- -

-
-

&

VI -
-
-,
150-
(1866-1934)

-
2016
 902.2:623.1](477.43)(063)
63.4(433)+68.516.121
87

- -
-
( 4 12.09.2016 .)

:
.. , ,
,

.. , ,
, ICOMOS

:
.. , - -
( )
.. , , -
-
.. , -
-
.. , ,
- . .
.. , , -
. . , -

.. , , ,
- . .
.. , ,

.. , , -

.. , , -
. .

87 & . V -
/ [.: .. (. .) .]. -:
.., 2016. 432.

, ,
.
.
.
.

:
- -,
. -, 2, . -, 32300

902.2:623.1](477.43)(063)
63.4(433)+68.516.121

(1866-1934)

1. , ,
........................................................................................................... 6
., ., .
(1866-1934)........................................................ 6
. ..
. . . ....... 10
Kariev V. Wpyw Mychaja Hruszewskiego na jednego z najpopularniejszych ukraiskich pisarzy
pocz. XX w. Woodymyra Wynnyczenk (na podstawie wspomnie i epistolograficznego dziedzictwa).................... 14
.
. - ............................................................................................ 24

2. ........................................................................................................... 29
., . - : 1978 ......... 29
.
( )....................................................................................... 37
. .......................... 47
. .......................................................... 52
., .
............................................................................................ 55
., ., . ............................... 67
., .
. ....................................................................... 73
.
( )............................................................................ 81
. ................................................................. 88
. ,
............................................................................................... 92

3. ...................................................................................... 97
. VIII-XI .:
............................................................................................................................. 97
., . VIII- .
- - : ..................... 101
. ................................ 106
. .
............................................................ 109
., .
. ................................................................................................................................ 115
. ............................................................................................................... 129
. . .................................................................................. 134
. ...................................................................... 139
. ............................. 145
. 3 ......................................................................................... 150
., ., . .
(- , 10)......................................................................... 157
., . XVII .,
......................................................................................................................... 167
., .
2/11 -................................................................................................... 172
Grabowski M., Mazurek M., Muzolf P., Sznajdrowska A. Wstpne sprawozdanie
z bada wykopaliskowych paacu Potockich na stanowisku 1 w Kurywce, gm. Loco.......................................... 180
. XVII-XVIII . ............ 184
. ............................................ 188
. XVIII- . .......................................................... 192

4. .............................................................................................. 198
.
XVI I XVII .......................................................................................... 198

4
 5. XVIII ............................................ 203
. - XV ............ 203
.
XIV XV . ................................................................ 212
. - XIV-XVIII ...................................................................... 217
., . 1474 .:
XVI-XVIII ...................................................................................... 221
. XVII .......................................................................................................... 229
. . XVII ......... 239
. ............................................. 244
. -: ............................... 248
., . ........................................................................................................ 251
.
................................................................................................ 260
.
( )............................................... 267

6. - ........................................................................................... 275
., . - ......................................... 275
. ........................... 280
. . . ....................................................... 284
., .
................................................................................................... 289
.
1927-1941 ......................................................................................................... 292
. .................................................................. 306

7.
- ........................................................................... 309
.
(1930-1940- .) ...................................................................................... 309
. -
1959 . ( . . )................................................................................................................. 317
., ., .
. .. (1938-1941 .)...................................................... 320
.
............................................................................................................. 330
. .
............................................................................................................ 338
. - (1947 .)..................... 344
., .
. . -, .............................................................. 349
., ., . ,
, , ,
(05.08.1941-31.07.2016 .).............................................................................. 354
. 1362-1380 ............................................................................................................... 360
. ................. 370
.
1749 ........................................................................................................... 373
. 1796 ...................................................................................... 383
. .......... 390
., .
............................................................ 394
. - 1621 ........................................ 398
. ......... 403
. .................... 407
.
. ............................................................................................................................ 415
. C...................................................... 421

5
 &

1.
,
,

,
,

,
,

,
,


. .

(1866-1934)

,
, , .
. , - . ,
.
: .. , , - , , .

- -
.. (1866-1934) -
( ),
, -
(1814-1895).
: - , -
, , , --,
, , , ,
, [1].
, , , -
1873 , ,
[5, . 201].
. , -
, , -
, , . 1873 ,
, , .
,
. , . , , , -
, , , ,

6
 1. , ,
, ,
[1].
, -
, 1867 . 6 [ 1892 .], []. !
; 1867 []!
[2, . 179].
1876 .
. . -
, , ,
, , ,
. , , -
, .
.
, ,
.
, .
.
,
, , , ,
. , ,
, , , , . , -
, , ,
. ,
,
.
,
, , , -
, , ,

.
,
1882 , . .
, .
,
. , , .
. ,
[6, . 210-211].
, -
. ( ,
, , ).
. , :
2 [ 1890 .]. , , ,
, .
, ( ; :
, , ,
, ). ,
, , ,
. , , .
5 [ 1890 .]. , , ; , -
[]. , .
, . [ -
. .] .
6 [ 1890 .].
; . ,
8- . [] .
7
 &
. [] : -
: , .
7 [ 1890 .]. ( . .) [2, . 74-75].
.. 1891 , -
, , . ,
28 , [2, . 106-110].
23 1892 . 26
: ,
, 11 8 , ( ,
. ,
.- .). . , -
. [] [] [] (,
. . . -
. .)! [2, . 159].
.. -
: 27 [ 1892 .]. ,
. , ( . . . .)
[] []. , . .
, [2, . 159].
(. , .. -
- .), -
. -
, :
13 [ 1892 .], []. ( . .) -
. , -
, [?] . , !
. ,
,
[2, . 161-162].
, 17 1892 . . ,
- [2, . 163].
19 24 1892 [2, . 176-184].
, .
, , .
[2, . 176].
.. , , , -
, , , .
7 1892
. , -
: , [] , -
[]. , , , , ,
, , ,
[] ; ( , []
, , ,
), , , , ,
, [] [ ] , . []
, , [] ( , ),
, [], . , -
, [2, . 179-180].
, , .. -
23 31 1893 : 1. IV [1893 .], []. 23. [];
, , , ;
. [] ,
, , , , , 1-
, , 800 []
8
 1. , ,
, , 10 [],
, , , ,
, . , , ; quazi
, , . ,
, , , []
[], , , [ ] [2, . 203].
. , ,
1894 , [5, . 201].
..
- . , -
( 1852- ). , 1852 -
3 ( )
. -
[3, . 6.-7].
1856 1 -
-
, 1862 [3, . 60.].
8 1859 , ( 15 ).
-
. [3, . 92.-93].
, , 1867- . 12
1867 -
( 18 ).
. ( ) -
. [3, . 204.-205].
4 1869 ( 5 ) -
( ). (
): -
, [3, . 226.].
.
, . [3, . 227].
, 27 1874
( . )
( 30 ). -

( . ) [3, . 279.-280].
, , 1895 , 26 -
84
. . 28 1895
. [4, . 190.-191].
, -
-, .. ,
.

1. . / // . 1988. 9-12; 1989. 8-11.
2. .. (1888-1894 .) / . . . : .
. .. , 1997. 264 .
3. ( ), . -904, . 2, .120.
4. , . -904, . 2, . 170.
5. . - .. /
, // .. , , ,
. : -, 2006. . 200-205.
6. . / // ..
, , , . : -, 2006. . 208-215.
9
 &
,
,

..

..
. . . , -
.
: , , , , -
, , , .

.
- - -
.
, -
- . ,
.
, -
, .
, , -
.
- . -
, .
[10, . 33]. -
, , , , , .
. . . . - -
, - .
- ,
. . -
, , ,
. ,
.
-
. , ..
. ..
, . -
,
[4, . 2-20].
. [8]. ..
, ,
. , -
.. , -
- . , -
- .
.. 2- 3- -
-.
, .. -
. .. .
(), ,
: , .
[3, . 155; 4, . 20]. , ,
. () , -
10
 1. , ,
, .. . ,
,
[3, . 155].
, , 1230- -
. 1236 .
, ,
, .
, .. , .
. ,
. , -
. [4, . 34; 8, . 21].
, . .. ,
, , -
. , , .
, , , .
, .. , -
- , --
. [3, . 156-157].
- 1240-41 ., .. -
, ,
- . ,
-- - - . ,
.. , , -
. [3, . 156-159].

1241., , () ,
. ,
[6, . 792].
, , - -
. , .. ,
. .. , -
[3, . 150-153]. -

, --
. ..
. , .
, , ,
. [3, . 154-157].
. , -
,
. , -
.. , -
, , ,
[3, . 154].
.. , -
, . - ,
- - , -
. -
, , .. .
, , - -
. ( , )
[3, . 159]. , , ,
-, - .
.. ,
.
11
 &
.. , .
, -
, . ,
( ),
. , .. , -
. ..
, 1283-85 . -
[3, . 154-155]. ,
, . ,
- , -
[3, . 159].
,
. -
, .
, .
1241 ., [6, . 791-792].
. 1257 .,
[6, . 838], .
.. ,
- . -
, , -
. .. . ,
. . ,
[2, . 230]. .. -
. , . . ,
[9, . 201-202]. -
.. . . . .. ,
,
[1, . 14]. . . ,
[7, . 37].
. [5]. -
. . , , ,
, . -
, -
. . . -
[10, . 27].
, .. -
. ,
, , -
- . - ,
,
, . ..
- ,
. .. -
-. -
.
,
, - .
. ,

.

1. .. - .: . .
. . . / .. . , 2004. 25 .
12
 1. , ,
2. .. / .. . ., .: - , 1950. 505 .
3. .. - / .. . : , 1993. . 3. 592 .
4. . .
XIII XIV / . : , 1876. 61 .
5. . , - -
/ . // . : . . . . 5. .
315-331.
6. . . 2. . .: , 1997. 648 .
7. .. / .. . : , 1998. 320 .
8. . (1150-1257) / . ; . . ..
, 2004. 27 .
9. .. - (III .) / . // - .
.: , 1977. . 186-209.
10. .. / .. . -: ,
2003. 158 .

13
 &
,

-

-

.
.

.
. , ,
XVII ..
: . , . , . , ,
, , .

. . -
XVII .
. . [29; 30; 31; 32; 33; 34], . [43], . [48; 49],
. [50] . , , -
. . . -

, .
, . . -
. , . , ,
. -, - 1905 . [41, . 220-221; 50, s. 64].
, . , , . -
[41, . 220-221]. -
: ,
, ,
, . -
.
[41, . 221].
. . -
. . ,
1906 . - ,
( , Szlachta na Ukrainie),
. . . -
[29, . 36-37; 32, . 49].
. , , -
, .
. 30 1907 .:
, , . , -
, [] ( , , -
. .) [19, . 345]. , .
- .
1907 . [36, . 36];
XVI-XVIII .
. . 5 1907 . :
; , ,
, [19, . 345]. ,
, - ,
.
, . [19, . 345; 50, s. 77]. -
. 1907 . [32, . 49-50]. , .
14
 1. , ,
; 1908-
1909 [50, s. 78-79].
1908 . -
[29, . 36; 32, . 50]. , . , . . . -
7-8 : .
[4, . 186; 32, . 50]. .
. , . -
[43, . 205]. .
[23; 31, . 123], . [24; 31, . 123], . [31, . 123-
124; 22; 47]. [29, . 36; 46].
, . .
. [3, . 195, 230].
. . -
XVII .. -
, . [5, . 30.; 18;
25; 26; 27; 29, . 36; 32, . 50; 44, . 10-11];
[19, . 349-351].
1910-1912 . . -
[1, . 1; 2, . 1]. . , -
,
. ( 25 1911 .) .
: .
XVII , -
, Nowin etc., Ks. Pamitnicze
[10, . 296; 31, . 120-121; 43, . 204-205; 14; 15] (
, 46, , -
, , ,
, ) [42, . 26].
, , 3-4
11 [10, . 296]. -
, ( , ,
) [11, . 481; 20, . 435-544; 21, . 237-271, 304-317; 10, . 288-289; 31,
. 120; 42, . 28].
, . , . -
, -
, . ( ,
), ( ), ,
( ), ( XVIII .), -
( ). , . ,
[6, . 25-28; 10, . 283; 31, . 121-122].
(. , . , . , . , -
. , . , . ) -
. [13, . 301, 313, 315, 336, 340, 344, 353, 385, 400].
. .
[33, . 241]. , -
. , . ( ),
, , . ,
1649 . [10, . 284; 31, . 122].
. . -
[3, . 195, 229-231]. . ,
, , ,
[48, . 82].
;
, , ;
,
15
 &
*. ,
. , , .
.
, , [48, . 82;
49, . 118; 35, . 80; 40, . 15; 45, . 52; 16].
. ,
. , ,
. - -
- [28, . LXXVII]. -
. :
[20, . 147].
XVII . - , ,
. , . [34, . 131].
.
, (
; )
, -
, . , , -
, 1529 1566 . ,
, , , -
, . --

. .
,
, .
[20, . 97-106]. . -
, , , -, -,
, , , -
, [20, . 101, 103].
.
XVII .
, . ,
.

. [17, . 18-19; 13, . 296; 15, . 1479-1508].
-
- , -
, .
[12, . 27-29; 20, . 105, 163]. , . , ,
. -
, ,
, ,
[17, . 18-19].
. -
XVII . ,
, , ,
. , ,
[20, . 33]. ,
[20, . 33]. , 1648 ., .
, : -
[20, . 33]. , , :
,
[9, . 6; 20, . 37], , , -
, ,
* . [37; 38; 39].
16
 1. , ,
, [20, . 43]*. ,
, :
[7, . 281] ( . ),
, (1648-1649 .)
, , **, . ,
. , ,
- , ,
[15, . 1492].
, . . -
XVII .,
. , -
- . -

. .

1. . . . ( ),
. CCCXVII, . 683, 2 .
2. , . CCCXVII, . 685, 2 .
3. , . 3561, . 1, .
301, 302 .
4. ( ), . 1235, . 1, . 25, 503 .
5. , . 1235, . 1, . 457, 148 .
6. , . 1235, . 1, . 604, 166 .
7. , . : .. ,
1861. . III. 604+134 .
8. . . : ,
1986. 423 .
9. . ., 1846. 152 .
10. / .: . , . , . , . ; .
. . ; -: , 2001. . 2. 412 .
11. . . . / . //
. . / .: . , . . : ,
2013. . 479-491.
12. . /
. // . 1908. . 1. . 25-43.
13. . / . . , 1990. 524 .
14. . -: 11 ., 12 . / . / .: . . ()
. : . , 1991. . 9, . 1. 1996. 880 .
15. . -: 11 ., 12 . / . / .: . . ()
. : . , 1991. .9, . 2. 1997. 776 .
16. . - XVI XVII / . . ;
, 1912. 248 .
17. . / . //
. 1898. XXIII-XXIV. . 1-30.
18. . XVII . / . //
. : . ., 1909. . 4-15.
19. . , , / . ; . . . . ;
: ; , 2003. . 1: . ( ) / . . , . ;
. . . , . , . , . ; . . . 960 .
* , ,
. , . , , ,
.
[51].
** . ,
1648 . : ,
[8, . 77].
17
 &
20. . . / .. . -, 1980. . 2:
/ .
. , . ]. XCVIII+637+[1] .
21. . . / . . . : -
. .. , 1991. . 3. 1657-1659.
XVII- / . . , . LXX+346 .
22. . / . // - .
1908. . XLIII, . VIII. . 307-318.
23. . [. ] Ludwik Boratyski. Studia nad nunciatur polsk Bolognettego (1581-1585)
(Rozprawy Akademii Umiejtnoci, Wydz. Historyczno-Filozofizny, seria II, tom XXIV. , 1907,
. 53-106) / . // . 1908. . LXXXII, . 2. . 222-223.
24. . [. ] Antoni Prochaska. Samorzd wojewdztwa Ruskiego w walce z opryszkami
(Rozprawy Akademii Umiejtnoci, wydz. historyczno-filozofizny, t. XLIX, , 1907, . 269-336) /
. // . 1908. . LXXXIII, . 3. . 219-221.
25. C. D. N. [ .]. Daniel Bratkowski / W. Lipiski // Przegld krajowy. 1909. 1. S. 6-7.
26. (d. c. n.) [ .]. Daniel Bratkowski / W. Lipiski // Przegld krajowy. 1909. 3. S. 5.
27. D. [ .]. Daniel Bratkowski / W. Lipiski // Przegld krajowy. 1909. 4. S. 5.
28. . , . . / . //
. . . -, 1980. . 2. . XVII-XCVIII.
29. . : / . //
. 1992. 1-3. . 34-44.
30. . ( ) /
. // . . . . . . . ., . 125-
. , 1994. . 306-317.
31. . / . //
. 1999. 2-4. . 110-142.
32. . (
) / . //
: . . : - . . . - . . : -
. . . . ,
1999. . 47-64.
33. . : / . // 2000. 1999.
. 31-32. . 238-244.
34. . .
1908-1914 / . // . 2013. 23. . 122-159.
35. . ? /
. // : . . : -
. . . - . . : - . .
. . , 1999. . 65-85.
36. . ( ) /
. // . , , . ; : ;
, 2003. . 1: . ( ). . 33-81.
37. .. , / . . //
- . , 1916. . 2. . 93-108.
38. .. 1656 1657 . / . . //
- . , 1911. . 1. . 25-117.
39. ..
/ . . . : [. .], 1914. 19 .
40. . . XIX-XX : .
. ... . . : 07. 00. 06 , /
. , 1999. 18 .
41. - .. : 2 . / . . . , . , . ,
. , . , . . : . 1994. . 2. 573, [3] .
42. .. - XVII . /
.. . : , 1996 262 .
18
 1. , ,
43. .. : , : /
.. . : - . , 2012. 622 .
44. .. -
(1882 1931 .): . . ... . . : 07. 00. 01 /
. , 2011. 20 .
45. ..
XIX XX : , , / . . . : - .
. . . , 1999. 388 .
46. .. - . XX . /
.. // . 2009. 1. . 102-116.
47. . (
) / . // . . ;
, 1994. . 1: : - :
. . . . . 161-170.
48. .. ( 125- ) / . // . 2007.
5. .75-95.
49. . XX .: ,
, / . // : : . . (
): 2 . : [..], 1995. . 1. . 111-133.
50. Gancarz B. My, szlachta ukraiska... Zarys ycia i dzialanoci Waclawa Lipinskiego 1882-1914 / B. Gancarz.
Krakw: ARCANA, 2006. 330 s.
51. : . // [ ] //
: http://tyzhden.ua/Politics/54663.

19
 &
Vitalii Kariev,
doktorant Instytutu Historii
Uniwersytetu Rzeszowskiego

WPYW MYCHAJA HRUSZEWSKIEGO NA JEDNEGO

Z NAJPOPULARNIEJSZYCH UKRAISKICH PISARZY POCZ. XX W.
WOODYMYRA WYNNYCZENK (NA PODSTAWIE WSPOMNIE
I EPISTOLOGRAFICZNEGO DZIEDZICTWA)

M. Hrustewski towarzyszy W. Wynnyczenkowi nie tylko w dziaalnoci politycznej, ktra miaa sporo
fatalnych bdw i nierozumienia, ale take w jedynej i prawdziwej dziaalnoci W. Wynnyczenki dziaalnoci
twrczej, pisarskiej.
Kluczowe sowa: Lieraturno-naukowy wistnyk, powiesc Uczciwo ze sob, publikacj w jzyku rosyjskim.

Nasza znajomo rozpoczea si przed pierwsz rewolucj [rewolucja 1905 r.], kiedy on uciekszy z
wojska mieszka we Lwowie. Pewnego dnia on przyszed do mnie eby poradzi si, czy mona byo by na
dokumencie metryce czy maturze, ju nie pamitam chemicznym sposobem zetrze obecne imi i wpisa
nowe, eby z tym dokumentem powrci si [na terytorium Ukrainy w skadzie Rosyjskiego imperium].
Odmwiem jego od tego uwaajc za skod psu dokument. On wicej nie przychodzi do mnie, take
podczas tej rewolucji nie spotkaem jego, bo siedzia w Kijowskim wizieniu skd i przekaza opowiadanie
Dym dla pierwszej ksiki LNWisnyka [Literaturno Naukowego Wistnyka] wydanej w Kijowie.
Pniej midzy nami bya korespondencja zwizana z jego wspprac z LNW, spotykalimy rzadko, ale
przyjacielsko[3, s. 108].
Jednak W. Wynnyczenko podrobi dokumenty i sprbowa wrci do Ukrainy. Wedug uchway Zagranicznej
grupy RUP on bdzie stara si przekroczy granic i przewie socjalistyczn literatur [1, s. 189-190]. Wtedy
w imperium jego ju 5 miesicy aktywnie szuka policja.
W lipcu 1903 r. on zosta zaaresztowany na granicznym punkcie przejcia Wooczysk z paszportem na
imi Austriaka Jarosawa Doyskiego, studenta Lwowskiego uniwersytetu. W tej sprawie napisano, e przy
aresztowanym bya znaleziona kontrabanda z wyjtkowo zodziejskich wyda.Tak okrelona kontrabanda
wygldaa nastpujco:
1. 506 szt. broszury Robota;
2. 50 szt. broszury Wasna ziemia;
3. 139 szt. broszury Wujek Dmytro;
4. 30 szt. broszury Rewolucja 1848 roku we Francji;
5. 202 szt. opowiadania Walka;
6. 82 szt. broszury Czy jest teraz paszczyzna;
7. 50 szt. broszury Strajk i bojkot;
8. 500 szt. (opowiadania) Sodatyki;
9. 203 szt. gazety Chop;
10. 1 szt. gazety Iskra 43;
11. 1 szt. gazety o to jest przestpca pastwowy, rewolucjonista, socjalista[8, ark. 24].
30 lipca 1903 r. w raporcie napisano polityczny aresztowany Woodymyr Wynnyczenko wzity ze
wszystkimi jego rzeczami pod wart na Gwn gauptwacht w m. Kijw.[8, ark. 17]. Pniej on by odesany
do ukjanowskiego wizienia. On mia by sdzony w kilku sprawach. Pierwsza sprawa sd batalionowy mia
sdzi za samowolne odejcie,dezercj, ucieczk wraz z przekraczaniem rosyjskiej granicy oraz za celowe
psucie wydanej mu rzeczy (wojskowy mundur) i korzystanie z cudzego paszportu. Druga sprawa andarmeria
prowadzia ledztwo za przywiezienie nielegalnej literatury oraz rewolucyjn dziaalno. Oczywicie W.
Wynnyczenko zosta uznany za winnego [9].
Po raz pierwszy W. Wynnyczenko zwrci si do Literaturno-Naukowego Wistnyka jeszcze kiedy uczy si
w gimnazjum. On wysa do redakcji swj poemat Zofia. Wistnyk by pierwszym literaturno-naukowym oraz
spoeczno-politycznym czasopismem Ukrainy oraz wczesnym centrum elity literackiej w Ukrainie. Odpowiedzi
od redakcji W. Wynnyczenko tak i nie otrzyma. Ju pniej jako student W. Wynnyczenko prbowa opublikowa
swj utwr w czasopimie Kijowska starowina pod zmienionym tytuem Prostytutka. Mychajlo Markowski

20
 1. , ,
znalaz rkopis tego utworu w Bibliotece Ukraiskiej Akademii Nauk. On napisa wstpny artyku do tego
utworu. Opiera si na recenzji redaktora czasopisma Kijowska starowinao tym, e redakcja zdecydowaa w
ogle nie drukowa poetyckich utworw oraz e sam utwr by sabo napisany. Jednak M. Markowski chcia
nadrukowa Prostytutk w czasopimie Ukraina w celu zapoznania z pierwszymi krokami pisarza [5, s. 77].
Redaktorem Ukrainy by M. Hruszewski. Redakcja Ukrainy zgodzia si drukowa twr wtedy ju bardzo
znanego pisarza, ale owiadczya, e bez pozwolenia samego autora nie bdzie tego robia. Z pewnych przyczyn
W. Wynnyczenko takiego pozwolenia nie da [6].
Ale Kateryna Hruszewska, crka M. Hruszewskiego w licie przekonaa pisarza opublikowa
Prostytutk. Wskazywaa nie tylko na jako utworu, ale take: a tak jak nasze wielotygodniowe
dowiadczenie z kolejek za chlebem, cukrem, sol, naft pokazuje, e szczcie w tej walce jest na stronie
najmodszych, ktrzy mog wsta najwczeniej i wysta najduej, wic wszystkie szanse na publikacj
Prostytutki bd w rkach jakiego studenta pierwszego roku, albo ostatniego roku jakiej profszkoy
szkoy, ktry bdzie porwnywa swoje znalezisko z Curwoodem [James Olivier Curwood] albo z
Sinclairem [Harry Sinclair Lewis] czyli najbardziej znanymi naszej publice pisarzami! Obawiam si e
jeeli sprawa z artykuem Mark[owskiego] bdzie si cign to dowiedz si o Prostytutce i ukradn
u biednego autora (Mar[owskiego] mam na myli) sensacj i saw, a mu bdzie bardzo obraliwie [6].
Z tego listu mona zauway, e Kateryna Hruszewska nie bardzo wierzya w modych naukowcw.
e oni mog zawieci si nowoci tematu i nowoczesnoci podejcia. Wic przejawia si zasada kto
wyszy ten i ma racj, albo profesor zawsze ma racj. Jednak M. Markowski tutaj zdecydowanie mia
pierwszestwo na publikowanie utworu. W. Wynnyczenko odpowiadajc na list zgadza si, e trzeba da
pozwolenie, bo tak czy owak nadrukuj inni...[2, s.23].
Wogle pierwsze publikacj W. Wynnyczence nie atwo si daway. Wg. wspomnie J. Tyszczenki, kiedy W.
Wynnyczenko napisa swoje pierwsze opowiadanie Sia i pikno on zwrci si do kierownika wydawnictwa
Kijowska starowina W. Stepanenki z prob przeczyta i da wasn ocen opowiadaniu. W. Stepanenko
nie tylko odrzuci utwr, ale take wymia W. Wynnyczenk jako niezdarnego pisarza. Ale przy tej rozmowie
by obecny Jewhenij Czykaenko, ktry wzi ten rkopis do domu. Na drugi dzie, przeczytawszy ten utwr
on owiadczy W. Stepanenkowi: Wiecie co, e Pan wczoraj wyrzuci niezwykle uzdolnionego ukraiskiego
pisarza? Wiecie, e takiej rzeczy, ktr trzymaem w rkach w naszej literaturze jeszcze nie byo?. We swoich
wspomnieniach J. Czykaenko pisze, e W. Stepanenko, redaktor Kijowskiej starowiny nie chcia drukowa
Pikno i si, uwaajc ten utwr za gorkowszczyzn (kopiowanie M. Horkiego), bo jego ona uwaa, e
w takim przypadku w porzdnych rodzinach nie mona bdzie trzyma Kijowsk starowin. Opowiadanie
pniej jednak zostao wydane w Kijowskiej starowinie [7, s. 45-77].
Dla W. Wynnyczenki cikim problemem byo drukowanie utworw w Rosyjskich wydawnictwach,
a wanie w jzyku rosyjskim. Cenzura, pienidzy okazay si nie gwnym problemem pisarza. Jego
idee naraay si na sprzeciw, niezrozumienie i bardzo ostr krytyk. Najbardziej podpadali pod krytyk
jego dramaty Szczeble ycia, Memento oraz powie Uczciwo ze sob. Idee W. Wynnyczenki w
tych utworach jawnie wypyway z jego zainteresowa Nietzscheask koncepcj przewartociowania
wartoci(wiadomo, e W. Wznnyczenko siedzc u wizieniu przetumaczy najwaniejsze dzieo Friedricha
Wilhelma Nietzschego: Tako rzecze Zaratustra. Ksika dla wszystkich i dla nikogo). Koncepcja ta
jednak czsto sprowadzaa si do moralizowania bezwartociowoci. Nietzsche jako przeciwnik filisterstwa,
dogmatw, konwenansw, posuszestwa, a take socjalizmu jak nie paradoksalnie odpowiada socjalicie
W. Wynnyczence, ktry pragn rewolucyjnych przemian ycia spoecznego. Idee Nietzsche wtedy jeszcze
nie byy powszechnie znane, ale w Europie Zachodniej mieli wielk popularno, bodaj e przez ich pikn
poetyczno. Np. Zainteresowanie Olhy Kobylaskiej Nietzschym poprzedzao zainteresowanie caej
tendencji rosyjskiej literatury, ktra zapoznaa si z niemieckim filozofem i poet dopiero na pocz. XX w.
kiedy pojawiy si pierwsze tumaczenia i prace porwnawcze.
Temu nierozumieniu wrd ukraiskiego spoeczestwa towarzyszyy take oferowane wysokie
wynagrodzenia przez rosyjskie wydawnictwa. Jewhenij Czykaenko tzw. chrzestny ojciec W. Wynnyczenki
jako pisarza 2 maja 1903 r. w licie napisa, e bdzie za cay rok paci 300 rubli, owiadcza take, e bdzie
wypaca nie od razu, a kadego miesica. W. Wynnyczenko mia za rok napisa nie mniej 5 ciu drukowanych
listw [4, s. 37]. J. Czykaenko pniej we wasnym dzienniku zaznacza, e W. Wynnyczenko yje wyjtkowo
z literackiej pracy - wicej 1000 rubli rocznie nie potrafi zarabia, a na tak sum z rodzin za granic nie da
si y [4, s. 62].
5 sierpnia 1912 r. W. Wynnyczenko w licie odpowiada na zaniepokojenia J. Czykaenka o tym eby zosta
rosyjskim pisarzem. Powiem szczerze: wielka jest pokusa do tego. Szczeglnie teraz, kiedy w Rosji na mnie z
21
 &
jakiego powodu zaczynaj zwraca uwag. Na przykad, trzy tygodnia temu dostaem zaproszenie od nowego
towarzystwa rosyjskich pisarzy Sodruestwo... Mnie uwaaj za wieloryba, jak pisze mj przyjaciel na
ktremu bdzie trzymaa si organizacja (Zaproszono Andriejewa [Leonid Andriejew - rosyjski pisarz uwaany
za zaoyciela rosyjskiego ekspresjonizmu], Arcybaszewa [Michai Arcybaszew ], Kuprina [Aleksandr Kuprin],
itp). Dla mnie jedna y najwyszych pac (300-400 rubli za stron). Mnie pisz, e mn bardzo interesuj si,
zachwycaj si [4, s. 62-63].
Ale potrzeba drukowa si w Rosji wywoay smutne nastroje u pisarza. On obawia si, e bd jego
oskarali o zdrad. W licie do przyjaciela Jurija Tyszczenki on opisa swoje nastroje, a przyjaciel opowiedzia
o tym licie M. Hruszewskiemu.
Z tego powodu M. Hruszewski napisa list do W. Wynnyczenki. Pawe Fylypowycz [J. Tyszczenko wtedy
mieszka pod wymylonym imieniem i nazwiskiem] przekaza mnie smutn tre Paskiego listu, nie mog
nie powiedzie Panu kilku sw z tego powodu. Absolutnie daremnie uwaacie siebie za obcego w ukraiskiej
spoecznoci. Nie zgadzam si nawet z niektrymi waszymi pomysami, ona [ukraiska spoeczno] Pana
wysoko ceni i lubi te elementy, ktre s najbardziej zdrowe i niezawodne. e cik z ni [spoeczestwem]
y o tym ja dobrze wiem; ale nie dlatego czowiek pracuje w spoeczestwie eby zrywa kwiaty
zadowolenia. M. Hruszewski ze zrozumieniem ustosunkowa si do chci W. Wynnyczenki zdoby saw
w rosyjskim spoeczestwie, wic rwnie obawia si, e on spadnie moralnie, czyli zacznie sprzedawa
si i zapomni o ukraiskim yciu. M. Hruszewski pisa: To bdzie wielka strata i dla Ukraina i dla Pana,
Pan stanie moraln kalek. Pamitajcie o tym i nie sprzedajcie si za juszk z soczewicy wynagrodzenia i
wikszej popularnoci. Kiedy Pan nie wytrwa to bdzie bardzo smutno [6].
W. Wynnyczenko odpowiadajc na list M. Hruszewskiego, zwizanego z kwest drukowania utworw
w Rosji podzikowa za dobrego lista. On pisa, e nie sprzeda si za juszk z soczewicy, ale utwr ju
sprzeda wydawnictwu Ziemia i pyta czy da si miesic pniej nadrukowa ten sam utwr u Wistnyku.
Tym utworem bya powie Uczciwo ze sob, ktra bya kontynuacj jego dramatu Szczeble ycia.
LNW nie nadrukowa tej powieci, nawet W. Wynnyczenko zgadza si z tym, e ten utwr jest zbyt amoralny
dla tego wydawnictwa. On zaznacza, i duo prenumeratorw ju zrezygnowao z tego czasopisma przez
jego, jak oni uwaj amoralne utwory. M. Hruszewski wypowiada al z takiego despotycznego stanowiska
ukraiskiej publicznoci, aowa o tym e pisarz musi stara si nie naraa si, albo wdrowa do innej
publicznoci [6].
W. Wynnyczenko wpslnie z J. Czykaenkiem umwiy si, e W. Wynnyczenko napisane utwory w jzyku
rosyjskim bdzie osobicie tumaczy na ukraiski nawet w przypadku kiedy dla tego trzeba byo wydawa
wasne pinidzy. W takim przypadku on otrzyma prawo zaznacza u swoich rosyjskich utworach, e oni s
tumaczeniem z ukraiskiego rkopisu [7, s. 240].
Zdarzay si take ktnie midzy W. Wynyczenkiem a LNW. Pisarz twierdzi, e nie potrzebuje adnych
dotacji od wydawnictwa i nie chce otrzymywa pace od nieznanych mu ludzi, szczeglnie od tych ludzi ktrzy
wrogo do niego odnosz si. Take domaga si podwyszenia wynagrodzenia i zwikszenia miejsca na wasne
utwory w czasopimie na tyle na ile potrafi napisa. Argumentowa swoje stanowisko tym, e musi utrzymywa
jeszcze 12 ludzi ze swojej rodziny. Take jemu nie podobaa si dokuczliwa dobroczynno Komitetu pomocy.
On chcia eby jego utwory wydawali na podstawie artystycznego poziomu a nie decyzji Komitetu pomocy. M.
Hruszewski obieca postara si podwyszy wynagrodzenie (z Komitetu pomocy), ale odmwi w drukowaniu
wszystkiego a take wyjani niemoliwo podwyszenia pacy za stron rozumiejc to wszystko jako
wasne ambicje autora. Take wskazywa na to, e zwikszenie miejsca w czasopimie ma zalee od iloci
przesanego materiau, a nie z gry ustalonej liczby. W. Wynnyczenko pniej prosi wybaczy mu za ten list i
rwnie prosi zwrci ten list. M. Hruszewski tego lista nie zwrci. Oprcz samych wybacze W. Wynnyczenko
chcia rezygnowa z udziau w czasopimie, on pisa eby zwrcili mu opowiadanie Tajemniczo, a take
owiadcza o tym, e on nie bdzie wicej wsppracowa z wydawnictwem. Z drugiej strony LNW by jedynym
ukrainojzycznym wydawnictwem gdzie mona byo publikowa wielkie utwory. W. Wynnyczenko rozmyla
nawet nad tym eby w ogle przesta pisa.
M. Hruszewski t sytuacje tak wspomina: Pniej midzy nami znw wysza nieprzyjemno przez
LNW on do ostro domaga si podwyszenia wynagrodzenia, nastpnie domaga si zwrotu swojego lista
itp. i korespondencja midzy nami przerwaa si. Dopiero podczas mojego zesania on przysa mnie swoj
ksik i kartk z yczeniami na Wielkanoc bez podpisu i adresy wiedzc, e poznam jego pismo [3, s. 108].
J. Czykaenko i J. Tyszczenko przekonywali W. Wynnyczenk nie zrywa kontaktw z wydawnictwem. A
mecenat J. Czykaenko obieca porozmawia z M. Hruszewskim w tej sprawie. J. Czykaenko argumentowa, e
Komitet pomocy pomaga W. Wynnyczence nie jako czowieku, a jako pisarzowi i tutaj wystpuje nie filantropia,
22
 1. , ,
a wspieranie literatury. W kocu wsplnymi wysikami udao si zaatwi ten konflikt. J. Czykaenko prosi
take nie porwnywa ukraiskie i rosyjskie wydawnictwa, gdy rosyjskie wydawnictwa s komercjalizowane,
a ukraiskie trzymaj si na filantropii. Konflikt ten w kocu by zaatwiony [6].
Nie zwaajc na to, e W. Wynnyczenko nazywa siebie komunist i wolno Ukrainy stara si znale
w moskiewskich gabinetach on z wielk powag odnosi M. Hruszewskiego i jego idei oraz wszelako jego
podtrzymywa. Bdc w zasadzie socjalist W. Wynnyczenko jako nastpca M. Hruszewskiego na stanowisku
gowy pastwa pragn tego samego: wadzy narodu, ktra bya najwysz socjaln ide. W styczniu 1908 r. on
pisa do J. Czykaenki: Bdzie pewni..., e dopki odczuwam w sobie siy postaram si zrobi wszystko eby
przysuy si naszej narodowej sprawie. Wszelkimi drogami, wszelkimi sposobami, a my musimy stan na
rwni z czoowymi narodami [10].
M. Hrustewski towarzyszy W. Wynnyczenkowi nie tylko w dziaalnoci politycznej, ktra miaa sporo
fatalnych bdw i nierozumienia, ale take w jedynej i prawdziwej dziaalnoci dla W. Wynnyczenki
dziaalnoci twrczej, pisarskiej. Wic W. Wynnyczenko jako artysta, ambitna i pewna w sobie posta nie chcia
y wedug cudzych rozkazw. Dlatego naraa si na rne konflikty m. in. i wydawnictwem LNW (szczeglnie
z Komitetem pomocy), lecz wydawnictwo byo dla niego jedyn moliwoci, aby mc drukowa swoje
utwory w jzyku ukraiskim. Opierajc na M. Hruszewskim, chcc wsppracowa z czasopismem, a nie
jego porednikami, potrzebujc oceny wasnych prac a nie pomocy, domagajc zwikszenia wynagrodzenia
W. Wynnyczenko prawie cakowicie obniy intensywno korespondencji z naczelnym redaktorem. Jednak
konflikt w pewnym stopniu zosta zaatwiony, a utwory W. Wynynczenki nadal byy wydawane w jzyku
ukraiskim (opowiadania: Tajemniczo, Historia Jakymowego budynku, dramat Natu).

Spis literatury
1. . / . // . ; , 1919. . 5. . 189-190.
2. . / . // . ; , 1919. . 4. . 53.
3. . / . . // . 1989. 8. . 108.
4. . / . , . . : ,
2005. 376 .
5. . . / . // . 1929. .
34. . 77.
6. . (1908-1928). ,
2013. . 18, . 21. 852 .
7. . . / . // - . , 1946. .
1. . 45-77.
8. . (1907-1917) / . . . 240.
9. , . 274, . 1, . 664, . 17, 24.
10. , . 274, . 1, . 664, . 171.
11. . . , . 293, . 73-183.

Skrty
LNW Literaturno-Naukowy Wistnyk
Profszkoa technikum
Rewolucja Rewolucja rosyjska 1905 roku
RUP - Ukraiska Partia Rewolucyjna
m. in. midzy innymi
itp. i temu/tym podobne
szt. sztuk

23
 &
K,
,
,
.

. -

- .
.
. . ,
.
.
: , , , . .

(2015) .
, , -
, .
. ,
,
. . , -
,
. -
.
ethnicity.
. . .
[2, . 19]. -
-
- . .
, -
.
.
,
, .
. , . -
. , , ( ,
, ). -
. . ,
-
. . , . , .
, .
. ,
(--
-), , -
. ,
. contra
.
. , . : ,
Clio [8, 9]? -
-. , ,
, .
. -
. , -
,
24
 1. , ,
, [10, . 28]. -
.
.
, ,
, , . ,
(, [ . ], [] [
], [ . .]) , [2, . 24].
, [ 2, . 24].
. -
, . 14 1884 .
. . -, , -
, . ,
, [], []
[ 2 , . 19].
, ,
, , -
,
, - ,
[7, . 52]. -
.
, , , , -
.
.
. .
14 1884 . : -
[2 , . 19]. -
. -- -
. . -,
,
. ,
. .
(1850-1891),
, -
[ 3].
, . . -
[1, 7, 8].
,
. , -
, ,
, ,
-
- .
. , , . , . ,
- , -
. -
- ,
, , . -
, -
. -, (1884),
-
. 8 1885 . . - (1884):
, [ 2, c.21].
- . - : , -
, . , ,
, , . -
25
 &
, , ,
, . , ,
, , , ,
, , .
, , , -
, . ,
-, , . - -
, . ; ,
, , .
. - []
, , ,
. - , ,
- , ,
, . , , -
. - . E, -, -
,
, , ,
. , ,
[] , ,
[ 2, c. 24].
. - . ,
. , -
- .
, , . . -
, XIX . . ,
- .
. , . ,
.
-
. . :
- , ,
- -
[6, . 8]. .
. -
, 1798 . . ,
.
- -
. () , ,
, , . , -
, , , , ,
, . ,
.
90- . . -
. , , , .
.
. - ,
-.
- . ,
, - -
. .
, , , . ,
. .
. -
-
. .
26
 1. , ,
- . -

(- ).
.
, . , -
, . -
.
.

( , ).
.
.
. ,
.
. , -
.
.
-- - . -
-
, .
, . , -
. -
,
, . . . -
,
, ,
[10, . 234-235].
.
, , -
-,
. .
,
. , ,
, .
.
, , , -
() ,
, -
, , ,
. .
. -
. -
, ,
, ,
.
, , .
. - -
. , -
, .
: - -
? -
,
- .
. -

27
 &
.
. --
. , ,
. -
- . -
-
.
. , ,
, .
-
, .
. -
.
. .
- , -
, , .
.
- -
. -
.
, ,
[4, . 227]. -
, , ,
.
-
. .
. , -
. -

. -
.
, , .

1. . / . // . . :
50- . : , 2011. . 12. . V-V.
2. . ( . . -
) / . // . 1996. 10. . 8-26.
3. . :
/ . . . ., 1922.
4. . - / . // . . : 50-
. : , 2011. . 12. . 222-235.
5. . (1888-1894 .) / . ; , ., .
. . , 1997.
6. . ? / . // . : , 1990.
. 5-12.
7. . / . // 1996. 3.
. 51-60.
8. . / . //
1969 . .107-129.
9. . / . // :
. -, 1968. . 3. . 316-329.
10. . / . // . 1996. 10.
. 28-29.

28
 2.

2.

,

-

-

,

-

-

- :
1978 .

. - - ., ,
.. 1978 .
: , , , ,
, .

. - - -
. 1959 .
1961 . [2; 5, . 84-85]. .
1961-1979 . [2-13; 15-18; 23, . 223-263; 29, . 164-165; 30, . 165-166]. -
,
. , -
. 1960- . .. , -
(. ) (. ),
. [4; 5, 6, . 33-34; 16, . 310-311]. .
, -
, , ,
[2, . 85-93; 3, . 33-34; 4; 5; 6; 7; 18, 23, . 233, 239]. . 1968-1970, 1974 .
,
[4-8; 10, . 228-234; 11, . 165; 12; 15; 19, . 38-39; 29; 30]. 1974 . . -
, ( ,
, - ) [15; 27, . 85-92].
[18; 21, . 10].
. , . .
1978 . . . V,
2, 1979 . [18; 26, . 29-30].
. 1978 .
, 2 .
, [1, . 10-12]. -
,
29
 &
[18]. . 1978-1979 . .
1978 . . .
(160 ) -
, , . 2
32 2, -
. ( ) (. 1, 1, 2). -
0,20-0,60 ( ): -
,
, (. 2, 1).
,
(. 2, 2).
( - ),
(. 2, 1; 3). -
- - -
. ,
. , 10-203-5 . -
, 0,55 0,98 , 0,15-0,20 ,
0, 25 0,82 . -
, 4050 . -
- .
: 2,4 , 2,0 , V V 2,0-2,2 ,
V V 2,4 , V 2,7-2,8 . -
( ,
). , 4,2-4,42,8 ( 12 2) (. 3).
, ,
Unio 0,35-0,40
.
0,20-0,25
( 0,20-0,25 ).
1,601,40 .
1,5-3 . ( )
.
- , -
. - Unio 1,20,60 . -
410 .
- --
15-20 0,60-0,65 ( ). 1,400,80 .
-
. ,
.
, -, , -
, .
, , -
. .
, , ,
, ,
.
, , -
. -
. , , ,
. , ,
, - -
() (. 2, 2).
. ,
.
30
 2.
. , , , -
. 1153 . , -
, 7,543 .
: , , , -, , -
- . -
. . .
, , ,
, , .
, , :
, , . -
, . -
, , , -.
, , . , -
. : d () 14 , d 10 , h 8 ; d 12,5,
d 9,5, h () 8 (. 7, 1, 2).
, , -
, , 1/3 , -
, -. : d 37 , d 7,5 , h 23
(. 4, 13 ). [9, . 44].
, , -
, , - , : d 87 ,
d 5-7 , h 45 .
- -: -
, . -
, -. : d 50
30 , d 7-10 , h 80 75 . :
4545 , 2535 , h 80 70 . -
3224 .
, ,
, [31, . 24, . 2, 3; . 28, . 3, 4, 6].
.
(. 4).
, 1974 . : , -
, , . , -
, - . 6
, - . -
, , .
( ) [27, . 85-92; 28, . 163-164].
,
. - -
, : ,
, , .
: d 158 , d 38 , h 65-70 (. 7, 4).

.
, ,
(), -. [9, . 34; 14; 24; 25].
(. 5, 3, 4, 8, 10, 11, 12-15, 18, 21). -
, , , , ,
. , -
(. 5, 22). ,
, , ,
(. 5, 1-7, 9). . -

(. 5, 7). .

31
 &
- : -
, ,
.
, , .
(. 7, 5). 310 . . -
53% .
, 38% ,
, , -
, , , , , (. 6, 3-9, 11).
() (. 6, 1, 2). -
. .
, , , (),
, .

[9, . 34-45; 20, . 60-83; 25].
, ( 8%),
: : , -
, , , ,
(. 6, 10, 15-19). , ,
, , , (. 6, 13).
- , -
- [9, . 51] (. 7, 3). -
(. 6, 14). .
.. , -
, , -, -
, ,
[22, . 24-30; 25, . 18-20]. - 1978 .
, , [26, . 30].
. [9, . 51].
,
-, , -
, , , -
, , .
1978 ., , -
. ,
, .

1. .. - (
. ) / .. // V - . :
. -, 1990. . 10-12.
2. .. -
1961 . / .. // . 1961/53. 17 .
3. ..
1962 . / .. // . 1962/54. 15 .
4. .. . / .. // 1967. 1968.
. 2. . 95-97.
5. .. . ( 1961 .) / .. //
. ., 1970. 123. . 84-93.
6. ..
/ .. // . 1970, 1973/119. 23 .
7. .. . / .. // 1969 . 1970.
. 226-227.
8. .. . / .. // 1968 . 1971.
. 3. . 124-127.
32
 2.
9. .. / .. // . 1971. 1. . 31-54.
10. .. / .. // . 1971. 3. . 228-234.
11. .. / .. // . ,
1971. . 1. . 165-177.
12. .. . / .. // 1969 . ,
1972. . 4. . 83-85.
13. .. /
.. // , 50-
. (, 1968). , 1972. . 111-113.
14. .. / .. // .
1972. 5. . 3-23.
15. ..
/ .. // . 1974/3. 13 .
16. .. - / .. // 1973. ., 1974. . 310-311.
17. ..
1976 . / .. // . 1976/25. 13 .
18. ..
1978 / .. // . 1978/30. 19 .
19. ..
/ .. // 1976-1977 .: . .
V . . , 1978. . 38-39.
20. .. - /
.. // - . . .: . . . .
, 1984. . 60-83.
21. .. / .. // . 1984.
. 45. . 10-24.
22. .. - /
.. // . 1985. . 51. . 22-31.
23. .. / .. // . ,
1985. . 1. . 223-263.
24. .. - / .. // V
- : . . -, 1990. . 12-13.
25. .. -
/ .. //
- ( 120- ): . . , 1998. . 18-20.
26. ..
- - / .. , . . - //
. . .-. . . , 2000. . 29-31.
27. .. - /
.. // : . . . . , 1989. . 85-92.
28. .. / .. // . , 2004. . 2. . 163-164.
29. .. - / .. // . , 2004. . 2. . 164-165.
30. .. - / .. // . , 2004. . 2. . 165-166.
31. . . / . //
& : . . V . .-. ., . 125-
.-. . . -. -, 2015. .22-32.

33
 &

1 2
. 1. . . 1978 .:
1 . . , .. ;
2 2.

1 2
. 2. . . , 1978 .:
1 . ;
2 . .. .

. 3. , . .
1978 .
: .

34
 2.

5
1 3 4 6
2

12

10 11
7 8 9 13

15 18 19
16

14 17 20

23 24 25
22
21
. 4. . . . 1978 . .

3
5
1
2
4

7 8 9
10

11
14 15 16
12
13
22

21
17 19 20
18

. 5. . . . 1978 . .

35
 &

1 2 5
4

6 7
9
10

8 12
11

13

15 16
14

20
18
19
17

. 6. . . . 1978 . :
.

1 2

. 7. . . . 1978 .
:
1-2 : ; 4 5
3 ;
4 : -;
5 : .

36
 2.
,

-

( )

,
( 1950- . . . ).
, , .
: , , , ,
, , , .

, . ( ). (-
) 1947 .,
: 1952 1953 . . . , 1955, 1956 1959 .
.. [6, . 487; 13; 20].
(1922-2003) . . . [1975], , -
, , 1945 -
( , ),
() , 1952 1977 .
1946 ..
.. ( ). -
. . ,
, , , (1952-1959 .). -
. . ,
[17, . 165-166].
1955-1956 1959 . -
. -
, : , / .
.. [19].
: 1 -
-, ;
2 , -,
( )
; 3 ():
, [13, . 91-92].
.. [13; 14; 16; 18]. -
. . , -
/ [8, . 42-65; 7, . 489-490],
.
: 1955-1956 . .
231; 1959 . . 246. -
50 , ,
.
(27), (14), (3), , -
(3), (7).
, .
, -
: 13 5 [16, . 3, 2; 18, . 9, 3, 4;
21, . 12, 5-7], [18, . 9, 1]. , -
.
37
 &
(27 .) ,
. ,
.

