OLJLFUN

S | WWW.ISI.IS
HVERS ARFNAST RTTAMAUR?

Tala er um fimm atrii sem

rttamaur arfnast til a n rngri
Kraftur
Hrai
ol
Lileiki
Samhfing

S | WWW.ISI.IS
HVA ER OL?

ol ea oltala segir til um jlfunar-

stand vikomandi einstaklings.
oli m skipta
1. Loftfirrt ol
Loftfirrt er geta til a taka hraustlega stuttan tma
og nta til ess klofningsorku.
2. Lofth ol
Lofth er getan til a framkvma stugt og
langvarandi erfii me lofthri orku.

S | WWW.ISI.IS
LOFTFIRRT OL

Loftfirrt ol skiptist tvennt, niurbrot orkurkra

fosfat mlikla og mjlkursrumyndun.
ATP gefur orku beint til hreyfingar.
ar nst CP + ADP mynda ATP
Sast glksi myndar ATP + mjlkursru

S | WWW.ISI.IS
LOFTH OL

Glksi brotinn niur me fullkomnum bruna, ekki nein

rgangsefni sem trufla starfsemi vvanna.
Glksi + srefni mynda ATP
Vi geymum orku formi glkgens lifur, bli og
vvum.

S | WWW.ISI.IS
H YFIR SJVARMLI

Srefnisskortur vi mikla h yfir sjvarmli, rvar

myndun raura blkorna (rlausn lkamans
srefnisskortinum). etta gerir lkamann hfari til
ess a geta flutt meira srefni.
Mt. Everest er hmarks srefnisgeta hj tvtugum
einstaklingi vi 70 til 80 ra gamlan mann.

S | WWW.ISI.IS
HVA RUR OLINU?

1. Mefddir eiginleikar
2. Aldur
3. Kyn
4. Lkamsstand (jlfunarstand)
Hgt er a breyta jlfunarstandi.
Dlukrafti hjartans
Flutningsgetu blsins
Getu vvanna til srefnisnms og orkuframleislu

S | WWW.ISI.IS
INGAMIKLIR TTIR OLS

Slrnir ttir
Athafnir og matari
Hvatning lag
Vilji Hvld
Arir ttir Glykogenbirgir
Vkvajafnvgi
Erfir
Tkni
Kyn
Vvaol
Aldur
Heilsa
Lfshttir

S | WWW.ISI.IS
NDUN

ol byggist v hva vi getum flutt miki af

srefni fr andrmsloftinu til vinnandi vva.
Mlieiningin er kllu oltala. Hn mlir hve
marga milliltra af srefni lkaminn getur ntt sr
hverri mntu fyrir hvert kg lkamsyngdar.

S | WWW.ISI.IS
NDUN FRH.

U..b. 1,4 ltrar lofts fara um lungun hverri t- og inn

ndun.
etta loftmagn er nefnt ndunardpt.
Hversu oft vikomandi andar einni mntu er kllu
ndunartni.
Elileg ndunartni hvld er 15-20 sinnum mntu.
hvld nemur lofti um 6-8 ltrum mntu.
etta magn getur fari upp 120-140 ltra mntu vi
miki erfii.

S | WWW.ISI.IS
MNTUMAGN

Mntumagn er aal bending virkni hjarta- og

akerfis til a takast vi lkamlegt erfii.
hvld dlir hjarta: 70 slg x 70 ml. pr. slag = 4,9 ltrar
mntu
Vi mikla reynslu: 200 slg x 90 ml. pr. Slag = 18 ltrar
mntu
Vi jlfun eykst afkastageta hjartans vegna
stkkunar hjartans en ekki vegna breytinga
hmarkshjartslttartni

S | WWW.ISI.IS
MNTUMAGN FRH.

Mntumagn hjartans kvarast af tveimur ttum.

Pls og slagmagni.
Slagmagn kallast a magn bls sem hjarta dlir
hverju slagi og er a venjulega um 70 ml hvld og
ca. 90 ml vi reynslu.
Vel jlfaur maur hefur slagmagn sem er um 100 til
120 ml.
Mntumagn (pls x magn per. slag) kallast a
blmagn sem hjarta dlir einni mntu.

S | WWW.ISI.IS
NDUNARFRIN

ndunarvegurinn hefur remur mikilvgum hlutverkum a

gegna
Rykhreinsa lofti
Hita lofti upp lkamshita
Rakametta lofti
ndunarvegurinn samanstendur af:
Munn- og nefholi
Koki
BarkaklI
Barka
Lungnappum, - pplum og blrum
S | WWW.ISI.IS
LOFTSKIPTI

Lofti sem vi ndum a okkur inniheldur 78%

kfnunarefni og 21% srefni.
Kfnunarefni er hvorki nota ea framleitt
lkamanum og tekur v ekki tt loftskiptum.
Srefni hinsvegar er nausynlegt vegna lofthrar
orkumyndunar frumunnar.

S | WWW.ISI.IS
LOFTSKIPTI FRH.

Rakamettun og hitun loftsins er nausynleg til ess a

loftskipti geti tt sr sta lungunum.
Yfirborsfltur lungnablara bum lungum er samtals
um 70-80 fermetrar.
Lungnablrurnar hafa unna veggi me ttrinu
hraneti.
a er milli lungnablara og hra sem loftskipti
srefnis og koltvsrings fer fram.

S | WWW.ISI.IS
LOFTSKIPTI FRH.

Flutningur O og CO
verur vi fli, r
meiri styrk minni

S | WWW.ISI.IS
OLJLFUNARAFERIR

Lofth ol Loftfirrt ol
Samfelld vinna, lng og hr Hmarkslag
Skorpuvinna Langar virkar hvldir
nttrulegu umhverfi Keppnislk jlfun
Boltaleikir Mikil rvun nausynleg
Lng skorpuvinna
Pramdaskorpuvinna
Stutt skorpuvinna
OLJLFUN FYRIR BRN

Fjlbreytni, mismunandi tmalengd og lag

Leikir
rautahlaup
Hindrunarhlaup
Stvajlfun
Loftfirrt oljlfun er skileg

S | WWW.ISI.IS
OLJLFUN

S | WWW.ISI.IS
LAGSMLING

Til a mla lag oljlfun er oft mia vi % af

hmarkslagi.
Hmarkspls ea hmarkssrefnisupptku
1. Reikna t fr hmarksplsi
jlfunar pls er % af hmarkspls
2. Reikna t fr kvenum plsi
180-aldur = samfelld vinna
190-aldur = stutt skorpuvinna

S | WWW.ISI.IS
 LAGSMLING FRH.

3. Reikna t fr hmarkssrefnisupptku
4. Reikna t fr mismun hmarkspls og hvldarpls
Vi oljlfun verur lag a vera a.m.k. 60% af hmarksplsi.
Loftfirrt mrk hj jlfuum 65-75%, en 80-90% hj vel
jlfuum.

S | WWW.ISI.IS
HEILDARPLS

Mntumagn Slagmagn Pls

jlfair Um 5000 ml 75 ml 67

oljlfair Um 5000 ml 125 ml 40

Pls x mn x klukkustundir
rttamaur 50 x 60 x 24 = 72.000
jlfaur 80 x 60 x 24 = 115.200

S | WWW.ISI.IS
HVERNIG A BYGGJA UPP OL?

Til a ruggt s a jlfun skili

tiltluum rangri verur a
erfia vi rtt lag og gta
ess a hrainn s hfilegur
egar a ft er. Til a fa
lofth a plsinn a vera
70-80% af hmarkspls.

S | WWW.ISI.IS