kimse adamn fakir olduunu, ya da baka
olanakszlklarn dnmezdi. Toplumun acmaszca istei son kuruuna kadar yerine getirilecekti.

Evlenmelerde, olan taraf, kzn ailesinden daha ok ey szdrmak iin her areye bavurur, bu yzden sefalete dsefer bile
bunun karsnda kl bile kprdamaz. Gora toplumun dkne yardm etmek yle dursun, aksine onu bsbtn ezmek ve
afaltmaktan baka bir ey yapmadn da gryordu.

inde yaamakta olduu evre, d glerin etkisiyle birlie doru itildii iin Gora buralar unutmutu... D etkilerden u-zak
kalm olan ky yaamnn ac durumunu btn plakl ile grm bulunuyordu... Acma, sevgi, yardmlama, fedakarlk ruhu
ve insanlk saygs/yla, herkese kuvvet, canllk ve mutluluk veren dinden eser grememiti buralarda. Biricik etkisi insanlar
snflara blmek, bu snflar birbirinden ayrmak olan gelenekler;

sevgiyi bile yasak ederek kiilerin dncelerini topluma mal etmek yle dursun, her insann zgrlnn karsna engeller
dikmekten baka bir ey yapmyordu. Bu kylerde kr bir kleliin kt ve ac sonular Gora'nn gzne batmt. Bunun
almaya, sala, akla uygun bir yaaya olduu kadar, dine olan kt etkilerini de gryordu.

Gora, kimi blgelerde gen kz saysnn az oluunu ve dul kadnlarn evlenmesi yasana da sk skya uyulduunu grmt.
Buralarda erkekler ancak byke bir balk vererek evlenebiliyorlard. Biroklar bekar kald gibi, ok ge evlenenler de vard.
Bunun sonucu ky yaamn bozan sala aykr bir durum meydana geliyordu. Herkes, bu durumdan doan ktle boynunu
bkp katlanyor, kimse buna bir are bulmay aklndan ge-irmiyordu... Kendi aydn evresinde var gcyle gelenein
gevemesine kar kan bu Gora, imdi burada grenekleri sarsmaya alyordu. Rahipleri buna inandrmay baaryor, ama
grn kyllere benimsetemiyordu. Kendisine kzyorlar:

Btn bu dediklerin iyi. Fakat.hele siz Brahmanlarn dullarn yeniden evlenmesine izin verdiini grelim, sonra biz de kabul
ederiz bunu! diye baryorlard.
fkelerinin balca nedeni Gora'nn, aa kasttan olduklar iin kendilerini hor grdn ve doutan gelen aalklarna uygun
bir yaay kabul ettirmek istediini dnmeleriydi.

Memlekette yapt geziler srasnda Mslmanlar birbirine balayan bir ba bulunduunu fark etmiti. Kyn birinde bir afet
meydana geldii zaman, Mslmanlarn birbirine destek olduunu grmt. Oysa, kendileri byle bir eyi akllarndan ge-
irmiyordu... Gora, birlikte yaayan iki toplum arasndaki bu derin farklln neden ileri geldiini dnyordu... Fakat bulduu
yant kendisine derin bir ac verdii iin bunu kabul etmek istemiyordu. Bu da Mslmanlarn, greneklerden ok, dine bal o-
lulanyd. Bir yandan gelenek onlara gereksiz ykler yklemiyor-du. te yandan din ba aralarnda byk bir dayanma
yaratmaktayd. Bylece birlik olarak dayandklar ilke sadece olumsuz deil, olumluydu da. Bundan baka onlar birtakm
borlular hali-

ne sokmuyor, kuvvet ve zenginlik kazandryor, her birini gerektii zaman omuz omuza yaamlarn feda etmeye raz ediyordu.
Gora, kendi evrpsinrlp v?- ->"<>* ---

.... ___-., /akaidi cuerinae etki ya|

makt. ok doal olarak insanlar kendi yoluna gtrme umuduna kaplyordu. Sade olan eyi ince birtakm fikirlerle sslyor,
sslyordu. Birtakm insanlar memleketin durumuna kar olduklar ve her eyi eletirdikleri iin Gora, vatan sevgisiyle, gece
gndz, Hindistan' bu hakaret dolu baklardan gizlemek iin, zayflklar, parlak duygulara bryerek rtbas etmeye alyordu.
Bu dersi, Gora bir daha unutmamak zere ezberledi. Bunu kimi noktalarda vprmoio >^-----------r

_ ,____.^,^/u <j,di ^eyer savunmaya kalkan bir avukat gibi yapmaya kalkmamt elbet. O btn bunlara iten bir i-nanla
inanyordu.

En olanaksz gibi grnen yerlerde inancn vn duyarak haykrmt. Bunu, dmanlarnn karsnda bir zafer sanca gibi
""* "" in nce halka vatan sevgisi alamann gerekfi-

_.,_. myordu. Daha sonra baka ilere verebilirdi kendini.

Fakat imdi bu kylerde ne kendini dinleyenler k bir tez vard. Rnrarfa -,*,. ____.... . .....'

lamaktayd onu:

71. Blm

Omzuna att atkya sarnm, srtnda ipekli giysi, elinde bir uval olduu halde Kaila Harimohini'nin karsna kp pro-
namn yapt. Otuz be yalarnda grnyordu. Orta boylu, ablak yzl bir adamd. Tra uzamt... Harimohini bunca zaman
sonra kocasnn ailesinden birini grd iin son derecede sevinmiti:

Ho geldiniz. Oturun bakalm sevgili kaynbiraderim. Yere serip oturmas iin bir rt verdi. Sonra su imek isteyip
istemediini sordu.

Kaila:

Hayr, sa olun, susamadm. Sizi iyi gryorum! dedi. Kendisini iyi bulmalarn adeta bir hakaret sayan Harimohini ier-
lemiti:

Nereden kardnz iyi olduumu? dedi. Btn rahatszlklarn sayp dkmeye balad:

lm paklar artk beni! diye szland.

Kaila onun bu biimde yaamdan soumasn doru bulmadn, aabeysinin lm olmasna karn btn ailenin Hari-
mohini'ye uzun mrler dilediini syledi ve:

Byle sylemeyin! dedi. Kald ki, siz sa olmasaydnz, Kalkta'ya gelmezdim. atnzn altna snacak bir yer buldum.
Kydeki akrabalarla, komular hakknda bilgi verdikten sonra Kaila etrafn gzden geirerek:

O szn ettiiniz ev mi bu?., diye sordu.

Evet.

Salam bir yap gibi grnyor.

Salam yap da sz m?., diye Harimohini konuunun itahn arttrmak istedi. Hep en iyi kalite malzeme kullanlm!

Kaila, payanda direklerinin salam ve iyi aatan yaplm olduunu, -kap ve pencerelerin de yle adi bir aatan yaplma-

m bulunduunu syledi. Duvarlar inceledi. Bir buuk tula ile deil, iki tula ile yaplm olduunu anlad. Zemin katyla
birinci katn ka oda olduunu merak etti. Sonunda grdklerinden memnun oldu. Ama byle bir evin maliyetini hesap edemedi.
nk tula ve imento fiyatlar hakknda fikri yoktu. Bununla beraber oturduu yerde parmaklaryla hesap ederek evin 15 veya
20 bin rupiye ktn dnd. Bununla birlikte bunu aklamad.

Ne dersiniz yenge! dedi. En az 7-8 bin rupiye km olmal bu ev deil mi?., diye sordu.

Harimohini bu kylnn bilgisizliine aarak: Ne dediniz?., diye bard. 7, 8 bin ha!.. 20 binden bir pie eksik deildir
deeri!

Kaila grebildii her eyi skdan skya gzden geiriyordu.

imdi yaamndan pek memnundu. ylece bir ba iaretiyle bu zenilerek yaplm binann tek bana sahibi olacakt.

Btn bunlar iyi, ho ama, kz nerede?..

Teyzesi ard, iki gnlne oraya gitti!., diye telala Harimohini yant verdi.

Kaila:

Peki, nasl greceim onu? diye szland. Bir davam var. Duruma iki gn sonra. Yarn gitmem gerek.

imdi davay filan bir yana brakn. Bu ii yoluna koymadan bir yere gidemezsiniz.

Kaila bir dakika dnd:

Dur bakalm! diyelim ki, davay yitirdim. Bu bana bir i-lam karlmasna mal olacak. nemi yok bunun. En iyisi burada kalp
iyice bilgi almam ve bu iin bana salayaca kazanc kestirmem olacak!

Birden gz; Harimohini'nin ibadetini yapt bir kesine takld. Bu odada suyu aktmak iin delik yoktu. Harimohini bol su ile
ykad iin, bir keye su birikmiti.

Yo, yenge! diye bard. Yapmayn bunu.

Ne olmu ki?..

u yerdeki suya bakn. Olmaz byle ey! Ne yapabilirim ki?..

Hayr, hayr! diye Kaila kar kt. Demeyi rteceksiniz.

Harimohini hi ses karmad, sonra Kaila'm Suarita'nm ne biim bir kz olduunu renmek iin sorduklarna yant verdi:

Grdnz zaman anlarsnz! dedi. Syleyeceim tek ey u ki, aileniz byle bir gelin grmemitir hi!

Nasl?., diye bard Kaita. Ortanca kardeimizin karsndan da m stn?..

Suarita'mzn yannda laf m olur onun?.. Ho, siz ne derseniz deyin, en kk kardeinizin kars ortancannkinden daha gzel.

Harimohini, ortanca kardein karsndan pek holanmazd. Ortanca ve kk kardelerin gzellii arasnda yaplan bu
karlatrma pek houna gitmemiti Kaa'n. Tam o srada da hayalinde canlanan bir kz seyre dalmt. ekik badem gzl,
ekme burunlu, keman kal, sa topuklarnda bir kzd bu.

Harimohini iin yolunda gittiini dnyordu. yle ki yeeninin toplumsal kusurlar bile gznde nemini yitirivermiti.

72. Blm

Binoy, Gora'nm, evden sabahleyin erkenden kmak alr-manlmda olduunu biliyordu. Bunun iin o pazartesi gn domadan
arkadana gitti. Doruca yatak odasna kt. Hi kimseyi gremeyince bir uaktan ibadet yerinde olduunu rendi. Binoy biraz
aarak aaya indi. Gora'y ibadet ederken grd. Bir d-buti giymi, omzuna da ipek bir al sarmt. ri vcudunun bir ksm
plakt, bembeyaz derisi grnyordu...

Binoy onun byk pija ibadetini yaptn grnce byk bir aknla dmt.