1. (?). , .
, . ,
, , , -
. , ,
(, ). 75 (. 1, 1).
2. . 246/3166. [16, . 22, . 3, 1; 9, . 5, . 11].
2. , ,
. , , .
, . , ,
, .
. 84 (. 1, 2). 3. . 231/321. [13,
. 93, . 18, 2; 28, bb. 221; 9, . 5, .10].
3. . , ,
, . , . . 38
(. 1, 3). 4. . 246/3092.
, ,
[16, . 3, 2]. , , -
. , , , ,
(. 1, 4).
4. , (?) .
, . 24 (. 1, 5).
2. . 246/3230.
5.
. , ,
, . -
.
. 80 (. 1, 6). 7. . 231/389.
6. . ,
, . , , -
. , , ,
; . 71 (. 1, 7). 3. . 231/319. -
: .. , [13, . 92, . 18, 3].
7. . ,
, . , , -
, , . -
( ). 58 (. 1, 8). 3. . 231/322.
[13, . 92, . 18, 1; 16, . 20, . 2, 1; 28, bb. 220].
8. . ,
, , .
50 (. 1, 9). 3. . 231/320.
9. , -
.
. 47 (. 1, 10). 6. . 231/402.
. . , ( -
) : 1, 8 d; 2 b;
3, 9 1; 4, 5 b; 6, 7 [21, c. 23-36]. . . ,
, 1, 2 1 (); 4 2 (); 9
3 (, ); 8 4 ( ) [12, c. 5].

10. . -
, , ( ). - , -

38
 2.
, .
, , -
. , ( . . -
) [23, .179, 182]. 80 (. 2, 1). . 246/3165.
.. [16, c. 24]. [16, . 6;
21, . 12, 8; 4, . 391; 23, . 182; 27, P. 196; 9, . 5, 8.].
, [26, Fig. 160-161; 21, . 11, 9].
11. , -
. , , , . -
, -
. 57 (. 2, 2). 4.
. 246/3164. [21, . 60, . 12, 9].
12. . ,
, . , -
, . ( ,
). , , , -
; . 58
(. 2, 3). 3. . 231/345.
13. . -
, , -
. ,
. ( )
, , -
. 70 (. 2, 4). 3. . 231/341.
[3, . 102-107].
14. (?) : , -
, . , , -
. .
, . . -
. 38 (. 2, 5). 3. . 246/3490.
15. . -
. , , , ,
, . :
; , 4 ,
( ). . -
. . 40 (. 2, 6).
4. . 246/3162.
16. , -
. 24 (. 2, 7).
3. . 231/405.
17. (?) . -
, ( ).
, , , 4- (
). -,
( ?). (-
) . 35 (. 2, 8). 4-5. . 246/3093.
18. , - ,
. , ,
-
( ) . 60 (. 2, 9).
3. . 231/338.
19. .
, , . -
, . -. , -
(?). 52 (. 2, 10). 4. . 246/3494.
39
 &
20. -
. -
, .
. , , -
. 44 (. 2, 11). V. . 246/3089.
. . : ( )
, , [21, . 61]. ,
10-20 : 18 ; 10, 11,17, 19 1; 12-16, 20
3.

21. , ,
. , , , -
. (
): , -
. 95 (. 3, 4). 1. . 246/3167. [16, . 3, 3].
22. .
( ,
). , , -
. : , (,
?) , . 78 (. 3, 5).
V. . 246/3168.
23. .
, . --
,
, ,
. 83 (. 3, 6).
, 30 . 4. . 246/3169.
24. . -
, .
- , , -
. . ,
-, . -
. 46 (. 3, 7). 4. . 246/3091.
2, . . , -
[13, . 100]. . .
2 , [21, . 60-61, . 12, 2, 3, 10].

25. , -
. ,
, . , -
: ,
(--). 23 (. 3, 1). V. .
231/335. [15, . 134, . 3]
26. . ,
( ). , . -
. , . 50 (. 3, 2). 3.
. 231/337.
27. . , -
( ). , ,
. , ,
. , . , -
, : ( -
, , ,
). , -. 58
(. 3, 3). V. . 246/3163. [13, . 98-99, . 21, 2].
40
 2.
3, .. ,
, [13, . 98-100]; ,
26-27 ( ) [12, . 5]. . . -
2 4 [21, . 21].
(14 .): ( -
) : , , -
[1; 2; 5, . 102].
.
1. . - 4- : -
. : .
, . , -
. , . : 315221
(. 4, 1). 2. . 231/619. [18, . 247, . 9, 2]. -
[22, . 382].
2. . - 4- ,
. - . , -
. . , -
, . -, ,
. , , . : 418428
(. 4, 2). 1. . 246/3161.
. . , 1
[1, .7-8, . 1; 2, . 22, . 2].
3. . , , ,
-, 4- , ( ) , ,
( , ). -
. ,
, -
. ( ) ,
. . ,
, . . : 474138 (. 4, 4).
3. . 231/340. . .
, [5, . 105].

[11, . 74].
4. ( , ). -
, (,
). 27 , 14 (. 4, 3). 4. . 246/3001.
5. . ,
. , , -.
, , . , -
( ). : 505032 (. 4, 5). 2. . 246/3159.
6. : , . -
, --. , , .
: ,
, . -
, , .
: 505335 (. 4, 6). 4. . 246/3123. [11, . 74].
7. , . -
, , - (). ,
. -
: ,
, . .
: 3144 (. 4, 7). 4. . 246/3367.
8. , -
, - (). .
41
 &
,
. . : 3044 (. 4, 8).
4. . 246/3128.
, 7 8
. , , . .
[18, . 247], -
[18, . 233].
9. , .
, . -
. - (), -
. , .
- , - . -
: 798647 (. 4, 9). 3. . 231/494.
10. , , ,
- (), . , -
, . , ,
, , . : 456243 (. 4, 10). 4. . 246/3160.
11. , . -
, -
. , ,
. - .
( ) (
). : 433020 (. 4, 11). 3. . 231/339.
12. , -
. , , -
, , -
, - ( ).
- .
, . 26 (. 5, 1).
3. . 246/2800. -
- [3, . 405, . 113, -].
13. -
( ): -, -
, , .
: (
); , , . -
, . : 14 20
(. 5, 2). 2. . 246/673.
14. , , ,
. --
. 10 (. 4, 12). 2. . 246/3728.
. . ,

. -
, [5, . 103].
/:
1. . -
; , , -
, , ,
. , , ( ,
). ( )
-
.
, . 70-78 (. 5, 3). 3? . 246/3299.
[24, . 94, . 3].
42
 2.
2. : -
, . , :
, .
, : ,
, , , . -
. 64 (. 5, 4). 3. . 231/588. [24, . 93-94,
. 2]. .. [18, . 233, 247].
, ,
[10, . 122-123, . 78].
3. - , ( ?).
, , , ,
( ). , ,
- . , -.
108 , 54-61 (. 5, 5). . . 231/367. -
- . .
[3, . 74, -].

(. 1, 11-16). (. 1, 11, 12). -
- [3, . 50-51], [10, . 69, 10].
(. 1, 15) [10, . 55,
13]. 2 [18,
. 9, 1] ( , ).
,
.
1. . ,
. .
, , .
. 43 (. 3, 8). 2. . 246/791.
2. , , -
[6, . 488]. , ,
. -
, . . 32 (. 3, 9).
4. . 246/3171
3. -
. , ( ). 30 (. 3,10).
7. . 231/398.
, , , -
. 17 , 20-22 (. 4, 13). 4. .
246/3170. . . 2 [18, . 247].
, -
[3, . 71, -], [19, . 44, .14, 1-6].
, , , .
: 24225 (. 3,11). . . . 246/3755. -
, . . .
, , -

.

1. . . : . . ... . . / . .
. ., 1990. 26 ., .
2. .. - / .. . .: , 1998. 270 .
3. .. - :
- - / .. // . .; .,
1953. 38. 460 ., .
43
 &
4. .. / .. // . , 2004. . . . 391.
5. . / . . : , 2008. 296 .
6. .. / .. // . , 2004. . . . 487-489.
7. .. / .. // . , 2004. . . . 489-490.
8. .. -
/ .. . : , 1983.
9. . . , 2008.
10. .. / . . . :
, 1989. 224 .
11. .. / .. // . , 2004. . . . 74.
12. .. ( ). . . ... . .
/ .. . , 1975. 24 .
13. .. II / .. // . ., 1965.
. 105. . 91-100.
14. .. / .. //
- . , 1964. . 13.
15. .. / ..
// . ., 1964. 1. . 131-145.
16. .. / .. // . ., 1969.
2. . 15-34: .
17. .. ( ) /
.. // . : , 2003. 4. . 165-167.
18. .. II. ( 1955 .) /
.. // . , 1961. . 1 (34). . 231-247.
19. .. / .. // . .; ., 1949. 10. 245 .
20. .. () / .. // . .,
1961. 84. 228 .
21. .. / .. . : , 1983.
145 .
22. .. / .. // . , 2004. . . . 381-383.
23. .. / .. . .: , 1981. 606 .
24. .. / .. //
: . 100 : . . . . , 1999. . 86-111.
25. . / . ,
. // : . -
. (- .): . .
. -, 2014. . 7(9). . 285-291.
26. Dumitrescu V. Arta culturi Cucuteni / V. Dumitrescu . Bucureti: Editura Meridiane, 1979. 113 p.
27. Mysteries of Ancient Ukraine: The Remarkable Trypilian Culture, 5400-2700 BC. Toronto. 2008. Royal
Ontario Museum.
28. Pogoeva A. P. Die Statuetten der Tripolje-Kultur / A. P. Pogoeva // Beitrge zur Allgemeinen und
Vergleichenden Archologie. Mnchen, 1985. Bnd 7. S. 95-242.

.
.
.
.
.

44
 2.

3
8 9
4
1
5

10
6 11 12

2 7 13
14

15 16

. 1. :
1-10 ; 11-16 .

3
2
1

5 6
4

. 2. :
8 1-11 .

9 10 11

45
 1
2 3
6 8

9 10 11
7
4
5
. 3. :
1-7 ; 8-10 , 11 .

1 2 3
7

6
4 5 8

10 11 12 13
9

. 4. :
1-12 ; 13 -.

1 2

. 5. :
1-2 ;
3-5
.

4 5
3
 2.
,

. .

()
. ,
,
. - ( ),
, , , ,
.
: , , , .

,
-
[15; 16]. .
, , .
-
, [8].
? , . . , . .
. . ,
, ,
( ) [2, . 17; 15; 16, . 5].
. , ,
. ,
( )
[7]. , , .
60- . , -

[3; 17]. , . [1]. 20- . ,
. . , [10]. 40- .
. . ,
[2, c. 78-79]. , .
, . , -
[6, c. 203-204].
20- . .. -
, .
[9; 10; 11]. -
.
( ) [10, c. 4-5]. , c
, (
/ , -
, ).
, (
- . . ) ,
.
-

, , , , - ,
. ( ) , -
, . . . -
.
47
 &
, 270 .
(37) (. 1: 2-3),
(52), (96). , -
,
. ,
. , -
. , -
( ), .
.
. -
, , -
. (. 1: 7) /
. - . (14 .)
(. 1: 5) , (. 1: 6).
1,8-2,9 . (8 .) ,
. -
.
, -
. -
. .
594 ( ).
. . . , ,
. 33 ,
. .
. 316 . : -
(124), (41), (62 .), (7); : 1-
(1); (7). , ()
. (. 2: 1), 16,6 ,
1,7-1,4 . -
, .
. ,
. (24 .). , -
, . .
. / (2 .) -
- , .
, / .
, (. 2: 3).
(. 2: 2).
(). . -
. , ,
.
. .
, . -
(19 . . 2: 5), , , .
, -
(. 2: 4).
, , -
2,6 3,8 ., 0,7-1,2 .
. , -
. . -
2,1-2,5 0,4-0,5 .
10 .
, , 17 .
28 ,
. 25 , -
48
 2.
( , , . 3: 1-2) .
, (. 3: 3-5).
, , , .
, ,
.
.
. , ,
( ) [4, c. 83-86; 13,
. 61; 14, . 66], . , ..
, [7].
( ),
( ) ,
[6, . 205]
?
, . -
, , ,
( ) (. 3: 2).
.
(. 2: 1). 1931 .
.. [11, . 9]. . ,
, . ,
, .
. ,
. , ,
. , ,
4 -
,
. ,
. , .. , . ,
, .
, , ,
(). , (4 . . 3: 1),
. . , -
, (
. 1: 4).
, , -
, . -
, ( -
) ( ). ,
.
. , , -
,
( ,
), .
, , . ,
.. ,
[7, . 202]. -
, ,
. ,
. -
, , [12, . 60].
, , ,
. , , . .
-
- [5, . 63].
49
 &
, -
- -. -
, , --
.

1. .. . / .. //
VI . , 1886. . . . 86-102.
2. .. - / .. // .
.: . 1953. 38. 460 .
3. .. / .. // Sbornik
narodniho musea v Praze. Svazek XX. 1966. No. . P. 3-6.
4. .. / .. . , 1997. 198 .
5. .. / .. // . 2015. . 1.
. 61-70.
6. .. - / .. //
. 2006. . 10. . 201-208.
7. .. (
) / .. // . : , 2008. . 11.
. 197-204.
8. .. - -
/ .. // . . . . 2007. . 437-476.
9. .. / .. // 1926 .
1926. 24 .
10. .. / .. //
116/42. 1927 . 11 .
11. .. .
. . // . ., 1931. . IV. . 145-184.
12. .. / .. . .: , 1963. 262 .
13. ..
( ) / .. //
( -). : , 2004.
. 57-80.
14. .. / ..
// 2005 . ; ,
2005. . 64-80.
15. .. (
- ): . . . / .. . ., 1987 23 .
16. .. ( -
): . . . / .. . ., 1992. 21 .
17. .. / .. // . 1967.
. 111. . 60-66.

.
.
.

50
 2.

7 4

5 6
. 1. . (1, 5-7) (2-4)

4 5
2

. 2. . (1), (2),
(3-5)
1 3

5
1 4
2

. 3. .

51
 &
,

, .

,
, , , , , , .
-
20 40 10-15,
.
- , ,
. , -
, . -

. ,
.
, , ,
4,5 . , - -, , -
, , 9,5 - . . -
(Google Earth), ,
(.1,1). .
. - -. -
- (?).
2008
. ,
.
15 , , , -
. , 0,25 .
- , , -
. 2008 ,
1,5-2 , 12-15 . , ,
. ,
.
. , -
. ( ) 1,85 (),
2 , (
). (
?). , 840 () , -
, 945 -
, , , .
10-15 . . 165 ,
,
23 27 . , , . -
160-169 ,
. 12-15 , 20 .
8-10 . 985660 . 945660 . , -
( ) 44,5 , 49-50 .
, , ,
, (?) .
, , ,
. . 7. -
, -
.
52
 2.
. , , -
- - (.2).
. 1. , -
,
, , .
2. , , -
. , , 12-14 .
,
. .
-
, -
.
, . -

. -
. , -
. , .
-
XII-XI . . .
. . 2012 . , ,
-
. .
Geoportal MD. .
. 3,8
, ,
, -. 20-21 .
, , 150526 m2 (.1, 2).
. - 445 , -
310 . , 21-25 . -
.
, 15 , ,
, , . -
, ,
.
3,5 5,5 -
. - , Geoportal MD,
, 206, 175, 164,5 , -
.
, . -
, -
- ,
(. 3).
- .
, . --
, . -
- XII-XI . . . -
-
- .
. -
- -
. , ,
,
.
-
- .

53
 &

1 2
.1. 1. .
2. - ( Geoportal MD).

1 2 3 4

5 6 7 8 9

10 11 12 13
15

16 17 18 14

. 2. .

2 3
1 4 5 6 7 8

9
10 11 13
12 15
14 16

18 19
17 20 21 22 23
24

. 3. -.

54
 2.
,
,

,
,
-
-

. , , ,
, , - .
: , , , , ,
, , .

-
. . -

, .
. -
, IXVIII . . ., , -
- .
. - ,
. -
. .
VII . . .,
, , , -
, -
. .
,
, . -
, - - , -
.
,
, .
, -, , -
, .
-
, -
, - [6, . 55-57]. , -
3 . (-1),
, [20].
.
-2 - , -
. 160 ,
, .
2006 . .. , .. , ..
- . . (.. ,
.. ) -
55
 &
. , 2016 . .. , -
, ((?), (?)).
: , (-
- ), (- ),
. . -
, , .
.

(. 1, 1, 2; 2, 1, 2) , -
- : , -
[18, 1, 2, 3, 6-8], [19, . 10, 8, 10]. ,
[42, . I, 2; 18, . 3, 5-7].
. -
,
(. 1, 3-7; 2, 3-7). -
, . (.
1, 5; 2, 3). .
1 [28, . 3, 1], 4 6 - [42, . I, 4; IV, 3], -
() [18, . 1, 3, 4], () [40, . 1, 5, 8-10], [15, . 12, 1;
13, 7, 8], - [32, . 4, 13], [7, . 2] [31, . 1, 3, 8, 10]
. : [36,
. 1, 3], -2 [2, . 2, 36]; :
[12, . 3, 1-10], [38, . 36, 2]; : , [13, . 2, 1,
2.].
[1, . 159-161].
4 , 3
(. 1, 24-27).
, . -
[31, . 6, 4, 6, 10], -
[32, . 9, 5, 8], [15, . 104, 1-8].
-
, , , (. 1,
8-15; 2). : , [16, . 2, 2],
[11, . 2, 8], [15, . 40, 4, 5], -, [39, . I, 4; IV,
3], , [40, . 1, 1, 6]. .
2 , 2 [43, rys. 11], 2 [27, . 3, 4],
3 5 [29, . 12, 8; 15, 4, 5], [16, . 3, 1], 4 -
[8, . 2, 2], 5, 6, 8 [9, . 3; 5. 10, . 2, 8, 11];
[22, . 1, 10, 11], - [4, . 1, 1; 3, 2-6], [5, . 1, 3-8], [30, . 2, 1-3],
[21, . 6, 1-3].
, .
(. 1, 17-18; 4, 1-3, 5) (. 1, 16).
(. 4, 3). (. 4, 4)
(. 4, 6).
, (. 5).
(. 1, 23; 4, 10).
(. 5, 6). ,
(. 5, 7). .
-
, ,
,
[1] [15].
-3 . 2006 . -
. .
.
56
 2.
- -
, , . (-
.. , .. ). - ,
160130 . , -
, , ,
(. 6, 1, 2; . ).
(. 6, 3).
, , . -
. . 2/11 2015 . . . ,
, (. 6, 9).
-
. ( .. 2011 .).
.
. , ,
(. 6, 8).
. - .. 2016 . -
. 1,84 ,
, ,
. .
.
220-23020 . -
. -. , , ,
. .
. : , ,
, , .
. (. 6, 4) -
(. 6, 5), , (. 6, 6). , -
. , .
(. 6, 7). -
.
. . ,
III-II . . . [44, . 117, 118]. ,
( )
, -
- [4, . 115, 116; 24, . 18, 19].
-
VI . . . , -
. . .

-
() [33; 35], 2- [37, . 73] VII . . .
-
VI . . . VII
VI . . . ,
.

, , -
- .. [7].
. , , ,
. ( . . -
, . . ). , , (. 7, 1-13).
( ) (. 7, 14). -
(. 7, 2), (. 7, 11-13), (. 7, 14).
(. 7, 1, 2) (. 7, 3).
- (. 7, 4, 5).
57
 &
( -
) , (. 9, 1, 2, 6, 7; 10,
15, 16; 11, 1).
(. 9, 8-10). (. 9, 3)
, (. 9, 4).
.
4 , , , , -
(. 8, 6).
(. 10, 1-3, 7-9, 11-14),
(. 10, 4, 5, 6, 10) , , -
. (. 11, 2).
, (. 9, 11).
, , , (. 11, 3-9).
(. 11, 10).
[7]
: [15],
[41], [40], [18]; [31]; --
[39; 42], [32] .
. -
. ,
. . . -
.
. , .
( ) 310 . . ,
, ,
55 , 120 . ( ) 1,1 .
2,6 .
. . . -
, ,
.
3, 1 1/2*. ,
, (. 15, 1-2).
(. 15, 4, 5). -
.
, (. 16).
[18, . 32,33],
[3, . 162]. , ,
. [19, . 103].
, -
- .
, , (. 12, 1-3),
, .
.
. , -
. , 4 .

. :
[41, . IV], [32, . 7, 2], [31, . 1, 6; 3, 13].
, , [15, . 5, 9; 66, 14, 15; 79, 9]. -
[38, . 42].
[15, . 12, 5], [17,
. 30,1; 36, . 6]. , -
. ,
(. 14, 7).
* . . .
58
 2.
(. 13, 2). -
[18, . 4, 10; 25; 26, . 3]. , -
- [28, . 2, 4; 15, . 80, 11].
: [23, . 10, 8]
[34, . 10, 5], [4, . 9, 7], [14, . 39, 6].
(. 13, 1).
- [18, . 4, 6] --
, [18, . 2, 17].
, .
[34, . 4; 6; 29, . 9, 5] [23, . 10,1]
. -
[24, . 2, 9].
, ,
(. 14, 3).
-
. (. 12, 4, 6, 9, 10),
(. 12, 5, 7, 8). (. 12, 3-5). -
(. 13, 6-9). [18, . 3], -
- [15, . 60, 2].
: 1 , 4 , 2 [44, tab. XIV,1; XV, 1, 5, 6], 3
[27, . 6] .
(. 14, 2, 4) (. 14, 1, 6).
(. 14, 1)
(. 14, 4). (. 14, 8). 3
(. 14, 9-11).
(. 14, 12).
: - [32, . 45], [20, . 10, 1-3]. -
: [18, . 7, 12, 13], [22, . 1, 8], [30, .
12, 8, 10]. .
. -
, ,
. ,
650120 - . - -
. -1.
[3, . 162], 2016 .

.
-2 2,15 , -
, . , -
, 300 50 .
-
.
,
,
.

1. . . / . ,
. , . // Tyragetia. 2010. Vol. IV(XIX). Nr. 1. . 149-174.
2. .. -2 - / .. //
. , 2004. . 238-259.
3. .. . , , /
.. , . . , . . , . . , . . . 1984. 222 .
4. . . - / . . // . 1965.
. XIX. . 106-117.
59
 &
5. . . . / . . // . 1984.
47. . 68-79.
6. .. . / .. // . 1978.27. . 55-57.
7. .. / .. //
. -, 2000. . 69-79.
8. .. . / .. ,
.. , .. , .. // 2001-2002 . , 2003. . 90-92.
9. .. / .. ,
.. , .. , .. // 2003-2004 . , 2005. . 118-119.
10. .. /
. . , . . , . . , . . // 2004-2005 . , 2006. . 157-159.
11. .. /
.. , .. // - .
-, 2005. . 14. . 67-74.
12. .. / .. // 2001-2002 . ,
2003. . 310-317.
13. .. . / .. // .
1961. . XIII. . 62-79.
14. ..
/ .. . , 1985. 162 .
15. .. / .. . ,
1998. 224 .
16. .. . / .. //.
. 1995. 2. . 131-135.
17. .. / .. // .
1953. . 51. . 60-73.
18. .. / .. //
. 1958. 64. . 5-102.
19. .. / .. //
Revista arheologica. 2010. Vol. V. 1. C. 98-129.
20. .. / .. //
. -, 2011. . 23-31.
21. .. . / .. //
. 1979. 3. . 241-249.
22. .. . , /
.. // . 1957. . . . 106-114.
23. .. ( - 1947-1948,
1953 .) / .. // . 1961. . 2. . 88-103.
24. .. / .. // .
1968. . 10. . 14-27.
25. .. (
III VII . . .) / .. // . 1969. 150. . 7-34.
26. .. - - / .. //
. 1981. . 17. . 18-34.
27. .. / .. //
. 1977. . 18. . 229-240.
28. .. -
( . ) / .. // . 1977.
4. . 94-107.
29. .. . /
.. // . 1979. XX. . 36-67.
30. .. . ( 1977-1978 .) /
.. // . 1981. . 22. . 40-61.
31. .. (
- ) / .. // . 1983. . 23. . 60-72.
60
 2.
32. ..
- / .. // . 1984. . 25. . 43-60.
33. .. /
.. // . 1993. 2. . 101-118.
34. .. VIII-VII . . . /
.. // . 1996. 4. . 67-84.
35. ..
/ .. // . 1999. . 34. . 44-56.
36. ..
( ) / . . // . 2001. 4. . 33-43.
37. .. -
/ .. // . , 2006. . 66-92.
38. .. / . . . ,
1961. 245 .
39. . . / . . //
. 1952. . IV. . 5-11.
40. .. / .. //
. 1954. . IX. . 98-104.
41. .. 1949-1951 . / .. // . 1956.
. VI, . 29-37.
42. .. /
.. , . . // . 1952. . VII. . 89-109.
43. Pulaski F. Mogily o nasypie kamienym w powiecie Kammientckim / F. Pulaski // Swiatowit. 1902.
.IV. . 339.
44. Sulimirski T. Scytowie na Zahodniem Podolu / T. Sulimirski. Lww, 1936. 136 s.

.
.
.
.
.
.
.
.

15

1 2 3
4 5
16 17
18

6
8
7 9 19
22 23
20 21

10 13 14
11 12
24
25 26 27
. 1. -2.
1-23 , 24-27 .
61
 &

1
2
5

3 4 7

. 2. -2.

1 2
6 7

3 4 8 9

. 3. -2.

1 5
6
2

3
4

. 4. -2.

62
 2.

8 9
7
3
11
10

4
5 6
. 5. -2.

6
2 3

5 7

4
9
8
. 6. (13), (47), (8).

4
3
5

1 2 13
11

6 14
8 12
9
10

. 7. .

63
 &

4
1
5

3
6

. 8. .

2 6
1

7
8 9
4 5
3
10 11

. 9. , , .

1
2 3
4 11 12 14

6 7
5 13

15 16
9 10
8

. 10. .

64
 2.

2 6 7
10

3 9
8
4 5

. 11. .
1-9 , 10 .

2 6 7
1 3

8 9 10
4 5
. 12. .

2 3
1
6 7

4 5

8 9

. 13. .

65
 &

1 2

6 7

10

4 5 8
3

11 12
9

. 14. .

1 2

4 5
3
. 15. (13)
(4, 5) .

2 3
15
1
16
4 5

17 18
6 8 10
7
9

11 12 13 14
. 16. .

66
 2.
,
,

,
-

,
-

8
. .
: , , , , .

2009 . -
, . 8
, -
. , 1,45 20-24 , -
, . ,
(. 1, 2-7, 9), 9,2-11,5
1,4 . (. 1). ,
, 2 [7, . 101-103].
, , ,
, : , (. 2, 8, 10-17), -
(. 3). , . 4,1 ,
3,8 , 3,3 . 2 , 1 , 3,5 .
,
.
, ( ) .
, .
, , -
. 3
(. 4, 1). ,
. . [2, . 5, 3].
6 -
(. 4, 2). [30, fig. 31, 8].
- (. 4, 3) 2 [22, . 4,8]. ,
, . ,
, , ,
.
. Tapioszele
(. 4, 5, 6) ,
[27, abb. 20, 2,3]. (. 4, 4) Mezotur [29,
taf. 34,6]. -
, [28, taf. LV, 6, 17]. -
, , , ,
2- VI V . ..
67
 &
, , -
, .
46 68 [28, taf. XLI, 3, 5; LIV, 17], Csanytelek Ujhalasto, Lajosmisze
[29, taf. 16, 10; 30, 6]. , .
-
.
VII VI . .. , [18, . 41,13; 44, 9; 46, 10; 50, 9-10, 51, 3]
[18, . 40,11; 47, 11; 53, 2] . -
[26, . 55] [1, . 2,4], -
1 (1965 .) [26, . 41,4]
[32, fig. 1,c; 17, . 1,7].
,
, .
[24, . 7].
, (. 5, 1). ,
,
. 26 (. 5, 2), 4 (. 5, 3)[12, . 6; 13, . 20,1;
28, 8] 23 (. 5, 4) [14, . 20,1,2] , 378 (. 5, 5) [8, . XVI,
11]. , -
, , .
. ,
[10, . 1,4; 9, . X, 29, 30; XXXII, 28-30, 33, 34, 36].
[31, ryc. 5, 6, 7].
, , -
, , -
. , ,
. , .
: 90 , [13, . 14, 3, 7; 24, 4], 376
, 455 , 2 , 344 , 126 [8, . XVI,10;
XXII, 5; XXV, 2; XXVII, 6, 10; XXXI, 7], [21, . 14].
[5, . 3, 7; 19, . 7,7].
: 3 , 3 , 1 , 8 , 4 ,
40 [15, . 34, 13; 40, 8, 9, 13, 14; 93,8].
. -
: [21, . 18, 12], 10 [11, . 4,3], [20,
. 5,15]; : [6, . 1, 8,9]; : [4, . 8,
9]. [9, . LXXIII, 2, 3]. 247
139 [8, . XV, 6; XXVIII, 3], -
, .
-
. :
[24, . I, 2, 6], - [25, . 1, 8-10], - [23, . 4, 14],
[16, . 2, 1, 35].
[3, . 10, 6]. ,
.
, , , -
. , . , ,
.
7 . , , ,
. ; ; ,
. , , ,
, ,
. , , ,
. ,
, , .
68
 2.
, ,
, - .

1. .. / .. // .
1974. 2. . 195-212.
2. .
. ( 1999 .) / . ,
. // . 2002. CCXLIV. . 545-562.
3. . . / . ,
. , . // Tyragetia. 2010. Vol. IV(XIX). Nr. 1. . 149-174.
4. .. -2 - / .. //
. , 2004. . 238-259.
5. .. . ,
/ .. // . 1952. . 1. . 59-66.
6. .., .. VII-VI . . . . /
.. , . . // . 1956. . VI. . 3846.
7. .. / .. , .. ,
.. , .. // 2009 . ; , 2010. . 101-103.
8. .. . / .. . :
, 1975. 223 .
9. .. ( -) /
.. // Stratum plus. 2000. 3. . 241-488.
10. .. I () / .. , . . // . 1991. 1.
. 197209.
11. .. / .. , .. //
. 1993. 4. . 54-64.
12. .. / .. // . ,
1971. . 115-120.
13. .. . / .. . , 1981. 159 .
14. .. . (
1984-1985 .) / .. , .. , .. // .
2015. . 2 (15). . 202-218.
15. .. / .. . , 2005. 379 .
16. .. / .. //
. 1958. 64. . 5-102.
17. .. ( ) /
.. // . 2001. . . 20-32.
18. .. / .. . ;
-, 2008. 439 .
19. .. . / .. // . 1973. 4.
. 169-188.
20. .. VIIIVI . . . . / .. ,
.. , .. // . 1971. 2. . 94-109.
21. .. / .. . ; , 1999. 136 .
22. .. / .. //
. 1977. . 18. . 229-40.
23. ..
- / .. // . 1984. . 25. . 43-60.
24. .. / .. //
. 1954. . IX. . 98-104.
25. .. 1949-1951 . / .. // . 1956.
. VI, . 2937.
26. .. ( ) / .. . :
, 1987. 182 .
69
 &
27. Chochorowski J. Die Rolle der Vekerzug-Kultur (VK) im Rahmen der skytheschen Einflusse in Mitteleuropa /
J. Chochorowski // Prehistorische Zeitschrift. 1985. Band. 60. S. 204-271.
28. Dusek M. Thrakisches Graberfeld der Hallstattzeit in Chotin / M. Dusek. Bratislava, 1966. 174 s.
29. Kemeczei T. Studien zu den denkmalern Skythisch gepragter Alfold gruppe / T. Kemeczei. Budapest,
2009. 410 s.
30. Levitchi O. Necropola tumulara hallstattiana tarzie Trinca Drumul fetestilor / O. Levitchi. Jasi, 2006. 148 s.
31. Pudelko E. Wyniki ratowniczych prac wykopaliskowych cmentarzyska kultury luzeckiej na stanowisku 3 w
Szadku, pow. Kalisz / E. Rudelko // Materialy i Sprawozdania Rzeszowskiego Osrodka Archeologicznego.
2001. T. XXII. S. 171-185.
32. Simion G. Gtes et Scythes aux Bouches du Danube // Culturi antice in zona gurilor Dunrii / G. Simion.
Tulchea, 2003. Vol. I. P. 247-258.

. 1. 8 .

70
 2.

1 2 3

4 5

10

9
11 13
12

14 15 16 17

. 2. 8 .
1-7 , 8-10 , 11-17 .

. 3. .

71
 &

1 5

4
3

. 4. .
1 , 3; 2 , 6; 3 , 2; 4 Mezotur;
5 Tapioszele, 113; 6 Tapioszele, 314.
1 .. , .. , 2 .. , 3 .. ,
4 . , 5, 6 . .

1
3

. 5. .
1 , 2 , 26, 3 , 4, 4 , 23,
5 , 378.
1 .. , 2, 3 .. , 4 .. , .. , .. ,
5 .. .
72
 2.

,


,
IKOMOS

,
.
.
: , , , ,
.

. . . , -
2010 .
. . . . -
, [6, . 20].
850 . , 300
-, ( ) (.10). -
, . -
, , , .
, (. 1).
: .
5 (. 1). -
( . ), .
180100 .
(1- ) 3-2 (.2-3). , -
, [6, . 20].
800550 . ( 3 )
. , -
1,5-2 . , 0,5
[10, . 1-2].
( ) 0,50-1 10-20 -
. . -
.
, 10-25 [6, . 20].
, 1,5-2 , -
: 200 , 55
. , .
[6, . 21].

. - ,
. ( ) ( ) , -
, [10, . 2].
. -
. 0,30-0,40
. ,
, , (. 4).
73
 &
-, , --
. , [6, . 21].
, , 2010 .
, ; -
[8, . 267]. , ,
, .
.
-
. . [5, . 9-19. . 1, 3, . 88-94; 14, .
68-80, 2, . 54-55]. ,
.
, , -
-
[4, . 8. . 3, 10, 12; 1, . 53. 8].
-
. , ,
, ,
[5, . 13]. ,
.
: , -
, , (. 5) , -
(. 6) [7, . 414].
[1, . 53. 4, 6, 9, 30; 12, . 4. 2; . 5; . 6. 4; . 7. 2,
5, 9]. , , .
(. 7). . , , , -
[13, . 61]. -
- , .
[15, . 7], ,
, . .
.. , -
, V-V . . . [4, . 36],
, .
, , -
V-V . . .
, -
29 2010 .
260 . -
[9].
,
( )
- . . 2012 [11].
:
, , ,
, .
.
50 ,
.
. -
46,3647 ( 34,7337 , 11,631 ).
, ,

(. 8-9) [11].
(
)
:

74
 2.
1. , , -
.
- , -
, . -
, .
2.
. -
, .
3. -
[11].
-
, () -
.

1. . , 1986. . .
2. .. //
/ .. . ., 1961.
3. .. / .. // .
1976. 20. . 88-94.
4. .. / .. // .
1957. . 70. . 28-39.
5. .. -
( ) / .. // . 1963.
. 94. . 9-19.
6. .. 2010 /
.. . , 2011. 139 . // -
.
7. .. ( 2006-2010 .) /
.. // - . :
, 2012. . 7. . 413-432.
8. .. /
.. // - . :
, 2013. . 8. . 248-270.
9. ,
29
2010 . 260. // .
10. ()
, 11.05.2012 . 5 . //
.
11. ,

( ) ( )
.
, -. , 2012 . 18 . //
.
12. .. / .. // .
1971. 2. . 9-19.
13. . / . // . 1990. 2. . 61.
14. .. . / .. // .
1971. 2. . 68-80.
15. .. - . / .. , .. ,
.. . , 2006.

75
 &

1 1a

.1-1. . . .
. . (1), . . (1), 2010-2011 .

2 2a
.2-2. . . .
. .

.3. . .
. .

.4. . . .
76
 2.

.5. . . .

.6. . . .

.7. . . .
. , 1990 .

77
 &

.8

78
 2.

.9

.8-9.
( ) ,
. 2012 .

79
 &

.10.
( ) ,
. 2012 .

80
 2.
,

( )

.
.
, ,
.
: , , , , , , .

-
, .
-
, , ,
.

.
, ,
, (.)
( ), 1935-1939 . -
. . .
, , , , , , , -
, .
, , -
.
, , . , .
, ,
. , ,
. , , -V . .. -
. [4, . 7].
V-V . . . ,
, , .
, -
. , ,
, , ,
, , , .
-
(, , ).
. , -
, , . ,
.
: -
, , , V-V . . . - . . .,
- . . . ,
-
. , . -
.
V . . . -
- . . .
- [1, . 378].
81
 &

V . . . , -
. V- . ..
, , , , , [1, . 383].
,
, ,
, , , , , , ,
. . . . . .
,
, , . ,
, .
. . . [12, . 18].
, , -
.
, ,
. , ,
, , , -
, , , , , -
. ,
, , .
. .
: , , -
, , .
, . -
,
[7, . 151].
.
. , ,
, . -
,
, .
. -
, , .
, , -
. -
, , .
, -
. , ,
, , . , -
. , .
,
, , . -
, -
4- .
, , , ,
, , . , , -
, - .
: -
. -
, , . -
V-V . . . ,
, .
, -
, .
[5, . 46].

82
 2.
, , -
, .
, -
.
( III II . . .,12,705,30 ),
3,755,30 .
, .
, . -
, -.

,
; , , ,
[3, . 22] (. 1).
( ),
(-
), , , . -
, , .
. . . ,
, 1936 . ,
.
V . . . [3, . 47].
. . . -
() .
, , .
. . . . ,
. [5, . 55].
, .
- ,
, .
, - -
.
(, ) ( )
.
, . -
, , , ( ) -
( ), . [7, . 156].
, ,
. , , ,
, , ,
, .
, -
.
, - .
, , ,
, , . -
. . , -
. , .
. , , , - .
82% .
, ( ), 1, 6, 12, , , -
. 95-98% , 2-5%, , -
, .
, [4, . 19].
, 2 -
-. ;
83
 &
. .
(, , ), -
(- ) (- ),
, . . -
. , ,
, . -
, , , . ,
, .
. , ,
, . ,
.
, 8 10-15-16-18 . -
, () , ,
, .
. -
, , -
, , .
,
, , . , ,
, , , .
.
. ,
, . , . . ,
. . -
, 1 , - .
, -
. , ,
, [5, . 61].
,
. :
( 1,30 ) , -
( 0,50-0,60 )
. .
. (3- 1845, 1365 , -
1460 , 1150 , 700 ) : , ,
, , , -
, .
. . ()
. . . . . . [13, . 102] (. 2).
, ,
. 600-800 .
. -
, , ( ).
20 .
, -
, , , , .
, , . , -
, , , ,
. , , .
, [3, . 28].
-
, , , -
. .
(, , , ),
.
84
 2.

: , , ,
: , -
. , .
, , . -
, ,
.
, , . -
, , , .
, , -
. ,
. , , ,
, , , .
, [6, . 18].
.
. , -
. , ,
, , .
(. . ), , , , .
2 60 . , ,
. (8-5, 820 , -
580 , 150 , 140 ) . ,
, , , . , -
. , , -
. ,
, V . . . [16, . 14, . 76,77 ] (. 3,1 ).
, -
. , -
, ,
. (3-1072,
170 ., 130 ) , -
, . , , -
. - .
. , , .
, , - . . . [9, . 159, . 11] ( c. 3, 2 ).
.
, . 1
8 , 1 5 , 1 3 , ,
, . ,
(7057, 420 , 368 , 145 ),
. , , . -
.
. , ,
, , -
, . , , ,
.
. ,
. -
, . , -
, .
. .
V . . . . .
V . . . (440-430 . . .) [14, . 122; 15, . 179] (. 4, 1).
,
, . .
85
 &
(8-2, 950 , 6 ,
230 ). , -
. ,
. . V-V . ..
. -
., V- . .. [2, . 149, .
XXXVI, (10), VI, (25) ] (. 4, 2 ).
.
. -
, , 3 . -
(7031, 420 , 360 ,
110 ) , , .
. ,
. , . .
, V-V . . . [11, . 66-67] (. 4, 3 ).
-
(2275, 86 , 210 , 155 ), ,
. . , . .
, .
, , V . . . [2, . 109, . , (4) ] (. 4,4).
, , -
. -
- ,
,
. ,
, , .
, , , . ,
, , -
. . -
. , . ,
, , , , ,
, . , ,
, , , , , , ,
, , .
, -

[10, . 101].
, , -
, , , . .
.
, -
.
. . .
.
25 , . -
500 , 12-13 . .
4-6 , ,
80-120 (2100-3100 ) [8, . 178; 6, . 27].
, , . .
, .
. , , , :
- .
. . . ;
- ;
- .
86
 2.
,
. ,
- ,
, , , .

1. . . 1977. . . 502 .
2. // . ., 1984. 391 .
3. .. / .. , . . //
. , 2006. . 22-49.
4. . ., 1976. 317 .
5. .. / .. //
. , 2005. . . . 46-67.
6. .. / .. //
. , 2003. . . . 16-29.
7. .. / .. . . 1999. 191 .
8. .. . / .. . ., 1987. 286 .
9. .. / .. , .. //
. 1962. . 143-159.
10. .. . / .. . . 1996. 231 .
11. .. V-V . . . / .. . , 1974. 181 .
12. .. .. / .. , .. //
. , 1986. . 18-27.
13. . , 1987. 189 .
14. .. / .. . 1967. 191 .
15. .. /
.. . , 2010. 324 .
16. .. / .. , .. .
, 2001. 236 .

2
1

. 1. . . 2. . 3. :
. 1 ; 2 .

1 2 3 4

. 4. : 1 ; 2 ; 3 ; 4 .

87
 &
,
,

(. .)
.
, V . ..
, , - .
.
: , , , , , .

. ,
,
, -
- .
.. [37], .. [1; 2], .. [35; 36], .. [7], .. [33],
.. [3-5] . . . ,
, , -
, -
[16-18].
-
, . -
, , . -
,
. . , , .
. . [27, . 74; 28, . 40-41; 9, . 25, . 4, 1; 38, . 108; 11, . 48]. , [9, .
25, . 4, 1], (-), ,
[16, . V, 2-30, 3-4; , -57]
. -
[23, . 141, . 1, 12].
. - .
, . , ,
.
()
(. 1). 10 ;
0,6 ; 3,82,3 . , ,
,
(?). .
-
(3,82,3 ), (.1).
, . . , , -
1-3, 2-3 .
-
. . . [16, . 77-79, . 5]. -
, , -
-. (. 2, 1)
1, 2, , ,
305-273 . .. [16, . 121-122, . : 2-21, 1; 17, . 326,
. 20; 18, . 92, . VI]. .
V . . . ,
88
 2.
.
,
[20, . 75, 94]. (305-271 . . .), 90-
80- . . . .,
[18, . 92-94, . VII, . 5].

, . ,
, , [34, . 485].
, ([] ), -
. . . [13, . 155; 32, . 47]. , -
, , ( []) (IOSPE,
I, 418) (. 2, 2). , ,
, , . , -
[13, . 138; 39, . 182; 31, . 343-344].
, , ,
: ,
, [14, . 90]. , -
, - - ,
V- . . . [8, . 335; 39, . 180-
184; 14, . 89-90]. ,
, , ,
, V . . . ,
.
- , , -
. , -
, V . . . [32,
. 47]. , (. 2, 3). . . -
. . ,
[32, . 47; 30, . 53].
V . . . [12, . 84, 1071; 34, . 385]. -
(. 2, 4) .
-, V . . . [26, 77-78, 82, 84, .
6, 1]. , , , ,
(IOSPE, III, -745 (, 1973, 41). -
[4, . 121, 127]. . ,
/V , 198-146 . .. [17, . , . 420-422].
,
. ,
. . .,
. , -
. .
, , ,
V . . . [25, . 422-423; 6, . 306,
. 155], . . . [24, . 90-93], ,
. . . . -
V- . . . ,
. , , [22, .
41], [15].

*, .
. -
20-25 ,
- [17, . 337-338]. , -

* 1 , , .
[28, . 147-148; 11, . 51, . 1, 5].
89
 &
- . V- . . .,
, [21, . 84-88, 188, 3].
, , 30 6 ,
19 5 [18, . 92].
,
V . . .
, , - . -
,
.

1. .. / .. // . 1949.
4. . 99-123.
2. .. / .. // .
1951. 3. . 77-84.
3. .. /
.. // . 1974. 4. . 48-64.
4. .. / .. // . 1992. 3.
. 119-130.
5. .. . IOSPE III
. , , / .. . .: , 2000. 342 .
6. . -
/ . . , 2014. 574 .
7. . . / . . // . 1961. 2. . 293-306.
8. .. / .. ,
.. // : , , . .: , 1990. . 310-371.
9. .. - -V . . . /
.. : , 1972. 180 .
10. .. : / .. . -: ;
, 2000. 376 .
11. .. / .. // . 2000. . 1. . 50-57.
12. / . . .. . : , 1978. 171 .
13. .. IV-II . . . (
. ) / .. // . ,
1966. . 4. . 136-176.
14. .. , (IOSPE I,
418) / .. // . 2004. 3. . 89-99.
15. . / . // &
: . . V . .-. . -: , 2015. . 6-11.
16. .. / .. . : - . -,
1994. 234 .
17. .. ( ) /
.. // . ; , 2007. . VIII. 480 .
18. .. // - . . . /
.. : . . - . .. , 2012. . 87-95.
19. .. / .. // . 1979. 2. .
139-159.
20. .. V-II . . . /
.. . : - . -, 1989. 178 .
21. .. VI-I . . . / .. : , 1987.
270 .
22. .. .. . : ,
2002. 248 .
23. ..
. . . / .. // . 2010. . 2: . . 140-145.
90
 2.
24. . . . . //
. .: , 1993. . 14. 327 .
25. .. -
/ .. // Kimmerowie. Scytowie. Sarmaci.
Ksiega poswiecona pamieci profesora Tadeusza Sulimirskiego. Krakow, 2004. . 409-429.
26. .. - ( ) / .. //
. 2013. 3. . 69-85.
27. .. / .. . . . //
. 1962. . 90. . 73-76.
28. .. / .. . : , 1969. 192 .
29. .. / .. // : ,
, . : , 1974. . 109-171.
30. . / .. // . 2006. 1. . 48-53.
31. .. : /
.. // . 2015. . 17. . 342-351.
32. .. , ? / .. , .. //
: . . . . , 1999. . 47.
33. .. / .. // . 1971. 3. . 67-75.
34. .. / .. . :
, 2011. 512 .
35. .. / .. // . 1956. 57:
. . 128-153.
36. .. - . . . / .. .: , 1975. 168 .
37. .. .. / . . , . . //
.. . .: - , 1977. . 205-213.
38. . / . . : , 1994. 324 .
39. ..
/ .. // , , . .; , 2001.
. . . 175-188.

1 2

3 4

. 2.

:
1 ,
( , 1994);
2
, ,
( , 2004);
3 ,
. 1. . ( , 2006);
4 ,
.
( , 2016).
91
 &
,
,
.

, - , ,
. ,
, -
.
: , , , -, .

, ,
, - .
, : , .
, - -
. . [1],
. [2], . [3], . [4], . [5], . ,
. [5,6], . [6] .
-
, -, , , ,
. , .
, -
,

. ,
, -
, , ,
.
, . , -
() , .
. 14 , ( )
. , .

.
1. - .
70- . . .
.
, 1,70,7 , -
2/3 . 11,3 , 1,3 , 3,3 . ,
, 1,1 , 2,7 . ,
1,11,3 . .
, ,
.
.
2. - .
80-90 . . - .
.
- . 13,8 , 6,4 ,
2,2 . , , .
, . , ,
, -
92
 2.
, : . , -
. , ,
. .
3. - .
80- . . . , . - -
. .
. .
17,8 , ( ) 6,0 . 3,5 . : -
; 7,5 ;
10,3 . , , , 3,0-4,2-5,6 .
2,2-2,4 . 2/3
.
,
.
. , ,
, .
, ,
. , , .
-. ,
, , .
.
4. - .
60-70 . . . -
. .
. . -
, 1,3-1,5 ( ), ,
, 0,5 .
12,4 ( 3,3 , 9,1 ), 3,8 ,
4,9 , 2,3 . , . -
, , ,
. 512 .
5. .
.
. - .
. ; ,
-; ,
1,61,7 .
13,2 (8,5 , 3,5 , 1,2 ).
, . 3,0 , 3,4 ,
2,6 . , 2,22,3
, . ,
, .
:
. , ,
, .
6. .
2014-2015 . . - .
.
. . . : , -
.
21,0 , 6,5 .
, : 3,9
6,0 . 2,5 .
4,9 5,8 .
3,64,2 .
93
 &
. 5,5 , : 4,0 , 3,0 ,

. .
, ,
. . . [7].

. -
1. - - .
2016 . . - .
. .
5,5 : 3,4 , 2,1 . ,
, 1,9 , 3 . . 2,2 , -
. 1,5 , 2,1 . ,
.
2. - ( ).
80- . . . -
- .
. 9,8 , 3,7 , (4,7 ).
3,6 , 3,0 , 7,6 .
0,5-0,6 , 0,3 .
0,3 0,2 . ,
, . ,
W, ,
.

.
1. . 2015 . -
. - - .
.
12,8 , 5,7 , 7,5 .
. .
0,3
1,9-2,1 , .
, . ,
, .
, , , , -
, , -
. , .
2. - -.
80- . . - . - .
.

1,8-2,0 , .
, . 12,8 , (
) 5,0 , 3,5 , -
5,0 . , 5 .
3. -.
70- . . . - .
, ,
1,5 .
. ( ) .
14,6 , 4,0 , 1,5 ,
3,6 .
1,3-1,4 . ,
.
94
 2.
4. .
70- . . . -
. - . -
. 12,0 , 7,0 . 3,9-5,1 .
() , ,
, , .
, 3,6 4,2 . , , ,
900. , . -
, -
. .
( ) ,
.

.
.
.
.

1. - .
. . ,
. .
. 21,5 ,
5,5 . 3,0 .
. 1,5 , .
, -
. (2,8 ) (4,5 ).
, 0,2 , .
3,5 , ,
. 2,0 .
1,0 (), -
, , , (). 4,5 ,
, , 3,3 . .
: , -
. -
, , 5 . ,
.
.

2. - .
. - .
.
, , , -
. 9,0 . . 4,5 .
. 4,0 , 2,5-3,0 . .
. 1,5 , .
,
.
.
, 14 , , , ,
,
, , -
, -
.
,
, .

95
 &
, ,
, , .
. - -

- .

1. .. / . //
. , 1901. .197-354.
2. .. .
/.. . -, 1901. 405 .
3. .. .. .. ,
/ .. // XI - .
-, 2004. . 398-406.
4. .. / .. // XI
. .,1902. . 2. . 147-150.
5. .. : , , /
.. , .. , .. , .. , .. . , 1984. . 22-108.
6. . / .. , .. ,
.. . , 2011. 176 .
7. . . //
nashgorodok.km.ua/index.php/history/503-oryhinalni-artefakty-trypilskoyi-kultury-z-okolyts-m-horodok-
na-khmelnychchyni

.1. .2. - .
. - .
.

.3. .
.
96
 3.

3.

,
,

,

V-X .:

,
. .
X . .
: , , , , .

