Professional Documents
Culture Documents
B CNG THNG
TRNG CAO NG CNG NGHIP HU
KHOA HA - MI TRNG
--------------------
Li Cm n
Trong thi gian thc hin ti kha lun tt
nghip, di s ch dn tn tnh ca gio vin
hng dn v c pha nh trng to iu
kin thun li cho chng em tm hiu, hc tp v
nghim tc hon thnh ti ny. Kt qu thu
c khng ch do s n lc ca mi c nhn
chng em m cn c s gip ca qu thy (c),
gia nh, bn b. Cho nn chng ti xin gi li cm
n pha lnh o nh trng, n qu thy (c),
gia nh v cc bn tn tnh gip chng em
hon thnh tt bi bo co.
c bit chng em xin cm n ti c gio V
Th Thanh Kiu tn tnh hng dn, dn dt
chng em trong vic tm hiu su hn v thc t
sau nhng kin thc t c s l thuyt chng em
c hc v ti nghin cu. Chc c sc
khe v cng tc tt.
Nh
m sinh vin thc hin
MC LC
DANH MC VIT TT...........................................................................................1
DANH MC CC BNG.......................................................................................2
LI M U..........................................................................................................3
PHN I: T VN ..........................................................................................4
1. L do chn ti...........................................................................................4
2. Mc tiu ti...............................................................................................5
3. ngha ca vic thc hin ti...................................................................5
4. i tng v phm vi nghin cu ti........................................................5