Ayak sesini duyurak Gora arkasna dnd. Binoy'u grr grmez dehete kaplarak:

Girme buraya! diye bard.

Korkma, girecek deilim. Seni grmeye geldim. Bunun zerine Gora dar kt, giysisini deitirdi. Sonra Binoy'u yukar
kard. Kar karya oturdular. Binoy:

Gora karde, bugnn pazartesi olduunu biliyor musun?., dedi.

Gora glerek:

Elbette! diye yant verdi. Takvim deimez. Sana gelince; senin de bugn arman tehlikesi yok.

Binoy titrek bir sesle:

Gelmeyeceini biliyorum! dedi. Ama bu sabah seninle bir iki szck konumazsam bu adm atamayacam.

Gora bir ey sylemedii iin Binoy srdrd:

Hl dnmde bulunmamaya kararl msn?..

Evet Binoy, gelmem olanaksz.

Binoy hi ses karmad. Gora zntsn gizleyerek ve glerek:

Gelmezsem bundan ne kar yani? dedi. Partiyi sen kazandn. nk annemi gtryorsun. Onu vazgeirmek iin b-

tn gcmle alktm, fakat nleyemedim. Bunun iin annem sz konusu olsa bile, beni yendin. Binoy, haritada yeryznn
btn blgeleri birer birer krmzya boyanyor, bu gidile rengi olmayan bir ben kalacam.

Binoy:

Hayr, kardeim, bana gcenme. Annemize, dnmde bulunmak zorunda olmadn ka kez syledim. Fakat, "Gelmek
istemeyenler arlm olsalar bile gelmeyecekler, gelmek isteyenler de siz engel olsanz bile geleceklerdir!" dedi. Eh, Gora, seni
yediimi sylyorsun. Ama bu bozguna seni uratan annendir. Bu bir defa deil, belki yz kez bana geldi... Bir ei daha var m
byle bir anann?

Her ne kadar Gora Anandamoyi'yi dne gitmekten vazgeirmek iin elinden geleni yaptysa da, iinden, onun fkesine ve surat
asmasna aldrmam olmasna zlmyordu. Gerekte sevinmiti bile. Kendisiyle Binoy'un arasnda alan uuruma karn,
annesinin Binoy'u ne kadar sevdiini biliyordu. Bu dnce Gora'nn iini ferahlatyor, huzur veriyordu kendine.

Her noktada birbirlerinden ayrlm olsalar bile, bu ana sevgisi, iki arkada smsk balayacakt birbirine.

Binoy:

imdi gidiyorum ben kardeim! dedi. Madem ki gelmen olanakszm, ben de beklemeyeceim seni. Yalnz, bana ksme. Bu
birleme ile yaamamn ne gzel bir dzene kavuacan bil-sen, bunun dostluumuzu bozmasna neden olacan dnmezdin.
nan buna.

Bunlar syledikten sonra gitmek zere kalkt. Gora:

Binoy, rica ederim, otur! diye stne dt. Tren akama. Niye bu kadar acele ediyorsun?..

Bu ummad yaknlk Binoy'u heyecanlandrmt. Yeniden oturdu.

Bunun zerine iki arkada, uzun bir aradan sonra eskisi gibi ba baa konutular. Gora'nn kalbini de Binoy'un kalbini arptran
byl heyecan sarmt. Binoy da duygularn sereserpe aa vuruyordu. Kada yazlsa gln grnecek bir sr ayrntlar

imdi Binoy'un azndan, epik bir mzik haline getirilmi iir a-hengiyle dklyordu. Yaad nefis dram Binoy yle bir ifade
zenginlii ile anlatyordu ki, derin bir heyecana brnen szlerinin eriilmez bir gzellii vard. Bu biricik yaam deneyimi ne ile
kyaslamalyd? Bu anlatlmaz duygu bir bakasnn kalbinde de domu olabilir miydi? Herkes eriebilir miydi byle bir
duyguya?.. Binoy, bu yce havann normal toplumdaki sradan evlenmelerde bulunamayacana inandn sylyordu. O kadar
ki, Binoy'un yazgs, bir bakasnn yazgsnn blm sanlrd... Eer bu eit duygulara ok seyrek rastlanmasayd, btn
insanlk yepyeni bir yaama kavuurdu. Tpk baharn soluuyla btn ormann sevincinin yemyeil yapraklar ve yeni alan taze
ieklerle dnyay dolduruu gibi. Byle olunca, insanlar gnlerini yalnz uyku ve yemekle kasvetli ve durgun bir ak iinde
geirmezdi.

lerindeki kuvvet ve gzellik uyumlu biimler ve parlak renklerle darya taard. Bu yle sihirli bir altn denekti ki, kime
deyse, artk duygusuz ve ilgisiz kalamazd.

Binoy kendinden gemiesine:

Gora, inanyorum ki, byle bir sevgjjnsanm iindeki gizli gleri bir anda uyandran biricik etken! dedi. Nedeni ne olursa olsun
byle bir sevgiye az rastlanr. Bu insanlarn ounun kiiliklerinin tam gelimesini salayamamalarn aklar... imizdeki
kuvvetleri bilmiyoruz, yeteneklerimiz gizli kalyor, kalplerimizde birikmi olan zenginlikleri harcamasn bilmiyoruz. Bunun iin
de yeryznde pek az sevin, pek az nee buluyoruz. Senin gibi bir iki kiinin dnda hi kimse insanda yce bir ruh olduunu
bilmiyor. Halk bundan habersiz.

Binoy'un cokun szleri, ierki odada yatandan kalkp ykanmaya giden Mohim'in grltl esnemeleriyle kesildi. Binoy ayaa
kalkarak Gora'ya veda etti.

Taraada yalnz kalan Gora derin bir i ekiiyle domakta olan gnein ge vuran kzllna dalmt. Uzun bir sre boydan
boya gezindi durdu. Birka gndr, ky gezilerine ara vermiti. Kalbi, hibir iin dindiremedii sla acsyla yanyordu. Yalnz
kendi kiilii iin deil, yaamn balad almas iinde

gklerden k; parlak ve soylu bir k bekliyordu... Yce bir a-ma iin kullanlmak zere btn eler bir araya gelmi
bulunuyordu. Elmaslar ve mcevherler eksik deildi. skeletini kurmak i-in gerekli maden de hazrd. Fakat neredeydi o k, o
umut ve huzur dolu tatl ve nefis k neredeydi?.. Bu huzur ve umudu arttrmak iin beklemekten, yaamna gzellik ve parlt
getirecek olan eyi beklemekten baka yapaca bir ey yoktu.

Binoy, kadnla erkek arasndaki sevginin destek olduu anlarda yaammz aydnlatan derin duygulardan sz ederken Gora bu
fikri her zamanki gibi alayla karlayamamt. Binoy'un sevdii, ruhlar arasndaki birleme, yle basbaya bir duygu deil,
yaamn en yce amacyd. Bu iliki, tmyle hayali grnen eye bir gereklik kazandrp varla bilinmeyen bir g alayarak
her eye stn bir deer kazandryordu. Yalnz vcut ile ruh kuvvet kazanmakla kalmyor, yaam yepyeni bir tad kazanyordu. O
gn Binoy toplumdan uzaklayordu. Onun ruhunda uyanan mzik, Gora'nn ruhunda da benzeri bir ahenkle canlanyordu imdi.
Binoy, kendisinden ayrlmt, ama btn mr boyunca bu melodiyi duymutu ruhunda. Ak boyunca birleen nehirler gibi
Binoy'un sevgi aknts, Gora'daki sevgisi ile birleince, birbiri stne binen dalgalar halinde alkalanyordu iinde. Gora'nn
nemini kmseyerek, grmemek iin maskeleyerek, savaarak saklamaya alt duygu, imdi btn engelleri devirerek
aydnla kyordu.

Btn gn bu dncelerle geirdi. En sonunda gnn i- erirken, omzuna bir atk atp, kesin bir kararla sokaa frlad:

Ben de kendi kadnm gidip bulmalym. Yoksa yaantm bouna geip gitmi olacak! diyordu iinden.

Gora, u byk dnyada Suarita'nn kendisini armasn beklediinden hi kuku duymuyordu. Bu akam artk bu ain-nin
kesin bir biim almas gerektiine karar verdi. Kalkta'nn kalabalk sokaklarndan geerken, hibir eyin, hi kimsenin kendisine
dokunamayacan hissediyordu. Ruhu, bedeninden o kadar kopmu, kap gitmiti ki, Suarita'nn evinin nne geldii zaman
birden ayld. O zamana kadar kapal grmemiti kapy.

imdiyse yalnz kapatlm deildi, srmelenmiti de. Bir an ne yapacan bilemeden durdu, sonra grltyle kapy vurdu.
Gelen uak, akamn alacakaranlnda Gora'y grr grmez:

Kk hanm evde yok! dedi. -. Nerede?..

Adam, iki gn nce Lolita'nn dn hazrlklarna yardm etmek zere gittiini syledi.

Gora bir an dne gitmeye karar verir gibi olmutu. Gideyim mi, gitmeyeyim mi diye dnrken kapya gelen bir Ba-bu:

Ne var efendim?.. Bir ey mi istiyorsunuz?., diye sordu.

Gora, adam tepeden trnaa kadar szdkten sonra:

Bir ey isteim yok, sa olun! dedi.

Kaila't bu adam.

Buyurun, rica ederim, biraz dinlenirsiniz. Bir sigara iiniz!., diye diretti.

Kaila yalnz oturmaktan sklmt. imdi ene alacak bir arkada bulmutu kendine. Btn gn, elinde nargile, bir aa bir
yukar soka arnlam, ya da ana caddeden gelip geenleri seyre dalmt. Akam olup da eve dnmek gerekince can
skntsndan bunalacak gibi olmutu. Harimohini ile aklna gelebilen btn konular tketmiti. "Gerekte kadnn konuabilecei
fazla bir ey de yoktu. Bunun iin Kaila, sokak kapsnn yanndaki kk odaya bir yatak serdirtmiti. Burada zaman zaman
uakla konuuyordu.

Gora:

Teekkr ederim. Vaktim yok! deyip, Kaila'n direnmesine frsat vermeyerek ayrld.

Gora, yaamndaki olaylarn rastlantnn ii olmad gibi, kendi isteine de bal olmadna, vatann yazgsna egemen olan
byk varln zel buyruklarna boyun emek iin dnyaya geldiine inanyordu.

