VOCABULARIO TEMA 1.

O SCULO XVIII: A CRISE DO ANTIGO RXIME.

ANTIGO RXIME. Sistema poltico, econmico e social, herdeiro do feudalismo, que se achaba
vixente na Europa do sculo XVIII. Caracterizbase por ter unha economa agrcola e seorial,
unha sociedade estamental fundamentada nos privilexios e unha monarqua absoluta de
dereito divino.

ABSOLUTISMO. Forma de goberno na cal o monarca concentra todo o poder na sa persoa

gobernando de forma desptica e sen limitacins. Foi o sistema vixente nas monarquas
absolutas de Europa dende o sculo XVI ata o sculo XIX, cando unha serie de revolucins lle
poen fin.

AUDIENCIA. Institucin xudicial e de goberno establecida polos Borbns en Espaa que tia
xurisdicin en cada unha das provincias nas que se divida o pas.

BILL OF RIGHTS. Documento redactado en Inglaterra no 1689 que impuxo no Parlamento

ingls ao prncipe Guillerme de Orange para suceder a Xacobe II Estuardo. O seu obxectivo era
recuperar e fortalecer as competencias do Parlamento que se viran moi reducidas polo goberno
absolutista da dinasta Estuardo.

BURGUESA. Nova clase social que xorde no sculo XVIII ao beneficiarse do comercio e dos
novos negocios. Non eran seores feudais nin servos, e non pertencan nin aos estamentos
privilexiados (nobreza e clero) nin ao Terceiro Estado (campesiado e habitantes das cidades).
As sas funcins socioeconmicas eran as de mercaderes, artesns ou profesionais liberais
(enxeeiros, economistas, empresarios, etc.)

COMERCIO TRIANGULAR. Comercio martimo que tivo un gran auxe no sculo XVIII e que
consista no intercambio de produtos manufacturados provenientes de Europa e de materias
primas de Amrica tendo o trfico de escravos africanos como base fundamental. Os beneficios
obtidos deste comercio favoreceron o desenvolvemento dos bancos e das compaas
comerciais.

CORRIXIDOR. Funcionario nomeado polo rei que exerca de alcalde dalgunhas poboacins
importantes e que tia competencias en asuntos administrativos e xudiciais. Representaba
monarqua a nivel local, xestionaba a economa e a administracin dos municipios, presida o
concello e faca as funcins de xuz.

DECRETOS DE NOVA PLANTA. Conxunto de decretos promulgados por Filipe V de Borbn a

travs dos cales quedaron abolidas as leis e institucins dos reinos de Valencia e de Aragn
(1707), de Mallorca (1715) e do Principado de Catalua (1716), e se impuxeron as leis e
institucins de Castela.

1
DESPOTISMO ILUSTRADO. Forma de goberno autoritario introducido por algns monarcas
europeos (Federico II de Prusia, Carlos III de Espaa) na segunda metade do sculo XVIII que
combinou os principios absolutistas do goberno da poca coas novas ideas xurdidas do
pensamento ilustrado. O seu lema era Todo para o pobo pero sen o pobo.

DIVISIN DE PODERES. Orde e distribucin das funcins do Estado na cal cada funcin
corresponde a un rgano ou institucin distinto. A divisin clsica procedente da Ilustracin
establece o poder executivo (rei), o poder lexislativo (parlamento) e o poder xudicial (tribunais).

DOMESTIC SYSTEM (traballo a domicilio ou industria domstica). Industria de carcter rural

que conxugaba o traballo agrcola coa manufactura caseira de texts. O empresario
proporcionaba a materia prima aos campesios que traballaban no seu fogar, eran donos das
ferramentas de traballo e reciban un soldo a cambio.

ESTAMENTO. Cada un dos grupos sociais que formaban a sociedade do Antigo Rxime. Polo
xeral, eran pechados, polo que non exista mobilidade entre un e outro: unha persoa naca e
medraba dentro dun certo estamento sen ter a posibilidade de ascender a outro.

FISIOCRACIA. Doutrina econmica que sostia que a riqueza provia exclusivamente da

explotacin dos recursos naturais propios de cada pas e do libre comercio dos produtos dos
diversos pases entre si. Sostia a existencia dunha orde natural das sociedades humanas e, por
conseguinte, o deber do estado de non participar na vida econmica do pas.