5. Phng php nghin cu...............................................................................5
PHN II: NI DUNG V PHNG PHP NGHIN CU..............................6
Chng 1. TNG QUAN V FRIT V MEN FRIT............................................6
1.1. Cc khi nim [3,7]........................................................................................6
1.1.1 Men........................................................................................................... 6
1.1.1.1. Khi nim........................................................................................6
1.1.1.2. Tc dng ca men.............................................................................6
1.1.1.3. Nguyn nhn ti sao s dng men frit cho gch p lt ceramic............7
1.1.2. Frit [3,7]..................................................................................................7
1.1.2.1. Khi nim........................................................................................7
1.1.2.2. Tc dng ca frit...............................................................................7
1.1.3. Men frit...................................................................................................8
1.1.4. Engob [3,11]...........................................................................................8
1.1.5. Mu gm, men mu.................................................................................9
1.1.5.1. Bn cht ca cht mu gm [3].........................................................9
1.1.5.2. Men mu.........................................................................................10
1.2. Phn loi frit v men frit...............................................................................10
1.2.1. Phn loi frit [11,12].............................................................................10
1.2.1.1. Frit kh chy...................................................................................10
1.4.9. Al2O3......................................................................................................29
1.4.10. TiO2......................................................................................................29
1.4.11. SnO2.....................................................................................................30
1.4.12. ZrO2.....................................................................................................30
1.5. Cc tnh cht ca men...................................................................................31
1.5.1. S to thnh lp men. S to thnh lp trung gian gia xng v men.
nht ca men [3,7].....................................................................................31
1.5.1.1. S to thnh lp men......................................................................31
1.5.1.2. nht ca men.............................................................................32
1.5.1.3. S hnh thnh lp trung gian...........................................................33
1.5.2. Sc cng b mt ca men [3,7]..............................................................34
1.5.3. S gin n nhit ca men [3,7]..............................................................36
1.5.4. cng ca men [3,7]..........................................................................37
1.5.4.1. bn chng li vt xc..............................................................38
1.5.4.2. bn ln......................................................................................38
1.5.4.3. bn chng mi mn...................................................................39
1.5.5. Tnh cht in [3,7]................................................................................39
1.5.6. bn ha ca men [3,7]......................................................................40
1.5.7. S to mu [7].......................................................................................41
1.5.8. trong sut ca men [2].....................................................................42
1.5.9. bng ca men [2].............................................................................42
1.6. Mt s khuyt tt ca men............................................................................43
1.6.1. Khuyt tt b mt men...........................................................................43
1.6.1.1. Nt men, bong men........................................................................43
1.6.1.2. L chn kim....................................................................................44
1.6.2. Men b tch............................................................................................44
1.6.3. Men nh git, vn cc...........................................................................45
1.6.4. Men b sn.............................................................................................45
1.6.5. Mu loang l trn b mt men [7]..........................................................46
DANH MC VIT TT
DANH MC CC BNG
Bng 1.1. Phn loi theo tnh cht v nhit chy trung bnh........................13
Bng 1.2. Phn loi theo tnh cht v nhit chy thp...................................13
Bng 2.1. Thnh phn ha ca nguyn liu.........................................................52
Bng 2.2. Thnh phn ha theo phn trm trng lng ca frit M2................52
Bng 2.3. Tnh ton cc oxyt ca frit M2.............................................................56
Bng 2.4. Phn trm trng lng ca nguyn liu trong phi liu frit M2..............57
LI M U
PHN I: T VN
1. L do chn ti.
Trong nhng nm gn y, nn kinh t nc ta c nhng chuyn bin
tch cc t bao cp chuyn sang kinh t th trng. Cng vi s pht trin chung
ca nn kinh t t nc, cc doanh nghip Vit Nam cng tng bc trng
thnh v pht trin khng ngng ln mnh c v th v lc. Nhanh ha nhp vo
nn kinh t khu vc v th gii.
Mt trong nhng ngnh cng nghip Vit Nam c c nhng tng
trng theo nhng chin lc mc tiu chin lc pht trin kinh t, x hi. Hn
th na, thu ht u t nc ngoi nc ta khng ngng xy dng cc c
s h tng. Cc khu cng nghip mc ln v cc nh my cng khng ngng
c xy dng. Trong cc nh my gch men cng c xy dng ln vi s
chuyn giao cng ngh ca Italia, ca Ty Ban Nha
Cng vi qu trnh i mi pht trin nn kinh t t nc v cc ngnh
cng nghip khc, ngnh cng nghip gch p lt khng ngng pht trin hon
thin t chc sn xut kinh doanh, vi nhng sn phm t cht lng cao p
ng c nhu cu trong nc. ng thi gii quyt c vn vic lm cho
hng trm lao ng, gim s mt cn i trong cn cn thng mi ca t nc.
Mc d vi nguyn liu phong ph v c sn trong nc, nhng hin nay
nc ta c rt t nh my sn xut frit p ng nhu cu sn xut cho cc
nh my gch men Vit Nam. M a s chng ta u phi nhp frit nc
ngoi vi gi thnh cao.
Trong lc cuc sng ca con ngi ngy cng y th nhu cu i hi
v thm m ca con ngi ngy cng cao. p ng nhu cu i hi gch
men ngy cng a dng v mu m, kch thc, mu sc. V men l mt trong
nhiu yu t quyt nh. Men khng ch gip gch lm tng tnh thm m m cn
lm tng bn c, bn ha, ht nc, mi mn. Tuy nhin xt v s
lng, cht lng, mu m th men ca Vit Nam sn xut ra khng bng men
ca cc nc trn th gii. Hn na vi vic nhp khu frit vi gi thnh cao
- Trong trng hp engob dng thay men, n phi c cho thm cht
tr dung thch hp (nu khng phi nghin tht mn).
Engob c tnh cht nh men t. (Men t chnh l ly nhng ht t st
lm xng mn nht) Trong thnh phn ca n ngi ta dng t st d chy c
mu thch hp cng trng thch, thch anh, cao lanh hay chnh bn thn men.
Engob lm men t c th c dng trang tr (nu khng trng men).
V engob l trung gian gia xng v men, tc khng th nh xng nhng
khng chy nh men.
Engob nu trng ln xng nung phi c co khi sy nh.