Bunun iin de yaamnn en nemsiz olay bile gznde -nem kazanyordu. te o gn, bu kadar byk bir umuda gelip de
Suarita'nn kapsn kapal grnce ve Suarita'y bulamayn-

ca, isteklerinin karsna dikilen bu engelin gizli bir anlam olacan dnd. Kendi varlna egemen olan tanrsal g onun bu
isteine raz olmadn belli ediyordu. Kap, aka, isteklerine kar kapanmt. Suarita kendisine ksmet deildi.

Kendisini byle isteklerine kapp koyuvermeye hakk yoktu Aclara veya sevinlere aldr etmemeliydi. Bir Hintli Brahmand o.
Hindistan adna Tanrya tapmakt devi... Dinin buyruklarna uyarak benliine egemen olmalyd. Birtakm isteklere kaplmak ve
bir insana balanmak ona dmezdi.

"Tanr..." diyordu kendi kendine. "Bana insanlar arasndaki ban ne olduunu retti, balln dine aykr bulunduunu ve
huzur getirmediini gsterdi... Bu tpk arap gibi ekici ve gl bir ey... nsann zihninin skunetini ve berrakln bozar,
Jayale kaptrr. Bir sannyasiyim ben! Ne Yaammda, ne de inanmda hayale yer yok!.."

73. Blm

Harimohini'nin basksna katlandktan sonra, Suarita, A-nandamoyi le geirdi birka gnn. O zamana kadar tatmad byk
bir "rahatlk" duymutu. Anandamoyi'ye yle bir yaknlk duyuyordu ki, onu tanmadan, ondan uzak yaam olmas inanlmaz bir
ey gibi geliyordu Suarita'ya. Anandamoyi, hibir ey sylemedii halde, adeta bir mucize ile Suarita'nn zihninden geenleri
anlyor, ona huzur veriyordu. Suarita, hibir zaman, anne szcnn anlamn bu kadar kuvvetle duymamt. Hibir neden
yokken bile, sk sk "Anne" diyordu Anandamoyi'ye. Lo-lita'nn btn dn hazrlklar bittikten sonra, Suarita yorgunluktan
bitkin bir halde yatt... Zihninde tek bir dnce vard: A-nandamoyi'den nasl ayrlacakt?.. Kendi kendine:

Anne, anne! diye sylenip duruyordu.

Yrei kabarmt, gzlerinden yalar dklyordu. Bir dakika sonra Anandamoyi gelip yatann ayak ucunda durmutu.

Suarita'nn ban okayarak:

Beni mi ardnz? diye sordu.

Anne, diye bardn anlaynca, bir ey syleyemedi. Yzn Anandamoyi'nin omzuna dayad. Hkrarak alamaya balad.
Anandamoyi, onu, hibir ey sylemeden, okayarak avutmaya alyordu. O gece Suarita'nn yannda yatt.

Anandamoyi, Binoy evlenir evlenmez evden gitmek niyetinde deildi.

kisi de acemi. Evlerinin ilerini yoluna koymadan onlardan ayrlabilir miyim? diyordu.

yleyse, ben de sizinle birlikte kalrm! dedi Suarita. Lolita da:

Ah, evet anne, Suarita'yi burada alkoyun! diye diretti.

Sati, bu konumay duyunca, ablasnn boynuna atlarak:

Didi, ben de kalacam deil mi?., diye yalvard.

Peki ama, derslerin ne olacak geveze adam?

Binoy Babu yardm eder bana?.. Suarita:

Binoy bu srada sana ders vermekle vakit geiremez!., diye kar kt.

Binoy yandaki odadan:

Hayr, yardm ederim elbette! diye bard. Gece gndz alarak rendiklerimi birdenbire unutmadm ya!

Anandamoyi Suarita'ya:

Peki teyzeniz raz olur mu burda kalmanza? diye sordu.

ayet Suarita kalmak istediini sylerse Harimohini ona kzacakt. Anandamoyi bir mektup yazarak, yeni yuvay yerletirmek
iin birka gn daha kalmak gerektiini, ayet Suarita'nn kalmasna izin verirse bunun kendisine, byk bir yardm olacan
anlatt.

Bu mektubu alnca Harimohini fkelenmekle kalmad, kukuland da. imdi; dnyordu, kendisi Gora'nn ayan kesince,
annesi, Suarita'y da ele geirmek iin tuzak kuruyor, diye dnyordu. Ona gre ana-oulun ba baa verip durumu
hazrladklar kesindi... Birden, daha ilk grd gn Anandamoyi'-yi gznn tutmadn anmsamt. Ah, Suarita'yi o soylu
ailesine gelin verebilseydi, ii rahata kavuacakt. Kaila gibi bir ocuk nasl bekletilebilirdi byle? Zavall, nerdeyse sigarasnn
dumanyla, evin duvarlarn karartacakt. Durmadan sigara iiyordu.
 Anandamoyi'nin mektubunu aldnn ertesi gn, Harimohini bir araba tuttu, yanma da bir hizmeti alarak Binoy'un e-vine gitti.
Anandamoyi, Suarita ve Lolita'y alt kattaki mutfakta yemek hazrlarken buldu. st kattan, ngilizce kelimelerle Bengali dilindeki
karlklar tekrarlayan Sati'in ince sesi duyuluyordu. Herkesin kulan sar edercesine avaz avaz baryordu. Evinde daha
yava sesle derslerini okurdu. Fakat burada derslerini savsaklamadn iyice belli etmek iin, sesini byle gereksiz yere ykseltip
duruyordu.

Anandamoyi, Harimohini'yi hararetle karlad. Ama, o, bu yaknl grmezlikten gelerek, hibir girite bulunmadan:

s.. Radharani'yi almaya geldim! dedi. Anandamoyi:

Peki, ama biraz oturup dinlenin! dedi.

Hayr, sa olun, daha sabah ibadetimi yapmadm. Hemen eve dnmem gerek.

Bu srada, Suarita salatalk soyuyordu. Harimohini kendisine:

Duymuyor musun sylediimi, ge kalyoruz?., deyinceye kadar azn amamt.

Lolita ile Harimohini, hi ses karmadan duruyorlard... Suarita elindeki ii brakarak:

Gidelim, teyze! dedi.

Bununla beraber, teyzesi kapya doru giderken, Suarita elinden tutup bir odaya gtrd ve metin bir sesle:

Beni almaya buraya kadar geldiiniz iin herkesin nnde gitmemek iin ayak diremedim! dedi. imdi sizinle eve dnyorum,
fakat leyin yine geleceim.

Harimohini fena halde ierlemiti:

una bakn!., diye bard. Ne diye yleyse artk hep burada kalacam demiyorsun?

Elimde deil bunu yapmak. te bunun iin de annemle bir arada olmaya alyorum.

Bu szle Harimohini'yi ileden kard. Fakat yant vermenin zaman olmadn anlayarak sustu.

Suarita Anandamoyi'ye glerek:

Anne, dedi. Bir iki saat iin eve gidiyorum. ok gemeden gelirim!..

Anandamoyi hibir ey sormadan:

Peki, canm, dedi.

Suarita, Lolita'nn kulana fsldad:

leyin burada olacam!

Sonra da teyzesine:

Sati de gelsin mi?., diye sordu.

Sati'in grlt yapmaktan baka bir ie yaramadn dnen Harimohini, uzak olmasn yeliyordu. Bunun iin:

Sati oturduu yerde otursun! dedi.

kisi de arabaya yerleince, kendisini ilgilendiren konuya giriverdi:

Eh, ite Lolita evlendi. Pare Babu bu kz iin tasalanmayacak artk!..

Bylece konuya girdikten sonra, bir evde evlendirilecek bir kzn bulunmasnn ne byk bir yk olduunu, bu yk
yklenenlerin ne byk sknt iinde olduunu anlatt.

Ne diyeyim sana bilmem ki?.. Tanrya ibadet ederken bile bu tasa kyor stme. Dorusu, eskisi gibi Tanrya veremiyorum
kendimi. Tanrm diye dua ediyorum. Elimden her eyimi aldktan sonra neden bu boyunduruk altnda inletiyorsunuz beni?.,
diyorum.

Buna gre Suarita'y evlendirmek Harimohini iin sadece toplumsal bir zorunluluk deil, selamete ermesine engel olan bir
durumdu. Bununla beraber bu byk skntnn aklanm olmas Suarita'y ilgisizliinden ayramamt.

Yeeninin ne dndn tmyle anlayamamakla beraber, Harimohini "susmak, raz olmaktr" diyen ataszne bel
balayacak, bu davran kendi grne uygun olarak kabul etmi ve kurbann kandrdna inanmt: Buna dayanarak, Suarita
gibi bir kza Hindu cemaatinin kaplarn amak gibi g bir ii nasl baardn, en yksek derecedeki Brahmaniarn kendisini
armalarn ne byk bir ustalkla saladn, bayramlarda, Su-arita'nn nasl en nde gelen konuklarn yanna oturtulduunu
sayp dkt. Nutkun burasnda araba eve varmt... Merdivenden ktklar srada, kapnn yanndaki kk odada uan,
tanmad bir adamn vcudunu ovduunu grd. Herhalde ykana-cakt. Bu konuk Suarita'y grnce hi istifini bozmad...
Aka bir merakla gen kza gzn dikti. Yukar karken Harimohini kaynbiraderinin konuklua geldiini syledi. Bir anda
Suarita'-nn zihninde bir imek akt, hazrlanan oyunu seziyordu.

leye doru Suarita gitmeye hazrlanyordu. Harimohini, evde bir konuk varken, gitmesinin ok nezaketsizce bir ey o-lacan
ileri srd. Fakat Suarita iddetle ban sallayarak:

Hayr, teyze gitmem gerek! diye bard.

' Peki, yle olsun. Bugn kal da, yarn gidersin! Suarita direnerek:

Ykanr ykanmaz, gidip babamla yemek yiyeceim... O-radan da Lolita'nn evine giderim! diye yant verdi. Harimohini:

Seni grmeye gelmi! dedi.

Suarita yz kzararak:

Neden beni grmeye gelmi?., diye sordu. Harimohini:

Dinle beni Suarita, dedi. Bu gibi iler artk, iki taraf birbirini grmeden olmuyor! Benim genliimde baka trlyd. E-niten,
dne gelinceye kadar yzm grm deildi!

Bunu syledikten sonra, Harimohini, kendi evlenmesinden nceki ileri ayrntlaryla anlatmaya balad. lk neriden sonra, Roy
ailesinden eski bir memurla yal bir hizmeti kadn, yanlarnda enli sarkl iki uak olduu halde, babasnn evine grcye
gelmilerdi. Evde onlar karlamak iin ne byk bir tela olduunu, damat olacak kimsenin temsilcilerini arlamak iin nasl
uraldn anlatt. Derin derin iini ekerek:

O zamanlar, her ey bambakayd! diye ekledi. Ama imdi fazla rahatsz olmana gerek yok! Be dakika grmemiz yeter!

