MODUL

KIMIA
BACK
TO
BASIC
HAK CIPTA TERPELIHARA
SHAIK ABDUL RAHIM BIN SHAIK AKBAR
HTTP: shaiksar.blogspot.com

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 1.0 JIRIM

Jirim
JIRIM

Sesuatu yang mempunyai jisim

dan memenuhi ruang

Jirim terdiri daripada zarah-

zarah halus yang diskrit

UNSUR Zarah-zarah yang membina

jirim terdiri dari atom , molekul
- Bahan kimia yang paling ringkas
- Contoh: Na, Mg, O, Ne, N, Cu atau ion

SEBATIAN

- Bahan kimia yang yang terdiri daripada gabungan

dua atau lebih unsur yang berpadu seccara kimia
- Contoh: MgSO4, CO, NaCl, NH3

ATOM

- Zarah terkecil satu unsur

Molekul
- Contoh: O, N, Cl, Br
- Zarah yang terdiri daripada
gabungan dua atau lebih
atom unsur yang sama
- Contoh: O2, N2, Cl2, Br2

ION

- Zarah yang terdiri daripada atom

yang bercas positif atau negatif
MOLEKUL - Contoh: Na+, Mg2+, Al3+
- Contoh: Cl-, O2-, N3-
- Zarah yang terdiri daripada
gabungan dua atau lebih atom
unsur yang berlainan -
Contoh: H2O, CO2, HNO3

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 2.0 NAMA KIMIA DAN SIMBOL KIMIA

SIMBOL SATU HURUF SIMBOL DUA HURUF NAMA DAN SIMBOL KIMIA

NAMA SIMBOL NAMA SIMBOL

Hidrogen H Helium He

Boron B Natrium Na
Kebanyakan
simbol
Karbon 2
mempunyai C Aluminium Al
huruf . (Huruf
Nitrogen
pertama huruf N Kalsium Ca
besar dan
Oksigen
huruf kedua O Silikon Si
huruf kecil
Fluorin F Litium Li

Fosforus P Berilium Be

Sulfur S Neon Ne

KaliumSimbol diambil K Magnesium Mg

daripada huruf
pertama nama Klorin Cl
unsur
Argon Ar

3.0 FORMULA KIMIA

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 FORMULA KIMIA FORMULA KIMIA FORMULA FORMULA
SEBATIAN SEBATIAN EMPIRIK MOLEKUL
ION KOVALEN

Sebatian kimia hasil gabungan unsur Sebatian kimia hasil gabungan Formula sebatian kimia Formula sebatian kimia
Logam dan bukan Logam Unsur bukan logam dengan bukan yang menunjukkan nisbah yang menunjukkan
logam setiap unsur dalam bilangan atom yang
sebatian itu dalam nisbah sebenar dalam satu
yang paling ringkas molekul sebatian
NAMA FORMULA NAMA FORMULA NAMA FORMULA NAMA FORMULA
Aluminium oksida Al2O3 Karbon CO Ammonia NH3 Ammonia NH3
monoksida
Kalium oksida K2O Karbon dioksida CO2 Etana CH3 Etana C2H6
Kalsium oksida CaO Sulfur trioksida SO3 Butena CH2 Butena C4H8
Kuprum(I) oksida Cu2O Ammonia NH3 Karbon CO2 Karbon CO2
dioksida dioksida
Kuprum(II) oksida CuO Ammonium NH4 Asid CH2O Asid CH3COOH
Etanoik Etanoik
Natrium sulfat Na2SO4 Metana CH4 Butil C3H6O Butil CH3COOC4H9
Butanoat Butanoat
Ferum(III) sulfat Fe2(SO4)3 Etena C2H4 Glukosa CH2O2 Glukosa C6H12O6
Ferum(II) sulfat FeSO4 Etanol C2H5OH
Aluminium sulfat Al2(SO4)3 Asid Etanoik CH3COOH
Kuprum(II) sulfat CuSO4 Etil Etanoat CH3COOCH2CH3
Magnesium Sulfat MgSO4 Nitrogen NO2
dioksida
Kalsium hidroksida Ca(OH)2 Sulfur dioksida SO2
Zink hidroksida Zn(OH)2 Glukosa C6H12O6
Natrium hidroksida NaOH
Aluminium hidroksida Al(OH)3
Kalium hidroksida KOH
Natrium klorida NaCl
Barium klorida BaCl ANTARA formula yang
Ferum (II) klorida FeCl2
Zink nitrat Zn(NO3)2
popular.. untuk
Magnesium nitrat Mg(NO3)2 tambahan sila rujuk buku
Kalium nitrat KNO3 teks
Plumbum (II) iodida PbI2
Kalium karbonat K2CO3
Magnesium karbonat MgCO3
Ammonium karbonat (NH4)2CO3
Zink karbonat ZnCO3
Natrium bikarbonat NaHCO3
Natrium tiosulfat Na2S2O3
Ammonium fosfat (NH4)3PO4
Magnesium fosfat Mg3(PO4)2
Asid Hidroklorik HCl

