SRBIJA U 11. I 12.

VEKU

-Jezgro budue srpske drave se nalazi u Rakoj

Vlast u Duklji slabi vremenom, Rakom vladali plemii Vukan i Marko
Raka vlast jaa vremenom
Vukan je bio rodonaelnik porodice koja je vladala Rakom na prelazu izmeu XI i XII veka
Antivizantijska politika te drave,pljakaki pohodi na dananju Kosovo i Metohiju
Vukanov naslednik je bio Uro I
irenje teritorije na raun sukoba izmeu Ugarske i Vizantije, ka Ugarskoj
Uro I uvruje vezu sa Ugarima uajom svoje kerke
Uro I umire 1146. Nasleuje ga Uro II
Uro II hteo da se uz pomo Ugara oslobodi vizantijske vrhovne vlasti, neuspeno
Nasleuje ga brat Desa, kog je Manojlo I Komnin utamniio
Nastavak borbe vlastele- krajem XII veka dolazi na vlast Stefan Nemanja, koji je izborio
nezavisnost i bio rodonaelnik dinastije Nemanjia

SPRSKA SREDNJOVEKOVNA DRAVA NEMANJIA

Stefan Nemanja- smatra se utemeljivaem srpske samostalnosti i rodonaelnikom dinastije

Nemanjia
Uvrenje feudalnih odnosa, podizanje ugleda i moi crkve
1196. Povlai se s prestola i ostavlja ga sinu STEFANU
Stefanova politika: okree se zapadu,brakom sa Mletakom princezom dobija podrku Mletake
republike te od pape Honorija III dobija kraljevsku krunu 1217.god,zbog ega dobija nadimak
prvovenani; za vreme njegove vladavine, Sveti Sava 1219. Izdejstvovao autokefalnost SPC i
postaje prvi srpski arhiepiskop
U vreme vladavine Stefana Uroa- Srbija ekonomski jaa, eksploatacija ruda, dolazak rudara Sasa
iz Nemake, zbacuje ga sin Dragutin
Dragutin ne vlada dugo, nasleuje ga brat Milutin 1282.
Milutin- finansijski sreena,vojniki snana,diplomatski jaka drava
o irenje do Egejskog mora
o Prebacivanje prestonice u Skoplje i Pritinu
o Eksploatacija rudnika srebra-Brskovo, Rudnik, Trepa,Brvenik
o Osvajanjem gradova jaa i trgovina
o Vlada do 1321.
o Die veliki broj manastira
o Nakon enidbe sa Simonidom, vizantijskom princezom, dolazi do kulturolokog
okretanja Vizantiji,promene na dvoru,ureenju...
Milutina nasleuje Stefan Deanski- loi odnosi sa Vizantijom i Bugarskom, te se ove dve drave
udruuju i napadaju Srbiju, bitka kod Velbuda,srpska vojska pobeuje
Svrgnuo ga sa vlasti sin Stefan Duan
Stefan Duan
o Krunisan za kralja 1331.
o Brakom sa bugarskom princezom, ojaao odnose sa Bugarskom
o Koristei graanski rat u Vizantiji, udvostruuje teritorije Srbije
o 1346. Se krunie za cara, nakon uzdizanja arhiepiskopije u rang patrijarije 1345.
o Donosi prve zakone: vizantijski, prevedeni Nomokanon (Zakonopravilo)
 o Duanov zakonik- sa preko 200 lanova,regulie krivino i crkveno pravilo,ureivanje
prava drutvenih grupa,to je najvii pravni akt donet 1349, govori o istoti pravoslavne
vere, stalekim razlikama...
Srpska umetnost- stvarana pod uticajem Vizantije

