Professional Documents
Culture Documents
VLXD Chuong1 PDF
VLXD Chuong1 PDF
CHNG I
i vi mt cng trnh, tu theo cng nng ca n khi lm vic vt liu xy dng c th chu
cc yu t tc ng bn ngoi nh:
- Tc ng c hc (chu lc trng lng bn thn, gi, hot ti s dng, sng, ng t,
tuyt...)
- Tc ng ha hc (xm thc ca mi trng axit (cc b nc thi), nc bin, sinh vt
bin, nc ma...)
- Cc tc dng khc (p sut hi, nhit, phng x)
Cng thc xc nh
G
a = (g/cm3 , kg/m3, Tf/m3) (1-1)
Va
I- 1
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
- Dng bnh t trng vi vt liu rng, ri rc. V d: ct, xi mng, khng dng dung dch c
phn ng ha hc vi vt liu .
Phm vi ng dng:
- tnh c, rng ca vt liu .
- Phn bit vt liu cng loi.
- Tnh cp phi b-tng .
Cng thc xc nh
G
o = (g/cm3 , kg/m3, T/m3). (1-2)
Vo
Trong : G - Khi lng mu th nghim trng thi t nhin , (g).
Vo - Th tch t nhin ca vt liu, (cm3).
o bin ng trong phm vi rng (0.02 - 7.85 g/cm3). i vi nhng vt liu hon ton c th
o a.
Phng php xc nh
- Cn v o vi vt liu c kch thc hnh hc r rng.
- Bc mu bng parafin, cn trong cht lng tm th tch cht lng di ch. p dng cho
mu c hnh dng bt k.
- Dng dng c c dung tch xc nh i vi vt liu dng ri rc.
Phm vi ng dng
- Vt liu cng m, o cng cao. o c ngha thc t ln,
- Bit o c th xc nh m, cng v h s truyn nhit ca vt liu.
- Dng o tnh c, rng ca vt liu .
- Tnh n nh ca cng trnh, chn phng tin vn chuyn v tnh cp phi b-tng
I- 2
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
4 Gch t st 1.6 - 1.9
nung
5 B tng nng 1.8 - 2.4
6 Gch silicat 1.2 - 1.6
Mipo c nhiu l 0.02
rng
Cng thc xc nh
Vr V Va
r= .100% = o .100% (1-3a)
Vo Vo
Vr V
r= .100% = 1 a .100% = (1 d).100% (1-3b)
Vo Vo
r = 1 a .100% (1-3c)
o
Phng php xc nh
Theo cch tnh ton t cc i lng bit, hoc dng phng php bo ho heli lng.
Phm vi ng dng
rng r l ch tiu quan trng, nh hng n nhng tnh cht khc ca vt liu nh khi
lng th tch 0, cng R, ht nc Hp, h s truyn nhit ,... Vt liu c r nh s c cng
cao v thm nc nh. Vi vt liu c r cao li c cch nhit cao. Xu hng hin nay l
chn nhng loi vt liu c rng nhng cng cao.
II.4. c, d(%):
Cng thc xc nh
Va G G
d= .100% = = o .100% (1-4a)
Vo a o a
o
d= .100% (1-4b)
a
c lun lun nh hn 1 v ty thuc vo rng ca vt liu. Vt liu xp
d = 0.20 ~ 0.30%
I- 3
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
5. ht nc (%):
Cng thc xc nh
ht nc ca vt liu c th biu din theo khi lng (Hp) hay theo th tch (Hv).
G1 G G
Hp = .100% = n,bh .100% (1-5a)
G G m,k
G1 G V
Hv = .100% = n,bh .100% (1-5b)
G Vm,k
trong : G1 - Khi lng mu ngm nc.
G - Khi lng mu sy kh.
Vo: Th tch t nhin ca mu th nghim.
H v G1 G G G G
= .100% 1 .100% = = o (1-5c)
H p Vo G Vo
H v = o .H p (1-5d)
V d: Gch t st tt Hp = 8 - 20%
Gch t st xu Hp = 25 - 30%
B tng nng Hp = 3%.
Phm vi ng dng
II.6. bo ha nc:
nh ngha:
I- 4
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
r . Cng chnh l t s % th tch nc cha trong vt liu trng thi bo ha vi th tch rng ca
vt liu .
K hiu: Cbh
CBH =
H bh
vv
.100% =
( Vn Vo ) V
.100% = n (1-6a)
r ( Vr Vo ) Vr
Cbhmax = 1. Khi Cbh tng lng nc vo l rng ca vt liu cng nhiu. Vt liu cng bo ha
nc, khi lng th tch o , th tch V0 , h s truyn nhit cng tng nhng cng R s cng
gim.