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

Asid Sulfurik H2SO4
Asid Nitrik HNO3 FORMULA KIMIA

PANDUAN PEMBINAAN FORMULA KIMIA SEBATIAN ION

CAS Kation Simbol Cara Pembentukan CAS Anion Simbol Anion

Kation Sebatian Ion

Xm+ Vs Yn-

+m -n
X Y
n m
XY

+1 Ion natrium Na+ Contoh1:- -1 Cl- Ion klorida

Ion kalium K+ Br- Ion bromida
Ion argentum Ag+ Magnesium Sulfat I- Ion iodida
Ion hidrogen H+ OH- Ion
hidroksida
Ion ammonium NH4+ Mg2+ Vs SO42- NO3- Ion nitrat
+2 Ion kalsium Ca2+ HCO3- Ion
+2 -2 bikarbonat
Ion magnesium Mg 2+ Mg SO4 -2 O2- Ion oksida
Ion Zink Zn2+ S2- Ion sulfida
Ion ferum (II) Fe2+ (Mg)2(SO4)2 SO42- Ion sulfat
Ion plumbum(II) Pb2+ CO32- Ion karbonat
Ion kuprum (II) Cu2+ MgSO4 SO32- Ion sulfit
Ion merkuri (II) Hg2+ S2O32- Ion tiosulfat
+3 Ion aluminium Al3+ Contoh 2:- -3 PO43- Ion fosfat
Ion ferum (III) Fe3+ Zink nitrat

