Metoda konanih

elemenata (MKE)

iroko rasprostranjeno sredstvo za rjeavanje

zadaa polja
Postoji veliki broj programskih MKE sustava
Potekoe izviru iz interdisciplinarnosti
Fizikalne postavke
Teorija priblienja

Matrina algebra

Programiranje ...

1
 Definicija MKE
Zadae polja opisujemo PDJ
Potrebno je odrediti nepoznatu funkciju u koja
zadovoljava sustav PDJ: e

D1 (u ) e
interpolacijski

D (u ) = D2 (u ) = 0
cvorovi

...

u , uz zadane uvjete na
R1 (u )

R (u ) = R2 (u ) = 0

...

MKE se temelji na dva koraka

Podjela na subdomene e elementi
Priblienje u na svakom elementu u obliku u N i ui
i
Ni su interpolacijske funkcije, unaprijed odabrane
ui su nepoznate vrijednosti u u unaprijed odabranim
to
tokama elementa (interpolacijski vorovi)
Priblienje element po element integralni oblik
O (u )d + G (u)d = 0

Ukoliko su O i G integrabilni na i vrijedi

N N
O (u )d + G (u )d = e O (u )d + eG (u )d = W
e

e =1 e =1

2
 Ako su PDJ linearne moemo pisati
D (u ) = [D ]u + d = 0
R(u ) = [R ]u + r = 0

Podjela na elemente i priblienje rezultira s

sustavom linearnih algebarskih jednadbi: [K ]u = F
lanovi matrice sustava i desne strane jesu:
N N
K ij = K ije ; Fi = Fi e
e =1 e =1

Odabranom geometrijom elemenata i oblikom

interpolacijskih sustava nakon rjeenja sustava
definirano je priblienje u na !

Ekvivalentni integralni oblik

Sustav PDJ je jednak nuli u pa vrijedi
(v1 D1 (u ) + v2 D2 (u ) + ...)d = 0

za bilo koji skup funkcija vi

Vrijedi obrat: Ako je ova jednadba zadovoljena
za bilo koji skup funkcija vi tada PDJ moraju
vrijediti u !
Analogno, za bilo koji skup funkcija vi vrijedi
(v1 R1 (u ) + v2 R2 (u ) + ...)d = 0

3
 Sukladno tome, integralna formulacija
(v1 D1 (u ) + v2 D2 (u ) + ...)d + ( f1 R1 (u ) + f 2 R2 (u ) + ...)d = 0

koja je zadovoljena za bilo koji skup funkcija vi i

fi ekvivalentna je diferencijalnoj formulaciji!
Ako nepoznatu funkciju pribliimo oblikom u N u i
i i

i u integralnu formulaciju uvrstimo unaprijed

propisane teinske funkcije wi onda integralna
formulacija postaje

w1D1 ( N i ui ) + w2 D2 ( N i ui ) + ... d + w1R1 ( N i ui ) + w2 R2 ( N i ui ) + ... d = 0
i i i i

Ovo je teinski integral ostataka zbog priblienja

Metoda teinskih ostataka

Najee: Galerkinova metoda wi=Ni
Primjer: Poissonova PDJ [u(rr )] = q(rr ) ; r
r
r
Rubni uvjeti: Neumannova u(nr ) p(rr ) = 0 r
; r 1 i
Diricletova tipa u(rr ) u = 0 ; rr 0 2

Teinski integral ostatka je

u )
wi [ (u ) q]d + wi n p d + wi (u u0 )d = 0
1 2

Greenov teorem:
u
wi [ (u ) q]d = (wi ) (u )d + wi n d wi q d
1 + 2

Odabiremo wi = wi i izostavimo rubne uvjete:

(wi ) (u )d wi q d = 0

4
 Nakon uvrtenja u N u i izbora w = N dobivamo
i
i i i i

sustav algebarskih jednadbi [A]U = C

Elemente matrice A raunamo pomou
Aij = (N i ) (N j )d
e

Elemente vektora C raunamo pomou

Ci = N i q d
e

Vektor U sadri nepoznate vrijednosti u u

interpolacijskim vorovima

2D statika polja
Poissonova jednadba
u u u
+ + f v = 0 ; q = 0 ; u u0 = 0
x x y y n
Ovdje su:
x,y - odrednice koordinatnog sustava
u - nepoznata funkcija potencijala ( ili Az)
- znaajka materijala ( ili 1/)
fv - zadani izvori polja ( ili Jz)

5
 Metoda teinskih ostataka sustav [K ]u = F

Elementi matrice K jesu

N e N ej N e N ej
K ij = K ji = e i + i dxdy
e
x x y y
e
Elementi vektora F jesu

F j = N ej f ve dxdy + N ej q e d
e e
ne

Priblienje geometrije domene

Izbor oblika elemenata
Nije dozvoljeno preklapanje j j
i i

Ne smiju ostati rupe u domeni

a) b)
prekrivanje praznina

Znaajke i izvori su konstantni unutar elementa

trokutni elementi

linearni (3) kvadraticni (6) kubni (9)

Cetverokutni elementi

linearni (4) kvadraticni (8) kubni (12)

6
 Priblienje funkcije na elementu.
Linearni trokutni elementi
N1 N2 N3
s
1 s 1 s 1
(0,1) (0,1) (0,1)

(0,0) (0,0) (0,0)

(1,0) (1,0) (1,0)
r r r

Izraunavanje integralnih doprinosa elemenata

Formiranje sustava jednadbi
Rjeavanje sustava jednadbi
Rijetko popunjene matrice
Prikaz rezultata prorauna
Ekvipotencijalne linije

Proraun elektrinog polja oklopljenih sabirnica

vodici

oklop

=0

= 100% = -50% = -50%

7
 Rezultati:

Statiko magnetsko polje

A=0

detalj mreze u okolini desnog

vodica

oklop
vodic

I = 100 % I = -50 % I = -50 %

Nelinearne zadae sustav nelinearnih jedn.

Newton-Raphsonova metoda namot
feromagnetski
materijal

2.5

B [TESL] I I

2.0

1.5

1.0

0.5

0.0
0.0 20000.0 60000.0 100000.0 140000.0 180000.0

H [AM]

8
 A=0

a) b)

Kvazistatiko polje
Sinusno promjenjiva polja
r r r
Jednadba difuzije u fazorskoj domeni A j A = J

*J*/J0

2
t=0

t = 2.5 ms

srednji vodic

t = 5 ms

9
 Nesinusna polja
Ni
2 A 2 A A
Ni+1
+ + Js = 0 1
x 2 y 2 t
t
i t i+1

r = t/t

A=0

R1
R2
R3

J t = 10s J t = 100s

0 0
R1 R2
R3

J J
t = 1ms t = 2ms

0 0

10