SVETI SAVA

Rastko Nemanji, odbija oca da se vena, zamonauje se na Svetoj Gori

Imao je kljunu ulogu u podizanju Hilandara sa svojim ocem
1219.-izdejstvovao autokefalnost crkve-srpski arhijereji su mogli birati svoje arhiepiskope
Teko mu je padala prozapadna politika svog brata Stefana Prvovenanog
U Nikeji je izdelao izuzimanje duhovne vlasti od Ohridskog arhiepiskopa
Arhiepiskopsko sredite postaje ia
Jaao pravoslavlje u Primorju, koje je bilo pod uticajem rimokatolike crkve,osniva episkopije u
Boki Kotorskoj i Stonu
On je bio prvi srpski zakonodavac
Prvi pravni akt u srpskoj istoriji- osnivaka povelja manastira Hilandar
Prvi srpski manastirski pravilnici
Inicijator najopirnijeg pravnog kodeksa u Srbiji- ZAKONOPRAVILA, jedini zakonik koji regulie
pravni ivot crkve i drave
Posvetio se podizanju kulta Bogorodice
Za kult njegove linosti vezuju se predanja,epske pesme gde je uzdizan kao legendarni i mitski lik
Nakon spaljivanja motiju su stvoreni uslovi da bude prihvaen za sveca
Zaetnik je osamostaljenja srpske knjievnosti
Dela-tipici- Karejski i Hilandarski
o Pismo Igumanu Spiridonu
o itije Svetog Simeona

RAZVOJ I ZNAAJ SPC

o Nije bilo znaajno samo dizati crkve i manastire, ve je trebalo iskoreniti paganske idole i
svetilita
o
Najproblematiniji je bio kult boginje Mokoe
o
Svetenik je pored ukorenjivanja Hristovog uenja morao i da iskorenjuje staru veru
o U 12. Veku- srpska episkopija je potpadala pod jurisdikciju Ohridske arhiepiskopije
o Prve episkopije- Raka, Prizrenska, Lipljanska
o U Rasu, u episkopiji, Stefan Nemanja napustio rimokatoliku veroispovest i preao u
pravoslavlje
o Na istom mestu prepustio presto svom sinu Stefanu Prvovenanom
o Jaanjem Srbije i postankom kraljevstva 1217, Sveti Sava uspeva da izdela samostalnost
srpske crkve 1219.
o Centar arhiepiskopije je bio u ii
o Duan je mogao postati car samo ako prethodno arhiepiskopiju uzvii u patrijariju
 o Podie patrijariju 1345.,bez dozvole vaseljenskog patrijarha, koji zatim baca anatemu
na srpsku crkvu i cara
o U vreme turskih osvajanja, patrijarija je premetena iz Pei ka severu, a padom
Despotovine, prestaje da postoji
o Obnovljena je 1557. Uz pomo i zauzimanje Mehmed-pae Sokolovia

KOSOVSKA BITKA

o Osmanlije su opasno prodirale u srce Balkana 80ih godina XIV veka

o 1386. Zauzimaju Ni, 1388.-novi napad na Hum, ali je turska vojska poraena kod
Plonika i Bilee
o Porazi naterali Murata na posebnu ofanzivu na Srbiju
o Srpska vojska je ve bila teko pogoena Marikom bitkom
o Lazar Hrebeljanovi se nametao kao voa otpora
o Glavbni grad mu je bio Kruevac, a zemlja prepuna manastira
o Bitka se odvila 15. (28.) juna 1389. Na Kosovu Polju
o Saveznici su mu bili Vuk brankovi, bosanski odredi pod Vlatkom Vukoviem i hrvatski
krstai Ivana Paline
o U toku bitke nastradali i Murat i Knez Lazar
o Smrt Lazara demoralisala vojnike- iz boja se povlae 2 vojske, bosanska i Brankovieva
o Nakon bitke, Bajazit se vraa u prestonicu, da obezbedi vlast, nakon bratoubistva Jakuba
o Osmanlije su odnele pobedu- kao rezultat nametnut je danak carici Milici
o Lazar je sahranjen u Ravanici
o Stvaranje kulta Lazarevia, radi uvrivanja vlasti
o Kosovski boj je bio inspiracija za poznu srednjovekovnu knjievnost