Mun engob mu th phi dng t st trng, ph gia v cc oxyt gy mu.
V d: engob mu xanh dng thm 1 3%Co3O4, xanh l th 1 3%CuO,
nu th 5 10%MnO2, v nu th 3 8%Fe2O3.
Engob gch p v lt th khc nhau, gch p chy hn bn gch lt.
Lp engob chng dnh: c thnh phn chnh l nhng nguyn liu th,
trnh cc git men nh bm mt di gch dnh vo con ln l, lm bn con
ln v lm thay i nhit nh hng ti xng.
1.1.5. Mu gm, men mu
1.1.5.1. Bn cht ca cht mu gm [3].
Cht mu gm = cht to mu + cht mang mu + cht to thy tinh + cht
tr mu.
Trong :
- Cht to mu: chnh l nhng sc t (pigment).
- Cht mang mu: l bn thnh phm sn xut cht mu. Chng thng
l cc hp cht to khong c mng tinh th nht nh. N quyt nh l mu
em dng c bn trong qu trnh s dng v sn xut khng.
- Cht to thy tinh: hay cn gi l cht tr dung, n gip h thp nhit
nung, c tc dng lm tng cng tc dng ca cht mu gm .
C th nh sau:
- Pigment: nhng pigment khng tan trong men khuch tn u n. i
vi men c mu trng th dng SnO 2, ZrO2, ZrSiO4, CeO2, Sb2O3, CaF2, TiO2.
Thng dng nht ngi ta dng ZrSiO 4 c ch s khc x 2,0. ZrSiO 4 c a
vo khi frit ha v kt tinh li khi lm lnh. Phng php dng SnO 2 (ch s
khc x 2,0) c khc l a vo khi nghin men, nh l nhng phn t d th c
ch s khc x cao hn mi trng n = 1,5.
- Cc tinh th kt tinh li: t trong men kt tinh li cc mm tinh th vi h
s khc x cao nh TiO2, ZrSiO4. Vic lm c ny ty thuc rt ln vo tc
thch hp ca vic lm ngui men.
- Cc phn t tch ra di dng cc git phn tn m khi lm ngui n vn
dng thy tinh (thy tinh bor). Hiu qu lm c trong trng hp ny khng
ln v s khc nhau v ch s khc x ca hai pha khng ln.
- Cc bt kh phn tn: xy ra men trng thch c nht cao.
Vy phng php lm c hiu qu nht l lm c bng pigment hay cc
mm tinh th kt tinh li. V cc bt kh th phn tn khng u, cc phn t tch
ra dng thy tinh th ging men nn gy c khng tt.
2.2.3. Men m [3,11].
Men m c c nh s pht trin ca cc tinh th nh trn b mt men.
Bng cch nung nhit thp hn nhit chy hay tng cao hm lng SiO 2
c trong men. Cc tinh th anortit, volastonit, ty theo hm lng thch hp ny
c th pht trin thnh cc tinh th ln hay ch lm m b mt ca men. Ph gia
ZnO hay TiO2 cng lm m b mt tt.
Cc loi men to m bi ZnO hoc TiO 2 thng cha ch yu l mt phn
thy tinh d chy khng c ch. Khi tc nhn to m l ZnO th men khng trng
nhng c mu xm v vng khi s dng TiO2.
Men to m bi cc oxyt kim th ni chung l c mu trng v c nht
ng k.
Thy tinh, men s dng potas lm nguyn liu c nht cao hn dng sa
nn trong cng ngh thy tinh thng dng chung hai loi nguyn liu ny.
Kali nitrat ( selit kali KNO3): KNO3 l cht khng mu, tan mnh trong
nc, c nhit nng chy 336oC, nhit 500oC phn hy thnh KNO2 v
O2, nhit 900oC phn hy thnh K2O.
KNO3 KNO2 + O2
4KNO3 2K2O + O2 + 4NO2
* Nguyn liu cung cp oxyt liti ( Li2O )
Nguyn liu cung cp Li2O l Li2CO3 v LiF.