Suarita kesin bir tonla:

Hayr, diye yant verdi.

Harimohini yantn kesinlii karsnda adeta ezilmi gibiydi. Ama yine de:

Eh, peki, yle olsun. Grnmek istemesen de bu i olabilir. Fakat Kaila modern bir gentir... Tpk senin gibi hibir gelenee
aldr etmez. Nianlsn kendi gzyle grmek istediini syledi!., demekten kendini alamad. Herkesin yanna ktn i-in, sizi
karlatrmakta glk ekmeyeceimi sylemitim. A-ma ekiniyorsan bundan, ne yapalm!
Sonra, Kaila'n nasl iyi bir eitim grd zerine yeni bir nutuk ekmeye balad. Nasl iki satrlk bir yaz ile posta
memurunun ban derde soktuunu, evredeki kylerden dava amak ya da hkmete bir dileke vermek isteyenlerin, harekete
gemeden nce daima Kaila'a dantklarn anlatt... Karakterini

ve huyunu vmeye hi gerek yoktu. Karsnn lmnden sonra anasnn babasnn yalvarmalarna aldr etmeyerek guru'larnn
sznden kmamt. Harimohini kendi fikrini kabul ettirinceye kadar akla karay semiti. Onu dinlemek bile istememiti. Ama,
ne soylu bir ailedendi bu ocuk! Herkesin ne byk saygsn kazanmlard.

Bununla beraber Suarita bu saygy tehlikeye sokma frsatn vermedi ve kiisel karn gdecek kadar bencillik gstermedi.
Sonu olarak, ayet Hindu cemaati kendisini arasna almak istemezse, bunun iin cann zmeyeceini syledi. Bu budala kz
Kaila'i kendisiyle evlenmeye raz etmenin gln bunun kendisi iin ne byk bir onur olduunu kavrayamamt. Aksine
bunu kendisi iin adeta bir hakaret sayyordu.

Harimohini u son zamanlardaki, geleneklere kar gelme eilimine, adeta isyan ediyordu. Bu yzden fkesinin arasnda Gora iin
sylemediini brakmad. Btn bbrlenmelerine karn, Gora'nn Hindu cemaatinde pek de yle itibarl bir yeri olduu
kukuluydu. Hele para hrsna kaplp da Brahmo Samaj'-dan birinin kzn alsayd, bakalm hatrn sayan olur muydu o zaman.
inde bulunduu cemaatin tepkisine kar kimse savunur muydu onu?.. in asl u ki, o zaman eline geen btn paray, unun
bunun azna kapamak iin saacakt?

Neden byle sylyorsunuz teyze?.. Siz de iyi biliyorsunuz ki, sylediklerinizin hibirinin asl yok!

Harimohini kahkahayla glerek:

Benim yamdaki bir insann kimse gzn boyayamaz. Hibir ey gzmden kamaz benim. Her eyi anlarm ben. i
aptalla vurup sustuuma bakma.

Sonra, Gora ile annesinin Suarita'y elde etmek iin elbirlii ettiklerini, stelik, bu evliliin amacnn da yle pek onurlu bir ey
olmadn syledi. ayet, Roy ailesinin sayesinde Suarita'y kurtaramazsa Gora'nn evirdii entrikann baar ile
sonulanacan szlerine ekledi. Artk Suarita'nn sabr tkenmiti:

Bu szn ettiiniz kimseler benim sayg gsterdiim insanlardr!., diye parlad. Madem ki onlarla ilikilerimin derinliini

bir trl anlamak istemiyorsunuz, benim iin buradan gitmekten baka are kalmyor. Akllca hareket etmeye baladnz ve
yalnz sizinle yaayabileceim zaman gelirim!

Harimohini direterek:

Gurmohan Babu'ya gnl vermi deilsen ve onunla evlenmek istemiyorsan, ne diye benim bulduum kocay istemiyorsun?.,
diye sordu. Herhalde evde kalacak deilsin!

Neden olmasn?.. Hibir zaman evlenmeyeceim!., diye Suarita bard.

Harimohini'nin gzleri hayretten falta gibi almt: * Yani ihtiyarlaynca kadar... " lnceye kadar!..

74. Blm

Suarita'y grmeyi o Kauat u>wu.,___^ ..c^___du-

lamamas, Gora'nn fikirlerinin akn deitirmiti. Suarita'nn ;ndi stndeki etkisinin bu kadar kuvvetli oluunun nedenini
Pare Babu ailesiyle ok sk ilikiler kurmasnda aramalyd. Fark-:yle arasnda sk balar kurulmutu. Gururu ilan snrlar
am, yasaklara kulak asmam,

un... ~___grini inemekten kamamt. Bilerek, ya da

bilmeyerek yaplan byle bir umursamama, insann kendisine zarar vermesiyle kalmaz, bakalarna yararl olmak yeteneinin de

yitmesine neden olur.

 Bu hakikati grememesinin nedeni, sadece Brahmo kzlaryla olan yakn ilikisi deildi. Bakalaryla olan ilikilerinde bile bir
kasrgann kendisini srkleyip gtrdn hissediyordu... nk yava yava iinde doan bir duygu, onu deitirmek istedii
hareketler hakknda sert yazglar vermeye, eletirmeye ve sulamaya itiyordu. Byle bir acma duygusu insanda iyiyi, ktden
ayrt etme yeteneini bozmaz myd?.. Ne kadar ok acma duyarsak, o lde hakikatin salt ve deimez olduunu anlama
gcn yitiririz. Sempati, gerek n rter; tpk dumann atei

gizledii gibi!

Gora yle dnyordu:

Bunun iin, memleketimizde bakalarna klavuzluk e-denler iin tek are "yalnzlk"tr. Bir kraln uyruklarna kararak onlar
korumaya kalkmas temelsiz bir itir. Bunun iin uyruklar kendiliklerinden kraln etrafnda bir koruma emberi olutururlar. ayet
onlarla senli benli olursa varlnn nedenini ortadan kaldrm olur. Brahman da bu uzakla, bu ayr durmaya dikkat etmelidir.
Halkn akntsna kaplan, para hrsyla kendini alverie veren Brahman, boynuna geirdii boyunduruun altnda ezilir,
onursuzca lr.

Gora'nn gznde byle bir kimse ok dkn bir yaratkt. yle ki, onda yaam belirtisi yok denebilirdi. Sudra'dan bile aa idi.
nk bu hi olmazsa kastna balyd. Oysa byle bi Brahman haysiyet duygusunu, dahas dinsel safln bile yitirir. te byle
Brahman'larn yznden, Hindistan; iinde bulunduu ok ac bir ahlak dknl devresine girmi bulunmaktadr.

Gora; bundan sonra, Brahman'larn yaam kayna mant-ram'm gerekletirmeye, Hindu dininden olmayan herkesten kanmaya
karar verdi:

Benim zerinde yaayacam yaam yolu, bakalarnn-kinden ayr olacak. Benim iin dostluk zorunlu bir ey deildir. Ben bir
kadnn varl kendileri iin bir sevin ve mutluluk kayna olan basit insanlardan deilim. Halk kalabalna karmaktan
kanmayalm. Nasl ki toprak yamur bekleyerek ge bakarsa, halk da Brahman'a bakar. Halka ok yaklarsam, sonra kim ona

manevi alemi tantacak?

O vakte kadar, Gora Tanrya tapmaya vermemiti kendini. Fakat imdiki byk kederi iinde, kendisinde bir dayanak noktas
bulamyordu. Her gnk ileri bo geliyordu ona. Yaam da acnacak bir ey gibi grnyordu. badetin kendisi iin bir yardmc
olup olmayacan dnmt. Putunun nnde saatlerce hareketsiz durarak, btn dncelerini bir noktaya toplamaya
almt. Bununla beraber iinde en kk bir dindarlk duygusu domamt. Bu putun anlam zerinde kafasn uzun u-zadya
yormutu. Put onun iin bir simgeydi. Sadece bir simge karsnda insann yrei arpmazd ve sadece metafizik bir kavrama
ibadet edilemezdi.

Gora, din tartmalarnn, kalbini, tapnakta bir puja yapmaktan ok daha derin bir hazla doldurduunu, ruhuna iten bir dindarlk
heyecan verdiini anlyordu.

Bununla beraber badette de kusur etmiyor, her gn kutsal kitaplarda yazl puja ayinlerine ve trenlerine katlyordu. Din
heyecanyla bakasyl ' -s-mripn voksun old' " "" dnyor, hi olma^c~... . bu beraberlii salamaya alyordu.
U.,

a gidiyor, dnyay unutarak kendi i dnyasna kapanyor, kendisine en uygun yerin buras olduunu dnyordu. Bir yanda
Tanr, te yanda ona inanan, bunlarn arasnda da kpr hizmetini gren Brahman. Yava yava Gora'da, Brahman iin, iten bir
dindarln gerekli olmad inanc yerlemeye balad. Dindarlk halk tabakasna vergi bir erdemdi. nanandan Tanr'ya giden
kpr, bir bilgi kprsdr. Bu bilgi, onlar hem birletirir, hem ayrr. ayet Tanr ile inanan arasnda srf bilgelik bakmndan
derin bir fark olmasayd, btn ilikiler altst olurdu. O halde dindarlktan doan heyecan Brahman iin zlenecek bir ey
deildir... Onun rol, bilgelik taht zerinde oturup uzak durmak ve nefsine egemen olarak, tertemiz, lekesiz bir limann gizemini
elinde tutarak halk ynlarnn mutluluunu salamakt.

Nasl ki Brahman, maddi alemde dinlenmekten yoksun ise, Tanrlara tapma, ona dua ile edilen hazz kazandrmaz. Bu mutluluk
ona ksmet deildir. Brahman soyluluu da buradadr. Dnyada, ayinlere zorlamalar ve boyun emeler, teoloji bilgisi, hepsi birer
zveri yoludur. Gora kendine kar zafer kazand iin kalbini cezalandrmak zere, bu bakaldiran kalbe, srgn cezas verdi.
Fakat suluyu srgne gtrme devini kim yklenecekti? Ve bu cezay uygulayacak varlk neredeydi?
75. Blm

Gora'nn arnma treninin hazrlklar Ganj kysndaki bahede hzla ilerliyordu. Abina, Kalkta'nn merkezinden bu kadar uzak
bir yerde yaplan trende byk bir kalabalk toplanamayacandan yaknyordu. Gora'nn kii olarak byle bir arnmaya
gereksinimi olmadn biliyordu. Ama halk zerinde yapaca etki bakmndan buna lkenin gereksinimi vard. Bunun iin de
trenin byk bir topluluk nnde olmasn gerekli bulmaktayd. Bununla beraber, Gora buna raz deildi. Kalkta gibi kalabalk
ve hareketli bir ehrin merkezi, ne byk kurban ateinin yaklmasna, ne de veda ilahilerinin sylenilmesine elveriliydi.

