malat Yntemleri

Prof. Dr. Akgn ALSARAN

Snflandrma

Ktlesel ekilverme

1. Dvme
2. Haddelme
3. Ekstrzyon
4. Tel ekme

Sac ekilverme

1. Eme
2. Derin ekme
3. Germe
4. Kesme
Dvme

Dvme, darbe ve basn altnda kontroll bir plastik deformasyon

salayarak, metale istenilen ekli verme, tane boyutunu kltme ve
mekanik zellikleri iyiletirmek amacyla uygulanan plastik ekil verme
ilemidir. Dvme ileminin ou scak yaplr.
 Ak kalpda dvme

parasna rs, eki, pres veya ahmerdan ile uygulanan kuvvetle

dvme, yma tesiri altnda ekil vermeye ak kalpta dvme ad
verilir.
Serbest dvme ve basma pahal bir usuldr. Bununla beraber bu
ileme esnasnda malzemelerin zellikleri iyiletiinden, baz hallerde
dier ekil verme usullerine tercih edilir.Bu usulle imal edilecek olan
paralarn mmkn olduu kadar basit ve saylar az olmaldr.
Kark ekilli paralarn bu nedenle imali g ve baz hallerde de
imkanszdr. Srtnmeli ve srtnmesiz olarak iki trdr.
 Kapal kalpta dvme-apakl

Malzeme arzu edilen parann ekline sahip kalplarda yaplr. Kapal kalpta
dvme esnasnda malzeme bira fazla konur ve apak oluur. apan iki grevi
vardr; 1. Fazla malzemenin kt emniyet valfi, 2. Uygun basn ayarlanarak en
ince kesitlerin doldurulabilmesidir. Kapal kalpta apakl dvmenin avantajlar;
Yksek imalat hz
Daha az malzeme kayb
Daha yksek mukavemet
Metalde tercihli ynlenme
Kapal kalpta dvme-apaksz

Kalp hacmi kadar malzeme konmas gerekir. zellikle

kompleks geometrilere bu yntemle ekil verilir.
Dvme ile ekil verme
 Haddeleme

Malzeme eksenleri etrafnda dnen iki merdane arasnda geirilerek yaplan

plastik ekli verme ilemidir. Merdaneler ayn hzla birbirlerine zt ynde dnerler.
Malzemede deformasyon; sktrmay salayan basma kuvveti ve malzeme ve
merdaneler arasnda srtnme ile oluan yzey kayma gerilmesi ile salanr.
Srtnme kuvveti ayn zamanda malzemenin ilerlemesini salar.
Haddeleme
Boru retimi
Haddeleme
Haddeleme
Ekstrzyon

Silindirik bir metal bloun (takoz) bir alc (kovan) iinde byk bir
kuvvetle sktrlp bir kalptan geirilerek kesit alannn kltlmesi
ilemidir. Bu yntemle ubuk, boru ve erit gibi dz ve uzun rnler elde
edilir. lem genelde scak yaplr. Ekstrzyon ileminin en byk
avantaj, tek bir ilemde salanan byk deformasyon oranlarna ramen
atlama olaslnn ok az olmasdr.
Direk ve endirek ekstrzyon

kisi arasnda fark, ekstrzyon metal blou ile kovan arasnda meydana
gelen srtnmenin ortaya kdr.
 Ekstrzyon

Ekstrzyon
hareketi
ndirek
Direk

Piston hareketi
 Tel ekme

Metalik bir malzemenin matris ad verilen bir kalp ierisinden ekilerek

kesitinin kltlp boyunun uzatlmas ilemine tel ekme denir. Matrisin
k ucundan malzemeye bir ekme kuvveti uygulanr. Tel ekme
ileminde plastik ekil deiimi kalbn malzemeye uygulad basma
kuvveti ile salanr. Elde edilen rnn apna gre ilem, ubuk veya tel
ekme olarak isimlendirilir.
Tel ekme
Kesme

Kesme ilemi iin 0.04-0.12t kadar aklk olmas gerekir. lk

bata zmba paraya basar, daha sonra aklktan
kaynaklanan aya gre alt ksmda ezilir ve kesme olur.
Aklk sfr ise olduka byk kuvvet gerekir. Byk ise alt
ve st ezma farkl noktalarda olur ve yzey kt olur.
 Kesme

Giyotin bir noktadan basmaya balar ve adm adm kesme

olur. nk uygulanan ykn yeterli olabilmesi iin alan
azaltlm olur.
Bkme-eme
Derin ekme

Saca basma gerilmesi ile ekli verme yntemidir.

Derin ekme
Kauuk kalp

1. Kalp maliyetini azaltmak iin

2. Hidrostatik basn kuvvetleri oluturmak, bylece
atlamalar engellemek iin kullanlr. Derin ekmede
Germe

Germede, sa iki utan balanmtr ve derinli sacn

incelmesi ile elde edilir. Derin ekmede ise sa
sabitlenmez.
Svama

Az Clu ve hafif metallere uygulanr. Al tencere ve tabak

retimi genelde bu yntemle yaplr. Svamada snr boyun
vermedir.
Limit diyagramlar
Limit diyagramlar