Zn2+ Vs NO3-

+2 -1
Zn NO3

(Zn)1(NO3)2

Zn(NO3)2

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 4.0 PERSAMAAN KIMIA

PERSAMAAN KIMIA

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 PERSAMAAN KIMIA
Satu tindak balas kimia boleh ditulis dalam bentuk
persamaan kimia dengan menggunakan formula kimia
untuk mewakili bahan dan hasil tindak balas
Bahan tindak balas sebelah
kiri
Magnesium + oksigen
Natrium + klorin
Natrium hidroksida + asid sulfurik
Plumbun nitrat + Kalium iodida
Natrium + Air
Zink + Asid sulfurik
Zink + Oksigen
Litium + Klorin
Zink + Kuprum sulfat
Magnesium oksida + Asid Hidroklorik
Natrium oksida + Air
Asid nitrik + Magnesium
Asid hidroklorik + Natrium hidroksida
Asid nitrik + Plumbum karbonat
Kalium hidroksida + Asid nitrik
Barium hidroksida + Ammonium
klorida
Natrium hidroksida + kuprum sulfat
Plumbum nitrat +Natrium klorida
Kalsium karbonat
Zink sulfat
Sulfur + Oksigen
Nitrogen + Hidrogen
Kalsium karbonat + Asid Hidroklorik
Back To Basic
PERSAMAAN KIMIA
SEIMBANG
Seimbangkan persamaan
hasil tindak balas Persamaan
sebelah kanan
Magnesium oksida 2Mg + O2 2MgO
Natrium klorida 2Na + Cl2 2NaCl
Natrium sulfat + air 2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + 2H2O
Plumbun iodida + Kalium nitrat Pb(NO3) + 2KI PbI2 + 2KNO3
Natrium hidroksida + Hidrogen 2Na + 2H2O 2NaOH + H2
Zink sulfat + Hidrogen Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2
Zink osida 2Zn + O2 2ZnO
Litium klorida Li + Cl2 2LiCl
Zink sulfat + kuprum Zn + CuSO4 ZnSO4 + Cu
Magnesium klorida + Air MgO + 2HCl MgCl2 + H2O
Natrium hidroksida Na2O + H2O 2NaOH
Magnesium nitrat + hidrogen 2HNO3 + Mg Mg(NO3)2 +H2
Natrium klorida + Air HCl + NaOH NaCl + H2O
Plumbun nitrat + Air + Karbon 2HNO3 + PbCO3 Pb(NO3)2 +H2O
dioksida + CO2
Kalium nitrat + Air KOH + HNO3 KNO3 + H2O
Barium klorida + Air + Ba(OH)2 + 2NH4Cl BaCl2 +
Ammonia 2H2O + 2NH3
Kuprum hidroksida + Natrium 2NaOH + CuSO4 Cu(OH)2 +
sulfat Na2SO4
Plumbum klorida + Natrium Pb(NO3)2 + 2NaCl PbCl2 +
nitrat 2NaNO3
Kalsium oksida + Karbon CaCO3 CaO + CO2
dioksida
Zink oksida + sulfur trioksida ZnSO4 ZnO + SO3
Sulfur dioksida S + O2 SO2
Gas Ammonia N2 + 3H2 <=> 2NH3
Kalsium klorida + Karbon CaCO3 + 2HCL CaCl2 + CO2 +
dioksida + Air H2O
Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com
 Zink + Asid Hidroklorik
Natrium tiosulfat + Asid Sulfurik
Metana + Oksigen (Lebih)
Metana + Oksigen (kurang)
Etanol + Oksigen (Lebih)
Asid etanoik + Natrium hidroksida
Hidrogen sulfida + Klorin
Asid Sulfurik + Natrium hidroksida
Magnesium + Argentum nitrat
Ferum (III) oksida + Karbon
Hidrogen + Oksigen
Karbon + Oksigen
Kuprum oksida + Hidrogen
Barium klorida + Natrium sulfat
Kuprum sulfat + Zink
MEMBINA PERSAMAAN ION DARI PERSAMAAN KIMIA SEIMBANG
Zink klorida + Hidrogen Zn + 2HCl ZnCl2 + H2
Natrium sulfat + Air + Sulfur Na2S2O3 + H2SO4 Na2SO4 + H2O
dioksida + Sulfur + SO2 + S
Karbon dioksida + Air C2H4 + 3O2 2CO2 + 2H2O
Karbon monoksida + Air C2H4 + 2O2 2CO + 2H2O
Karbon dioksida + Air C2H5OH + 3O2 2CO2 + 3H2O
Natrium etanoat + Air 2CH3COOH + NaOH
2CH3COONa + H2O
Sulfur + Hidrogen klorida H2S + Cl2 S + 2HCl
Natrium sulfat + Air H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + 2H2O
Magnesium nitrat + Argentum Mg + 2AgNO3 Mg(NO3)2 + 2Ag
Ferum + Karbon dioksida 2Fe2O3 + 3C 4Fe + 3CO2
Air 2H2 + O2 2H2O
Karbon dioksida C + O2 CO2
Kuprum + Air CuO + H2 Cu + H2O
Barium sulfat + Natrium BaCl2 + Na2SO4 BaSO4 + 2NaCl
klorida
Kuprum + Zink sulfat CuSO4 + Zn Cu + ZnSO4

Langkah-Langkah:-
1. Tuliskan persamaan kimia yang seimbang
2. Tuliskan semua ion daripada bahan dan hasil tindak balas yang hadir dalam larutan akueus.
3. Abaikan ion-ion yang tidak mengambil bahagian dalam tindak balas.

CONTOH

Pb(NO3)2 (ak) + 2NaCl (ak) PbCl2 (p) + 2NaNO3(ak)

Pb2+ + 2NO3- + 2Na+ + 2Cl- PbCl2 + 2Na+ + 2NO3-

Pb2+ + 2Cl- PbCl2 Persamaan Ion

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 SIRI ELEKTROKIMIA PERSAMAAN POPULAR

Terima elektron

K K+ +e- Cl2 + 2e- 2Cl-

Na Na+ + e- Persamaan yang sama untuk

Ca Ca2+ + 2e- kumpulan halogen yang lain

Derma Elektron
Mg Mg2+ + 2e-
2Cl- Cl2+ 2e-
Al Al3+ + 3e-
Persamaan yang sama untuk
Zn Zn2+ + 2e- kumpulan halida yang lain

Fe Fe2+ + 2e-
Sn Sn2+ + 2e- Terima Elektron

Pb Pb2+ + 2e- MnO4- + 8H+ + 5e-Mn2+ +4H2O

Cr2O72- + 14H+ + 6e-2Cr3+ + 7H2O
H H+ + e- O2 + 2H2O + 4e- 4OH-
Cu Cu2+ + 2e- 2H+ + 2e- H2

Hg Hg2+ + 2e-
Ag Ag+ + e- Sila rujuk buku teks
untuk persamaan

Au Au3+ + 3e- yang lain

.