II.7. H s mm
nh ngha:
L t s gia cng ca vt liu bo ha nc vi cng ca n trng thi kh.
K hiu: Mc gim cng c biu th bng h s mm Km.
R bh
Km = (1-7)
Rk
Vi:
Rbh : Cng mu bo ha nc.
Rk : Cng mu th nghim trng thi kh.
I- 5
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
Km [ 0,1 ] : t vt liu t st khng nung n thp, knh.)
Km 0.75 : Vt liu bn nc.
Km < 0.75 : Vt liu km bn nc, khng nn s dng trong iu kin tc dng
ca nc.
Cng thc:
G1 G 2
1. m tng i : Wrh = .100% (1-8a)
G1
G1 G 2
2. m tuyt i : Wah = .100% (1-8b)
G2
Vi: G1: Khi lng mu trng thi m.
G2: Khi lng mu sy kh.
m thay i theo mi trng, khi m tng hay gim lm cho th tch vt liu tng v
gim theo, gy hin tng co n th tch, sinh ra ni ng sut ph hy cu trc ca vt liu.
L tnh cht ca vt liu cho nhit truyn qua t pha c nhit cao sang pha c nhit
thp.
Q.a
= kCal/m.0C.gi (1-9)
F(t1 t 2 )T
Vy h s truyn nhit chnh l nhit lng Q truyn qua mt bc tng dy 1m, c din
2
tch 1m trong thi gian 1 gi vi chnh lch l 1C.
I- 6
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
b. T nhit: T nhit C l lng nhit cn thit tnh bng kCal un nng 1 kg vt liu nng ln 1
C.
Q
C= kCal / kg.0C. (1-10b)
G(t1 t 2 )
C = C + 0,01.W
Vi: C : T nhit ca liu kh.
C : T nhit ca liu m W%.
W : m ca liu , %.
Vi liu hn hp, cu to bi nhiu thnh phn khc nhau (b-tng , va,...). T nhit c
tnh theo cng thc sau :
I- 7
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
n
C .G i i
C= i =1
n
(1-10c)
G i =1
i
a. Tnh chng chy: Tnh chng chy l kh nng ca liu chu tc dng ca nhit cao m
khng b ph hy. Da vo kh nng chng chy, vt liu c chia lm 4 nhm:
+ Vt liu khng chy: Khi gp tc dng ca la hoc nhit cao, vt liu khng b chy v khng
b bin hnh ng k. V d: Gch, ngi, b-tng , vt liu aming.
+ Vt liu khng chy nhng c th bin hnh nhiu (nh thp), hoc b ph hy (nh thin
nhin, hoa, thch cao).
b. Tnh chu la: Tnh chu la l tnh khng ca vt liu khng b bin hnh khi chu tc dng lu
di ca nhit . C 3 nhm vt liu khc nhau :
Vt liu chu la: chu tc dng t > 1580C. Gch samt, gch dinat.
Vt liu kh chy: chu tc dng t [1350 - 1580C].
Vt liu d chy: chu la < 1350C. V d : Gch t st thng.
Vt liu chu la c s dng xy cc b phn tip xc vi la nh bung r, ng
khi,... v nhng b phn phi chu lc nhit cao thng xuyn.
I- 8
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
III. CC TNH CHT C HC.
Tnh cht c hc ca vt liu l tnh bin hnh v kh nng chng li s ph hoi khi c ngoi
lc tc dng,
Khi chu tc dng ca ngoi lc vt liu b bin hnh, khi khng cn tc dng ca ngoi lc
na thi n tr li hnh dng ban u. y l loi bin dng n hi. Tnh cht phc hi li hnh dng
ban u khi mt ngoi lc tc dng gi l tnh n hi.
Khi ngoi lc gy bin dng nh hn lc lin kt trong bn thn vt liu, n s gy bin dng
n hi. Cng do ngoi lc sinh ra s bin thnh ni nng ca vt liu, chnh l nng lng n
hi. Khi b tc dng ca ngoi lc, nng lng n hi s chyun li thnh cng dch chuyn cc
cht im v v tr cn bng lm cho bin dng trit tiu.
Lc Lc
P P
p dA
p
Bin dng Bin dng
L
h lc v bin dng n hi Hnh I.1b Quan h lc v bin dng do
Hnh I.1b Quan
I- 9
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
Bin dng do xut hin khi ngoi lc tc dng ln hn lc lin kt gia cc cht im. Lc
ny ngoi lc sinh ra khng bin ht thnh ni nng v ng thi gy lc ph hoi mi lin kt gia
cc cht im trong cu trc vt liu, lm cho bin dng khng th trit tiu,
Cn c vo hin tng bin dng do ca vt liu trc khi bin dng phn bit vt liu
thuc loi do hay dn.