PEKA PATRIJARIJA I KARLOVAKA MITROPOLIJA

o Nakon pada despotovine 1459. SPC se odrava pod Osmanlijskom vlasti, nakon
priznavanja Arsenija II za patrijarha
o Svetenici zauzimali neprijateljski stav prema novoj vlasti
o Zbog toga 1463 je SPC potinjena Ohridskoj arhiepiskopiji
o 1532. Ukinuta je samostalnost
o Nakon uea Srba u osvajanju Banatza, 3 vezira srpskog porekla, ukljuujui Mehmed-
pau Sokolovia pomau obnavljanje patrijarije 1557..
o Znaaj crkve
Verski ujedinila srpski narod
Najvei hrianski zemljoposednik
Sudska vlast oko branih sporova
Verska,nacionalna i politika organizacija Srba
o Poinju predstavljati opasnost osmanlijskoj vlasti
o 1766. Ukinuta patrijarija
o 2 mitropolije od vanog uticaja- Karlovaka i Cetinjska
o Karlovaka mitropolija
Sedite SPC u Habsburkoj monarhiji- obuhvatala crkvu u Slavoniji, Hrvatskoj i
Ugarskoj
 Faktiki je bila nezavisna i samoupravna
1848. Uzdignuta u rang patrijarije
Protivila se i borila protiv unijaenja Srba
Stevan Stratimirovi- brinuo se za prosveivanje svetenstva i naroda, otvorio
Karlovaku gimnaziju 1791. I Bogosloviju 1794.

PRVI I DRUGI SRPSKI USTANAK

Prvi i drugi srpski ustanak su sastavni deo jedne celine koju nazivamo Srpska revolucija, zbog
ukidanja feudalnih odnosa i ostvarivanja uslova za razvoj graanskog drutva nakon samih
ustanaka
Osmanlijsko je poetkom 18og veka upalo u duboku krizu, kako na unutranjoj tako i na
spoljanjoj slici
Sultan Selim II sprovodi reforme sa ciljem da postigne jaanje autoriteta centralne vlasti i uspori
propadanje Turske
Fermanima iz 1793,1794. I 1796. Turske vlasti su Srbima priznale neka samoupravna prava.
Temeljenje kneinske samouprave, sloboda trgovine i veroispovesti, pomeranje janjiara van
Paaluka
Kriza je naterala portu da 1799 vrati janjiare u Paaluk i janjiari preuzimaju vlast u Paaluku na
elu sa 4 dahije (Aganlija, Kuuk Alija, Mula Jusuf i Mehmed aga Foi)
Srbi su opet pod nasiljem, odluuju da dignu ustanak, dahije ubijaju 150 istaknutih ljudi u Sei
knezova 1804., sa nadom da e preduprediti ustanak
Ustanak ipak izbija u februaru 1804. U Oracu
Voa je bio Karaore, cilj ustanka da se sa vlasti zbace dahije
Borba u 9 nahija
Borili se protiv turka do 1807. kada im je u ratovanju pomogla Rusija, pobedili u vie bitaka:
Ivankovac 1805., Miar i Deligrad 1806., i osvajanje Beograda i apca 1807.
Rusi zaratili sa Turskom, zovu Srbiju u saveznitvo, nastavljaju se borbe, Rusi ipak sklapaju mir sa
Osmanlijskim carstvom
Ratovanje se nastavlja 1809.,izostaje pomo Rusa, usledili poraz
1810. Ipak se ukljuuju Rusi, i izvojevali nekoliko pobeda.
Rusi sklapaju mir u Bukuretu, 1812., a jedan od lanova ugovora je davao ustanicima iz Paaluka
amnestiju
Ipak srbi nisu hteli opet pod tursku vlast, pa Porta 1913. Uguuje ustanak
Treina Srba bei u Srem i Banat
Turci opet zavladali srbijom, zulum,pljaka i osveta
Izbija ustanak Hadi Prodana Gligorijevia,koji su slomili Turci, ali je uestvovao i Milo
Obrenovi
Odluka o novom ustanku, na elu Milo Obrenovi, 23.aprila 1815. U Takovu
Osloboeni vei delovi Paaluk,nakon nekoliko pobeda, prilazi pregovorima
Povlastice nisu bile velike, ali su bile osnova za punu autonomiju.
STICANJE MEUNARODNE NEZAVISNOSTI, REEVOLUCIJE SRBA

U periodu od 1816. Do 1830. Srbija je uivala poluautonomni poloaj a potom i autonomni