- .
885 . [3, . 14]. 907 .
. [3, . 16].
. , ,
, , -
, , , , ,
[10, . 412], , ,
[10, . 419]. ,
.. , -
, -
, [13, . 180].
944 . [3, . 25]. -

[13, . 180]. , ,
- X ., -
, , [1, . 157].
,
[19, . 16],
, .
. ,
, , -
, . -
, ,
VIII . [21, . 136-139], [17, . 129].

, XX .
.. ,
.. , .. . ..
[23, . 139-140],

, .
97
 &
,
, XX . [18].

1952-1953 . . . .
, , , , ,
[4; 5]. -
[6]. 1980- . -
.. , , .
VIII-IX . .
-
. , -
.. ,
. [12].
. . -
. . . , -
, [21, . 139-140].
VIII- . . . ,
, . .
- -
(15 ) , -
(22 ). , -
. . [11, . 124]. -
-
, [8, . 13].
, . .
- , , , . ,
25 . , . . -
, ,
.
,
(. 1). 7-8, 12-23 [11, . 123].
, . , ,
, , , .
-
- .
VIII ., -
- . (
).

. , .
. , X .
0,51,0 , , , .
,
X . [7]. , , . .
20 ,
[5, . 107; 6]. 23- , .
IX . [5, . 110] IX-X .
(
0,35 ) . , 4,5 [11, . 125].
8 , () . . -
, .

- . [22, . 57-65; 24, . 225]. -
- ()
[16, . 26].
98
 3.
30- . IX . 30- . .
30- 40- . . [15, . 6]. -
, .
,
. , ,
(. )
X . [14, . 70-72, . 1-2].
,
,
. -
, 991 992 . . ( -
- .), ,
, , ,
, , , ,
[2, . 129]. , ,
,
, , [2, . 130].
,
XI . -
. , , -
[15, . 6-7].
, . (
), , .
X . , XIXII .,
, , . ,
, .
, XI . -
XIIXIII . . , , -
, .
, .
, . -
, -
.

1. . : , , / .
.. .. . ., 1989. 350 .
2. . . ( -
X .) / .. // (VII .). ., 1957. . 114-130.
3. i Ii / . . . K.: , 1989. 591 .
4. .. ( ) / .. //
. .; ., 1953. . 51. . 252.
5. .. 1952-1953 . /
.. // . .; ., 1955.
. 59. . 100-117.
6. .. / .. //
. ., 1955. . 7. . 26-29.
7. .. . / .. //
- . .
-: , 2002. . 8(10). . 191196.
8. .. .: -,
- - . . . . . . / .. .
, 2095. 20 .
9. ( XX .).
, 2005. 744 .
99
 &
10. . Ii -. 11 ., 12 . T. I: XI / . .
K: , 1991. 736 .
11. .. - VIII- . / .. .
, 1999. 230 .
12. .. . ( -
). . . . . . / .. . : - , 2012. 16 .
13. .. VIII- . / .. . : -
, 2007. 300 .
14. ..
/ .. , . // & : . .
. .-. . -, 2013. . 66-72.
15. .. - IX XIII .
(- . . . . / .. . .,
1997. 20 .
16. . - : /
. // . 2007. 2 (8). . 26-36.
17. .. V- . / .. .: , 1982. 326 .
18. .. / .. // XI
. ., 1901. . 200-354.
19. .. - VIII-X .
. . . . / .. . , 1990. 18 .
20. .. - :
/ .. // . . , 2014.
. 12. . 46-53.
21. .. V-XI . / .. . : . , 1976. 178 .
22. .. (X XIV .) / .. . : .
, 1982. 206 .
23. .. VI X . . . / .. . .: , 1990. 188 .
24. .. : / .. . .: - , 1995. 261 .

. 1 IX-XI . ( . . ).

100
 3.
,
,

,
. . ;

,
, ,

-
-

VIII-X .
- -
:

,
VIII-IX ., -
- . . ,

- VIII .
,
,
.
: - , - ,
, , , , .

- - -
VIII . - ,
,
, .
.
-
-,
X c.
, , , -
. , -
, , -
, , , ,
, [5, . 154-181]. ,
. , -
c . VI
[10, V:5]. -
().

. .

- . . , . -
[3; 4, . 217-225; 12, . 35-45], . .
[7, . 337-358]. , 2 ( . )
( . )
, .
,
101
 &
, , . , -

.
.
, , ,
. ,
, -
. .
2 . .
5 -
, ,
7 . , , -
. , ,
, 2 , , , [4, . 217-225].
() [11, s. 135] ,
(. ) [8, . 20-25; 9, . 34-36]. -
, - - .
, -
, .

- . , -
, . -
. , ,
. , , 2 :
, , ,
.
. . , ,
,
. , -
. . (. ).
66-82,5 ,
3,6-3,8 . 6,3
9,7 . ,
, .
. ,
. . , -

. [4, . 217-225; 1, . 324-334]. ,
, -
, VIII . ,
VI-IX . , , [2, . 84-92]. -
, , ,
, . .
,
-1948. ,
. VII-XI . [12, . 35-45].
-
- - .
, . -
, . (. ).
, .
, , . 3,3 , 2,2 , -
1,1 , 3,3 , 2,2 c,
2,6 . .
0,7 , 0,4 . 2,4 ,
102
 3.
0,2 . 4 ,
. 0,3 . 4 -
. . ,
2,4 . , , -
. , -
, .
16,4 . , ,
, .
. ,
. - ,
- - .
-
- . , -
, , ,
, ,
. .
, ,
.
, ,
-
. , -
.
, , . ,
8 ,
, [6]. ,
, , . -
, ,
VIII . . .
- -
.

, , .
.
( ) (
. ). -
, , -, , ,
. . -
- .
. , -
? , -
,
. .
. ,
. -
, , , , ,
.
, VIII . -
- - ,
. ,
, -
.
. -
, -
- - VIII- .

103
 &

1. .. / .. . .: - . , 1962. 523 .
2. .. - -
/ .. //
. 2014. . 6. . 84-92.
3. . (VII-XI ) / . .
: -, 2004. 356 .
4. . (VIII-X .) / . //
I . . .
: , 2010. . 217-225.
5. . / . . : , 2012. 328 .
6. .. - VII-XIV . (
) / .. . .: , 2008. 176 .
7. .
/ . , . // . 2015. . 30. . 337-358.
8. . (.
) / . , . , . //
. , 2016. . 20-25.
9. . (.
) / . , . //
:
. , 2016. . 34-36.
10. / . . . . : , 2012. 368 .
11. Galuka L. Slovan doteky pedk. O ivot na Morav 6.-10. Stolet / L. Galuka. Brno: Moravsk
zemsk muzeum v Brn, 2004. 148 s.
12. Yotov V. Byzantine Time Swords (10-th 11-th centuries) in Romania / V. Yotov // Studia Universitatis
Cibiniensis. Series Historica. 2011. VIII. P. 35-45.

2
1 3
4
1
2
4 5
. 1.
: . 2.
1 (); 2 ; -
3 - ; - :
4 1-3 ();
( . ). 4-5 () ( . ).

104
 3.

1 2
10

4
11
3

5 12

8
13
7

9 14
15
16
. 3. :
1, 13 - , 2, 5, 9 , 3, 7 , 4, 6, 8 ,
10 , 11 , 12, 16 , 14 , 15 -;
1-14, 16 . , 15 M. -. . .

6 12
4 8
2 10

. 4.
(.
) . .
1 3 5 7 9 11

. 5. -
. .
105
 &
,
IV
-
. . .

( ) ,
.
, .
: , , , .

-
-
. -
. ,
[4]. .
V- ., ,
, - .
1998 , V- .
-. , , , -
, ,
, . ,
. , ,
. [2].
, ,
- ., . . [2]. ,
- [8, . 33].
VIII-X . , -
- (
), . -
. . [7, . 15]. -
37 : 1. (- . .)
-, , ( ).
2. -
. ,
.
3. -
. , -
VIII-IX .
4. . -
, .
5. - - -
, ,
[8, . 20].
- , -
, . ,
-, (. 1).
, .
.
. , -
, . . [2].
106
 3.
, - . , -
, 1240 .,
. , [2].
VIII- ., -
. ,
VIII .[3, . 140]. ,
- . ,
, [2].
, -,
. .
- , .
.
, -
. . .
[6, . 51-57] (. 2). ,
.
, .
[6, . 57-72].
,
. . , -
, . . .
, , , -
[6, . 72-74]. (. 3).
, -
- , . . . ,
,
VIII- . 1998 . -
, ,
- . ,
. - -
. - . , -
, . . [5, . 20-65].
- -
. . , , - ,
, , [1, . 65]. ,
VIII . ,
. . . [6, . 17-18]. -
-, , -
. , , , ,

[6, . 66-116].
, -
.
,
. . ,
, .
, . ,
, -
, .

1. .. VIII / .. .
, 2000.
2. .. - / .. //
VIII-X .: . . . , 2004.
107
 &
3. .. / .. . : , 1993.
4. .. X . . XI . ( )
/ .. // : . . . , 2012. . 21.
5. .. - . / . . .
.; .: , 1956.
6. . . -V . / . . . .:
, 1967.
7. .. - / .. //
. 1985. . 195.
8. .. VI-X . / .. . ., 1990.

.1. .

.2.

..

.3. .

108
 3.
,

( .) ,
1894. .
( . - . ()
. . .
.
: , , , . .

-
, , .
( . - . () .. -
1894 . 67, ,
, , , , , .
1896 . -
. , 1936 ., -
( ).
( , , ) .
, . .
[14, .
220, . LV (. 13-17); . 221, . LV (. 1-4, 6-21)]. . , -
, (, 1999 .) [11, . 125-126,
1368-1423], 1980 . (3 . ) (
) . ,
[21, . 126]. , , . -
, ,
, . (
) [19, 20].
.
. . , .. [7, 8], . [1,2], .. [18], .. -
[13]. .. [17], .. [15], .. [12], .. [14], .. [21],
.. [22], .. [3] .
( . () -
. [9, 10].
. -
. . : 1890-1896 . 300 36
[14, . 152]. , , 1894 . .
[6,. 101].
, -
, . . -
. . . .
: ( 6 ), ,
, , , , .
325 (2,3 ) [6, . 104].
. . 1894 . ,
. ,
, . , . ,
, , .
109
 &
. . .
,
, , . ,
. . . ,
- ., ., ,
. . [7, . 73]. . . -
. , ,
[17, . 157].
. ( -4526) -
44 . -
,
.
,
, . -
. . [1]. . .
, ,
, . -
: [8, . 63].
, [12, . 7-39; 14, . 64;
15, . 171-177]. , V : , ,
, . , , ( ) -
, : , . -
( 290 ) . . .
2 , 5 , 15 , 47 [21, . 116]. ,
[12, . 26].
( ) . -
( , 2, 1
. . ) [15, . 64]. -
[12, . 27, . 5, 4]. ,
, .
. -
. .
:
1. , .-4526/45. : 4742. . (. 1, 1).
2. , .-4526/46. : 4638. (.1, 2).
3. , .-4526/48. : 4738. . (. 1, 3).
4. , .-4526/9. : 4240 (. 1, 4).
5. , .-4526/8. : 4538 (. 1, 5).
6. , .-4526/35. : 4632. -
, (. 1, 6).
7. , .-4526/36. : 4740. (. 1, 7).
8. , . -4526/15. : 4440. (. 1, 8).
9. , . -4526/4. : 2836. -
(. 1, 9).
10. , .-4526/14. : 4540. -
. (. 1, 10).
11. , . - 3129. : 4842. (. 1, 11).
12. , .-4526/16. : 4638. -
(. 1, 12).
13. , .-4526/13. : 4540. -
. (. 1, 13).
14. , .-4526/12. : 4842. -
. (. 1, 14).
15. , .-4526/10. : 4840. -
. (. 1, 15).
110
 3.
16. , .-4526/11. : 4941. -
(. 1, 16).
17. , .-4315/3. . : 2515 (. 1, 17).
( , 2, 1
. . ) [15, . 65]. (, . -1571)
, . : 4436.
(. 1, 18). (, . -4526/47)
. 4635. (. 1, 19).


( , 2, 4 . . ) [15, . 65].
, , , [16, . 174, . 2, 2]. (,
.-4526/44) , (.1, 20). -
: 4842. (, .-4526/1) (
). : 3225 (. 1, 21).
, ,
. . ( . . ) [14, . 220, . XLVI, 1, 7, 9, 11,
12, 21, 22, 25].
.
70% . . 23.
(, .-4526/30) -
( , 5) (. 2, 1). : d 30 , 1,8-2 , d 4 .
, [15, . 297, . 51, . 11].
S- (, .-4176). -
( , 8). : 3030. 1,5 (. 2, 2).
. .
,
, .
,
. 1. (, .-4313) ( , 3). : 2023.
2 (. 2, 3). 2. (, .-4315/1). : 1512 (. 2, 4).
(
, 5). : 1. (, . -4526/31). .
: d 36-34 , 2 (.2, 5). 2. (, . -4526/33).
, . : d 37-39 , 1,8 -2 ) (. 2, 6). 3.
(, . -4526/32). , . : d 36-34 ,
2 ) (. 2, 7).
, , -
, ( , 4).
. 10. 500 ( -
: , . -704 800 , . -521 651), 1,5-2 .
, :
1. , . -704. : 3027 , 1,35 (. 2, 8).
2. , . -524. : 3026 , 1,65 (. 2, 9).
3. , . -523. : 2826 , 2,0 (. 2, 10).
4. , . -522. : 2521 , 1, 5 (. 2, 11).
5. , . -526. : d 31 , 3,15 (. 2, 12).
6. , . -521. : 3028 , 1,76 (. 2, 13).
7. , . -525. : d 30 , 1,90 (. 2, 14).
8. , . -527. : 3229 , - 2,45 (. 2, 15).
9. , . -530. : 3029 , 2,15 (. 2, 16).
10. , . -1564. : d 36 , 1,55 . 2- (.
2, 17).
. 1. (,
. -4526/21) : d 21 , 1-0,8 ) (. 2, 18). 2. (, . -4526/ 19)
111
 &
: d 20-21 , 1-0,8) (. 2, 19). 3. (, . -4315/2). : 1213 ,
1-0,8 ) (. 2, 20). -
. [14, . 221, . XLVI, 1].
( , 4). 1. (,
. -3130) : 4238 , 1,5 ) (. 2, 21). 2. (, . -3132) :
4032 , 1,5 ). (. 2, 22). 3. (,
. -4526/28) : 4036 , 2 ). (. 2,
23). . .
. . [14, .220, . XLVI, 28, 29].

. .
[22, . 67]. . -
, ,
. ,
.
. , -
. . [14, . 211, . XVI, 4]. . ,
. . . ( ., ) -
(, .-4281), [5, . 114].
, -
.
, .
.
, , (
) [22, . 68].
, . . .
, .
-
. . ( , )
.

1. .. / .. //
. . ., 1893. 523 .
2. .. , 1893. / .. //
. ., 1894. . V. 339 .
3. .. ( .) / .. . ,
2004. 226 .
4. . . / . . // - .
, 1994. . 23-35.
5. .. .. .
/ .. . .. // &
: . . V . .-. . -: -2006,
2014. . 112-116.
6. .. / . . //
V . ., 1906.
. 1. 97-103.
7. .. : .
/ . . // . ., 1896. .V, . 1-2. . 65-84.
8. .. / . . , . . //
. ., 1895. 8. . 63.
9. .. : . / . . . ., 1993. 304 .
10. .. . / . . . .,
2004. 385 .
11. ., 1899. 310 .
112
 3.
12. .. / .. // - . /
.. // . ., 1967. . 48. . 7-54.
13. .. / .. // . , 1932.
. . . 81-151.
14. .. VI XIII . / .. . ., 1982. 328 .
15. .. / .. // . . ., 1997.
. 63-79.
16. .. / .. // . ., 1978. .
171-179.
17. .. V-V . . . (,
, ) / .. // . ., 1956. V. . 114.
18. .. , .. / .. // .
, 1896. . V, . 1-2. . 63.
19. . ( .)
/ . // & : . . V . .-.
., 125 - -
. -, 2015. . 143-147.
20. . .
/ . // : . . .. ., 2016.
. 1, . 1. . 87-98.
21. .. / . // .
., 1980. 3. . 110-127.
22. .. (
) / .. // . , 2009. . 5. . 67-73.

1 2 3 4 5

6 7 8 9
10

11 12
13 14 15

17 18 19 20
16 21

. 1. . ( ).

113
 &

1 2 3 4

6 7 8 9 10

11 12 13 14

15 16 17 18

19

21 22 23
20

. 2. ( ).

114
 3.
,
-

,
,

. -

. .
.
: , , . , , ,
.

. -
. -
1971 . ( . . ), -
. , ,
. [20, . 47]. 1988-2009 . .
.
( ) [2; 3; 4; 6, .13; 7,
. 64-66; 18]. , -
, [18; 19; 23]. -
. . ,
18 1 , . ,
.
, , -
.
- . -
, : , ,
. -
. , -
. -
.
- , .
. ,
- [21; 22; 28; 66].
- .
, , -
. , , -
.
. , -
1960- . -
. -
: . () . -
. . . -
. - .
, , -
- .
115
 &

, . ,
, .
, -
, [66]. -
-
.. ( , 3 1 ) --
1932 ( 1:50000).
MapInfo, ,
: . , .
, Google Earth. -
[65]. , -
. , -.
SRTM 3
. . -

- .
--
.
. , , -
. -
, ,
, .
ArcGIS
( Spatial Analyst).
,
. ,
(. 1). .
:
1. :
- ;
- ;
- ;
- .
2. :
- ;
- .
3. .

. -
3-4 (. 2). , , -
,
. -
: R1. ,

. R R=D/D, D -
, D
( D=1/2, 1 2).
. . XI ., -
, (. ). , ,
1079 .
I . . (67%).
. () . . .
(67%) 50-100 , 17% 100-250 , 17%
400-450 . 5 ( 1-3),
116
 3.
2 , 2 , 2 1 .
90-98 ( 95-98 ).
- , 40% - -
- (. 1; 3).
, .
,
. -
,
, - - * (. 2) [5, . 56].
, XI . -
,
(. 2). , I XII . .
. , .

,
. -- ,
, ( , , ),
.
.
, ,
.
, -
160 - - 220
. . . (. )
1,4 - . . . 1877 -
(2,131,772,13 ) ,
. : , , -
, , .
, ,
[56, . 14, 238; 57, . 86-87]. -
, [9].
. ,
[19, . 137; 64, . 221]. ,
, .
, . -
. : , , , .
. , I . ,
1 . (. 2).
-
. . 80% . (8 , 4
) (. 1). . (). -
, . . XII .
1, (. 2).
II . R = 0,8. 1, -
, .
. , .
67% , 50-100 ., 13% 150-250 , 20%
350-450 (. 1). 87-99 ,
1-3,5. 9 ,
3 , 3 (
). . - (. 3).
. . , -
. , - -
. 1239 ., -
* . .
117
 &
. .
. (, ),
, -
. 250 -
. .
: I, . (. 2).
, .
, - -
.
, , ,
, -
.
. .
- . ,
I . .

.
.
, , -
. , , ,
[11, . 140, . 2, . 141, . 3; 12, . 209, . 2, . 210, .
3; 13, . 211, . 1, . 212, . 2; 14, . 206, . 1; 15, . 79, . 4, . 83, . 6; 16, . 215, . 1; 17; 36;
37, . 287, .2; 38, . 113-114; 39, . 228, . 1-2, . 229, . 3; 40, . 226, . 2; 41, . 226, . 1; 42, .
10-26; 43, . 243, . 1-2; 45, . 57-62, 173-215; 46, . 62, . 6; 47, . 129-130, .4; 48, . 120, . 2-3;
50, . 261, . 7, . 268, .3; 54; 59; 62].
. ., -
. , .
, . . -, -
50- . . . : -
( - ); -
( 1072 .) ;
.; .;
. ( V.6.2. . . . . ); -
., ;
( -
.); ( )
; ( , , ); -
; ;
; ; ;
; ;
;
( ) ; ( )
[1, . 25, . V:94, . 94; 27, . 170-171; 53, . 272, 3. 6; 58,
. 24, 69]. .
. 1,5 . 1 -
. -. . . ,
.
, .
, [7, . 64-65]. : 22570 ( 1,5 ).
0,4-0,6 . . XI
XII . . -
, (. 6. 18).
. , -
. ( .) [29;
44; 61, . 60, . 17]. - (. 6. 19). -
118
 3.
.
- , . [8, . 131; 53, . 56, . 1.
4-6, . 55, . 2, . 56; 58, . 26, . 7. 10-11]. : -
- ,
, (. 6. 31; . 7. 5).
. . : ,
, -, , , ,
, , , ( ), ,
, (. 6. 2-4, 6-17, 20, 21,
25, 28, 30; . 7. 6, 7). (. 6. 5).
. [26, . 163, . 4]. -
: ( 40 . . );
( 83 . . ); -
( 80 . . ); , (
90 .. ); ( 59 .. )
(. 6. 1, 22-24, 27, 29) [35, . 64, 71, 80-81,
83]. IV .,
XI .
. 125 . (
) 1,23 .
. , , .
. , . : 25030 (
0,75 ). 0,4 . ,
[2, . 29-30]. -
. (. 4. 18-27). ,
. (. 4. 17).
. . ,
. 97 [10, . 210; 19, . 22-24, 29; 26, . 17,
. 5. 12, . 218]. - .
[30, . 210; 31, . 22-24, 29; 32, . 17, . 5. 12, . 218]. , -
. , -
. 98 , 70 .
. , 4,4 .
10 . .
10 , 2,64 . 1,5 ,
3 . : 0,70 , 0,34 .
. , -
.
( 1079 .) [19, . 133].
- -
, 24590 ( 2,4 ). ,
, .
. , -
. . -
. .
(. 7. 9).
1. . 200 -
. , 360 -
- 115 . 65
. -
. : 10395 ( 1,2 ). .
., , ,
, ( ) (. 7. 1-4). ,
,
. [26, . 163, . 4]. , , . [45, . 85-86, . 43. 1,
119
 &
. 194, . 18, . 195, 205-206, . 27]. IV ( . . ),
[10, . 30, 37].
. [34, . 215, . 1. 1; 52, . 82, . 192, . 58].
( 90 . . ) . [35, .83; 63, . 167,
. V. 1-6, c. 168]. , , -
, .
. . 200
. , 360 --
- 115 .
. : 13065 ( 0,8 ). 0,4 [2, . 28].
. .,
, (. 4. 40-50; . 7. 10-11).
. . -
. . : 75050-70 ( 5,0 ), 0,6 .
[2, . 27-28].
. (. 4. 101-107). (
1149 .) [19, . 135-136].
.
. . : 30080-100 ( 2,7 ), 0,7 .
[4, . 10-11].
., (. 8).
. 200 . -
. . . : 10070 ( 0,7 ).
0,3-0,4 . [2, . 31].
. (. 4. 108-114).
. 1,5 . 1,7 -
- . , .
. . : 500-60050-80 ( 3,8 ).
0,4 . . [2, . 32].
. (. 4. 36-37).
. 700 . 2,5
. - . ( -
. ). . .
, . . : 10050 ( 0,5 ).
0,6 . [2, . 28].
. (. 5. 80-91). ,
( 1149 .) [19, . 134].
- . , . .
, - . -
. . : , (-
) 20070 ( 1,4 ), ( ) 25070 ( 1,7 ).
. .
, - .
. 250 . 40 -
. -, ( 330 )
- . . . :
25070-100 ( 2,3 ). 0,7 . [3, . 21]. -
. (. 4. 49-54).
. 700 -
. -, .
. . ( )
, . . : 60080-150 ( 6,7 ).
0,3 . . , -
., , ,
.
120
 3.
: V .,
. [58, . 155; 60, . 91, . 4. 3-7, . 92].
.,
, , 20-30- . . [33, . 135-136; 58, . 144-
145, . 56. 5, 9, . 147]. ,
. [58, . 153-154, . 60. 3].
.
1. 850 - ( )
. () 50 .
. . : 10080
( 0,7 ). . [3, . 3-4, 22].
. (. 4. 14-16).
. 1 . -
. (). :
. : 80060-100
( 7,8 ). 0,45-0,55 [3, . 21-22].
.
1. 800 .
. (), . :
350140 ( 4,8 ). 0,5 . [3, . 20-21]. -
, . (. 4. 82-100).
. 2,3 - .
( ) 1,1 . . . -
. () . . :
30050 ( 1,5 ). 0,3 . [4, . 10].
. (. 4. 65-72).
. 2,3 . 590 -
. (). . .
. . : 900-100070-100
( 7,4 ). 0,4-0,7 . . ,
, 1,2-1,3
. (. 5. 52, 54, 58) [3, . 17].
, -
. (. 5. 32-51, 53, 55-57).

1. .. ( .) / .. . :
, 2012. 64 . +16 .
2. .. - 1990 /
.. , . . , . . , . . // . 1990/186. 40 .
3. .. - 1991 /
.. , .. , .. , .. // . 1991/211. 25 .
4. .. - 1988 . /
.. , .. , .. // . 1988/71. 17 .
5. .. ( 1100- ) /
.. , .. , .. , .. . : . , 2007. 264 .
6. .. . / .. ,
.. // -: . . .
. . . , 2004. . 13-14.
7. .. . / .. , .. //
. -, 2003. .14. . 63-69.
8. .. - / .. // . 1961.
2. . 122-140.
9. .. . / .. //
. 2004. 4. . 25-34.
121
 &
10. .. . , , , , IX-XIII . /
. . // . .; .: , 1966. . 2. 179 .
11. .. . , 11- / .. ,
.. , .. // 2008 . : , 2009. . 138-142.
12. .. 2009 . / .. , .. ,
.. // 2009 . ; , 2010. . 208-210.
13. .. . , 19 / .. , .. , .
. // 2009 . ; , 2010 . 211-212.
14. .. . , 17-23 / .. , .. ,
.. // 2009 . ; , 2010. . 205-207.
15. .. . / .. , ..
// . -, 2008. . 20. . 75-85.
16. .. . , 12 / .. , .. ,
.. // 2005-2007 . ; : , 2007. . 9. . 215-217.
17. .. . /
.. , .. // h. : , 2008. . 241-257.
18. .. . / .. //
. , 1991. . 50-51.
19. .. / .. , .. //
. -, 2002. . 13. . 128-139.
20. .. - ( ) /
.. , .. . -, 2005. . 1. 114 .
21. ..
/ .. // (
). -, 1994. . 1. . 45-53.
22. .. - - . / ..
// . ; -; . 1998. . 5.
. 41-45.
23. .. / .. //
. : , 1992. . 62-66.
24. .. / .. // . . V .
. . -, 1991. . 143-144.
25. .. / .. //
. -, 2000. . 10. . 16-23.
26. .. / .. // . 50
. .: , 1982. . 156-177.
27. .. . - . / .. ,
.. . : , 2003. 432 .
28. .. , / .. . :
, 1992. 312 .
29. .. . - / .. , . . // . 1982.
1. . 238-246.
30. .. - . / .. .
., 1996. 256 .
31. .. / . . // .
1978. 25. . 21-31.
32. .. - VIII- . / .. .
: , 1999. 252 .
33. .. .. :
/ .. //
. -, 2008. . 20. . 124-147.
34. . ( ) / .
// : . , 2007. . 24. . 214-219.
35. .. . , . VIII-XIV. /.. //
. .: , 1966. 128 c.
122
 3.
36. .. ( 1997 .) /
.. , .. // . 2002/2003. 2-1. . 143-156.
37. .. 2005 . / .. , .. ,
.. // 2004-2005 . ; : , , 2005. . 8. . 285-288.
38. .. - . / .. , .. ,
.. // . -, 2005. . 16. . 105-115.
39. .. / .. , .. , .. //
2002-2003 . : , 2004. . 6. . 227-229.
40. .. / .. , .. , ..
// 2003-2004 . : , 2005. . 7. . 226-227.
41. .. . , 2 . / .. , .. ,
.. // 2002-2003 . : , 2004. . 6. . 225-227.
42. .. / .. . , 1996. 160 .
43. .. . 2007 . / .. //
2006-2007 . , 2009. . 242-245.
44. .. . / .. //
. 1984. 47. . 24-44.
45. . ( . ) / . . .
, 2005. 264 .
46. .. . / .. , . . //
. 2005. 2. . 55-69.
47. .. VIII
. / .. // - VIII- . :
, 2003. . 125-132.
48. .. / .. , .. // 1097
. : , 1997. . 117-123.
49. . : . , 1972. 235 .
50. .. / .. // 2003-2004 . :
, 2005. . 7. . 259-262.
51. .. 2002-2003 . / . . //
2002-2003 . : , 2004. . 6 . 267-270.
52. .. .
- / .. , . . . : -
, 1996. 248 .
53. .. 2003 . / .. , .. // 2002-2003
. : , 2004. . 6. . 271-273.
54. .. /
.. , . . // 2006 : . , 2007.
. 1. . 344-355.
55. .. - / .. // .
.: , 1988. . 55-63.
56. .. / .. . .: , 1908. 271 .
57. .. ,
/ .. . : . , 1892 143 .
58. .. (-V .) / .. . .: , 1981. 196 .
59. .. (
2007 .) / .. , .. //
. , 2008. . 2, . 1. . 122-131.
60. .. /
.. , .. , .. , .. // .
-. 2008. . 20. . 86-95.
61. .. / . . . : , 2003. 160 .
62. . . ( -
2 . ) / . // (
) - . : , 2006. . 211-217.
123
 &
63. .. / .. //
, 1958. . . 158-174.
64. .. -V . (- ) /
.. // .
, 2004. 9. . 219-225.
65. .. - . /
.. // 2009. 3-4. . 74-84.
66. .. - -V . /
.. // .
, 2003. 5. . 233-242.

. 1. .

124
 3.

. 2. (1 5 ).

. 3. .

125
 &

. 4. . :
1-15 ; 16-18 ; 19-29 ; 30-37 1; 38-39 ;
40-50 ; 51-56 ; 57-66 ; 67-74 ; 75-83 ;
84-102 1; 103-109 ; 110-116 .
126
 3.

. 5. . :
1-31 ; 32-58 .

127
 &

. 6. .

. 7. . :
1-4 1; 5-7 ; 8 ; 9 ; 10-11 .

128
 3.
,

. . .

- .
(
), , .
, ,
,
.
: , , , , .

. -
. , ,
. -
, .
, , . -
, , . .
,
, .
, .
, -
. -
.. [15, . 50-96], -
.
, .. , , -
. , ,
, [15, . 29],
. -
/ .
. . ,
( ).
, , , ,
, ,
. .
.. , , [15, . 24, . 6].
. : 1) ; 2)
; 3) , , , , -
; 4) , 3 ,
. , , , ,
.
, . , ,
, , .
. : 1) ; 2)
; 3) .
, .
, . ,
, .
. , ,
. . .. ,
. -
.
129
 &
. . -, , 5 [17, . 33-
34, . 5]. 1 , 3 , .
. -
, . ,
, . ,
.
, 3 ,
, . ,
. , .
, .
, , .
[11, . 123-130]. , .
(3 .) . . - ,
, . ,
, , , .
4 (4 .) , .
. , -
[12, . 234-236]. 1970-
, , -
4 , . . . , . .
. ,
. , , , -
. . -
,
.
, 5 . . - 1 , -
. - .
- ., ,
. . - .
, , ,
. , -
[9, . 187; 2, . 134]. 5 ,
V . [14, . 97-99].

, . -
, .
, .
,
, . , . . ,
[8, . 102-104].
. . ,
, , [13, .
41]. . . , , ,
, , -
[6, . 60]. . . . . , ,
. ()
, [1, . 225].
, V . Codex Cumanicus,
kepes, brk [20]. ,
. ,
. .
, .
, -
, -
, , , -
130
 3.
. ,
, , -
, , , .
, , -
. ,
, , ,
. , , ,
. , ,
, .
, ,
, . , V .
, .
, , .
.. [15, . 38-39, . 14]: 1) (-
) ; 2)
, , , ; 3) ;
4) , ; 5)
, , ,
4 ; 6) . , , ,
, . . . , , ,
, , ,
[3, . 99]. -
, , , .
, . -
, ,
. , ,
, .. -
, . , 1, 4 5, 2
, ,
.
. 4
, -
, .
.
( 1 .. )
. ,
.
, ,
, , . ,
.
- . , [15, . 40-41]. -
, , .
[18, . 95]. , -
. , .
.
.. [19, . 104-114].
,
.
. 25-35 ( 35-40 ) -
, . , -
. , , ,
( ,
).
, ,
, . [4, . 256-257;
131
 &
16, . 258-262]. ,
, , .
-. ,
[10, .
134]. (, , ) .
, , . -
,
. -
. .
, -
.

(, , ). ,
, -
. , . . , . . . .
, -
, [7, . 117].
, ,
( 3 . . ).
, .
-, . 2,75 .
, , , -
, , [16, . 261].
, , .
, , , -
[5, . 371-382] , -
. , .
, ,
.. . . -
, ,
. , 1 4
, .
, . ,
.
, ,
. ,
, . , ,
, . -
, , ,
, , , : , -,
, .

1. .. / .. , . . //
. 1974. - 3. . 220-235.
2. ..
(VII VII .) / .. . : -
, 2003. 232 .
3. .. / .. .
: , 1991. 130 .
4. .. . / .. // . 1974. 3.
. 256-257.
5. .. . /
.. // : .
., 2000. . 371-382.
132
 3.
6. .. . 1953-1960 . / .. .
.: - , 1961. 94 .
7. .. / .. , .. ,
.. ; . .. . :
, 2011. 266 .
8. .. / .. // . 1952.
24. . 72-120.
9. .. (VII-XIV .) /
.. // . , 1987.
. 172-187.
10. .. . / .. // . 1973. 3. .
134-142.
11. .. . / .. // C
. , 2003. . 3. - . . 123-130.
12. .. - XII .
( . ..
) / . . // V -
, , . , 2005. . 234-236.
13. .. / .. . : , 1984. 230 .
14. .. (
) / .. . : , 2005. 210 .
15. .. / .. // . . 4-2. ., 1974. 200 .
16. .. / .. // . 1974. 3. . 258-262.
17. - .. /
.. -. .: - -, 1966. 274 .
18. .. / .. // . 1974. 13.
. 93-98.
19. .. / .. // .
, 1993. . 104-114.
20. The Codex Cumanicus. . - : http://odnapl1yazyk.narod.ru/polovtzy.htm
( 2. 08. 2016). .

133
 &
,
-


. -

.
. .
, .
: , . , . , ,
, , .

. ,
[19, 3].

, , , -
.
. .
(. 1).
.
, 1914 . . . 12
. . 10 .
: , , , , , (16 .) 4
[12, . 290-299].
.
.
, 2009 . .
[20, .51]. .
. . -
, . . -
. (. 5).
. .
. .
, . , .
2015 . , -
. . -
-
. .
[19].

. . ,
. (. 1-3, 6).
. -
. (. 1-3). , -
, 3-3,5 .
. .
1,5 , 30 . ,
1 , 39 . 2 , 26 .
3 , (. 2-3).
.
. (
. ) (. 2-3). 304228 (5,4 ).
134
 3.

: 8090 .
.
, . (-
. - .) [7, . 15; 9, . 188] . (
. - .) [7, . 17; 9, . 210]. 50- .
.
.
.
- -
. , .
. , : ., , , , ,
, , , , , .
, . . , -
- . . . . -
. . . - . .
: , ,
, , , , [5, . 3-6].
,
,
. . ,
.
-
: . (. 4, 2-6),
. (. 4, 1), V V . (. 4, 8-19), V V . (. 4, 10-17). -
. :
1. : .,
2. V V .
, (, , ),
. , . ,
.
1. . . .
3,8 (. 1).
. , . . -
420280 .
( , ).
2. . . 1,7 -
(. 1).
. . 410190 . ,
.
( , -
).
3. . . 3,3 . -
(. 1). . . -
430210 . ( ,
).
-
. .
V V .,
(. 4, 8-17). -
: ,
V .
. ,
,
.
135
 &
. -
. . 7,5
6,9
. . ,
,
.
.
[9, . 194; 7, . 17], [9, . 210; 6, . 23], [7, . 16; 19, . 65-66],
[18, . 124-129], [19]. . .
, -
. . ( . ,
, ) .
, -
, ,
( ) -
.

:
1. . . . / . . ,
. . , . . . : , 2008. 572 ., .
2. ( ). .: ,
1984. 196 .
3. . . 2009 /
. . // . 2009/68. 122 .
4. Google [ ] .: http: // maps. google. com. ua. .
5. .. . // http://gelm.ck.ua/
books/2009_Kolisnyk_Gelmyaziv.pdf.
6. . . / . . // .
1978. 25. . 21-70.
7. . . - V-X . / . . .
.: , 1999. 252 .
8. . . / . . // - . .,
1975. . 118-143.
9. . . - . / . . . .:
, 1996. 256 .
10. . . . . . . . /. . .: , 1985.
. 39-50.
11. . . , / . . . .:
, 1992. 312 .
12. . . . /
. . , . . // : . . 2001-2003 .
: , 2004. . 290-299.
13. . . , ,
/ . . // . V . ., 1911. .. . 1-82.
14. . . . /
. . . 2- . ., 1903. 422 .
15. . . - - / . . . .:
, 2009. 303 .
16. . . / . . .
, 1905. 60 ., 12 .
17. . . / . . . , 1914.
239 .
18. . . . / .. //
: . V . .-. . -: ,
2015. . 124-129.
136
 3.
19. . .
2015 / . . // . 2015/55. 179 .
20. . . . . / . . . .,
2016. 430 .
21. . . . / . . .
.: , 1995. 313 .
22. [ ] : http: // maps. yandex. ua. .
23. . . / . . . : , 2011. 150 .
24. . / . . : . ., 2007. 120 .

.
- .

. 2. -
. :
1 , 2 .

. 1. -

.

. 3. Google Earth
. .

137
 &

1
2
3 4

5 6
7 8

9
10 11

12 13 14

15 16
17

. 4. . .
1-7 . ., 8-9 . V . V c., 10-17 VV .

. 5.
. .

. 6. -
.

.. .
, 2015 .

. 7.
. .

138
 3.
,

,
.
,
.
, .
: , , , , , .

-
, , , ,
, , . ( )
, -
. , -
, .
, (3 .) (1 .).
.
1907.
(, . -427) (.1), 53 ,
, .
, , -
. .
. : V MHAN.
, , , , , . -
, ,
. I I
I I VN . -
, . , -
. . -
.
, . -
,
. .
, , . -
.
(, .-1437) (.2), 50 , -
, . , -
. , I I I
I VN , . -
, .
, , .
. , .
. . . . . , -
[21, . , 106]. .
,
.
(, .-4573/241) (.3), 53 ,
. . . . -
139
 &
, , .
. ,
, -
. - . -
, ,
. , -
I I I I VN .
: ,
, .
,
, . -
. , ,
, .
. 1971 . . . (
, ) [19, . 358-359]. . . (
) [7, . 98, 383].
(, .-2/977) (. 4) , -
1934 . . . . , 50 ,
. ,
, , -
. , , .
-
. ,
. ,
, .
, ,
. , , -
. :
(. .) . . [10, . 78],
. . [10, . XVI, 4; 19, . 359], .
. [10, . XVII, 1; 19, . 359], - [19, . 361], -
. . [7, . 98, 383; 10, . XVI, 2],
, . . [12, . 29], [10, . 78]
. (, -
, , , ) , , .
. , ,
XV. [10, . 32].
, , . -
, , , , -
. , , -
,
, ,
. . ,
-XIV . -, ,
,
[10, . 77-78, 36, . XVI, 1].
- . -
, .
-
. . .,
. . [5], . . [20], . . [17], -
, .
. -,
, . . . 1926 . -
[12].
140
 3.
[13].
1960-1980- . , .
, , .
1991 . . . . . ,
[10]. . . (
. . ),
, .
-.
, , ,
, [10,
c. 12-13]. ? . . . , -
, [18, c. 134-202]. -
, ,
. , ;
, [3, c. 26].
, , . -
, ,
-, .

. -
, -.
, .
. , - . , ,
: , [9, . 39, .143].
, [3, c. 28].
, .
, . ,
, [4, . 209]. . ,
(, , , )
. , , -
- [4, . 206-210].
,
, hystera-
[14, . 109; 22, . 487-488, 664]. .
. hystera-
[2].
, . ,
hystera ,
, , [18, . 138] ,
[2, . 346].

[14, . 109]. - . ,
: -
, hystera- [14, . 110].
, . -
:
, , .
hystera, ,
, .
, - -
-.
, , , -
, .
. ( .), ,
XVI . , .
141
 &
- . .
, ,
. .
( ), -,
. , . . -
, [16, . 176]. -
, , , . -
, 1/14 . ,
. , 40 , -
[6, . 300].
. . ,
. -
. .
- ,
- [1].
: .
[15, . 540]. , -
[1].
.
, [15, . 540].
, [11, c. 191]. , -
-.
: -
, , ,
, , ; . -
hstera- -
, . ,
. . , 1 [12, . 21, . 1,1],
, , . -
. ,
. -
[8, . 259]. VI-VII . -
,
[3, . 28]. , VI-VII .
. , , , -
,
, , - ( ?) -
[3, . 28]. .
-, ,
, , .
,
, .
, , -
. -
. ,
,
, . ,
, - [3, . 28]. ,
. , , -
-, ,
.
V . [10, . 31], -
. , , -

, .
142
 3.

1. . . ( .) // https://cont.ws/
post/212474.
2. . . . . / . . //
. 2003. . 34. . 322-347.
3. . . - / . . // .
1961. . 85. . 26-30.
4. . . / . . // .
., 1988. . 206-210.
5. . . , / . . //
. , 1884. . . . 1-21.
6. . . XV. / . . //
. . 298-302.
7. . . . ., 1908. . VIII-XI.
8. . . / . . //
. ; , 1997. . 256-261.
9. . . / . . . ., 1976.
10. . . - / . . , . . . ., 1991.
11. . . / . . . ., 1974.
12. . . - / . . // 1916-1925 .
., 1926. . 2-41.
13. . . XI-XV . / . . .; ., 1952.
14. . -
/ . // : . . .,
. . . . , 2004. . 108-121.
15. . . / . . . ., 1981.
16. . . /
. . // . , 1910. .88.
17. . . , /
. . // . , 1889. . . .340-368.
18. . . , / . . //
. .
., 1895. .1. . 134-202.
19. . . / . . // . ., 1976. .358-362.
20. . . , / . . // . , 1887.
.. 21. . 363413.
21. . . . / . . , . . . ., 1900.
. .
22. Everyday life in izantium. Athens, 2002.

(, )
(-, )




()

143
 &

.1. . . .
. .
, . -427

.2. . . .
. . .
, .-1437

.3. . . .
. .
. . .
, .-4573/241

.4. . . .
. . . . 1934 .
, .-2/977
144
 3.
,

-

,
( ), . . .
, -
, [4, . 149-163].
, , , . .
XIV-XV .,
. , ,
(. -517), 40-
, [4, . 156].
, -
, .
. .
-
.
, ,
, . . , ,
.
(.1), ., ,
**. , -
, . ,
, .. . -
, , , ,
. : -
, . ,
.
, . -
, S-
. .
, , .
. .
(.2), ., . -
. -
, , .
- . -
, . . .
, ,
-
.
. -
. XVII, 2 . XIV .
XV . [18, . 65-67] , :
[8, . 199-200; 14, s. 218], [12, nr. 435, s.172], ,
, II . XV . XVI . [32, s. 107, bild. 36b; 16. nr.
108, s. 194, 373-374].

* ,
, .
** 1.
145
 &
, , 12, , ,
XV I . XVI . [18, p. 118]. , T5, ,
II . XV ., II . XV . XVI . [18, p. 106] ,
, , -
: XIV XVI .
, , -
, .

S- . ,
, , [5, c. 164].
S-
(Racibrz) ().
(. 1521 .). , . XV . XVI .
[8, . 187-200, fig. 2, 3, 5].
80- . -
- (Komarw-Osada) .
II . XV . XVI . [14, s. 215-218, ryc. 5-6].
. (. . 6957) -
, ,
. XV . XVI . [33, s. 478-485, obr. 1, 5].
. . -
, , .
XV . , [27, s. 68, nr. 92].
, . XIX . XX .
.
, , , ,
XV-XVI . [31, nr. 369, s. 22, taf. XI].
(). -
, - - (
). . -,
XV , ,
, [9, t. 1, s. 97; t. 2, s. 41, pl. XXXVIIc].
(.1988.26),
(-), (. 21664) , -
,
, . , ,
. ( , ,
) . XV .
XVII [13, p. 244-245; 7, s. 21-23; 21, p. 29]. , -,
(. XV I . XVI .) .
, XV-XVI . [15, p.
22], XV . , , ,
, . . XV I . XVI . -
.
.

.
. :
XV . ( ) [30, s. 73-74, bild. 168],
. XV . [29, s. 49-50, bild. 102].
, ., -
. () XV .,
[24, s. 175-176, nr. 12], XVI . [23, s. 4, 8].

(1497-1543), (1520- .).
146
 3.
. , .. -
, 1510-1520- ., [25, s. 381, 465, taf. 33].
. , 1509
1510 , (.1480/85
.1538/40) (.3) [34].
, . ,
(Kodeks Baltazara Behema), .1505 [8, p. 197, fig. 10].
, , -
(. . Fahnen 6) . .
, 1499 1508 . [26, s. 250].
II,
(. 1512 .) -
(1514 .) [20, taf. 53].
, -
,
, II . XV I . XVI .
, , , -
220 . , XIV -
, [9, t. 1, s. 58-60, 72-73, 86-87, 90-91]. ,
, , , -
II . XV .,
, [18, pl. 33b; 22, s. 128-129, nr. 33; 3, c. 89, .16; 10, kep. 30].
, . XV XVI
. : ( ,
, , , , . 1480 .; .,
, . 1488 .; , , . 1505 .) [28, s. 19-20, bild. 28; 29, s.
24, bild. 43; 19, tab. 105], ( -
, , . 1475 .) [1, bl. 84 Rechte], (. , , 1497-98 .)
[17, s. 49, abb. 41, s. 144, abb. 155], ( (), . , .
XVI .; . , 1502 .) [11, taf. 80; 35], (
II , XV-XVI .; , . 1497 .;
IV , . 1488.; VIII ,
. 1507-10 .) [24, s. 51, abb. 4; 2, c. 388; 20, taf. 10, 43]. , XV-XVI
, -
, ,
.
(1498
.), (1471-
1528). ,
, : [22, s. 135].
, , , . -
,
.
, , II . XV
I . XVI . , ,
, , -
, ,
.
, . . -
, [6, c. 145-146]. . XIV . , -
, - , 1320- ,
, -
. , XIV ,
, ,
, ,
147
 &
, . -
, XV -
, , .
, -
, , (, , .) [6, c. 146].

, .
.
1
-
() 1107 1260
() 1900
790 965

, 41 49

()

26 20
50

210 220
, 54 60
() 42 45
253 220

1. von Richental U. Chronik. Beschreibung des Konzils von Konstanz, um.1475. Wien.: sterreichische
Nationalbibliothek, Cod. Nr. 3044. 252 Bl.
2. . . . / . . , . . . .: ;
: , 2005. 488 .
3. . . / . . , . . ,
. . . . , 2012. 312 .
4. . XV .
/ . // . 2014.
. . 2014. . 149-163.
5. . . / . . , . . //
. 56-
. . . .; : , 2011. . 161-166.
6. . / . . .:
, 2012. 786 .
7. Alexander D. European Swords in the Collections of Istanbul. Part 2 / D. Alexander // Waffen- und
Kostmkunde, Band 29. Heft 1. Mnchen; Berlin, 1987. S. 21-49.
8. Biborski M. A Renaissance sword from Racibrz / M. Biborski, J. Stpiski, G. abiski // Gladius XXIV.
Madrid, 2004. PP. 187-208.
9. Bruhn-Hoffmeyer . Middeladerens tveaeggede svaerd. t. I-II / A. Bruhn-Hoffmeyer. Kbenhavn, 1954.
206 s., 98 s.
10. Csillag F. Kardok trtenelmnkben / F. Csillag. Budapest, 1971. 142 abra.
11. Fraenger W. Mattias Grnewald / W. Fraenger. Dresden, 1983. 354 s.
12. Glosek . Miecze srodkowoeuropejskie z X-XV w. / M. Glosek. Warszawa, 1984. 186 s.
13. Grancsay Stephen V. The New Galleries of Oriental Arms and Armor / V. Grancsay Stephen // Metropolitan
Museum of Art Bulletin, New ser., v. 16, no. 9 (May, 1958). New York, 1958. PP. 241-256.
14. Kunierz J. Wybrane militaria pnoredniowieczne w zbiorach muzew i kolekcjach prywatnych poudniowej
Lubelszczyzny / J. Kunierz // Acta Militaria Mediaevalia. Krakw; Rzeszw; Sanok, 2010. T. VI. S. 211-232.
15. La Rocca D. J. The Academy of the Sword. Illustrated Fencing Books 1500-1800 / D. J. La Rocca. New
York: Metropolitan Museum of Art, 1998. 36 p.