5.0 JAR, JMR, JFR, JISIM MOLAR, ISIPADU

MOLAR, NO. AVAGADRO

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 FORMULA KIMIA

HUBUNGAN JAR JMRZARAH, JISIM DAN ISIPADU

ANTARA BILANGAN MOL, BILANGAN JFR
GAS
(Jisim Atom Relatif) ( Jisim Molekul Relatif) (Jisim Formula relatif)
Maksud:- Maksud:- Maksud:-
Jisim 1 atom unsur apabila dibandingkan Bilangan kali jisim satu molekul itu lebih Jisim Formula relatif (sebatian
dengan 1/12 kali jisim satu atom besar daripada 1/12 kali jisim satu atom ion) adalah sinonim kepada
karbon-12 karbon-12 jisim molekul relatif (sebatian
molekul)
JAR = Jisim purata 1 atom unsur JMR = Jisim 1 molekul sebatian itu
1 1
x Jisim satu atom karbon -12 x Jisim satu atom karbon -12 Contoh:
12 12

Contoh:- Contoh: Hitung formula relatif

Jisim 1 atom Kalium ? Jisim molekul relatif H2O MgSO4.7H2O
( rujuk jadual berkala unsur) [JAR: H; 1 , O; 16] [JAR: Mg;24, S;32, O;16, H;1]
= 2 x ( jisim atom relatif H) + 1 x (Jisim
JAR = __39___ atom relatif O) JFR= 1x(Mg) + 1 x(S) + 4 x (O) +
1
= 2 x (1) + 1 x (16) 14 x H + 7 x O)
x 12
12
= 18 = 1x(24) + 1 x(32) + 4 x (16) +
= 39 14 x 1 + 7 x 16
Maka JAR Kalium ialah = 39 (tiada unit) JMR = __18___
1 = 246 (tiada unit)
x 12
12
= 18
Maka JMR Kalium ialah = 18 (tiada unit)

JISIM MOLAR ISIPADU MOLAR NO. AVAGADRO

Maksud: Maksud: Maksud:

Jisim satu mol bahan dinamakan Isipadu yang dipenuhi oleh 1 Bilangan zarah yang terdapat dalam 12.000 g
jisim molar. Unit jisim molar ialah g mol sebarang gas iaitu 24 dm3 karbon-12 ialah 6.02 x 1023
mol-1. pada keadaan bilik (RTP) dan
22.4 dm3 pada suhu dan Nilai malar 6.02 x 1023 mol -1 dikenali sebagai
Jisim Molar = Jisim Molekul Relatif tekanan piawai (STP) pemalar avagadro, NA iaitu bilangan zarah yang
terdapat dalam 1 mol sesuatu bahan.
Contoh: 1 dm3 = 1000 cm3
Jisim molar CO2? 1 mol bahan = 6.02 x 1023 zarah-zarah
[JAR: C; 12, O;2] Contoh:
Contoh
Jisim molar = 1 x C + 2 x O 1 mol gas oksigen menempati 1 mol kuprum, Cu = 6.02 x 1023atom-atom kuprum
= 1 x 12 + 2 x 16 isi-padu yang sama, 24 dm3 1 mol CO2 = 6.02 x 1023 molekul-molekul CO2
= 44 g mol-1 pada keadaan bilik. 1 mol larutan asid H+ = 6.02 x 1023 ion-ion H+

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 Contoh 1
Berapakah isipadu 0.25 mol gas oksigen pada
keadaan STP [Isipadu molar gas: 22.4 dm3 mol-1]
Isipadu = 0.25 mol x 22.4 dm3
= 5.6 dm3
Contoh 2
Satu sampel gas nitrogen mengandungi 4.5 x 1023
molekul N2. Berapakah isipadu sampel itu pada STP
[NA = 6.02 x 1023 ; Isipadu molar gas: 22.4 dm3 mol-1]
Bil mol = 4.5 x 1023 = 0.75 mol
6.02 x 1023
Isipadu = 0.75 mol x 22.4 dm3 mol-1
= 16.8 dm3