Prva vladavina kneza Miloa Obrenovia- ponovna izgradnja dravnih vlasti na teritoriji
Beogradskog Paaluka
Miloeva diplomatska aktvivnost u cilju dobijanja autonomije, pomae mu Rusija
Rezultat su dva hatierifa- hatierif iz 1830- priznaje Srbiju za vazalnu kneevinu,sloboda
trgovine,podizanje kola... i hatierif iz 1833.- vraanje natrag 6 nahija, ukidanje feudalnog
sistema
Milo zavodi apsolutistiku vlast,jer nije bilo pisanih zakona, to je dovelo do par pobuna
Porta u dogovoru sa Rusijom 1838. Izdaje hatierif koji je poznat kao Turski ustav
Milo se povlai sa vlasti,nasleuje ga Mihailo, koji se takoe povlai i naputa Srbiju
Vlast ostaje u rukama lanvova saveta koji su dobili naziv Ustavobranitelji
Nakon zbacivanja Mihaila, dovode Karaorevog sina Aleksandra Karaorevia
Poinje da raste broj zanatlija i trgovaca,otvaraju se kole...
Vrhovna dravna ustanova je Dravni savet od 17 lanova, retko je sazivana Narodna Skuptina
Naertanijeoliava spoljnopolitiku koncepciju srpske drave, napisao Ilija Garaanin 1844.
Vladavina Ustavobranitelja traje od 1842. Do 1858.
1858. Svetoandrejska skuptina zbacuje Aleksandra Karaorevia sa vlasti i za kneza proglaava
Miloa Obrenovia, kog nasleuje Mihailo, za vreme kog se pojavila ideja za nacionalnim
ujedinjenjem Junih Slovena
Ideja dovodi do osnivanja Prvog balkanskogg saveza
Srbija dobija meunarodnu priznatu nezavisnost i teritorijalna proirenja na Berlinskom
Kongresu 1878.
1882. Postaje Kraljevina,pod vladavinom Milana Obrenovia
1848. Izbijaju ustanci irom Evrope, pa i u Peti i Beu, to pootrava nacionalni pokret kod Srba u
Habsburkoj monarhiji
U pomenutoj revoluciji uestvuju Srbi i Hrvati,koji postavljaju svoje nacionalne zahteve
Maari ne prihvataju, i politiari optuuju Srbe za separatizam
Srbi primorali mitropolita Josifa Rajaia da sazove skuptinu u Sremskim Karlovcima, na kojoj je
doneta odluka o proglaenju Srpske Vojvodine
Borbe izmeu Maara i Srba tokom revolucije 1848. I 1849.
Nakon borbi je ispunjen zahtev za politikom autonomijom
Srpsko Vojvodstvo je uspostavljeno 1849. I trajalo je do 1860., kada je ukinuto carevim reenjem
U Bosni i Hercegovini, Porta nije uspevala da sprovede reforme, to je izazivalo niz ustanaka
U toku ustanka 1875., koje je povelo hriansko stanovnitvo, u rat protiv Osmanlijskog carstva
ulaze Rusija, Srbija i Crna gora
Borbe voene uspeno sve do Berlinskog Kongresa
Odluke Kongresa- AustroUgarska treba da okupira BiH
PRVI SVETSKI RAT