Ganj'in tenha kysnda; kutsal atein aydnlnda, veda i-lahileri arasnda Gora eski Hindistan', btn dnyann dn
yolundaki rehberini anacak ve kutsal nehirde ykanp tvbe ve riyazetle arnarak yeni bir yaama erecekti. O, Abina gibi olayn
manevi etkisiyle ilgilenmiyordu.

Abina, trenin reklamn yapmak iin duyduu istei yerine getirmek iin baka are bulamaynca, Gora'ya haber vermeden,
btn gazetelere hazrlanan treni duyurdu. Bundan baka yaynlad yazlarda Gora kadar ateli ve temiz bir Brahman'n hibir
zaman bir gnah ilemi olamayacan, fakat onun, bugnn gnahkar Hindistan'nn sularm yklendiini, memleketi uruna,
bunun kefaretini demek istediini yazmt.

Memleketimiz, alalnn cezasn yabanc bir rkn boyunduruu altna girmekle grd ve bunun acsn Gurmohan Babu,
zindanlara atlarak ekti. Nasl ki o memleketin acsn duyarak, gnahlarmzn kefaretini demeye hazrlanyorsa, sizler de ey
Bengalli kardeler; Hindistan'n zavall ocuklar sizler de...

Gora, bu geliigzel laflar okuyunca ileden kt... Fakat Abina kararndan dnmeye niyetli deildi. Gora, kendisine k-

frler yadrsayd bile hi sarslmayacakt. Buna sevinecekti dahas. Ona gre guru'su, bakalarnn iine giremeyecekleri bir
dnce aleminde yaad iin maddi dnceleri benimsemiyordu. O, vinasnn etkisiyle Vinuyu byleyen ve ona kutsal Ganj'
yarattran gksel Narada idi. Ama nehrin lmller dnyasnda a-kn salamak ise, kutsall olmayan Kral Bbagiratba'nn
deviydi. Bu i gklerde yaayan bir varla uygun dmezdi. Bunun i-indi ki, Gora Abina'n bu kepazece ilerine fkelendike,
o g-lmsemekle yetiniyor ve Gora'nn nnde daha byk bir sayg ile yerlere kadar eiliyordu. yle diyordu kendi kendine:

"Dncelere dald zaman gurumuz ne kadar da Siva'ya benziyor! O da Bbolanatb gibi, olmayacak eye fkeleniyor, bir saniye
sonra da sakinleiyor..."

Abina'n uramalar sonunda, Gora'nn arnmas iin yaplan tasanlar evrede alkalanmaya balamt... Birok insan Gora'y
grmek ya da onunla tanmak iin evine geliyorlard. Her gn o kadar ok mektup almaya balamt ki, sonunda hibirini
okumamaya karar verdi. Ona gre kefareti dolaysyla koparlan btn bu grltler, bunun dinsel yceliini azaltarak, bir sosyete
kavgas haline getiriyordu.

Krinadayal, artk gazete okumuyordu. Fakat Abina'n hazrlklarnn grlts, onun dnyadan el etek ekerek kapand keye
kadar gelmiti. Tilmizleri, yce dostlarnn olunun da bir gn sayn babasnn yerini tutaca umudunu beslemeye balamlard.
Hepsi de, hazrlanan trenin byle parlak bir biimde kutlanacan dnerek byk bir haz duyuyorlard. Uzun zamandr
Krinadayal, Gora'nn odasna ayak basmamt. te o gn, srtndan ipek giysisini karp gndelik bir giysi giyerek olunu
grmeye karar verdi fakat Gora ortalarda grnmyordu. Uak, Krinadayal'a onun aile tapmandan olduunu syledi.

Yce Tanr! Ne ii var onun bizim tapnamzda? diye bard Krinadayal.

Gora'nn oraya ibadet etmek zere gittiini grnce bir solukta tapnan kapsna geldi. Gora'nn pujasna dalm olduunu
grerek, kendisine seslendi:

Gora ayaa kalkt, babasn grnce hayret iinde kalmt... Krinadayal, evin, kendisine ayrlan blmnde kendi zel Tanrs
iin bir ayin hazrlamt. Aile Vinu mezhebindendi... U-zun bir sre nce Sbakta olmutu, aile ayinlerine katlmyordu.

Gora, k oradan, buraya gel!., diye sesledi. Bu yaptnn anlam nedir? Burada ayinleri yerine getirmekle grevlendirilmi
Brahmanlarmz var. Her gn, gereken ayini yaparlar. Senin bununla uraman gereksiz!..

Fakat bunda hibir ktlk yok!..

Hibir ktlk yokmu!.. Diyecek yok buna! Elbette ktlk var! Neden bu ayinleri yapmaya hakk olmayanlar karacak bu
ilere?.. Gerekten bir su bu! Hem bize de bulaan bir su!..

ten bir din duygusu ile ibadet etmeyi kastediyorsanz, bu bakmdan ibadet etmek hakkna sahip pek az kimse vardr. Bizim
rahibin buna hakk olduu halde benim hakkm olmadna m inanyorsunuz?

Krinadayal onun sylediklerine yant vermeden, kafasn-dakileri anlatyordu:

Kulama bir haber daha geldi. Bir arnma treni yapmaya karar verdiin ve buna panditleri ardn doru mu?..

Evet!., diye dorulad Gora.

Ben sa olduka buna izin vermeyeceim!., diye Krinadayal fkeyle bard.

Gora'nn gzleri hayretle ald:

Neden?..

Bak hele! Daha geen gn senin bu gibi trenlere katlmaya hakkn olmadn sylememi miydim?..

Evet, sylemitiniz ama, bunun nedenini aklamamtnz!

Neden sana sebep gsterecekmiim. Biz sizin bynz ve rehberiniziz. Bizim tlerimize boyun emek zorundasnz.
znimiz olmadan bir trene katlamazsnz. Atalarn ruhu iin yaplan ayini biliyorsun herhalde?

Peki, buna katlmama bir engel var m?.. Krinadayal:

Olanaksz bir ey bu!., diye bard. Gora ok krlmt:

Dinleyin beni! dedi. Bu yalnz beni ilgilendirir. Hapishanenin pisliklerinden arnmak iin bu kefaret ayinini yapmaya karar
verdim. Bu konuyu tartp kendinizi zmekte yarar yok!..

Gora, her frsatta bir anlamazlk kartma... Bu gibi eyler kantlanmaz. Hem sen de anlayamazsn bunlar. Yineliyorum ki,
Hindu dininin zn kavradn sanmakla aldanyorsun. Hakkn yok buna. nk damarlarndaki her kan damlas, tepeden
trnaa kadar btn vcudun buna kardr/Birden bir Hindu o-lamazsn. Ne kadar istek duyarsan duy, gerekleemez bu. nsan
ancak doumundan nce geirdii birok yaaylar boyunca hak kazanr.

Gora'nn yz kpkrmz kesildi:

nceki yaaylarm bilmiyorum! dedi. Peki, sizin rknzn kann tamamdan gelen hakk istemez miyim?.. Krinadayal:

Hl tartp duruyorsun! diye bard. Bana kar gelmeye utanmyor musun?.. Hem u yabanc huyundan vazgemiyorsun,
hem de Hinduluk taslyorsun. Buyruklarm dinle ve bu ilere bir son ver artk.

Bir dakika kadar ban nne eip sustuktan sonra Gora:

ayet, kefaretimi yerine getirmez de kirlerimden arnmazsam, Sai'nin dnnde aile sofrasna oturamam!

Krinadayal hemen atlarak:

Bu da ok iyi olur. Ne ktlk gryorsun bunda?.. Sana kede ayr bir yer hazrlanr.

Cemaatimizden de uzak durmam gerekir deil mi?..

Elbet, bu da ok iyi olur.

Gora'nn bu yant karsndaki hayretini grerek:

Bak, bana. arl bile olsam yemeimi kimse ile birlikte yemiyorum. Cemaatle benim bir i alveriimi gryor musun?
Mmkn olduu kadar temiz bir mr srmek istiyorsan benim gibi yap! Bence bu senin yararna olur.

le vakti Krinadayal Abina' artt ve:

Hepimiz Gora'y bu komediye srklemek iin elbirlii etmisiniz yle mi?., diye sordu.

Abina:

Ne dediniz? dedi. u anda Gora, bir kitleyi peinden srklyor!

Krinadayal azarlar gibi:

Bununla beraber, bu kefaret treni iin katlanlan btn bu skntlar boa gidecek. nk izin vermeyeceim... Abina, i-
inden, "ihtiyarn inad tuttu," dedi. Tarihte, byk adamlarn babalarnn, oullarnn deerini anlamaylarnn birok rnekleri
vard. Krinadayal'n da bu eit babalardan olduuna inanyordu. Gece gndz Sannyasi denilen u arlatanlarla dp
kalkacana olunu tanmaya alsayd daha iyi ederdi.

Bununla beraber Abina incelik gsterdi. Tartmann bir eye yaramayacan grerek ve arad manevi etkiyi de elde e-
demeyeceini anlayarak boyun edi:

Peki, stat! dedi. Madem ki siz raz deilsiniz. Gora iin kefaret treni yaplmaz. Btn hazrlklar tamamland ve davetiyeler
de gnderildii iin genel bir kefaret trenini kutlarz. nk memleketimizde gnah eksik deil.

Bu tasar Krinadayal'i yattrmaya yetti.

Gora hibir zaman Krinadayal'in szlerini nemsememi-ti. Bugn de onun dncelerine boyun emek istemiyordu. Toplum
yaamndan stn olan bu alanda, babasnn veya annesinin yasaklarna uymak zorunda olduunu kabul etmiyordu. Bununla
birlikte babasyla arasnda geen sahneden sonra, btn gn iinde bir tedirginlik hissetmiti. Kafasnda Krinadayal'in
sylediklerinde bir gerek pay olabilecei yolunda belirsiz bir fikir domutu. Adeta bir trl^fatamad bir karabasan iinde
gibiydi. Her ynden itilir gibi olduu duygusu domutu iinde. Kendini yapayalnz buluyordu imdi ve bu yalnzlk onu eziyordu.
nnde engin bir alma alan vard, ama yannda kendisine yardmc olacak kimse yoktu.