148
 3.
16. Muller H. Europaische Hieb-und Stichwaffen / H. Muller, H. Kolling. Berlin. 1981. 448 s.
17. Muller H. Albrecht Drer. Waffen und Rstungen / H. Muller. Mainz am Rhein, 2002. 216 s.
18. Oakeshott R.. The sword in the age of chivalry / R. E. Oakeshott. London, 1964. 156 p.
19. Pesna J. eska malba pozdni gotiky a Renesance. Deskove malistvi 1450-1550 / J. Pesina. Praha, 1950. 265 s.
20. Peter Vischer. Aufnahmen von Gnter Beyer und Klaus Beyer / Peter Vischer. Dresden, 1959. 150 s.
21. Pyhrr, Stuart W. The Ottoman Arsenal in Hagia Eirene: Some Early Photographs and Visitors Accounts /
Pyhrr, W. Stuart // Park Lane Arms Fair. The Spring 2007. London, 2007. PP. 29-46.
22. Puype J. P. Wapens van ridders en landsknechten / J. P. Puype, H. Stevens. Delft, 2010. 368 s.
23. Ritter! Traum & Wirklichkeit. Ausstellungskatalog. Innsbruck, 2013. 200 s.
24. Ritterwelten im Sptmittelalter: Hfisch-ritterliche Kultur der Reichen Herzge von Bayern-Landshut.
Landshut: Museen der Stadt Landshut, 2009. 288 s.
25. Sander J. Hans Holbein d. J.: Tafelmaler in Basel. 1515-1532 / J. Sander. Mnchen: Hirmer, 2005. 504 s.
26. Sporer-Heis C. Fahne der Schwazer Knappen, 1499/1508. / C. Sporer-Heis // Hastaba, Ellen/Amman, Gert
(Hg.): SammelLust. 180 Jahre Tiroler Landesmuseum Ferdinandeum, Innsbruck Wien, 1998. s. 250.
27. Schneider H., unter Mitarbeit von Stber K. Waffen im Schweizerischen Landesmuseum. Griffwaffen I.
Katalog. Zrich, 1980. 286 s.
28. Stange A. Deutsche Malerei der Gotik. Kln 1450-1515 / A. Stange. Mnchen; Berlin. 1952. 136 s.
29. Stange A. Deutsche Malerei der Gotik. Schwaben in der Zeit von 1450-1500 / A. Stange. Mnchen; Berlin,
1957. 171 s.
30. Stange A. Deutsche Malerei der Gotik. sterreich und der ostdeutsche Siedlungsraum von Danzig bis
Siebenbrgen in der Zeit von 1400-1500 / A. Stange. Mnchen; Berlin, 1961 178 s.
31. Waffen- und Kunst-Sammlung Karl Gimbel. Katalog Nr.1384. Berlin, 1904. 115 s.
32. Thomas B., Gamber O. Kunsthistorisches Museum, Wien. Waffensammlung. Katalog der Leibrstkammer.
Teil 1. Der Zeitraum von 500 bis 1530 / B. Thomas, O. Gamber. Wien, 1976. 410 s.
33. kovsk P. Znaene vrcholn a pozdn stedovke dlouhe mee ze sbirek Mstskeho muzea v Broumov / P.
kovsk // Archaeologia historica. Brno, 2008. T. 33. S. 471-490.
34. Hans Schufelein, Entwurf zu einer Apostelfolge: Hl. Paulus, um.1509-1510, Museum der Bildenden
Knste, Grafische Sammlung (Leipzig), Inv.nr. 425(39): http://www.bildindex.de/document/
obj08073186?part=0&medium= ( 31.08.2016 .)
35. Albrecht Drer. Lancer on Horseback, c.1502, Museum of Fine Arts (Budapest), Inv.nr. 75: http://www.
szepmuveszeti.hu/adatlap_eng/lancer_on_horseback_albrecht_durer_11100 ( 31.08.2016 .)

.1. , , .

.2. , .

149
 &
,
,

2015-2016 .
, . V
3.
XV XVII .
: , , , , , .

, - -
. 52 .
. , 300 . , 5247 ,
, - .
(. 1). 20
. -
,
. .
, - ,
, .
-
XI XVII . [8, old. 16-42].
. , IV (1272-1290 .) .
V . , (1312 .)
(1301/1310-1342 .) 1315 .,
. 1378 . (1342-1382 .)
, 1403 . (1387-1437 .) . -
XV ., ,
.
60- . XVII ., -
. I (1655-1687 .)
. 1671
1672 . , .
,

(. ) 1859 ., (. ) 80- . --
(. ) 90- . [1].
2007 .
2007, 2011, 2012, 2013 2014 -
. -
XIV XVII ., , ,
[2-6; 9-10].

4,5 5 ,
( ). , , , ,
, ,
. .
(, , ).
XIV-XVI .
150
 3.
, 2015-2016 .
. -
IV (. 1). II, 2014
2. V 3
(81,6 2). .
, 1 2 7,1; 26,56 36,5 2 .
3 . - , 12,3 ,
, .
- 6 , - 12,1 , - 7,1 .
1,6 - ,
(. 1). , -
1,84 (0,82,3 ). -
, , , XVI .
- 3, (2015-2016 -
). 2 . , -
1,0 , . (1,0-2,0 )
XVI-XVII . -
2,0 .
, , ,
.
, , -. S-
, 14,6-21,6 , .
. -
, , -
, 18,4 .
.
. --
, , , ,
. 7,6-9,6 .
, (-
, ). .
. -
, . -
. . :
6,4 , 6,8 , 18,4 .
I -
XVI-XVI . [11].

: , , , , - -
, , , -
. .
, ,
- -. ,
, .

. 4 (-
XVII ., 2014 .) 1 ( 2012 .),
XVI .
,
, , . -
. -
, , . , -
, , ,
. ,
.
151
 &
-
,
. , , , -
.
, .
, , , ,
. , ,
, , ,
, .
, .
, - , , , ,
, , .
,
, . ,
, , , .
. , -
, , .
.
. - , -
. -
. ,
,
( ). -
, , --
, (. ).
, , -
. , .
1504 .. 2233 , , -
, (, , ).
, ,
. ,
(), (. ).
, ,
. , . -
.
, .
.
XVI ., .
(, , -
, ). .-.
,
. . XVI . -
. , , . -
, . .
. , , -
- , (. ).
, , .
, ( ),
, , . -
(, , ). ,
. , -.
. , .
, , -
- . : 21 , 20,5 , 6,5 .
, ,
152
 3.
. -
. - , ,
. 1610. ,
, 4, 2. -
, .
, 4 ,
IV. ,
2014 .
IV. , . -
, .
, - . : -
15,4 , 10,7 , 17,5 .
V. ( -
, ). -
, . ,
-. : 7,8 , 18,0 , 0,7 (. 2). -
, - .
(1506-1548 .),
(, ), -
, , , -
, , .
, -
31 . 28 -
XIV XVII . (13 .) XV-XVI .
, , -
.
2015 . ,
,
. , -
, , ,
. ,
, .
-
XV .
(1440-1444 .) V (1440-1457 .), . , -
, (1446-1453 .).
XV . -
IV ( 3). (.
3, 1-7) V (. 3, 8).
-
.
(1458-
1490 .). 1467 . , ,
: 1 = 20 = 100 = 200 . ,
, -
. , .
3. ,
, , .
, ( ),
. : MMATHIARVNGARIE / PATRON VNGARIE. : K-P.
1,6 . 0,46 .
,
[7, old. 647-667]. -
-
, 2015 .
153
 &

. , -
. (),
: [H]OC OPVS RESTAVRAV[IT] [M]AG(NIFICUS) DOMINVS IOHANES DE
PEREN COMES COMITATVS DE VGOCHIA 15( ) KG (
15( )) (. 4). ,
XVI ., , , , 1576 .
, (60,02 )
(
). ,
(. 5). 2015-2016
V 3 XV XVII .
XVI . .
. ,
, ( ).
, ,
XVI . , , , -
( ) -
.
(
). , , (
)
-
. ,
.
, 2015-2016
V 3 XV XVII . -
XVI . .

1. XIV . . -
. - . , 1993.
. 5. . . 93-41; -5-.
2. . . / . . , . . ,
. . // Satu Mare. Studii i comunicri. Seria archeologie. Satu Mare, 2011. XXVII/I. . 187-234.
3. . . 2011 / . . ,
. . , . . // . , 2011. . 40. . 213-232.
4. .
/ . , . , . // .
. , 2012. . 4. . 59-78.
5. . . 2012 / . . ,
. . , . . // . , 2012. . 41. . 204-248.
6. . . / . . , . . ,
. . // . : - .
, 2013. . 2. . 142-151.
7. Komromy A. Egy hamis pnzver a XVI. szzadban / . Komromy // Szzadok. 1893. Old. 647-667.
8. Komromy A. Nyalbvr s uradalma / . Komromy // Ugocsa vrmegye a trtnelemben. Vlogatott
rsok. Ungvr, 2001. Old. 16-42.
9. Prohnenko I., Mojzsesz V., Zsilenko M. A kirlyhzai vr csempeklyhja / I. Prohnenko, V. Mojzsesz, M.
A. Zsilenko // A nyregyhzi Jsa Andrs Mzeum vknyve. Nyregyhza, 2012. LIV. Old. 241-285.
10. Prohnenko I., Mojzsesz V., Zsilenko M. Krptalja kzpkori s kora jkori vrainak kutats / I. Prohnenko,
V. Mojzsesz, Zsilenko // A nyregyhzi Jsa Andrs Mzeum vknyve. Nyregyhza, 2013. LV.
Old. 203-250.
11. Ulin M. Premeny vchodoslovenskej keramiky v 13 17. storo [na poklade analzy keramickho fondu
z hradu ari] / M. Ulin Preov, 2004/
154
 3.

. 2. .
( )
. 1. .
.
.

. 3. . XV .

155
 &

. 4. . .

. 5. . .

156
 3.
,
,
-
-

,

-
-
-

,
,

-
-,

- -

.
(-
, 10)

-
.
XVII-XVIII . ,
XVIII . .
: , , , , , ,
1672 ., , .

- 2016 -
-
, , 10. ( .
. ), 1044 18.09.2015 .
- ,
XVIII . :
. ., . ., . ., . ., . , -
. .. . . -
0- , 181,93 .
,
. 1673-
1679 ., , (.1.1).
1672 .
A ku samemu mostu zamkowemu
Od gmin ludzkich, panu Humieckiemu
Od mostu jwszy, pod dwr Sinickiego
Sawnego czeka dla mnych.dzie jego.
Od tego zasi eromski Tobijasz
Trzyma kwater.
, L. -
, [1, . 472]. ,
20-30 [42, s. 72 ].
1684
, [25]. -
157
 &
1729 . .
, (.1.2).
1700 -
: , ,
. . ,
, [19, . 326].
1708 .
1713 , -
, 6- [43, . 179].
.
1708-1736 . 25 .
- .
100 [43, . 186].
- XVIII -
(.2.2) , ,
XVII . : 1711, 1713 ( ), 1720 ( ), 1735 (
), 1753, 1761 (.2.2), 1773, 1774, 1782, 1794 ( ) [19; 23; 25].
1773 , ,
[19, . 375-379; 9, . 92]. Zaszczylek z grusow starey ludwisami wysypany [19, . 378],
, , .
, 1800 .
1807, 1810, 1811 [23].
1831 ,
(1777-1869), 1831-1833 .
, [26 ].
1840, 1842 1872 .
.
- . . [19], . . [9],
. . [7]. ,
. . [21, 22, 23].
. . , -. -
. 20 2-3
. -
[22, . 440]. , , -
. , -, . , ,
, . -, -
: -
, , . ,
, 1684 . [23, . 17].
1672 , . , -
. ,
, . ,
-, , . .
, 1-1,1 ,
.
( ) [22]. ,
XVIII , ,
. ,
.

, , -
- , (.3.1).
2006-2007 . 2 , -
3,5-3,8 . 1-1,5 .

158
 3.
(- -), 4
, . 204 , -
22 . .
, , . , 21 , 1,51
2,3-3,8 3,251,5 . - 484028.0N
263409.2E, 484028.0N 263409.2E.
. -
. -
- . ,
. 6 ,
2000- . ,
5,5 . - 1,5-1,8 ,
- 3,0-3,5 .
.
, , -
2006-2007 . .
, .

, -
--1, - , .
-1 --
.
, - , , . -
-1 (1), 1 ,
110-115 .
, 0,94-1 . -
(3,85 ) , 1 - -
.
, --1,
1,5 , , -
, - - .
, (1830-1833 ). 5,25 -
, , -
. (2)
2006-2007 . 1,10 , 4,50,
- .
,
, .
40 , ,
. , , (.4).
.
, 40120 .
,
XVII-XVIII , ,
(. 2.2).
, -
.
.
3 5,1 2. 4,3 .
1800-1810 . -
, . . 3 - ,
.
2016 -
( ) . -
159
 &
(4) , 2,55
-. 7,4 -
. -
-.
XVIII . ,
, ,
-.
, 4 : (1) 0,94-1,05 -
3,85 ; (2) 1-1,10 , 4,50; (3)
5,1 , 1,04-1,05 , 4,30 , , -
1 2,55 (. 3.2; 4).

1 2
, ,
- 1 2.
-2, -3, -1 -4, 90-140
(. 4). --
, , , . - 26,513-
13,55-6 . : (26,5136 )
[24], (26,512,5-136 ) [17, c. 107], XVII .
(26,712,5-
135-6 ) [30] (26-27137 ) [11, c.135].
XVI-XVII . , - -
. , -
, , .
-4 -5 2
, XVII
XVII . 2/11 2015 .
19194,5-5 .
18184 [44, s. 31],
, , , -
, .
. -
. - .
, -
. , , -
, XVII XVII .
[3],
[12; 33; 34;], [31], [5, c.154], [27], [c.107], [8, .
45] . [4; 16].
,
. ,
-, ;
; , -
, (-
) -
XVII XVII [2; 18]. , -
-
XVII , -
- .
1 2 - (. 5). XVIII
3-4 . XVII
2-2,8 .
, 1760-
. 1773 , . ,
160
 3.
, . -
- XVIII ,
1800 .
,
. 4 . 1 , 38 (. 6. 2-3). 2
20 , . 3
4 (?) .
3 . 1 -
1680- (. 6.1) [36]. -
, .
1700 . , XVII -
, .
- () -
. , -
XV-XVI .

2 3
(2) -,
, , 1 2,
-.
2, 20-25 , 50-65 .
- , 2
3. .
- .
2 3 1069665 (? ? ).
. . -
0,4-2 .
, - XVIII ,
. ( -
. ). - , ,
, 1740- .,
[40, . 171; 39, . 426]. , -
.
[35, . 46, . 22; 13, . 84].
, . -
- ,
XVIII .
-120-260 -
XVII - 180110 .
(2). () . -
, , . ,
. , -
, .
. () [15, .128, . 7. 1-3], I [6, . 381, . 4. 26-30],
[27], [32], Sadlow [38]. XVI
XVII .
, XVII -
, .
3, - 8, 9, 10 -
, 1,2-1,6 . XVII .
() 0,3-0,6 .
XVII , -
.
2016
( ).
161
 &
-.
( 8 ). - .
, - - 2016
, 10 :
- (, ), XVII -
XVII - .
- - XVII .
- . XVII .
- , XVI XVII .
: , -
, XIV, XV-XVI ., , -
. (), .
, ,
XVII . , , XVI . -
, XVI-XVI . , -
, .
XVII , -
. 1760- , ,
1773 .
.
. -
1830- .
XVII .
, .

. .
.
- , 10
in sutu . .
XVII- .
: . , . , . , . . -
XVII-I XVII
, .

1. - , .
- 1698-1726 . / . . . . ,
1859. . 2, . 3. 941 .
2. . . , 10 . - /
. . // -
: . -: -2006, 2012. . 22 . .206-220.
3. . V-V . -
- / . // .
, 2013. . 22, . 1. .94-103.
4. . . . / . . //
V-V . , 1997. . 69-73.
5. . / . , . //
. : , , 1998. . 7.
. 151-157.
6. . / . //
. 2007. . 11. .379-386.
7. . // http://www.tovtry.km.ua/ru/history/statti/
glover.html
8. . . : / . . //
. 2008. . 3. . 136-195.
162
 3.
9. . . -: /
. . // : . . . .-
. . 10- -
-. -: -2006, 2011. . 91-96.
10. . (
) / . , . , . //
: . . . 2013. . 22, . 1. . 23-33.
11. . . -
. XVI-XVII . / . ., . . , . . //
2012. .133-135.
12. . . XVI-XVIII . (
) / . . , . . , . . , . . //
. , 2013. . 11. .178-193.
13. . . . - / . . ,
. . . .: , 1979. 119 .
14. . . XV-XVI : / . . . :
, 2011. 733 .
15. . XVI . . / . ,
. // : . . . 2013. . 22, .
1. . 121-128.
16. . XVII-XVIII . / . //
: . . . , 2013. . 22, . . .164-168.
17. . . XVI XVIII . (
- 2001-2011 .) / . . //
. 2014. . 25.
20112012 . : , 2014. .93-112.
18. . - /
. // 2010 : . . .:
. , , . , 2011 . 383394.
19. . . - XV-XV . (.
) / . . . -: -, 2002. 384 .
20. . - / . //. :
, 1975. C. 24-25.
21. . `- . 1673-1679 .
/ . // .
: , 1996. . 3, . 1. . 82-105.
22. . . Castrum Camenecensis. (
). -: . 2014. 672 .
23. . . , 3, 4 . ,
10 . -. - / . - . 73 ., .
, 2011. .
24. . .
2007 / . . // http://be.convdocs.org/docs/index-1220.html.
25. . - /
. . -: , 1994. 60 .
26. . . -. / . . . :
. . . , 1895. 250 .
27. .
. / . , . // : . . .
2013. . 22, . 1. . 129-136.
28. C . . - - / . . //
: . . . .-. .
-: -2006, 2013. . 156-162.
29. . . / . . , . . , . .
// . , 2012. . 22. . 151-160.
163
 &
30. . /
. // . 2013. 17.
. 252-263.
31. . VV . / . ,
. // . , 2013. .22, . 1.
.109-115.
32. . - V
V . . 2007-2008 / . //
: . . . 2012. . 21, . 1. . 5-12.
33. . /
. // http://mdch.kiev.ua/sites/default/files/public/pdf/CHmil.pdf . .1-12
34. . - /
. // http://mdch.kiev.ua/sites/default/files/public/pdf/%D0%A7%D0%BCi%D0%BB%D1%8C-
%D0%9C%D0%97%D0%9C-KM.pdf/. C.1-14.
35. . . / . . . .: ; -:
. 400 .
36. Bencze Z. Trk rzednyek a Hadtrtneti Mzeum udvarn. (Trkische Kupfergeschirr auf dem Hof des
Museums fr Krigsgeschichte) / Z. Bencze // Budapest Rgisgei 35/2. 2002. P. 461-468.
37. Dbrowska M. Kafle i piece kaflowe w Polsce do koca XVIII wieku / M. Dabrowska. Wrocaw: Zakad
Narodowy im. Ossoliskich, 1987. 378 s.
38. Dziubek E. Ceramika naczyniowa z zamku rycerskiego w Sadlowie gm. Rypin, woj. wocawskie. Informacje
wstpne / E. Dziubek // Folia Archaeologica. 22. 1998. S. 119-146.
39. Janczykowski J. Kamieniec Podolski fortyfikacje twierdzy / J. Janczykowski // Kamieniec Podolski.
Studia z dziejw miasta i regionu, pod red. F. Kiryka. Krakw, 2005. T. II. S. 421-435/
40. Krol-Mazur R. Miasto trzech nacji. Studia z dziejow Kamienca Podolskiego w XVIII wieku / Renata Krol-
Mazur. Krakow: Avalon, 2008. 690 s.
41. Kopicki E. Monety Zigmunta III Wazy / E. Kopicki. Szczecyn: Nefryt, 2007. 330 s.
42. Makowiecki S. Relacyja Kamieca wzitego przez Turkw w roku 1672 / S. Makowiecki; opr. P. Borek.
Krakw, 2008 252 s.
43. Nowak T. Fortyfikacje I artyleria Kamienca Podolskiego w XVIII w. / T. Nowak // Studia i materialy do
historii wojskowosci. 1973. T. XIX, cz.1. S. 139-186.
44. Pela W. Szare rarytasy, czyli rzecz o zabytkach pozornie niecikawych / W. Pela // Almanach Muzealny.
1999. T. II. S. 23-36.

1 2
.1. 1 . . 2 1729 .

164
 3.

2
.2. 1 1761 . 2 . 1880-. ..

2
.3. 1 . . 2 . . DroneService
(C. . ).

165
 &

1 4
2 5
3 6
.4. .
1 2006-2007 .; 2 ; 3 -;
4 , 2 XVII- I XVIII .;
5 ; 6 - .

.5. XVIII . - 1 2.

3
4
1 2

.6. 1 ; 2-3 1 -.

166
 3.
,
,
-
- ;

,
. -
-

XVII .,

,
-. , ,
, .
: , , , , -.

XVII . , , , ,
. , -
, .
. [11].
- .
.
. . - -
, , ,
1740- ., [14, . 171; 15, . 426].
-120-260 (181,93)
XVII - 180110 (.1, 2).
, (2). () .
66 , 128 . , -
15 , (?)
5-20 30-37 . .
, ,
. 15 , , -
. .
[1, . 70; 2, . 132], XVI . -
, [9],
.
: . -
, ,
, , ,
.
. XVII . : -
,
, .
-
, [7, . 29]. ,
, ,
-
. ,
( 20 %).
, -
. ,
.
167
 &
.
, , .
455 -
(.3). :
; ;
- .
.
69,4% (316 .)
. : -
(46,6%), (22%) 2- -
(0,4%). : ,
. (0,4%):
.1.1- () .2.1- (-
) , .
, -
, -
, .
( ) 13 % (59 .).
: (8,6%), -
(4,4%).
: , .
,
XV . [8, . 29], XVI, XVII, XVIII .
.
( -). 80 -
, 17,6% .
(12,3%) (5,3%).
: - - . ,
,
. , - XVII . -
, . XV XVI . , , .
XVII . -
[3, . 96] .
. -
: .
-.
-
. () .
, 1,5 2,5 ,
2 ( 0,2 ). 12-18 20-26 . -
0,4-0,5
-
. 8-14 .
.
, -
1,9 2,8 , 0,5 0,8 .
4,5 5 , 1,2 1,5 . .
. 20 . -
, . . ,
, .
, . . -
, .
, . 10-18 .
, - (, )
. XVII . -
168
 3.
.
0,4-2 . .
XVII . , -
.
. () [6, . 128, . 7. 1-3], I [4, . 381, . 4. 26-30], [10], -
[12], Sadlow [13], [17]. XVII .
XVI XVII .

. , 10, .
XVII . : ;
; - .
.
, , , -
( 69,4%), -
( 17,6%), ( 13%).
. -
, , .
, XVII -
, . -
.

1. XVI-XVIII . / . . (. .), . . ,
. . , . . . : , 1997. 336 .
2. . . V-V . /
. . // . ., 1997. 2. .129-140.
3. . V-V . -
- / . . // :
. . . 2013. . 22, . 1. . 94-103.
4. . / . //
. 2007. . 11. .379-386.
5. . (
) / . , . , . //
: . . . 2013. . 22, . 1. . 23-33.
6. . XVI . . / . , .
// : . . . 2013. . 22, . 1. . 121-128.
7. . . :
/ . . //--:
: (): . . .
. , 2015. . 28-30.
8. . . V
V . / . . // --: :
(): . . . . ,
2015. . 29-31.
9. . . XV XVI . /
. . //. 2008. 4. . 55-63.
10. .
. / . , . // : . . .
2013. . 22, . 1. . 129-136.
11. C . . - - / . . //
: . . . .-. .
-: -2006, 2013. . 156-162.
12. . - V
V . . 2007-2008 / . //
: . . . 2012. . 21, . 1. . 5-12.
169
 &
13. Dziubek E. Ceramika naczyniowa z zamku rycerskiego w Sadlowie gm. Rypin, woj. wocawskie. Informacje
wstpne / E. Dziubek // Folia Archaeologica. 22. 1998. S.119-146.
14. Janczykowski J. Kamieniec Podolski fortyfikacje twierdzy / J. Janczykowski // Kamieniec Podolski.
Studia z dziejw miasta i regionu, pod red. F. Kiryka. Krakw, 2005. T. II. S. 421-435.
15. Krol-Mazur R. Miasto trzech nacji. Studia z dziejow Kamienca Podolskiego w XVIII wieku / Renata Krol-
Mazur. Krakow: Avalon, 2008. 690 s.
16. Pela W. Szare rarytasy, czyli rzecz o zabytkach pozornie niecikawych / W. Pela // Almanach Muzealny.
1999. T. II. S. 23-36.
17. Urbaniak W. Zbir nowoytnej ceramiki naczyniowej z podwrza przy ul. Jezuickiej 5 w Lublinie / W.
Urbaniak // Archeologia Polski rodkowowschodniej. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej w
Lublinie. T. 5. S. 215-229.

1
2
3

.1. , 10.
1 ; 2 ; 3 3 (1800- ?).

. 2. -.

170
 3.

. 3. . XVII .

171
 &
,

;

,
,
- - .

2/11
-

XVII-XVIII .
-. -
. .
XVIII .
: , , -.

. -
2015 . . , 2/11
.
1, . 1 ( 2, . 1, 2)
XVII-XVIII . (. 1).
3,20-3,40 . (-) 3,20 .
. . -
1,5-1,8 , .
(. 1, 2). 5 , XVII-XVIII .
: , , , , , , . :
, , (), , , . -
: , , , , , , .
. ,
1624 . 1760 . ,
( . . ), 192 , 30% .
-, , .

[3; 7; 8] [2; 4; 6].
- -
. 2/11 .
. [3, . 31-33] . [14, . 80-81] ,
, : XVII ., XVIII . XVIII .
XVII . .
.
, .
XVII .
,
.

, -
. , -
, ,
[18, 77].
() , .
. , -
, , , , [8, . 23, 32].
, , . [14 . 134-135], . .
172
 3.
[18, . 77-79] , .
,
. , .
, XVII-XVIII . .
. , 2/11 .
1. 3 . , ,
. -
(. 2, 1).
.
. -
, 3 . ,
8 12-19 . 7-10 . 95 .
2. 1 . .
( ) (. 2, 2).
, , -
, . -
, .
, 2 , .
, 6 12-13 . 8-11 .
3. ( 5- .)
2 . . . 198199 (. 2,
3). , ,
. -
. . 3 . ,
. 3-5 , 6-9 . 105
8-11 . 80.
4. 7 . , . -
.
196 (. 2, 4).
, -
. , ,
, . -
, , 3 . 2-4 , 6-8 . 86 -
7-12 . 70.
5. 3- . ,
195 (. 2, 5). . 4,
4, 5 6- .
4, 8-14 .
6. 9 . , . -
. (. 2, 6).
, ,
.
.
. , , . 4-6 , -
7-10 . 7-11 .
-
[7, . 113; 4, . 31-32].
7. 4 . .
.
(. 2, 7).
, .
-,
. . ,
3 . , 5 , 10-13 . -
6-10 .
173
 &
8. ( 3 .) 5 . -
. 198 (. 2, 8).
4. , , , -
. ,
. . 3 . ,
. 5-9 , 8-12 . -
95-100 8-12 . 75.
9.
( 9- .) 5 . (. 2, 9). -
. 207205 .
2 :
, . , , 2 . -
, 2-7 , 7-12 . 6-12
90-105 .
XVI XVIII .
- , .
XVII . .
(6) . 165
(. 3, 1). 7-11 .
, .
(), , ,
.
, . ,
3 . , , . 95 .
5 . - . (. 3, 2). -
. ,
, . ()
(). -
6-11 . 2 , .
2 . - (. 3,
3). . -
. 2 . 6-9 .
- . , 10
2006-2008 . [2, . 218].
, , - (. 3, 4). -
, . , ,
2 . 9-11 .
,
. -
-
(. 3, 5). 4- , .
4 . 212 , 104 . 9
. .
, .
, -
. .
.
.

. ,
, , , . ,
. , , .
, , .
[19, .
79]. -, -,

174
 3.
[17, . 221]. 1387-1393 .
, , ,
. , -
. , , .
, .
.
, ,
, XV . . -
XV . : (. 3, 9) [17, . 249],
(. 3, 10) [17, . 246], , (. 3, 11) [17, . 245], (. 3, 12-15) [19, . 237],
[20, . 381], [16, . 148-149] . .
.
. [5] , -
. ,
. , XII-
XIII . (. 3, 8) [12, . 34-35]. . -
1627 . : ,
, [1, . 232].
,
, . -
, .
, -
, .
7555 (-
6 ) , (. 3, 7).
7-15 . .
, , . ,
, XVII . .

, (. 2, 6). , -
, , .
, . .
. -
- . ,
, - . -
( 4 ), , . -
XVI-XVII . , () [9, . 21-22].
XVIII ., , , .
- (. 4, 1)
. (. 4,
3) (. 4, 2). 260 , 163-
166 . , , , -
, ,
. .
10-16 , -
.
() 90, 70 , .
, -
. 2 .
, , -
, (. 4, 5). (8 .)
(. 4, 6) (9 .) 223147
. , , ,
.
, . -
175
 &
. ,
, , , 3 . 9-13 .
92-104 .
(46 .) XVIII .
(. 4, 4). () ,
, , . -
. (11 .), (35 ).
196196 6-12 . ,
, 45 , -
, . -
()
.
, . -
3 .
XVIII .
, .
: , .
, , ,
() , , , , .
, ,
180 . .
, XVIII . [15] (. 4, 7).
XVIII . -
4 , , -
( 5, 1-4).
(. 5, 5-7) (. 5, 8) ,
.
, ,
, (. 5, 9)

. , , ,
(. 5, 10). , (. 5, 11).
XVIII . . ,
. -
: (. 5, 12) (. 5, 14) ;
(. 5, 13) ( 2 ) -
(. 5, 15). :
(. 5, 16) 5 . (),
.
, . , 2/11 XVII-XVIII .,
.
, . - -
.

1. . (1627) / . . , 1961.
2. . . , 10 . -
/ . . // -
. . 2012. . 22. . 206-220.
3. . . XIV XVIII . . . .
07.00.06 . , 1993.
4. . // . 1992. 2. . 31.
5. . (
) // (, , , : . . .
/ . . : , 2006. . 121-132.
176
 3.
6. . . / . . // VII - :
. -, 1987. . 75-76.
7. . XVI XX . . . .
/ . . , 2006.
8. . . IX-XIX . / . . . , 1993.
9. . . XIV-XVIII . / . . . : , 1981.
10. .
( ) / . , . , . //
. 2009. . 12. . 169-181.
11. . . / . . .
, - , 1989.
12. . . (
. . ) /
. . , . . . . 1997.
13. Brych V. Kachle doby gotick, renesann a ran barokn. Vbrovy katalog Nrodnho muzea v Praze /
V. Brych. Praha, 2004.
14. Dbrowska M. Kafle i piece kaflowe w Polsce do kona XVIII wieku / M. Dabrowska. Wroclaw; Warszawa;
Krakw; Gdask; Ld, 1987.
15. Dbrowska M. Kilka uwag metodycznych o rekonstrukcji piecw / M. Dabrowska // Archaeologia Historica
Polona. 2005. tom 15/2. S. 335-357.
16. Dugoszewska W. Wstpna informacja o kaflach z Piotrkowa Trybunalskiego ze Szczeglnym uwzgldnieniem
zespou pozyskanego w trakcie bada archeologicznych przeprowdzonych w 2005 roku / W. Dugoszewska, J.
Pietrczak // Acta universitatis Lodzensis. Folia archaeologica. 2010. 27. S. 135-159.
17. Gruia A. M. Sirena bicaudat pe cahle medievale. Iconografie i posibile funcii / A. M. Gruia // Studia
Patzinaka. 2007. Nr. 4. P. 219-257.
18. Kilarska E. Kafle z terenu dawnych Prus Krlewskich / E. Kilarska, M. Kilarski. Malbork, 2009.
19. Pavlik . Encyklopedie kachl v echch, na Morav a ve Slezsku. Ikonografick atlas relifu na kachlich
gotiky a renesance / . Pavlik, M. Vitanovsk. Praha, 2004.
20. Rackeviius G. XVI a. koklini krosni rekonstrukcija. XVI a. kokli katalogas / G. Rackeviius. Vilnius, 2012.

1
. 1. . 2/11.
1 ; 2
.. . .

177
 &

1 2 3 4 5 6

7 8 9
. 2. XVII . .
1-7 ; 8
; 9 , .

8 9

4
1

10 11

2
6
12 13

5 7 14 15

. 3. XVII .
1 ; 2 ;
3 ; 4 ;
5 ; 6 ;
7 ; 8 XII-XIII .
[10, . 175]; 9 . XV ., () [17, . 249];
10 XV ., . () [17, . 246]; 11 . XV ., .
() [17, . 245]; 12 XV ., . (); 13 ,
XV ., . (); 14 XV , . (); 15 1500 .,
() [19, . 237].

178
 3.

1 2

7
. 4. XVIII .
1 -; 2 - ; 3 -,
; 4 ; 5
; 6 ; 7 .

13 14
2 3

15
1
4 5

7
16
8

9
12
10 11

. 5. XVIII .
1-4 ; 5-7 ;
8 ; 9 ; 10 ; 11
; 12 ; 13 ; 14 ; 15
; 16 ; 1-9, 11 ; 12-16 .
179
 &
Micha Grabowski,

Mirosaw Mazurek,

Przemysaw Muzolf,

Aleksandra Sznajdrowska,
doktoranci, Instytut Archeologii
Uniwersytetu Rzeszowskiego

WSTPNE SPRAWOZDANIE Z BADA WYKOPALISKOWYCH PAACU

POTOCKICH NA STANOWISKU 1 W KURYWCE,
GM. LOCO

Podczas ratowniczych bada wykopaliskowych na stanowisku 1 w Kurywce odkryto pozostaoci zwizane

z istniejcym w tym miejscu XVIII-wiecznym paacem Potockich. Zarejestrowano m. in. cz jednej z oficyn
przypaacowych, studni a take kamienny murek otaczajcy zaoenie paacowe. Ponadto zarejestrowano fos
oraz zwizany z ni most zachowany w postaci 15 dokw posupowych, w ktrych pierwotnie umieszczone
byy filary podtrzymujce konstrukcj. W pnocno-zachodniej czci odsonitego obszaru odkryto natomiast
relikty obiektu o niejasnej funkcji. Zarwno fosa, most, jak i budynek cz si zapewne z funkcjonujcym przed
paacem drewnianym dworem.
Sowa kluczowe: zaoenie paacowe, dwr obronny, XVII w., XVIII w., oficyna przypaacowa, fosa, Potoccy,
Dolina Dolnego Sanu.

Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku numer 1 w Kurywce (AZP 98-81/2) zostay

przeprowadzone ze wzgldu na planowan w tym miejscu inwestycj pn. Utwardzenie oraz zagospodarowanie
terenu wraz z budow wiaty, ustawieniem koszy, awek oraz stojakw na rowery oraz zieleni rekreacyjn.
Pracami archeologicznymi na stanowisku kierowa Mirosaw Mazurek. W badaniach wzili udzia rwnie K.
Drewniak, A. Sznajdrowska i S. Woniak.
Lokalizacja stanowiska i historia bada. Omawiane stanowisko pooone jest w wojewdztwie
podkarpackim na terenie gminy Kurywka. Obszar objty badaniami archeologicznymi zlokalizowany by
na dziace geodezyjnej numer 1803 nalecej do Parafii Rzymskokatolickiej w Tarnawcu, dzierawionej przez
Urzd Gminy Kurywka. Pod wzgldem geograficznym omawiany obszar zlokalizowany jest w Kotlinie
Sandomierskiej [2] i mezoregionie Dolina Dolnego Sanu. Stanowisko ulokowane jest na cyplu znajdujcym si
bezporednio nad rzek Zot.
Stanowisko to zostao zewidencjonowane w 1991 roku jako lad osadniczy kultury pucharw lejkowatych,
osada tarnobrzeskiej kultury uyckiej, osada kultury przeworskiej, lad osadnictwa z okresu wczesnego
redniowiecza oraz zaoenie paacowe z XVIII w. Ponadto w 1978 roku w obrbie paacu przeprowadzono
rozpoznawcze badania wykopaliskowe pod kierunkiem Aleksandry Gruszczyskiej podczas, ktrych
zarejestrowano dwa jego naroniki.
Ratownicze badania archeologiczne obejmoway powierzchni 16,9 ara i potwierdziy istnienie w tym
miejscu wielokulturowej osady. Na podstawie pozwolenia wydanego przez Wojewdzki Urzd Ochrony
Zabytkw w Przemylu- Delegatura w Rzeszowie badania przeprowadzono w terminie od 23.03-19.09.2015 r.
Historia paacu. W 1568 roku na poudniowym kracu wsi Kurywka Zofia ze Sprowy Odrowwna zaoya
folwark. Przysiek ten nazwaa na cze zmarego ma Jana Krzysztofa Tarnowskiego herbu Leliwa, kasztelana
wojnickiego i starosty sandomierskiego. Nazwa Tarnawiec pojawia si po raz pierwszy w dokumentach z pocztku
XVII w. W miejscu dogodnym do obrony, pooonym na wysokim cyplu, w zakolu rzeki Zotej powsta pierwotnie
zapewne drewniany obiekt obronny w postaci dworu. Zaoenie to wg. J. Pwiartka [3, s. 34-35, 37] ju w tym
czasie umocnione byo waami i parkanami a take dodatkowo od strony pnocnej i zachodniej gbok fos. O
duym znaczeniu tej rezydencji wiadczy fakt, e w miejscu tym czsto przebywali starostowie leajscy. Zapisy
w dokumentach potwierdzaj, e starosta ukasz Opaliski w dworze tarnawieckim wyda szereg zarzdze dla
starostwa i swoich rodowych majtnoci. Kolejnych bardzo ciekawych informacji dostarcza nam rewizja generalna
ziemi przemyskiej z 1713 roku, ktra przedstawia stan gospodarczy wsi i miast po zniszczeniach III wojny
pnocnej. Z opisu tego jasno wynika, e na pocztku XVIII w. paac w Tarnawcu by okaza siedzib z bogatym
180
 3.
wyposaeniem. Niewtpliwie musia te mie znaczne walory obronne, gdy wanie tam okoliczna szlachta na czas
wojny przekazywaa w depozyt swoje cenne rzeczy. Z 1759 roku pochodzi pierwsza wzmianka o funkcjonowaniu
w Tarnawcu paacu murowanym, ktry powsta jednak prawdopodobnie nieco wczeniej w I po. XVIII w. za
krajczego koronnego Stanisawa Potockiego (starosta leajski od 1732-1757 roku). E. Kuropatnicki w dokumencie
Geographia albo dokadne opisanie Krlestw Galicyi i Lodomeryi z 1786 roku wspomina, e zaoenie paacowe
powstao na wzr i podobiestwo siedziby Czartoryskich w Puawach [3, s. 36]. Dokadny opis murowanego obiektu
tarnawieckiego zawiera inwentarz starostwa leajskiego z 1759 roku. Wjazd do niego prowadzi przez obronn
bram murowan, za ktr na dziedzicu znajdowa si: Sam paac na dwie pitra cay z cegy murowany. Obok
znajdoway si dwie murowane oficyny oraz stajnia i wozownia. Ten paac ze wszystkiemi wyej opisanemi
budynkami z jednej strony poczwszy od bramy wjezdnej do ogrodu murem obwarowany, gdzie bastyjonik i w
nim miejsce potrzebne, z drzwi na zawiasach hakach z wrzecidzem i skoblami elaznemi. Od tego bastyjoniku
ponad ogrodem cignie si mur niski z filarami i pmidzy niemi sztachetami dbowemi a do rowu za stajni. Na
tych filarach wazoniki dbowe popielato malowane. Przed paacem poony by ogrd [] od drogi i folwarku
parkanem w supy ogrodzony. Przy bramie pod murem z drzewa przytknita do tego muru izdebka dla janczarw,
wart w bramie trzymajcych, w niej piec z kafli prostych i kominek. Przed bram paacow, od strony Kurywki
znajdowa si murowany kociek z dwiema wieyczkami. Obiekty gospodarcze i mieszkalne, ktre wchodziy w
skad folwarku pooone byy natomiast na pnoc od kocioa. Pod koniec XVIII w. w paacu zostaa urzdzona
najprawdopodobniej manufaktura sukna, o ktrej wspomina umowa (z 1788 roku) zawarta midzy zarzdem dbr
kameralnych w Leajsku a niejakim Giestentupfem. W 1819 roku dobra leajskie zakupi na licytacji hrabia W. Mier
a po nim przej je w latach 1830-31 hrabia A. Potocki z acuta. W roku 1841 roku zakoczona zostaa rozbudowa
kocioa, ktra wedug miejscowej tradycji prowadzona bya z cegie rozbieranego paacu [3, s. 41].
Wyniki bada. Na obszarze stanowiska nr 1 w Kurywce od XVIII w. funkcjonowa paac Potockich.
Jego pozostaoci zostay uchwycone podczas bada magnetycznych i elektrooporowych wykonanych przez
Marcina M. Przyby. Oprcz paacu uchwycono rwnie zarys bramy, ktra widoczna jest na austriackim
planie pozyskanym z Archiwum Narodowego w Krakowie (ryc. 1).
Podczas bada wykopaliskowych odsonito cz jednej z oficyn przypaacowych (ob. 160) (ryc. 2).
Mur bdcy pozostaoci poudniowego fundamentu oficyny zosta posadowiony na awie fundamentowej
wykonanej z zaprawy wapiennej. Podbudow ciany utworzono wykorzystujc zarwno cegy, jak i rnej
wielkoci kamienie. Wewntrzne lico wymurowano z cegie (o wymiarach: 28178 cm), natomiast pozosta
przestrze wypeniono kamieniami oraz zapraw. W przypadku pnocnego fundamentu podczas bada
odsonito jedynie aw fundamentow. Wszelkie pozostaoci murw zostay rozebrane.
W odlegoci ok. 10 m na poudnie od oficyny odkryto nowoytn studni. Obiekt o trapezowatym profilu
siga do gbokoci 162 cm od poziomu odkrycia. W wypenisku zarejestrowano pozostaoci umocnie cian
studni w postaci elementw drewnianych oraz cegie. Ponadto znaleziono 113 fragmentw ceramiki oraz 1
fragment szka. Pomidzy studni a oficyn zadokumentowano w. 7 oraz poziom niej ob. 127, ktre byy
prawdopodobnie reliktem cieki czcej obydwa miejsca.
W pnocnej-zachodniej czci stanowiska zarejestrowano obiekt 177, ktry by prawdopodobnie pozostaoci
budynku. Nie jest pewne, czy zwizany on by ze wspomnianym wyej zaoeniem paacowym. Na tzw. mapie
Miega z lat 1779-1783 w miejscu tym nie istnieje aden budynek (ryc. 3). Niewykluczone jednak, e funkcjonowa
on wczeniej przy rekonstruowanym na tym obszarze dworze starostw leajskich. Potwierdzaaby to rwnie
stratygrafia obiektu 200, ktry czciowo zniszczy omawiany obiekt 177. Wedug przekazw pisanych paac
Potockich otacza kamienny murek, ktry widoczny jest rwnie na tzw. mapie Miega. Charakterystyka wypeniska
obiektu 200 oraz analiza pooenia wspomnianego obmurowania wskazuje, e podczas bada wykopaliskowych
odkryto wanie tego typu ogrodzenie. Prawdopodobnie ze starszym zaoeniem zwizana bya rwnie fosa (ryc.
4), ktra podobnie jak obiekt 177 zostaa naruszona przez mur otaczajcy XVIII-wieczny paac.
W fosie wyrniono warstwy zwizane z powolnym i zapewne dugotrwaym zamulaniem si jej dna (w. 1/3,
1/5). Ponadto zadokumentowano silnie przemieszan warstw powsta w wyniku jednorazowego zasypania tego
zaoenia obronnego (w. 1/4). Tego typu niwelacje czyy si zapewne z przygotowaniem terenu pod budow paacu
Potockich. Interesujco prezentuje si rwnie ksztat fosy, ktrej przebieg zaamuje si w pnocnej i poudniowej
czci przebadanego obszaru. Takie uksztatowanie wyklucza istnienie w tym miejscu obwodu obronnego w systemie
liniowym. Wskazuje natomiast, e przy fosie funkcjonoway zapewne ziemne basteje o pkolistym ksztacie. System
bastejowy pojawi si prawdopodobnie okoo poowy XVI w. a jego rozkwit przypada na ostatni wier XVI i
pocztek XVII w. W wieku XVII system ten zanika, ustpujc miejsca systemowi bastionowemu [2, s. 102-104). Z
fos zwizany by rwnie most, ktrego pozostaoci zachoway si w postaci 15 dokw posupowych, w ktrych
pierwotnie umieszczone byy filary podtrzymujce konstrukcj (ryc. 5).
181
 &
W poudniowej czci przebadanego obszaru odkryto grup obiektw nowoytnych o znacznych rozmiarach
i gbokociach. Wypeniska tych obiektw swoj struktur odbiegay od innych obiektw nowoytnych (luny,
sypki piasek). Mimo, e nie zarejestrowano w nich charakterystycznych materiaw zabytkowych wydaje si,
e jamy te czy mona z istniejc w tym miejscu na przeomie XVIII i XIX w. manufaktur sukna.
Oprcz pozostaoci nowoytnych na stanowisku zarejestrowano rwnie szereg obiektw pradziejowych,
zwizanych z kultur pucharw lejkowatych, kultur trzcinieck oraz kultur uyck. Ponadto podczas bada
w Kurywce znaleziono 3 pociski artyleryjskie (szrapnele) pochodzce z okresu I wojny wiatowej.
Na przebadanym obszarze odkryto cznie 19400 zabytkw, w tym gwnie ceramik ale take krzemienie,
kamienie, kafle, szko, gliniane fajki oraz zabytki metalowe, ktre zalegay zarwno w obiektach wziemnych,
jak i w tzw. warstwach kulturowych.
Badania przeprowadzone na terenie stanowiska 1 w Kurywce potwierdziy istnienie w tym miejscu
pozostaoci zwizanych z ssiadujcymi z badanym terenem, pozostaociami XVII- wiecznego dworu i
XVIII- wiecznego paacu (m. in. fosa i oficyna przypaacowa) a take z funkcjonowaniem w tym miejscu
wielokulturowej osady pradziejowej. Omawiane stanowisko stanowi bez wtpienia obiekt o duych walorach
poznawczych, rwnoczenie aktualny stan zachowania wci pozwala na przebadanie i zadokumentowanie
dalszych ladw osadnictwa.

Bibliografia
1. Bogdanowski J. Fortyfikacje acuckie na tle maopolskiej sztuki obronnej / J. Bogdanowski. acut, 1976.
2. Kondracki J. Geografia regionalna Polski / J. Kondracki. Warszawa, 2009.
3. Pwiartek J. Dworskie budownictwo obronne i rezydencjonalne w Leajsku i Tarnawcu okresu XIV-XX
wieku / J. Pwiartek // Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP Rzeszw. Historia. 1980. Z. 3 S. 9-45.

Rycina 1 Zasig paacu Potockich na wspczesnej

mapie topograficznej wg austriackiego planu
pozyskanego z Archiwum Narodowego w Krakowie

Rycina 2 Zaoenie paacowe Potockich

na tzw. mapie Miega z lat 1779-1783

182
 3.

Rycina 3 Rzut poziomy ara H12 na poziomie G z widoczn oficyn przypaacow (gra) oraz
pozostaoci poudniowego fundamentu oficyny przypaacowej z widocznym ceglanym licem i
kamiennym wypenieniem (d)

Rycina 5 Rzut poziomy ara H13 na poziomie

E z widocznymi pozostaociami most oraz
obiektem
127 czcym oficyn ze studni

Rycina 4 Widok na pas I i fos od strony

poudniowej (gra) oraz profil fosy
na arze I 15 (d)

183
 &
,

- ,

XVII-XVIII .

, ,
, .
: , , , , .

, -
. XVII -XVIII .,
[1, . 310].

. -
, . XVII . .XVIII .
2006-2016 -
. , 90%
,
- - -
. , ,
XVII-XVIII . (1).
XVII-XVIII . .
, XVII-XVIII . -
. -
, , ,
. , , -
, (, ). ,
() (), XVII-XVIII .
100-200 . -
, , ,
, - .
( ), , , ,
, .
(358 ),
(. 2.1-8). -
- ,
( XVII . ; ,
) [2, . 71].
: , , , , , ,
XVII . XVIII . (. 2.9-16) [3, . 98-106].
: , , , , , -
, ( .3) -
1651 . [4, . 258-259].
, , , (. 4) , -
, , , , , -
(. 5).
-
XVII .: 1621-1661 .,
1659-1666 . ( 2, 3, 4, 5, 8, 9, 12, 13, 14). , 70%
184
 3.
. 1, 3, 4 1623, 1625 ., -
. 1622 ., , 1
1622 ., 13 1685 . -
2 .

( 4), 1704 . ( 3), 1705, 1713 . ( 4, 8),
1727 . ( 4). ,
1730-1754 ., 38 . , (1689-1725)
3, 4, 8. , ,
, .
XVIII . [5, . 37].
, , ,
(, , ),
. , ,
.
, (. - 10), XVII-XVIII .,
, 2007 .
, ,
. -
,
, ,
, , . ,
, XVII-XVIII . [6, . 101].
, , -

100-200
(), -
. ,
.

1. . . .,1972.
2. . . / . ,
. // . ., 2001. .10.
3. . . XVII-XVIII . . / . . //
- : . , 2011.
4. . . / . . . , 1993.
5. . . / . . . , 1971.
6. . / . . , 2003.

. 1 -

. .

185
 &

. 2 . .

. 3 . .

186
 3.

. 5 . .

.4 . .

187
 &
,
(-)

.
. , .
.
: , , , .

XVII- XVII . .
.
. ., . ., . ., . .,
. . . ,
: , .
. .
. . , , -
[14, . 457].
.
, , XVII ..
, , 1618 . ( -
) 1625 . ( . ) [3, . 69].
, -,
.
.
- [8, . 253, 276].
.
1654 .
[2, . 94-95; 11, .97].
, , , (1672, 1704-
1705, 1737 . ..). , -
[1, . 648-649; 3, . 70; 11, . 96]. . . ,
(. 1) [10,
. 14]. 1749 - , -
.
, , [11, . 97].
. -
. . -
, -, - -
, ,
. 11 .
, , , , ,
, , 1721 .,
. , [11,
. 97-98]. , , . .
(.1).
, XVII . -,
. 1764 -
, , 1782 . -
[11, . 98]. .
1766 . ,
, - [12, . 15]. 1782 . -
[9, . 65].
188
 3.
1786 . [14, . 452]. 1773 .,
(. 2).
1797 . [3, . 72]. ,
, ,
. , . 1803 .
.
- . -
. (
) . . .
2003 , (-
, , .), XVII-XVII .
, XVII -
. [5, . 18-20].
, .
, XVII . ,
.
, . , 10 2005
1096 2.
. 2
0,4-0,6 . XVII .
(0,3-0,45 ), .
, , -
. 3-3,2 .
.
13, 42, 70-72, 95-98, 119 .
42 , .
, 0,3-0,4 , .
. .
- 0,4 , 5-8
. . - -
.
, ,
(. 3). , , -
, XVII- XVIII . [4, . 4-6; 6, . 71-72 ].
, , ,
, XVII-XVIII .. -
, .
2009 . . , 34, -
48 . .
1,4-1,6 . -
(. 4) [7, . 37]. XVIII .,
, ,
[13, . 553].
2010 . - , .
( , . , 1), 3,86 . -
. .
- .,
1,1-1,4 . - , 0,8-0,9 . -
(0,2-0,3 ) .
.
- , 1,7-2,1
-IV . XVI- .
5 , .
1, 2, 5, -
. .
189
 &
,
, , . 0,2 0,45 .
. 2 , ,
(. 5) [7, . 31].
XVI ., ,
1721 ., ,
.
, .
,
; XVI-XVI . -
XVI . .
, , -
, .
.