Liti cacbonat Li2CO3: c mu trng, tan km trong nc. Ti nhit
1000oC, Li2O bt u to thnh. Thm 1% Li2CO3 vo phi liu s lm tng
bng ca men, gim c qu trnh bay hi.
Liti florua LiF: bt mu trng, khng tan trong nc, bay hi nhit
1000oC.
e. Oxyt zircon (ZrO2)
Nguyn liu cung cp l oxyt zircon hoc zircon silicat.
Zircon dioxyt ZrO2: l cht nng, c mu trng n vng, khng tan trong
nc. Trong thng mi hm lng ZrO2 t 75 79%.
Zircon silicat (ZrSiO4) tn ti trong t nhin dng khong zircon.
ZrO2.SiO2, trong 67,1%ZrO2 v 3,9%SiO2, hp cht khng tan trong nc, c
h s gin n thp = 35.10-7K-1.V vy trong qu trnh sn xut frit ngi ta
thng dng ZrSiO4.
f. Nguyn liu cung cp oxyt bari (BaO)
Nguyn liu cung cp: bari cacbonat, bari sunfat, bari clorua, bari nitrat.
- Bari cacbonat (BaCO3): l tinh th khng mu, tn ti nhiu trong t
nhin dng khong viterit. Ti nhit 811oC xy ra hin tng o pha v kt
thc qu trnh trn trc 982oC, to ra CO2 nhit 1450oC.
Tuy nhin hm lng B2O3 khng nn cho vo qu nhiu, nht l khi trong
men c cha ZnO hoc CaO s lm cho men c v to thnh mng mng c
gi l mng bor. Khi c mng bor ch cn cho thm vo men vi phn trm SnO 2
th men s tr nn mt mu trng ng nht. Nu mun cho men mt mng bor
v tr nn trong sut th thng phi tng thm hm lng Al 2O3 trong men hoc
nu khi men ch c CaO th c tc dng mt mng bor.
B2O3 thng dng chung vi K2O v Na2O trong men alkali.
1.4.3. PbO
Cc nguyn liu cung cp PbO c th l oxit PbO, minium Pb 3O4 (ch ),
baz ch cacbonat PbCO 3, PbO2 (ch trng), ch sunfit PbS. Trong cng nghip
thng dng hai loi chnh l oxyt ch v minium.
PbO l nguyn liu hay dng to men baz, nhit nng chy ca PbO
= 880oC. Cc hp cht silicat ch cng l cht d chy. Thy tinh do ch to ra c
kh nng ha tan mnh cc oxyt to mu v mt phn xng sn phm. Do
men ch bm chc c vo xng sn phm ng thi to ra b mt lng bng.
PbO lm tng tnh n hi ca men, lm cho men mm. Do men mm v c
kh nng chy lng tt nn thng c dng lm men chy.
Ngoi ra oxyt ch cn em li cho men nhng c tnh:
- Kh nng chy cao (d chy).
- Tng ch s khc x lm cho men bng.
- Tng t trng v bng.
- nht ca men thp.
- bn axit thp nu hm lng PbO vt qu mt t l nht nh.
- c cao.
Nhc im ca men cha ch l phn ln l cc hp cht cha ch u rt
c v ch rt d tan trong mi trng axit long v kim. V vy ngi ta phi
frit ha to thnh cc hp cht silicat ch khng tan trong nc. Tuy nhin n
vn cn nhc im na l to ra mu vng khng mong mun do d PbO t do
1.5.4.3. bn chng mi mn
bn chng mi mn c biu th bng hao mn trng lng ca vt
liu sau khi mi.
H s mi mn c xc nh bng t s gia mt mt khi lng mu sau
khi th nghim vi din tch b bo mn (g/cM3).
Tm lt c bit cn tnh cht ny. bo mn ca tm lt nn khong
0,1g/cM3.