76. Blm

Byk Kefaret treni ertesi gn yaplacakt. Gora'nn geceyi nehrin kysndaki kr evinde geirmesi kararlatrld. Ama tam yola
kaca srada Harimohini habersiz olarak eve geldi. O-nu grnce Gora'nn keyfi kat, kekeleyerek:

Geldiniz ama, hi gecikmeden yola kmam gerek. Annem de evde deil! isterseniz...

Hayr, sa olun, dedi Harimohini. Sizi grmeye geldim. Bir dakika oturun, ok kalacak deilim!

Gora, oturdu, Harimohini hemen kendisini buraya getiren konuya girdi. Surita'nn, Gora'dan ald derslerden ok
yararlandn, artk kimsenin elinden su imediini ve ok iyi bir tutumu olduunu syledi.

Efendim, size ne kadar deer verdiini bilemezsiniz... O-nu doru yola yneltirseniz, mrm boyunca size minnettar olurum.
Tanr sizin bir lkeye hkmdar olmanz nasip eylesin.

Sonra Suarita'nn yann ilerlediini, gn geirmeden evlendirmek gerektiini syledi. Bu ii nasl yapabileceini dne dne
epey znt ektikten sonra, kayn Kaila' Kalkta'ya getirttiini de sylemeyi unutmad. Tanrya krler olsun ki, a-dam kz
beenmi ve iler yoluna girmiti. Drahoma olarak para istemeyecekleri gibi, Suarita'nn gemiteki yaay zerinde de
durmayacaklard. Harimohini beceriklilii sayesinde bu sonucu elde etmiti. Fakat gel gr ki, Suarita, insan artacak bir inatla
evlenmeyi reddediyordu. Tanr bilir bir bask altnda myd, yoksa gnln birine mi kaptrmt.

Harimohini szlerini srdrerek:

Hani, unu aka syleyeyim ki, size layk bir kz deil. Evlenir de bir kye yerleirse kimse kim olduunu bilmez, bylece
bamz armaz. Aksine ehirde oturur da sizinle evlenirse, halkn karsna kamazsnz.

Gora fkeyle:

Ne demek istiyorsunuz? diye sordu. Size kim syledi o-nunla evleneceimi?..

Harimohini zr dileyerek:

Benim bir ey bildiim yok! Bunun gazetelerde sz konusu edildiini duyduum zaman utancmdan lecektim. Gora, Haran
Babu'nun veya Brahmo Samaj'n baka bir yesinin gazetelerde bu dnceyi ortaya attklarn anlamt. Yumruklarn skarak:

Yalan!., diye haykrd.

Gora'nn gk grltsn andran sesinden rken Harimohini:

Biliyorum, dedi. imdi sizden bir dilekte bulunacam. Bunu yerine getirmelisiniz. Hemen bizim eve gelip Radharani ile
konuunuz.

Durumu ona anlatmak iin.

Bunu dnrken bile Gora'nn yrei arpmaya balad... inde, derhal Suarita'nn yanna gitmek isteini duyuyordu... Kendi
kendine yle bir bahane de dnyordu:

"Git de, bugn son defa gr onu. Yarn kefaretini deyeceksin. Sonra, elini eteini ekeceksin her eyden. Elinde yalnz u ksa
akam vakti var. Bir sre yannda kalrsn. Elbet, bu da bir su saylmaz. Saylsa bile yarn kl olup gidecek."

Gora bir sre sustuktan sonra:

Syleyin bakaym, ne anlatacam ona?

Sadece unu; Hindu yasas gereince Suarita yandaki bir kzn vakit yitirmeden evlenmesi gerektiini ve onun durumundaki
bir kz iin de Hindu cemaatinden Kaila gibi bir koca bulmann, kanlmaz frsat olduunu...

Birden, Gora, vcudunda binlerce ok saplanm kadar ac duydu. Hele Suarita'nn evinin nnde rastlad adam anmsaynca,
akrep sokmu gibi gerildi. Suarita'nn byle bir adamla evlenmesini dnmeye bile katlanamiyordu. Ruhu isyan ediyordu buna.
Olanakszd byle bir ey. Suarita bakasyla birlee-mezdi. O ince ve aa vurulmayan duygularn, btn o ekin-

gen heyecanlarn, o derin dncesini ona olduu gibi, asla bir bakasna aamazd. Aralarnda ne gzel bir anlama olmutu.
Nasl bir mucize ile yaklamlard birbirlerine! Varlklarnn en anlatlmaz gizleri iinde nasl bir beraberlik domutu! ok az
kimseye nasip olurdu byle bir deneyi yaamak, ne kadar azd byle bir mucizeye tank olanlar! Yazgnn, Suarita'nn en derin
duygularn kefettirdii, onun benliini kendi ruhunda duymu, onu elde etmiti. Nasl olur da bir bakas ona sahip olabilirdi?..
Harimohini:

Radharani mr boyunca kocasz m kalacak? Alnna byle mi yazlm? diye bard.

Hakk vard. Yarn Gora arnacakti. Ondan sonra tertemiz bir Brahman olacakt. Byle olunca Suarita kocasz kalmaya mahkum
olacakt. Onu byle bir yazgya boyun edirmeye kimsenin hakk var myd? Bir kadn bu kadar ar bir yk kaldrabilir miydi?
Harimohini durmadan konuuyordu, ama Gora'nn dinledii yoktu onun sylediklerini. yle dnyordu:

"Babam, bu arnmay yapmam yasak etti. Onun bu yasa bsbtn bouna m? Belki de yaamma vermek istediim yn bir
ham hayalden baka bir ey deil. Belki de, yaradlma aykr?.. imdi anlyorum ki, kalbim, arzularndan ayrlamyor. Beni ezen
bu ykten nasl kurtulurum? Herhalde babam benim ta iten gerek bir Brahman olamayacam kefetmi de bunun iin
arnmam yasaklam olmal."

Gora, derhal gidip Krinadayal'i grmeye karar verdi. Baba olarak neden oluna arnma yolunu kapadn soracakt... Buna bir
yant alabilirse bu yant ona bir kar yol gsterecekti.
 Gora, Harimohini'den izin alarak hzla babasnn dairesine kt. inde, Krinadayal'in kendisini bunalmdan kurtaracak bir eyler
bildiini hissediyordu. Babasnn snann kaps kapalyd. ki kez vurduysa da almad. Hibir yant da kmad. eriden
buhurdanlktan tten kokular geliyordu. Krinadayal odasna kapanp Sannyassilerinden biriyle derin bir yoga denemesine
girimiti. Byle zamanlarda ieriye kimsenin girmemesine dikkat ederdi. Btn gece, kim olursa olsun ieriye girmesi yasakt.

77. Blm

Gora, kendi kendine: "Hayr, arnmam yarn balamyor benim. Daha imdiden balam bulunuyor!" diye haykrd: "imi
kemiren ate, yarnkinden ok daha gl. Bu yeni yaamn balangcn belli etmek iin byk bir zveri gstermeliyim. te
Tanr bunun iin bylesine byk bir ihtirasa kaptirtt beni. Byle olmasa bu alacak rastlant nasl aklanabilir? Bu aile ile bu
kadar yakn ilikiler kuracam akla gelmezdi. Benim gibi isyankar bir insann kaibinde bu kadar kuvvetli bir duygunun
doacan kim dnebilirdi?.. imdiye kadar memleketim iin yaptklarm byk bir abaya mal olmad. Hibir zaman onun
urunda byk bir fedakarlkta bulunmam gerekmedi. nsann gzn krpmadan kendini vatanna adamamasn
dnemiyordum. Fakat, bylesine bir kendini veri, insann her eye srt evirmesini gerektiriyor. Bu fedakarln aclar iinde
olmas, yeniden domam iin btn benliimin derinden yaralanmas gerek. Yarn arnma trenim btn cemaatin nnde
yaplacak. imdi bu ar gnn ncesinde yaammn nderi kalbimin kapsn alyor. Ruhumun ta derinliklerine kadar acsn
duyarak kendimi cezalandirmazsam yarn arnmay nasl kabul edebilirim? Bu kadar zahmetli bir zveriye katlanabilir, itenlikle
ve btn benliimle raz olabilirsem, ite o zaman btn gnahlarmdan tmyle syrlr, bir Brahman olurum...

Gora, yeniden Harimohini'nin yanma gelince, kadn kendisine:

Haydi benimle gelin... Suarita ile konuursanz her ey yoluna girer! dedi.

Sizinle gitmek iin bir neden grmyorum. Suarita'yi bir daha grmeme olanak yok! diye Gora yant verdi. Harimohini
memnunlukla glmseyerek:

Hakknz var! dedi. Evlenme yanda bir kz grmeniz iyi olmazd. Yalnz, bugn bana yardm etmenizi isterdim. Size yine
rica etsem geri evirecek misiniz?

Gora ban sallad. Hayr, asla, her ey bitmiti artk... Tanrsna feda etmiti kendini. Artk elde ettii arnml kirletmesine
olanak yoktu. Gitmeyecekti.

Harimohini, Gora'y kandramayaca anlaynca baka bir dilekte bulundu:

Peki, benimle gelemezseniz bile, ona bir eyler yazverin.

Gora yeniden, iaretle, "olmaz," dedi.

O halde, bana iki satr yazn! dedi Harimohini. Siz kutsal kitaplar ok iyi bilirsiniz. Aslna uygun metinden bir para
bulunmasn istiyorum elimde.

Kutsal kitaplardan bir para m?..

yle bir metin paras olsun ki bunda, yetikin bir kzn evlenmesinin ve aile ykn omuzlarna almasnn bir dev olduu
yazlsn.

Gora bir sre sustuktan sonra:

Bakn, beni bu ie kartrmayn! dedi. Ben bir Pandit deilim. Kutsal yazlarn yorumunu yapamam!

Neden iinizden geen eyleri aka sylemiyorsunuz? diye Harimohini yzn buruturarak sordu. Kz smsk baladnz.
imdi bu ba kopartma gn gelince bundan kamyorsunuz. Bu ie karmak istemiyorsunuz. Bu davrannzn anlam nedir?
in asl u ki, Suarita'nn evlenmeyi kabul etmesini istemiyorsunuz.