1. . . 9. 1668-1672 . .: . , 1872. 1012 .
2. . . 17 18- / . . //
: . .-. . , 2007. . 3(6). . 93-98.
3. . . - XV-XVIII .: /
. . . : . , 2015. 178 .
4. . . 2005 .
1 . / . . // . 2005/282. . 4-6.
5. . . 2003-2004 / . . // .
, 2006. . 2(5). . 18-20.
6. . . .
2004-2009 / . . , . , . // . ,
2010. . 9(12). . 67-74.
7. . . : - . / . . ,
. . // . , 2016. . 21(24). . 13-45.
8. . . - (1618-1648) / . . .
: , 2006. 496 .
9. . . . . 2 / . . . ,
1893 526 .
10. . . / . . .
, 1865 . 3. 1016 .
11. . . / . . // . , 2008.
. 6(9). . 96-98.
12. , . , 15
1766 . // . , 2008. . 7(10). . 15-209.
13. . . , 1990. 1008 .
14. . . : / . . .
, 1851 725 .

. 1.
. .

190
 3.

. 2. .
1773 .

. 3. .
10, 2005 .

. 4. . 34, 2009 .

. 5. . 1
(. , ), 2010 .

191
 &
,

, .

XVIII- .

,
(1711-1728 .) (1775-1828 .), ,
. , ,
.
: , , , , .

.
(1652-1709) -
. -
1709-1711 . . ,
. . 1711 -
, , . -
[18, . 50-51].
XVIII- . . . ( 1).
, -
: 25,5 , 12,5 .
-, , 4-6 .
, , -
, , [6]. , -
.
. XVIII .
. . 1960-80- ., -
- XVI-XVIII ., ,
. , 1969
: 1719 [12, . 25].
, -
, . ,
.. . -
( ) . , ,
? .
, , . -
,
( 1). , -
.
, .
, , :

/ /
/ / .
/ / /
/ 1719 22 .

, -
, . -
. : 1719,
22 [9, c. 120]. ,
1719 . , -
192
 3.
(1711-1728),
(07.1716-06.06.1720) [3, c. 107]. . ,
1880- . ,
, , . -
. [19, c. 134].
,
, ,
.
. , ,
[18, c. 50]. 1990- . , -
, ,
, , . . -
, , [18, . 51].
, ,
.
, , -
. . .
, , ,
. , ,
, -
, , . ,
( 1).
. -
, , , .
. -
.
,
. V . [11, c. 34].
, , , : , ,
. [11, c. 35].
, [13,
c. 547].
. ,
.
,
. 14
.

[7, c. 554]. , --
, ,
.
, [14, c. 156]!
, .
, (
1). .
. , :
. -
, , -
:
,
,

.
-, , -
, . -, (-),
193
 &
.
. : ... -
, .
[10, c. 256]. : -
, ,
. -
V V ., ,
V . , -
(1644-1709) [2]. XVII ., -
, .
1827 . [17, c. 416]. ,
, .
,
. ,
(1). . . -
[11, c. 54-55]. , -
. : ?
, -
, . , -
, , ,
. , , ,
-
. , :
.
-
, .
, , -
:
1719 . ,
- -, , , , -
. ,
, [8].
-
, , , , - - -
. . ,
. , XVII ., :
, , , [4,
c. 106-107]. ,
.

(1775-1828)
, , . -
.
, , , . -
. , . ,
(. 2).
. -
. , , -
XVIII ., ,
. [15, c. 269].
, . -
.
.
, -
. . -
194
 3.
, , (. 2 ). -
-,
XV-XVII . [15, c. 270]. , -
: ,

. [20, c. 151]. ,
. ,
. .
.
. , -
- . , :
, 56 [15, . 270]. -
- , , , -
, - , ,
-
(1789-1807) [1, c. 76-77].
- :
, -
(- ) [15, c. 270]. - ( ) - -
XVIII- ., .
, , , -
. .
, .
:

N N N N ~
[(?)] [](?).

:
(. 2).

:
w , . -
, , ,
. 1000; 800; 7, 1807 [9, c. 120].
.
, . , -
, . -
, ,
XVIII .
() ,
[16, c. 145].
.
1807 , ,
.
- , . -
, - XVIII .,
, -
, ,
. -
, - [1, c. 67]. ,
, ,
,
[1, c. 55].

195
 &
, -
, , , ,
. , , .
, , ,
. , ,
, , , -
1807 ., ,
, .
, , , . -
: [5]. ,
, -
, .
, , , -
, -
.

1. . / . . ., 2011. 152 .
2. . . / . . .
: archive. nbuv. gov. ua.
3. . / . // .
. , 2007. 1216 .
4. . / , . , . . , 1990. 302 .
5. (). . . 1. .
59.
6. . . . 3. . 1594.
7. . /
. // . . , 2007.
1216 .
8. . / . . .
: http://www.artkavun.kherson.ua/geraldichna_spadschina_hersonschini_ta_
mikolavschini.htm.
9. - . . XV-XX . / . . -,
. . , . . . ., 1983. 385 .
10. . / . . , 1994. 768 .
11. . : , , / . . , 2003. 96 .
12. . 1719 / . // . 1969. 43. 26 .
13. . ( ) / . //
. . , 2007. 1216 .
14. . XV-XIX . :
, , / . // :
: . . . , 2011. . 17. 216 .
15. . XVI . XIX .
/ . // , 2013. 464 .
16. . . / . . , . . . ., 1946. 212 .
17. . . / . . . , 1999. 499 .
18. . / . , . // .
. , 2007. 1216 .
19. . . / . . . , 1990. . 1. 319 .
20. Elgood R. The Arms of Greece and Her Balkan Neighbors in the Ottoman Era / Robert Elgood. N. Y.:
Thames & Hudson, 2009. 253 p.

196
 3.

.1. .

.1. , , .

.2. . .

.2. :

197
 &

4.

XVI XVII .

,
, , XVI XVII .
. , ,
, , , .
() 30- XVIII .
: , , , , .

, , ,
, , , -
,
, .
, -
. ,
, XVI .
, , , -
, , . XVI
XVII . ( )
[11, s. 21], [4, . 556]. , -
, -
, [1, . 50]. -
, : ,
[4, . 202], ( , ,
, -
. . .) [4, . 627], ,
, [4, . 417, 425] [3, . 122],
[3, . 149], , , [2,
. 215, 219, 229, 241, 242, 261].
, , . -
, . (
), ( )
, ,
. , , -
, . ,
, XVI . , ,
. , , -
, .
, ,
, . -
, , ,
1630- ( w ) [1, . 168],

198
 4.
( , ,
, ) [3, . 149, 153, 154]. -
; XVII .
(
, , , ). , ,
, , , ,
?
( XVI XVII ) ,
, , , -
XVI XVII .

.
. 1640- cale,
. , ,
cale ( ), [10]. -
XVIII ., , XVII .
, , calzon [9, tab. 22].
. -
, , ,
( -
, ),
, . ,
, ( , -
), ; , .
: . , -
, XVII .; , , 1620 ; , XVII . ,
, ; , XVII ., , .
-
, .
, . ,
( XVIII .
XVII .) - ,
( ),
. .
, -
. ,
, . -
, ,
[5] . , -
, ; , -
: , ,
, ,
, (). ,
, ,
XVII . .
1635 , ,
, .
. , .
( ) -
. 1640- (Typus Generalis Ukrainae [12]),
. . 1661 (Joan Blaeu (1598-1673)
Ukrainae parsquae Kiovia Palatinatus) [13]. 1662
. , -
. . ,
, , , .
199
 &
(, , )
XVII , -
XVIII .

,
. XVI (),
[6]. XVII .,
, [7]. 1671 ., -
, , , [8].
, ,
, .
, . ,
, .
, , -
30- XVIII . , XVII
XVIII . , ,
. -
, 1770-1776 ., . , -
1780- . (), ,
XVIII XIX . , . (Jean-Pierre
Norblin de La Gourdaine) XVIII . , -
, XVII .

1. 1590-1635 / . . .
, 2004. 250 .
2. - . . 3. (1500-1648 .). , 1863. . 1. 433 .
3. . . XVI XVII . / . . , 2011. 200 .
4. : . . 1: XVI . :
, 2014. 776 .
5. . . ( XVI
XVII .) [ ] // : . 2013. . IV.
. 5685. : http://www.milhist.info/2013/05/27/shamenkov_4
6. . . XVI . [ ] //
. : http://xviic.blogspot.com/2015/03/xvi.html
7. . . () XVI XVII .
.[ ] // .
: http://xviic.blogspot.com/2015/01/xvi-xvii.html
8. . . XVII . 1671
[ ] // . : http://
xviic.blogspot.com/2016/08/xvii-1671.html
9. de Anduxar M. Geometria y trazas pertenecientes al oficio de sastres: donde se contiene el modo y orden de
cortar todo genero de vestidos / M. de Anduxar. Zaragoza: por Francisco Revilla, 1720. 95 p.
10. Description dUkranie, qui sont plusieurs provinces du Royaume de Pologne. Contenues depuis les confins
de la Moscovie, insques aux limites de la Transilvanie. Ensemble leurs moeurs, faons de viures, et de faire
la Guerre. Par le Sieur de Beauplan. A Rouen, Chez Jacques Cailloue, 1660. [ ] //
. IX-XVIII . . : http://litopys.
org.ua/boplan/bop07.htm
11. urnau I. Ubior narodowy w dawnej Rzeczypospolitej / I. Turnau. Warszawa, 1991. 208 s.
12. Typus Generalis Ukrainae [ ] // .
. : http://www.irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_sk/cgiirbis_64.exe?C21COM=2&I21DB
N=EKART&P21DBN=EKART&Z21ID=&Image_file_name=IMG/00037.jpg
13. Ukrain pars qu Kiovia Palatinatus vulgo dicitur. Per Guilhelmum Le Vasseur de Beauplan. Joh. Blaeu
exc., 1661 [ ] // . : http://history.org.
ua/LiberUA/UkrainaePars_1661/UkrainaePars_1661.pdf
200
 4.

.1. . 2. . 3.
XVII . . , , XVII .
, . XVII . ,.
, .

. 5. .
. 1640 - .

. 4. . 6.
, , XVIII .,
. XVII . - .
, . . 7. ..
. , .

. 8.
. .
, ,
,
. 9. ,
. . .

201
 &

. 10. . .
. 11.

. 13. .

. 12. ,
. 14. .
. .

. 16. ,

1671 .

. 15. . 17.
. .
202
 5. XVIII .

5.

XVIII .

,
,
-
-

-
V .

. , ,
-
.
: , , .

V- . ,
, . -
, V . .
. ..
: - , - , - ,
- , - - [13, . 8-9].
- - -
. .
- , -
. , , ,
. .
- , ,
.
- , -
. (, , ).
- - [13, . 8-9].
.. , . ,
-
. , ( ), -
, -
(-, , ) [7, . 9].
- , .
, , -
[13, . 7].
. - ,
. - , , -
, .
- ,
, , , --
. .

203
 &
- , -
, .
, .
- .
- V- .
. -
.
, .
, , ,
[3, . 48]. , . .
2 , 315270 .
, - .
, -
- [3, . 48].
[14, . 11-12].
. ,
, , , ,
. , ,
, [14, . 11-12]. ,
3-4 [7, . 8]. , 0,3-0,5 ,
,
, . -
.
. ,
. ,
, .
3 1 [3, . 49].
, . ,
, . ,
. 0,5
, . -
33,2 ,
0,9 [14, . 14]. ,
. ,
[3, . 49]. ,
, 3 [14, . 14].
, , -
,
, . ,
, . -
, .
.
, - .
, ,
, [14, . 14]. -
. -
, .
. . . 4025
, 0,6 1,25 . -
,
, [14, . 15]. ,
, , ,
. [14, . 15].
.
. .

204
 5. XVIII .
,
[14, . 15]. (),
, -
. , ,
(. 1). , , . -
- ., -
. , .
,
- . - , - V- . ,
, .
, - . -
,
. -
, . ,
[8, . 64].
-,
, () (
) , -
, , - -
. , ,
, .
- , ,
[13, . 9-11].
. .
, [3, .
51]. . . -
, .
, ,
, . . , -
, .
,
.
993 (992) ., , -
[8, . 66].
. . .
,
[3, . 52].
. , , -
, . -
, ,
, , .
, , -
,
[3, . 56].
,
. , ,
, - . .
.
, -
- . [3, . 52]. ,
, [2, . 18]. ,
(). , ,
(), - ., -
, , , . . . ,
, .
205
 &
, ,
, . [2, . 18].
, -
20 , ,
[3, . 54-55].
[6, . 29].
, , -
. , , , -
, [3, . 55].
,
, [9,
. 10].
.
. ,
[7, . 6-7].

. . , 25
. , .
6 , - .
, , -
, () - . (. 2),
, -
, V . [11, . 67].
, . . , ,
V . [13, . 96]. , V .
, , , ,
, , , ,
. , , [16].
- , ,
, ,
V . , ,
.
, ? .. ,
, -
[8, . 65], . . -
, (
1961-1967 .). ,
- . -, - ., -
1,2-1,4 V-V .
V . [2, . 18].
- (. 3)
- ., . . ,
2013-2014 . . . -
, - ., ,
, ( ) [4, . 271-272].
, , , - ., . . , -
, , 20 (
). , , -
V- ., - .
() [3, . 55]. . . , - -
, , -
. , , -
, [13, . 13].
., ,
, , , ,
206
 5. XVIII .
- .
.
. ,
[8, . 72].
, -
. . , ,
. 5 -
, . ,
. (. ),
(. ), . (. ) . -
(. ) [8, . 96]. ,
. , - .
. .
(
) . [5, . 43].
, , , -
. , ,
. , -
. - ,
, . [16].
. (. ).
14 . -
, .. . . , ,
, , - , -
[8, . 9].
, - ., VI-V . . . -
, ( ) -
- . [13, . 114].
- . .
6-8 , 1,5 , 90 ,
- 3 ,
, . , ,
, .
, . , ,
, , ,
, . .
, , . (. )
, , ,
[8, . 96]. . (. ) --
, - [8,
. 74-75]. , , ,
. , -
, , -
, - , -.
- . .
[15, . 165]. 4025 .
, .
, , 2,2 ,
,
0,6 , 1,25 . , ,
. -
, 1 .
6 , 2,5 .
. , , ,
. -
207
 &
, - ,
, .
,
. -.
. .
-,
, , , , --
. , ,
. ., - [13, . 118].
- . -
. . , ,
13080 . ,
. , .
- . - . -
, [13, . 183].
. -
- . , -
, 1241 . 1242
, .
1252 . - ,
. [3, . 62]. -
-. , - ,
1259 . . ,
, . :
[3, . 63]. . ,
, .
, , ., -
,
.
. , ,
. .
, -
- [13, . 87].
, -
. , -
- ,
,
[3, . 65].
-
, -V . [8, . 72]. , -
, . , . ,
. , 135 ,
, -
- [3, . 63-64].
, ., ,
, , [10, . 127]. ,
, , -
. -
.
, . -
[7, . 36]. (
) - 100-150 , -
, , , ,
, . ,
, , ,
208
 5. XVIII .
, [9, . 44].
, -
, , .
. , -
.
, ,
, , -
. --
,
[9, . 44].
, -, --
.
, . , , .
, [3, . 64.]. , 40-50 .,
[2, . 18-19.].
- , . .
() [13, . 96.], --
.
, (. 4).
[13, . 97].
-
. . . . 1961-1962/64 .
V ., 10 7,5 14,5 . -
,
40-50% . ,
[12, . 36]. . . ,
[6, . 18]. ( ),
2 [8, . 72].
, ,
, (- .), (-V .)
[1, . 5], 6-8 - .
, [13, . 97]. -
,
( ) , , ,
. [13, . 97]. ,
, [1, . 6].
, - , -
, , -
. [3, . 64].
. . (. 5).
, , ,
.,
- [13, . 97].
1349 . ,
, . ,
40- V . - ,
. V . -
, , , . ,
. , -
. , [3, . 66],
. [3, . 66]. -
. . , . ,
3,5 , [2, . 5].
0,95 , -
. 3,5 .
209
 &
, , .
, V . [2, . 5]. -
, V . [12, . 33].
. . . , -
, V .,
1,5 [1, . 5].
V . , V ., -
V ., V . 3 V . [12, . 3] (. 5).
1967 . .
V . 3 1 .
. ,
- . . . , ,
- [1, . 2.].
, V-V . .
30- V . - -
. 1448 . [3, . 69.]. , -
V ., -
. 1455 .,
, , [3, . 69].
, . V ., -
, : ,
, , , ( )
V- . , , , ,
() . , - . ,
, , , ,
, , .
- . .
, ,
- . [12, . 3]. -
. 5 ,
, . .
- , , -
. . .
, ().
V . -
. V . -
, , ,
. V .

1. . . 1961-1962 .,
// . . ., 1961-1962/64. 12 .
2. . . . / . . , . . . : , 1977. 78 .
3. . . . / . . , . . , . . .
: , 2002. 463 .
4. . 2013 . / . . , . . , . . ,
. . // 2013. : , 2014. . 271-272.
5. . . - . / . . .
-, 2006. 44 .
6. . . . , , / . . ,
. . . : , 2011. 127 .
7. . . V-V . / . . . : ,
2002. 175 .
8. . . /
. . . : , 2006. 300 .
210
 5. XVIII .
9. . . / . . . : , 1965. 86 .]
10. . . /
. . // & : . . .
.-. . .-. . . -. -: ,
2013. . 125-129.
11. . . - . / . . //
: . .-
. . , 2013. . 65-74.
12. . . / . . // 22. :
, 1977 . 29-39.
13. . . ( V) / . . . :
, 1982. 207 .
14. . . / . . . : , 1975 111 .
15. . . / . . // : ,
, . : , 1984. . 109-171.
16. . . ( IV) / . . . ., 1957. [ ] /
: 2008 . : http://www.fortification.ru. . .

.2. .3.
.1. ( ) - . ( )


(-
. . )

.5.
-V . ( .. ):
-1 .;
-1 V .,
-1 V .

.4. .
(- .. )
211
 &
,

XIV XV .

. XIV . XV . . ,
XV-XV. .
.
.
: , , , ,
, . , , .

, ,
. , -
, . -
,
.
, , -
. , ,
,
. . -
, , ,
. -
,
.
XIV XV -
, .

. XIV-XV -
-
XIV-XV . ,
[13]. useum artilleriae
ucrainicae saeculi XV-XVIII. Pars I,
. XIV XV . [15].
, Late medieval wrought iron
firearms from the Museum in Biecz, c , -
, , .
Alte Handfeuerwaffen, -
, , , 1977 [23].

XIV-XV . . . [11].
-
( ).
.
-. -
, .
, , [7, .137-140].
( . Bombus , ardere )
, , -
() [7, . 11]. . -
212
 5. XVIII .
.
[15, . 97-99].
, . ,
(), , , ,
,
. .
[7, . 11, 15, 23].
. -
-2838 [2, -2838] ( 1).
, , ,
. ,
, . -
.
: 57 , 49 .
256-263 .
55-60 .
80 .
275-280 .
50 , 60 .
135 .
44-50 .
130-140 .
12-20 .
100 .
55-57 .
. 86 , . 89 .
40-50 .
245 .
() ,
( ) 95 , 100 , 101 ,
103 , 105 , 102 , 100 , 95 .
: 45-50 , 30-39 , 40-49 , 35-40 ,
39-49 , 37-47 , 40 , 35-42 .
108 .
110 .
7 .
33 .
10 .
11 .
16 .
, -
.
. , -
, .
,
, . ,
, . ,
, , , .
( 2).
, , , .
.
. ,
.
, , , .
( 3).
213
 &
, , .
. .
, . .
.
, , , -
,
(). [15, . 97].
. (4,6).
,
.
,
. -
,
XIV-XV . [13]. ,
. XIV . XV .
. 1940- -

. 26
5 . , . , -
[22]. , ,
(
), -
. .
.
1900 -
, .
,
[19]. . VII ,
19 1935 , . .
25492 [4., 25492].
1940 , -
[22].
, , -
.
( . - .) -
.
1030 . . ,
[18]. -
, 1170 .
. . -
-
. , :
.
-
XIV . - 1352 . -
1377 . ,
. , ,
[9, 8].
1388 ,
V, ,
. -
. [16]. , II -
. [24]. ,
, -
.
214
 5. XVIII .
, , . ,
.
. . -
1447 . , XVII .
[20].
-
. , ,
[17, . 20].
, , -
. , ,
, , ,
. , -
, .
.
. . -
. .
-
, -
,
.

1. .
2. .
3. .
4. . . VII
5. . ( .
XVIII .) / . . . . ., . .
. . . ., 1995.
6. .
/ . , . // : . .. :
- , 2006. . 2. . 140-166.
7. . . . / . .
. . .: , 2006. 299 .
8. . / . // : . . :
- , 2004. . 1. . 66-72.
9. . XIII-XVIII . / . . : , 2014. 368 .
10. . ( 20- .). 4-,
// . , . , . ; . . . . : ,
1992. 390 .
11. . . XIV XVIII . /
. . . ., 1992. 197 .
12. . XV XVII .: / . .
, 2004. 398 .
13. . XIV-XV / . . , 2005. 184 .
14. . (XV-XVIII .) / . .
, 2009. 284 .
15. . useum artilleriae ucrainicae saeculi XV-XVIII. Pars prima.
/ . . , 2011. 216 .
16. .
XV XVI . / . //. 2010. .-. (1). . 15-23.
17. . / . //
: . . : - , 2004. . 1. . 60-65.
18. . / . // : . . :
- , 2004. . 1. . 18-23.
215
 &
19. . ()
/ . // & : . . V . .-. .
-: , 2015. 324 .
20. . / . // : . . :
- , 2006. . 2. . 176-185.
21. . . / . // : .
. : - , 2006. . 2. . 62-86.
22. .
1940 / . // : . . : -
, 2004. . 1. . 24-27.
23. Durdik J., Mudra M., Sada M. Alte Handfeuerwaffen. Praha: Artia Verlag, 1977. 237 s.
24. Kunierz J. Wybrane militaria poznosredniowiczne w zbiorach muzeow i kolekcijach prywatnych poludniowej
Lubelszczyzny / J. Kunierz // Acta Militaria Mediaevalia. Krakow; Sanok, 2006. S. 211-232.

3. 2.

1. .XIV .XV .

216
 5. XVIII .
,
,

-
-

- XIV-XVIII .

.-,
.
: -, , ,
.

,
,
. , -
, . -,
.
-, ,
.
.
-
. , -
. ., . , . , . , . , . , .
[1; 3; 7; 8; 11]. . ,
. , . , . [2; 6], - -
. , . , . , . , . .
. , XV-XVIII . [5]
. , . -
, . -, . . [9;10]. , -
,
.
- ,
,
.
- . ( .),
. ( .) . ( .), -
- -: , --
. ,
,
. , -
XIV . ( XV .). ,
, [6, . 188].
-
- (. 1, 2). -
(310 ) . ,
- ,
[6, . 189-190]. 1593 ., -
[2, . 56; 5, . 170]. , ,
XIV . . [6, . 189.],
, . [8, . 18.], . [5, . 170] . ,
30- . . , -
, , .
, - , 2715
217
 &
1,5 ( ) 2,5 ( ).
.
( .). [6, . 189-191] -
, 20-21 . . -
. . , . [7, . 190] , , -
, , .
, VIII . ,
, .
, .
.
- (.
3, 4). 1535 ., , ,
. , . , XV . [5, .168],
. . .
[6, . 191-192], . . -
. ,
. - -
.
: - (26,5 ), (10,3 ), -
- .
, ,
. , -
, . . . (10,4 ) -
. -
, [6, . 192].
- V-XVII .
. , -
, , , . ,
. .
. ().
, , 1646-1648 . [2, . 32] (.
5, 6). . 1434-1453 . [6,
. 311-312.] , , . VII .,
, , -
- . -
. 12,7 , 3,7 ,
. ,
6 , -
. , . -
, , , . ,
1672 ., - ,
XVIII . .
25 34 ., .
- [6, . 312].

. (), 1565 . ( . -
1495 .) [2, . 46] (. 7, 8).
, .
- . , 1672 .,
.
XVIII .
. ,
. 2,67 2,04 . . , -
37 ., ,
[6, 313-315].

218
 5. XVIII .
-
, . .
, . , ,
,
[6, . 316].
, , XIV-XVIII .
, -
. -
-
.

1. . . . / . . . :
. , 1891. 401 .
2. . . - / . : , 2005. 272 .
3. . . / . . . -:
, 1901. 293 .
4. . . - . / , ,
. -: -, 2016. 30 .
5. . . - 30- XV-XVIII : -
, , - .
/ . . . -: , 2012. 480 .
6. . . Castrum Camenensis. : (- ) /
. -: . ., 2012. 672 .
7. . . -. / . :
. . . , 1895. 247 .
8. . . .
/ . -, 1895. 316 .
9. Kolodziejczyk D. Podole pod panowaniem tureckim Eialet Kamienecki 1672-1699. / Dariusz Kolodziejchyk.
Warszawa: Oficyna Wydawnicza POLCZEK Polskiego Czerwonego Krzyza, 1994. 255 s.
10. Krol-Mazur R. Miasto trzech nacji. Studia z dziejow Kamienca Podolskiego w XVIII wieku. / Renata Krol-
Mazur. Krakow: Avalon, 2008. 690 s.
11. Rolle J. A. Zameczki Podolskie na Kresach Multaskich, Tom II. Kamieniec nad Smotryczem / D Antoni J.
Rolle. Warszawa: Naklad Gebethnera i Wollffa, 1880. 304 s.

1. 2. 3.
- -
. . . .
. 1729 .

219
 &

4. 5. 6.


. 1729 . .
. 1729 .

7. 8.


. . . 1729 .

220
 5. XVIII .
,

-

1474 .:
V-V .

1474 .
V-V . (-) ()
1474 .
V . . -
V .
: , , , ,
, .

, -
, .
( -
), - , ,
. -
.
1211 , . - -
V ., , (. -
, . , . , . ), [4-6],
V-V . (. , . ,
. , . ) 1474 .
, :
, ;
, , .
;
, .

, .
.
, , (Annales sen cronicae incliti
rcgni Poloniae Opera), , , .
, 1870 ., 1474 ,
, , (. - Hadigereja)
, , ,
. (24 ) ,
, , , , , (-
1). , (), , -
, ;
. , , ,
, ( ( ), -
, ), . -
,
. , , , -
, . -
221
 &
, , , . ,
, , ,
.
. ,
, . , ;
, ,
, ,
, . ,
, ,
. ( ), -
[16, . 574-575] ( 1).
. , 1480 ., -
1474 . , -
. , , 1597 .
, : , /
/ , /
/ [15, . 462].
, , . ., , ,
. , (
), . . , -
, ( ), , -
.
(Tractatus de duabus Sarmatiis),
1517 ., 1474 .,
[19].
. 1611 .
1882 . . -
, , -
7
, , , 100
30 , , . -
. ,
, , :
[18, . 1253].
(Kronika polska litewska modzka i wszystkiej Rusi Kijowskiej, Moskiewskiej,
Siewierskiej, Wolhinskiej, Podolskiej, Podgorskiej, Podlaskiej etc), 1766 . , -
,
. , -
. , 7 . ,
( ) , , , -
, 100 30
, .
, , ,
6- , , ,
, , 100 7
( ) [20, . 627-628].
, -, ,
, ,
. , ,
, .
, -
. ,
, [20, . 100].
, ,
, . [20, . 58].

222
 5. XVIII .
, ,
[20, . 100].
, . [20, . 103-104], -
.
, , -

[11, . 108]. - -
. V . , .
, - ( 1572 .
), .
,
( ) , .
.
, , :
1474 . ;
() , ,
, ,
( ).
1474 . -
. , .
-
.
, -
. , , . , -
, , ,
. .
-,
[2, . 47].
, -
. , ,
V ., , ,
, , -
(. 1). - ,
- ( -) .
, 1456 .
. , , -,
. -
, ,
. , ,
, - . , (
. [1, . 225]) . ,
, , [6, . 135].
, -
-, 1474 . , :
- (-) - -
(). -
- 1475 ., , 1476 .
-- .
1479 . .
1487 ., . (), , -
.
;
- 1474 .,
. 1475 . , ,
1476-79 ., ;
223
 &
. . . , -
, . . . 1474 . .
, .
, . ,
(), 6 , () ;
-
. 7 . , . 1474 . -
- 8 , ,
. , , .
. , . .
.
, , , ,
( ). () , ,
1608 . , , ( )
. 70- V . , 1463 .
, 1475 . (, . , 1472 .
4 1475 . [23, . 608]), -
. , . , . ,
, , 1478 . -
, [23, . 608].
, 1474 . ,
, -
(, ).
,
V ., -
- 2011 . ( 5) [12,
. 67]. ,
, , . . -
, ,
, , , ,
100 40 ,
[12, . 67].
, , -
. . . ( ). -
. 1694 ., --
- 1649 ., 100
7 . . ( )
.
. -
. , , 100 30 ,
, , 10 . -
- 240 ( ),
130 (, ). ,
7 ,
700 ( 240), 210 ( 130)
.

.
.
. ( ,
, ,
, ), , -
: ,
.
, , , .
224
 5. XVIII .
, , V .
- . -
, () , , , .
-
30- .
. -
(. 2) [17, . 96].
11 ,
,
, ,
[9, . 62].
1997 . -

V-V . ( 2) [13, . 92].
, ,
. 1261 . ,
, , . , ,
, , ...
, ... (),
. , :
;
... ( -). ,
, .
. ... : !
, ... .... , ,
, .
, . , , ,
, [7, . 256].
V ., , ,
, ,
. , ,
, . -
. , 21 1592
, (, ). .
( 22) . -
V . ( 1592 .) [3, . 236-242].
, , , .
. . -
. , .
, .
, , .
, , , .
, , , ,
. , , -
, , .
, , .
, , , , ,
, .
, . , -
[3, . 240-241].
, , V .
, , . V ., -
, ( 3).
4 2 1481 . , -
. , . ,
225
 &
, , . , , -
, , , ,
() [11, . 237]. ,
, , , -
. , () 1474 . -
, 1475 . , [10, . 71],
. ,
, .
, ,
() ( ), ,
, , 1480 . . ,
, 1463 .,
1475 ., , -
, , , 1478 1482 -
[24, . 120-121].
- () , ().
, , 1474 .,
( ) -, ,
- .
, , -
, .

1. . . - / . . ,
2004. . 225.
2. . . -: / . . //
. 2013. 1. . 47.
3. . V . ( 1592 .) / . // -
. , 2011, . 236-242.
4. . . , ? / . . //
. 2009. 162. . 111-118.
5. . . , / . . //
. 2009. 164. . 75-77.
6. . - ( ).
V / . // .
, 1913. 50. . 135.
7. . . / . . //
. , 1996. . 256.
8. . V-V . / . . ,
2008. . 76.
9. . 640. , , / . , . . ,
2013. . 62.
10. . . : , / . . //
- . 2014. 1. . 71.
11. . . .
/ . . // . 2000. 1. . 237.
12. . . V .
/ . . // . 2011. 5. . 67.
13. . . () ( ) /
. . // . 2010.
1. . 92.
14. . . XVI
XVIII / . . Laurus, 2012. . 326.
15. Bielski . Kronika Polska / M. Bielski. Krakow, 1597/ - S. 462.
16. Dugosz J. Dziejw Polskich. Ksig dwanacie. T. V, Ks. XII / J. Dlugosz. Krakw, 1870. S. 574-575.
226
 5. XVIII .
17. Guerguin B. Zamek Jazowiecki / B. Guerguin // Studia i materiay do historii i teorii architektury i
urbanistyki. Warszawa, 1960. S. 96.
18. Kronika polska Marcina Kromera biskupa warmiskiego ksig XXX. Krakw, 1882. S. 1253.
19. Miechowski M. Tractatus de duabus Sarmatiis Asiana et Europiana et de contentis in eis. Jan Haller.
Cracovie. 1517, S. CCCXXXVII.
20. Stryjkowski M. Kronika polska, litewska, zmodska i wszystkiej Rusi / M. Stryjkowski. Warszawa, 1766. 743 s.
21. Tgowski J. Pochodzenie kniaziyw Iwana i Fiodora Nieswickich / J. Tegowski // Genealogia. Studia i
Materialy Historyczne. 1996. Tom. 7. S. 125-135.
22. Tgowski J. Jesycye o pochodzeniu kniazia Fiodora Nieswickiego / J. Tegowski // Genealogia. Studia i
Materialy Historyczne. 1996. Tom. 8. S. 87-90.
23. Wolff J. Kniaziowie Litewsko-ruscy od konca czternastego wieku / J. Wolff. Warszawa, 1895. S. 608.
24. Wolyniak. Spis klasztorw unickich bazylianw w wojewdztwe Woyskiem / Wolyniak. Krakw.
1905. S. 120-121.

1. 1474 .
( , 1772 .).

3.
( , 1772-1783 .).

2.
( . ).

227
 &

. 1. - .
( ).

. 2. . V .
( . ).

. 3.
( . , .)
228
 5. XVIII .
,
,

. -

V .

VII .
: , , , , , ,
.

, -
.
, , -
.
, , -
. . . ,
, ,
[48]. . . , . . -
, . . , . . [23, . 186-190, 215-220; 45; 51; 67; 71]. -
. . , . . [22, . 167, 168; 25, . 19-21; 67; 68, . 48-50].
.
. , . -
, , , ,
: . , .
-. -
.
- . , 1300 . XV
V . ,
. , .
1239 . ,
. XV . , , -
. -
[69, . 139; 76, . 32-36].
. VI . , -. . .
6 1585 . . , ,
, , , -
[30, . 285]. : -
, , [701, . 109].
, .
VI . , -
: .
- , 1545 1570 .
, .
[31, . 20-23, 48-51]. . .
, ,
[48, . 108]. , , .
, , . , -
1563-1564 . 1566 .
, [56, . 260, 272, 361].
:
[74, . 155].
. . (.1.). , -
229
 &
. , .
8 10 [23, . 79; 26, . 19; 61, . 44; 69, . 141].
, 13,8 , -
1,5 , ( ) 469 ( ) 406 .
V . , ,
, [3, . 107; 11, . 362; 19, . 25, 35; 61, . 43; 66, . 280, 288; 67, . 92].
V ., [55,
. 42; 61, . 43, 45]. . -
. [32, . 12]. , [61,
. 43]. , ,
,
. , , ,
, , . , -
[61, . 45].
, .
, ( ) 1 , ( ) 1,1 ,
3,2 , 90 . 66 80
[23, . 79; 24, . 82; 26, . 20; 51, . 268]. ,
[11, . 362; 18, . 292; 33, . 55; 54, . 59, 206; 68, .
92]. VII ., .
, , , ,
, , . -
. [61, . 49, 50, 51].
- , , V ., -
.
1648 . . -
1635 . , 200 300 -
[2, . 147].
. 1659 .
. 4 .,
, , 10 . .
[7, . 317; 10, . 335; 11, . 362; 15, . 255; 16, . 666; 19, . 23, 32].
.
-. . ,
,
, .

. , , , , ,
. , -
.
(-, , ),
. . .
- ,
. , - ,
. . ,
V .
, , ,
.
. VII . . -
, .
. ,
- V-V . [19 . 77, 78, 91, 92, 106, 107, 141, 142, 587, 588, 592, 593, 598, 599,
611, 612; 27; 28; 29; 36; 40; 43; 44; 50; 53, . 206-208]. ,

, [39 . 127-131].

230
 5. XVIII .
. , ,
, -
-, - [36; 60, . 39; 61, . 29].
, , , [36; 38, . 208; 52,
. 59; 65, . 45]. ( 1605 ., 1677 ., -
1683 ., 1685 1748 .), ( 1542 1552 .) ,
[19, . 106; 28,
. 11, 12; 36; 38, . 209; 40, . 128; 44, . 85; 62, . 68, 69; 65, . 46].
, .
, ().
, -. -
, 4-5 (8,5-10,6 ), ,
[65, . 44]. 2,5-3 (5-6 )
, 1,5-2 (3-4 ) [36].
(
2 ), [36; 38, . 209; 40, . 101].
() . (),
-. ,
[36; 38, . 209]. -
, . , ,
. , ,
. [36, . 24-27, 172; 46, . 30]. -
, , 3040 . [36, . 28-29].
.
() [36, . 20-23; 46, . 30; 65, . 44; 73, . 55].
15-25 , ,
[36]. -
. [36; 38, . 209; 65, . 44].
, .
, , ,
, [36; 43, . 14, . 2, . 15, . 3. 3; 46, . 28; 53, . 206,
. 2]. , ,
, [36]. , -
: 20-25 [36; 46, . 28].
[46, . 28; 58, . 47; 65, . 44].
[36].
[65, . 44]. ,
, [35, . 73; 37].
, - [36, . 13-16; 43, . 14, .
2; 46, . 28; 53, . 106, . 2]. , -
, , [36; 38, . 209, 213; 59, . 57]. ,
, [71, . 106]. -
. , -
, [36].
XV . 1701 . , [34, . 430; 71,
. 106]. , . ,
XV . , , .
(3-5 ) , -
[36; 65, . 43]. .
, ,
. ()
, , [73, . 92; 78, . 46, 47].
, .
.
, , [17, . 106;
231
 &
36; 38, . 208; 40, . 101; 62, . 44-46; 65, . 67]. ,
[36].
, , -
[17, . 599].
, :
, , ;
, , [72, . 39, 42].
V . ,
, . 1651 . [77, . 25].
,
. , -
VII c. (. 2.).
: (), ,
(, ) [18, . 298; 20, . 382; 33, . 56; 45, . 29; 49, . 191,
197, 210, 222; 67, . 92; 71, . 105]. ,
[75, . 156-157].
, . ,
, , . -
, , , -
. , .
. [61, . 31].
,
. ,
[22; 69, . 142, 143; 74, . 469, 470]. . ,
, . V .
, . ,
VIII .
. ,
, ,
( -) ( ). . ,
, . , .
, , .
. - .
, . . ,
1656 . ,
. :
, , , ,
. ,
[63, . 190]. -
. . (. 1.).
.
- : [34, .
430; 67, . 92; 71].
, . ,
1666 .,
1697 . ,
1701 . ,
[45, . 29; 67, . 92; 71, . 106]. VII . , -
[41, . 29, . 2; 42, . 922; 45, . 29-33]. ,
1709 . , ,
, 1718 . [45, . 29].
,
. [17, . 593; 61, . 30].
. ,
, , -
232
 5. XVIII .
, . ,
- , [60, . 39; 61, . 31].
.
, ,
. , . -
.
. , .
, 20
[73, . 38, 40].
, ,
. . . ,
. . (.1) [63, . 190].
. 1620 . -
, [57, . 93; 64, . 52].
. -
VII- . , .
, - . ,
, 1740 [41, . 29, . 2]. -
. , . .
. .
. 500 ( -
) 800 ( ).
,
[42, . 238, 922 ].
VII ., , .
1620 . , .
[1, . 12]. -
, ,
. 1659 . 25 , 3770 , 46 ,
120 , 260 , 45 12 (192 ) , 399 -
(6 384 ), 675 (10 800 ), 570 (405 ), 66 ,
11000 , 2 , 13 , 2 , 2 , 55 ,
170 , 129 , 15 , 5 , 4 , 7 , 2 , 3 , 4 ,
, 105 2 (32 ) [8, . 314]. 1659-1661 .
41110 . 10 . [8, . 315, 316]. -
, VII . [21, . 106].
.
. 1592 . [31, . 68-69]. 1648-1656 .
, [38, . 350; 51, . 269-
270]. , ,
( ), .
, , -
[3, . 112]. -
- , . -
.
, . , ,
[11, . 181; 19, . 36, 53; 37, . 20-23]. -
1666 . [67, c. 92]. -
[8, c. 314]. ,
12 25 [8, . 314; 9, . 329; 14, c. 275].
, XVII .
, [3, . 105; 4, . 455, 459; 5, . 515; 6, . 269; 63, . 191].
1661 1662 . , 1662 .
[19, . 35]. . . . 1662 .
, [14, . 362, 363; 33, . 54, 55]. -
233
 &
. , [14, . 363].
,
. . [14, . 363].
: , ,
, , ,
, [14, . 362, 363].
1667 ., , -
. , 1672 .
, , , , [13, . 12]. ,
1688-1691 . ,
[21, . 122]. , , .
, 2 ,
() [25, . 243; 45, . 29; 71, . 105].
1697 .
1701 . [45, . 29; 71]. V .
, .
1709 . (. 3.). , -
.

1. 1620 . 29 (. . 9).
.
, //
. .: . , 1953. . 1. . 11-14.
2. 1635 . 17. .
,
, //
. .: . , 1953. . 1. . 146-148.
3. 1648 . 22 (. . 1649 . 1) 1649 . 24 (. . 5).
.
// . .: . ,
1954. . 2. . 104-122.
4. 1653 . 9 1654 . 5. .
, ,
//
. .: . , 1953. . 3. . 423-490.
5. 1654 . 1. .
. // . .: .
, 1953. . 3. . 514-515.
6. 1658, 1659, .
. // ,
. : .. , 1872. . 7. . 261-280.
7. 1659, 14-24. , ,
, ,
// ,
: . . , 1872. . 7. . 316-317.
8. 1659, 1661.
, , //
,
: . . , 1872. . 7. . 313-316.
9. 1661, 13 . // ,
:
. . , 1872. . 7. . 328-330.
10. 1661, . ,
// ,
234
 5. XVIII .
: . . , 1872. . 7. . 332-335.
11. 1662 1663 .
, // ,

: . . , 1872. . 7. . 342-376.
12. 1669, 26. 1) ; 12)
; // ,
: . . ,
1873. . 8 . 171-182.
13. 1672, 22. , ,
. // ,
: , 1879.
. 11. . 12-15.
14. 1673, 2. , ,
// ,
. :
, 1879. .11. . 273-276.
15. 1673, 8. ,
, , // ,
. :
, 1879. . 11. . 253-255.
16. 1674, 9. ;
; . ,
// ,
. : , 1879. . 11. . 664-666.
17. - // - . :
. . -, 1886. . VII, . 1. 647, .
18. . . / . // .
1901. . 74. 9. . 277-303.
19. . . 16 1662 . / . . . .: , 2015. 88 .
20. . / . // 1882.
. I. 8. . 379-382.
21. . / . , . , . // .
: , 2007. . 104-174.
22. . . / . . , . . ,
. . // . , 1999. . 8. . 164-167.
23. . . ( 1100- ) /
. . , . . , . . , . . . : , 2007. 264 .
24. . . 18 / . . //
. ; -. 1998. . 82-89.
25. . / . // . -. :
. 1995. . 243.
26. . . : ,
, / . . . : . ..., 2005. 586 .
27. . . / . . // :
. 2001. 1-2. . 21-29.
28. . . : /
. . // . -. 1993. . 11-12.
29. . . / . . // : .
2001. 4. . 84-91.
30. . .
. 1585 . 6 // - . , 1905. . V, . 3. . 284-288.
31. - / [. .. ]. , 1908. . V. 407 .
32. . // . 1867. 13. . .
.12-33.
235
 &
33. . . - 60-
. V . / . . // -, 2004.
. 15. . 53-58.
34. . . /
. . // . . 1977. .: . 1977. . 417-434.
35. . . / . . ,
. . , . . // . 1999. 1. . 73-75.
36. . . / . . . .: , 1988.
37. . . / . . : .
, 2004. 418 .
38. . / . , . , . , . ,
. . : , 1994. . 1. 384 .
39. . .
V-V . / . . // . : . 1973. . 2.
. 127-131.
40. . - . (
) / . , . , . . .: . ,
2004. 260 .
41. . ,
/ . . : , 1866. 74 .
42. . / . . :
, 1865. . . 1016 .
43. . . IV-XVIII . / . . . : , 1984. 120 .
44. . / . //
: . 2005. 1. . 84-94.
45. . . V-V / . . //
2014. 6. . 28-33.
46. . . IV- XVI . / . . //
. V V . , 1967. . 2. . 17-55.
47. . . / . . //
. , 1877. . 2. . 325-329.
48. . . V V .: -
: / . . . Toronto: Hypertext Plus, 1999. 157 .
49. . XVII-XVIII . , 1890. 223 .
50. . / . //
. : , 2003. . 12. . 156-162.
51. . . / . . //
. , 2004. . 13. . 267-273.
52. . . XVI XVI /
. . // . XV XVI
. , 1967. . 2. . 56-106.
53. . . ( XV .) /. . //
. 1971. 4. . 204-211.
54. 70-80 V . : , 1989. 390 .
55. V . : , 1997. 325 .
56. //
. , 1892. . 71. 239 .
57. . . / . . . ; -, 1996. 168 .
58. . / . // . -. :
. 1995. . 46-47.
59. . / . // . -. :
. 1995. . 56-57.
60. . / . , . // :
. 1996. 3-4. . 34-41.
61. . . V / . .. : , 1980. 151 .
236
 5. XVIII .
62. . XV-XV / . .
: . , 2003. 304 .
63. V ,
, : . . ., 1898. . 4. 195 .
64. . . /
. . . : , 1986. 126 .
65. . . V 60-x V . / . . . :
, 1989. 232 .
66. . . 50-70- V . /
. . . : . , 1960. 364 .
67. . . 1666 . / . . // . 1958. 4. . 85-97.
68. . . V-V . / . . //
. : , , 2003. . 12. . 48-54.
69. . . ( ) /
. . , . . // . , 2001. . 139-149.
70. . . V . / . . , . . //
. 1989. 7 . 103-114.
71. . . 1701 . / . . // . . .
, . -
. 1992. . 105-106.
72. : . . / . : , 1993. 224 .
73. . . / . . . .: . , 1946. 126 .
74. . . / . . //
. -, 2005. . 16. . 155-164.
75. . . / . . //
. . 2006. . 9. . 465-483.
76. . . -V . / . . ,
. . // . -. 2004. .
15. . 31-37.
77. . . . / . . // .
V-V . , 1968. . 3. . 21-69.
78. . . / . . . .: ; :
, 2000. 400 .

. .
. .
. .
. .

. 1. . .. . . 1662 .

237
 &

. 2. V . .

. 3. - V- V .:
, , , V ,
V ; 1 , 2 ,
3 , 4 , 5 (), 6 ,
7 , 8 , 9 , 10 ,
11 , 12 , 13 ,
14 , 15 , 16 , 17 ,
18 , 19 .
238
 5. XVIII .
,


,
.

.
V .

.
.
.
: , , , , , , ,
.

,
.
, , .
, -
, , -
; .
, ,
, ,
[1, . 2].
, 1583 .
, 1570 , 13 -
, [6, . 11] (. 1).
[19, . 94]. -
. -
, ,
, , .
,
[6, . 11] -
, .
, (. ) , . -
, [26].
, -
: , .
,
. . - ,
, , . -

. , [7, . 4] (.2).
XVI . -
, .
, , -
. [12, . 119], ,
, . ,
.
: , [18, . 143]. -
, , .
, 1649 ,
[21, . 108], , 2,6-4,5
239
 &
4 . , ,
[25, . 83]. ,
, -
. , , , [25, . 66].
,
. , , -
, , . ,
.
. . , .
. .
, , .
.
, .
, .
, , [25, . 67].
. -
. ,
[2, . 28]. ,
10 . [27], , , -
, [16, . 12].
,
. . , -
[2, . 27]. -
.
1780 [4, . 48].
,
, , , -
[18, . 143].
, , ,
[17, . 50].
,
, [9, . 17]. -
(1620-1631) ,
(), , -
, [3, . 26].
1628 . , , -
.
, .
[10, . 4].
, :
, (1710) [20, . 177]. ,
,
[13, . 48], .
. [5, . 190].
, , -
-. -
. .
,
, . -
( ),
.
[24, . 34] 1649 , , .
1649 ,
, : . . . (.4)
[11], , , -
240
 5. XVIII .
, . (. 3) [2, . 26]
,
.
, , .
, ,
[23, . 111]. ,
. 7 -
, , [27].
,
, [17, . 54].
. ,
, . ,
.
( ),
[14, . 128], -
, , .
1675 . -
, .
. . 1649 -
, .
, 1672 .
. -
.
, , ,
; .
. -
, XVII .
1675 1723
. XVIII .,
.
, .
[22, . 9]. ,
. , , -
[10, . 6], 1755 . ,
[15, . 25].
,
. 2003 - -
, - ..,
. -
[8]. -
, (. 3),
, ,
.
27 1721
, ,
, XVII .
[6]. , ,
(. 5) [2, . 28].
, , --
, , ,
. -
, , . -
. - , ,
, [24]
, , [1, . 4].
241
 &
:
1. . / . // .
1997. 2. . 2-4
2. . XV-XV . / . // .
, 2014. 4/2014. 145 .
3. . 800. : , 2011 74 .
4. . . , . 5241/.
5. . / . . , 2014. 390 .
6. . -
. .. - . . , 2001 . / . //
. : , 2004. .-.-. ( 1-3 (109-111). 36 .
7. . / . // . .-.
. : , 2006. . 15-19.
8. - -
- . . , 2003.
9. . / . // . :
, 2004. .-. (1-3 (109-111). -36 .
10. . . . . . - / . . .
, 1992. 14 .
11. . . . (1779 -1782 .) /
. . . : , 2006. 292 .
12. - / . . . . : - , 1990 113 .
13. / . . . , 2006. 287 .
14. . . 17 / . . , . . :
, 1999. 351 .
15. . / . // . :
, 2004. .-.-. ( 1-3 (109-111). . 24-25.
16. . . 1649 / . . // .
. . . .. , 2009. 49 .
17. . . :- / . . . : , 2011. 120 .
18. Andrzejczak D. Kampania zbaraska 1649 roku / D. Andrzejczak. Toru: Wydawnictwo Adam Marszalek,
2012. 286 s.
19. Ks. L.-Fr C. SS.R.: Obrona Zbaraa wedug Ogniem i Mieczem w wietle prawdy historycznej //
Przeglad powszechny. Krakow: drukarnia Przegladu powszechnego, 1934. Tom 203. 384 s.
20. Kachel J. Dzieje kosciola I klasztoru Ojcow Bernardynow w Zbarazu (1628-1946) / J. Kachel. Kalwaria
Zebrzydowska, 2001. 602 s.
21. Kubala L. Oblenie Zbaraa i pokj pod Zborowem / L. Kubala // Szkice historyczne. Serja I i II. Wydanie
pite/ Lww; Warszawa, 1923. T. 2. 325 s.
22. Lucjan Piotr Hozer OFM. Kosciol Ojcow Bernardynow w Zbarazu / Lucjan Piotr Hozer. Kalwaria
Zebrzydowska, 2005. 140 s.
23. Rogowicz M. Bitwa pod Zbaraem 1649 / M. Rogowicz. Owicim: Wydawnictwo Napoleon V, 2013.
194 s.
24. Slaski H. Zbaraz w pszeszlosci i teraznosci. Przewodniczacy Oddziau zbaraskiego Podolskiego T-wa
Turyst.-Krajoznauczego / H. Slaski. Zbaraz; arnopol, 1934. 68 s.
25. Sledziski K. Zbara 1649 / K. Sledzinski. Warszawa: Wydawnictwo Bellona Spka Akcyjna. 2005.
155 s.
26. Sownik Geograficzny Krlestwa Polskiego i innych krajw sowiaskich / red. Chlebowskiego B.,
Walewskiego W., Sulimierskiego F. Warszawa: Slawinum, 1879. T. V. 625 s.
27. Szlezynger P. Przyczynek do obrony Zbaraa w 1649 roku. (komunikat). .
: http://www.forteca-.w.activ.pl.