Ngi ta c th xc nh bng cch mi, cy theo phng php Scett
(phng php di ct ln b mt sn phm ng vi mt cao nht nh v sau
mt thi gian nht nh).
bo mn khng ch biu hin cho cng m cn c lin quan n tnh
cht n hi, st c ca sn phm.
Theo Weyl th PbO tuy lm gim bn chng vt xc nhng li lm tng
bn chng mi mn.
Theo kinh nghim bn chng mi mn tng theo dy sau: PbO < Al 2O3 <
SnO2 < SrO < MgO < CaO < B2O3 < SiO2, ring B2O3 c bn chng bo mn
cao nht ng vi hm lng SiO2 l 12%.
1.5.5. Tnh cht in [3,7].
Nhim v ca men l phi m bo tnh cch in tt v chng li hin
tng bong men, nt men khi cc chi tit s lm vic tip xc trc tip vi in.
Ngi ta xc nh c in tr tng theo dy sau:
CaO < BaO < B2O3 < PbO < Fe2O3 < MgO < ZnO < SrO2.
Cc oxyt sau y lm gim in tr ca men: Al 2O3, K2O, Na2O.
Chiu dy ca v nc ng li trn thy tinh ca dy cht nng chy trong
hi nc bo ha c xc nh bi kh nng dn in ca n.
Ngi ta c th sp xp cc cht to thy tinh theo nh hng i vi s cn
tr vic to thnh mt v nc theo th t sau: CaO, BaO, B 2O3, Al2O3, Fe2O3,
MgO, ZnO, PbO, SiO2 nhng K2O v Na2O li thun li cho vic to v nc.
silicat ZrSiO4 = 1,95 v cn nh hng n duy tr nhit nung sao cho men
c chy lng u to ra b mt nhn bng.
1.6. Mt s khuyt tt ca men
Khuyt tt ca men xut hin ngay sau khi ra l hoc l mt thi gian sau
mi xut hin. Cc khuyt tt ca men thng xut hin l: nt men, bong
men, cun men, phng rp, to nn cc bt nh nh l chn kim, trn b mt
men c hin tng mu sc khng ng u hoc c nhng mu khng mong
mun, men m nhm v.v loi b cc khuyt tt cn ch :
- Kim tra k mu trong phng th nghim trc khi a ra sn xut hng
lot, ty theo tng loi khuyt tt m c bin php khc phc ring.
- Kim tra cc thit b trn dy chuyn trng men.
-Kim tra nguyn liu nht l khi mi nhp m nguyn liu mi.
- Kim tra qu trnh cn phi liu
- Kim tra cc thng s cn thit ca men.
Mt s cc khuyt tt thng dng l:
1.6.1. Khuyt tt b mt men
1.6.1.1. Nt men, bong men
Khi men v xng c h s gin n nhit khng ph hp th d gy ra nt
men hoc bong men. Ngoi ra do lp trung gian gia xng v men khng tng
thch v s bin i th hnh ca ct, thch anh t do v cristobalit trong xng
sn phm.
cui qu trnh nung, giai on lm lnh, men chy nhit cao bt
u tc ng vi xng, nu chng qu khc nhau th ng sut xut hin s to
nhng vt nt men (men rn), thm ch c th nt c xng (khc trng hp
nt xng do c hc).
Khi m >> x th men co nhiu, lp men chu lc ko, nu lc ko ln hn
n hi lp men b rn theo nhng ng mnh, khng u n (rn chn kim).
+ Gch nng.
+ Trt a, lch a (trng lng).
+ Trng lng men thp.
- Ln men: do
+ m mc khng u.
+ Men ln du.
- Ht sn: do mc bn, men bn ( mng c xng), st sng th khng qua
lc xng vng gc ln.
- Vng engob.
- Chy men: t trng thp, phun m nhiu.