GUERRA DE SUCESIN ESPAOLA. Conflito internacional que durou dende 1701 ata a firma do
Tratado de Utrech no 1713. Tivo como causa fundamental a morte sen descendencia de Carlos
II de Espaa, ltimo representante da casa de Habsburgo, e que supuxo a instauracin da casa
de Borbn no trono de Espaa. No interior do pas, a Guerra de Sucesin evolucionou ata
converterse nunha guerra civil entre borbnicos, apoiados pola Coroa de Castela, e os
austracistas, que apoiaban ao arquiduque Carlos, na Coroa de Aragn.

HABEAS CORPUS. Texto legal que limitaba o poder de Carlos II Estuardo durante a
Revolucin Inglesa. Regulaba a garanta das persoas a defenderse diante dun xuz cando os seus
dereitos eran vulnerados por parte das autoridades ou do poder.

ILUSTRACIN. Movemento de carcter intelectual que puxo en cuestin todos os principios do

Antigo Rxime. Supuxo unha importante modernizacin cultural ao defender as ideas de razn
e progreso. Os principais pensadores ilustrados foron Montesquieu (que formulou a divisin de
poderes), Voltaire (Parlamento e sistema fiscal para todos) e Rousseau (Constitucin e
soberana nacional).

INTENDENTE. Cargo de orixe francs introducido en Espaa por Felipe V de Borbn. Era un
funcionario real que dependa directamente do rei e executaba a poltica oficial na sa
provincia. A sa misin fundamental era centralizar a administracin servindo de ponte entre

2
Madrid e as distintas capitais de provincia. Tia autoridade propia para dar ordes de carcter
local.

ENCICLOPEDIA. Obra promovida por Diderot e DAlambert e editada entre 1751 e 1772 que
tivo unha gran difusin e alcanzou un elevado nmero de subscritores en toda Europa.
Pretenda reunir os coecemento da poca para poelos disposicin dos lectores, as como
expoer as ideas crticas dos ilustrados contra o Antigo Rxime.

MANUFACTURA. Forma de producin caracterizada pola concentracin de traballadores nun

establecemento onde fabrican un mesmo tipo de produtos e dividen o traballo en tarefas
especializadas. , polo tanto, unha forma de producin intermedia entre o taller artesanal
medieval e a fbrica tpica da Revolucin Industrial. A principal consecuencia econmica da sa
implantacin foi a ampliacin da producin derivada da divisin e especializacin do traballo e
do aumento do nmero de traballadores.

PACTOS DE FAMILIA. Tratados de alianza firmados entre Espaa e Francia no sculo XVIII para
contrarrestar o poder britnico en Europa e Amrica. Deben o seu nome relacin de
parentesco existente entre os reis que os firmaron, todo pertencentes casa de Borbn. Os
dous primeiros (1733 e 1743) firmronse na poca de Felipe V e o terceiro (1761), con Carlos III.

SOCIEDADES ECONMICAS DE AMIGOS DO PAS. Asociacins xurdidas na segunda metade do

sculo XVIII en Espaa, cuxa finalidade era difundir as novas ideas e coecementos cientficos e
tcnicos da Ilustracin. Naceron no reinado de Carlos III que as puxo baixo proteccin real para
que fosen un instrumento do reformismo borbnico. Na actualidade, algunhas permanecen
activas para fomentar a economa dos lugares onde se asentan.

TERCEIRO ESTADO. Grupo social da sociedade estamental propia do feudalismo e do Antigo

Rxime. Estaba formado pola poboacin non privilexiada, fronte aos privilexiados que non
pagaban impostos e tian moitos mis dereitos. Estaba composto polo campesiado (sometido
ao rxime seorial), a burguesa, artesns, comerciantes e demais habitantes das cidades.

TRATADO DE UTRECH. Acordo de paz entre Espaa, Inglaterra e outros pases para poer fin
Guerra de Sucesin espaola no ano 1713. Toma o nome da cidade holandesa onde se firmou e
supn un cambio nas fronteiras de Europa: Gran Bretaa foi a gran beneficiaria (obtivo
Menorca e Xibraltar de Espaa) e Espaa perdeu Sicilia, Savoia, o Milanesado, Flandes, Npoles
e Cerdea, a cambio de que Felipe V fose recoecido como rei de Espaa e das Indias.