Baka koullar iinde olsayd, Gora, byle bir sulamaya iddetle yant verirdi. Bu sulamann asl olsayd bile byle bir eye
katlanamazd: Fakat, o gn artk kefareti balamt, fkelenmesi yasakt. Bundan baka kalbinin derinliklerinden bir ses, Ha-
rimohini'nin haksz olmadn sylyordu. Kendini Suarita'ya balayan balar koparacak kadar zalim bir gc vard ama, yine
de gizlice ve griinmeyecek kadar ince bir iplikle kendisine bal kalmasn diliyordu. Bu anda bile, Suarita'yi kendine balayan
eyleri koparp paralayacak halde deildi. Bununla birlikte her

eyden vazgemek zorundayd. Sa eliyle verdiini sol eli ile tutmak riyakarlkt. Bunu dnerek Gora bir kada, ak ve
kuvvetli bir yaz ile:

"Evlilik kadn iin, ykseliini gerekletirecei yoldur... Balca devi aile yuvasmdadr. Evlilik, asla kendini tahmin etmenin bir
yolu olmayp bir hizmet ve zveri yaamdr. Bu yaam kendisine sevin veya ac da getirse, gerekten dindar olan kadn, saf,
sadk ve erdemli olarak buna katlanmal ve aile ocanda dinin canl bir simgesi olmaldr."

Harimohini bu tleri okuduktan sonra:

u bizim Kaila iin de bir eyler yazsaydnz! dedi. Gora:

Hayr, tanmyorum kendisini, hibir ey yazamam!., diye geri evirdi.

Harimohini zenerek kad katlad. Sarisinin bir tarafna dmleyerek, kp, doru evine gitti. nk, Suarita hl Lolita'nn
evindeydi. Bu ii orada amak beceriksizlik olur, diye dnd. Lolita ile Anandamoyi'nin kar karak Suarita'y
etkilemelerinden korkuyordu. Bunun iin bir tezkere yazarak ertesi gn le yemeine gelmesini rica etti. Kendisiyle nemli bir
konu zerinde konumak isteini bildirdi. Kendisinin hemen leden sonra yine Lolita'nn evine gndereceine sz veriyordu.

Ertesi sabah Suarita geldi. Teyzesinin yine evlenme sorununu aacan sezdii iin kuvvetle kar koymaya kararlyd.
Teyzesinin nerisini kesin olarak reddederek tartmaya son vermeye niyetliydi. Yemekten sonra Harimohini sze balad.

Dn akam gidip guru'nu grdm.

Suarita korktu... Yoksa teyzesi yeniden Gora'ya hakaret savurmak iin mi getirtmiti kendisini?..

Harimohini yattrc bir sesle:

Korkma, dedi. Onunla kavga etmeye gitmedim. Kendi kendime dndm, gidip onun hikmet dolu tlerini alaym, dedim.
Konuma srasnda adn geti. Onun da benim gibi dndn grdm. Bir gen kzn evlenmekte ge kalm olmasn o da iyi
bulmuyor. Bu durumun kutsal kitaplara da aykr ol-

duunu belirtti. Avrupal kadnlar evlenmeden durabilirler. Fakat Hindu kadnlar yapamazlar bunu. Ona Kaila'mz anlattm ve
grn ok yerinde buldum.

Suarita bu szleri dinlerken utancndan yerin dibine girecek gibi oluyordu. Harimohini szlerini srdrd:

Gurun olduu iin ona saygn vardr. yleyse tlerini de tutmalsn.

Suarita'nin sustuunu grerek yine balad:

Ona dedim ki: Gelin de, Suarita ile aka konusun. nk beni dinlemiyor. Bana itiraz etti: Hayr, dedi. Onu bir daha
grmemeliyim. Bu, yasalarla yasak edilmitir bana. Bunun izerine ben de dedim ki: yleyse ne yapmal? Bunun zerine sana
verilmek zere, kendi eliyle unlar yazd. Al oku!

Sarisinin kenarna dmledii kad yava yava kard, Suarita'ya uzatt.

Kad okurken Suarita boulacak gibi olmutu. Btn vcudu bir anda kaskat kesilmiti sanki. Mektupta yazlanlarn hibiri
yeni ve akla aykr olmad gibi, Gora'nn ileri srd fikre de kar deildi. Bunun dorudan doruya kendisine yazlmayp
Harimohini tarafndan getirilmi olmas, onu son derece yaralamt. Gora'nn bu buyruu neden byle bir anda geliyordu?..
Elbette bir gn evlenmek zorunda kalacakt. Neden Gora bu tarihi yaknlatrmak istemiti?.. Gora'nn grevlerini yerine
getirmesini glgeliyor ya da devini yerine getirmesjne engel mi oluyordu?.. Artk ona verecei ve kendisinden isteyecei bir ey
kalmam myd?.. Ama Suarita, kendisi hi olmazsa byle dnmyor, ondan hl bir eyler bekliyordu.

Suarita, iindeki byk acy bomak iin rpmyordu... Ve hibir avunma aresi bulamyordu. Harimohini ona dnmek iin
vakit brakmt. Her gn leden sonra yapt gibi u-yumak iin odasna ekildi. Uyand zaman Suarita'y brakt durumda
oturur buldu.

Radha, dedi. Neden byle dncelere daldn, ekerim? Senin byle derin derin dnmene sebep olan nedir?.. Gurmo-han
Babu seni zen bir eyler mi yazm?

Hayr! diye Suarita yant verdi. Yazdklar doru.

Harimohini'nin yrei ferahlamt:

Peki yleyse yavrum! diye bard. Neden bu ii gecikti-

riyoruz

Hayr, bir eyi geciktirmek istemiyorum. Gidip babamla konuacam.

Dinle, Radha! diye Harimohini kar kt. Babam senin Hindu cemaatinden biriyle evlenmeni istemiyor, ama gurun...

Suarita'nn ii daralmt:

Teyze, diye szn kesti. Neden hep byle stme dyorsunuz? Babamla evlenme iini konuacak deilim. Sadece
greceim geldi.

Suarita'nn biricik yardmcs Pare Babu idi. Eve geldii zaman onu bir bavulu yerletirirken buldu:

Ne yapyorsunuz baba?., diye sordu.

Sevgili kzm, biraz hava deitirmek iin Simla'ya gidiyorum! diye Pare Babu glerek yant verdi. Yarn sabah yola
kyorum.

Pare Babu'nun o glmseyiinin altnda bir isyan gizliydi. Suarita bunu anlamt. Evinde kars, darda dostlar ona bir an
rahat soluk aldrmamlard. yle biraz ban dinlemek iin buralardan uzaklamazsa bir sr ekime ve tartmaya
srklenecekti.

Onun ertesi gn yola kmak iin eyalarn kendisinin hazrlay Suarita'ya ok dokundu. Evde, bu ilerde kendisine yardm
edecek kimse bulunmamas gen kz zmt. Babasn durdurdu, btn bavulu boaltt. Sonra zenerek giysileri katlad. Her
zaman yannda tad kitaplar, yolda bozulmamas iin gzelce paket yapt. Bir yandan kendini bu ie vermiken yavaa:

Yalnz m gidiyorsunuz baba? diye sordu.

Pare Babu, bu sorunun altndaki znty hissederek:

Yanmda birinin bulunmasna gerek yok! dedi.

Suarita:

Ben de sizinle geleceim baba!

Pare Babu gen kza bakt. Suarita szlerini srdrd.

"A K. 5

u y5 i

~. er = t
w tu 3 O 3 2 w '

ro >w a

8 t 9-

tu ro j

fU * U/l ;;

^ c. c. -1

tu tu -r

S. 3 **2 S

U5^

3 & g"

- 03' ?r o.

m tu (D *<" O- S-

o tu r"

3 u ^.

yec ir* re a.

ten 3. 3" 0J *B 3". 'i

^< ___

I O.

7T O =- j-v XJ

Tr- ^

i O er

tu o "*

re oj 3 u/ *< o -< =; tu o

~ = 3

3 o- >

B> O- C--

g 2. :_ .
t D-i t

o31

c /b ">

1 O" .^ O* <

TC . O; S- 7T S !

O- O

s 2 & C: , w

": m o-

-on -<.^

3 /> 3 *<

o- r r

-j O >

K 3 O-

3 3 ro

3^3,^

s s. 3 < r

> 69. I-

- 3 ro

a a. a. (o s" 2-*/> o- 3 =

3-3 o $. % 3

t lli

fO

S <<_

3" 7o

o-

n>
>-< <

ti) "<. C

3 UW

O- 3

3 o"

bir insann perianl ile susuyordu. Yzndeki ifade hibir ey sylemesine olanak vermiyordu.

Bu srada yannda Bengalli meslekta olduu halde ngiliz hekimi geldi. Doktor, Gora'y da, hastasna gsterdii dikkatle
szyordu. Hayret iinde bu olaanst grnl delikanlnn kim olabileceini dnyordu. nk Gora'nn alnnda hl
Gan''n kutsal amurunun izi vard ve srtnda kutsal nehirde ykandktan sonra giydii ipek dhuti vard... Srtnda gmlek yoktu,
omuzlarna att rtnn altndan gl vcudu, grnyordu. Baka zaman olsayd bir ngiliz'i grnce, Gora'nn iinde bir
nefret doard. Ama u anda, doktor hastay muayene ederken o da dikkatle onu gzden geiriyordu. Kendi kendine btn orada
bulunanlarn arasnda kendisine en yakn olann bu adam olup olmadn soruyordu.

Doktor hastay muayene edip kendisine bir eyler sorduktan sonra:

Bana kalrsa yakn bir tehlike yok! dedi. Nabz fena deil, sonra organik bir bozukluk olduunu da sanmyorum... yi bir
bakmla bugnk belirtiler yok olabilir:

Doktor gittikten sonra Gora da ekilmek zere ayaa kalkmt. Bu srada Anandamoyi telala ieri girdi. Gora'nn elini
yakalayarak:

Gora, sevgili yavrum, bana gcenme. Gcenirsen bu, benim yklmam demektir.

Neden beni bu kadar uzun bir zaman yanlttnz? Bana doruyu syleseydiniz ne ktlk kard bundan? Anandamoyi btn
suu stne alarak:

Gora, yavrum, bu suu, seni yitirmek korkusuyla iledim1, dedi. Bugn de benden ayrlrsan bunun suunu kendimde
bulacam. Sevgili evladm, bu ayrlk ldrr beni. * Anne!..

Gora, bu bir tek szckten baka syleyecek ey bulamad. Bu bir tek szck ve onun sylenii de Anandamoyi'nin yllardr
tuttuu gzyalarnn boanmasna yetmiti.

Bir an sonra Gora:

Anne, gidip Pare Babu'yu grmeliyim! dedi. Yreinden byk bir arlk kalkm kadar ii ferahlam olan Anandamoyi:

Peki, yavrum, git! dedi.