V d:
Vi vt liu do nh thp t carbon, bitum, trc khi b ph hoi c hin tng bin dng
do r rt,
Vt liu dn nh , b-tng , gang , trc khi b ph hoi khng xy ra hin tng bin
dng do.
c. Hin tng t bin.
Hin tng t bin l hin tng bin dng tng dn theo thi gian khi ngoi lc khng i
tc dng lu di ln vt liu rn. nhit cao vt liu c hin tng t bin rt r rt.
Trong cu trc ca vt liu rn c mt phn phi tinh th c tnh chy nht gn nh th lng,
v do cu to ca mng tinh th cha hon chnh. Di tc dng ca ngoi lc, nhng nguyn nhn
trn s gy nn hin tng t bin.
Di tc dng ca ngoi lc, gi cho bin dng khng i v ng sut n hi gim dn theo
thi gian s sinh ra hin tng chng ng sut.
Nguyn nhn l do mt b phn ca vt liu c bin dng n hi chuyn sang bin dng
do. Nng lng n hi cha trong vt liu s chuyn thnh nhit mt i, lm cho hin tng n
hi gim dn.
III.2. Cng .
Cng ca vt liu c biu th bng cng chu nn gii hn, chu un, chu ko, sc
chu ct,... ca vt liu. Nhng gi tr ny tng ng vi ng sut khi mu b ph hoi.
a. Gii hn cng chu nn, chu ko, chu ct (Rn, Rk, Rc).
I- 10
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
Pmax
R n ,k = , kG/cm2 (1-11)
F
P (lc nn)
Mu th nghim
a. Trng hp t ti gia:
P P/2 P/2
h
L b a a a
3 P.L 3.P.(L a)
Ru = = v Ru = (1-12a,b)
2 b.h 2 b.h 2
I- 11
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
III.3. cng:
Mun th cng ca vt liu , ngi ta em khong vt trong bng Mohr rch ln mu th.
V d: Mt loi vt liu rch c thch anh nhng li khng rch c topal, vy vt liu s
c cng nm trong khong t 7 - 8.
Bng thang cng s cho bit cng hn hay km ca vt liu ch khng th nh lng
chnh xc cng gp hn bao nhiu ln.
b. cng Brinell.
cng Brinell c dng xc nh cng ca vt liu kim loi, g, b tng. Dng vin
bi thp c ng knh D mm, n vo vt liu cn th mt lc P. Da vo vt lm trn vt liu nng
hay su xc nh cng.
P 2.P
H BR = =
cng Brinell :
(
F .D. D D 2 d 2
) kG/mm2 (1-13)
P
D
d
Vi: F: Din tch chm cu, mm2.
D: ng knh bi thp, mm.
d: ng knh vt lm, mm.
P: Lc p vin bi vo mu th nghim, kG.
Hnh I. 4. Th nghim
Ty thuc vo ng knh vin bi v loi vt liu, cng Brinell
P = K.D2
I- 12
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
Bng I. 2. Bng phn loi cng Morh.
Ch s
cng Tn khong vt c im cng
1 Tal hoc phn Rch c d dng bng mng tay
2 Thch cao Rch c bng mng tay
3 Calcit hay thch cao cng Rch c d dng bng dao thp
4 Rch c bng dao thp vi p lc khng ln lm
Fluorine
5 An dao mnh mi rch c, khng rch c
Apatit knh
6 Khng rch c bng dao thp, lm knh xc
Octoclaz nh
7 C th rch c knh d dng, khng rch c
Thch anh bng dao thp
8 Topal -//-
9 Coridon -//-
10 Kim cng -//-
III.4. mi mn.
mi mn:
G1 G 2
Mm = (g/cm2 ) (1-14)
F
I- 13
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
III.5. chng va chm.
G1 G 2
Hm = (1-15)
G1
III.7. H s an ton.
Trong thit k, ngi ta ch tnh theo cng ti a cho php ca vt liu. Cng ny
phi nh hn cng gii hn thc ca vt liu th mi an ton. H s an ton k l t s gia cng
gii hn thc v cng ti a cho php ca vt liu. k lun lun ln hn 1.
I- 14
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
R
k= (1-16)
[R ]
R
K pc = (1-17)
o
Mk = Mw - Mk . W Mk + Mk . W = Mw
Mk (1 + W) = Mw
Mk = Mw / (1 + W)
VD: Tnh V ?
Cho bit tng th tch ca mu vt liu l 0.2% khi m ca n tng 1%.
Vy, khi m tng 30%, th th tch tng bao nhiu ?
V = 0.002 x 30 = 0.06
I- 15
Bi ging Vt liu xy dng Chng 1: Cc tnh cht c bn ca vt liu
I- 16