23.69 * 66.5
SiO2 = = 15.76 PTL
100
23.69 * 17.1
Al2O3 = = 4.05PTL
100
23.69 * 0.87
CaO = = 0.21 PTL
100
23.69 * 2.8
Na2O = = 0.66 PTL
100
23.69 * 0.06
Fe2O3 = = 0.0142 PTL
100
23.69 * 0.04
TiO2 = = 0.0095 PTL
100
Nguyn liu PTL SiO2 B2O3 Al2O3 CaO BaO MgO ZnO K2O Na2O ZrO2 PbO Fe2O3 TiO2 Tng
ZrSiO4 4.68 1.54 0 0.047 0 0 0 0 0 0 3.0 0 0.0009 0.0005
lmit 7.62 0.30 0 0.02 2.28 0 1.5 0 0 0 0 0 0.0030 0
Trng thch 23.69 15.76 0 4.05 0.21 0 0.00 0 2.772 0.66 0 0 0.0142 0.0095
vi 9.9447 0.25 0 0.003 5.43 0 0.00 0 0 0 0 0 0.0010 0
Ct 34.263 34.13 0 0.00 0.00 0 0.00 0 0 0 0 0 0 0
H3BO3 0.00 0 0.00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ZnO 14.926 0 0 0 0 0 0 14.9 0 0 0 0 0 0
BaCO3 10.302 0 0 0 0 7.9 0 0 0 0 0 0 0 0
K2CO3 1.7607 0 0 0 0 0 0 0 1.1881 0 0 0 0 0
Al2O3 3.8363 0.00040 3.80 0 0 0 0 0 0.0038 0 0 0 0
Na2CO3 0.56 0 0 0 0 0 0 0 0 0.32 0 0 0 0
Tng 111.58 51.98 0.00 7.92 7.92 7.92 1.49 14.85 3.96 0.99 2.97 0.00 0.02 0.01 100.12
Q/v100% 51.92 0.00 7.92 7.92 7.92 1.48 14.85 3.96 0.99 2.97 0.00 0.02 0.01 100.00
Phn t lng 60.09 69.62 101.96 56.08 153,3 40.31 81.39 94.20 61.98 123.22 223.2 159.7 79.87 molbaz
S mol 0.86 0.00 0.08 0.14 0.05 0.04 0.18 0.04 0.02 0.02 0.00 0.00 0.00 0.47
S mol Seger 1.84 0.00 0.17 0.30 0.11 0.08 0.39 0.09 0.03 0.05 0.00 0.00 0.00
I. Ting Vit.
1. Bn Tin Ni B S 17 Thng 1-2003 Hip Hi Gm S Xy Dng Vit
Nam.
2. Cng Ngh Gm Xy Dng (V c Minh). Nh Xut Bn Xy
Dng.
3. Gio Trnh Mn K Thut Sn Xut Gm S ( Nguyn Vn Dng).
4. Hng Dn Cc Phng Php Th Nghim Trong Sn Xut Gch Men
Ceramic.
5. Hng Dn Thit K Nh My Sn Xut Gm S.
6. http://vi.scribd.com/doc/92467228/Bai-tp- v-tinh- n-phi-liu
7. K Thut Sn Xut Gm S (Phm Xun Yn Hunh c Minh
Nguyn Thu Thy). Nh Xut Bn Khoa Hc v K Thut.
8. K Thut Sn Xut Vt Liu Gm S ( Quang Minh). Nh Xut
Bn Quc Gia Thnh Ph H Ch Minh.
9. Tuyn Tp Tiu Chun Xy Dng Ca Vit Nam Nh Xut Bn Xy
Dng 1997 Tp X.
II. Ting Anh.
10. COLORBBIA Italia.
11. From Technology Through Machinery To Kins For Sacmi Tile-
Techological Notes On The Manu facture Of Ceramic Tiles.
12. LaTecnologia Ceramica Ceramic Tecnology Vulume6