242
 5. XVIII .

. 1 . 2
1649 .
1631

. 4. ,
.
. 3. ,
. . .
,

. 5. 1880-1893 .
243
 &
,



-

-
.
. ,
- . .
: , . , , , XVII .

30- . XVII . .
,
. ,
. .
. ,
, , . -
. .
. 1647 . 50 .
, (. 1).
. . [4, . 139-142].
, .
, .
,
. -
. -
, .. .
.. , .. , .. ,
.. , .. . . .. ,
.. .. -
. , , -
. , XVI XVII .,
.. , .. , .. , .. , .. ,
.. . . . ,
[12, . 103-108].
2011 . , -
[8, . 68-69]. .
. . -
. . 1986 ., .. 2002 . [14, . 6-7;
11, . 7]. , . 2011 .
.. . -
.
1, [10, . 206, 218].
.
. . 40 ,
, 5 , .
, , . 35 ,
3 . - 1,5
244
 5. XVIII .
68 . . -
, - 4 1,5-1,6 ,
88 . -
(. 2).
1 , 8545 .
3-4 , . 4 ,
5 10 , 6-8 2 3 (. 3).
1571 . ,
. , -
. . -
[1, . 1-18].
.
. ...
- , , ,
[6, . 122].
,
. -
, .
. 1665 .
. 10 , -
[15, . 44].
[7, . 180-181].
, .
1637 . . . , -
. . -
[3, . 43]. .
. 1 ,
. , , .
XVII . , [7, 324-325]. -
. , ,
.
. . -
.
-
, .
, . . 1645 . -
. . .
[6, . 168].
1647 .,
. -
, , , . -
, . .
1647 . . : -
, , 100 .
8
. .
.
, . ,
[2, . 49].
, , -
. , .
[5, . 80].
, . -
, (. 4).
1678 . , ,
245
 &

[13, .217].
2 10 . ,
, . 1650 .
[5, . 167]. , .
, . -
.
. , , .
. ,
.
.
, . .
, 1669 . [5, . 70].
, , 1647 .
[5, . 165]. ,
. .
. .
. -
.
. . . -

. . ,
. 22 .
, , 10 -
. , , .
,
.

1. , . .
. 1571-1634. / [. . . ]. :
. . I. 767 c.
2. . .
. / . . . : . , 1890. 438 .
3. . . ,
/ . . . .: . ,
1846. 117 .
4. . .
XVIII / . . //
. . , 2009. . 23. . 137-144.
5. . . / . . . : . -,
1969. 291 .
6. . . XVII . / . . , . . // .
. . . .
: , 2013. . 7. . 167-172.
7. . - (1618-1648) / . .
:, 2006. 496 .
8. . . VI VII ./ . . //
. ., 1955. 44. .122.
9. . . XVII . / . . //
: . IV . :
, . 150- . . : . . . : .
, 2013. . 67-71.
10. . . - XVII . / . . .
: , 2011. 238 .
246
 5. XVIII .
11. . . . 2002 . /
. . , . . , . . , . . // . 2002/173. 80 .
12. . . () . . . / . .
// : . . . .-. . : .
, 2015. . 102-108.
13. . . . / [.
. . ]. . . .: , 2008. 518 .
14. . . 1987 . / . . ,
. . , . . , . . , . . , . . // .
1987/13. . . 22433 22435. 64 .+ 73 .
15. .
/ . // .
: . . . : . , 2006. . 15. . 44.

.1. - . 2.
. . . .

. 3. . . XVII .
.. .
247
 &
,
,
-
-
-

-:

-
.
: , , -.

- -
. .
( ,
), .
. V, V, V V-V .
(1986 .)
, () VI . .
V . , - -
. V . [3, . 141].
- -: (2007 .),
. , , . ,
( ,
. .) V . V . .
: V ., V . [2, . 96].
( , 2012 .) . , 1712-1715 .
, 1720 . 1735-1740 .
. 1761 . .
. , 1743 . ( 1745 . .) [7, . 446].
. V ., 1760- . [7, . 448].
. , V . , V .
, , [13, . 207].
XVIII . [13, . 208].
. . ,
(1672-1699 .) [1, . 95]. -
VI ., ,
2006 ., , V .
[1, . 95]. VI .
1672-1699 .,
. ,
[1, . 91].
-
. ,
.
1633 . -
[6, . 76].
, - .
1673-1679 . [9],
( ) 1684 . [10], 1691 . [11] .
, ,
, , . ,
, ,
248
 5. XVIII .
XVI-XVII ., , V-V .
.
1713 .
Plan de la Ville et Chateau de Kaminiec le 25.8bre 1713 ( ) .
[8, . 156-157, 166]. 1735 1761 .
. ,
[13, . 208]. , . -
1745 ., , , ,
1713 . 1753 . . ,
1773 . . [13, . 208]. - 1797 .
[13, . 208].
- V . ,
1713 ., . .
(), 1713 . -
[8, . 156]. 1720 . [7, . 440]. 1753 .
, ,
. , . , 1761 .
( ). , ,
1720 1761 .
, -
. VI XVIII .
VI-XVIII . / -
VI-VI . - -
, 1713 ., 1720 1761 . ,
XVIII .

.

1. . . -: /
// & : . . . .-
. . 10- -
-. -: -2006, 2011. . 91-96.
2. -: . ; -: ,
2007. 320 .
3. : (. .-): 4- ., . 4 /
. . . (. .) . : , 1986. 375 .
4. . . - XVII-XVII . (.
) / . . . -: -, 2002. 384 .
5. . . - 30- V-XV : -
, - . /
. . . -: , 2012. 480 .
6. . - XVII-XVIII .
/ . // - : . . .
2009. . 11. . 64-78.
7. . Castrum Camenecensis. : ( ) /
. -: , 2012. 672 .
8. . - 1713
: 300- / . // ,
, 2013. . 9. . 155-168.
9. - 1672-179 . . [ ]: https://
polona.pl/item/404622/0/
10. - 1684 . . [ ]: https://polona.pl/
item/17516572/0/
11. - 1691. . [ ]: https://polona.pl/
item/17516592/0/
249
 &
12. . . - / . . , . . .
-: . ., 2014. 192 .
13. . . . -
/ . . // &
: . . . .-. .. -: -2006,
2013. . 207-209.

. 1. - . 2. . 3.
1672-179 . - - 1691.
1684 .

. 4. . 5. . 6.
1720 . - -
1735. 1753 .

. 7. - 1761 .
250
 5. XVIII .
,
,
,

,
,
,

, ,
.
: IV, . , . , . , . ,
. .

. .
. .
, .
1635 . . ,
, [7, . 116]. -
, ,
. 1646 . . 1648-1654 .
. :
, -
, ,
[33, . 36].
, .

. (-1) -
.
IV (1595-1648)
, .
, 1635 . .
, , ,
. 24 1636 .
300 [41, . 9]. ,
[23, . 27], , . 7
200 . ,
.
. . .
, , . -
.
IV . ,
. .
. . , -
. ,
, [41,
. 11]. . . [4, . 154],
. . [22, . 137]. . .
. [8, . 347]. . . [13, . 26].
, . -
, . [22, . 137]. ,
251
 &
.
1635 . 100 . .
.
. , -
. 1636 . 6, 7, .
: IV, ,
, , : , , ,
, , , , -
, . ,
,
, . , (-
. .) .
, [13, . 23-24].
, .
500 .
. , .
.
[10, . 227].
. 6 1636 .
. : -
[11, . 10]. 500 . -
, (, ?- 1640).
, -
. : -
. .
: - -
, , .
1 1637 .
1637 . () -
[23, . 28]. . ,
, . (1838-1926) ,
1637 . . .
. . , 1638 .
90 . . , ,
[36, . 294].
. [11, . 28].
1
1638 . 1638 . [5, . 441;
34, . 149]. -
, , -
saloon ( . .) kilo 1640 r. [39, . 844]. ,
.
- . . 1638 . -
. , , -
. 1639 . (), -
, . . 16 1638 . IV
, , .
1639 . ,
( ?) . IV 30 1639 . .
: , -
, . , 1639 .
-, ,
, , , .
. .

252
 5. XVIII .
-
. .
,
. 600 100 [23, . 28] (
). 27 . 5 1639 .
. 4000 [41, . 10]. -
, -
,
11 ,
-
- . -
. ,
, . , .
, ,
. . - ,
[11, . 11-12].
11 3 -
. , ,
, , , -
. 1 1639 ., . . [11, . 28],
( , 556 =55 ).
. 3 1639 . . -
() -
, , .
. . , . ,
. , -
. 3 1639 . :
, !
-
.
( )
[23, . 28]. 1639 .
, , 1640 .
1640, 1641-1643 . . . ,
1639 . 1500 [23, . 29], 1 1639 .
. .
1639-1640 ., . , .
. -
. . 24 1640 . . -
. 2
. .
[23, . 31]. ,
.
. 1639-1640 .
.
. . ,
. 1649 . , -
, , , [21,
. 16]. .
31 , 11.
, . -
. 1639 .
. :
, () [23, . 29]. 29 1639 . . -
- .
253
 &
. ,

. , , () -
[23, . 30].
[23, . 30] .
, . -
. . IV .
-
. 1640 . ,
, . ,
( . .) ,
( . .), .
. : , , -
, 60-80 . , ?

. . .
2 . [9, . 31]. 1912 . . [16, . 96].
, ,
. , , ,
. ,
. ()
, . ,
. .
1641 . . . 8 1643 .
, -
, [23, . 82].
,
. , .
.
1640 . .
1642 . : (1643 .
. .) . -
( . .) -
[36, . 294]. , . , 4-5
, .
, 1644 . -
1648 . ,
[20, . 412].
1640 . . . .
: 600 -
, , ,
.
, ,
[42, c. 18].
XVII . . -
600 100 . ,
.
, , -
1618-1648 ., .
(1583-1634) . . . ,
, .
, .
[41, . 18].
. (1600-1666), . . ,
. . [31].
254
 5. XVIII .
. . ,
30 pretow ( , , ) 228 [41, . 12].
, . 54,9 ., 60,4 .
[6, . 215]. , .
30 , 30 , . . [13, . 26].
54,9 55, 228 ,
112,5 [14, . 30], 125,4 . .
, .
. . 1639 .
. , 1687 . [15, . 63],
. .
. . ,
30 10 . -
, . . ,
220096, [32].
. -
. ,
. . .
, , . -
, [3, . 48; 23 . 53-54].
, -
[18, . 247]. .
.
. [19, . 125].
, (-
) .
. -
. , ,
. , . . 12,8 [31, . 73], . . 14 . [13, . 27],
10,7 22 . .
. 14 , 16 [14, . 30].

. - -
. -
, [41, . 12].

. . ,
,
[41, . 13].
--
,
.
, XVII . -
- [24] , - -
[18, . 244]
[17, . 821]. , . -
[28, . 55]. .
,
, ,
. .
1687 . .
. , ,
. , . . , -
[12, . 588]. , -
, .
255
 &
. . ,
. ,
.
.

, , obwosz,
. , .
.
- , -
. ,
[31, . 10]. , .
. .
, .
. 1647 . . . -
. : ,
,
. , , , , -
. . ,
, . .
? -
. , ,
, . -
, , . .
. , -
, . -
.
. , ,
[13, . 26-27; 38, . 67].
, , , ,
. ,
.
, , .

. . ,
, , 21 . .
. . [35, . 117] . . , 1896 .
( . .), 10 [2, c. 411]
.
, , -
: 1636 . . -
, , ,
, , , ,
.
. ? ?
. -. . -
. , :
, [20, . 412]. .
[38, . 80]. , -
. , , .
, .
, [41, . 24, 25] . -
. , 1647 .,
[2, . 412; 38, . 80]. ,
, . , ,
. . .
256
 5. XVIII .
, , -
. 1642 . -
.
[36, . 294; 16, . 96; 40, . 239].
2 3, , [37, . 24].
. , ,
[41, . 13]. -
. . .
, .
? ? -
?
. -
. 1643 . [24, . 32]. 1648 .
. ,
1648 . [24, . 32; 40, . 239].
. , ,
- . .
, , . ,
.
.
:
. , , ,
-, -
, . ,
, . XVII . -
,
. ,
[39, . 8].
. . . . . 1856-1860 . --
[26, . 86; 30, . 25].
. -
. 1888 .
. [1, c. 211-227].
-
. . .
1645 ., 1657 ., 1720 ., 1720-1730 . .
. . -
.
, , -

.

1. . . . / . . // . .,
1932. . 1.
2. . . / . . //
, . .: . -, 1896. . 11.
3. // . . . . . . .:
, 2006.
4. . . . . . / . . . .:
, 1990.
5. . . / . . . .: . .
. . , 1916.
6. . . / . . // . .: , 2009. . 4.
7. . . , / . . . : , 2003.
257
 &
8. . . / . . . .: , 1994.
9. . . / . . . : , 2008.
10. . . - / . . . .: , 1995. . 8, . 1.
11. . . - / . . . .: , 1995. . 8, . 2.
12. // . .: , 1989. 13. . . .
/ . . : , 2014.
14. . . / . . . : , 2013.
15. . : , / . // . .:
, 1993. 5, 6.
16. . / . // . : .
. . , 1912. 6.
17. // . . . . . . . : -.
. . , 1895. . XVI, . 32.
18. // . .: . . . , 1903.
19. . / . . .: , 2008.
20. . . (1643-1649) / . . // ,
/ . .. ., 1896.
21. . .
1648-1654 . / . . . : , 1985.
22. . . . XV-XVIII . / . . .
: , 1997.
23. . . . /
. . // : - . : , 2010.
. VIII.
24. . . .
/ . . // . 1900. . LXXI ( 10).
25. . . / . . , . . , . . //
. : , 2001. . 1.
26. . . : / . . //
: , , : . . . : , 2013. . XI.
27. . . . / . . , . . // -
. .: , 2007.
28. // . . . . . . . , 1899.
. XXVI, . 51.
29. . . : / . .
// : - . : , 2010 . 8.
30. . ( : , , ) / . //
.. . . . .: , 1995.
31. . . / . . .
: , 2010.
32. - . 22095. 33. .
/ . . .: , 1960.
34. . . . / . . . : ,
1991. . .
35. . . / . . .
: -, 2005. . 1.
36. Antonow M. / M. Antonow // Prace historyczne w 30-lecie dzialanosc prof.
St. Zakrzwskiego. Lwow, 1934.
37. Gloger Z. Dominikanie / Z. Gloger // Encyklopedia staropolska ilustrowana. Warszawa, 1978. . II.
38. Dubiecki M. Kudak, twierdza kresowa i jej okolice. Monografia historyczna / M. Dubiecki. Krakow, 1879.
39. Dubiecki M. Kudak, twierdza kresowa i jej okolice. / M. Dubiecki. Warszawa, 1920.
40. Dubiecki M. Dzisijszy Kudak / M. Dubiecki // Na kresachi i za kresamy. Wspomiinia szkice. Kijow,
1914. . 227-241.
41. Czolowski A. Kudak. Przyczynki do zalozenia i upadku twierdzy. Z mapa i planem / A. Czolowski.
Lwow, 1926.
258
 5. XVIII .

. 3.

. 1. . 2. IV

. 4. XVII .

259
 &
,
,

,
40- 50- V
.. . , , ,
()
.
V .
: , , , , , , ,
, , .

V -
20- ,
(), ,

. ,
.
V -
, . ,
1711 -
1713 . , , -
. 1725-1731 -
, [5, . 76].
.
1732 .
- - - -
. -
. , . , .
[23, . 211].
, . 1735 ,
- [5, . 76].
1739
,
.
1740 ,
. . 1741 , --
, ,
. . . ,
, ,
: , -
. , ,
.
2 . , -
. , ,
,
260
 5. XVIII .
. : , -
. ,
251 320 [4, . 70].
1740 - -
.
.
- . 40-
V
() .
. .
. . ,
,
. -
[11, . 84]. -
100 120 [21, . 36], 213-255 .
. () .-.
[3, . 12]. -
.
-
50- V . ,
[15, . 282],
[2, . 213-214]. 2-3, 7,
7 . , 250 ,
80 . ,
82 20 [15, . 282].
40- 50- V
25 ,
.
70- V . , .-. ,
() 50 [3, . 16].
, -
, ,
- . -
[22, . 39].
- 1734-1739 -
. ,
30-40- V
, -
, ,
. , , , ,
, [15, . 116].
40- V .
. ,
() [15, . 116].
[3, . 12].
[15, . 116; 3, . 13] , -
, , , . -
, 1737-1751
[12, . 238]. . , -
(? 1757) , ,
. . 1711 . 1734 ,
1737 .-. .
1740-1744 .
. 1757
- .
261
 &

. 1743 ,
1734-1735 , 1748 [15, . 3].
( 1741 ) [5, . 78], (-
), 1741 1742 [5, . 78, 79].
, , -. ,
.
. . 1743
, , .
. 1757 ,
. . [9, . 7],
300 [3, . 14], , -
, . ,
, () .
(. 1).
V - -
[24, . 14-17], , , -
. .
. , . -
, V -
. - ,
,
, . . -
. 70- V [3, . 14].
1- () , 1-
[13, . 83]. 80- V
, .
. . 1740 [8]
, .
, . , -
. , ,
, . -
.
, - ( ),
(. 2). 70- V [3, .
16]. 15- ,
15- [13, . 83]. ,
, V
. . .
() ,
1743 [13, . 30], 1744 [16] . . -
. , 35 (
75 ), . (. 3).
().
.
, , V -
, .
. .
, , -
, , , . -
(, ),
() .
,
90- V ,
.
262
 5. XVIII .
.
7- , -
7- ,
[13, . 82].
6- () .
30- ,
[1]. -
.
, .
.

, (,
) ( ).
() 1743 . [13, . 30]
. .-. ,
, , ,
, (. 4), -
. 200 . , ,
, ,
[3, . 27]. , , ,
40- V , ,
(?), 1757 (. 4). , -
. - .
.
1750-1753 . -
(). -
, .
( ), , . -
,
(. 5). -
, 1-
. . . -
. .-. , 1774 ,
:
- , 100 ,
, . , -
,
600 [3, . 25]. , , -
1820-1830- [1].
7- () .
, . 40-
, . -
. .
, 40- 50- V
,
, ,
- . ,
, -
. ,
, , , -
, () [25].
, , -
,
, , , , , , -
. -
263
 &
- - .
40-
50- V .

C
1. 8- . . ., 1839. 62 .
2. XVIII . / . . , . . ,
. . , . . , . . . , 1970. 660 .
3. .-. 1774 / . . .
: , 2005. 50 .
4. . . V V .: , ,
/ . . . , 1996. 224 .
5. . . V / . . . .:
, 1976. 308 .
6. ,
1781 [] 1781 . : 2 . , . 846, . 16,
. . 25615.
7. , 1745 .

, ,
1740 1745 . . : 5 .
, . 846, . 16, . . 26029.
8.
, ,
20 -


, 1740 ; ,
1753 ;
,
1753 , ,
1753 20- . 1756 1- . .: 10
. , . 846, . 1, . . 26031.
9. , ,
. , --. :
, 1866. 74 .
10. (
. .
) / . . . . : ,
2012. 668 .
11. . . (V )
/ . . // . , 2002. . . 374 .
12. . . / . . . : , 2005. 260 .
13. . .
. , -
-. : , 1865. 1014 .
14. . II. (-
). , 1886. 547 . + 85 . .
15. . .
V / . . . : , 2003. 336 .
16. 1744 , ,
. : 25 . . (1745 .). , . 846, . 16, . . 21641.
17. . 1757 . , . 349, . 21, . . 9209.
18. 7- (1759 .). , . 349, . 41,
. . 1391.
264
 5. XVIII .
19. . - / .
// . , 1848. . . . 140-211.
20. -- . . . .
/ . . --. : . . . , 1910. . V. 984 .
21. . . V /
. . . : , 1984. 220 .
22. . , ,
V . / . . . . 37-107.
23. . V . ( ) /
. // - . , 1929. . XXIV. . 207-302.
24. Carte dUkraine contenant plusieurs prouinces comprises entre les confines de Moscouie et les limittes de
Transiluanie dresez par G. L. V. Sieur de Beauplan ingenieur et capitaine de lartillerie du serenisime roy
de Pologne. A rouen chezjacques cailloue dans la cour du pallais (
, [] [] [] ,
. , ,
1660 ., ) // . V V :
. : , 2009. . 14-17.
25. 1743 1744 .
.

70 // .
, 1886. . 14. . 332-359.

. 1. . . 2. .

. . . . . . . . . .

265
 &

. 3. . . 4.
() .
. . . . .
. . . . .

. 5. .
. . . . .
266
 5. XVIII .
,
,


(. )

( )

-
,

. XVIII .
: , , , , ,
.

[21]*. .
, ,
, -
.
. . , -
.
, , -

, , -
, . .
, -
.
-
, , -
,
. , .
,
,
XVIII . .
, . .
, .
, - -
[14]**. - -
. -
, -
, -
- .
- -
! ,
, .

* ( ) 5-
. - 1687 ;
** . . 32
, . 1 : , ()
( , , ,
). ,
- ;
267
 &
, ()
, . , ,
, ,
.
. , , -
. ,
. .

. ,
, , -

*. -
- . . **.

, ,
.
, , -
,
. , -
. .
.
, , -
. [22], . [18], . [19, . 12-37; 20], .
[33; 34], . [17], . [11; 12], . [23; 24, . 39-61; 25, . 190-197], .
[29, . 26-33; 30; 31, . 83-88] .
, -
[16].
. . 2003 .,
. . ,
[12].
, -
, . - -
,
***.
, -
- , , , -
.
.
[10],
(. ) [1; 2; 3; 4; 5; 32],
(. -) - (. ).
,
.
, ,
. -
, 1795 ., 1823 .,
1848 ., . ., 1943 ., 1958 ., 1990 ., 1998 . [5, . 206-219; 6; 8; 15; 24, . 39-61; 25 ,. 190-197;
26; 27; 28; 29; 30; 31].
- -
. , ,

* .
;
** ;
*** - . .
268
 5. XVIII .
. , . , . , . , . ,
. , . , . *.
,
, , .
.
,
, . . .
-
XVIII-XIX . [28].
XVIII ., -
, .
,
, .
. XVIII . . ,

. ,
. , ,
[27].
XVIII . -
. . [24, . 39-61; 25, . 190-197].
, , -
( , , , , , , ),
. , -
, ,
,
: , .
. . -
[11, . 46-61]. ()
[12, . 2-3].
, -
.
, ,
, , , **.
,
. , .
, 1687 . 1736 . (?) [27,
. 86-87], 1864 [9, . 115]. ,
,
1731 . [17], . . 1730- -
1736 [25, . 190],
1740- . [24, . 48]. 1749 [13] -
( , ., , , ,
), ,
, (. 1)
.

* .. //
. .: , 1980. . 33-45; ..
// . .: , 1973. . 19-44; .
- // . .: , 1973.
. 218-235; . // . 1974. 5. . 50-53;
.. // . ., 1980.
. 25-32; . - //
: . . / . ., 1988. . 56-61; .., ..
// . 1990. 10. . 8-9; .. // /
- . . 45. .: , 1993. . 84- 96; . :
- . .: , 2003. 560 .;
** , , ,
;
269
 &
XVIII ., . -
.
20 , . -
,
, .
, -
, . .
, 1794 -
, -
, . 1823 , -
.
, 1823 1850-
[11, . 62; 25, . 195]. ,
.
-
*. , ,
, -
.
. -
, , , .
(), XVIII . -
.
. .
-
. XVIII .
-
(, -, - -) , -
(). -
. , , (
) (.2). -
, .
, , -
( , ).
, -
. , , , -
, , , ,
.
-
, , . -
,
, ( . ) -
- , - ,
- ,
,
195- , 10 -
, .
, , .
, --
. - -
,
.
, . . ,
, , . -
: ( ), .
* . , , ;
270
 5. XVIII .
, , .
( ) (. 2).
:
( -
, () ), -
,
. -
.
,
, , ,
( , )
( ) [31, . 83-88].
(. 2). 1795 ,
, . , -
(
) , - . -
- 1823 (
). , ( )
. , -
. - , -
,
.
-
-
. - .
- , . -
, .
.
. -
, ,
,
[28, . 254]. -
, - ( -
), (, -
*)
.
, , -
. () -
. ,
[24, . 51].
- -
( ),
.
- (
), .
-
.
, -
() .
.
.

. -
(. 3) (. 4).
* . ;
271
 &
- XVIII . -
,
.
.
, , ,
, . , ,
, XVIII-XIX .,
, .
, , , -
, () -
, . . 1823

, . -
, . XVIII . 195- -
. XVIII .
, . -
, . . , .
-
, .
,
, , -
. , ,
.
.
, -
, ,
,
.
-
. -
, -
XVIII .
.
. ,
.
-
. ,
, -
.

1. : . , 1998. . 1.
2. : . , 2003. . 3.
3. : . , 2006. . 4.
4. : . , 2010. . 5.
5. . /
. // : - : . . . , 2006. .
3. . 206-219.
6. - [ ].
: http://kartowik.ru/gubern/ekaterinoslavl.html.
7. . . 1734-1775 / . .
, 1961.
8. . . 1:5000
. : , 1998.
9. . , 1864. . 2.
272
 5. XVIII .
10. (), . 229.
(/), . 1.
11. . . - / . . //
: - : . . . : - ,
2005. . 2.
12. . . / . . . , 2003.
13. -
. 1749 . : http://
papacoma.narod.ru.
14. .
15. //
. . :
, 2004.
16. . . , 1977.
17. . . / . . , . . , . . . , 1994.
18. . , , - /
. // 1775-1917 . : , 2001.
19. . ( 1861 ) / . // .
- - . ., 1862. . .12-37.
20. . / . //
. ., 1876. -.. . 3.
21.
26 2001 . 878.
22. . , / . .
, 1994.
23. . . . .
[] / . . , 2008.
24. . . / . . // . -
. , 2013. . 3. .39-61.
25. . . / . . //
: . .
. : , 2005. . 6. . 190-197.
26. . . 1972 . //
.
27. . . XVIII / . . .
: , 1984.
28. . . (
) / . . . : , 1986.
29. . . 230-
/ . // . 2 (10). 2008. .33.
30. . / . //
: . 230- : - .
. : , 2008. 32 .
31. . - .
/ . // . , 2016. . 83-88.
32. . (), . 51.
.
33. . . / . . ; .,
. ..-. : , 1995. 447 .
34. . / . . . , 1990. . 1.

273
 &

.1. . 2.
- -
. . 2016 .;
1749 .;

. 4.
. XVIII . 2016 .

. 3.

. 2016 .
;

274
 6. - .

6.
- .

,
.

,

,
, -
-

- .

.
., . 1850-1890- .
.
: , , -, , .

(. 732). -
, , , .

.
.
. (-
). ,
.
[1-4; 6-14; 16].
, . . . ,
,
. , [1, . 235].
, -
, . , , -
.
, , -
, 1841 .
(.1-4).
.
, .
. .
.
15 1841 . .
- 19 1871 ., 1842 .
: 1842 . -
,
, [13, . 18].
275
 &
1843 . . 50- . . . -
. ,
[13, . 19].
1855 . . , ,
, . ,
, ,
. ,
.
18 1855 .
, -
. , -
7 ( 15 .) 3,5 ( 7,5 .).
,
. -
. .
, 20 .
, -
. -
400 .
1855 . . -
. : , -
, , . 5 1855 . ,
3- . 1798 .
16 1855 . [5, . 6-8].
, , , .
.
6
. . 9
1856 . [13, . 19].
1855 . ,
.
966 (357 -, 196 .).
2865 .
. , . -
. .
1 1861 . 4 1862 . -
, 1812 ., , -
[2, . 7].
. 1862 . - -
[5, . 6-8].
. (29 -
1871 5 1876 .) . ,
, , ,
.
: []
. -
. , .
, - -
1871 . 1876 .
. -
-. 6223 . 27 .
[15, . 13]. [5, . 3].
. -
. . -
, ,

276
 6. - .
.
2 (1,40 .) 5 (3,50 .) [15, . 13].
, :
- ;
- , , ,
1842 1855 ., -
;
- , -
.
. 1842 . -
- ,
,
[10, . 39].
, .
.
, .
, . .
, :
, [15, . 11].
1872 .:
, ,
. 1872 . ,
, , . -
.
1876 . ,
. , .
- [14, . 104].
1880- . . . 1881 . -
. -
, .
, 13- -
1884 .
. , .
26 1895 . . 9
. -
1895 . ,
1898 .
, ,
. . .
. , 1855 . ,
.
. 1862 .
( ), -
. XIX .
: . ,
, .
. - ,
. - -
, .
, , .

1. . . : . .
/ . . . -, 1901. 402 .
2. . : / . , . // . 2006. 24 . . 7.
277
 &
3. . ? / . // -
. 1997. 15 . . 6.
4. // . , 1986.
. 4. . 168.
5. - . : / [
. .]. -, 1981, 10 .
6. . : / . // . 1983.
16 . . 4.
7. . . - 30- XV-XVIII : -
, , - .
/ . . . -: , 2012. 480 .
8. . . - V-VIII . (.
) / . . . -: -. 2002. 384 .
9. . / . // . 1977. 30 . . 4.
10. . . -: - / . . ,
. . , . . . : , 1968. 120 .
11. . Castrum Camenecensis. : ( ) /
. -: .., 2012. 672 .
12. . -: /
. , . // . 1995. . 2. . 21-33.
13. .
-
( 553) / [. .:
.. , .. , .. , .. , .. , .. ,
.. , .. ; .: .. , .. , .. ]. , 1982, 18 .
14. . - / .. , 1895. 247 .
15. , . ( ), .442, .104, . 46.
. (29 1871 5 1876 .), 11-12..
16. Prusiewicz A. Kamieniec Podolski. Szkic historyszny / A. Prusiewicz. Kijw-Warszawa, 1915. 130 s.

.1. (1841 .).

278
 6. - .

. 2. (1797 .).

. 3. ( .).

. 4. ( .).

279
 &
,
, ,

.

, ,
- -
. .
.
: , , , , ,
, .

. -
, -
. , -
, 30--40- .
, .
XVIII . (1706 .) -
- , , ,
,
. , ,
, .
, :
-, , -
-, - [9, . 18].
. , 31
8500
, . 1806-1810 ,
. ., -
, - ;
. 1810 . -
, 1812 . -
.
.
1810 5 , 2500 -
[19, . 28-33; 1, . 24].
1801
-
.
(), , , -
, -: --
[10, . 709; 12, . 11].
. -
. , , -
493 1805 .
, , -
, .
. 1 1812
51302 , 2 694 [5, . 15; 1, . 25].
1811 -
. 9 1811 . . :
280
 6. - .
, .
, [3, . 119; 18, . 13-19].
. -
: , , -
( 2- ), 2- ,
3- , 11- , .

, , .
10000 1300 [11, . 299; 17, . 19-22]. ,
, , ,
.
1811 , -
, , -
. , , , -
, .
. ,
, : 1- , 2- ,
3- 3558 . ,
, [5, . 28].
24 1812 , -
.
.
. , ,
,
. ,
. ,
. ,
( ), . -
[2, . 21].
,
3- , -
. ,
.
,
. ,
.
, : , -
. ,
13 [15, . 1-9].
, -
, .
. -
, , . 1812
.
. ,
,
[13, . 1-3].
.
,
.
, -
. -
[8, . 3].
. 20--30- . -
,
281
 &
. -
, . .:
. (
15 . . .), [6, . 97-
99]. , 1- , 1832
11 , 423 11506 .
-
999 , 12- 2530 .
15469 [20, . 5]. , ,
.
, [14, . 24 ].
40- . . -
, , -
. , 1-
, ,
, , -
( ),
.
, -
. -

, .
,
.
, -
- . (1838-1852), -
, - , . , ,
, .
., ,
[7, . 27].
, . -
,
, . -
, -
.
. , ,
, [4, . 152].
, , .
, -
. -,
, .
. .
-
- .
, -
, .

1. . . 1812 - / . . ,
1987. . 24.
2. . 1812 . , , / ... .,
1979. . 21.
3. . / . ... ., 1945. . 119.
4. . XVII- . / , . ., 2013.
. 152.
282
 6. - .
5. . 1812 : / . , . , . . ., 2012 . 15.
6. . . / ., 2004. . 97-99.
7. . . . / . ., 2005. . 27.
8. // . 1838. 5 .
( 31). . 3.
9. 70-80- XVIII. - / .
.. . ., 1989. . 18.
10. -. . XXVI. ., 1830. 19931. . 709.
11. - (), . 26, . 1, . 328, . 299;
12. , - . ., 1825. . 11.
13. . ( ), . 127, . 366, . 186, .1-3.
14. , . 442, . 64, . 256, . 24.
15. , . 442, . 787, . 1475, . 1-9.
16. , . 442, . 787, . 1475, . 13-19.
17. , . 533, . 1, . 846, . 19-22.
18. ., . 533, . 1, . 1487, . 13-19.
19. , . 533, . 5, . 558, 28-33.
20. , . 533, . 5, . 955, . 5.

283
 &
,
,

..

. . ,
. ,
. ,
. .
: , , 60-70 . ., ,
, , .

,
, -
, , - .

. ,
. -
.
, .
-

1862 .
, , -
, , -
[6, . 543].
. . -
, .
, :
1. -
, .
2. , -
. ,
500 (1065 ) , .
, .
3. .
4. [6, . 552].
,
1854 .
38 . ,
, . 1862 .
, .
, 1850 .
.
. . .
. -
, .
:
1. -
. , ( 2 3),
, , , -
.
284
 6. - .
2. ,
.
3. .
4. , , -
[5, . 575].
:
1. .
2. [6, . 120].
. . 5 323 000 .,
3 949 000 . [6, . 131].
, - . . -
, . , -
,
, -
. ,
, [6, . 555].
. . 3 .
12 ,
16 [6, . 581].
1863 . ,
1862 . : ... -
1862 . , 1862 .
, [4, . 148].
. . . -
, ,
, -
. ,
. ,
. -
,
. .
1863 . ( ) --
. -
. , 60-
XIX , .
, . -
-
, , .
,
, , , .

1867 . 22 , 23
, . . . -
. . 25 . . -
,
. 26 [2].
1867 . . . : -
,
. , -
, . . -
. ,
, , . . :
, [2].
. . -
,
285
 &
. ,
. , -
, .
,
.
: 8- -
; 24- ; 12- ; 4- ;
8- ; 6- .
:3- -
; 1- , , ; 1/2- ; 12--
; 5- ; 2- ; 6- ; 96- -
; 36- ; 24- [6, . 663].
6 12 . -
-
, , .
-
.
,
, .
.
, -
[6, . 200-201].
: 8- -
.
, ,
[6, . 194-195]. 24-
.
[6, . 193-195].
12- . -
, , , -
. 24-
[6, . 195-196].
4- , ,
. , -
[6, . 194].
8 6- -
, , ,
[6, . 193-196].
3- , -
. ,
. -
, .
1- , 12- ,
. .
, -
[6, . 193].
1/2- 1- ,
. , 1/2- ,
.
, , , -
[6, . 193; 198].
1- , 96- , -
. 1-
1/2- , .
, 1- 1/2- .
286
 6. - .
96, 36 24- -
. 96- ,
. 36 24- .
5 2-
, , ,
. , 5 2-
, 5- -
.
1/2- 6-
[6, . 197].
, ,
, .
. . -
. , -
,
, ,
. . .
, , , -
, ,
, .
. .
. -
, .
,
, . -
.
, . :
1. 28 (8,54 ).
2. .
,
.
3. . . -
.
, .
4. , .
5.
.
6.
.
7. 8 10 ( 17 21,3 ), .
8.
.
9. .
10. ,
.
11. -
. -
[6, . 722].
1869 . . . .
-
.
1862 ., -
. 1867 -
, , , ,
,
287
 &
, .
. . -,
.
, . ,
15 , . -
.
. . -
, . -
, .
, 20 1869 ., -
. . -
. , , .
, .
[1].
. 1871 .
,
, . . 1869 . .
, .
500-
II 27 1871 [2].
. -
, , -
,
.
1877 . [5, . 127].
.

1. , .1436, .1, .1, . 3-7, 9, 11-14, 16, 17, 19, 20.
2. , . 1436, . 2, . 59.
3. , . 163, . 7, . 670, . 8.
4. . . - . / . . . :
, 1964. 551 .
5. . . / . . . : -
- , 1997. 195 .
6. . . , / . . . -
, 1886.

288
 6. - .
,
.

,
.

:
.
, .
: , , , , , ,
.

-

.
. -
. -

, .
1914 .
, -, -
. -
, , , . -
,
,
. ,
1914 , -
.

,
.
.
, ,
. .
, , .
, ,
, . -
,
- .
. -
.
- ,
1915 .
, -
.
. -
, .
.
,
. 1916 , -
. , -
289
 &
. , .
254 .
, -
(286 6 . 1916 ) -
: ( ), , , ( ), , ,
, , , , , -
, -, , , , , [1].
? -
. 8.06. 1915 U-38 , -
. 77, .
,
[3]. , .
,
(2107 ) , -
, . ,
(4120 ), (152 )
-
. 254 , ,
, .
, , .
. ,
, ,
. ,
, .
1943-1944 , -
[2]. 65 45-85 ,
. -
.
, ,
8-10 .
[4].

. .

1. ( ), 6.
(1880-1919 )
2. . . / . . . ., 1976 (
- http://militera.lib.ru/h/perechnev_ug/index.html
3. http://wreck.ru/7-8/9.html
4. http://tsushima.su/forums/viewtopic.php?pid=1080605#p1080605

290
 6. - .

. 1.

. 2.

291
 &
,

1927 - 1941

1927 1941- .
, .
, .
: , , , ,
, .

1927 , ,
, (). ,
, 3-4 -
. , -
, .

, , ,
. [7, . 17-19; 10, . 8-25; 11, . 6-7; 14, .81-84].
, 1927 --
( ) , - -
( )
, , .
1927 : -
( ) (
).
,
[9; 7, . 19].
, , -

, .
1927 .
1927
1928 .
, -
. ,
, 1800, .
[9].
, / -
, 1928 .
1929 , -29, 29-
(. -29, 29- ). 10 , -
. , .
V- 120 .
,
. . -
20 , .
, .
, , -
1928-29 . ,
, .
60 [10, . 267-270; 11, . 58-59].
292
 6. - .
-
1929 , -29, 29- (. -29, 29- ),
, .
25 , 400160. -
.
25 , . -
, ,
.
, .
[10, . 274-276].

. 1927
(), 1927 ., 1928 .
.
() ,
. 1928
, -
, -
[2, . 36-38].
.
, .
, -
. .
, (
). ,
. , .
[10, . 281; 11, . 56].
, , -
.
, ,
. 1929 ,
, -
. 450 -
, [2, . 38].
, ,
1929- 20 -
. , 1930- ,
-29. 30 ,
.
, . , -
.
60 110-140 , 65 .
, .
395365 40 , -, -
, . -
, , ,
, .
, ,
[2, . 42-45; 10, . 270-271].
1930- ,
-30, 30- (. -30, 30- ).
29- ,
. -
. 29- ,
30- , .
293
 &
, -, , /
, -,
, - , .
, . ,
, ,
,
. , , ,
[2, . 44-45; 10, . 271].
, 1930 , -
50 . ,
. -
[10, c. 285].
-30
, . -
, ,
. ,
, .
,
, . ,
20 , .
,
, . -
70, .
1931 , -31, 31-
(. -31, 31- ) , -
. -31 () -31
(), 50 .
, 30 31- .
-29, -
52 38 . , [2, . 45; 10, .
270-273; 11, . 61-62].
, -
. (, , ) -
, ,
1931 ,
, -31, 31- (. -31,
31- ) [2, . 39-41].
, . -
, , -
.
. .
, , .
, -
, , .
,
, . -
. ,
, .
, ,
. . -
, . ,
, ,
. , -
. , , ,
[2, . 38; 8, . 232; 10, . 281-284].
294
 6. - .
, -
. , -
. 40 ,
. -,
, , .
, -
-31. -31 [10, . 273-275].
.
: ; -
- (. ).
, -
, . -
, .
, -
:
( ), . ,
210 , 100 , 75 . -
200 , 150 , 3 ( 3,8 ).
, 90,
. -
. -
,
, .
, -
(
), 40 . - -
. ,
.
( ) : -
22 , .
, -.
. -
, . ,
-.
, , .
, . -
,
, . , -
, 1941- . -
, , -
, . , ,
, .
, . ,
, [10, . 257-264; 11, . 33-36, 44-48].
,
.
1927 . -
1929 , ,
1934 -31,
-29 . 30-
: -2 (. ); -
1 -2 ; ();
().
-31 (-31),
[6, . 82-95].
295
 &
, ,
,
, . ,
, [12].
(
) .
-
. 1928-31 . -
, .
.
, -
, , -
, .
.
, . ,
.
[2, . 37, 39-41; 10, . 299- 305].

, . , 1928-29 ., -
,
15-20 , , -
. ,
20 , , 5 .
, -
. . 1930-
,
, . 1931- ,
, , 29- .
, .
1931- (-31) -
[10, . 276-279].
-
, . -
, . ,
, ,
, , -
.
.
1930- ,
76 ( ) 76 -
( 1938 ). -
. -
1930- , 1932- . ,
1932- , 57 -
, 37 , .
.
76 1900
1910- - .
, -
. 1930- 44 ,
34 , ,
(200 1931- ), 34
32 .
,
.
296
 6. - .
, .
. , , -
, . -
.
76 , -
5500 . 70,
-18 +15.
26 , -
, ( ). -,
. ( -
), ,
, . 6
3-
, .
, .
, ,
. , -
[10, . 68-72, 44-47, 244-247; 13, . 288-307; 17, . 885-886].
1932-
. -
(2 ) (4 ), 1 -
(- , ). -
1913- , .
, .
30 , (
), , .
.

. 76 1902 . -
, -
. , .

. ,
. -
, ,
- , . -
,
.
,

. .
, ,
,
.
,
.
5500 , -7 +12, -
40,
[4, . 91; 11, . 16-17, 55-56; 17, . 887-889].
, 1932- ,
-31
-31 1932-
. -31.
,
1932- , -
297
 &
. , 1935- 37 ,
-29.
-18 (-1),
37 .
-26 45 , 1932- ,
1935- [2, . 38; 8, . 229].
30- - -
, -
. 1930-

. 1930- .
-
, 1930- . -
.
. -
, 1930- .
,
1938- , ,
,
. , 1938- 1939-
,
( ).
1940- ,
. -2 (. -2, ,
) -31 (), -
-1 (. -1, , ) -31 ().
, -
. , -31
. -31 -
. -
15 ,
. ,
,
. -31 -
- . -
, .
.
. ,
. .
,
45 , [2, . 46-49; 8, . 269-272].

. -
- , -
.
-
(-
7,5 ) (
7,92 1937- DZ-4) [19, . 139-141; 20, .
28, 102, 104]. , -, -
(
), -, .
1938- ,
, ,
.
298
 6. - .
,
1938- , -
-43
, .
-
[3, . 42-43].
, . ,
, , .
, , .
. -3 (. -
3, , )
. , -3 7,62
1939- [15].
. -
, 35 , , ,
. . -
200 ,
.
60 +/-12 .
. -
, .
-
. . (
), ,
-2.
( , . -
.). ,
, (
) ( ).
[16; 18, . 345].
-3 -
, 1938- , -
.
, 1928-32 .
,
. ,
, , -3 -
.
-4 (. -4, , ),
, -3. ,
.
, -4 1940- -1
-2, .
-4 ,
[8, . 262]. -
2: , -2,
, , 4 .
, ,
.
-
, -4, -4 -2,
, . ,
, 22.06.1941.
, . , -4
, , .
299
 &
-
. 1939
-39 (. -39, 39- ). ,
, . -
, 30 .
65 , .
, . -
[5, . 126-127; 18, . 342].
1939-40 . -31, -
-39. , -
25, 30, .
20 ( 10), .
3520, 159.
30 ( 38), -31:
, -
.
.
-39
, . ,
-4, -39 , , -
-39 -
-. 45 -
1934- 1938- ,
-43 .
: -1 (-1)
45 -4 (-4), 45
. , ,
. 1939- -
, -4,
[17, . 890-891].
-4 - (-
) - . -4,
-3. - ,
-4 . -
, , ,
.
-4 L1
47 1936- ,
1937- . , -
, . , -43
, -
- . -
, . , ,
-4 [19, .148-149; 20 . 20, 26, 101-103].
-4 1939- -
. 26.06.1940 .
410 -4, .
,
-39 [17, . 890].
-4 , , , -
, 45 1934- -39. -
(),
, . .
, -
, . -
300
 6. - .
40 , 230 , ,
, / .
-
.
.
, .
,
, , . -
,
. -
. .
, ,
, .
-1, . ,
, , -
.
( ), -
,
, - . -
.
60 +/-12 .
, .
7,6254, .
3 2 , 2,8 .
1200 [15, 18, . 346].
1939 . -
1932- , 1940 . -
-11 1938-39 ., -
, , 1932- [17, . 895].
-17 ( ,
),
. , -17, -

, . ,
,
.
, :
, -
; . . -
80 , 60 .
: -
, , , , . -
, .
90 (160 ), ,
.
. ,
45
76 . ,
. -
, -4.
, . -
, .
-4 ( )
.
60 +/-12 . -
301
 &
, -, . -
-350 7300 , 5200-
5600 [1; 4, . 91-95; 18, . 347-349].
, -
, , -2
- 76 -11 -45 ( 45 ),
. -
.
1927 1941-
. , -
, ,

. , ,
1940-41 ., -
.
.
.
1941- , -
, ,
, -
.
, -
, ,
. 88 -
. 1-1,2
- ,
. , -
, ,
.
, -
.
( , 1942 ),
.
-17, -4, -3, -
, ,
- 1941- .
, -
, . -
, , - - -17
. -,
. -4 -3
. -17 -4
.

, .

1. 76- . 1940 . (-17). .
. , 1943.
2. . .
/ . , . // . 2010. 1. . 36-49.
3. . / . , . // . 2011. 4.
. 38-44.
4. . . 76- -17 / . . // .
2005. 12. . 91-95.
302
 6. - .
5. . . .
. 1932-1945 . / . . , . . //
. 2005. . 2. . 76-167.
6. . .
1927-1936 . / . . // . 2013. 6. . 82-95.
7. . . (1927-1939) / . . // .
2006. 1. . 16-30.
8. . . . 1932-1941 . / . . // .
2008. . 3. .170-291.
9. ., . . ,
Internet: fgb.by/viewtopic.php?t=2271&postdays=0&postorder=asc&start=15
10. 1928-1941 / . . , . . , . . , . . .
: - , 2011. 356 .
11. . . . 1928-
1936 . / . . , . . // . 2005. . 2. .6-75.
12. ()
(). ., 1939.
13. . . - 3-
1900 . / . . , . . //
. 2010. . 4. . 288-307.
14. / . . , . . . .:
- , 1937. 95.
15. -4. 45- . 1934 ., . 1939 . .
. ., 1941.
16. -3. . .: , 1941.
17. . . / . . . : ,
2000, 1145 .
18. Denkschrift uber die Russische Landesbefestigung. Berlin, 1942. 477 s.
19. Denkschrift uber die Tschecho-Slowakische Landesbefestigung. Pametni spis o cesko-slovenskem stalem
opevneni. Pevnosti N16. 2000. 220 s.
20. Martin Dubanek, Tomas Fic, Jan Lakosil. Putovani po Ceskoslovenskem OPEVNENI 1935-1989. Muzea a
zajimavosti. Mlada fronta. Praha, 2011. 264 s.

. 1. . 2. -31
-29 (-29). -31.

303
 &

. 4.
. 3. 1929, 30 31- .
.

. 6.
1932- .

. 5.
.

.7. -2 (-2). . 8. -3.

304
 6. - .

. 9. -39.

. 10. -39.

. 11. -4.

. 12. -17.

305
 &
,
.

, , .
: , , , , ,
, .

.
, , 17%
[1, . 30]. , -
() .
9,20-11,00 , 4,90-5,10 3,50-4,00
( , )
0,90-1,00 (. 1), -
[2, . 37]. 0,40 .
: , .
. ,
, . -
, .
, 8,404,40 , -
( 3,351,8 ), ,
(1,81,8 ) (. 2). ,
[2, . 37]. , -
. .
, , -
. -
.
,
, , [1, . 30].
.
,
- .
.
.
-

. .
, ,
( 1).

.
-
( 2).
-
, , , -
-, (. ) .
,
14 2007 [3, . 7].
, -

.
306
 6. - .
, , ,
. , -
( 3, 4).
.
, -
.
, ( 5, 6).
, -
.
20 ( 7). ,
,
.
-
.
, .
-
, .

1. . ( ) / . //
- . 1945. 5-6. . 28-31.
2. . / . , . //
- . 1945. 5-6. . 32-39.
3. . / . // . . . 2010.
16 (645). . 3-8.

1. 2.
. .
307
 &

1. 2. .
.

3. 4.
. .

5. 6. 7.
.
.
.

308
 7. -

7.

-

(1930-1940- .)

(. ) 30-40- . .
,
1941 . .
: , ,
. . . , , ,
.

1922 .
, ,
[22, . 16, 17]. 1930-1931 .
, ,
. , ,
. , , 20 (2 -
, , , , , ) 627 .
. . ,
[16, . 12].
873/1 27 1933 .
(, , , , )
. . . . -

[22, . 16].
1933 . 20 1933 . .
: 61/2 10 . -
21-23, 27 30- [20].
. . , . . , . . , . . ,
, , . .
. 37 151 , ( 18, 35, 37) -
. - 1934 .,
, 37 , 1934 .:
, -
[3; 24, . 10].
, .
,
, , -
[10, . 1-2].
309
 &
, 26 1 1934 .,
(. ). 2 18 -
, , , ,
. . -
1934 . [4]. - ,
( )
[1].
1934 . , ,
, 15- . 1935 . -
, .
- .
11.09.1935 . . . . .
1937 . .
, 1937 . , , -
. , , , ,
. . -
.
(475 ,
25 ). , 1941 .
[16, . 13-16, 18].
-
.
, .
-
[25]. , .
, ,
.
, -
. ,
,
(), 1930- .
. -
[19, . 73].
, 22 26 174 ( 1940 ),
13 .
, , , , , [18, . 78]. -
.
. , -
.
,
. , ,
[13, . 11]. .
, 40 350 .
[26, . 7; 14, . 16-17].