Krinadayal yaam iin bu kadar yakn bir tehlike olmad halde gerei Gora'ya aklad iin son derecede tasalanmt. Gora
odadan karken:

Beni dinle Gora, duyduun eyi bakalarna sylemen i-in bir neden grmyorum. Yalnz temkinli ol ve imdiye kadar nasl
hareket ettinse yine yle yap. Bunlar kimsenin, bilmesine gerek yok! dedi.

Gora, bu de karlk bir ey sylemeden dar kt... Krinadayal'in babas olmadn renmi olmas byk bir rahatlk
vermiti.
 Mohim alt broya haber vermeden gitmemezlik edemezdi. Babasnn bakm iin gerekli ileri yaptktan ve doktorlar
ardktan sonra izin almak zere gitmiti. Dnnde kapda Gora ile karlat:

Baban nasl?., diye sordu.

Haberler iyi! Doktor durumun, tehlikeli olmadn syledi.

Mohim:

Oh, ne iyi!., diye bard. Sai br gn evlenecekti. Gora, senin hazrlklarla uraman gerekiyor. Sonra, Binoy'a ha^ber ver
de, o gn gelmesin. Aniba ok sofu bir Hindu'dur. Dnne byle bir kimselerin arlmamasn tembih etti. Bundan baka
sana bir ey daha syleyecektim kardeim... Bizim dairenin ngiliz mdrn de ardm. Onu gler yzle karlaman rica
edecektim. yle uzun boylu terifata gerek yok. Sadece "gnaydn" demen yeter. Kutsal kitaplarda bunu yasaklayan bir ey yok,
stersen Panditlere de danabilirsin... Anlyorsun ya, delikanlm, burada egemen olan onlar. Onlara stnlk taslamaktan
vazgemekte utanlacak bir ey yok.

79. Blm

Suarita, gzyalarn saklamaya alarak bavulu doldururken bir uak Gurmohan Babu'nun geldiini haber verdi. Telala
gzlerini silerek iini yarda brakt. Gora da ieri girmiti. Kutsal Ganj amurunun izi alnnda grlyordu. Srtnda da hl ipek
giysisi vard. D grnne hi nem vermemiti. Kimse bu kyafetle bir yere konuklua gitmeyi aklndan geiremezdi. Onlara
ilk geldii zaman Gora'nm kyafetine ne kadar zenmi olduunu anmsad. u anda ise sradan bir klkla gelmiti.

eri girince, Gora, ban yere koyarak, Pare Babu'nun a-yanm tozunu sildi. Pare Babu sklarak geri ekildi, gen adam
yerden kaldrarak kt:

Brakn byle eyleri, oturun, olum! dedi. Gora:

Pare Babu, btn balarm koptu!., diye bard. Pare Babu bir ey anlayamad bundan.

Balarnz m? diyebildi.

Ben bir Hindu deilim! diye Gora aklad.

Hindu deil misiniz?.

Gora szn srdrerek:

Evet, Hindu deilim. Bugn ayaklanma srasnda bulunmu bir ocuk olduumu rendim. Babam bir rlandalym.
Hindistan'n bir ucundan teki ucuna kadar btn tapnaklarn kaps bana kapal. Artk hibir trende yerim yok benim.

Pare Babu ile Suarita, o kadar sklmlard ki bir tek szck syleyemiyorlard.

Bugn zgrm Pare Babu. Artk ne bir kire bulamaktan, ne de kastm yitirmekten korkum var. Durmadan arnml-mi
korumak iin evremdeki eylere dikkat etmek zorunda kalmayacam.

Gora konuurken, Suarita onun l l parlayan gzlerine bakyordu. O szn srdrerek:

Pare Babu, imdiye kadar, gayet ak olarak Hindistan' tanmaya altm... Her dnemete karma bir engel kt, gece
gndz bu engellere dini bir anlam vermeye altm. Bunu yapabilmek iin de her ii geriye attm. Kendimi btn varlmla bu
deve adadm. Ne zaman Hindistan'n gerek yzyle karlarsam korkuyla irkiliyordum. Hindistan hakknda nceden edindiim
bir fikir vard, fakat, tasar halindeki bu fikir, her an gerein ve eletirilerin karsnda sarslyordu. Bu alnmaz kaleye olan i-
nancm ayakta tutabilmek iin gsterdiim abalara kar kan eylerle durmadan savamak zorundaydm, bugn, hayalimde
yarattm bu kale bir anda tam temelinden yklverdi. Bana verilen bu zgrlk, beni hakikatin tam ortasna sokmu bulunuyor.
imdi Hindistan'n btn iyilikleri ve ktlkleri, btn sevinleri ve aclar, btn bilgelikleri ve lgnlklar hep bir arada
gnlme doluyor. imdi, gerekten ona hizmet etmeye hakkm var. nk onun iin gerekten alabildiim alan alm
bulunuyor -nmde. Ama da artk sadece benim hayalimde yarattm bir ey deil, yz milyon Hintlinin mutluluudur.

Gora'nn benimsedii yeni dnce szlerine yle bir cokunluk veriyordu ki, Pare Babu, duygularnn alt st olduunu fark etti.

Anlyor musunuz zetlemeye altm dnceyi? Bir trl ulaamadan gece gndz zlemini duyduum eye bir anda
kavutum. Bugn ben btn Hindistan'n ocuuyum... Benim varlmda artk Hindu, Mslman, Hristiyan birbirine kar deil.
Bugn, Hindistan'n btn kastlar benim kastm, btn aclar benim acm... Bakn, Bengal'de geziye ktm, en yoksul ky
evlerinde konuk oldum. Benim yalnz kentli dinleyicilere nutuk ektiimi sanmayn. Hibir zaman da ev sahiplerimle eit bir
yerde oturmadm. Daima, yan bamda beni onlardan ayran grnmez bir uurumun varln hissediyordum. Bunu hibir zaman
a-amadm. Bunun iin de ruhumda daima bir boluk duyuyor ve bunu eitli yapmackllarla maskelemeye alyordum. Bu
boluu artistik bir dekorla sslemeye urayordum. nk, Hindistan' canmdan ok seviyordum. Onun, tanyabildiim
parasna

X S-"S

o S. qs a- S ?5"

D- -

o- = ,& - t*;

'- 7?

3 3 =."

2" < <

** w 3 S? "^

5" 3 W 3 W OO . 3 ' <3"

n 3 2. Q-_3

<3?

^ o. r> O;

~ 2 "T co ii

00 (T) ?

ar a.

li

., O. ( ^

er == tri

ZDM YAYNLAR KTAP LSTES

1. Dn Tankl Lev Braun, Bra'm Master

2. Bir Filozofun Gezi Gnl Hermann Keyserling

3. Yzyln Davas Edward J. Larson

4. Bilimsel Devrim Steven Shapin

5. Felsefenin yks, 1. Cilt Frank Thly Yunan ve Ortaa Felsefesi

6. Felsefenin yks, 2. Cilt Frank Thilly ada Felsefe

7. Grnmez Kral Tanr H. G. Wells

8. Belgesel Sinema Paul Rotha

9. Bilim Tarihi Yazlar Haz: Osman Bahadr

10. Yaamn Anlam ve Deeri Rudolf Eucken ,11. Sinemann yks Paul Rotha

12. Sdhan - Yaamn Kavran Rabindranath '

13. Sinema Nedir? Andre Bazin

1 4. Bilim Cumhuriyetinden Manzaralar Osman Bahadr

15. 101 iir -r Rabindranath Tagore

16. Eisenstein - Yaamyks ve Yaptlar Yon Barna

17. Newton ve Newtonculuk Kltr B. Dobbs, M. ]ac

18. ykler kab'mdranath Tagore

19. Sinema Kuramlar *-]. Dudley Andrew

20. Doann Saylar lan Stewan

21. Piramitler Gerei David Furlong

22. Cumhuriyetin lk Bilim Dergileri ve Modernleme O. Bahadr

23. Sinema Yazlar Paul Rotha, Rkhard

24. Buzlar Arasnda Bir K )uies Verne

25. Zaman ve Takvimler W. M. O'Neil

26. 20. Yzylda Paris Jules Verne

27. Denizler de lr M. Ziya tri.

28. Dnyalar Sava H. G. V/ells

29. Roma Kuatmas Jules Verne

30. Doann yks, 1. Cilt Peter ]. R

31. Doann yks, 2. Cilt Peter ]. Uv......

32. skoya Seyahati ]ules Verne

33. Lautrec'in Son Pembesi Aiessandro Barbero

34. Felsefeyi Anlamak A. E. Baker

35. Kendini Tan Aibert Lovv

36. Hayatn Anlam Rudolf Eucken

37. Felsefenin Bin Yl Rom Harre

38. Dnya Sinemasnda Akmlar E ~ ' "~

Rabindranath Tagore _ Gora

www.kitapsevenler.com

Merhabalar

Buraya Yklediimiz e-kitaplar

Grme engellilerin okuyabilecei formatlarda hazrlanmtr.

Buradaki E-Kitaplar ve daha pek ok konudaki Kitaplar bilhassa grme engelli

arkadalarn istifadesine sunuyoruz.

Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum.

Ekran okuyucu program konuan Braille Not Speak cihaz kabartma ekran ve benzeri yardmc aralar

sayesinde bu kitaplar okuyabiliyoruz. Bilginin paylaldka pekieceine inanyorum.

Siteye yklenen e-kitaplar aada ad geen kanuna istinaden tm

kitap sever arkadalar iin hazrlanmtr.

Amacmz yayn evlerine zarar vermek ya da eserlerden menfaat temin etmek deildir elbette.

Bu e-kitaplar normal kitaplarn yerini tutmayacandan kitaplar beenipte engelli olmayan okurlar,

kitap hakknda fikir sahibi olduklarnda indirdikleri kitapta ad geen

yaynevi, sahaflar, ktphane ve kitaplardan ilgili kitab temin edebilirler.

Bu site tamamen cretsizdir ve sitenin ieriinde sunulmu olan kitaplar

hibir maddi kar gzetilmeksizin tm kitap dostlarnn istifadesine sunulmutur.

Bu e-kitaplar kanunen hi bir ekilde ticari amala kullanlamaz ve kullandrlamaz.

Bilgi Paylamakla oalr.

Yaar MUTLU
lgili Kanun: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil,
alenilemi veya yaymlanm yazl ilim

ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin
kendisi veya nc

bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan
ihtiya kadar kaset, CD, braill

alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan
gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde

satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile
ilgili bilgilerin bulundurulmas

ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir.

T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl

ANKARA

bu kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir.

verilen emee sayg duyarak ltfen bu aklamala silmeyin.

Rabindranath Tagore _ Gora