ISIPADU GAS (dm3)

JISIM
BILANGAN
(g) ZARAH
(Atom, Molekul, Ion)

Contoh:-
Contoh:-
1. Hitung jisim bahan
yang mengandungi 1. Hitung atom dalam
1.5 mol CO 0.25 mol ferum, fe
[JAR: C;12, O;16] Bil atom= 0.25 mol
Bil Jisim= 1.5 mol x 6.02 x1023
x (12+16) = 1.5 x 1023
= 4.2 g atom fe
BILANGAN MOL 2.Tentukan bilangan
2.Hitungkan bilangan
mol bahan dalam 20 g mol dalam 4.5 x 1022
CH4 atom merkuri
[JAR: C;12, H;1] Bil mol = 4.5 x 1022
Bil mol = __20____ 6.02 x1023
(12 +1x4) = 0.075 mol
= 1.25 mol Unit mol digunakan untuk
menyatakan jumlah atom,
molekul
KEPEKATAN atau ion.
vs KEMOLARAN
6.0

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 Kepekatan vs Kemolaran

MARI MENGENAL KEPEKATAN DAN KEMOLARAN

KEPEKATA KEMOLARA
N N

SEDIKIT INFO.

1. Mengukur kuantiti zat terlarut dalam suatu

kuantiti pelarut
2. Kuantiti zat terlarut boleh disukat dalam unit
gram atau mol
3. Kuantiti larutan disukat dalam isipadu dengan
unit dm3

MAKSUD
MAKSUD
Kemolaran suatu larutan ialah bilangan mol
Kepekatan suatu larutan ialah
zat terlarut dalam 1.00dm3 larutan dan
jisim zat terlarut dalam 1.00 dm3
unitnya ialah mol dm-3
larutan dan unitnya ialah g dm-3

Kemolaran(mol dm-3) = Bil mol bahan (mol)

Kepekatan(gdm-3) = Jisim zat terlarut (g) Isipadu larutan (dm3)
Isipadu larutan (dm3)

Contoh 1 Contoh 2
8.00 g kuprum (II) sulfat dilarutkan dalam 250cm3 suatu larutan mengandungi 0.4 mol
air dan dijadikan 500 cm3 larutan. asid nitrik HNO3. Hitung kemolaran asid nitrik
Hitungkan kepekatan larutan kuprum(II) itu.
sulfat dalam gdm-3. Kemolaran(mol dm-3) = Bil mol bahan (mol)
Kepekatan(gdm-3) = Jisim zat terlarut (g) Isipadu larutan (dm3)
Isipadu larutan (dm3) V=250/1000 = 0.4 = 1.6 mol dm-3
V=500/1000
7.0 = 8.00 = 16 gdm-3 STOIKIOMETRI = 0.25 dm 3
0.25
= 0.5 dm3 0.5

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com

 STOIKIOMETRI

Hubungan antara bilangan mol bahan tindak balas dengan bilangan mol
hasil tindak balas dalam satu persamaan kimia
SOALAN.

Pembakaran metana dalam oksigen yang terhad menghasilkan karbon monoksida dan air.

a) Tuliskan persamaan kimia untuk tindak balas ini.

b) Hitungkan
i. Isipadu oksigen yang diperlukan
[ 1 mol gas menempati 22.4 dm3/mol pada keadaan S.T.P.]

LANGKAH PENYELESAIAN .

1. Hasilkan persamaan kimia yang seimbang

2. Maklumat dari soalan tuliskan di atas persamaan
3. Hubungan bil mol bahan dan hasil tindak balas tuliskan di bawah persamaan
4. Rujuk gambarajah hubungan Mol, Jisim dan Isipadu untuk menyelesaikan masalah

PENYELESAIAN .
V=1.12 dm3 V=?

a) 2CH4 + 3O2 2CO + 4H2O

2 mol 3 mol 2 mol 4 mol

b) Isipadu oksigen i) Dapatkan bil mol CH4 = 1.12/22.4 = 0.05 mol

ii) Daripada stoikiometri persamaan:-
2 mol CH4 bertindak balas dengan 3 mol O2
dengan 0.05 mol CH4 sebanyak 0.075 mol O2 terbentuk
iii) Isipadu oksigen = 0.075 mol x 22.4 dm3/mol = 1.68 dm3

Back To Basic Kimia (SPM) shaiksar.blogspot.com