, . . 30
1941 . . 1946 . -
. . . -
[7; 27, . 4; 28, . 4; 24, . 10].
1946 . . -
37 , 31 , 5 -
- , 1 .
14 : , ,
, .
. 1946-1947 . -
310
 7. -
, . . , 37
(. , 19),
[10, . 1-2].
18.07.1948 . . .
, : -
1945 ., -
1946 .
300 . -
1943 ., 1947 . .
200 ., .
,
3 , 100 . .
: , -
. , , , ,
, 50 . .,
1.1.1949 . . ,
. . , 60.000 [8, . 2-3].
, , -
, 10 (
1951 . 8000 ).
, -
, . -
, ,
, 5-6 [8, . 3].
1948 . -
, , , ,
. ,
. 1943-1944 .,
1964 . , [2, . 1-3].
, , -
1948 ., 1949 . -
, .
, .
, , ,
1934 . [10, . 1-2].
1948 . ,
1-6710.
-
6711-6812 [1, . 1-3]. 1939 . -
,
, , XV-XIX . [6].
, ,
1934 ., . 1936 .
, . , . . , -
, - [24, . 10].
.
1952 . , -
. , 15844-
[5, . 1].
-
, 01.07.1941 . (),
. - . 01.07.1941 .
. - .
, 98 , 8 -
. ,
311
 &
, , , , -
, , , 50 .
. ,
[9].
.
: ?. ,
,
.
[24, . 10].
, , (), -
, , ,
, .
. : ,
, , [27, . 4; 28, . 4; 26, . 37, 49, 91].
. ,
: , -
.
. 3- , , -
. .
, . ,
.
- 1941 . [26, . 48].
- 1941 .
( 4 . .), XV-XIX .; , , ,
, , . [16,
. 18]. , ,
.
, [21, . 53-117].
- -
. .
. . - 1941 . -
. .
,
.
(. , 59) [16, . 19]. . . -
, 1942 .,
, , . ,
100 , -
- 256 . 1942 .

( ) [23, . 29-33].
, 1941 . -
, , , ,
. -
. . , -
, . , -
.
. :
(, ,
1904-1905 . . ). , ,
, . .
, , , .
. ( , -
, . , -
, ) [15, . 298]. ,
312
 7. -
, ,
, .
. ,
. .
. ...,

, - , ,
, [27, . 4; 28, . 4; 26, . 37, 49, 91].
-
, ,
. . . -
, .
, , , -
, [26, . 11-12].
. - .
, ,
. . . [26, . 37].
, 1941 .

, 1934 . . .
,
-
. , . . , -
.
. . [16, . 13]. . .
. 1946 . . . ,
1941 . -
1946 . [7].
, 1970 . , . -
, . . ,
, , , -
, . -
, -
. . . , , ,
, , [27, . 4; 28, . 4].
-
. ,
, .
, . . ,
, . . .
, ,
. -
, , .
: . . . 1941.
, , . . . -
, , , ,
[28, . 4].
1943 . . . .
10 1943 ., . . .
, , ,
. . . -
, ,
1941 .
, 1944 1945 . : ,

313
 &
. , , , . . -
[28, . 4; 16, . 16].
, . . ,
, , 1941 .
-
, 1936 . .
37 -
, .
. . [3].
, ,
. 1991 . . -
VI-VII . -
(rchaejslavica, . 1, , 1991),
, ,
. , -
; , , , -
, , . ,
1943 .
. ., . .,
(. .) . .
. . , . . . . .
2003 . - . . -
-
-
. 19 IV-VII .,
. -
, -
. 15 , -
: 11 , 4 .
, . ( -
) ,
[11; 12; 17].
.
, , -
. 1954 .

. -
. , , -
[29, . 20]. 1963 .
1300 22.11.1963 . ( -
) .
, 14 -
- [24, . 7].

1. 01.09.1948 . ,
. -
. 3 .
2. 20.09.1964 .
- . 3 .
3. 1-37 .
. -
. 151 .
4. 1-2
. - . 18 .
314
 7. -
5. 14.04.1952 .
. - . 5 .
6. . . . 25.12.1948 . -
. 1 .
7. . 01.11.1946 . -
. 1 .
8. .
. 18.07.1948 . - . 3 .
9. . . 1/VII 1941 .
- . 17 .
10.
(. ). 19 1951 . -
. 6 .
11. . -
. . -, . -VI.
12. , .
1936-1938 . . . . , . 77, . 90.
13. . . .
1941-1945 / . . , . . . , 1987. 48 .
14. . . ,
/ . . // :
. . . , 2011. . 19. . 5-20.
15. Z .
, . 1941-1942 . / . , . //
. ., 1998. 5. 352 .
16. . . (20-50- . .) / . . , . . //
: : . . . . , 1999.
. 3-24.
17. . . :
/ . . // . , 1996. . V. . 352-436.
18. . . : : ,
, / . . . , 1996. . 8. 91 .
19. . . / . . //
: 1941-1942 : -
. ., 1966. . 72-86.
20. . . 1925-1933 . / . . ,
. . . , 2008. 242 .
21. . . ( .. 1900-1901 .) /
. . // . ., 1964. . 116. . 53-117.
22. . . . / . . . ,
2001. 143 .
23. . . /
. . // :
. , 2011. . 25-39.
24. . . / . . // : . . .,
. 30- . . , 1999. . 7-15.
25. . . (1939-1945 .): . . . .
/ . . . , 1996. 23 .
26. . . 3..1941-19..1942 / . . , 2004. 168 .
27. . / . // . 1970. 22 . . 4.
28. . / . // . 1970. 23 . . 4.
29. . . / . .
// : . . ., . 30- .
. , 1999. . 16-20.

315
 &

. .. .
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.

316
 7. -
,
,

-
-

,
-
-
-

- 1959 .
( . . )

-
1959 , .
, .
.
: . . , , -, ,
.

1959 . -
, -
[2; 3].
[4; 5; 6].
-4804 (1907-1980 .) 15
- (, , ) [1].

-.
- --
. 15 1 1959 . -
, -,
- 25 . . .
. -
, 15 1 , ,
4 . . .
: (6 , 7), (6 ),
(6- , 5) [1, . 1], (7- , 8), (7- , 8),
(7- , 8), ( 9) [1, . 6.], ( 8),
(6 , 8), [1, . 7.].
.
. (. 1, . 14). 3
. . 4
1 , ,
., , , [1, . 15.]. 5 (0-0,56 )
- , , , ; -
(0,56-0,83 ) ; (0,83-1,3 ) -
, , ; (1,3-1,57 ) [1, . 16].
XVIII ., XVIII ., .,
XVIII- ., , ( 5,7 ) [1, . 8.]. 5
(0-0,35 ) - , ; -
(0,35-0,77 ) [1, . 16].
., XVIII ., XVII .,
317
 &
( 38241,5) [1, . 8.]. 6 (0-0,83 ) - -
, , , .; (0.83-1,16 ) ,
.; (1,16-1,66 ) ; ( 1,66
) [1, . 14.]. 7 (. 2) (0-0,3 )
; (0,3-1,35 ) ; (1,35-1,4 )
. 0,5 ,
, . 0,3 .
1,2 ,
[1, . 17]. 17-23 , 1,1-3 .
, 19195 , 25,5-
26 , , XVII . [1, . 9]. 8 ( 11,71,441,15 )
(0-0,2 ) ; (0,2-1,0 ) -
.; (1,0-1,93 )
[1, . 15]. 18184 (3 ),
, , , (. 3, . 13) [1, . 9.].
,
. , , -
1929-1930 . [1, . 58.-59].
3,332,6 . 1,65 .
, 16-25 . , ,
- -. , , [1,
. 58.]. , XVI . ,
0,6-0,9 [1, . 59]. . . , ,
. 0,4-0,5 -
. 0,4 . (. 4,
. 3.). , XIV . -
[1, . 2-4.], , , .
, ,
. , ,
0,5 . ,
XV ., , , , (8 .).
, 7 -
. , ,
. -.
4,25 1,8-1,88 .
. , ,
, 1869 , ,
[1, . 27-28] ( -
- , 2).
. .
- XIV . ( ).
, . , -
[1, . 28]. , 3- ,
. . , ,
1544 . , -
, [1, . 29-30].
, , . .
, -
50-80- . . -
1959 , .
, .
, , ,
-.

318
 7. -

1. , . 4804, . 1, . 15, 61 .
2. . . / // . . . .-
. ., . 120- -
-. -: -2006, 2010. . 50-63.
3. . . . . / . . //
: : . . . . .-. . -
: -2006, 2015. . 186-191.
4. . . - / . . //
- . : , 1970. . 138-139.
5. . . / // . 1961. 4 .
6. . . / // . 1962. 21.

. 3.
. 1. . . 1959 .

1959 .

. 4.
. . .
. 2.
7 . . .
319
 &
,

. . . (1938-1941 .)

1937-1938 . . . .
, 1941 .
,
.
: , ,
, , .

1935 . . . . (), -
(), . , , ,
- , .
().
, 1937-1938 . -
. -
.
. . . . . [9,
. 76-77]. . . [11,
. 30]. -
,
.
, -
: 1 ( 2, 1); 2
( 2, 2); 3 ( 6) [13, . 6-24]. , V-
., 8. , ,
. ( 8, 1 ),
[14,
. 39]. ( 8, 1 ) -
( 8, 2 , 4) [13, . 46-53].
. , 1937 .
, , [9, . 76]. -
2 1938 . [5, . 18].
1 1937 . [3, . 31], -
1 1938 . [4, . 52].
. ,
- . -
. . 1939 . [2, . 1-16].
1941 . , -
[13, . 6-12]. , ,
, -
320
 7. -
, .
,
1939 . [4, . 7-15]. ,
.
. ,
, / 1939 ., -
, . ,
,
.
- ,
[10, . 293], -
(. 1). , , ,
1938 . 1940 . (. 2, 1), -
.
, , -
,
1941 . -
. *. -
, -
. ,
, ,
. . ,
,
, .
. , , -
:
, 1941 .,
( ). , -
**, ,
.
. -
, .
.

, . -
, .
,
. ,
, , -
, -
.
.
.
.
,
.
. ,
, : , -
, , ,
, , , ,
.

* (19041978) 1941 . - ,
1942 . - [8, . 66]. (Stampfuss R. Das Landesmuseum fr Vor- und Frhgeschichte der
Ukraine in Kiew) Mannus, .
** . (), 30.08.1941 .
[9, . 77].
321
 &
. , , .
, -
, ,
.
*.
, (1 000 000-100 000 .
. .),
, .
, ,
.
-
.
(100 000-15 000 . . .)
.
: 100 000-30 000 . . .
30 000-15 000 . . .
, , -
, -
. **.
, , , ,
, .
.
, , ***. -
. . 12
****.
(15 000-6 000 . . .), , -
-
. -- .
(6 000-4 000 . . .),
. -
, .
.
.
(4 000-1 000 . . .)
. .
12 . -
.
. - *****
, , ,
,
.
, -
.
, -
, .
, -
, , .
* . , ,
, , , 28.03.1939 .: .
,
5/V-1939 , . . [4,
. 6].
[4, . 7-15].
** . .
*** .. (. 2, 1).
**** . , ,
(. 2, 1).
***** . (. 1; 3).
322
 7. -

. ,
, , , * [14, s. 252-254].
,
, : , -
. -
**.
.
,
( ):

(19381941 .)

( )
1. , , ( , ,
, , , , ,
. , , ).
. : .
2.
: . (. 2).

, , .***
.
( )
. ****
.
.
3.
( , .).
.
(, ,
.).
, , .
4.
: . .
. , , .
: , .
.
. .
.
511. (, ).
, , .
.
.
6.
: .. (. 2, 1).

* . . .
** 1930- .
. .
,
.
, . , , ,
, , .
*** 1939 . , --- (),
[6, . 238].
**** ,
. . . [4, . 16].
. . 25.05.1938 ., , . . .
,
, [4, 27].
323
 &

.
7. : , , .
. . .
(. 2, 1).
8.
: (. 1; 2, 1).
. .
: , , , , .
9.
- .
-.
( . .) (
, , ).
10.
. . (, ,
).
: , , , ,
11.
( 1; 2, 1).
( )
:
12.
. . (, ,

, ).

. . (, , , )
. (, , , , ).
13. .
: - ().


( ).
- :
14. c. (, , ).
. . ( ).
. .
.
. .
. . ( 1940 .).
1519.
. .
.
.
: .. (. 1).
( , ).
20. , 81.
21. : . (. 1; 3).


22.
: , , , , .
, .
, , , , , ,
. , .
.
23.
, , , .
.
: , .

324
 7. -

. ` .
2441.
. .

. .
(. 4, 1).
. .
. .
42. , .
, , .

.

.
43. .
- .
. . .
4445. , .
.
46. , , , ,
.* , .
. .
47.
. .

. (. 4, 2).
.
. .
48. . .
49.

.

1941 . . , 1941 . -
, **,
, , [1, . 69-71].
1939 ., . . ,
, - 1941 .
, 24.01.1941 . (. 5).
. 1941 .
. . .
. -
. 1941 .
.
. ***, , -

* , , ,
. .
** : 1. / 12 /
. /-1941 . 2. / 194041 ./.
/-41 . 3. 1940 . . . /-41 . 4.
. /-41 . 5. : /
; / . 6. ; / , , /
/. 7. . 8. . 9.
: / //
500 . / , 400 . 10. : 1/ 1 .
2/ 2 . 3/ 1 . 4/ 4 . 5/ 3 . 6/ 4 . 7/
2 . 8/ 4. 9/ 1. 10/ 2 [1, . 69-70].
*** (1900-1971) , .
. 13 1941 . 14 1942 .
, : , ,
, , , , ,
, - ,
. , . , ,
[12, . 49].
325
 &
,
. 19 1941 . :
.
. , ,
. . [] ,
, . . , -
, : . ,
, , . [] ,
, , , -
, , .
, -
* .
. ,
. , 34
, ,
** [12, . 49].
. , ,
. (. 3, 2)
[12, . 131, . 18].
, , , -
, ,
. .
, ,
. , -
, . , -
, . -
.
,
, .
***. -
, , .
, ,
, , [4,
. 21],
[4, . 52], , -
[4, . 19, 26, 27].
,
.
, , ,
. ,
6 . . -
. ,
. . . . ,
. . , . . .
1939 . , -
.
. . , 1940 . . -
* (
. . ), , .
** ( )
(4,5 8 ), . ,
, .
*** : ,
--- , ,
, , ,
.
,
[4, . 7]. .
326
 7. -
. . *, -
[3, . 31].
29 1937 . . -
, [7]. . .
, .
, , -
, , -
, .
, ,
.

1. , . -1260, . 1-, . 24.
2. , . -1260, . 1-, . 25-.
3. , . -1260, . 1-, . 33.
4. , . -1260, . 1-, . 38.
5. , . -1260, . 1-, . 40.
6. . .
/ . . , . . // : . . .
, 2015. . 16. .238-241. . 1-9.
7. . . : [ ]. :
http://museum.dp.ua/article_2015_46.html.
8. .
(1940-1945). . : / . . , 2014. 552 .
9. . / . , . //
. 1999. 4. . 63-80.
10. .. - 19421943 . ( ) /
. . , . . , . . // & : . . V .
.-. . -: , 2015. . 288-296.
11. . . (
) / . . //
. , 2003. . 29-36.
12. . (3..1941 19..1942) / . . , 2004. 168 .
13. . . . . . , 1941. 56 .
14. Seitz R. H. Das Frstliche Renaissanceschlo zu Hchstdt a.d. Donau seine Baugeschichte und seine
(ost)europischen Bezge. 2009.

. 1. ( 1940 .).

* (1903-1937) 1929 . ,
( .. ). 1933 . , .
1934 . ., . 17 1937 .
, 10 [7].
327
 &

. 2. :
1 ( 1940 .);
2 . .

. 3. :
1 . ( 1940 .);
2 ( . ).

328
 7. -

. 4. :
1 ( 1938 .);
2 .

. 5.
( 24.01.1941 .)
329
 &
,

.
: , , , , , .

1.
1930-1931 . . -
-
. 4-5 , 1933 .,
[1]. , ,
(1-9 ) -
, .
, . , . -

. [2]. .
. - [3].
, . . 1927, ,
. . , 15/IV 1927 . ,
. , .
, 3 ; , 2 .
. , .
; , . ,
. . ,
[4, . 51-52]. ,
. .
. ,
, , [6].
.
1931 . . . - -
. , , ,
15 , 9 [5]. -
, ,
.

1. . [ ] // http://www.s-bilokin.name/
Culture/UkrMuzej.html
2. . . //
(.). . 1. / . ., 1930. .27-31.
3. . . - // .. . 1. /
. ., 1930. . 68.
4. . . 1927 // .. . 2. / . .,
1930. . 49-57.
5. . - . . .1930
// .. . 3. / . ., 1931. . 67-68.
6. . . . . 72 . 48 + 1
. 1927 . [] // .. . 2. / . ., 1930.
. 93-94.

330
 7. -
2.
1949 1963 . 13 -
, ,
1945. :
, . , -
. .
1945 . -
.. -
, .. ( --) ..
( ). ,
, .. [3] .. [7].
, -
. , 1946 ,
. .
( ) , -
.. [4].
200 2 , ,
. . . 1947-1948 . -
, ,
[2; 6; 8]. 1945 .
. 1949-1951 .
.. , 3 , 1951 .,
.
[9-10].
.
, 1951 . -
.
, .. [5].
1945 . , ..-
, . -
, , [1].
, -
( -) ,
.

1. . // (). . . .,
1949. .257-261.
2. . - // . ..
., 1949. . 226-242.
3. . // . . . .,
1949. . 292-298.
4. . 1946. // .
.. ., 1949. . 315-322.
5. .. , //
. . V. ., 1955. . 176-178.
6. - 1947-1948 . ( .) // .
.IV. ., 1952. . 187-188.
7. . 1945 . // . . . ., 1949. .299-308.
8. . . - // . . . .,
1949. . 177-182.
9. .. // . .
IV. ., 1952. . 5-10.
10. .. 1949-1951 . // . .VI. ., 1956. . 29-37.

331
 &
3.
1952-1962 . 12 -
, 1-5
.
, .
, . ,
-

. .. (
) [1; 2], .. ( -
) [4; 5], .. (
) [7]. . 1951 .
. ,
. . ., -
.
.. .. [3]. ,
, .. [6].

1. .. // . ., 1955.
.4. . 138-139.
2. .. - // . ., 1956.
.6. . 13-17.
3. .., .. . //
. ., 1953. .2. . 23.
4. .. ..
// (). ., 1953. .2. . 15-19.
5. .. -, //
. ., 1955. .4. . 45-46.
6. .. // . .,
1955. .4. . 159-160.
7. .. // . .,
1953. .2. . 41-42.

4.
1967-1972 . 4
. ( 1,5-3 ,
) ,
. , -
. .
- .. -
1966 . , -
,
, , -, -
[2].
.. .. -
1967.
, -
, ,
[3].
-
..
. . ,
. -
[9-11].

332
 7. -
-
, - .

. , 1968 .
. .. ,
.. , .., .. .. 110 -
(1/3 , 38 ).
[1; 6]. .
1968 . -
, . [4].
1969 . -
. .. [5]. 1969 .
.., .., .. -
, .. ..
, 1968 .
42 . .
. , .. -
.. .. [7]. . 1969 .
..
XVII ., [14]. 1980- . -
, ,
.
- -
1968 1969 . ... , ,
, , -
1544 . , , 200 2 [12-13]. ,
, ( -,
, ) 1969 .
, [8].
1968-1969 . -
... -
. ,
[15].
, (15)
, , .

1. .., .. - //
() 1968 . ., 1971. . 73-77.
2. .. 1966 . // 1965-1966.
.: , 1967. . 163-165.
3. .., .. - //
1967 . .: , 1968. . 176-181.
4. .., .., ..
// 1968 . ., 1971. . 218-222.
5. .. - //
() 1969 . IV. ., 1972. . 241-244.
6. .., .. - //
1968 . ., 1971. . 77-80.
7. .., .. //
1969 . IV. ., 1972. . 372-376.
8. .., .. // 1969 . IV. .,
1972. . 382-386.
9. .. . // 1967 . .: , 1968.
. 95-97.
333
 &
10. .. . // 1968 . .,1971. . 124-127.
11. .. . // 1969 . IV. ., 1972.
. 83-85.
12. .. - // 1968 . ., 1971.
. 260-266.
13. .. - 1969 // 1969 .
IV. ., 1972. . 298-303.
14. .. // 1969 . IV. ., 1972. . 303-307.
15. .. // 1969 . IV. .,1972. .307-312.

5. (1947-1991)
1947 . (
) . , -
. 1970 .
, , 1-2 ,
. 24 , -
. 1971 1988 . ,
64 . . 1989 . -
, , 1-4 .
, .
, .. , -
, - -
, ,
- [38, . IV-]. .. -
. . . ,
[37]. . , ,
. . , .. [39, .54-56].
.
, .. 1960- .
. - . , , -
( 68 ), [22-24].
.. -
, -
[19]. -
.. .. [8].
-
. , .. ,
1958 . . [31]. ..
1967 .
. [36]. . 1973 .,
.. .. [3].
. , .. , ,
. [40, .77].
.
1949-1950 . .. -
.. [45].
. -
.. .. [9]. .. -
. - [13].

( ) -
.. [46]. ..
,
1968-1969 . -
[14].
334
 7. -

.
.. ,
. - [41]. , -
. -
..
[16-18].
. ,
[2]. .. -
[15]. , ,
. ..
1975 . .
[12, . 58-59]. ..-
[6].
[10].
.. . -
[25].
( ) ..
(VI-VII .. .), .. [1]. .. -

[32], 1974-1977 . V-VII .
. - [35].

. , ,
, .. [43]. ..

[44, . 49]. .. , -
.. .
[29]. ..
[11]. 1974-1979 . .. ..-
. -
.. [5]. 1973 . - ..
(.. ) (.. )
,
.
[20]. 1974-
1976 . .. - .
. .
[26-28]. ,
1968-1969 . , -
.. [34]. 1969-1970 .
. , .. ,
. -
[47].
-
.. , - [30].
-
. , .. ,
1946-1948 . [4,
. 118-124]. -
.. [7]. -
.
. [42]. 27
. ( . . -
) .. [21]. -
335
 &
(1965 ., )
.. . 23
[33]. .. - -
. 1972 .
, . , . . (-
). 38 [49].
1975 . . .
, 51 -
[48].
.
, -
- . , ,
.
.

1. .. .. . (VI-VII . . .). ., 1975 [] // .
1979. 29. . 111-112.
2. .., .. .
// . 1986. 55. . 68-75.
3. .., .. . //
. 1978. 27. . 48-55.
4. .. //
. 1950. . IV. .117-131.
5. .. . //
. 1988. 61. . 85-90.
6. .. // .
1970. . XI. .108-119.
7. .. // . 1973. 8. . 117.
8. .., .. //
. 1973. 12. . 58-61.
9. .., .. // . 1965. . XIX. .118-121.
10. .., .. // . 1989. 1.
.65-77.
11. .. //
. 1989. 3. . 95-105.
12. .. // . 1979. 29. . 54-61.
13. .. . // . 1978. 27. . 55-57.
14. .. ( 1968-1969 .) //
. 1979. 31. . 65-75.
15. .. // . 1982. 38. . 36-43.
16. .., .. .
// . 1983. 43. . 62-71.
17. .., .. - // .
1987. 59. . 60-67.
18. .. . . . . //
. 1988. 62. . 52-59.
19. .. // . 1985. 49.
.49-52.
20. .. // . 1979. 29. . 62-72.
21. .. . ( ) // . 1982.
41. .83-90.
22. .. . // . 1964. . XVI. .213-222.
23. .. . // . 1965.
.XVI. .161-170.
336
 7. -
24. .. - . // . 1970. . X.
. 129-141.
25. .. . // . 1979. 29.
.113-114.
26. .. // . 1979. 32. . 78-96.
27. .., .. // . 1981. 36.
.54-66.
28. .., .. . //
. 1982. 39. . 51-63.
29. .. // . 1988. 61. . 16-35.
30. .. - // . 1975. 16. .14-36.
31. .. . // .
1970. . X. .206-207.
32. .. // . 1971. 3. .26-37.
33. .. . // . 1974. 13. .79-84.
34. .. ( 1968-1969 .) //
. 1977. 22. .99-106.
35. ..
// . 1983. 42. .16-28.
36. .. //
. 1973. 11. . 69-72.
37. .. // . 1974. 14. . 46-49.
38. . //
. 1947. . . . 7-22.
39. .. // . 1979. 30. . 51-57.
40. .. . // . 1971. 2.
.68-80.
41. .. ( . -
) // . 1951. . V. .105-115.
42. .., .. // . 1985.
49. . 90-93.
43. .. // . 1986. 54. .77-85.
44. .. // . 1984. 46. .44-56.
45. .., ..
// . 1952. . VII. .89-109.
46. .. VII . . . . . .
// . 1986. 54. . 13-26.
47. .. . // . 1975.
16. . 87-104.
48. .. . // . 1982.
38. . 103-109.
49. .. // . 1984. 46. .90-95.

337
 &
,
.

. .
2001-2015., 23 2015. 31 2016
. 400 ,
, .
: , , , , ,
.

-
, . -
, , .
, , . (2011 .),
( -V .),
( ) (2014 .), (2015 .),
(2015 .), (2015 .). -
.
,
.
.
. 2001-2015.
(2015 .), 23 2015 . V .
. , -
, . 400
, , .
: , , , , .
, -
(V- .). -
. , , ,
, , , . , V- .
, , , -
.
, - .
- , -
, ,
, , -
[10, . 18]. [13]
- [14]. , ,
. , 2015 .
1070 . 945 .
. -
.
, : 1 ,
; 2 -
sten , skarfr , ; 3
. .
22, , -
. -
338
 7. -
- , , ,
. -
, .
, (. 2).
- , ,
, (. 3). -
, ,
2015 . (.1) [15].
( ) -
, , , . -
. . . . 1887 ., 68 ,
, , 5 .
, , , .
. , , .
, . . .
(. 4.).
1889 . . . , 1911 . -
. . ( 23 ).
. . ., . (.
4). , , -
.
(- .) [8, . 167 ]. . . 1912 .
. ( 9 - . .
. , , 1911 . -
, .
. . ,
, . .
(13500-10000 .), (. 4).
. .
, 1925 .,
. . . ,
: ( -) . , ( V). -
. 1934 .
. . -
[9, . 218].
: , .
. . (). -
(V- .),
.
, 60- ,
. 1994 ., -
,
. 2001 ., (
. . , . . ) [5; 6]. -
2006., . . 2004-2006.
,
- .
[ 3, 6-15]. (3 ) . (- .) -
. - .
, . V
. . V- .
. . .
, -
, , . , -
.
339
 &
- .
3 4. (V- .)
, , , ,
. ,
. [16, . 154].
882 . . 912 .
. , 883 ., .
. , ,
[11, . 214]. ,
. -
. 945 . ,
, [16, . 154].
3 .,
. . :
, , , .
. -
. 946.
,
2015 . -
, ,
[4, . 46]. 4. 1 -
.
- ., -
, .
. .
. .
- .
6. ,
, , .
, , -
. , .
(1,52) , :
;
. (. 2.). -
. , . .
, ,
- . : , ,
, , , , , .
, ,
, . -
. -
. : , , , ,
. ( .),
, , , , , .
:
., . -
, , , ,
, : .
7 (. 5.)
. . -
: , , ,
, , , , , -
, . . . -
:
, .
340
 7. -
. -
, . 7.
8 , -
, .
V ( 9)
- .
( . -
4 ), , , , .
, , , . . , ,
, . , ,
.
.
, , ,
. -
[2, . 37].
.
. . ,
: , , .
, , , -
, , . 2015 . -
. .
(
). , , -
. :
, , . 75
22 . ,
. .
, -.
, 70-80 . ,
- . 2015 . -
- -
( ). ,
( ).
10 [12, 221]. -
: .
.
, , . -
: , ,
[1, . 15; 7, . 76]. -
, .
11 (V )
. . , 2015 . . . -
, 162.
1, . , -
, , .
, , , -
. : -
, , , , , , . -
. , , .
,
945-946. [17, . 261].
:
1. . .
2. .
3. .
341
 &
4. .
5. . .
6. . .
-
. . : .
, -
,
, .
,
.

1. . - . / . //
: . . . , 2008. . . . 6-20.
2. . .
/ . . // V- .: . .
. , 2004. . 35- 41.
3. . . -
( : ,
) / . . . , 2008. 130 .
4. . . V- . / . . //
V- .: . . . , 2004. .41-51.
5. . . / . . , . . ,
. . // V- .: . . . , 2004. . 51-87.
6. . . 2005-2008. / . . , . . ,
. . , . . , . . // : . .
. , 2008. . . .113-118.
7. .,
/ . , . // (
- .). : , 2006. .70-76.
8. . . 1911. / . . //
: . . . , 2008. . . . 166-169.
9. . . . . (
) / . . // . , 2013. . 11. 215-224.
10. . : / . //
. ., 1997. .7-22.
11. . . - / . . //
V- .: . . . , 2004. . 212-215.
12. . .
/ . . // V- .: . . .
, 2004. . 219-223.
13. . . .
/ . . . , 2015. , . . 1260, 1145 8 .
14. . . - .
/ . . . , 2015. , . . 1260, 1146. 15 .
15. . . . / . ,
. , . . , 2015 6 .
16. . . / . . //
: . . . , 2008. . . .153-156.
17. . . / . . //
V- .: . . . , 2004. . 259-264.

.
.
342
 7. -

.2.
.

23 2015. ..
.1.
. . .

.

. 5. . 3.
. .

. 4. 1. . . .,
. . 1911. .. . . .

343
 &
,
,



,
,

-
(1947 .)

, -
1947 ,

.
: , , - , ,
, 1947 .

, , ,
(*25.12.1918 16.08.1993) -
. ( ) [3, . 12; 6; 9; 10].
, ,
1936 .
. . . -
, ,
, -
. ,
. , 1939 . ,
[3, . 12].
1940 . . ,
( - . .) -
[8, . 4]. , 1
2 4 [8, . 5]. -
.
1941 . , -
1941-1944 . . 1945 . -
, [3, . 12].
1946 ., [9; 10],
.
. -
, . 1946-1951 .
. -
() ,
. . ,
, -
, , . ,
- [3, . 12].
1947 . -
, -
[3, . 12; 8, . 1].
, 1947 . . -
, -
[8, . 1]. , . , -
344
 7. -
,
. , . . (
-), , -
( . .) -
. . . ,
, .
- ( , . .),
[4], , -
. ,
, . .
1- . , -
. (. , 10 1960 .
, - . .).
[8, . 1].
- ,
. [2; 8, . 2],
( , 7 1946 .
- . .) [6, . 2]. ,
. .
1955 . [5, . 47], 8 , . . .
, .
. . : -
. - -
, .
( , , 12 1967 . -
. .) . -
,
[8, . 2]. , . ,
1895 ., 1144 XIV XVI . [4].
1947 . . , -
. , -
200 .- 500 .- . .
3 2. 0-1 , -
/1-1,5 /, -
- . 3 .
. 7 .
, , - .
[8, . 2].
, -
. ,
(*02.08.1905 20.06.1975) - ( ,
, ) [8, . 3]. . ,
. , . . , -
, [1, . 93; 4], , , .
-
1997-1999 . , 0,3 . -
, , . -
. , ,
, , , , -
. VII VI . . .
, [1, . 93].
1947 . . .
, - ,
[1, . 88; 2; 8, . 3]. , . , -
. ,
345
 &
, , .
, -,
. . , -
, .
. , .
. : 4 , 4 , 80
. , -
. , ,
110 [8, . 3]. . ,
. . , , , (
. ( . .)) (. . .) -
,
. - -
2 [8, . 4].
, . . -
, [4]. -
, -
, II .
: - , -
; ; 5 ;
1,5 . -
, ,
[1, . 88-89]. : ;
. . ; 0,5
; ( ; -
, 300 . ; 3 ). -
. . . .,
-. , .
. , ,
[1, . 91]. [1, . 92].
6 [1, . 89; 4], . , -
[1, . 91; 4], 2
[1, . 92; 4]. . , . . [2].
1947 .
. . ( . .), , , -
- [8, . 4]. , 11 [1, . 92; 4]. -
[1, . 92].
. .
, , [1, . 92; 2; 4].
, ,
-; , ,
. [1, . 92]. 1959 .
, ,
, 822 . [1, . 92; 2; 4].
1947 . . .
, . . (-
. .) , 1940 .
. 1947 .
- --
, . . I.
458 . -, 5 , -, 45
, 5 , 7 . 300 2. -
[8, . 4].
, 80 . 300
, 2.
346
 7. -
5 , , 11 , 4 ,
6 . .
600 2.
. . ,
1940 . 1 2, -
4 [8, . 5]. , . -
. , [1, . 76; 2].
, . 1 ,
[1, . 76].
1947 . .
. , , ,
, . -
3 - (1 ), .
. [8, . 5].
1948 . . , ,
. 1949 .
. , -
, .
[3, . 12].
, -
, -
, ,
. [9; 10].
1948 . . -
, 1960 . . 1969 .
. 1946-1950 . ,
1951-1993 . ( 1992 .
. . ; 1951-1957 . , 1957-1961 . -
, 1962-1986 . , 1987-1992 .
) [9; 10]. 1962-1986 . ,
. -
[3, . 11].
, . . -
, : (1953),
(1954), (1963-1964)
[9; 10], (1959), -
(1965), -5 (1987) [10],
1967-1968 . (1970) [7] .
- ,
. -
- .
( ).
-
, . -
, [10].
, -
, : -
,
, , .
, ,
( ),
. , :
V, V, , , , .
( ) ,
[3, . 11].
347
 &

1. . / . . , . . ,
. . . : , 2011. 176 .
2. . [
]. .: http://stepy.info/?p=554
3. . /
// . 2009. . 13. . 11-16.
4. . . / . . ; . . . .
-: , 2004. 136 .
5. . - / //
& . V -. .
-: , 2015. . 47-52.
6. . .
1947 . / . . // : 42015 / .
. . , . . . : . ., 2015. . 107-116.
7. . . 1967-1968 . / . . //
- . : ,
1970. . 101-103.
8. . . 1947 . . [ ].
(. 1947/35). - . . 556. . . 1-5.
9. // -. : , 2000. . 10. . 3712.
10. // [ ]. .:
http://uk.wikipedia.org/wiki/

348
 7. -
,

-
,
.
,

,
.

C ,


,

IKOMOS

. .
-,

-
.
: .. , , , .

: -
. , : , ,
, . ,
.
, , .
1 1940 -,
, . , -
. 1946-1947 ,
- , 1958 .
.
- :
, 1957 .
, . -
,
,
. -
( ) ,
. -.
, ,
.
1959 . -
1962 -
- . -
. . , -
-, , .
1966 , 4 , -
(). 1962-
.
1967 , ,
. , -
349
 &
,
.
, -
- (1970-1975 .) [1, . 2].
1968 . -
, , , , , , ,
, , . 1968-1986 .
32 (, , ).
48 37 . -

, ,
.

-
. -
-. , - ,
. .
. . . -
200 .
, 1972 .
() . . 1975 -
. ( )
. . 1977 . (
).
1968 , . -
.
, , 1972 [2, . 4].
1970 , , ,
206 . , - ,
[3, . 627-629].
1980 , , ,
. , -
5- -
, , , ,
.
. -
[4, . 3].
, -
[4, . 16], [4, . 3], [6, . 6]
. , -
-
(., 1986) (., 1989) [7, . 89].
, 1968-1972 ,
. . ,
. , -
(, 1972 .) (1970 .). -
, . , , .
. , [8, . 4].
1973-1984 1989 .
. , . -
[3, . 630-631].
. -
, , : ( [9, . 4], [4,
. 3], ( ) [10, . 3], [11,
. 3], [12, . 3], [13, . 4],
350
 7. -
[14, . 4], [15, . 3], [16, . 4].
( [17, . 2], [18, . 3], [19, . 2],
[20, . 4], [21, . 4],
[22, . 4], [23, .3], [24, .4],
[25, . 4], [26, . 3], [27, . 4], -
[28, . 3], [29, c. 4],
[30, . 2], [31, . 6], [32, . 3], [33,
. 4], [34, . 8], [35, . 4], [36, 3].
,
, - .
,
.
1979 -
- .
, -
, 15 1984
. 100 - .
, . , -
, -
, -
.
. . ,
. . .
1984 . . -,
, -
. , , -
13 1990
. 28 1992 .
. 2005
.
,
2001 ( . . ).
2003 [37]. , , -
, -
(24 ) . ,
-
-2004 . . .
, 2004
.
2012-2016 . . -
. 2006 ,
. , .
9 - , 122 -
, 40 - , -
, -, -
, 2006 [38] . 2010
[39],
- . [40], -
: , , [41]
[42].
. . -
. --
,
, .

351
 &

1. . / . // 1974. 12 . ( 71(12061)).
2. . / . // 1972. 30 . ( 149 (11629)).
3. - . -: , 2005.
. 2. 928 .
4. . / . // 1970. 5 . ( 106 (1594)).
5. . / . // . 1973. 38. . 16-17.
6. . / . // . 1976. 10 . ( 37).
7. . / . . ., 1989.
8. . / . // . 1970 2 . ( 39 (1527)).
9. . / . // . 1968. 30 . ( 645).
10. . ( ) / . //
. 1969. 29 . ( 51 (1383)).
11. . / . , . // . 1973.
23 . ( 10).
12. . / . // . 1973. 17 .
( 57 (2013)).
13. . / . // . 1973. 7 .
( 57(2169)).
14. . / . // . 1975. 19 .
( 85(2355)).
15. . / . // . 1975 4 . ( 144 (2412)).
16. . / . // . 1977. 15 . ( 136 (2964)).
17. . / . // . 1968. 28 . ( 103
(10556)).
18. . / . // . 1968. 5 . ( 3
(10456)).
19. . / . // . 1968. 10 .
( 48 (10501)).
20. . / . // . 1970.
25 . ( 39 (11007)).
21. . / . // . 1970. 11 .
( 222 (11190)).
22. . / . , . // .
1969. 16 . ( 226 (10937)).
23. . / . // . 1971.
13 . ( 50 (11273)).
24. . / . // . 1972
14 . ( 9 (11489)).
25. . / . // . 1975. 14 .
( 32 (12279)).
26. . / . // . 1973. 10 . ( 208
(11943)).
27. . / . // . 1973. 7 . ( 239
(11914)).
28. . / . // . 1977. 15 .
( 226 (12983)).
29. . / . // . 1977. 11 .
( 49 (12806)).
30. . / . // . 1978.
9 . ( 114 (13128)).
31. . / . // . 1976. 17 . ( 206
(12707)).
32. . / . // . 1976. 10 .
( 131 (12632)).

352
 7. -
33. . / . // . 1976. 7 .
( 71 (12572)).
34. . / . // . 1975. 14 . ( 244
(12491)).
35. . / . // 1975. 4 . ( 111
(12358)).
36. . / . // . 1973. 19 .
( 121 (11856)).
37. . / . . - :
-2006, 2013. 72 .
38. . / . . -:
( . .), 2003. 159 .
39. . . - / . . -
: . ., 2006. 272 .
40. . . / . . -:
. ., 2010. 352 .
41. . . - . / . . , . . , . . ,
. . . -; ; , 2004. 208 .
42. . . , , , /
. . , . . , . . , . . . : , 1984. 224 .
43. . . . / . . , . . ,
. . . : 2011. 176 .

.1. .. .2. .. ( )
2016 .

353
 &
,


,
IKOMOS

,

-
,
.
,


, .

,
, ,
,

-

. . ,

, , ,
,
(05.08.1941-31.07.2016 .)

, ,
, .
.
: , , -
, , , .

.
. ,
,
.
5 1941 . . . -
, ( , -
).

- , .
1960 . . . , -
, 1965 . , -
, . -
, .
, , ,
.
1971-1977 .
. . . ,
. 1972 . -
, , ,
354
 7. -
. . -
,
. ,
, .
( -
. ., (. )) -
, . ,
.

. . , . . , . . , . . , . . , . .
( -
, . ), . -
.
1985 ., . .
, -
, . ,
- ,
, -
, 300
, .
1996 . --

. 2004 . -
-
2015 .
-
, -
19 , 315 (
630 ), .
2005 .,
8 , . ,
, . ,
. . .
.
1976 . .
, , 90- . .
. -
. -
14
. 200 (
350), . -
, , , ,
, .
, , .
, -
,
., . -
-
. , ,
- ( ) .
, , -
. 500 , ,
, , 220 -
, , , . -
- .
355
 &
. . -
.


, -
- .
. . .
,
,
,
, ,
, , . , 2016 .


, . , , , .
31 2016 17.00
. .
-, , ,
-.

. .
1. . . / . .
// V- - . -, 1985.
. 38-39.
2. . . / . . //.
1986. 55. .95-98.
3. . . / . . //
V - : . -: -
. .. , 1987. . 57.
4. .. / .. //
- . :
, 1990. . 1. .78.
5. . . /
. . , . . // : . . -: .-
. . . -, 1990. .44-46.
6. . . .
/ . . // . :
, 1993. . 1. .14-18.
7. . . / . . // .
: , 1993. . 1. .18-26.
8. . . / . . //
( 100- ): . . . . . :
, 1993. . 37-38.
9. . . / . . //
1998-1999 . : , 1999. . 123.
10. . . /
. . // (
150- ). : -. , . 2000. . 61-64.
11. . . / . . //
. , 2000. . 9. . 200-203.
12. . . / . . //
1999-2000 . : , 2001. .163-164.
13. . . / . . ,
. . // 2000-2001 . : , 2002. . 189.
356
 7. -
14. . . / . . //
2001-2002 . : , 2003. .186-187.
15. . . / . . //
2002-2003 . : , 2004. . 224-225.
16. . .
/ . . // 2003-2004 . : , 2005. . 222.
17. . . . . 2005 . /
. . // 2004-2005 . : , 2006. . 284-285.
18. . .
/ . . // - .
: , 2007. . 2,. 2. . 30-46.
19. . . ( ) /
. . , . . // . 2008. 1 . 82-88.
20. . . /
. . // - . , 2008.
. 4. . 435-444.
21. . . . / . . , . . ,
. . : , 2011. 176 .
22. . .
() / . . // -
. :
, 2011. . 6. . 268-279.
23. . . ( 2006-2010 .) /
. . // - . :
, 2012. . 7. . 413-432.
24. . . /
. . // - . :
, 2013. . 8. . 248-270.
25. . . / . . ,
. . , . . // - .
: , 2014. . 9. . 142-153.
26. . . 2005-2013 .
/ . . // - . :
, 2014. . 9. .153-173.
27. . . 2012-2013 .
/ . . , . . // -
. : , 2014. . 9. . 283-300.
28. . . 2012-2013 .
/ . . , . . // :
.-. . -: .-. . - . . , 2014. . 6. .12-22.
29. . . .
/ . . , . . // :
32014. : , 2014. . 244-247.
30. . . / . . //
: 42015. : .., 2015.
. 47-54.
31. . . ,
/ . . , . . // :
42015. : .., 2015. . 68-83.

( .. ):
. . , ,
1983 . , 1984. , .
. . ,
1986 . , 1987. .
357
 &
. .
1988 . , 1989. .
. .
2001 . , 2002. .
. .
2002 . , 2003. .
. . , ,
, 2003 . , 2004.
.
. .
2004 . , 2005. .
. . 2006 .
, 2006. .
. .
2007 . , 2008. .
. . 2008 .
, 2009. .
. . -
2009 . , 2010. .
. . 2010 . ,
2011. .
. .
, , 2011 . , 2011. .
. . -
. . . , 2013. .

.1. . . . 2. . .
25- .
. 2014 .

. 2016 .

358
 7. -

. 3. . .

. .
2014 .

. 4. . .
. .


. .
2014 .

. 5. . .

. , 2016 .

. 7.
. . .
. . , . .
, . .

( ).
2016 .

. 6. . . . .

. , 2016 .
359
 &
,
,

1362-1380 .

XIV .,
. -
-, -, .
- .
1362-1380 .: -
-.
XIII. ( ),
( ) . -
, . ,
, - , -
-, (, , )
. , ,
. 1359 . - , -
. . -
, .
.
- 1362 . -, .
(. , . ),
[18; 515]. , : ,
, , . .
, , , , , -
. , . : :
, 40 . -
. , , ,
, ,
[34, . 45-47]. : 1381 . .
1362 . , , -
( ).
, . ,
. ,
: ,
. , , ,
. , , , -
. . ,
XV. , ( ).
, , .
,
. , ,
. ,
. . -
1370 . -
, , , .
[24, . 120]. ,
, .
.
, ,
: .
360
 7. -
[16, . 75].
: -
. ( ) [366, . 78].
, , .
, .
[16, . 14].
. ,
, .
: -, . . -
1362 ., , , . ,
. ,
. ,
, , , -
. , . .
, : ,
- . -
. , . ,
,
, . , ,
, ,
. , , . -
, , :
, . . 1362 .
[7, . 130-131], , -
.
. -
.
( -
-).
, . ,
() (). , -
, . -
,
. .
, : -
. , ,
, .
. , 1356.
.
. , ,
. ,
, . , :
-, , [19]. ,
.
( ) .
, [14, . 350]. . ,
(?) -
- [3, . 57]. ,
.
. , . , -
. , -
- . ,
[20, . 17, 19].
,
- , .
361
 &
, .
. -
. . , , :
. , XIV . -
, [35, . 164; 26, . 214-259],
[35, . 163].
. , , .
, , -
. , -
. , 1362 .
.
.
- . -
, , , , , ,
. -, -
. 1362 .
: . -
: , , -
- (
).
. , ,
. ,
, .
- , -
, 20- . ,
,
.
, . -,
. -, -
( ) (
). -,
. ,
. , ( )
V . , , . -
. , , ,
. , ,
[5, . 96]. , , ,
[29, . 122-130]. , -
,
. ,
. , -
. . , 60- . XIV ., ,
. ,
. ,
[21, . 391]. ,
, . ,
. -, ,
. -,
, . ,
, .
, , ,
. .
, -.
. ? -
1362 . .
362
 7. -
. 13621365 ., -
, . -
, [13, . 142-146]. , ,
, 1360 . [4, . 24].
, , ,
.
, . , -
. ,
, .
, ? . ,
1362 . -,
. , ,
-. 1359 . , -
[21, . 391]. ,
. ,
( ), , . ,
. .
[21, . 388], -
. , ,
, , -
.
, . , -
, . , , ,
. . ,
. 1388 .
, ,
. . (, , ).
. , . , -
, , , . .
. [21, . 390].
, , . , :
, ,
, .

, , ,
, . -
, [22, .
160-163]. , ,
, .
. , (
) , ,
. . , . ,
. -
.
, , ,
.
.
, . , . ,
, . -
, . , ,
, 1362 . ,
, .
,
. , , , ,
, . .
363
 &
1362 . , , , , , ,
( ) . , .
, , -
. ,
, ,
.
.
(1363, 1368 1372 .), . 1372 .
. , -
. ( -) [36, . 220],
(), ,
, . ,
( )
. -
, .
. , ,
. -
. ,
, . ,
. ,
( ) [6, . 258; 25, . 37]*.
. -
, ,
.
, 1367 . [36, . 212]. ,
. 1370 . .
: ,
[36, . 214].

. , -
. , -
, -
. , , ,
, . ,
, .
,
, .
. ,
, .
.
. -
. , -
, , () [419,
. 48]. , : ,
, . . ,
, , -
[10, . 37]. , ,
, . ,
.
. , , -
. -
. .
.

* , , ,
.
364
 7. -
. -
, . -
.
.
. ,
,
.
1352 . , ,
.
, . -
: ( ) - ( -
). . ,
, . -
,
. , (1362 .),
(1365 .). , (-, , -
, - ) , .
, -
. ,
. . -
. , XVI . -
.. ,
. ,
( .) -
.
. ,
, 1365 .,
. -
. .
.
. -
, -, ,
. : . ,
( ) , .
.
, , . ,
.
-
. , .
1374 . : , ,
.
[28, . 122, 125]. , -
.
. 1374 . : -
, (), [16, . 106].
, ,
[28, . 122]. , ,
. -, , .
, ---
[12, . 254; 21, . 389]. . ,
[21, . 389]. , ,
, , , 1362 . . .
, 1374 . -
. , (
). ,
365
 &
[2]. , -
. , . ,
, . ,
, , XIV .
1374 . .
, 1374 . [23,
. 28]. . -
, . ,
( ) -
. ,
- [28, . 122].
, .
. , . ,
1377 . 1377 . . ,
1377 . [28, . 122]
1378 .
[35, . 155]. , , -
. .
, , , -
, ,
, , , ,
, .
, 1388 .
, , . .
, [21, . 390].
, , .
, .
, ,
, . ,
, .
, , -
, . , -
,
, . ,
, , -
, .
1370- . . -
. - (
), .
, -
. , , , . ,
, . -
, . :
.
. , , . -
. ,
.
, .
, . ,
. 1376 .
. ,
. .
, , . 1380 .
- [1, . 74-93].
.
366
 7. -
1380 . . 8
.
( ). , .
. , -
. , ,
, ,
[9, . 59; 15, . 159; 17, . 138-140]. , -
. ,
.
. , ,
. . .
.
[8, . 193].
- [8, . 193]. ,
, , .
.
.
1380- . [37, . 156-157; 23, . 32] , , -
.
-. -
, -:
, , : , -
, , ,
:
. 19 4. , , -
: , , ,
, , . : ,
, , , , , , , , ,
, ,
, , .
, , , ,
, , : -
, , , , , ,
, , . [11, . 39].
, . , , 1396 . -
, 1381 . [31, . 84] . [11, . 42].
, . 1366, , .
. , -, , -, -
, -, . ,

XV-XVI . [30, . 151-167]
, 1380-1381 ., . -
, .
- 1365-1366 . :
. , :
, , -.
, , -
. ,
. , ( ,
) . -
, ; -
. , ,
.
. ,
, , -
367
 &
, [27,
. 136; 33].
1395 ., XV-XVI . , -

. ,
, ( )*.
, , **. ,
. , , -
, , -
. . ,
XV-XVI . [30, . 192-198]***.