Krajem 19og veka stvorila su se dva suparnika saveza- Trojni savez Nemake, Austro-ugarske i
Italije, i Dvojni savez Francuske i Rusije
Svoje interese na Balkanu videle su Austro-Ugarska i Rusija, dolazi do zaotravanja odnosa
Niz kriza dolazi poetkom 20og veka - Balkanski ratovi, aneksija Bosne, carinski rat, i Marokanska
kriza
28.jun 1914. Sarajevski atentat, Gavrilo Princip ubija prestolonaslednika Franca Ferdinanda-
direktan povod za rat
Austro-Ugarska objavljuje ultimatum Srbiji
Srbija odgovorara prilino popustljivo
Sutradan Austro-Ugarska odbija zahteve i objavljuje rat Srbiji
Usledile su objave ratova, za nedelju dana pola Evrope se nalo u ratu
Poetkom rata dolazi do plime patriotizma koja daje polet ueu u ratu
1915. Dolazi do ratnog zamora
Antiratna oseanja istiu politiku ulogu socijalista
1917. Dolazi do februarske revolucije, a iste godine i oktobarske
Komunisti dolaze na vlast u Rusiji i Rusija se povlai iz rata
1917.- SAD ulazi u rat na strani sila Antante, i rat poinje da se reava u njihovu korist
Rat se zavrava 1918. Pobedom sila Antante
Produkti rata:totalitaristiki reimi, komunizam,faizam i nacizam
Srbija u ratu
Na poetku rata, 1914, ofanziva je zaustavljena na bitkama na Ceru i Kolubari
1915. Na stranu centralnih sila ulazi bugarska
Srpska vojska primorana na povlaenje preko Albanije ka Krfu
1916. Srpska vojska sa francuskom, britanskom i italijanskom obrazuje solunski front
15. Septembra 1918. Dolazi do proboja Solunskog fronta
Ubrozo kapitulira bugarska, Osmanlijsko carstvo, a uskoro i Austro-Ugarska i Nemaka
Rat se vodio na 4 fronta: Istoni, zapadni, Italijanski i balkanski
Mirovna konferencija 1919-1920. U Parizu u Versaju
Slovenski narodi 1918. Dobijaju svoje nacionalne drave zahvaljujui Vudrou Vilsonu, amerikom
predsedniku

STVARANJE I RAZVOJ POSLERATNE JUGOSLAVIJE

Vodeu ulogu u zemlji nakon rata je zadrala KPJ

Cilj KPJ je bilo uspostavljanje jednostranake,komunistike vlasti
Krajem 1945. Odrani izbori za Ustavotvornu skuptinu, pojavila se samo jedna lista na izborima,
lista Josipa Broza Tita
Josip Broz doivotni predsednik
29. Novembra 1945.,ukinuta je monarhija i proglaena Federativna Narodna Republika
Jugoslavija, 1963. Menja naziv u Socijalistiku Federativnu Republiku Jugoslaviju, koji naziv
zadrava do 1991.
est federalnih republika: Hrvatska, Slovenija, Srbija, Crna Gora, BiH, Makedonija, i dve
autonomne pokrajine: Kosovo i Vojvodina
Nova drava formirana po sovjetskom modelu,politiki i ekonomski
Svu vlast imala je KPJ
Poinje se sa politikom nacionalizacije,ukidanjem privatnog vlasnitva...
 Dolazi do razliitih miljenja izmeu Jugoslavije i SSSR nakon rata
Sukob kulminira tokom 1948. Staljinovim pokuajem uklanjanja Tita i njegovih najbliih
saradnika
U junu 1948. Informbiro donosi rezoluciju u kojoj se osuuje jugoslovensko politiko
rukovodstvo za antisocijalistiku i antisovjetsku politiku
Radi uspostavljanja reda, rukovodstvo se odluuje da se obrauna sa svima koji su izraavali
sumnju prema njihovoj politici
Osniva se kaznionica na Golom otoku
Nakon Staljinove smrti, odnosi dve zemlje se stabilizuju
Jugoslavija istie svoju spoljnopolitiku nezavisnost kroz formiranje Pokreta Nesvrstanih
U dravi dolazi do rasta ivotnog standarda, postepene politike liberalizacije i demokratizacije
Kult Titove linosti, partizanski filmovi,...
ezdesetih dolazi do najveeg privrednog rasta
Zbog liberalizacije, pojavljuju se otvorene kritike na raun nekih pojava u drutvu
Dolazi do demonstracija irom drave krajem 60ih i poetkom 70ih, naroito u Hrvatskoj
Nakon demonstracija, pokuaj stabilizacije
Donoenje Ustava SFRJ 1974., republike dobijaju veu samostalnost
Uveden je federalno-konfederalni tip ureenja drave
Nakon smrti Tita, vlast preuzima Savedz Komunista,ako je Predsednitvo trebalo da preuzme
Ustav iz 1974. Predstavljao je pravni temelj stvaranja samostalnih drava na podruju Jugoslavije
poetkom 90ih