1. . . 60-70- XIV / . . . :
. . , 2008. 128 .
2. . 1391 . / . // .
2001. . 8. 1/2. . 133-134.
3. . . / . . . , 2007. 480 .
4. . 1362 . / . , . //
. . . 2012. 2. . 11-27.
5. . 1362 . - /
. // . , 2005. . 93-99.
6. . . .
. - / . . //
: . . . 2000. . 1. . 245-263.
7. . . ( ) 1360- . / . . //
. 2007. . ( 2). . 122-144.
8. . . / . . // .
: . . . : - , 2010. . 183-197.
9. . . - / . .
. : -, 2003. 164 .
10. . : XIV 70- XVI . /
. . : , 2012. 448 .
11. . / . // : . .-
. . 2005. . 1(4). . 26-43.
12. . . 1363 . 1361/62 .
/ . . // . 2001. . 32.
. 245-256.
13. . / .
// Stratum. 1999. 6. . 142-146.
14. : 43 . ., 1998. . : / .
. . . 648 .
15. : 43 . : . . , 1897.
. XI: , / .
. . . 254 .
16. : 43 . .: , 2000. . XV: .
. 432 .
17. . : / . . :
, 2010. 464 .
18. . : ? /
. . // . , 1999. . 1. . 178-189.
19. . / . . . ,
1998. 246 .
* . .
** . .
*** , 1532 . .
368
 7. -
20. . / . . . :
, 2005. 347 .
21. . . : -
/ . . // Stratum plus. 09/1999. 5. . 379-408.
22. : . / . . . . ; .
. . . : , 2005. 172 .
23. . / . ; .: ., . -
, 2009. 160 .
24. . - XIV . / . //
Ruthenica: . . . : , 2009. . VIII. . 120-137.
25. . . : / . . .
; ; : , 2006. 380 .
26. . / . // .
., 1952. . 40. . 214-259.
27. . . -: /
. . // : : . . . : -
, 2010. . 136-171.
28. .
1374-1377 . / . // Colloquia Russica. , 2012. . , . 2. . 121-131.
29. . . 50- XIV . (
) / . . // . .-. .
, , 2005. . 122-130.
30. .
(1515-1540) / . . . : , 2006. 244 .
31. . . - /
. . . : . , 1987. 183 c.
32. . .
/ . . // - : -VII .:
. . . : - , 2000. . 1. . 57-74.
33. . . : - XIV-
XV . / . . . 1981. . 15.04.81. 7380.
34. Johannes Lindenblatts oder Chronik Johannes von Pusilie, Offizials zu Riesenburg, hrsg. v. J. Voigt,
F. W. Schubert, Knigsberg, 1823.
35. Kurtyka J. Repertorium podolskie. Dokumenty do 1430 r. / J. Kurtyka // Rocznik Przemyski. T. XL.
Z. 4. Historia. Przemyl, 2004. S. 127-274.
36. Skarbiec diplomatw papiezkich, cesarskich, krolewskich, ksicych; uchwa narodowych, postanowie
rnych wadz i urzdw posugujcych do krytycznego wyjanienia dziejw Litwy, Rusi Litewskij i
ociennych im krajw. Zebra i treci opisa Ignacy Daniowicz. Wilno, 1860. T. I. VII+390 s.
37. Stadnicki K. Synowie Gedymina. T. I. Monwid-Narymunt-Jawnuta-Koryat. (Na karcie tyt.: Wyd. 2, przerob.
i popr.) / K. Stadnicki. Lww, 1849. 111, [1], LXVIII s.

369
 &
,

1706 .
, ,
1706 , ,
.
: , , , , .

, 1709 -
, - , . -
-
, [2, . 16].
.
, ,
, ,
, ( ).
1773 , . .
.
, .
. (. . ,
. . ) ,
[6, . 121-124]. , ,
,
. , -
, .
, ,
1706 . ,
, , , , -
, ( ,
, , ), .
4 ( 2 -
). , .
- ,
, ,
, . , -
, , , . XVIII -
, .
.
, , , -
.
. , -
[5, . 134]. , -
, .
, , 1709
.
-
. , ,
,
370
 7. -
(. , -
) [5, . 134-135].
, , . -
, . . ,
, .
,
[4, c. 317]. , -
, , ,
, , : -
, , ,
[5, . 136]. ,

.
, ,
.
, , -
.
, , ,
[5, . 136].
, -

. . , ,
. , 1773 . -
: -
, . [1, . 136. . . . .]
, , . .
, , , , ,
.
, -
. : -
, [1, . 126].
-
,
.
, -
.
15 1706 , ,
, .
. , , :
1708 - .
[2, . 949].
, -
1706
.
(, , ,
, ). ,
, ,
, .
, , -
. , -
,
. . , .
, ,
XVIII -
, .
371
 &

,
1706 . . 134-137.

, -
, , -
, , ,
, .
, ,
, : ,
;
, , ,
. -
( ) : -
, , ,
,
, ; -
, , -
;
. ,
, , ,
, : , -
, -
,
; ,
, , .
, ,
. , : -
,
. , ,
( )
, ,
(
) ,
.
,
, ; ,
.
,

* , ,
, ;
; -
, . ( . . . .).

1. . . .: /, 1770. 763 .
2. . : , 2006. 967 .
3. . . / . . . .: , 1977. 193 .
4. . : /, 1900. . IV, . 2. 519 .
5. . , ,
, / .
, 1773. 218 .
6. . . / . . . , 1868. 761 .

372
 7. -
,

,

1749 .

1749 .
. XVIII .
: , , , ,
.

(,
, , , , ). -
,
, . -
, . -
, ,
.
1649-1782 . -
[5, . 32-34].
, XVII-XVIII .
, , .
, -
, ( -
) [15, 519 .].
. ( ). 1747 1763 .
-


(. 1),
[15, . 130-134], 21 1749 .

, , , , , (), , ,
, () (), , -
, -, () . , 15 , -
. 1749 .
, , ,
.
, ,
, .
XVIII . ( 1).
, ,
, , XVII .
[17, . 41-42]. ,
. , -
, , ,
[11, . 607]. , -
.
(. 2) [1, . 67-68].
, -
.
[13, . 61].
373
 &
, -
[15, . 130, 131., 134].
210, 90 * [10, . 9], . . -
. . 2-3 ** [9, . 195]. 1749 . -
300 [15, . 131.]. .
, 1962 . [16, . 2-3].
.
[15,
. 130.]. [2, . 76]
. , -
. 1725 . : ,
, ,
, [14, . 366].
. , . -
[15, . 130.],
[15, . 131.]. -
[15, . 130, 133.], [15, . 131.], -
[15, . 130., 134]. , , ,
, [15, . 130., 131-131., 133.].
,
, , , 1762 . -
, -
[12, . 114, 278.]. , (. 6) -
1758 ., ,
[15, . 377.-378]. . 4 [6, . 29, . 5].
, [15, . 130.]. -
. , ***
[15, . 130], [15, . 130.].
, [15, . 130., 131].
,
(. 3). , , -
, [15, . 130, 131, 131.].
- . . [9, . 190, . 43].
, , (. 4.1)
[18, . 77, . 23]. 1749 .
, , , [15, . 130, 132, 132., 133]. -
, 84 [15, . 130]. -
2528 2 [15, . 132.], 3000
8 1,5 [15, . 134].
, (. 4.2). -
[15, . 131], [15, . 133] ,
960 [15, . 131., 132].
(. 5).
[1, . 67].
, 400
.
, [15, . 130.].
. ,
[14, . 134]. ,
[15, . 130.]. (. 4.3)
, [2, . 64].
[15, . 130]. -
90 [15, . 130],
* , 2,16 .
** , 71,12 .
*** , 16,38 .
374
 7. -
[15, . 130.]. .
[7, . 73-74, . 1].
(. 4.4).
, [18, . 82,
. 24]. .
, 84 [15, . 130], ,
[15, . 130.], [15, . 131], ,
250 [15, . 132] [15, . 132]. -
[15, . 134].
1758 ., [15, . 377.-378], -
. -
[2, . 93]. :
468 ., 330 . -
, , ,
(. 6). 130
( 280 ) [15, . 125].
, , .
, , -
, , , . -
1732 . ,
. :
, , -
[15, . 133].
. 24 1751 .
4890 , 844 350 [4, . 1-2].
, 21 1752 . .
: ,
[4, . 3].
, [15, .
133]. -
[15, . 133]. -
, . -
, : :
,
[] [15, . 133].
: []
[15, . 133.]. ,
:
[15, . 133, 133.]. , . :
[4, . 3].

.
, 1755 . : , ,
;
, , 736
[3, . 12.].
[ ]
, , [3, . 12]. :
, ,
[3, . 11.].
, . -
,
, [15, . 130]. -
, . , -
, , ,
375
 &
. , -
[15,
. 130]. , -
: [15, . 131].
,
: [15, . 132].
, . -
( , ) , 1749 .
.
. -
28 1748 ., -
. : 200,
50, 500, 5, 4, 4,
40, 30, 10, 20, -
[] 12 20 16, 125,
15, 250,
10, 30, 20, 5, 5,
50, 4, 5 [15, .
128-128.]. , ,
. 1748 . 500 ,
20 , 10 2 [15, . 128].
. , ,
. : -
[15, . 131.].
[15, . 132.]. -
, [15, . 133].
, ,
, [15, . 132]. 1729 .,
.-. , -
, [8, 15, 239-242].
.
,
XVIII . ,
. , -
, , , , .
. -
. , ,
, -
. ,
.

1. // , .
. : . . , 1839. . 67-68.
2. . . / . . . : - ,
2003. 104 .
3.
, , . 1755 // , . 51, . 3, , 11948, 22 .
4. , -
. 1752 // , . 59, . 1, . 1932, 15 .
5. . . :
/ . . // . . V.
2014 . : , 2014. . 32-39.
6. , . .
. . : , 1866. 74 .
376
 7. -
7. . . / . . , . . ,
. . // . : , 1999. 1.
. 73-75.
8. . . .
/ . .
: , 1865. 1016 .
9. . . , () .
/ . . // XI . : . ,
1907. . . 158-198.
10. . ( ) /
. : . - , 1917. 105, .
11. // : / . . . ).
: , 1992. . 604-608.
12. , , , . 1756 //
, .269, . 1, .1941, 449 .
13. . . / . . //
: . VII .-. : . . . : . , 2006.
. 60-62.
14. . . (-
) / . . // -
. : . , 1909. . 3. 436, .
15. , ,
. 1747 // , . 51, . 3, . 8840, 519 .
16. . .
1982 . ( ) / . . //
, 1982/38, 35 , 54 .
17. . / ; . . . . :
, 1993. 224 .
18. . , . . . . / . . .
: . . . , 1848. 224 ., 54 .

1
. 130

; -
.
: -
,
, , -
: : , -
, , ,
, : ,
748 [ ] , -
: : ,
, , .
, ,
, , , -
. , ,
, . ,
, ,
, , , .
, ,
, . -
, .

377
 &

. 130 . ;
.
, ,
. -
, :
,
,
, -
-
,
; ,
, :
,

, -
, , .
,
, ,
,
. 131 ,
, -
;

:
:
-

,
, , , :
1748
. ,
. -
, , ,
; ;
:
,
* ,
, -
:

. 131 . ,
, :
;
, . -
,
**; -
, -


:
: |: -

* , ; .
** .
378
 7. -
:| , ,

:
, , ,
, ,
, , ,
, ,
, , ,
,
. 132 ,
, ,
, , -
,
, , ,
, ,
; ,
, ,
.
: -
, ,
-
.
: -
,
: ,

. 132 . .
,
-
;
; 748
, -
,
,



, ,
,
:
:
,
,

(?):
. 133 *, 735
735
,

, -
735 ,
,
* .
379
 &
,
:
:
-
.

,
,
:
, [ ]
, -

, , ,
,

. 133 . ,
,
,
, -
:
*, -
-
, ;
, -
,
-
: , -
,
.
: -
.
,
, -
, ,
,
. 134
. 749 ,
, ,
; , -
,
,
,
; , ,
:
, ,
,
, : , -
,
, -
.

. /
* .
380
 7. -

. 1

, 1762 .
.

. 2 - . 3 -
. .
. , 2016 . . , 2016 .

381
 &

. 4
.
1 , 2 , 3 , 4
( , 1848).

. 6
1758 .
(
. 1. ;
2. ; 3.
; 4.
; 5.
; 6.
; 7. ;
8. ; 9.
; 10.
; 11.
; 12.
).

. 5
- .
. , 2016 .

382
 7. -
,

1796

, 1754 , ,
,
1768-1774 1787-1791 .
.
1796 ,
.

.
: , ,
, , .

-
(1935-2013) 1796 .
, , .

, , . . .
, ,
, .
( ).
, (
, ) -
, , , .
. . , ,
:
- - 1783-1784 -
;
- 1787-1791 ;
- .
, , ,
, -
.
.

1. 1752 -
, 1754 , 1764 ,
, ,
1784 ,
, ,
, , , -
.
2. 1784 *
, ** ,
, 1784 , -

* , (), .
** .
383
 &
, , ; -
.
3. 1787
-
, 1789
, , , -
, ;
, ,
, - -*
**, , , ,
, ,
- - .
4. *** ,
, , -
, **** .
5. , ,
.
6. , , ***** ,
.
7. , ,
, , -

, , , ,
, , 30 ,
20, , , , -
, ,
, ,
****** , ,
, , ,
; , -
; -
,
, , -
,
, .
8. ******* ,
;
, ,
-, .
9. , -
, , , ,
, , .
10. ,
, , ,
,
, , -
, ,
, , .
11. , , ,
, ,
* - , - .
** , , .
*** () .
**** , .
***** , .
****** , , , .
******* , .
384
 7. -
-,
,
, ,
, .
12. * , -
, ,
, 3- , -
** -- ***,
, , 1795
12 - ,
.
13. , , -
, ,
, -
, -
, ,
600 , .
14. ,
, , 3- .
15. , ,
, -
, 3- ,
, ,
, -
**** , ,
, , , .
16. - - ,
, -
, ,
, - - .
17. , ***** ******,
.
18. , I0000
, ,
.
19. , ,
2- .
20. -
, ,
,
, , .
21. , -
, , , 10- -
, ,
.
22. ******* ,
, ******** -

* , .
** , 2 1793 -, 1796 --.
*** -- , , ,
.
**** (-) (1732-1794) 22 1778 -, 1792-1794 -
, 7 1794 .
***** ().
****** , , .
******* , .
******** .
385
 &
,
, , -
, * -
, ,
, ,
, ,
, ,
, ,
, .
23. , , ,
, , ,
.
24. ,
1662, 814, 98, ,
124, 626;
, , , -
;
546 .
25. 288,
142, 77, 65, ,
,
, 146 .
26. , , -
, , -
12, 39, , ** 2,
*** 1, **** 37, -
40, .
27. -
, - - -
, ,
, - ,

, ,
, , --
16 ; , ,

, , -
,
, ,
- .
28. ,
, ,
, , ,
, ,
, , ,
, , ,
, , ,
, -
, , ,
, , - -
, ,
,
* ( , ).
** , .
*** .
**** (, 8-), . .
386
 7. -
, ,
.
29. , -
, , -
, ,
-
, , .
30. 22- , - -
, ,
, , .
31. -
1795 9

* , -
,
, , ,
.
**
15- 1796

(
):


6
-
?
-
?
,
?
, ,
, 1
, 1787.
1
3
1
3
1
?
0 1784 .
2
1
1789 ,
1
1

* , 1627 .
** ( ) (1744-1815) , - (1797),
. 4- (1789) . 3- (1810),
(1790), , 1811 1812 - , 1812 - 3-
; 9 1797 8 1798
.
387
 &

2
1 200
0 1784 .
2 10000 .
1
6
, 1789 , . 1787 .
2
2
3
1

.
. 142 65 77 ? ? ? 146
.
3 1662 848 814 98 124 626 546
. 3
1 0
1 1
1 1
1 1

12 39 1 52
2 0 0 2
0 1 0 1
. 37 40 4 81
136

1. . . . . . /
. . : . . , 1895. 247 .
2. , , .
. , -- / . . :
, 1866. 74 .
3. . .
. . ,
-- / . . :
, 1865. 1016 .
4. . . : ,
. . , 1902. . 622.
5. : - . / . . . . . ;
, 2011. . 3. . 101.
6. - (), . 349, . 1, . 67, . 1-13.
7. , . 349, . 12, . 5725, . 1-2.

388
 7. -

. .
. 1798 .

389
 &
,



.

,
, .
: , , , .

,
.
. -
. ,
, .
, .
.
17 , ,
- .
2 1854 , -
17 1894 , 33
( 1).
, , , -
: .
: , .
22 .

.
. , ,
.
, , ,
.
Hieronim, Wincenty Ferraryusz, Joachim, Franciszek Sieraficki, Micha piciorga imion Sadowski,
Stanisawa Kostki i Franciszki Ksawery z Potockich Sadowskich starostwa Rzeczyckich syn, Ignacego i
Konstancji z Ledochowskich kasztelanki woyskiej Sadowskich starostwa Sonimskich z ojca, za Joachima
i Ewy z Kaniewskich Potockich starostwa lwowskich generalstwa wojsk polskich z matki wnuk, wreszcie
Reincholda i Krystyny z Pocejw Sadowskich kasztelastwa Brzeskich / wielkiego Ksistwa litewskiego / z
ojca a Stefana z Potoka na Czortkowie, Poonny i Maciejowicach Potockiego i Terezy z Ktskich kasztelanki
Krakowskiej Potockich Marszakowstwa nadwornych koronnych z matki prawnuk dziedzic Starego Czortkowa
i Wygnanki testamentem z daty: Wygnanka dnia drugiego miesica czerwca, roku Tysi osimset pidziesitego
czwartego /: 2. Czerwca 1854:/ przeznaczy cay swj nieruchomy i ruchomy majtek swojej siostrze Tekli
Sadowskiej i siostrzenicy Maryannie z hr.Trembiskich hr. Borkowskiej / crce siostry Pelagii z Sadowskich
hr.Trembiskiej / w doywotne uytkowanie [1, . 1].

. , ,
. , ,
, , , . -
, , .
, . , -
. , , ( -
) , ..
390
 7. -
.
, 25 1861 ,
24 1862 , 14 1867 -
. . 2 1879 , ,
[1, . 4].
,
. . ,
. -
21 1892 , .. -
.
, ,
.
.
. . -
, . .
12 , ( 2),
(?) ( 3).
17 , .
, -
.
VII. Dwr na P. B. 511. 264. murowany pod gontem, o 28mi oddziaach, dugo 50 m.; szeroko 20 m.
40 ctm. We dworze za znajduj si nastpujce przedmioty ( 32 ).
Oficyna, stajnia, wozownia, dzewntnia i wychodki, pod jednym dachem gontowym cay budynek murowany
z kamienia o 10ciu oddziaach. Dugo 52 m. 70 ctm.; szeroko 10 m. 50 ctm. Sufity tylko nad czci mieszkaln
i stajni. Studnia z urawem w podwrzu.
Cay dwr i ogrd, czciowo murom, czciowo czstokoem i potem ogrodzony [2, . 4, 5, 6].
, , -
, . 1859 ,
1904 ( ) ( 4).
. -
. ,
. , :
Co si za tyczy wszystkich rzeczy kosztownych, klejnotw, galanteryi zotych i srebrnych, szkatuek,
bir, kufrw, toaletek, portretw familijnych, landszaftw, obrazw, porcelany, szka, fajansw, zwierciade,
kanap, krzese, stow, stolikw, zegarkw, zegarw, ksiek, oraz woglnoci wszystkich rzeczy, jakie tylko
w rejestrach objte i te ktreby byy nieobjte a znajdoway si, tudzie i Archiwum skadajce si, z listw i
innych familijnych dokumentw chc koniecznie i postanawiam, aby w moim domu mieszkalnym w pokojach
najbezpeczniejszych pomieszczone, pod dobremi zamkniciami utrzymywane i na ten wzr jak w Bibliotece
czyli Zakadzie Ossoliskich we Lwowie, ale nie do tego zakadu przeprowadzone, tylko na to podobiestwo
w moim wasnym domu, jak si wyej rzeko, na pamitke moj familijn raz na zawsze zachowane i pilnie
zakonserwowane byy, pod dozorem wsplnym tak miejscowych ksiy Dominikanw jak i Panien zakonnych
Miosiernych, gdy ten dom zajmowa bd i pod kluczami podwjnymi tak pierwszych jak i drugich pilnie
strzeone by maj, aby nic z tego ani wszkodzonem ani zatraconem nie byo; ktoby kiedy te skady rzeczy by
ciekawy oglda, wic tylko w obecnoci tak ksiy jako i zakonnic za wsplnym ich otwarciem i za zapat po
zotemu reskiemu od kadej osoby w srebrnej konwoncyonalnej monecie po jednemu wpuszczony by moe
z tak jednak ostronoci, aby przy ogldaniu ani nic wszkodzonem ani zatraconem nie byo, a co si tej od
wchodowego opaty zbiera, wszystko do funduszu ubogich docza i obraca naley [1, . 3-4].
c) z kosztownoci, staroytnych ruchomoci, obrazw, portretw familijnych, biblioteki, dokumentw
familijnych rodziny fundatora i innych osobliwoci przeznaczonych na Muzeum familij na imienia Sadowskich
na Wygnance pod Czortkowem jak takowe przy oddaniu fundacji w zarzd Zgromadzenia Sistr Miosierdzia w
osobnym inwentarzu opisane zostan.
d) Gdyby wreszcie osoby z rodziny fundatora lub inni dobroczycy yczyli sobie przczyni si darami na
pomoennie muzeum familijnego, mog takie za zgod zarzdu fundacji dary by przyjte i do fundacji wcielone,
jeeli darujcy zgodz si w zupenoci na warunki niniejszego aktu fundacyjnego co do ich darowizny i adnych
odmiennych lub z tym aktem sprzecznych postanowie sobie nie zasbrzeg [1, . 7].
391
 &
Przedmioty przeznaczone na Muzeum familijne rodziny Sadowskich nie mog nigdy i pod adnym warunkiem
by alicnowane i musz na wieczne czasy starannie by przechowywane i utrzymywane [1, . 8].
B. Muzeum familijne Sadowskich.
Art. 14. Kosztownoci, staroytne ruchomoci, obrazy, portrety familijne, biblioteka i papiery, rodziny
Sadowskich dotyczce w Art. 2. ad c. wspomniane i w osobnym inwentarzu oddawczym spisane przechowywane
by maj staranie w osobnych do tego celu urzdznych lokalnociach gmachu fundacyjnego jako Muzeum
familii Sadowskich.
Przedmiotw muzealnych nie wolno pod adnym warunkiem pozbywa lecz naley takowe troskliwie w
dobrym stanie utrzymywa, od uszkodzenia strzedz i w miar uznanej przez c.K. Konserwatora staroytnoci
potrzeby i wedle udzilonych przez niego wskazwek za wiedz Arcybiskupa i Konsystorza naprawia lub
odnawia.
Art. 15. Koszt utrzymania tego muzeum pokrywa si maj corocznie z oglnych dochodw fundacyi w
miar funduszu w biudecie na ten cel wyznaczy si majcych, natomiast dochd z opat za zwiedzanie Muzeum
wpawa ma do oglnych dochodw fundacji.
Art. 16. Muzeum to mog zwiedza zgaszajce si osoby za opat po 1 zotemu mon. Konw. czyli 1 Zr. 5
Kr. w. a. albo dwie korony i 10 groszy od kadej osoby w oznaczonych przez zarzd dniach i godzinach, atoli
pod nadzorem i z zachowaniem ostronoci, ktre dla ochrony muzeum od uszkodzenia oka si potrzebnemi.
Art. 17. Nadzr i zarzd Muzeum familijnego sprawowa bdzie Przeoona zakadu ubogich, ktra w tym
celu ustanowi osobn dozorczyni Muzeum i takowe zawsze pod podwjnym kluczem Przeoonej Zakadu i
dozorczyni Muzeum ma pozostawa.
Gdyby w przeszoci zarzd majtku fundacyjnego obi przeoony czyli rzdca miejscowego a. kocioa
parafialnego wwczas jeden z kluczw od Muzeum familijnego temu zarzdcy majtku ma by oddanym, ktry
wsplnie ze Zgromadzeniem Sistr Miosierdzia nadzr i zarzd Muzeum wykonywa bdzie [1, . 12-13].
, . .
(1898 .), . 1946 .
, . -
, , -
. : Wskutek polecenia c.k. Starostwa z dnia
5 maja 1891. . 5000 przywiezione zostay wszystkie obrazy, ksiki, papiery i cz przedmiotw wedle spisu
do Muzeum przemysowego miejskiego i Ossolineum we Lwowie [2, . 4-5].
.
XV. Stare zamczysko pooone na P. B. 570. naley take do innych wacicieli lecz fundacya jako
wacicelka w najwikszej czci zawiaduje takowym [2, . 9].
-
, .
, , , -
. ,
, .

1. Akt fundacyi. Archiwum Sistr Miosierdzia Prowincji Krakowskiej w Krakowie: Akta Domw
95, teczka I Fundacja. 17 s.
2. Inwentarz gwny fundacji ubogich . p. Hieronima Sadowskiego. Archiwum Polskiej Prowincji OO.
Dominikanw w Krakowie. Cz. 36. 12 s.

392
 7. -

1. . 1 . 2. . 1 .

3. 4. ,
. 1904 .

393
 &
,

,


,

,
-
- ,

,
.
: , , , ,
, .

-
. , -
, .
.
, . -
, , , .
, -
, .
, , . .
,
.
.
-
. , 2006
(. ), - -
(. ), 2006 (. ).
2007-2015 . , -
, , , .
.
- -
, - , -
- - , . .
, , , . -
, , , ,
, , , .
( , ,
) , , .
. -
, 1073
[1, . 133]. XV-XV .
, . ,
, . -V .,
(), [9, . 61].
60-70- . , , ,
394
 7. -
[3, . 46]. , .
, , . 1985
- . -
, . ,
. 2001
. ,
.
- . -
. , ,
: , 1390 . ,
XVIII . , 1847 . ( -
); 1729 .; -
, XIX ,
- ; , 1624 .,
, 1846 . , 1890- -
, (1960) ,
; . (- ),
1752-1755 ., ,
, 1877-1879 . [8, . 280],
; .
, 1639 ., , -
, 1781 .
, - [2, . 54].
, -
. .
, -
.

, .
, [2, . 61].
- 1241 . -
. , - , .
1445 . , 1544
. .
[4, . 261].
, V . .
, . -
.
. -
. -
V . 1658 .
-, , -
. , -
[10, . 56].
, 1765 . 1832
. ,
.
, .
.
-
. - ,
. -
884 [6, . 15]. 988 -
. X .
. 1199 - -
395
 &
, , .
II , . 1370
,
. 1795 . 1915-
1921 - ,
. 1939 , ,
. 1941-1944 -
- . -
.
- -
, , , , .
- -
1157-1160 ., . -
, -
. . -
, , ,
- .
- .
.
.
. -V .. -
, , , . .
- , .
. (1752.),
(1755.), (1780.), .
(1890.) .
, , , , -
. -, .
, , .
,
.

. --
V . .
. 1001
, .
, ,
, [5, . 61]. , , -
, .
1495
, . -
, , .
V-V . , ,
. - , -
, , -
. 1899 . . -
. , , .
1567
[4, . 180]. . 1990
-
. 1991
.
, .
, , , .
,
396
 7. -
.
, , ,
- . , ,
, - -
.
. -
, , -
. , , -
, .

1. . . / . . //
. ., 1901. . . . 36-133.
2. // . . : -
(. . ), 1891. . (6). . 490.
3. . . // : 30 . / . . , . . , . . ,
. . . , 2003.
4. . - / . . . , 1888. 288 .
5. . . , (- .) /
. . : . . - . , 2008. 536 .
6. . . / . . // : 10 . : . , 2009.
. 6: . . 307.
7. . . : - / . . , . . . :
, 1990. 192 .
8. . . - .: - /
. . . : , 2002. 280 .
9. . . -XV . / . . . : - ,
2006. 252 .
10. 500 , / . . . , . . . ,
2007. 416 .

397
 &
,

-

-
1621

1621 ,
.
: , , , ,
, , , .

1620 ,
- .
. -
, , ,
,
.
, ,
, .
1621 -
, -
XVII .
III , -
- , -
, (
) [14, c. 7].
- :
1600-1629 . ( 1600-1611 ., 1617-1618 ., 1621-1626 ., 1626-1629 .)
1609-1618 .
, , -
- ,
.
, 1618
, , ,
.
[13, c.172]. -
,
.
, -
:
( ),
,
- , -
- 1621 .
-, -
.
, - , -
, .
.
1596 . ,
[3, c. 45]. , , -
398
 7. -
, ,
.
1600 [3]. , -
, .
XVII ( -
). XVII
[2, . 70; 3, . 61]. ,
, , , ,
, . -
, .
, ,
. XVI , ,
XVII , -
, ,
- ( ) [10] -
, - , -
, -,
-, [6, . 6]. -
, XIV-XVII
. XVII -
, , ,
XX .
, -
XVII . XVI ,
, -
, .
. - , -
, .
- .

, .
XVI . -
- . , ,
. 1610 ,
, [4, . 54].
. -
,
- .
-
. 1610-
[11]. (
),
.

. , , ,
. ,
.
. , ,
, [12, . 52].
. , -
, ,
, . ,
.
- .
, ,
399
 &
.
. , , ,
, . :
, [9, c. 108].
. -
.
,
1597 , . -
: ,
. , ,
, , ,
, [11, . 43].
. -
XVI ,
- .
, -
.
, , -
.
. :
, . : , , -
, . ,
. - -
.
XVII
. -
, . 1623 [4, . 54].
, 1620 -
. 1607 1612 -
, -
. . 1612
, IX , 19 -
, .
.

, [11,
. 43]. 1615 , -
, ,
. :
IX , -
. 1616
. ,
[11, . 43].
.
1617 . : ( ) -
( ).
-, , , -
. 30 . . , -
.
. , 7 . .
. , .
[7, . 17].
1617 .
,
.
400
 7. -
, -
.
[7, . 17]. , ,
- , .
, , ,
. ,
. .

. -
,
[1, . 28].
. -
, , ,
- . ,
:
, .
,
. ,
- ,
, 1618
[15, .257].
, ,
. -
. -, . -,
,
[5, c.13].
, -
.
. .
1621 , ,
.
1619 . -,
.
,
.

. 27 1619 .
, [8, c.22].
-
. -
-. -
,
, , -
.
-
. -
.
,
, [7, c. 17]. ,
, , -
.
1620 .
1620 . 28
1621 . . ,
1620 . [16, c. 5].
401
 &
1620 , -
- .
, -
XVII , -
,
.
, -
( ) 1621 .
1607 ., 1612 ., 1615-1616 . , -
. -
. .
,
, .
.
1618 -
.

1. , - XVI
XVII . / . // i i. 2011. 2. . 27-33.
2. . / . , . , . . ., 1983.
3. . : 1300-1600 / ; . .
. : , 1998. 286, [32] .
4.
XVII / . // . 2005. . 2. . 54-59.
5. XVII . / . //
i i. 2008. 5. . 11-18.
6. , - XVII .
., 1998. . 1. 288 .
7. (1617-1620) / . . // .
. 2014. . 76. . 15-28.
8. : 1621 . /
. // i i. 2013. 2. . 24-34.
9. - / . //
. : . . . : . , 2013. . 11. . 106-110.
10. - / . //
. 2010. 2 (102). . 72-77.
11. - VII . /
. // i . i ii. , 2008. . 16.
. 41-57.
12. / . // 2003. 6.
.52-68
13. XVII . / . . // -
. 2013. . 19. . 172-181.
14. . . 1621 / . . . : - . , 2011. 520 .
15. :
V V . / . // -
: . . . : - . , 2010. . 9-10. . 249-262.
16. 1621 / . . , . . //
2011. 6. .4-15.

402
 7. -
,

, ,
,
, ,
, ,
, ,
, .
: , .

1968 . -
, . .
. . ., -
. (. 1).
X . .
22 1968 . -
. . .
-
. [1]
-201 [2, . 70] . -
, . .
. ., .
.
,
, .
. . . , ,
, , -
, , ,
, [14, . 21]. -
,
. -
. , -
.
,
, .
. ,
. 60- . -

[6, / ]. 1968 .
[6, /] .
1853 . , .
, 21 1875 .
[3, . 2 ] -
. , .
. .
- . .
[4, . 3]. -
-
. .
403
 &
.
. ,
, .
V , . .
[10, . 95]. -
. 13 1878 . -

[3, . 3]. 1881 . . -

. . [4, . 6].
1882 . , 1 1884 .
[4, . 3]. . 1883 . -
[]. (22
1886 .) (26 1891.) (15 1884 .), (12
1885 .), (10 1888 .) (11 1896 .). [4, . 3].
. , -
. 6 -
, , -
. , IV ,
( , ),
, , ,
. 1935 .,
[20].
,
, . -
, , . ( ) (1963 .) [21]. ,
.
1886 . . 6 -
1888 . .
. -
[4, . 30], 1890 .
[4, . 4 ]. ,
[15, . 73]. -
.
, .
-
[4, . 4 ].
, ,
.
VI 1894 .
[16, c. 476].
. [19].
. -
,
. ,
, ,
1896 . 1-
[13, . 178]. , . 5
1898 . [4,
. 10 ]. 18 , ,
[4, . 30]
1 1903 . [4, . 44 ].
1903 . .
. . : -
25 , [9, c. 23].

404
 7. -
.
- (1904 .), : , ,
, ,
[13, c. 202 ].
. . ,
1893, 1896 1904 .
. [ 15, . 74].

2
. , (-
, , , , -
, ),
.
17 1902 . 95 [11], 1903 . 131 ( 6 ) [12]. -
2 , .
.
3- 2- (1880 ., 1887 .) [4, . 4] , . 2- (1898 p.) [4, . 12 ], . -
oo 3- (1904 .) [4, . 4 ].
, . . ( 1902 1905 .),
. , 12 ( ) (. 2). [17, . 320, 157, 45].
1916 . [7, /]. 60- . .
, -
. [8, /]
,
.
1904 .
[4, . 60 ]. .
1905 . . . 2
[4, . 59 ]. . 12 1905 .
. . . , ,
. - , -
. -
. [18].
1953 . [7]. 2003 . .
,
, , , -
. .
, .
348 15.IV.1968 .
(.3), ,
- , , -
(.3, 4). , -
. .

1. . 1968 ./
- 2114 20.V.1968 .
2. . 1, -201. . 70.
3. . -1463.
4. , . 26, .1, . 1.
5. , . 26, .1, . 2-7.
6. , 26, .1, . 5.
7. , . 26, .1, . 12-13.
8. , 26, .1, . 17.
9. . 100- . . // . 1953. 10. . 23.

405
 &
10. . .,1948. 363 .
11. . 1902. 1-95.
12. . 1903. 1-131.
13. . . . .
/ . . // . ., 1948. .156-208.
14. . . / . . //
. ., 1948. . 20-23.
15. . . , . . . . . .:
, 1951. 62 ..
16. . ., 1953. . 24.
17. 1902 . . 320; 1903. . 157; 1904. . 45.
18. : http://www.alyoshin.ru/Files/publika/malakov/ malakov_ gor_14.html.
19. : http://mostrf.ru/article/81.
20. : http://ricolor.org/rz/afrika/egipet/je/2/ .. .
21. : https://ru.wikipedia.org/wiki/ ,_ _).

.
.
. .

.1.
.. .
.2. -
.. 1902-1905 .

.3. .. .

406
 7. -
,
, 1
. . .

, ,
, ,
.
XVI-XVIII .
- .
, , , ,
XVI-XVIII .
.
-, -
- .
: , , , , , , , .

; ; [1, . 3]. ,
- : ,
.
. -
, .
, - , .
( ,
) .
,
, . -
: , -, , ,
, , , .
[4, .143]. , -
.
, ,
[3, . 143].
. (IX-XV .) -
. -
, , -
. ,
( ). -
- - 1266 .
XVII .
1630-1635 .
. .
76 . XVIII .
-
. 1772 . .
, , [6, . 107].
. -
, . -
(1340-1452 .) .
, . -
, -
407
 &
1085 .
999-1000 . .
, , , -
. XIII .
. - -
- (1340-1380 .), -
- (1400-1452 .). 1429 . -
( ),
.
: , , , ,
, . - , -
XVI . .
-
. . -
( ,
1616-1640 . ) [2, . 54].

. ,
(XIV-XVI .) (1550 .) [2, . 57].
,
, 1100 . -
1000 .
. 1241 ., -
(
1386 .) ( 20 ) .
1386 .
XIV-XVI .

, 1410 .
.
( )
. -
, -
(1526-1608 .) , , .
, -
: (XIV-XVII .), (XVI .),
(1905 .). , (XV-XVI .)
(XV-XVI .). (
) , -
, . .
1913 . .
. -
.
, . -
, ,
2,8 . , .
,
, 1886-1891 . .
. , -

( . . .) [2, . 60-65].
-
. 1492 . -
. XVII . ,
. , , ,
408
 7. -
. - .
. ,
(1648 .), (1660 .). -
( -
, , ), .
. , .
1648 .
,
. . -
:
(XVI-XVIII .), , (XVIII .)
( ).
.

, [2, . 69].
. -
,
: .
XIII-XVIII . .
( VII .)
. IX . , ,
, -. XI-XII .
-. 1322 .
.
1322 1691 . 1691 .
, .
1703-1711 . -
.
. , , -
. , , -
. VIII . . ,
1598,1653 ,
. 6 ,
. ,
[5, . 145].
XIII-XVII . -
( 125 )
. ,
- , .

, - .
XIV . ,
. 1301 . ( )
, .
- .
-
,
. , -
. 10 , , -, -
- -
1321 . . (, 1322 .) (
) .
- -
. . ,
. -
409
 &
1644 . II .
, - [5, . 147].
-
-
.
(XIV-XVII .) 1367 .
.
1590-1633 . 29 . 1621 .
. 1627 . . -
. 1676 . -
. ,
. 1796 ., , [6, . 14].
-
- .
XVII .
, .
. -
- 1648-1654 . 1659 .
(1621-1692 .) .
- 1685-1691 .
I . ( 1672 . 1676 .),
. , 1817 . ,
. 2,5 . ,
. . -
, 2 6 . -
, , , ,
. ,
.
. S. . . W. , : , , -
( ). , -
. .
,
. -
, ,
,
. . ,
.
. ( ), -
, [6, . 16-17].
10
. , (
() XIV .), XIV -
XV . ,
( ). 1660 . -
( , , ),
. 4060 . -
. ,
1,6-2,1 ( 9 ,
) 20 -
- . XVII . ,
. - -
III
1685-1691 . . 1657 .
, . 1667 .
. 1672 . 1676 .
410
 7. -
( ). XVIII . ()
1768 [6, . 17-18].

. ,
. ,
600 : , , -
. , , , , ,
, , -, .
, ,
- 1240 .
, : ,
, , , , .
, . V-VII ., -
,
. -
1226 . . -
. , ,
, - , ,
. , ,
1240 .
. . -
, , . ,
. , 1255 .,
, . -
. ,
. , ,
, , ,
1259 . .
, . XIII ., -
, , .
XIV .
. 1438 ., ,
. 1536 . -
.
.
, -
. , ,
70 . .
-
( 7-8 2,0-2,5 ), , , -
, , , .
, 397 . -
. 1648 . -
. ,
, . , -
( , ). -

, .
. , , . ,
( , -
) .
XVI ., [5, . 17-18].
. -
.,
. -
411
 &
, .
1097 . 1211 .
,
. , 1241 .,
. 1341 . III. 1349 .
. 1366 .
XI-XII . . 1389 . . -
1434 . , .
, . 1453 .
, -
. , -
, . 1498, 1508, 1515, 1516 .
. XVII . -
, 1631 . .
- , -
. 1649 . .
, XVII . 1675 .
( ). 1688 . -
. .
XVI . . , -
.
,
. ,
1617-1639 ., , -
, .. -

, ,
( ). -
[5, . 18-19].
. ,
. 1376 .
XVI ., 1530 .
. . -
, , 1534-1654.
( -
, . ), -
- (
, ,
).
, -
. XVI XVII .
, - () -
. - 6 ,
. - -
, [5, . 26-27].
,
XV .
1211 . 1626-1631 .
. . , -

. . ,
. 1649 .
. . ,
. 1707 .
. . , , -
412
 7. -
.
, 1627 ., ,
[5, . 29].
- ,
40 -. -
. . - -
, . , 1331 . ,
1360-1370- . 1395 .
,
. , ,
. .
1515 . -
. 1516 . -
. , , 1538 .
. XVI .
-
. .
, , ,
. 1620 . ,
.
, . 1648 . .
. 1657 .,
. 1672 . -
. XVIII .
, , 1765 .
[5, . 29].
( ), -
.
, , ,
XIV . , ,
, ,
, -, ,
. -
, XVII . . .
1630- . ,
. 1672 .
- IV. 1676 . .
1684 . . XVIII .
, . XIX .
[5, . 30].
.
1610 .
. 1648 ., - ,
. . XVII XVIII . -
, (1672-1683 .). 1699 .,
, .
70100 . , -
-
.
XVII . -
, ( 1568-1631 .). .
, . ,
,
. (
1676 .), . XVIII . ,
413
 &
1875 . 1939 . ( ) .
- (
XIX . ). ,
2
. - -
. -
. .
[5, . 9].
-
- . .
( . ). (
, ) -
, .
3 , 5 20 -
( 12
- 70-110- ). -
. -
. (III-V .), (VI-
IX .) (X-XIII .) .
(
, ) .
1692 . . -
,
, - () .
,
, .
, .
.
, , -
. .
,
. -
-, -,
,
. . -
1699 ., .
, , 1711 .,
XII ( ),
. 1769 . .
, .
. -
1772 . [5, . 4].

1. 08.06.2000 .
2. . . - :
... . . : / . , 2008. 201 .
3. . . / . . . : , 1991.
4. . . / . . ,
. . // . 2003. 3. . 143-151.
5. . XVI . / . //
. 1890. . . 1-33.
6. // . 2003. 10-12. . 106-108.

414
 7. -
,
,
.

2012
. .
: -, , , , ,
,

2012 III,
-.
,
- ., . . . -
(. )
.
- -
(. ), -
. -
. 15 .
III XX
-. . 1900 .
(). -
10-154-6 [11]. 1947
( . .
) . . . . (
4), , . . , . , -
, ( , , ),
[6; 7]. .
2012 .
192 2 ()
(. 1). --
(- .) [12].
, ,
22 .
0,2 . ()
: , , -
, - -,
, . ,
0,25-0,30 , -
, .
.
. -
.
-
, , .
2 (2/3 3/4 -
). , .
0,5-0,6 0,8-1,1 , . , -
.
1 2 4 , 2 3 1 . -
1 2 ,
415
 &
, , . , ,
, .
1 .
4,74,32,0 2,4 . 0,2 0,6 .

, .
,
, . -
. (, -) ().
, 2615 .
, .
(?), 2,81,3 ,
0,4 . , -
, . , -
. -, .
() ()
(). , -
, .
, .
,
- . 1,0 10 .
- , , ,
- . 0,6 20 . , -
.
, , , .
2 .
12 7-8 . , .
0,20 0,55 .
, -
. , -
, .
(?) , , ,
.
, ,
, -
. - -
. ,
, .
. 2 ( . 2) , -
. 4035 . , -
.
. 1,
(), (? ?). ()
( ?).
, . . ( 5035 ) .
, ,
, .
1, ,
- . 1,0 10 .
- , , ,
- . , ,
0,6 16 . , , -
.
- , ,
. .

416
 7. -
3. .
5 4 . -
0,2-0,4 .
1 2, -
. 1 2
- , 2,0-4,0 . -
.
, : , , , .
3 2,4 .
1,5 - .
(1775 .) , -
.
. ,
. -
. , ,
-,
[5, . 142-143]. -
0,3-0,1 , . , -
, , ,
(), . 1,00,5 .
, ,
, . , , -
- - .
, . - .
, , -.
,
(700-900). , , , .
:
- -, , , -
S- . , ,
(. 2-3);
- , , . -
- -, - , ,
(. 4), ;
- . --
(. 5);
- . - S-
(. 6);
- . ;
- (?).
, , ,
.
,
, . , .
. ,
. ,
, , (. 7).
, -
.
(10 .), (1 .)
(3 .), (1 .). (4 .),
(1 .), (2 .), (3 .).
. .
, . -
[2, . 3]. ,
417
 &
/ ( . . ).
, , . . -
[4] . . [8; 9; 10; 13], .
-
, .
, . ,
. . , , - , ,
, .
,
[13, . 93]. . . -
[4, . 470], , . . -
, .
, , [13, . 110].
, (
), ,
. -
[8, . 121-123, 198]. , . . -
.
, -
[13, . 110].
.
, ; -
[3]. ,

.

1. . . : / . . . :
, 1980. 206 .
2. . / . . , 1939.
3. . . ( -) / , . .
, 2014. 406 .
4. . . - -
/ . . // . . . : - . , 2007. .
437-477.
5. . . /
. . // Studia Praehistorica. , 1984. . 7. . 131-152.
6. . . . - 1947 . / . . //
. . . 1947/33.
7. . . . - [. .] / . .
// . 1952. . 4. . 104-131.
8. . . / . . //
-: . . . . . , 1998. . 15-17.
9. . . I II (
) / . . // Stratum plus. 2001-2002. 2. . 196-217.
10. . . / . .
// . , 2002. . 244. . 89-114.
11. Demetrykiewicz W. Poszukiwania archeologiczne w powiecie Trembowolskim w Galicyi wschodniej / W.
Demetrykiewicz // Materialy antr.-archeol. etnogr. Krakow, 1900. T. 4.
12. Ilciin V. Vestigii din epoca bronzului trziu Hallstattul timpuriu din aezarea de lng s. Zelence, reg.
Ternopol (n baza materialului din spturile de salvare din anul 2012) / V. Ilciin // Probleme actuale ale
arheologiei, etnologiei i studiului artelor. Conferina tiinific cu participare internaional (ediia a V-a).
Chiinu 22-24 mai 2013. Chiinu, 2013. S. 19-20
13. Tkachuk T. Chronological Phases of the Koshylivtsy Group of the Tripolye Culture / T. Tkachuk //
Sprawozdania Archeologiczne. 2005. 57. P. 83-130.
418
 7. -

. 1. , 2012 .,

. 3. ,
2012 ., ,

. 2. , 2012 ., . 4. , 2012 .,
, ,

419
 &

. 5. , 2012 ., ,

. 6. , 2012 .,
,

. 7. , 2012 .,
,

420
 7. -
,
...,
, .

.
. ,
.
: , , , .

, ..
-
1899 ., 1901 . , .
. : .- . -
. , , . , -
, .
. 5 . 3 .
, , , .
, ; .
; - . .-. -
, [9,201].
. XV. [10, 43] 1431
, 23 1436
[2,331-332] , .
3 (12) 1404 .,
(6,
327). , , 6 ()
12 (2, 327-328). ,
1000 () .
, , 27 1430. (4, 86). ,
, , , (
) . 1523 -
, . , [1,271-273].
-
.
-
, .
-
- . (5, 64-66). , :
, ; -
, ,
. (5, 66). , ( ),
17 1532.
[6, 63-64]. 1561.
, 1566.
[10, 44]. ,
, XV . , -
, , , , [8,30.]. .,
, : 1565 15 ., 1578 50 ., 1583 58 .
[10,44], . 1641.
(?) .
421
 &
, , .
,
[11,896].
-
, , ( V .), -
- . -
. . V . [7,198].
. V- V . [8, 30].
. 1793 (.1).
, , , ,
, . .
. . ,
, ,
. , ( 2). -
. -
[7,198] (. 2). ,
1711
, [12.]

. ,
. (
, ) .
.
10,0 2,0 . -
. , 1,5
( ) .
1,6 ,
0,15 .
V . .
() 3,54,0 (-
). 0,7
- , - -
(. 3). 1,6 . ,
.
5,52,2 (. 4-7) 20,0
.
(.5). -
, -
V V .
() 0,8-1,3 .
, .
,
V-V .. 1. (.5).
, . .
3,2-3,4 . -
.
V-V ., -
(. 9-11). , , , -
, 2,0-2,5 ,
, , -
(.9,7).
(.9,1,9; 10,1,3-4,9,11). (. 11,5-6,8) (. 9,10;10,2,11). -
( ), -
V ..
, . , , -
422
 7. -
(. 9,1; 10, 2-4,6). (.10,5).
- (. 9,9-10). -
(10,1,8,11) (.9,9,10;10,10).
, (.10,6,10).
, ,
1736 , V . [2, 80-81].
- V .,
, , . (. 9,6). -
,
(. 9,2-4). , -
.
(.9,8;10,7). , , (29,0-
32,0 ),
(.12). (. 12,1).
(. 12,2). -
, (.9,5), ,
, , -
V-V .. , ,
- .
30 , , .
V-V . .
1 1,5 1,
? , -
(.4-7). 1,1 35.
0,8 2,9 -
0,2 (.4;5).
(.6).
(.4). ,
, 0,1-0,15 .
- . , , . ,
, -
V . [1, 272], -
, 20- V .

, 4 (. 8). .. -
- ( )
.
1,92,2 (.8). , -
. -1,7 1,8 .
0,45 0,6 . .
. . -
, ,
20,0 . - .
0,5,
-2,5 ( ). -
. 1793 (. 1).
, , -
. . -
, ,
, 2,0-2,5 ,
( ).
(, , , , -
) (, , , ) XVII XVIII.
., ,
. 3.
423
 &
, :
. , . -
, , , -
. , -
. ,
V . (. 13). .
(.14). - .
, .

, 26, ,
1 4,0 2,0 . 0,35 . , -
, 1,4-1,6 , -
, , .
, .
1 (. 8 ) 0,8 .
1,5. - -
.
. 0,2 ,
. -
- . (.15,1) . ,
2,7, , 1,31,4 ,
.. , -
XV XVI..
2 (.8) . 1 . . 0,4 0,65.
-0,9 . : ,
, . 2,0 .
.
(.15,2-3,8-14), -
. - .
(.15, 4-6) (.15,7).
,
(?) - .
, .

.
, 3,0-4,0
-
V-V ..
.
, . , -
1711 .

.

.
1. , . . , , . . ,
, 2010. . 271-273.
2. - . .
. : . , 1894. 497 .
3. .., ..
. 2015 // .-2016 ( ). .80-82.
4. : . , 2010. 160 .
5. . - XV XVI / . //
- . . .
: . , 1893. . 32 74.
424
 7. -
6. . ,
, . . 3 1404 . // .
.V. . . ., 1893.
7. . , ,
1986. - . 4. .198.
8. . XVXVIII.: , - -
// : . 2004. 12. .30.
9. . //
(1899) / . . .. . .. : . .
., 1901. .197-354.
10. . . XIV XVII. (- ).
: , 1928. 99 .
11. - .
. 9. .. -:
. .., 1901. , 1064, 175 .
12. . . 2001. (
: . . ( . . 1899), http://www.
vostlit.info/Texts/rus11/Jul/frametext10.htm -

. 1. .
(1779 1782.)

. 2. .

. , ,
1986. - . 4. .

425
 &

.3. . 1( 2). - .

.4. . 3. .

.5. - . 3.

426
 7. -

. 6. . .3. .7. . .3.

. 1 (). .

.8. . . , 4. . .

. 9. . , 26. 1. ( -1,42). .

427
 &

.10. .3 . 4 .

. 11. .3 . 4 .

. 12. .3 . 4 .

428
 7. -

.13. . 3 . 4.

. 14. . 3 . 4.

.15. . , 26. 1.

429

&

VI -
-
-,
150-
(1866-1934)

26.09.2016.
6484 1/8 . Times.
. . . 50,22. . .
. 5218. 100 .

..
32300, ., . -,
. , 31, . (03849) 3-63-54

28.04.2006 . 2477